Xunta de Galicia - Universidade de Vigopmayobre.webs.uvigo.es/master/textos/paloma_rodriguez/... ·...

Xunta de Galicia

Guía de elaboracióne avaliación de plans

de igualdade

Proxecto ELAS

interior guia e elaboracion 10/1/03 10:52 P�gina 1

O Servicio Galego de Igualdade elaborou o proxecto ELAS (Estratexias Locais de Acción Solidaria)para a súa presentación á convocatoria realizada pola Comisión Europea a través do IV Programa de accióncomunitario a medio prazo (1996-2000).

Este proxecto, aprobado e confinanciado pola Unión Europea, desenvolveuse durante o período2000-2001, en 22 concellos de Galicia, co apoio de 10 asociacións de mulleres e de entidades de diversaszonas de Europa: Bélxica, Bulgaria, Italia, Portugal e Suecia.

O proxecto ELAS pretende a incorporación do principio de mainstreaming nas políticas desenvolvi-das por entidades locais e comarcais para promove-la igualdade de xénero no ámbito municipal a través daimplantación de actuacións que, considerando a diferencia entre os xéneros, contribúan a promove-la plenaparticipación de homes e mulleres en tódolos sectores da sociedade.

Consegui-la igualdade de xéneros require a planificación de accións que combinen as políticas espe-cíficas deseñadas para mellora-la situación das mulleres e o establecemento de novas estratexias que, dunxeito profundo, incidan sobre as liñas políticas habituais introducindo a perspectiva de xénero en todas ecada unha delas e rexeitando a consideración de neutralidade con respecto ó xénero da que moitas actua-cións se revisten.

O proxecto ELAS, por medio do coñecemento sistemático da situación de homes e mulleres nosconcellos participantes, da formación de profesionais e responsables das decisións políticas, da motivaciónpara a participación das mulleres e a creación de redes intermunicipais de apoio, impulsou a elaboración deplans de igualdade entre homes e mulleres por parte das administracións locais, que achegaron as súas expe-riencias e boas prácticas de cara á colaboración e enriquecemento mutuo.

Esta guía pretende facilitarlles a todos aqueles concellos preocupados pola igualdade de xénero algun-has indicacións e pautas para a planificación de actuacións que favorezan a igualdade real como base funda-mental da construcción dunha sociedade, acorde coas necesidades, dereitos e expectativas das cidadás ecidadáns do século XXI.

Guí

a de

ela

bora

ció

n e

aval

iaci

ón

de p

lans

de

igua

ldad

e

Proxecto ELAS


Edita: XUNTA DE GALICIAConsellería de Familia, e Promoción do Emprego,Muller e Xuventude

Servicio Galego de Igualdade

Difux, S.L.

Dep. Legal: C-2169-01


[1] A igualdade de xénero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

[1I] Os concellos e o mainstreaming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

[III] Elaboración de plans de igualdade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

[IV] Avaliación de plans de igualdade. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

[V] Anexo I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23Esquema de plan de igualdade de oportunidades municipal

[V1] Anexo II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25Modelo de ficha de recollida de información para a avaliación de plans de igualdade de oportunidades

[VII] Bibliografía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

[VIII] Glosario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

[1X] Enderezos de interese . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Índice


Hoxe en día pódese afirmar que en Galiciacontamos cun marco legal verdadeiramente iguali-tario para mulleres e homes. Sen embargo, estaplena equiparación de dereitos no ordenamentoxurídico só garante unha igualdade teórica quenon é suficiente para conseguir unha igualdadereal.

A pesar de que as mulleres loitaron duranteanos por acadar unha situación de igualdade deoportunidades cos varóns, á vista dos datos coñe-cidos faise evidente que, aínda tendo igualdade dedereitos, non teñen as mesmas oportunidades deemprego, participación política, melloras sociais ninsalarios equivalentes, entre outras múltiples cues-tións. Persisten aínda situacións de desigualdadeentre mulleres e homes que malia que nalgúnscasos se revelan como anacrónicas, noutros ató-panse arraigadas ou normalizadas no sentir dasociedade en xeral.

Para que a igualdade de oportunidades sexareal e efectiva é imprescindible, non só perfeccio-na-lo desenvolvemento normativo do principio deigualdade, senón modificar tamén as actitudes,comportamentos, xeitos de vida e estructurassociais que lles impiden ás mulleres o desenvolve-mento da súa personalidade e a súa participaciónactiva na cultura, o traballo e na política.

A ausencia de discriminación directa non ésuficiente para poder falar de equidade entre

homes e mulleres, xa que as resistencias ó cambioestructural atópanse fortemente arraigadas dificul-tando a corrección de discriminacións sutís, ocultasou indirectas que se presentan como hábitos oucostumes naturais.

Detecta-las causas reais das desigualdades eactuar eficazmente contra elas débese converternunha tarefa prioritaria para os poderes públicos,xa que eliminar situacións discriminatorias é unrequisito indispensable para que o desenvolve-mento da nosa sociedade se produza dun xeitoequilibrado.

Para atinxi-los obxectivos de igualdade edesenvolvemento é necesario promove-la igualda-de de xénero en tódalas políticas e medidas xeraistendo en conta, no momento do seu deseño eplanificación, os posibles efectos diferenciais queterán na situación de homes e mulleres. Polo tanto,é imprescindible:

• Implantar medidas específicas destinadas aeliminar calquera discriminación.

• Impregna-las actuacións dirixidas á poboa-ción en xeral dunha perspectiva de xéneropara alcanzar efectos positivos no conxuntoda sociedade.

As políticas de igualdade son estratexias des-tinadas a implanta-la igualdade de oportunidadespor medio de medidas concretas que permitan

Guí

a de

ela

bora

ció

n e

aval

iaci

ón

de p

lans

de

igua

ldad

e

Pro

xect

o E

LA

S

7

[1] A igualdade de xénero


corrixir discriminacións resultantes de hábitos ouprácticas sociais, incorporando á noción abstractade igualdade, oportunidades reais para as mulleres.As políticas de igualdade constitúen sistemas devantaxes ou compensacións que, con caráctertemporal, están destinados a cubri-las carenciasque, individual ou colectivamente, sufriron asmulleres en calquera ámbito.

A xustificación destas medidas de apoio véndada porque:

1. A conquista dun dereito non implica a súarealización automática.

2. A igualdade formal favorece ós varóns.

3. Aplicar iguais dereitos e condicións a quenten situacións desiguais non resolve as desi-gualdades de partida.

4. A atribución da responsabilidade familiar ásmulleres colócaas en posición desfavorecidano público.

5. As discriminacións evidentes corríxense máisfacilmente cás sutís.

6. Están en consonancia co marco xurídicoestatal e internacional.

7. As desigualdades non desaparecen por sisoas.

8. As situacións de desigualdade prexudicannon só ás mulleres senón tamén á sociedadeno seu conxunto, co que se desperdicia opotencial da metade da poboación.

As políticas de igualdade formúlanse comounha evolución planeada e programada cara áigualdade real conquistando, en primeiro lugar, aigualdade legal e establecendo medidas preferen-ciais de apoio e garantía para consegui-la igualda-de real de oportunidades dende o respecto óprincipio de igualdade. Isto supón tratar de xeitodiferente a quen parte de distintas situacións paraaxudarlles a consegui-la igualdade de oportunida-des.

Nestes momentos, adquire especial relevan-cia o concepto de mainstreaming de xénero, comofórmula óptima de traballo para alcanza-la igualda-de de xénero.

O principio de mainstreaming é unha estra-texia que fai referencia ó deseño, organización,desenvolvemento, implantación e avaliación detódalas políticas, incorporando a perspectiva dexénero en tódolos niveis e en tódalas súas etapas.O fin que persegue a aplicación do principio demainstreaming é a igualdade de xéneros.

Ata épocas moi recentes entendeuse e defi-niuse a igualdade como o feito de lles proporcio-nar a homes e mulleres iguais oportunidades, iguaisdereitos e igual tratamento en tódolos ámbitos.Hoxe sabemos e recoñécese que a igualdade for-mal non conduce necesariamente á igualdade real.

A igualdade de xénero, considerada comaunha prioridade transversal, vai máis alá da igual-dade formal de dereitos no social, no político, noeconómico... Pretende rompe-las barreiras da desi-gualdade tendo en conta as diferencias. A igualda-de de xénero xira ó redor de dous aspectos: aconstrucción social dos xéneros e a relación entrehomes e mulleres.

A ig

uald

ade

de x

éner

o

Pro

xect

o E

LA

S8


Para conseguir esta igualdade de xénero haique aceptar e valorar por igual as diferencias entrehomes e mulleres considerando as necesidades,capacidades, habilidades e intereses tanto dunhascomo doutros no desenvolvemento e posta enpráctica das actuacións políticas.

A categoría de xénero é, xa que logo, a axei-tada para analizar e comprende-la condición femi-nina e a situación das mulleres, pero éo taménpara analizar e comprende-la situación dos homes,é dicir, permite comprender a calquera suxeitosocial, que apoie o seu desenvolvemento na signi-ficación do xénero ó que pertence, coa carga dedeberes e prohibicións que se lle asignan de xeitoestereotipado.

A igualdade de xénero supón dota-la reali-dade social dun novo sentido partindo da dignida-de, autoridade e responsabilidade compartidaentre homes e mulleres. Ata agora, os esforzos deorganizacións políticas e sociais para consegui-laigualdade centrábanse na execución de acciónspositivas específicas. A aplicación do principio demainstreaming supón dar un paso máis, supónmobilizar explicitamente as accións e políticasxerais tendo en conta, activa e visiblemente nodeseño delas, os posibles efectos sobre as distintassituacións de homes e mulleres.

A aplicación desta nova forma de traballonon é fácil, non é inmediata, non é simple. É unproceso complexo e a longo prazo que debecombinarse e complementarse con políticas espe-cificamente dirixidas á promoción da igualdade.

Integra-la perspectiva de xénero nas políticasglobais require:

• Unha análise profunda das políticas actuais eda súa repercusión diferencial en homes emulleres.

• Compromiso firme e o esforzo dos poderespúblicos para a súa realización.

• A contribución dos movementos sociais, eespecialmente do movemento de mulleres,que poderá achega-los intereses e opiniónsdun sector de fundamental protagonismonesta nova liña de actuación.

O mainstreaming de xénero non pode, pois,substituí-los mecanismos existentes en materia deigualdade de xénero senón que, como nova estra-texia de actuación para consegui-la igualdade dexénero, debe complementa-las políticas tradicio-nais para a igualdade de oportunidades.

Constitúen vías diferentes para obte-lomesmo resultado e a súa relación ten que formu-larse dende a incorporación do principio demainstreaming nas actuacións recollidas nos plansde igualdade, procurando introduci-la perspectivade xénero en tódalas políticas, incluídas aquelasconsideradas habitualmente como neutras conrespecto ó xénero.

Os plans de igualdade son marcos referen-ciais que conteñen estratexias e instrumentosbaseados no dereito das mulleres a seren tratadase consideradas como cidadás de primeira catego-ría, tentando erradica-la desigualdade dende o res-pecto ás diferencias.

Os plans de igualdade son colectivos, xa quea súa posta en práctica require a colaboración e oesforzo conxunto de organismos e entidades. Son

Guí

a de

ela

bora

ció

n e

aval

iaci

ón

de p

lans

de

igua

ldad

e

Pro

xect

o E

LA

S

9


dinámicos, evolucionando no tempo da súa aplica-ción e implantación. Son retroactivos, pois os seusefectos alcanzan a situacións anteriores á súa implan-tación. Son economicamente rendibles, previndo eevitando a aparición doutros problemas que requiri-rían investimentos notables para a súa resolución.

Constitúen un elemento fundamental naacción política, social e económica dos países garan-tindo a xustiza social, ó contribuír á construccióndunha sociedade máis democrática e plural partindodende criterios de eficacia económica, da dignidade,autoridade e responsabilidade compartida entremulleres e homes.

A integración da igualdade de oportunidadesen tódolos ámbitos esixe a mobilización de tódalaspersoas que, dun xeito ou outro, contribúen a definire a aplicar políticas susceptibles de impactar positiva-

mente na evolución dunha sociedade equitativa. Estaintegración, o mainstreaming, pretende mobilizartódalas accións e políticas xerais tendo en conta, acti-va e visiblemente, no seu deseño os posibles efectosda diferencia de xénero.

A implantación de boas prácticas nas distintasadministracións públicas trata de impulsa-la cons-trucción dunha sociedade con novas actitudes, connovas estructuras e con novas persoas iguais en dig-nidade e responsabilidade.

O século XXI esíxelles a tódolos organismospúblicos e á sociedade civil insistir na implantación deaccións positivas para resolver problemas concretos,achegando unha visión máis ampla e global, paraconseguir que a igualdade de xénero se incorpore atódalas políticas, en tódolos niveis e en tódalas eta-pas por parte da Administración.

A ig

uald

ade

de x

éner

o

Pro

xect

o E

LA

S10


Introduci-la óptica da igualdade entre homese mulleres en tódalas actuacións políticas ten quese-lo reto que persigan as administracións públicaspara consolidar unha nova sociedade que aseguree garanta a participación de tódalas persoas encondicións igualitarias en tódalas funcións e entódolos sectores sociais.

Elaborar estratexias de acción encamiñadasa promove-lo avance das mulleres en tódalas esfe-ras non é só un obxectivo das institucións, senónque constitúe unha responsabilidade común dasociedade que transcende a propia actividade daAdministración para acadar unha distribuciónxusta e equitativa de papeis.

Os compromisos adquiridos por gobernos epaíses para colaborar na integración da perspecti-va de xénero nas políticas xerais requiren formula-cións de futuro que promovan modificacións nospapeis parentais, na estructura familiar, na organi-zación do traballo, na participación social e políticade homes e mulleres. Esta estratexia de integra-laigualdade de oportunidades en tódalas políticasprogresou indiscutiblemente nos últimos anos easí, a elaboración e posta en marcha de plans deigualdade por parte de autoridades, axentes sociaise entidades, é unha realidade cotiá no seo detodo tipo de organizacións.

A medida que se integre nas políticas xeraiso principio de igualdade, as actuacións a prol das

mulleres iranse facendo cada vez menos necesa-rias, pero mentres persistan diferencias tan visiblescoma as actuais, as accións positivas dirixidas apaliar esas desigualdades xogan un papel impor-tante no proceso de eliminación dos atrancos parao desenvolvemento persoal e social das mulleres.

A Lei de bases de réxime local atribúelles ósconcellos a función de realizar actividades e prestarservicios que contribúan a satisface-las demandas eas necesidades dos seus habitantes, incluíndo a pro-moción da igualdade de oportunidades entre oshomes e as mulleres dos seus municipios.

O ámbito local preséntase, polo tanto,como un contexto idóneo para poñer en prácticao principio de mainstreaming por múltiples razóns:

• A Administración local é, dentro do sistemaadministrativo do Estado español, a máispróxima á cidadanía.

• É no ámbito local onde se coñecen conmaior profundidade as necesidades dapoboación e os recursos cos que conta.

• O seu papel no contexto económico é fun-damental, pois actúa coma fonte de empre-go e provedora de servicios.

• A Administración local é responsable de ase-gura-la cobertura das necesidades básicas dacomunidade.

Guí

a de

ela

bora

ció

n e

aval

iaci

ón

de p

lans

de

igua

ldad

e

Pro

xect

o E

LA

S

11

[II] Os concellos e o mainstreaming


• A proximidade institucional facilita a realiza-ción de medidas de igualdade mediante aparticipación e a colaboración cidadá.

• A súa iniciativa pode servir de estímulo e demodelo ás actuacións doutras entidades,tanto públicas coma privadas.

Deste xeito, se a igualdade se fomenta nasactuacións dos propios concellos, producirase unefecto desde a acción política ata a sociedade queresulta esencial para rendibilizar ó máximo osrecursos e garanti-lo efecto multiplicador destasexperiencias.

A consideración dos distintos colectivos demulleres como parte fundamental da sociedadeesixe ter en conta, desde as administracións públi-cas e a sociedade civil, que as condicións nas quedesenvolven as súas actividades e estas mesmasson diferentes ós condicionamentos que inflúennos varóns e aínda que a existencia de diferenciasinterpersoais é positiva e enriquecedora para asociedade, é preciso ter en conta o feito de queesas diferencias non sexan causa de discriminación,nin teñan un efecto negativo sobre determinadoscolectivos de persoas.

Atende-las demandas das mulleres é un exer-cicio democrático básico para calquera organismopúblico, simplemente pola súa pertenza de feito ede dereito á sociedade.

Pero ademais, favorece-lo pleno de desenvol-vemento das mulleres supón impulsa-la achega dopotencial feminino, ata épocas recentes silenciado,co conseguinte enriquecemento social que isto levaaparellado.

Os papeis desempeñados tradicionalmentepolas mulleres convértenas en xeradoras de benes-tar no seu contorno próximo no ámbito do eco-nómico, da saúde, da educación; e en definitiva, enxeradoras e impulsoras do incremento na calidadede vida da comunidade.

Así pois, elaborar estratexias, accións e planspara a igualdade de oportunidades entre homes emulleres supón garanti-lo dereito destas a serentratadas en condicións de igualdade, mellora-lasituación de homes e mulleres e asegurar un futu-ro próximo no que as persoas dun e doutro sexoteñan capacidade de elección en liberdade para oseu propio desenvolvemento, sempre dende ocompromiso político e social para a superación detodo tipo de discriminación.

Os

conc

ello

s e

om

ains

trea

min

g

Pro

xect

o E

LA

S12


Dende distintos organismos de ámbito inter-nacional recoméndase explícita ou implicitamentea posta en marcha de medidas para fomenta-laigualdade de xénero.

Así, a Organización de Nacións Unidas, aUnión Europea, a Organización Internacional doTraballo, entre outras instancias, esíxenlles ós paí-ses participantes a ratificación das súas distintasplanificacións de actuación para eliminar tódalasformas de discriminación que sofren as mulleres .

A Constitución Española de 1978 estableceno seu artigo 14 que “os españois son iguais antea lei sen que poida prevalecer discriminación nin-gunha por razón de nacemento, raza, sexo, relixión,opinión ou calquera outra condición ou circuns-tancia persoal ou social”.Tamén, no seu artigo 9.2,a Carta Magna expresa que “lles corresponde óspoderes públicos promove-las condicións paraque a liberdade e a igualdade do individuo e dosgrupos nos que se integra sexan reais e efectivas,remove-los atrancos que impidan ou dificulten asúa plenitude e facilita-la participación de tódoloscidadáns na vida política, económica, cultural esocial”.

As normativas que rexen as funcións dascomunidades autónomas e corporacións munici-pais asígnanlles competencias a estas administra-cións para o deseño e posta en práctica de medi-

das que favorezan o alcance e a consolidación deposicións igualitarias entre mulleres e homes.

Impulsa-lo establecemento de plans de igual-dade é, á vista do apoio e estímulo da normativavixente, unha lexítima aspiración para os concellosque desexen profundar no benestar xeral dos seushabitantes promovendo medidas específicas etransversais para a implantación da igualdade dexénero.

A elaboración de plans de igualdade requireter en conta unha serie de criterios que, sen impli-car un seguimento ríxido, si facilitarán dende a fle-xibilidade e a adaptación, segundo as propias cir-cunstancias de cada organismo, a organización, odeseño, a planificación e a adecuación ás políticasde igualdade supramunicipais xa existentes.

Para favorece-la elaboración de plans deigualdade dende os concellos é aconsellable refle-xionar e ter en conta as seguintes recomenda-cións:

1. Existencia dun compromiso político firme eresponsable que favoreza a sensibilización ea implicación do equipo de goberno munici-pal.

2. Coñecemento das políticas de igualdade xaexistentes, auspiciadas por organismos tantointernacionais coma estatais ou autonómi-cos, para favorecer liñas de actuación

Guí

a de

ela

bora

ció

n e

aval

iaci

ón

de p

lans

de

igua

ldad

e

Pro

xect

o E

LA

S

13

[III] Elaboración de plans de igualdade


comúns adaptadas ás distintas circunstanciasda poboación sobre a que se pretende rea-liza-la intervención.

3. Análise da situación que se pretende modifi-car e mellorar. Estudiar previamente a situa-ción de homes e mulleres dende un puntode vista de xénero proporcionará unha valio-sa información necesaria para a posteriorformulación de obxectivos e actuacións.

A través desta análise previa da situación éimportante procurar un coñecemento por-menorizado da realidade na que se quereintervir desvelando as desigualdades que seproducen, por cuestións de xénero, arredordos seguintes ámbitos de desenvolvementodas persoas:

• Niveis educativos e formativos de mu-lleres e homes.

• Situación laboral dos distintos colecti-vos incidindo nas taxas de actividade,sectores de ocupación, segregaciónvertical e horizontal, modalidades deocupación, incidencia empresarial eemprendedora...

• Participación política, sindical e asocia-tiva das mulleres e dos homes conreferencia ós postos de responsabilida-de ocupados por unhas e outros nasdistintas organizacións.

• Presencia na vida social municipal nassúas diferentes manifestacións: activi-dades de ocio, deportivas, lúdicas, cul-turais, etc.

• Análise das posibles situacións caren-ciais, dende un punto de vista de xéne-ro detectando situacións de pobreza,marxinación e exclusión social.

• Coñecemento das posibles situaciónsde violencia de xénero que se produ-cen no municipio.

4. Relación de recursos cos que conta o con-cello no que se pretende elaborar un plan deigualdade de oportunidades procurandoindagar, dende a perspectiva de xénero,sobre a súa utilización xa que poden presen-tar un efecto diferencial por razón de xéne-ro en canto á súa demanda, situación e utili-zación:

• Programas formativos, atendendo ósseus contidos, tipoloxía e participantes.

• Prestacións económicas, analizando enfunción do xénero a poboación bene-ficiaria.

• Medidas de fomento de emprego e asúa incidencia en mulleres e homes.

• Servicios sociais municipais, observan-do os distintos tipos de prestaciónrequiridos polos seus usuarios e usua-rias.

• Recursos sanitarios utilizados conmaior frecuencia polas mulleres, xasexa como usuarias directas ou comoacompañantes: servicios xinecolóxicos,pediátricos, xeriátricos...

Elab

orac

ión

de p

lans

de

igua

ldad

e

Pro

xect

o E

LA

S14


• Axuda domiciliaria de apoio a familiasen circunstancias desfavorecidas ou apersoas dependentes.

• Recursos lúdico-culturais ofrecidos ápoboación en xeral, con atenciónespecial ó interese e asistencia diferen-ciada de homes e mulleres.

• Infraestructuras urbanísticas e de trans-porte público, analizando a maior faci-lidade ou dificultade de uso dependen-do do xénero.

• Recursos educativos e formativos conhorarios e accesibilidade axeitadostanto para mulleres coma para homes.

• Existencia de profesionais de segurida-de cidadá con sensibilidade e informa-ción específica sobre diferentes proble-máticas que afectan especialmente ásmulleres.

• Recursos específicos para informar,asesorar, orientar e apoia-la poboaciónfeminina.

• Actuacións concretas realizadas para aigualdade de oportunidades entrehomes e mulleres no municipio, xasexa por parte do Concello, por partede entidades e organizacións ou porparte de organismos comarcais, pro-vinciais, autonómicos...

5. Coordinación de organismos, entidades eprofesionais implicados na promoción, dese-ño, elaboración e aplicación práctica do plan.

A participación na iniciativa da implantaciónde plans de igualdade pode ser moi variabledunhas entidades a outras. Así, atopamosconcellos que aglutinaron a gran parte domovemento asociativo da súa zona para aposta en marcha de accións positivas, eoutros nos que, aínda intentándoo, non con-tan con organizacións que apoien explicita-mente as actuacións a prol da igualdade, oque supón un esforzo engadido para as per-soas impulsoras e promotoras destas. Omáis favorable é, sen dúbida, contar co com-promiso, implicación activa e propostas de:

• Persoal con responsabilidade políticano concello incorporando non só aaqueles concelleiros e concelleiras quetraballan en sectores nos que ademanda por parte de mulleres émaioritaria, senón tamén a quen seocupa de tarefas políticas aparente-mente neutras en relación co xénero.

• Persoal técnico dos concellos que équen, en definitiva, colaborará a travésdas súas actividades profesionais, naimplantación das accións programadas.

• Asociacións de mulleres da zona comocoñecedoras a través das demandasdas súas asociadas, das necesidades,carencias, reclamacións, intereses eexpectativas das mulleres.

• Profesionais con implantación na zonaque, por medio do coñecemento darealidade municipal , acheguen propos-tas para a consolidación da igualdadede xénero.

Guí

a de

ela

bora

ció

n e

aval

iaci

ón

de p

lans

de

igua

ldad

e

Pro

xect

o E

LA

S

15


• Organizacións sociais, culturais, etc., quedesenvolvan a súa actividade na área deinfluencia municipal, incluso aquelas queaparentemente se ocupen de temasalleos á desigualdade xenérica.

• Cidadáns e cidadás que, detectandonecesidades e carencias do colectivode mulleres no concello, propoñanactuacións para resolver situaciónsespecíficas.

O compromiso político, como se sinalou conanterioridade, é un paso previo imprescindible peroéo tamén a colaboración da sociedade civil, xa quereduci-las desigualdades que se observan entremulleres e homes é competencia de toda a cidada-nía.

As persoas e entidades comprometidas fir-memente coa elaboración e execución dun plande igualdade deben contar con suficiente forma-ción e información sobre as políticas de igualdadevixentes e a realidade social sobre a que se pre-tende actuar dende unha perspectiva de xénero,para que as súas achegas e propostas permitan rea-lizar unha sensibilización social que facilite a poste-rior posta en marcha das medidas adoptadas eacordadas.

Formulación do plan de igualdade

É aconsellable que o deseño de todo plan deigualdade conste de:

• Unha ou máis ÁREAS DE ACTUACIÓN,dependendo dos temas nos que se quereintervir. Estas áreas ou grandes apartados deactuación deben adecuarse ás necesidades e

posibilidades de cada zona, partindo docoñecemento previo da realidade desta.

Existen áreas de traballo tradicionalmenterelacionadas coas políticas de igualdade,como emprego, saúde, servicios sociais, vio-lencia de xénero... nas que é importante inci-dir, por constituíren preocupacións priorita-rias para as mulleres.

Pero incluír nun plan estas áreas “tradicio-nais” non implica evita-la aplicación dunhaóptica de xénero a outras que, malia queforon consideradas como neutras con res-pecto a homes e mulleres, si poden ter unclaro efecto diferencial por razón de xénero:urbanismo, ocio, transporte, medio ambien-te, industria, turismo, cultura...

• En cada unha das áreas de actuación debeexplicitarse o OBXECTIVO ou obxectivosque se pretenden acadar. Os obxectivos oumetas que se pretenden conseguir co planteñen que ser globais, xerais e alusivos ámellora da situación das mulleres nun ou envarios sectores interrelacionados.

• O alcance dos obxectivos inconcretos con-seguirase a través da realización de medidasou ACTUACIÓNS concretas, complemen-tarias e específicas que se axustarán a un oua máis dos obxectivos do plan.

Estas medidas ou accións positivas deseña-ranse e poranse en práctica dependendo dasnecesidades da poboación feminina da zona,dos recursos propios do concellos e dosapoios conseguidos para a súa aplicación.

Elab

orac

ión

de p

lans

de

igua

ldad

e

Pro

xect

o E

LA

S16


• En cada unha das áreas do plan, estructura-das consonte os obxectivos e actuaciónsconcretas, é favorable relaciona-las entida-des, institucións, axentes sociais, etc. que seimplicarán para a COLABORACIÓN na súaexecución ou implantación.

Esta relación de entidades comprometidas noplan de igualdade pode especificarse en cadaun dos obxectivos e, incluso, en cada unha dasmedidas, dependendo da definición previa defuncións de cada entidade implicada.

• Os plans de igualdade non só deben terunha concreción na redacción de medidassenón que tamén é preciso concibi-laVIXENCIA TEMPORAL na que se procuraráa súa execución. Os prazos de aplicaciónpráctica das políticas de acción positiva sontan variables como diferentes son as entida-des que os promoven. Sen embargo, unprazo excesivamente curto probablementenon permite a súa óptima divulgación edesenvolvemento, e un prazo demasiadolongo impide a modificación e inclusión demedidas xeradas e derivadas das actuaciónsaplicadas inicialmente.

• É indiscutible que toda planificación de actua-cións concretas require un FINANCIAMEN-TO axeitado para levalas a cabo. En ocasións,os recursos económicos propios de cadaconcello son escasos e isto disuade ós seusresponsables de deseñar actuacións específi-cas a prol da igualdade de xénero por temora verse na imposibilidade de executalas debi-damente.

Non contar con recursos económicos espe-ciais para o desenvolvemento das políticas deigualdade require a implicación de tódolos depar-tamentos municipais e a asunción por parte decada un deles da responsabilidade compartidapara o impulso e a financiamento das acción posi-tivas.

Actuar dende esta perspectiva supón que,tanto aqueles sectores que traballan habitualmentecon mulleres coma os que non lles prestan unhaatención específica, teñen que incorporar ó seu tra-ballo político e técnico criterios de transversalidadepara axeita-las actuacións que lles son propias óprincipio de non discriminación por razón de xéne-ro.

Non obstante, a situación máis favorableconsiste, sen dúbida, en contar cun orzamentoespecífico e axeitado para o desenvolvemento doplan de igualdade na súa totalidade.

Os plans de igualdade de oportunidadesmunicipais deben ter, en definitiva, as seguintescaracterísticas esenciais:

— GLOBAIS en canto que traten problemáti-cas amplas que afecten as mulleres da zona.

— AXEITADOS ás características do contornoe á situación das mulleres.

— REALISTAS con respecto ós recursos cosque conta e á posibilidade de levar adianteos obxectivos formulados.

— VIABLES, formulando actuacións concretasque poidan aplicarse segundo criterios deeficacia e eficiencia.

Guí

a de

ela

bora

ció

n e

aval

iaci

ón

de p

lans

de

igua

ldad

e

Pro

xect

o E

LA

S

17


— FLEXIBLES na súa redacción e na previsiónde accións que se vaian realizar.

— ABERTOS a novas propostas, achegas e cola-boracións que inicialmente non se tiveron enconta.

— INTEGRADORES de actuacións, organismose entidades que na zona traballen a prol daigualdade de xénero.

— COORDINADOS coas políticas de igualdadeen vigor destacando non só as particularidadespropias senón tamén as liñas comúns de traba-

llo adoptadas por outros organismos e enti-dades.

— DIFUNDIBLES buscando un efecto multi-plicador, tanto na súa área de influencia co-ma enconcellos de características simi-lares.

— ASUMIBLES, dentro do municipio, tan-to por parte de responsables políticos e persoal técnico, como por parte da sociedade.

— APOIADOS a través do firme compromisopolítico e social para a súa execución.

Elab

orac

ión

de p

lans

de

igua

ldad

e

Pro

xect

o E

LA

S18


Os posibles efectos positivos para alcanza-laigualdade de xénero, derivados de calquera plan deigualdade, só se poderán constatar se esa planifica-ción se executa e se implanta e se a valoración des-tes se realiza a través da avaliación.

A avaliación de programas de actuaciónpública non só é aconsellable senón tamén de-mandada cada vez máis, tanto polos organismosimplicados na súa posta en práctica como polapropia sociedade que esixe, lexitimamente, calida-de nos servicios que se lle ofrecen.

A realización dunha avaliación implica a apli-cación de procedementos sistemáticos e rigorososde recollida de información e de análise.Todo pro-ceso de avaliación aseméllase a calquera investiga-ción social. Sen embargo, AVALIAR É algo máis cainvestigar, xa que se debe EMITIR UN XUÍZO DEVALOR sobre o avaliado, sexa esto un programa,un proxecto, un servicio ou unha intervención.Este xuízo de valor ten que obedecer a unhainformación determinada, tanto máis válida e fiablecanto máis rigoroso e sistemático sexa o procede-mento de recollida e análise desta.

Para facilita-la boa execución e a posterioravaliación, logo de posto en marcha o plan deigualdade é preciso inicia-lo proceso de SEGUI-MENTO que ten que ser continuado ó longo davixencia temporal prevista para o plan. Realizar un

seguimento sistemático esixe a coordinación dungrupo de persoas ou entidades que, coñecedorasdo plan e implicadas no seu desenvolvemento, seocupen de planificar, estructurar e calendariza-lasactuacións para garanti-la súa execución.

Este grupo ou COMISIÓN DE SEGUIMEN-TO achegará, ademais, informacións, ideas e suxes-tións para-la optimización das actuacións previstasfacendo posible que o seu desenvolvemento serealice co maior nivel de eficacia.

A coordinación desta “comisión de segui-mento” debe ser fluída, áxil e continua, posibilitan-do o intercambio de información dun xeito per-manente, tanto co concello e con outros organis-mos comprometidos co plan de igualdade, comocoa sociedade ou os grupos desta, destinatariosdas actuacións que se pretenden desenvolver.

Unha comunicación continua entre tódalaspartes implicadas repercutirá positivamente nacalidade da execución do plan e, como conse-cuencia, na avaliación deste.

Avaliar un plan de igualdade supón a realiza-ción dunha valoración sobre a idoneidade dasmedidas postas en práctica e o alcance destas,tanto en canto ó número de persoas afectadas,como en canto á profundidade dos seus efectos.

Guí

a de

ela

bora

ció

n e

aval

iaci

ón

de p

lans

de

igua

ldad

e

Pro

xect

o E

LA

S

19

[IV] Avaliación de plans de igualdade


A primeira e imprescindible cuestión que haique ter en conta na avaliación dun plan de igualda-de é o impacto en función do xénero, o que signi-fica comparar e apreciar, segundo criterios perti-nentes con respecto ó xénero, a situación e a ten-dencia actual coa evolución que cabe esperarcomo resultado da introducción da medida oumedidas propostas. Os criterios básicos para a ava-liación do impacto en función do xénero, que pre-viamente se reflectirán no plan de igualdade, xiranarredor das diferencias entre mulleres e homes endistintos ámbitos:

• A participación: desagregación por sexo daasistencia a actividades, cargos de representa-ción nas entidades...

• Os recursos: distribución de tempos, espa-cios, información, diñeiro, poder, educación,emprego, carreira profesional, novas tecnolo-xías, vivenda, ocio, transporte...

• As normas e valores: influencia sobre ospapeis tradicionais establecidos, división dotraballo en función do sexo, actitudes e com-portamentos, valor que se lles concede ahomes e a mulleres...

• Os dereitos: facerlle fronte á discriminacióndirecta ou indirecta, acceso á xustiza, exerci-cio da liberdade, os dereitos humanos...

Avaliar, tendo en conta estes criterios, sendúbida fará posible influír en profundidade na situa-ción de homes e mulleres e contribuír a elimina-lasdesigualdades por razón de xénero.

A avaliación pode formularse de formaINTERNA, se os que a realizan son persoas impli-cadas no deseño e na execución do plan, ou de

forma EXTERNA, cando se efectúa por parte deprofesionais ou entidades alleas ó organismo res-ponsable deste.

Ambos tipos de avaliación presentan vanta-xes e inconvenientes. Así, unha avaliación interna, óser realizada por persoas implicadas directamente,permite o acceso a unha información exhaustivasobre a forma de execución e os seus condicio-nantes, ademais de economiza-lo seu custo por tra-tarse normalmente de persoal do propio concelloresponsable. Non obstante, é lóxico pensar quepersoas directamente implicadas no desenvolve-mento de calquera actividade poden achegar unhavaloración desta excesivamente mediatizada porcriterios subxectivos e emocionais, podendo pre-sentar unha actitude hipercrítica coas actuacións ouunha visión autoindulxente que non evidencieaspectos negativos ou susceptibles de mellora,cuestión esta fundamental para corrixir posibleserros ó longo de todo proceso de actuación.

A avaliación realizada por parte dunha enti-dade externa achega unha serie de valores funda-mentais en todo traballo baseado no rigor e na cre-dibilidade. En primeiro lugar, cóntase coa imparcia-lidade da valoración que así presentará os aspectospositivos e negativos da execución do plan, o queresulta imprescindible para profundar nos primei-ros e rexeitar, corrixir e mellora-los segundos. Poroutra parte, unha avaliación externa encárgase oudelégase en profesionais ou entidades expertasneste tipo de traballo, polo que a súa fiabilidade,credibilidade e validez adoitan estar garantidas.

Pola contra, atópanse algunhas desvantaxesque en ocasións se presentan como obstáculosinsalvables para a programación dunha avaliación

Ava

liaci

ón d

e p

lans

de

igua

ldad

e

Pro

xect

o E

LA

S20


exterior. A primeira delas, fundamental, é a dispo-ñibilidade orzamentaria, xa que en ocasións, e con-templando a situación de concellos con escasosrecursos económicos, faise moi difícil a contrata-ción deste servicio especializado.

Tamén hai que ter en conta que algunhasveces estas entidades non están inmersas na situa-ción sobre a que se actúa e, ó ser persoas alleas ócontorno no que traballan, poden atoparse con difi-cultades e negativas á hora de conseguir informa-cións cualitativas referentes ó impacto das actua-cións sobre a mellora da situación das persoas.

O idóneo para realizar unha valoración dunplan de igualdade do xeito máis completo posibleé a combinación de ámbolos xeitos de traballo, naque a comunicación sexa constante entre as per-soas que avalían internamente e a entidade exter-na. A relación fluída permite o intercambio deferramentas, coñecementos e informacións valio-sas entre tódalas persoas implicadas na valoracióndo plan de igualdade.

En canto ó tempo en que se realiza a avalia-ción pódense destacar varias modalidades destaque contan, pola súa vez, con vantaxes e inconve-nientes se non están firmemente ligadas e interre-lacionadas.

A avaliación debe contemplar:

• Valoración inicial da planificación que se pre-tende executar.Aínda que pareza unha actua-ción prematura, é importante valora-la ido-neidade tanto de contidos iniciais como detemporalización e organismos executores.

• Valoración puntual de cada unha das activi-dades que permitirá, trala posta en comúnde todas elas, obter unha información xeralsobre a “bondade” das actuacións en con-xunto.

• Valoración continua da execución do planpara posibilita-la rectificación, tanto en fondocomo en forma, daqueles aspectos que nonproducen os efectos desexados e de implan-tar aqueles que, pola súa validez, se presen-tan como un xeito correcto de actuación.

• Valoración final realizada ó remate da exe-cución do plan, amosando os obxectivos aca-dados, a necesidade de intensificar acciónspara o alcance total doutros e desvelando aposibilidade de abordar novos obxectivos enplanificacións futuras.

En canto á metodoloxía que se debe empre-gar, é importante destacar que a énfase na utiliza-ción dos resultados da avaliación e a participacióndas partes interesadas ó longo do proceso avalia-tivo, son un signo de identidade da metodoloxía deavaliación.

Calquera programa, proxecto ou interven-ción aconsella a combinación de varias caracterís-ticas valorativas:

• Valoración da avaliabilidade; é dicir, constatarse un programa, actuación ou medida é ava-liable ou non.

• Valoración da implantación, cotexando asactuacións definidas inicialmente co seudesenvolvemento real.

Guí

a de

ela

bora

ció

n e

aval

iaci

ón

de p

lans

de

igua

ldad

e

Pro

xect

o E

LA

S

21


• Valoración do efecto e do impacto do pro-xecto nas persoas ás que se dirixe en cadaunha das súas fases.

A metodoloxía empregada para a realizaciónda avaliación debe contemplar estes aspectos ecombinar unha análise cuantitativa e outra cua-litativa. No só se valorará o número de actua-cións realizadas e de persoas implicadas, senóntamén o efecto que esas actuacións teñen produ-cido nas persoas ás que se dirixen.

Os instrumentos de medición e técnicas derecollida de datos deben cumprir criterios de vali-dez e credibilidade para os usuarios e usuarias daavaliación. Esta é unha das razóns para incluír noproceso avaliativo as partes interesadas; é dicir, aspersoas que teñen un interese lexítimo no pro-xecto e, polo tanto, tamén na avaliación mesma(usuarios e usuarias, persoal técnico, persoas conpoder de decisión política, asociacións de mulle-res...).

A avaliación do plan de igualdade debe irrealizándose sobre cada unha das medidas con-cretas executadas, tanto no seu aspecto cuantitati-vo coma cualitativo, para o que é aconsellabledeseñar un ou varios modelos de recollida dedatos que nos permitan, coa información acumula-da sobre as actuacións realizadas a través do plande igualdade, analizar en qué medida os indicado-res de xénero se modificaron dende o inicio deste.

Os indicadores son datos significativos dunhasituación que facilitan a medición desta e o coñe-cemento da súa evolución. Se se refiren á igualda-de de xénero constitúen feitos observables queindican a situación e posición de homes e mulleres,

e permiten coñecer e segui-la evolución das inter-vencións que se realizan para equilibra-la situaciónentre ambos. Un axeitado repertorio de indicado-res sociais pode describir e permitir analizar tantoas condicións de vida das persoas como o grao desatisfacción con esas condicións.

Os indicadores de xénero deben posuí-lasseguintes características:

• Ser lonxitudinais no tempo para permitirapreciar cambios a curto, medio e longoprazo.

• Ser transversais entre os distintos datos utili-zados para coñece-la situación das mulleresnas distintas áreas.

Os indicadores significativos para coñece-lasituación das mulleres están relacionados coa súaposición nos distintos ámbitos de desenvolvemen-to das persoas sobre as que, supostamente, o plande igualdade quere incidir : saúde, política, empre-go, servicios, educación, familia, etc.

Aínda sendo conscientes de que os cambiosprofundos que se necesitan en canto a mentalida-des, costumes, hábitos e estructuras sociais nonpoden ser impulsados exclusivamente por un plande igualdade de oportunidades municipal, é obvioque estes constitúen unha importante achega paraa diminución das desigualdades e para a consecu-ción da igualdade de xénero.

A incidencia positiva sobre a situación inicialreflectida polos indicadores utilizados, tanto obxec-tiva coma subxectivamente, confirmará a validez daexecución do plan de igualdade e indicará as liñasde traballo das futuras actuacións políticas.

Ava

liaci

ón d

e p

lans

de

igua

ldad

e

Pro

xect

o E

LA

S22


Guí

a de

ela

bora

ció

n e

aval

iaci

ón

de p

lans

de

igua

ldad

e

Pro

xect

o E

LA

S

23[V] Anexo I

Esquema de plan de igualdade de oportunidades municipal

I. Xustificación da necesidade do plan expo-ñendo:

• Situación de homes e mulleres nazona.

• Pervivencia de discriminacións.

• Vixencia temporal.

• Compromiso político coa igualdadede xénero.

II. Áreas de actuación:

• Denominación de cada área.

• Explicación da necesidade de inter-vención.

III. Obxectivos:

• Relación do obxectivo ou obxectivosde cada área.

• Adecuación dos obxectivos ás áreasque os inclúen.

• Interrelación dos obxectivos entre si.

• Deseño global e inconcreto deobxectivos.

IV. Actuacións:

• Relación da actuación ou actuacións

necesarias para conseguir cada obxec-

tivo.

• Complementariedade de actuacións.

• Concreción de medidas para desen-

volver.

• Interrelación entre as distintas actua-

cións previstas.

V. Departamentos implicados :

• Facer consta-la relación de organis-

mos, entidades e departamentos

comprometidos co desenvolvemen-

to do plan en xeral, e se é posible:

— De cada área.

— De cada obxectivo

— De cada medida ou conxunto

de medidas


VI. Orzamento:

Especifica-la existencia de financiamentoespecífico ou ben o presuposto estimativopara:

• A totalidade do plan

• Cada área

• Cada obxectivo

• Cada medida

VII. Seguimento e avaliación

Ane

xo I

Pro

xect

o E

LA

S24


• Área do plan

• Obxectivo do plan

• Actuación do plan

• Actividade realizada: título, explicaciónsobre se é unha xornada, publicación,curso, programa divulgativo...

• Lugar de realización

• Persoas destinatarias

• Número de persoasasistentes/usuarias/participantes

• Número de mulleres

• Número de homes

• Orzamento

• Organismos implicados

• Data de realización

• Difusión

• Observacións por parte das persoasimplicadas

• Avaliación cualitativa por parte das perso-as destinatarias

Guí

a de

ela

bora

ció

n e

aval

iaci

ón

de p

lans

de

igua

ldad

e

Pro

xect

o E

LA

S

25[VI] Anexo II

Modelo de ficha de recollida de información para a avaliación de

plans de igualdade de oportunidades


Situación actual de las políticas y planes de igual-dad en el ámbito municipal. Federación Española deMunicipios y Provincias (FEMP). Madrid 2001

Mainstreaming de género. Marco conceptual y pre-sentación de “buenas prácticas”. Serie documentos,número 28. Ministerio de Trabajo y AsuntosSociales. Instituto de la Mujer. Madrid 1999.

Congreso de políticas de igualdade no ámbitolocal (Relatorios). Xunta de Galicia. Servicio Galegode Igualdade. 2000.

Guía práctica para la elaboración de planes y polí-ticas de igualdad municipales. Celia ValienteFernández. Federación Española de Municipios yProvincias (FEMP). Madrid 1998.

Declaración de Beijing y Plataforma para la acción.Serie documentos, número 19. Ministerio deTrabajo y Asuntos Sociales. Instituto de la Mujer.1996.

Cuarto Programa de Acción Comunitario para laigualdad de oportunidades entre hombres y muje-res, 1996-2000. Serie documentos, número 20.

Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales. Institutode la Mujer. 1996.

III Plan para la igualdad de oportunidades entremujeres y hombres, 1997-2000. Instituto de laMujer. Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales.1997.

III Plan de igualdade de oportunidades das mulle-res galegas (1998-2001). Xunta de Galicia. ServicioGalego de Igualdade. 1998.

Plan de acción contra la violencia doméstica(1998-2000). Instituto de la Mujer. Ministerio deTrabajo y Asuntos Sociales.

Plan integral de atención sanitaria e social ámuller. Xunta de Galicia. Consellería de Sanidade eServicios Sociais. Dirección Xeral de Saúde Pública.1999.

Guía de igualdade de oportunidades entremulleres e homes. Manual didáctico para formado-res e formadoras. Servicio Galego de Igualdade.Fondo Formación-Galicia. Likadi. 2000.

Guí

a de

ela

bora

ció

n e

aval

iaci

ón

de p

lans

de

igua

ldad

e

Pro

xect

o E

LA

S

27

[VII] Bibliografía


ACCIÓN POSITIVA:estratexias e pautas de actuación que procurane permiten incidir e corrixi-las discriminaciónsresultantes de prácticas sociais establecidas his-toricamente, co obxectivo de establece-la igual-dade de oportunidades.

ANDROCENTRISMO: enfoque nas investigacións e estudios dendeunha única perspectiva, a do xénero masculino.Nunha sociedade androcéntrica o masculinotómase como referente, o modelo que cómpreimitar.

ANÁLISE DE XÉNERO: estudio das diferencias de condicións, necesida-des, índices de participación, acceso ós recursose desenvolvemento, control de activos, poderde toma de decisións, etc. entre homes e mulle-res, debidas ós papeis que tradicionalmente selles asignan.

BARREIRAS INVISIBLES: obstáculos ó pleno dereito das mulleres funda-mentados nas estructuras e costumes sociais.

BOAS PRÁCTICAS:accións positivas realizadas para conseguir igual-dade de oportunidades para as mulleres. A súaaplicación e resultados sérvenlles de modelo aorganismos e entidades para futuras planifica-cións e actuacións.

COEDUCACIÓN:unha educación centrada nas alumnas e nosalumnos considerando a ambos como gruposen igualdade de dereitos e oportunidades.

COTA: proporción de postos, escanos ou recursos quelle deben ser atribuídos a un colectivo específi-co. Con esta medida preténdese corrixir undesequilibrio anterior, xeralmente en posiciónsde toma de decisións, en canto ó acceso aoportunidades de formación, a postos de tra-ballo, ou a respresentación política.

DEMOCRACIA PARITARIA: concepto de sociedade integrada a partes iguaispor mulleres e por homes, na que a represen-tación equilibrada de ámbolos dous xénerosnas funcións decisorias da política é condiciónprevia ó aproveitamento pleno e en igualdadeda cidadanía.

DISCRIMINACIÓN DIRECTA:situación na que se trata a unha persoa, enrazón do seu sexo, dun modo desfavorable.

DISCRIMINACIÓN INDIRECTA:situación na que unha lei, política ou acción, apa-rentemente neutrais, teñen un impacto despro-porcionadamente adverso sobre os membrosdun ou doutro sexo.

Guí

a de

ela

bora

ció

n e

aval

iaci

ón

de p

lans

de

igua

ldad

e

Pro

xect

o E

LA

S

29

[VIII] Glosario


EMPODERAMENTO:

concepto cunha dobre dimensión, una indivi-dual de recuperación da propia dignidade decada muller como persoa; e outra colectiva, decarácter político, que pretende que as mulleresestean presentes nos lugares onde se toman asdecisións, é dicir, que exerzan o poder.

EQUIDADE ENTRE HOMES E MULLERES:

pode tratarse de igualdade no trato ou duntrato diferente, pero supón a equivalencia entermos de dereitos, beneficios, obrigas e opor-tunidades.

ESTEREOTIPOS DE XÉNERO:

conxunto de ideas e crenzas sobre un determi-nado grupo humano, que sen basearse en cri-terios obxectivos, lles atribúen a tódolos com-poñentes do grupo determinadas capacidadese actitudes. No caso dos estereotipos de xéne-ro representan crenzas sobre capacidades eactitudes de mulleres e homes.

FEMINIZACIÓN DA POBREZA:

tendencia ó aumento da incidencia e prevalen-cia da pobreza entre as mulleres.

IGUALDADE:

concepto desenvolvido a partir do século XVIII,co ideario do movemento ilustrado, que salien-ta a capacidade de autonomía e os dereitosigualitarios da cidadanía.

IGUALDADE DE OPORTUNIDADES:

principio teórico que permite poñer en marchaestratexias prácticas para corrixi-las desigualda-des estructurais entre mulleres e homes e che-gar á igualdade real.

IGUALDADE DE XÉNERO:

significa que mulleres e homes poden participare teñen o mesmo poder e a mesma considera-ción social para tomar decisións, tanto no ámbi-to público coma no privado.

IGUALDADE FORMAL:

é a dictaminada polas diferentes lexislacións dosorganismos públicos, internacionais, nacionais,europeos..., en materia de igualdade de tratoentre mulleres e homes.

IGUALDADE REAL:

situación de equilibrio nas relacións entrehomes e mulleres segundo a cal teñen as mes-mas posibilidades para comparti-lo traballo, opoder, a toma de decisións e as responsabilida-des familiares, valorando igualmente as súascapacidades, necesidades e contribucións comocidadás e cidadáns.

INDICADORES:

datos significativos dunha situación que facilitana súa medición e o coñecemento da súa evolu-ción.

INDICADORES DE XÉNERO:

feitos observables que dan conta da situación eda posición de homes e mulleres. Permiten

Glo

sari

o

Pro

xect

o E

LA

S30


coñecer e segui-la evolución das intervenciónsque se realizan para equilibra-la situación entreambos.

INTEGRACIÓN DA PERSPECTIVA DEXÉNERO:

integrar sistematicamente as situacións, priori-dades e necesidades respectivas de mulleres e de homes en tódalas políticas, con vistas a promove-la súa igualdade recorrendo a tódalasaccións políticas e medidas adecuadas. Faise preciso ter en conta, activa e abertamente,dende a propia fase de planificación, as caren-cias existentes nas situacións repectivas demulleres e homes cando se apliquen, supervisenou avalíen.

MAINSTREAMING DE XÉNERO:

organización, mellora, desenvolvemento e ava-liación dos procesos políticos, de xeito queunha perspectiva de igualdade de xénero seincorpore en tódalas políticas, a tódolos niveis e en tódalas etapas, polos actores normalmen-te involucrados na adopción de medidas po-líticas.

PARIDADE:

representación equitativa de homes e de mulle-res en tódolos ámbitos sociais, fundamental-mente nos políticos. A democracia paritaria faireferencia a que nos ámbitos de participaciónpolítica ámbolos dous sexos estean representa-dos ó 50%.

PERSPECTIVA DE XÉNERO:

tomar en consideración e prestar atención ásdiferencias entre mulleres e homes en calqueraactividade ou ámbito dunha política promotorada igualdade de oportunidades.

POLÍTICAS DE IGUALDADE:

marcos referenciais de actuación política quecontemplan o principio de igualdade de trato através da elaboración de estratexias baseadasno dereito das mulleres a seren tratadas comacidadás, propoñen solucións pra resolve-lasdesigualdades por razón de sexo.

PAPEIS DE XÉNERO:

expectativas e normas que unha sociedadeestablece sobre como debe ser, actuar e sentirunha persoa en función de que sexa home oumuller, prefigurando así unha posición na estruc-tura social e representando unhas funcións quese atribúen e son asumidas diferencialmentepor mulleres e homes.

SEGREGACIÓN HORIZONTAL:

concentración de mulleres e de homes en sec-tores e empregos específicos.

SEGREGACIÓN VERTICAL:

concentración de mulleres e de homes en graose niveis específicos de postos ou responsabilida-des.

SEXISMO:

conxunto de métodos empregados no seo dasociedade androcéntrica que determinan unha

Guí

a de

ela

bora

ció

n e

aval

iaci

ón

de p

lans

de

igua

ldad

e

Pro

xect

o E

LA

S

31


situación de inferioridade, subordinación eexplotación ó colectivo feminino ou masculino.O sexismo abrangue tódolos ámbitos da vida eas relacións humanas.

SEXO:

características físicas que marcan a diferenciabiolóxica entre machos e femias segundo o seupapel potencial na reproducción .

SOCIALIZACIÓN DE XÉNERO:

proceso polo que as persoas aprenden e inte-riorizan, ó longo de toda a vida, os valores,expectativas e papeis que teñen que desempe-ñar e aqueles que deben rexeitar, segundo osexo ó que pertenzan.

TEITO DE CRISTAL:

barreira invisible resultante dunha complexatrama de estructuras en organizacións domina-das polo colectivo masculino, que lles impide ásmulleres acceder a postos destacados social-mente.

TRANSVERSALIDADE:

incorporación do principio de igualdade deoportunidades a todo tipo de proxectos públi-cos ou privados nos diferentes ámbitos: educati-vo, económico, cultural, político, social...

VIOLENCIA DE XÉNERO:

a sociedade androcéntrica, fundamentada nunharelación de desigualdade entre os xéneros mas-culino e feminino, asentou tradicionalmentemodos de relación entre as persoas inxustifica-bles pero evitables como a violencia de xénero.A violencia de xénero sustentada na relacióndescrita amósase exercida mediante ameazas, aforza física ou chantaxe emocional, adoptandodiferentes manifestacións entre as que se inclú-en a violencia sexual, o maltrato a mulleres, oacoso sexual, o incesto ou a pederastia.

VIOLENCIA DOMÉSTICA:

fai referencia a agresións contra as persoas queconviven baixo un mesmo teito. Esta violenciaconsidérase un problema de Estado.

XÉNERO:

é o sistema integrado por comportamentosaprendidos por socialización, construídos histori-camente de forma dinámica que organizan aspautas polas que deben rexerse as relaciónssociais entre mulleres e homes, as respectivasposicións, funcións e espacios que lle correspon-den a cada un, por riba de características comoa idade, a clase social, o nivel socioeconómico ecultural.

Glo

sari

o

Pro

xect

o E

LA

S32


CONSELLERÍA DE FAMILIA, E PROMOCIÓNDO EMPREGO, MULLER E XUVENTUDEXunta de Galicia

Enderezo:

Edificios Administrativos San Caetano15781 Santiago de CompostelaTeléfono: 981 545 362Fax: 981 544 609E-mail: [email protected]áxina web: http://www.xunta.es/conselle/fm

SERVICIO GALEGO DE IGUALDADEXunta de Galicia

Enderezo:

Praza de Europa 15 A 2º Área CentralAs Fontiñas15781 Santiago de CompostelaTeléfono: 981 545 351Fax. 981 545 365E-mail: [email protected]áxina web: http://www.xunta.es/auto/sgi

MINISTERIO DE TRABAJO Y ASUNTOSSOCIALES

Enderezo:

C/ Génova, 1128004 MadridTeléfono: 913 915 880Fax. 913 915 891

E-mail: [email protected]áxina web: http://www.mtas.es

INSTITUTO DE LA MUJERMinisterio de Trabajo y Asuntos Sociales

Enderezo:

C/ Condesa de Venadito, 3428027 MadridTeléfono: 913 638 000Fax: 913 637 995E-mail: [email protected]áxina web: http://www.mtas.es/mujer

PARLAMENTO EUROPEO

Enderezo:

Rue Wiertz 601047 BruxellesTeléfono: + 32 (0) 22842005Fax: +32 (0) 22307555E-mail: [email protected]/brusselsPáxina web: www.europarl.eu.int/brussels

Enderezo:

Paseo de la Castellana, 4628046 MadridTeléfono: 914 364 747Fax: 915 771 365E-mail: [email protected]áxina web: http://www.europarl.es

Guí

a de

ela

bora

ció

n e

aval

iaci

ón

de p

lans

de

igua

ldad

e

Pro

xect

o E

LA

S

33

[IX] Enderezos de interese


COMITÉ PARA A ELIMINACIÓN DADISCRIMINACIÓN CONTRA A MULLEROrganización das Nacións Unidas

Enderezo:

OHCHR-UNOG8-14 Avenue de la Paix1211 Geneve 10Teléfono: (41-22) 9179000Fax: (41-22) 9179016E-mail: [email protected]áxina web:http://ww.unhchr.ch/spanish/html/menu2/6/cedw_sp.htm

FUNDACIÓN PARA O DESENVOLVEMENTODA MULLEROrganización da Nacións Unidas

Enderezo:

304 East 45th Street, 15th floorNew York, NY 10017

Teléfono: 212/906-6400Fax: 212/906-6705E-mail: [email protected]áxina web: http://www.unifem.undp.org

UNESCO

Enderezo:

7, place de Fontenoy75352 Paris 07 SPTeléfono: 33 1 45 681000 Fax: 33 1 45 671690E-mail:Páxina web: http://www.unesco.orghttp://www.unesco.org/women

End

erez

os d

e in

tere

se

Pro

xect

o E

LA

S34


Xunta de Galicia - Universidade de Vigopmayobre.webs.uvigo.es/master/textos/paloma_rodriguez/... ·...

Documents

Transcript of Xunta de Galicia - Universidade de Vigopmayobre.webs.uvigo.es/master/textos/paloma_rodriguez/... ·...