ZER DIRA METALAK?

Metal bat gorputz sinple bat da, normalean solidoa, beroa eta elektrizitatea garraiatzen duena eta bere

distiragatik desberdintzen dena.

LAURO IKASTOLAGoitiko Anzubiaga, 2 48180 LOIU

www.lauro.org/

Metal bat gorputz sinplea, solidoa tenperatura normalean dagoena (merkurioa izan ezik), beroa eta elektrizitatea garraiatzen duena, distira bereziduna, dentsitate handiduna (masa/bolumena), gogortasuna (sodioa eta potasioa bigunak dira), kristalezko egitura duena (atomoak ordenatuak izatea esan nahi du).

70 elementu inguru metalak dira, burdina erabiliena izanik.

Metalen

ezaugarriak:

Metalei, bero handia eragiten zaienean urtzen dira. Molde batean isuri ezkero, gogortzean moldearen forma hori hartuko du. Gaur egun ere, horrela egiten da.

EZAUGARRIAK

Kolorea zuri disdiratsua

Urtze-puntua oso bajua

Pisu espezifikoa Oso arina

Toxikotasuna Ez da toxikoa

Ezaugarri mekanikoak Oso erresistetzia mekaniko txikia:• Oso harikorra• Oso xaflakorra (asko mehetu

daiteke)• Biguna da. (marratu daiteke)

Ezaugarri elektrikoak Bereo eta elektrizitate eroaleak.

Ezaugarri kimikoak Airean gatza da erdoiltzea

Aleazioak : Eztainua + kuprea = brontzea

Metal hau lur-azalean ez da oso ugaria. Gehienetan Kasiterita mineraletik lortutakoa da.

EZTAINUA

EZTAINUAaren

lorpen prozesua

zein da?1. Txikitzea

2. Birrintzea

3. Ur ontzi batean murgiltzen da.

4. Labean sartu.

5. Prozesu elektrolitikoa % 99,9ko purutasuna lortzen da.

Zein da

EZTAINUAaren

erabilera ?

EZAUGARRIAK

Kolorea zuri urdinska (ebakiberrietan disdiratsua, baina oxidatu distira galdu egiten du)

Urtze-puntua baxua

Pisu espezifikoa Oso aztuna

Toxikotasuna Toxikoa da

Ezaugarri mekanikoak Oso erresistetzia mekaniko txikia:• Oso xaflakorra (asko mehetu

daiteke)• Biguna da. (kolpe txikiz erraz

deformatzen da), oso erresistentzia mekaniko txikia.

Ezaugarri elektrikoak Bereo eta elektrizitatearen eroalea.

Ezaugarri kimikoak Airean gatza da erdoiltzea

Metal hau k.a 5000. urtetik erabiltzen da, Erromatarrak erabilera zabaldu zuten. El mineral de plomo más empleado esla galena, que está compuesta de sulfuro de plomo.

BERUNA

BERUNAREN

erabilera:

EZAUGARRIAK

Kolorea Zuri grisaska

Urtze-puntua oso altua

Pisu espezifikoa Oso astuna

Toxikotasuna Ez da toxikoa

Ezaugarri mekanikoak • Biguna• Harikorra ,harilkoak egin

daiteke• Xaflakorra• Mailuz jota zaila moldatzeko.

Ezaugarri elektrikoak Bereo eta elektrizitate eroaleak.

Ezaugarri kimikoak Erabat oxidatzen da.

Ezaugarri magnetikoak Imanek erakarri egiten dute.

Material sendoa da.• Berotuz, erraza da bere itxura aldatzea Makinak eraikitzeko material baliagarria da Material magnetikoak sortzeko baliagarria da Ugaria da; Lurreko %5-a burdina da eta mineral batzuetan bere aberastasuna %70 arte irits daiteke

BURDINA

Burdina lortzeko burdinaren minerala da abiapuntua; burdinaren minerala, burdinaren kontzentrazio handia duen minerala da.Hona hemen burdinaren mineral batzuk: hematita (%70 burdina; Fe2O3) magnetita (%72 burdina; Fe3O4 ) limonita (%50-%66 burdina; Fe2O3+H20) siderita (%48 burdina; FeCO3)

http://teknodbh.eu/attachments/article/87/Burdinazko%20METALAK.pdf

NONDIK ATERATZEN DA

BURDINA ?

All iron xxxxxxxxxxxxx

EZAUGARRIAK ALTZAIRUA

Kolorea Zuri grisaska

Urtze-puntua oso altua

Pisu espezifikoa Oso astuna

Toxikotasuna Ez da toxikoa

Ezaugarri mekanikoak • Biguna• Harikorra ,harilkoak egin

daiteke• Xaflakorra• Mailuz jota zaila moldatzeko.

Ezaugarri elektrikoak Bereo eta elektrizitate eroaleak.

Ezaugarri kimikoak Erabat oxidatzen da.

Ezaugarri magnetikoak Imanek erakarri egiten dute.

Burdina + karbonoa + beste zenbait elementuren aleazioa da, eta karbono-kantitatea % 0,03 eta % 1,7 bitartekoa du.ALTZAIRUA

ZEINTZUK DIRA

BURDINAREN

erabilerak ?

Burdina + carbonoa = ALTZAIRUA

Burdina purua industrian erabilpen gutxiko materiala da, gehien bat Karbonoarekin aleatuta dago, altzairua (acero) bihurtzeko, hartzen dituen ezaugarriengatik:• xxxxx• Xxxxx• Xxxxx

Eraikuntzarako

Auto-industriarako

Zeintzuk dira ezagutzen dituzun, beste erabilerak? Bilatu datorren egunerako

EZAUGARRIAK

Kolorea Zuri urdinska

Urtze-puntua ertaina

Pisu espezifikoa Astuna

Toxikotasuna Toxikoa da

Ezaugarri mekanikoak • Erresistentzia mekaniko txikia 12 kg/mm2

• Biguna• Harikorra ,harilkoak egin

daiteke• Xaflakorra• Mailuz jota erraza moldatzeko.

Ezaugarri elektrikoak Bereo eta elektrizitate eroaleak.

Ezaugarri kimikoak Oxidatu eta geruza grisa egiten zaio, erguratsetik babestuz.

Erabilpenak

Zink + kuprea = LETOIA (cast. Latón)

Teilatuak, erretenak, tutuak, etbBurdina eta altzairua oxidaziotik babesteko erabiltzen da. Horrela estalitako altzairu GALVANIZATUA izaten da.

 Zinka, nahiz eta zenbaitetan trantsizio-metal gisa sailkatu den, metala da. Bere taldeko beste elementuekin dituen antzekotasunez gain, magnesioaren eta berilioarenzenbait ezaugarri dauzka. Elementu hau urria da Lurrean, baina erraz erauzten da. Bere aplikaziorik garrantzitsuenetako bat altzairuaren galbanizazioa da. Funtsezko elementu kimikoa da. Paracelsok aurkitu eta izendatu zuen XVI. mendean.

ZINKA

Zein da

ZINKaren

erabilera ?

Zinkaren %50 gutxi gorabehera teilatuentzat txapak, kanaloiak, urak jaisteko tutuak, baldeak eta ur-depositoak fabrikatzeko erabiltzen da. %30a geruza protektore bezala edo burdinen eta altzairuen galbanizazioan. Gelditzen dena aleazio batzuk sortzeko erabiltzen da, bereziki latoia.

Letoiaz eginda.