ZINEMAKO ZUZENDARIAK

CHARLES CHAPLIN • Charles Spencer Chaplin edo Charlot

(Londresen jaio zen, 1889ko apirilaren 16a eta Suitzan hil zen 1977an 88 urte zituela.).Zinemak izandako errealizadore handi, zintzo, gizakor, aparteko eta jenialetarikoa.Hauek dira berak zuzendutako pelikula batzuk:

• Luces de la ciudad• Tiempos modernos• El gran dictador• Candilejas• La quimera de oro• ……

MAE WEST•

Brooklynen jaio zen 1893an eta 1980an hil zen. 5 urte zituela jada antzezten hasi zen eta 15 urte zituela, bere testuak idazteari ekin zion. Sex (1926) lanaren ondorioz, kondenatu egin zuten lizunkeria leporatuta. Antzeztu zituen film gehienetako gidoiak idatzi zituen eta haien gaineko erabateko kontrola izaten zuen. I’m no Angel (1933) («Ez naiz aingerua»). Aktorea –gidoia ere idatzi zuena– eta Cary Grant protagonista zituen filma; Zirkoan lan egitetik New Yorkeko goi mailako klaseko kide izatera heldutako emakumearen istorioa kontatzen du.

ALFRED HITCHCOCK

• LONDRESEN jaio zen 1899ko abuztuaren 13an eta Los Angelesen hil zen 1980ko apirilaren 29an)

• Hauek dira berak zuzendutako pelikula batzuk:

•PsicosisVértigoLa ventana indiscretaCrimen perfectoCon la muerte en los talonesFrenesí

LENI IEFENSTAHL• Alemanian jaio zen 1902an eta

2003an hile gin zen.Dantzari gisa ibilbide laburra izan zuen, baina 1932an, errealizadore moduan estreinatu zen. Erregimen naziarentzako zuzendu zituen filmek -haien artean Olympia, 1936ko Berlingo Joko Olinpikoei buruzkoa, grabatu ziren lehen olinpiadak-, pertsonaia polemiko bihurtu zuten munduko gatazka amaitu zenean. Hurrengo bost hamarkadetan argazkilaritzan jardun zuen eta 2000. urtean itsaspeko munduari buruzko azken filma egin zuen.

• DAS BLAUE LICHT (1932)

LUIS BUÑUEL PORTOLÉS

• Aragonen jaio zen 1900eko otsailaren 22an eta Mexikon hil zen 1983ko uztailaren 29an.

• Hauek dira zuzendutako pelikula batzuk:

•Un perro andaluz (1929)Los olvidados (1950)Subida al cielo (1952)El ángel exterminador (1962)

ROSARIO PI• Espainiako zinemaren aitzindaria izan zen

Helena Cortesina-rekin batera. Bartzelonan jaio; bertan, Star Film produkzio-etxea sortu zuen bi bazkiderekin batera eta bera izan zen lehendakaria. Parisen babestu zen lehenengo eta Erroman gero, María Mercader-ekin batera. Espainiara gerraondoko urte gogorretan itzuli zen Bartzelonan eta Madrilen lana bilatzeko asmotan. Zineman lan egin ezin zuenez, jatetxea zabaldu zuen Madrilen eta bertan hil zen 1967an.

• El gato montés. Rosario Pi-k zuzendutako lehen filma eta Molinos de viento, 1937an, izan zen zuzendu zuen bigarren eta azken filma. Bi ijitoen arteko amodio istorioa kontatzen du. Kritika ezkorrak jaso bazituen ere, argiaren erabilera bikaina lortu zuten.

ROMAN POLANSKI

• (Parisen jaio zen, 1933ko abuztuaren 18an)

• Zuzendutako pelikulak:• Chinatown• La semilla del diablo• El pianista

LUIS GARCÍA BERLANGA

• Valencian jaio zen 1921eko ekainaren 21an eta Madrilen hil zen 1010eko azaroaren 13an.

• Hauek dira berak zuzendutako pelikula batzuk:

Bienvenido Mister Marshall• La escopeta nacional• Todos a la cárcel• Moros y cristianos• La vaquilla• El verdugo……..

HELENA CORTINA

• Valentzian jaio zen1904an eta Argentinan hil zen 1984an. Espainako lehenengo zinema zuzendaria izan zen. “FLOR DE ESPAÑA” pelikula zuzendu zuen Dantzaria eta aktoresa ere izan

• Pelikula hauetan parte hartu zuen:

• Bodas de sangre• A sangre fría• María Rosa• Flor de España

ICÍAR BOLLAÍN• Icíar Bollaín Madriden jaio zen 1967an. Aktoresa

eta zinema zuzendaria da.1992an Espainako aktoresa hoberenaren saria jaso zuen “Cartelera Turia” aldizkariagatik. HAUEK DIRA ZUZENDUTAKO PELIKULAK: Hola, ¿estás sola? (1995)

• Flores de otro mundo (1999). Mejor Película de la Semana de la Crítica en el Festival de Cannes.

• Te doy mis ojos (2003). Goya a la Mejor Película en los Premios de la Academia del Cine.

• Mataharis (2007).• También la lluvia (2010).• Katmandú, un espejo en el cielo (2011).• 2010Gidoi originalaTambién la lluvia

Nominatua2007Zuzendari hoberenaMataharisNominatua2007Gidoi originalaMataharisNominatua2003Zuzendari hoberenaTe doy mis ojosIrabazlea2003Gidoi originalalTe doy mis ojosIrabazlea1999Gidoi originalalFlores de otro mundoNominatua1995“Novel” zuzendarialHola, ¿estás sola?Nominatua

ALEJANDRO AMENÁBAR

• Txilen jaio zen 1972ko martxoaren 31an).Espainaiar zuzendaria, gidoigilea eta konposatzailea. Bere familiak Madridera alde egin zuen Pinochetek estatu kolpea eman baino lehentxeago.

• EGINDAKO PELIKULAK:•

Los OtrosTesisMar Adentro

• Ágora

MARU SOLORES

• Donostian jaio da eta gure eskolako gurasoa izan da.Andoaingo Zine eta Bideo eskolan ikasi zuen eta zenbait tailerretan ere parte hartu zuen.Berlinen, zuzendaritza arloan, goi mailako ikasketak burutu zituen eta kortometraje batzuk zuzendu zituen. Dordoka Uhartea –rekin sari asko jaso zituen.10 urte Berlinen egon ondoren Euskal Herrira itzuli zen. Telebistan ere lana egin du eta klaseak ere eman ditu zinema arloan. Bere lehen luzemetraia argitaratu du : CAMERA OBSCURA.

PEDRO ALMODÓVAR• Ciudad Realen jaio zen 1949ko irailaren

24an. Espainiako zinema zuzendari eta gidoigilea da. Haren filmetan giza harremanak, batez ere emakumezkoenak, dira izpide nagusia. Horretaz gain, ikus-estilo pertsonala garatu du, kolore bizikoa. Askotan, metafora-teknikak erabiltzen ditu gidoi zirkularrak burutzeko.

• Filmografia:• Volver (2006)

Mujeres al borde de un ataque de nervios(1989)

• Tacones lejanos (1991)• La mala educación (2004)• La ley del deseo (1987)• ¿Qué he hecho yo para merecer esto?

(1984)• Todo sobre mi madre(1999)

SOFÍA COPPOLA• Sofia Carmina Coppola (New York, 1971ko

maiatzaren 14a) Estatu Batuetako aktore, zuzendari, gidoigile eta ekoizlea da. Francis Ford Coppolaren alaba izanda, Roman Coppolaren arreba eta Nicolas Cagen lehengusina da.Zuzendari gisa arrakasta handiagoa lortu du. 2003ko Lost in Translation filmarengatik zuzendari onenaren Oscar Sarirako izendapena eskuratu zuen, historiako hirugarren emakumea eta Estatu Batuetako lehendabizikoa.Hauek dira berak zuzentutako pelikula batzuk:

• 1998 - Lick the star (Cortometraje)• 1999 - Las vírgenes suicidas• 2003 - Lost in Translation• 2006 - Marie Antoinette (película de 2006)• 2010 - Somewhere• 2013 - "The Bling Ring"

DIANE KEATON • Diane Keaton (Los Angelesen jaio zen

1946ko urtarrilaren 5a Ameriketako Estatu Batuetako aktore, zinema zuzendari eta ekoizlea da, emakumezko aktore onenaren Oscar sariaren irabazlea.Antzerkian hasi zen. Zineman, haren lehen paper garrantzitsua 1972ko The Godfather filmean lortu zuen. Nolanahi ere, haren karrera moldatu eta sustatu zuten filmak Woody Allenarenak izan ziren. Horietako lehena, 1972ko Play It Again, Sam izan zen. 1977an Woody Allenek zuzendutako Annie Hall filmarengatik Oscar irabazi zuen.

• PELIKULA HAUEK ZUZENDU ZITUEN:• 1995 Unstrung Heroes

JODIE FOSTER• Jodie Foster Los Angelesen, 1962ko

azaroaren 19an ) Estatu Batuetako aktore, zuzendari eta zinema ekoizlea da, bitan emakumezko aktore onenaren Oscar sariaren irabazlea. Taxi Driver papera jokatzeagatik; emakumezko bigarren aktore onenaren Oscar sarirako izendapena jaso zuen.Oscar 1988an irabazi zuen lehen aldiz The Accused filmarengatik, eta berriro 1991n El silencio de los corderos filmean Clarice Starling FBIko agente gaztearen paperarengatik.

• Hauek dira Jodie Fosterrek zuzendutako pelikula batzuk:

• EL PEQUEÑO TATE (1991)• A CASA POR VACACIONES (1995)• EL CASTOR (2011)

RIDLEY SCOTT• ERRESUMA BATUAN jaio zen 1937ko

azaroaren 30an. Star Wars filma ikusi ondoren, efektu berezien ahalmenaz jabetu zen. Hori dela eta, Alien filmatzea onartu zuen. Film horri esker, mundu osoan zehar eskuratu zuen ospea. Zientzia fikziozko klasikoa bihurtu da filma, eta, protagonista, Ellen Ripley (Sigourney Weaver) garaiko zinemaren ikurra.

• ZUZENDUTAKO PELIKULA BATZUK:• Blade Runner• Thelma and Louise• Black Rain

Alien, el octavo pasajeroGladiatorAmericam Gangster

INGMAR BERGMAN • Ingmar Bergman Suedian jaio zen 1918ko

uztailaren 14an eta 2007an hil egin zen. Suediako antzerki zein zinema zuzendaria izan zen. Europa osoko garrantzitsuenetakoa izan da, korronte artistiko nagusietatik at egon baitzen beti eta bere nortasunarekin bere estiloa eraiki baitzuen.Artzain luterarra izan zuen aita, zeinek eragin handia izan zuen Ingmar Bergman-engan. Izan ere, erlijioa haren zinemaren hizpide nagusia izan zen beti. Horrekin batera, heriotza, gizakien nortasuna, gaztaroaren goraipamena, emakumeak eta euren papera gizartean barnan nahiz baloreak izan ziren haren filmentan agertzen ziren beste auzi batzuk.La marquesa de Sade (TV) (1992)Los elegidos (TV) (1986)Diario de una filmación (1986)Fanny y Alexander (1982)De la vida de las marionetas (1980)Cara a cara (1976)La flauta mágica (TV) (1975)Secretos de un matrimonio (1973)Gritos y susurros (1972)(1957)Sonrisas de una noche de verano (1955)Sueños (1955)…………………………

SERGIO LEONE • ERROMAN jaio zen 1929ko

urtarrilaren 3an eta 1989ko apirilaren 30an hil zen. Gidoilari, ekoizle eta zinema zuzendari italiarra izan zen. Zinearen historian izan dugun zuzendari ospetsuenetakoa da, batez ere spaghetti western delakoan. Zuzendutako pelikula batzuk:

• El Bueno, el Feo y el MaloPor un Puñado de DólaresLa Muerte Tenía un Precio

• Sodoma y Gomorra• Érase una vez América• ………

BERNARDO BERTOLUCCI • Italian jaio zen 1941ko maiatzaren

16an.Idazlea eta zuzendaria zen. Sexua eta politika dira, kritikagile batzuen arabera, Bertolucciren gai jorratuenak.Pier Paolo Pasolineren laguntzaile gisa hasi zen zinemagintzan. Hauek dira zuzendutako pelikula batzuk:

• Novecento• El último tango de París• El último emperador• Belleza robada• Pequeño Buda• …..

MILOS FORMAN

• Miloš Forman izeneko Txekiako film zuzendaria da.1932ko otsailaren 18an jaio zen Txekian.Umezurtz geratu zen oso gazte, gurasoak Auschwitz-eko kontzentrazio-esparruan hil baitziren.Garaiko Txekoslovakian hasi zen zinemagintzan. Geroago Ameriketako Estatu Batuetara joan zen eta 1977an hiritartasuna eskuratuko zuen. Hor, arrakasta handia erdietsi zuen

• Zuzendutako pelikula batzuk:•

Alguien voló sobre el nido del cuco• Amadeus• Los fantasmas de Goya• El escándalo de Larry Flynt• ……………

JUAN ANTONIO BAYONA • Bartzelonan jaio zen 1975eko

maiatzaren 9an. Bere ingurukoek “Jota” deitzen diote. Telebistarako iragarkaiak eta bideoklipa ugari grabatu ditu. “Lo Imposible” pelikularekin arrakasta izugarria lortu du.

• Hauek dira egindako lan batzuk:• EL ORFANATO (2007)• LO IMPOSIBLE (2012)• Mis vacaciones (1999) (film

laburra)• El hombre esponja (2002)(film

laburra)

Julio Medem Lafont• Donostian jaio zen, 1958ko urriaren 21an. Gure

herriko zuzendari honek, medikuntza ikasi zuen EHUn, eta horrek ukituak utzi dizkio bere lanetan. 1922an bere lehenengo pelikula estreinatu zuen (Behiak). Ordutik aurrera, arrakasta lortu du mundu osoan, berezkoa duen estiloa landuta. 2003an aurkeztu zuen polemika handia ekarriko zion lana, Euskal Herriko egoera sozio-politikoa aztertzen duen Euskal Pilota. Larrua harriaren kontra film dokukentala.Hauek dira zuzendutako pelikula batzuk:

• Euskal Pilota. Larrua harriaren kontra (2003)• Lucía y el sexo (2000).• Los amantes del círculo polar (1998).• Tierra (1995).• La ardilla roja (1993• Behiak (1992)…….

Helena Taberna• Altsatsuan jaio zen. Irakasle ikasketak

egin zituen. Irakaskuntzan hainbat urte eman ondoren, ikus-entzunezkoekin 1986an hasi zen lanean, Nafarroako gobernuak Teknologia Berrien Koordinatzaile izendatu zuenean. Hainbat urte bideo didaktikoak eta film laburrak eta dokumentalak egin ondoren, 1994. urtean administrazioko lana utzi eta zinemagintzan murgildu zen erabat.

• Hauek dira egindako pelikulak: • Extranjeras• Yoyes• Nerabe• Alsasua1936• Ochenta y siete cartas de amor

CHRISTOPHER NOLAN

• Christopher Nolan (Erresuma Batuan jaio zen, uztailaren 30an, 1970) zinema zuzendari, gidoilari eta ekoizlea. Oscar sarietarako izendatu zuten hiru aldiz. Bere film askotan psikologia gaiak azaltzen dira. Eta oso ospetsua izan da Batman pelikularekin. Hauek izan dira haren pelikulak:

• Trilogía de Batman• Origen

Egileak

• 6.Maila A-ko:AitorLeireMikelMartinEiderClaudiaAialaIanImanol