Laguntza gela
1
Elikatzea eta nutrizioa
Gizakien gorputza
Gure gorputza, kanpotik barrurantz
3
AZALA
• Kanpoan daukagu
• Babesten gaitu
GANTZA
• Azalaren azpian daukagu
• Hotzetik babesten gaitu
• Energia erreserba da
MUSKULUAK
• Beraiei esker mugitzen gara
HEZURRAK
• Gorputzari eusten diote
• Barruko organoak babesten dituzte
Laguntza gela
2
Gure gorputza barrutik
Aparatu eta sistemek elkarlanean aritzen dira bizi-funtzioak betetzeko: NUTRIZIOA, HARREMANA eta UGALTZEA.
ZELULAK
• Izaki bizidunak mila milioi zelulaz osatuta gaude.
EHUNAK
• Zelulak bildu egiten dira ehunak osatuz.
ORGANOAK
• Ehunak bildu eta organoak osatzen dituzte.
APARATUAK eta SISTEMAK
• Organoek aparatuak eta sistemak osatzen dituzte.
Laguntza gela
3
NUTRIZIO- FUNTZIOA betetzeko aparatuak
HARREMAN - FUNTZIOA betetzeko aparatuak
UGALTZE - FUNTZIOA betetzeko aparatuak
digestio aparatua
arnas aparatua
zirkulazia aparatua
iraitz aparatua
nerbio sistema
lokomozio aparatua
ugaltze-aparatu arra
ugaltze-aparatu emea
Laguntza gela
4
Elikatzea eta elikagaiak
Elikatzea eta nutrizioa
Zer elikagai behar ditugu
ELIKATZEA
Jatekoak hartzea da.
•ELIKAGAIAK - energia bihurtzen dira
•HONDAKINAK - kanporatzen dira
NUTRIZIOA
Elikagaiak ateratzea eta oxigenoa hartzea da.
Elikagaiak eta oxigenoa gorputz guztira eramatea da.
Hondakinak kanporatzea da.
PROTEINAK KARBOHIDRATOAK GANTZAK MINERALAK BITAMINAK
Inportanteak zeluletarako.
Ehuna sortzen
dute.
Energia asko ematen digute. Ondo biltzen dira gorputzean.
Beharrezkoak: Hazteko Nerbio-sistemarako. Muskuluetarako Zauriak ixteko.
Organoen funtziona-mendurako
ELIKAGAIAK honelakoak izan daitezke
Energia-iturri zuzenena
dira.
Laguntza gela
5
KARBOHIDRATOAK GANTZAK
MINERALAK BITAMINAK
DIETA OSASUNTSUA izateko,
DENETARIK eta BEHAR BESTE jan behar dugu;
ez asko, ez gutxi.
PROTEINAK
Laguntza gela
6
Digestioa
Digestioa eta digestio-aparatua
DIGESTIOA DIGESTIO-APARATUA
Digestioa da jatekoak txikitzea elikagaiak lortu arte.
•ahoa
• faringea
•hestegorria
•urdaila
•heste mehea
•heste lodia
DIGESTIO-HODIAK
• listu-guruinak
• gibela
•pankrea
DIGESTIO-GURUINAK
ahoa
faringe
a
urdaila
hestegorria
heste mehea
heste lodia
listu -guruinak
gibela
pankrea
Laguntza gela
7
Nolakoa da digestio-prozesua?
Haginek janaria ebaki eta
txikitzen dute.
Listu-guruinek listua isurtzen
dute.
Janaria listuarekin nahasten
da eta elikadura-boloa
sortzen da.
Boloa faringetik hestegorrira
doa eta gero, urdailera.
Ahotik urdailera 1
Urdailak urin gastrikoak
isurtzen ditu.
Boloa ore bihurtzen da,
kimo izenekoa.
Urdailean 2
Urin batzuk isurtzen dira:
- gibelak behazuna
-pankreak pankreako
urina
-hesteek beste urin
batzuk
Urin guzti horiei esker
egiten da digestioa.
Kimoa urinekin nahasten da
eta kiloa sortzen da:
elikagaiak dituen orea.
Elikagaiak kapilarretara
pasatzen dira.
Odolak elikagaiak
gorputz osotik banatzen
ditu.
Heste meharrean 3
behazuna
listu -guruinak
pankreako urina
hesteetako urinak
Hondakinei ura kentzen zaie,
eta gorozkiak sortzen dira.
Gero, uzkitik kanporatzen dira.
Heste lodian 4
Edan ura sarri!
Urak laguntzen du
elikagaiak eta
hondakinak banatzen.
Zuntz askoko janariak
har itzazu!
Zuntzak laguntzen
duelako elikagaiak
kapilarretara pasatzen.
Laguntza gela
8
Aurrerapenak gizakien elikaduran
ñ
Ura garbitu egiten da edateko.
Edateko ura araztea da ura
garbitzea.
Hori araztegietan egiten da.
ANTZINAKO metodoak metodo MODERNOAK
Sikatzea
Gatzetan
ipintzea
Izoztea
Airea
kentzea
Pasteurizazioa
eta
uperizazioa
Kontserbatzaileak
eta
antioxidatzaileak
Top Related