ANIMALIEN BIZI FUNTZIOAK
- NUTRIZIOA: DIGESTIOA ARNASKETA
ZIRKULAZIOA IRAIZTEA
- ERLAZIOA: NERBIO SISTEMA
LOKOMOZIO-APARATUA SISTEMA ENDOKRINO
- UGALKETA: SEXUGABEA SEXU BIDEZ
BIZI-FUNTZIOAK
NUTRIZIO HETEROTROFOA-MANTENUGAIAK: KANPOKO JANARIA ETA EDARIETAN DAUDE. (DIGESTIOA)
-OXIGENOA BEHAR DUTE (ARNASKETA)
-MATERIA ETA ENERGIA LORTZEN DA (METABOLISMOA)
-MANTENUGAIAK ETA OXIGENOA ZELULETARA GARRAIATZEN DIRA. (ZIRKULAZIOA)
- HONDAKINAK KANPORATZEN DIRA. (IRAIZKETA)
DIGESTIOAFASEAK:-IRENSTEA: elikagaiak lortu.-DIGESTIOA: elikagaietatik mantenugaiak lortu. - zelula barnekoa - zelulaz kanpokoa: digestio-aparatuan gertatzen da- XURGATZEA: mantenugaiak zelula guztietara garraiatu.- EGESTIOA: hondakinak kanporatu.
ORNOGABEETAN
3 MOTAKOAK IZAN DAITEKE:- ZELULA BARNEKOA
- ZELULAZ KANPOA: DIGESTIO-HODIAK
- MISTOA.
ORNODUNETAN
-DENAK ZELULAZ KANPOKOA DUTE.
-DIGESTIO APARATUAN GERTATZEN DA. HONEK HAINBAT ZATI DITU:
- DIGESTIO-HODIA:- DIGESTIO-GURUINAK:
ARNASKETA
- AIRETIK EDO URETATIK OXIGENOA HARTU ETA ZELULETARA ERAMATEN DUTE ARNAS APARATUAREN BIDEZ: KANPOKO ARNASKETA.
- ZELULA BARNEAN (MITOKONDRIETAN) MANTENUGAIAK DEGRADATZEN DIRA OXIGENOA ERABILTZEN: ARNASKETA ZELULARRA.
KANPOKO ARNASKETA MOTAK
- LARRUAZALEKOA.
- BRANKIA BIDEZKOA.
- TRAKEA BIDEZKOA.
- BIRIKETAKOA
ZIRKULAZIOA
- GASAK ETA MANTENUGAIAK GARRAIATZEKO BALIO DU.
- GARRAIORAKO LIKIDOA: ODOLA
- HODIAK: ARTERIAK, ZAINAK ETA KAPILARRAK
- BIHOTZA: ODOLA PONPATZEN DU.
ZIRKULAZIOA-APARATUA
- IREKIA
- ITXIA
IRAIZTEA
- HONDAKINAK KANPORATZEA DA.
- ADIBIDEZ: AMONIAKO, UREA (GERNUA)GATZ MINERALAK, URA (IZERDIA)KARBONO DIOXIDOA (ARNASKETA)
IRAIZTEA ORNODUNETAN
- GERNU-SISTEMAREN BIDEZ UREA (GERNUA) KANPORATZEN DUTE. ODOLA IRAGAZTEN (GARBITU) DU.
ERLAZIOA FUNTZIOA
- animaliek jasotzen dute kanpo zein barneko informazioari (estimuluak) erantzuten diote.
EGITURAK:- errezeptoreak: estimuluak jasotzeko.- koordinazio sistema: informazioa prozesatu eta erantzuna prestatzen dute.- efektoreak: erantzuna gauzatzen dituzten organoak. 2 mota daude: giharrak eta guruinak
ERREZEPTOREAK
Hautematen duten estimulua kontutan hartuta:● Bero errezeptoreak: tenperatura.(larruazala)● Mekanikoak: mugimendua, ukimena, presioa,
oinazea edo soinua. (albo-lerroa, ukimena, belarria)
● Kimikoak: gai kimikoak hautematen dituzte (usaimena, dastamena)
● Argi-errezeptoreak: begiak.
KOORDINAZIO SISTEMA
● NERBIO-SISTEMA: neurona izeneko zelulaz osatuta dago. Elkartzen dira nerbioak osatzeko. Erantzun azkarrak ematen dituzte.
ORNODUNETAN:● Nerbio-sistema zentrala: entzefalo eta bizkarrezur-
muina.● Nerbio-sistema periferikoa: zentzumen nerbioak
eta motorrak..
SISTEMA ENDOKRINO
● guruinaz osatuta dago eta hormonak jariatzen dituzte. Hauek odolaren bidez garraiatzen dira.
● Erantzun motelak baina iraunkorrak sortzen dituzte.
LOKOMOZIO-APARATUA
● Erantzuna mugimendua denean.
EGITURAK: ● Eskeletoa: hidroeskeletoa, kanpo eta barneko-
eskeleto.● Giharrak: uzkurtu eta erlaxatu egiten dira
hezurretatik tiratzeko. Hauei tendoien bidez lotzen dira. Mugimendua nahitazko eta nahigabekoak izan daitezke.
UGALTZE-FUNTZIOA
SEXUGABEA:● ZATIKETA: bi zatitan banandu eta bakoitzatik
animalia osoa garatzen da.● Gemazioa: gorputzaren zati batetik animalia
osoa garatzen da.
● BIRSORKUNTZA: gorputzaren zati bat birsortu. Ez da ugaltzeko era bat.
SEXU-UGALKETA
● sexu organoak: gonadak deitzen dira● Ugaltzeko zelula: gameto deitzen da. ● Arra eta emeak fisikoki diferente direnean:
dimorfismo esaten da.● Banako berak bi gameto motak dituenean:
hermafrodita. ● Txandakako ugalketa: sexugabe eta sexu-
ugalketa txandakatzen dutenean.
● Ernalketa:bi gametoak elkartzen direnean zigotoa sortzen. Kanpoko edo barneko ernalketa izan daiteke.
● Enbrioiaren garapena: erditu edo eklosioa eman arte. Obiparo, bibiparo edo obobibiparo.
● Osteko garapena:
zuzena edo metamorfosia.