BIZKAIKOHITZA
MONIKA DEL VALLE / FOKU
Eusko Jaurlaritzak zahar etxeak arautzeko onartu duen dekretuak langileen eta familien haserreapiztu du bSalatu dute arreta okertzen duela bDiputazioak uste du erdigunean jarri dela pertsona b 2-3
Oinarri berriak
zahar etxeetan
Ingurumena Mozolo arruntarenpopulazio jaitsiera gelditzeko
programa jarri dute martxan Urduñan
8Euskalgintza Euskararenerabilera hazteko neurriak har
ditzala eskatu diote Bilboko Udalari
6Ostirala
2019ko urriaren 25aX. urtea418. zenbakia
2BIZKAIKO HITZA
Ostirala, 2019ko urriaren 25aAstekoa
Ibai Maruri Bilbao Bilbo
«Udan onartu zuten, dekretu bi-
dez, Legebiltzarretik pasatu gabe.
Ez du legebiltzarkideen gehien-
goaren babesa. Uste dugu gizarte
eragileen ahotsa entzun behar
izan dela; baina ez dute ez langile-
en ez erabiltzaileen senideen iri-
tzia kontuan hartu. Uste dugu de-
kretua enpresen mesedetan egin
dela. Mantentzen da egoiliarreki-
ko gaur egungo tratu txar institu-
zionala». Bizkaiko zahar etxeeta-
ko egoiliarren familien elkartea
da Babestu. Hango kide Xabi
Monrealek ez du zalantzarik:
joan den uztailean Eusko Jaurla-
ritzak zahar etxeetako zerbitzua
arautzeko onartu zuen dekretua
ez da balekoa. Eta ohartarazi du
kalera irteteko prest daudela,
hura aldatzeko eskatzera. Joan
den irailaren 9an sartu zen inda-
rrean, araudi berria Euskal Herri-
ko Agintaritzaren Aldizkarian ar-
gitaratu zenean. Orain, bi urteko
epea izango dute enpresek egoki-
tzeko. 1998an onartu zen aurreko
dekretua ordezkatu du honekin
Eusko Jaurlaritzak. Sindikatu eta
erabiltzaileen aspaldiko aldarri-
kapena izan da dekretu berri bat,
baina hau ez da espero zutena.
«Ez da aurrerapauso bat; kontra-
koa. Gizartea zahartzen ari da, eta
erronka gisa hartu behar zuen
Jaurlaritzak zelan eskaini zerbi-
tzu hobe bat. Dekretu honek ez
ditu asetzen premia nagusiak».
Gabezia asko dituela iruditzen
zaio. «Egoitzak zelakoak izan be-
har diren zehazten da, eta defini-
tzen den hori egokia da. Baina soi-
lik egoitza berriei eragingo die».
Besteak beste, logelen %75 per-
tsona bakarrarentzat izan behar-
ko dira; gaur egun, logelen here-
nak dira horrelakoak. Era berean,
handiagoak izan beharko dira:
gutxienez 19 metro koadro izan
beharko dituzte ohe bi dituzte-
nek; 13 metro koadro, ohe baka-
rrekoek. «Baina baldintza horiek
eraikiko diren egoitza berrientzat
izango dira soilik; eta gaur egune-
koak?». Gainera, Babestukoek
uste dute horiek ez direla arreta-
ren kalitatea bermatzeko garran-
tzia duten irizpide bakarrak.
«Zein da desnutrizio indizea?
Zenbat dutxa hartu behar dituzte
astean? Guk uste dugu gutxienez
bi izan behar direla. Ez dira erabil-
tzaileen arteko harreman intimo-
ak arautzen; zer eskubide eta zer
betebehar dituzte? segurtasun
kamerekin zer egin?... Hutsunez
beteta dago, guk arautu behar zi-
rela uste dugun asko falta ditu».
Salatu du egoitza berean soslai
ezberdina duten pertsonak egon
daitezkeela —adineko pertsonak,
buruko eritasunak dituztenak,
gaixotasun larriak dituzten adin-
dunak...—, baina gero ez dela kon-
tuan hartzen egoitzaren funtzio-
namenduan eta antolaketan.
«Arreta emango dioten pertso-
naren ezaugarrien arabera, pro-
fesionalek prestakuntza berezi-
tua behar dute, eta uste dugu uni-
tate bereziak egon beharko
liratekeela». Gainera, gaitzetsi du
askotan zaintzaileak edo erizain
Arretaren oinarriak ezbaian
Irailetik dago indarrean Eusko Jaurlaritzaren dekretu berria, zahar etxeak arautzen dituena b Egoiliarrenfamiliek eta langileek salatu dute dekretuak «gabezia asko» dituela eta arretak okerrera egingo duela
Mungiako zahar etxean,
irakurketa errazeko tailerra;
artxiboko irudi bat. L. J. / FOKU
mendekotasuna aitortua dutenegoitzetan, esaterako, horrelakalkulatu behar da gutxienez es-kaini beharreko arreta: ratioa bi-der egoitzan beteta dauden oheakbider langile bakoitzaren urtekolanorduak». Langile maila guz-tietako ratioak batuta, 0,360 daratio orokorra. Beraz, ehun ohedituen egoitza batean, honako bi-derketa hau egin beharko da:0,360 x 100 x 1.658. Hau da,59.688 arreta ordu eskainiko diraehun oheko egoitza horretan,urte osoan. Horretarako, 36 lan-gile beharko ditu, zaintzaile, eri-zain, mediku, fisioterapeuta etagainontzekoak zenbatuta. Bainahori Bizkaiko egoitza baten kasuada. Izan ere, urteko lanordu ko-puru hori —1.658—herrialde honidagokio. Gipuzkoan apalagoa da—1.592—; eta Araban, handiagoa —1.792—. «Dekretu batek, berez,zerbitzuak orekatzea izan behar-ko luke helburu. Baina, kasu ho-netan ez da horrela. Norbaitekulertuko al luke diru sarrerakbermatzeko errentan kopuru ez-
berdina jasotzea Araban bizi edoBizkaian bizi? Ba, hala gertatukoda egoitzetan emango den arreta-rekin».
«Okerrera egingo du»Duela urte bi sinatutako lan itu-nari esker, datozen urteetan Biz-kaiko zahar etxeetako behargi-nen urteko lanorduak gutxituegingo dira. 1.658 ordu egin beharditu 2019an langile bakoitzak;1.638, 2020an; 1.618, 2021ean;1.592, 2022an. «Aurten, guztira,ehun oheko egoitza batean59.688 arreta ordu eskainiko ba-dira ere, hilabete bi barru hasita,58.968 izango dira. Eta 2022an,57.312. Hau da, okerrera egingodu arretak: hiru urte barru aurtenbaino 2.376 ordu gutxiago izangodira, egoiliar kopuru berari arretaemateko». Salatu du horrekin za-balduko den mezua «oso latza»dela: «Langileen lan baldintzakhobetzeak egoiliarrek jasotzenduten arreta okertzea ekarrikodu. Beste behin ere, gu bihurtunahi gaituzte zerbitzua okertzea-ren erantzule». Biderketak egiten jarraitu du
Garciak. 0,295 da zaintzaileen ra-tioa bigarren eta hirugarren mai-lako mendekotasuna duten ehunegoiliar dituen egoitza baterako.«0,295 x 100 egiten baduzu, ehunoheko egoitza batean behar ditu-zun zaintzaileak jakin ditzakezu;hau da, 29,5. Hori da lantaldea.Baina antolatu egin behar duzutxandaka, librantza egunak kon-tuan hartu, gaixoaldiak, opo-rrak... Egoitzan inoiz ez diraegongo 29,5 zaintzaileak. Hamarizango dituzu goizean; bederatzi,arratsaldean; eta bi, gauean». ELAk egin dituen kalkuluekin,
egunean egoiliar bakoitzari 1,34ordu inguru eskaintzea ekarrikodu dekretuak. Gaur egun askotanordubetera ere ez direla iristenesan du. «Ez dugu astirik ezerta-rako: jaiki, dutxatu, jantzi, gosal-tzera eraman, bazkaltzen eman,pare bat aldiz komunera... Zelandauden galdetzeko bi minutu ereez ditugu libre». Horregatik, joanden otsailean, Eusko Legebiltza-rrean dekretua osatzeko batzor-dea martxan ari zela, sindikatuakkanpaina bat abiatu zuen, Zaindunazazu bi orduz (gutxienez) lelo-pean. Argi adierazten du goibu-ruak zein zen aldarrikapen nagu-sia. «Ordu bi ere ez dira beharbeste, baina gutxienez gaur egun-go lantaldeak bikoiztea ekarrikoluke, eta horrek asko duinduko li-tuzke eskaintzen dugun arretaeta langileon lan baldintzak».Dekretu berriak ezartzen di-
tuen ratioak 1998ko dekretuakezarritakoak baino handiagoak
dira, bai, baina Garciaren esane-tan, ez ditu asko hobetzen ratioerrealak. Hainbat adibide ipiniditu. «Miribillako [Bilbo] egoitza-ko zuzendariak dagoeneko esandu dekretua zorrotz beteko balu,langileak sobera izango lituzkee-la. Bada Bizkaian egoitza bat esanduena hamasei langile soberaizango lituzkeela». Kontatu duJaurlaritzak berak Arabako zaharetxe batean probatu duela dekre-tua. «Hasi direnean, zuzendariakgobernuari esan dion lehen gauzaizan da hiru langile kaleratu be-har dituela». Beraz, langileak bel-dur dira. Garciak ez du uste kale-ratzeak etorriko direnik. «Bestelaegoitza askotako funtzionamen-dua ez litzateke bideragarria izan-go. Baina ikusiko dugu zer gerta-tzen den. Oraindik hasi baino ezdira egin dekretu berriarekin».Salatu du aurretik ere sarri apro-betxatu dituztela ratioak gaixoal-diak, baimenak eta oporrak ezbetetzeko. «Eskatutako kontra-tazioak betetzen dituzte, eta ho-rrekin nahikoa dute. Sortzen di-ren hutsuneak bete ez arren, ezzaie ezer gertatzen enpresei. Hu-tsunea gainontzeko langileek be-tetzen dute, lan gehiago eginda».Sukaldean eta garbiketan ez du
ratiorik zehazten. Are gehiago,zerbitzu horiek azpikontratatze-ko aukera ematen du dekretuak.«Egoitza batean menu ezberdinasko daude, egoiliarrei egokituta-koak. Nola izan dezakezu sukal-dari bakar bat ehundik gora baz-kari edo afari prestatzen, eta ho-rietako gehienak ezberdinak?Zoratzeko lana da». Gaur egunzenbat garbiketako langile behardiren neurtzeko, enpresek egoi-tzaren metro koadroak hartzendituzte kontuan. Garciak uste duegoiliar kopurua izan beharko li-tzatekeela irizpidea.
Ikuskaritzak, urtero«Hizkuntza eta egoitzak gaurko-tzen ditu dekretuak». Hala ustedu Sergio Murillo Bizkaiko Gizar-te Ekintza diputatuak. Nahiz etaEusko Jaurlaritzak arautu, dipu-tazioen eskumena dira zaharetxeak eta eurei egokituko zaiedekretua betetzen dela baiezta-tzea. Iragarri du 2021ean hasitaurtero ikuskatuko dituztela Biz-kaiko egoitza guztiak. «Gutxieneko baldintzak berri-
tu dira, pertsona erdiguneanduen begirada batetik abiatuta»,nabarmendu du. Arreta «espe-zializatuagoa» ekarriko duelairuditzen zaio. Eta uste du Bizkaia«prest» dagoela erronka berrieierantzuteko. Esan du Bizkaiak di-tuen 10.000 tokiak nahikoa direlaeskaerari erantzuteko.
laguntzaileak bakarrik geratzendirela, nahiz eta bigarren edo hi-rugarren mailako mendekotasu-na aitortuta duten egoiliarrakzaintzen egon. «Horiek etenga-beko mediku arreta behar dute,egunez eta gauez; baina ez da ber-matzen». Diputazioak berakegindako azterketetan ohartaraziizan du botikak emateko orduanokerrak egiten direla. Sindikatueta familiek uste dute erizain gu-txi daudelako gertatzen dela. Sa-latu dute sarri zaintzaileek edogarbitzaileek egiten dutela erizai-nena den lan hori gauetan.Langileek eskainiko duten
arreta ere okertu egingo da. Halauste du, behintzat, ELAko kideSoraya Garciak. Bizkaiko zaharetxeetan, ordezkarien gehiengoadu sindikatuak. «Iraingarria»iruditu zaio dekretua. Izan ere, es-kainitako arreta beharginen urte-ko jarduera orduei lotuta egongoda aurrerantzean. «Formula na-hasgarri bat erabili dute, bainaguk sinplifikatu egin dugu. Biga-rren eta hirugarren mailako
3BIZKAIKO HITZAOstirala, 2019ko urriaren 25a Astekoa
Uste dugu dekretuaenpresen mesedetanegin dela. Mantentzenda egoiliarrekiko tratutxar instituzionala»Xabi MonrealBabestu egoiliarren senideen elkartea
«Langileen baldintzakhobetzeak arretaokertzea ekarriko du.Beste behin, gu bihurtugaituzte erantzule»Soraya GarciaELA sindikatuk ordezkaria
«Gutxieneko baldintzakberritu dira, pertsona erdiguneanduen begiradatikabiatuta»Sergio MurilloBizkaiko Gizarte Ekintza diputatua
‘‘
BILBO b «Hau ez da izan lan
gatazka hutsa; borroka sozial
eta feminista izan da, zaintza
lanak duintzeko bidean».
Hala aldarrikatu zuen Soraya
Garcia ELA sindikatuko kide-
ak 2017ko urriaren 27an. LHK
Euskadiko Lan Harremaneta-
ko Kontseilutik irten berria
zen. Bizkaiko itunpeko zahar
etxeak kudeatzen dituzten
hiru enpresa nagusiek, ELAk
eta UGTk, 2020ra arte indarre-
an egongo den lan ituna sina-
tu berri zuten. Bulegotik irten
zirenean, sekulako harrabo-
tsa sortu zuten kalean zain zi-
tuzten langileek. Nekea eta
poza ageri zuten aurpegian.
Bi urtez ibili ziren borrokan.
270 greba egunetik gora egin
zituzten.
Ezohiko gatazka izan zen.
Andreak dira zahar etxeetako
langile gehienak. Aitortu zu-
tenez, hasieran kosta egin zi-
tzaien grebara jotzea. Nego-
ziazioetan sarri entzun behar
izan zuten euren soldata «se-
narrarenaren osagarria» zela.
Borroka eredua aldatu zuten.
Protesta zaratatsuak egiten
zituzten, kantuz eta dantzan.
Herriz herri zabaldu zuten eu-
ren aldarrikapena. Bizkaia
berdez tindatu zuten, euren
kamisetei esker. Aitortu zuten
euren buruak ahalduntzeko
balio izan ziela. Eta zaintzaren
auzia gizarteratu zuten.
Domekan beteko dira urte bilan gatazka amaitu zenetik
Bi urtez mobilizatu ziren lan itun berria lortzeko, eta 270 egunetik gora egon ziren langileak greban
Lan ituna sinatu ondorengo ospakizuna, 2017ko urriaren 27an. L. J. / FOKU
4 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2019ko urriaren 25aIritzia
RPARAJETIKIgor Elordui Etxebarria
‘Preanbuloak’ eta paralelismoak
Gaurko egunez, duelaberrogei urte, 1979kourriaren 25ean, Ger-nikako Estatutua
onartu zen erreferendumeanEuskadiko Erkidego Autonomo-an. Baita ere, Katalunian, Katalu-niakoa. Ez dakit honezkero as-kok gogoan izango duen: PatxiLopez lehendakaria izan zen ga-raian (PPren sostenguarekin etaEzker Abertzalea legez kanpo),haren gobernuak urriaren 25aEuskadiren Eguna izendatu zueneta jaieguna izan zen hiru urtez,2011tik 2013ra, hain zuzen ere.Sasoi hartan, jada, Artur Mas zenGeneralitateko presidentea, Lo-pezen alderdi ustez bereko, edo iabereko, Pascual Maragall eta Jose
Montillaren lekua hartuta. Lope-zek sekula guztiz bete ez den79ko estatutuaren aldarrikapenaegin zuen. Eta oso seguru ausar-tzen naiz esatera: sekula betekoez dena. Ostera, Maragall alderdi-kide sozialistak Kataluniarakoestatutu berri baten alde eginzuen. Jakina da zer ekarri duenKataluniako estatutu berriarenhitzaurre edo ‘preanbuloak’, edohobe esanda, Espainiako Gorteekhitzaurreari egin zioten mutila-zioak.Aurreko astean Ibarretxe
lehendakaria ikusi genuen Kata-lunian, Torra presidentearekin,askatasunaren aldeko ibilaldie-tako batean. Hura ikusi etagogoratu naiz hilabeteak lehena-
go Agirre eta Companysengomutan elkartu zirela, haienerbestearen 80. urteurrenean.Baina gogoratu naiz, hori ere bai,gaurko egunez, 2003ko urriaren25ean, Ibarretxe lehendakariakbere izena eman zitzaion planaaurkeztu zuela Eusko Legebiltza-rrean. Hain zuzen ere, MaragallKataluniako presidentea zengaraian. Eta akordatu naiz Lege-biltzarrak alde bozkatu zuela,joan zela Ibarretxe lehendakariahura Madrilera aurkeztera etaEspainiako Kongresuak atzerabota zuela, halako irmotasunezbota ere. Egia esan, ez dugu ikusi egu-
notan Katalunian lehenago Eus-kal Herrian ikusi ez den irudirik:protestaldiak, grebak, liskarrak,poliziaren oldarraldiak... Ez ditu-gu entzun lehenago hemenentzun ez den berbarik: bortiz-keria, kondenatu, konstituzio-nalismoa, separatismoa... Ez, ezdugu sentitu hangoaz lehenago
hemen sentitu ez dugun minik.Eta zaurietan musu ematenjarraitzen dugu, oraindinoka-rren. Baina Kataluniak, eguno-tan, gauza bat egin du: ispiluaurrean jarri gaitu. Teoria baten arabera, bi marra
paralelok bat egin dezakete infi-nituan. Ba, ematen du Euskal He-rria eta Katalunia horixe direla:marra paralelo bana infiniturabidean; elkar ukitu barik bideaegitera kondenatuta dauden bilerro zuzen. Zer gertatuko litzate-ke lotuz gero?Asteon BERRIAn elkarrizketa
egin diote Clara Ponsatiri. Elka-rrizketaren lerroburua hauxeizan da: «Kaleko indarra artiku-latuko duen klase politiko bat be-har da». Hori Katalunian. He-men, Euskal Herrian, gaur-gaur-koz, klase politikoa artikulatukoduen kaleko indarra da behardena. Hortik etorriko da, etorrikobada, marra biak lotuko dituenhari perpendikularra.
Ez dugu ikusiegunotan
Katalunian lehenagoEuskal Herrian ikusi
ez den irudirik:protestaldiak,
grebak, liskarrak,poliziaren
oldarraldiak...
Irudiab Gernika-Lumo
Lau herriri muga berriak jarri dizkieteBizkaiko Batzar Nagusiek osoko bilkura egin zuten eguaztenean Gernikan —irudian—, eta, alderdi politiko
guztien aldeko botoarekin, aurrera egin du Ea, Ibarrangelu, Busturia eta Muruetako udal mugak aldatzeko pro-
posamenak. Hala, 2.997,63 metro koadro Muruetatik banandu eta Busturiaren esku geratuko dira; 1.658,56,
Busturiatik kendu eta Muruetan geratuko dira, Etxetxubarri eta Motorduene/Ganpe artean. Ea eta Ibarrangelu
arteko aldaketari dagokionez, M17 eta M18 mugarrien artean beste bat jarriko da, eta lur eremu bat Ea bihurtu-
ko da. Horrez gain, beste hainbat mozio eta proposamen ere bozkatu ziren. Besteak beste, EH Bilduk eta Elka-
rrekin Bizkaiak industriari buruzko batzordea sortzea eskatu zuten, baina gehiegoak ez zuen onartu. BIZKAIKO HITZA
Ugazabak gelditutako jarduna martxanjarri dute Cables y Alambreseko langileek
ERANDIO bJoan den urriaren 8an, Vicinay taldeak Erandioko Cables yAlambres enpresa likidatzeko lehiaketa eskatu zuen, eta ordainduta-ko baimenarekin langileak etxera bidali zituen. Hala, lantegiaren jar-duera eten zen. Vicinayk enpresako arduradun guztiak kargugabetuditu, eta kudeaketa Administrazio Konkurtsalaren esku dago. Harrez-kero, beharginak enpresa atarian kanpalekua jarrita egon dira, ugaza-bek makinak eraman ez zitzaten. Astelehenean elkartu ziren adminis-tratzailearekin, eta eguaztenean jardunari ekin zioten, euren kabuz.
«ELAko afiliatu izateari utzidiot, sindikatua konfrontazioetengabean besterik ezdagoelako, elkarrizketariklortu nahi ez duelako»
Unai RementeriaBizkaiko ahaldun nagusia
BIZKAIKO HITZAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dituzte 1.400 karaktere
baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta BIZKAIKO HITZAk mozteko eskubidea
du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria adierazita: Bizkaiko
Hitza, Uribitarte kalea 18, 3-C, 48001 Bilbo. Eskutitzak Internet bidez bidaltzeko:
%
Peru Azpillaga Diez Bilbo
Toreo, Arte y Cultura BMF SL en-
presak kudeatzen du, urria hasie-
ratik, Bilboko Vista Alegre zezen
plaza. Hirurogei urtez plaza ku-
deatu duen Chopera familiak eta
Mexikoko Bal taldeak sortutako
enpresa da Toreo, Arte y Cultura
BMF SL. Plazako jabeek –Bilboko
Udala eta Bilboko Erruki Etxea–
martxan jarritako lehiaketa pu-
blikoan gailendu ostean eskuratu
du zezen plaza kudeatzeko esku-
bidea. Hamabost urteko kontra-
tua sinatu dute, eta beste bost ur-
tez luzatzeko aukera ere izango
da. Hortaz, enpresa berria izan
arren, funtsean azken urteetan
plaza kudeatu duen Chopera fa-
miliak jarraituko du gestio lane-
tan, kide berriekin batera.
Aldiz, adjudikazioan adostuta-
koaren arabera, enpresa kudea-
tzaile berriak urtean 250.000
euro ordaindu eta sei hilabete
iraungo duten 2,4 milioi euroko
birmoldaketa lanak egiteko kon-
promisoa hartu du. Era berean,
plazak azken urteetan izan duen
jarduna berriro bideratzeko, ur-
tean hamabost zezenketa antola-
tzeaz gain, Last Tour eta Get In en-
presekin kontzertuak antolatze-
ko akordioak sinatuko dituztela
jakinarazi dute kudeatzaile be-
rriek. Bilboko plazaren gestioa,
beraz, esku pribatuetan geratu da
erabat, estreinakoz. Izan ere, gaur
egun arte, udalarena baitzen ku-
deaketaren %50aren ardura.
Azken urteetan, Bilboko zezen
plazak galerak baino ez ditu kate-
atu. Hala ere, errentari berriek
egoerari buelta ematea espero
dute, bereziki plazari zezenkete-
tatik harago doan erabilera ema-
nez; hau da, erabilera dibertsifi-
katuz. Oraingoz, ordea, gestioki-
de berriek hartutako lehen
erabakiak ez du plazan antola-
tzen diren ekintzekin zerikusirik
izan. Enpresa berriak plazan lan
egiten zuten lau langile finkoeta-
tik bi kaleratu berri ditu: zezen
plazaren mantentze lanetako bu-
rua eta administrazio arloko lan-
gile bat.
Biak ala biak kasu esangura-
tsuak dira. Administrazioko lan-
gileak hogei urte zeramatzan pla-
zan lanean, eta, besteak beste, be-
rak kudeatzen zituen zezenketen
museora egiten ziren bisitak.
Mantentze lanetako buruaren ka-
sua, ordea, are deigarriagoa da.
Kerman Etxebarriak 2001etik ze-
raman mantentze lanetako pos-
tuan, baina berak eta bere fami-
liak plazarekin duten harremana
askoz luzeagoa da; besteak beste,
Etxebarria zezen plazan bertan bi-
zi delako. Hala, haren bizitza beti
egon da plazari estuki lotuta, bai
haren aitak bai haren aitonak ere
bertan egin zutelako lan.
«Nik jarraitzen dut plazan bizi-
tzen, bizitza osoan zehar egin du-
dan bezala, baina jada ez dut he-
men lanik egiten», azaldu du
Etxebarriak, atsekabetuta. Etxe-
berriaren aitona 1929an hasi zen
plazan lanean, eta, geroztik, haren
familiak bertan egin izan du lan.
«Aitonaren ostean, aita sartu zen
lanera, eta gero ni». 2001etik dara-
ma Etxebarriak mantentze laneta-
ko postuan, baina plazan askoz le-
henagotik ere egiten zuela lan az-
pimarratu du: «13 urte nituela hasi
nintzen aitari laguntzen, han eta
hemen gauzatxoak egiten; gure
familiaren jarduna beti egon da
plazari lotuta, eta nik bertan bizi-
tzen jarraituko dut».
Etxebarriak aitortu du ez zuela
inondik inora espero enpresaren
erabakia. «Gestioa hartu zuen ki-
de berriaren kontuarekin banuen
nolabaiteko ezinegona, baina ka-
leratzea ez zen sartzen nire pen-
tsamenduetan». Urriaren 15ean
bilerara deitu zutenean, lan egite-
ko «modu berrien inguruan edo»
hitz egiteko izango zela uste zuen,
baina «bat-batean, arrazoi en-
presarialak medio», kaleratuta
zegoela jakinarazi zioten. «Ezin
nuen sinetsi. Zur eta lur geratu
nintzen. Egun batzuk lehenago,
gainera, Pablo Choperarekin gu-
rutzatu eta lasai egoteko esan zi-
dan, nirekin kontatzen zutela...
Eta begira». Chopera familiak
plaza kudeatu duen hirurogei ur-
teetan ibili da Etxebarria familia
plazan lanean: «Jaio nintzenetik
ezagutzen dugu elkar, nire aitak
ere haientzat egin zuen lan... eta
orain enpresa arrazoiengatik ka-
leratu nautela diote. Niretzat, zai-
la da ulertzen».
Urte luzez, zenbaki gorriakBilboko zezen plazaren kudeake-
tak zeresana eman du urte luzez,
eta lehiaketa publikoaren adjudi-
kazioak ere hautsak harrotu ditu.
Berez, uste zena baino urte bat
gehiago luzatu da deialdia. Gaine-
ra, jakinarazi zenean, zezenketei
lotutako lau enpresak errekurtso
bat aurkeztu zuten Bilboko Uda-
lak ezarritako baldintza agiriaren
kontra, «ez zirelako Europak
ezarritako lehia askearen printzi-
pioak errespetatzen».
Hala ere, badirudi hurrengo
hamabost urteetan Toreo, Arte y
Cultura BMF SL enpresak kudea-
tuko duela plaza. Gauzak horrela,
Chopera familiak eta Bilboko
Udalak atzean utzi nahi dute zen-
baki gorriak ezaugarri izan dituen
azken urteetako gestioa. Baina
erronka ez da erraza izango. Izan
ere, 2015etik 2018ra bitartean,
nahiz eta diru laguntza publikoak
jaso, 500.000 euroren galerak
izan ditu zezen plazak urtero. Bil-
boko Aste Nagusian egiten diren
zezenketek –orain arte plazak
izandako erabilera bakarra– ge-
roz eta ikusle gutxiago erakarri
dituzte. 2019ko Aste Nagusian,
esaterako, inoiz baino ikusle gu-
txiago izan ziren: bederatzi ze-
zenketetan, guztira 60.000 ikusle
baino gutxiago; edukieraren %45.
Kaleratzeakzezen plazarengestio berrian Hilabete honetatik hasita, enpresa berri batekkudeatzen du Bilboko zezen plaza b Laulangiletik bi kaleratu dituzte kudeatzaile berriek
Bilboko Vista Alegre zezen plaza, artxiboko irudi batean. MARISOL RAMIREZ / FOKU
8€SARRE
RA
. soc iawww okia .eulantz us
5BIZKAIKO HITZAOstirala, 2019ko urriaren 25a Gaiak
Nik jarraitzen dut plazanbizitzen, bizitza osoanzehar egin dudan bezala,baina jada ez dut hemenlanik egiten»Kerman EtxebarriaBilboko zezen plazako langile kaleratua
‘‘
Natalia Salazar Orbe Bilbo
Euskaraldiak erein zuen hazia er-
natu da Bilbon. Esperientzia hark
emandako uzta jasota, baliabide
horiek zer nola bideratu aztertzen
ari dira orain hiriburuko euskal-
gintzako eragileak eta norbana-
koak. Bilbon euskalgintzan ari di-
ren eragile guztiak elkartu dira
helburu komunaren bila. Maia-
tzean lanean hasi zen taldeak
orain arte egindakoaren ondorio-
ak eta datozen urteetarako lan il-
doak aurkeztu zituen asteazke-
nean. Hiru ardatz finkatu dituzte:
2020ko Euskaraldiaren antolake-
ta, Bilboko hizkuntza politikan
eragitea, eta egin beharreko eki-
taldiak eta kanpainak.
Asmoetako batzuk aletu dituz-
te: udalari neurri gehiago eskatu-
ko dizkiote euskararen erabilera
sustatzeko. Besteak beste, euska-
raren ordenantza eratzearen be-
harra azpimarratu dute, hizkun-
tza paisaian eragiteko. Elkarrekin
jardunda indar handiagoa izango
dutela sinetsita daude: «Kohesio-
natuta, indartsuagoak izango
gara. Gainera, udalak solaskide
bat izango du, eta euskaltzaleek
ere izango dute norengana jo;
erreferente bat». Hala adierazi du
Jon Intxaurragak. Berbaizu eus-
kara elkarteko langilea da, eta
euskararen aldeko jardunean ari
den lan taldeko kidea.
2018ko azaroaren 23tik aben-
duaren 3ra bitartean gauzatutako
Euskaraldiak lortu zuen, lehen al-
diz, Bilbon euskalgintzaren ere-
muan aritu ziren denak proiektu
baten inguruan elkartzea. Bata-
sun horrekin jarraitzea erabaki
dute hainbat eragilek: «Berbaizu,
Zenbat gara eta Euskaitz euskara
elkarteek; AEK eta Gabriel Aresti
euskaltegiek; Deustu, Santutxu,
Zazpikaleak, Errekalde, Bilbo Za-
harra-San Frantzisko eta Txurdi-
naga auzoetako ordezkariek; eta
norbanakoek». Elkarlan horren
garrantzia nabarmendu du In-
txaurragak, lehen gauzak norbe-
re aldetik antolatzen zituztelako.
Egoeraren diagnositik abiatuta
finkatu dituzte etorkizuneko
erronkak. «Euskararen erabilera
da Bilboko erronka nagusia. Gero
eta euskaldun gehiago gara, baina
erabilera ez doa gorantz: kalean
%3ren bueltan geratu da. Ez da
pozik egoteko datua».
Hala ere, bestelako kezkak ere
badituzte. «Hizkuntz paisaian
euskara atzeraka ari da, euskara-
ren ordenantzarik ez dago Bilbon,
eta administrazioak gabeziak
ditu. Denok dugu gogoan Arkaitz
Zarragari gertatu zitzaiona».
Udaltzain batek isuna jarri zion
Zarragari iaz, autoritatea ez erres-
petatzea leporatuta, kaltetuak
berak BIZKAIKOHITZAri azaldu zio-
nez, euskaraz hitz egiteko eskatu
ziolako.
Euskara bermatuEra horretako egoerak eta beste
batzuk bideratzeko planteatu
dute hizkuntza politikan eragite-
ko ardatza. Udalarekin landu be-
harreko erronkei begira adostu
dute bereziki. «Uste dugu udalak
neurriak har ditzakeela euskara
bermatzeko. Kaleko obra batean
iragarki handi bat jarri behar due-
nari eska diezaioke elebiduna iza-
tea». Eskatu soilik ez, era horre-
takoak arautzea galdegin dute.
«Horretarako behar da ordenan-
tza. Ordenantza horrek ahalbide-
tuko luke hori betetzea».
Euskalgintzaren agenda bate-
ratzeko beharra ere proposatu
dute. «Leku askotan eskaintzen
dira gauza asko euskaraz. Euskal-
gintzak hainbat areto ditu, asko-
tan ez daukagu elkarren berri, eta
jarduera batek bestea zapaltzen
du». Euskaraldiari esker lotu zu-
ten hiru hilabetez euskaltegiek
eskaintza bateratua argitaratzea.
«Hori ez da gertatu sekula Bil-
bon». Bide horri eutsi nahi diote
aurrerantzean ere.
Merkataritzan ere eragin nahi
dute. Erosketak euskaraz egiteko
aukera eskaintzen duten lekuen
mapa era lezaketela pentsatu
dute.
LorpenakIrauli edo aldatu beharreko egoe-
ren aurrean, orain arteko lorpe-
nak ere nabarmendu dituzte.
«17.000 lagunek parte hartu ge-
nuen Euskaraldian, Bilbon. Lor-
pen handia da hori. Auzo guztie-
tan batzordeak egotea lortu ge-
nuen, gainera. Hori ere oso
garrantzitsua da. Eta denok el-
kartu gara proiektu baten ingu-
ruan aritzeko. Hori ere ez da izan
ohikoa Bilboko euskalgintzan az-
ken urteetan».
Datorren urteko Euskaraldia
antolatzea dute beste egiteko bat.
Berritasunak izango ditu. Aben-
duaren 4an aurkeztuko dute, Ka-
fe Antzokian 19:00etan egingo
duten ekitaldian. Hala ere, In-
txaurragak zenbait datu aurrera-
tu ditu: hamabost egunekoa izan-
go da eta entitateek ere parte har-
tu ahalko dute. «2018koan nor-
banakoek hartzen zuten parte,
eta entitateak sustatzaile gisa ari
zitezkeen. Orain, arigunea figura
sortuko da, entitateek barrura
edo kanpora begira landu beha-
rrekoa». Euskaraz aritzeko espa-
zioak sortzeko konpromisoa es-
katuko diete, edo euskara zabal-
tzeko neurriak. Entitateak dene-
tarikoak izan daitezke: «Enpresa,
futbol talde, kultur elkarte, taber-
na...». Hori guztiori antolatzeko
lanketa sakona egin beharko du-
tela aurreikusi du.
Datorren urtean Euskaraldia
antolatu bitartean Bilboko eus-
kalgintzak zer-nolako forma har-
tuko duen aztertzear dago. «Ba-
dakigu elkarrekin aritzeko gogoa
dagoela, baina ez dakigu elkarlan
horrek zer forma hartuko duen».
Denak eskutik, Bilboneuskara indartzekoBilbon euskararen alde lanean diharduten eragileek datozenurteetarako plangintza aurkeztu dute bAhulguneak identifikatuostean, erronkak zehaztu dituzte bErabileran jarri dute indarra
Asteazkenean eman zuten egindako hausnarketaren eta aurrera begirako asmoen berri. MONIKA DEL VALLE / FOKU
6 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2019ko urriaren 25aGaiak
Kohesionatuta,indartsuagoak izango gara. Gainera, udalak solaskide batizango du»
«Euskararenordenantzarik ez dago, etaadministrazioakgabeziak ditu»Jon IntxaurragaBerbaizu euskara elkarteko langilea
‘‘
Ibai Maruri Bilbao Bilbo
Etxegabeen Eguna izan zen atzo.BesteBi plataformak deituta, ma-nifestazioa egin zuten Bilbo erdi-gunean. Jarriozu aurpegia. Eginplanto. Inor ez etxerik gabe leloaduen kanpainako ekitaldia izanda. «Etxerik gabekoen egoerakgizarteratzeko helburua du. Al-boan ditugun arren, ez garelakoia konturatu ere egiten», azaldudu Joseba Gayak (Laudio, Araba,1971), BesteBi plataformako boze-ramaileak.Krisi ekonomikoa gogorren
egon zenean, etxegabetzeak
denen ahotan egoten ziren.
Orain ahaztuago daude?
Ez da haietaz hainbeste berba egi-ten. Baina egon badaude, egune-ro. Etxebizitzaren arazoa gero etagordinagoa da. Etxebizitzak geroeta garestiagoak dira. Euskal He-rrian alokairuan egotea oso zailada, eta hiriburuetan, gehiago. Po-brezian dauden pertsonek askozzailago dute, nahiz eta errenta bateduki, askotan nomina bat ere es-katzen zaielako, eta ez daukatela-ko. Berez, zaila dago alokairu dui-na lortzen, eta zailago egoera oke-rrenean daudenentzat.Jaurlaritzaren etxebizitza politi-
ka berriek alokairua sustatzea
dute helburu. Balekoak dira?
Gobernuak egiten dituen eskain-tzak positiboak dira, baina ez diraaski. Erkidegoan badugu etxebi-zitza eskubidea bermatzen duenlege bat. Baina Espainiako Auzi-tegi Konstituzionala eta bestekontu batzuk tarteko, eskubidehori bermatzeko bitartekoak eze-rezean geratu dira. Beraz, denokdugu bizitzeko lekua izateko es-kubidea, baina, ez dutenez beharbeste etxe guztiei hori bermatze-ko, gehienez 250 euroko laguntzaematen dute. Horrekin ezinezkoada herritar batek pisu bat lortzea,eta, askotan, logela bat alokatzeaere ez da erraza. Jaurlaritzak mar-
txan jarritako egitasmoak ondodaude, baina etxebizitza politikakerrotik aldatu behar dira, bizile-kua bermatu ahal izateko. Ikus-ten ari gara gure hirietan botere-tsuenen esku geratzen ari direlagero eta etxe gehiago, eta dauka-gun legediak ez dio herritar soilariberme askorik ematen. Herritararruntentzat horrela badago,etxerik gabe daudenentzat are
okerragoa da dena. Neurri askohartzen dira, baina batzuetan ba-dirudi gobernu bateko sail batekegiten dituen politikak beste sai-letakoen kontra doazela. Etxegabeen estrategia onartu
zuten iaz Araba, Bizkai eta Gi-
puzkoako erakunde publikoek.
Zer balantze egiten duzue?
Positiboa da hori onartu izana.Estrategiari potentzialitate askoikusten dizkiogu, baina badituegiturazko arazoak. Alde batetik,ez du aurrekonturik, eta, bestetik,erakundeek ez badute ezer egi-ten, ez zaie ezer gertatzen. Badau-de estrategiarekin bat egin dutenerakunde publiko batzuk, baina
jarritako helburuak oso eskasakdira. Denbora aurrera doa, eta ba-dirudi oraindik ere indarra ema-tea falta dela. Jaurlaritzari eta es-trategiari eskatzen diegu akuiluizan daitezela gauzak aldatzeko,eta politika guztiak bide beretikjoateko. Etxebakoen auzia ez dasoilik gizarte zerbitzuen kontubat. Osasuna, justizia, enplegua...dena joan behar da bide beretik,pertsona politiken erdian jarrita. Aurreko agintaldian Bizkaiko
Diputazioak Housing First me-
todologiari lotutako egitasmo
bat jarri zuen martxan. Apropo-
sa iruditu zaizue?
Pertsona guztiei etxebizitza edu-kitzeko eskubidea bermatu beharzaie. Hortik irteten bazara, Hou-sing First metodologia positiboaizan da etxebako pertsona gutxibatzuentzat. Baina etxebako askodauzkagu; erkidegoan, 2.000tikgora. Argi dago gobernuek ez di-tuztela etxeak jarriko horiek guz-tiek Housing First proiektuanparte hartu ahal izateko; eta gi-zarte laguntzak, pertsona horieketxe horiek mantendu ahal izate-ko, noski. Jende guztiari emanbehar diozu etxea edukitzeko au-kera, edo, bestela, alferrikakoekinaldia da. Gutxi dira programahorietaz baliatuko direnak. Pro-pagandarako erabili dela irudi-
tzen zaigu, oso etxegabe gutxikaprobetxatu baitute. Eredu moduan, beraz, egokia
iruditzen zaizue?
Housing First programetan, ego-era txarrean dauden pertsoneiematen zaie aukera, beste batzue-kin bizitzeko zailtasunak dituzte-nei. Pisu bat ematen zaio beraren-tzat bakarrik, eta gero talde bat duprozesuan laguntzeko. Pertsonaguztiei emanez gero aukera,ederto; baina ez da horrela izan-go. Metodologikoki alde positiboasko ditu, eta beste zerbitzu ba-tzuetan ere horrela egiten da lan.Orain modan jarri da hemen, bai-
na ia berrogei urte dira AEBetaneta Kanadan asmatu zutenetik.Herrialde haietako gizarteak etagurea ezberdinak dira, eta gizartezerbitzu okerragoak dituzte. Teresa Laespadak aterpetxe
berri bat iragarri du, etxegabe
«gatazkatsuentzat». Hogeiren-
tzako lekua izango ei du, eta ez
du zehaztu non egongo den.
Bai, guk ere hedabideen bitartezjakin dugu, eta ez dakigu gehiago.Badaude beste aterpetxeetan ego-teko arazoak dituztenak, ez dire-lako gai jartzen zaizkien baldin-tzak betetzeko. Ikusiko da zeregin nahi duten zehazki.
«Etxebakoen auzia ez da soilik gizartezerbitzuen kontu bat»
Joseba Gaya b BesteBi plataformako bozeramailea
Etxebizitzaren arazoa larritzen ari dela ohartarazi du Joseba Gayak, gero eta zailagoa delako bizilekua lortzea. Esan du etxebizitza politikakerrotik aldatu behar direla, pertsonen beharrak erdigunean jarrita.
MARISOL RAMIREZ / FOKU
«Housing Firstproiektua propagandaegiteko erabili da,etxegabe gutxikaprobetxatu baitute»
7BIZKAIKO HITZAOstirala, 2019ko urriaren 25a Berbetan
Natalia Salazar Orbe Urduña
Oraingoz ez dute sartumehatxupean direnespezieen zerrendan,baina ikerketek era-
kutsi dute mozolo arruntaren po-pulazioa (Athene noctua)beheradoala. Adituek diote beherakadahori %20 artekoa izan daitekeela.Horrekin kezkatuta, Egoitz Lla-nok pentsatu zuen irtenbiderenbat behar zela. Basoaren eta ingu-rumenaren kudeaketarako goiteknikaria da bera. Urduñan planbat jarri dute martxan, haren eki-menez: mozolo arrunta txitatze-ko, barruan habiak dituzten ku-txak jarri dituzte herriaren ingu-ruan. Llanoren kezka batetik abiatu-
ta ernatu zen proiektua. Bazekienherrian mozolo bikote bat zegoe-la. Eta beste bat ere aurkitu dutegeroago. «Bikote horiek izatendituzten txitek kutxa bat aurki-tzen badute, aukera emango dietxitatzeko eta bertan geratzeko».Era horretako zortzi kutxa jarridituzte horretarako.Horixe baita mozoloaren popu-
lazioaren beherakadaren arra-
zoietako bat. Azken urteetan, txi-tatzeko lekurik gabe geratu da he-gazti espezie hori. 2009az geroz-tik nabaritu dute mozolo kopu-ruaren beherakada edo desager-tzea. Llanok arrazoiak azaldu di-tu: «Mozoloek zuloetan etakorteetan egiten zituzten habiak.Garai batean diru laguntza batzukeman zituzten, ordea, eta hainbateraikin berritu zituzten. Ondo-rioz, mozoloa txitatzeko lekurikgabe geratu zen».
Eraikuntza eredu berriakBaserrien ordez egun egiten direntxaletei ere aipamen egin die,arrazoituta ez dutela aukerarikhorietan umatzeko. «Mozolo bi-koteek sortzen dituzten txitek au-kera bat topatzea da helburua, ba-tez ere, ikusita egungo etxeek zer-nolako egiturak dituzten. Ez duteaurkitzen lekurik txitatzeko, edo,lekua topatzen dutenean, botaegiten dituzte». Hain zuzen, ur-banizatzearen areagotzeak etaukuiluak zituzten baserrien ordeznagusitzen ari diren etxeek etabaserri modernoek apenas uztendieten habiak egiteko lekurik. Horrez gain, landa eremuetan
erabiltzen diren produktu fitosa-nitarioen kutsagarritasuna izandu gogoan Llanok. «Oso agresi-boak dira, oso gogorrak. Kalte egi-ten diete mozoloaren dietarenparte diren intsektuei eta anfibio-ei». Horiek gutxitzeak eragin zu-zena du mozoloengan ere.Urte luzez, nekazaritzaren jar-
duerari esker, mozoloaren popu-lazioak handitu egin ziren eremuanitzetan. Elkar eragite hori alde-bikoa izan da, gainera; nekaza-rientzako ere lagungarria izanbaita mozoloa: nekazarien aliatuaizan da, karraskarien harraparinaturala baita.
Habia kutxak denbora gutxira-ko neurria direla onartu du Lla-nok. Argi du, gainera, ez direlaizango mozoloaren gainbehera-ren konponbidea. Hortik aurreralandu beharko liratekeen neu-rriak identifikatu ditu. Baina ho-riek ez daude haren esku. Eta ez duargi zer-nola lagun lezaketen he-gazti horren arazoa konpontzen.Gogora ekarri du babestutako es-pezieak izateagatik diru lagun-tzak ematen dituztela Bizkaian.Besteak beste, etxean saguzarrekhabiak egiten dizkietenentzatdaude aurreikusita diru lagun-tzok, populaziook babes ditzaten.Urduñan habiak dituzten ku-
txak jartzeko plana 2018ko aben-duan abiatu zuten, udalaren la-guntzaz. Oraintsu bukatu dutekutxak jartzeko prozesua. Proiek-tua nola doan behatu beharko du-te orain. Negua bukatu baino le-hen, habia kutxa guztiak beren le-kuan dauden begiratuko dute.Udaberrian, berriz, mozoloarendeia egiten duen aparatua jartze-ko baimena eskatuko diote al-dundiari. «Mozoloaren zarataedo kantua kutxen ondoan jarri-ko dugu denbora tarte batez. Kan-tua entzunda mozoloek erantzu-ten duten itxaron behar da. Horriesker ikusiko da kutxaren ba-rruan zerbait dagoen edo ingu-ruan mozolorik dagoen».Proiektua lau urtez luzatuko da.Europan, babestutako espezie-
en zerrendan sartuta dago mozoloarrunta. Bizkaian, ordea, ez. Ho-rrek zailtasun handiagoak ekar
ditzake espezie hori babestekoneurriak hartzeko orduan. Eskuhartzeko beharra azpimarratu duLlanok, espezie baten aldeko neu-rriak hartzeko ez baita ezinbeste-ko baldintza hura mehatxupeanegotea. Euskal Herrian mozoloa-ren populazioa gain behera doalaerakusten duten ikerketak ekarriditu gogora. «Hori bada neurriakhartzeko arrazoia. Bada garaia. Ez
da zain egon behar espezie batmehatxupean daudenen katalo-goan sartu arte. Sarri joera horibaita. Gainbeheran dago, eta den-borarekin sartuko da katalogo-an».Egoera antzekoa da gaueko ha-
rrapari gehienei dagokienez. Halaazaldu du: «Arratoiak hiltzekopozoia jartzen dute, arratoiek janegiten dute, eta, hegaztiek arra-toiak jaten dituztenez, giltzurru-na kaltetzen zaie, eta akabo». Urduñan abiatu dute proiek-
tua, baina mozoloaren beheraka-da ez da han soilik ikusi. Getxon,Karrantzan eta Uribe Kostan, oro-korrean, mozolo arruntaren po-pulazioa txikitzen ari da.
Mozolo arruntaren populazioa gain beheradoala diote ikerketek. Egoera horrek kezkatuta,barruan habiak dituzten kutxak jarri dituzteUrduñan, hegaztioi txitatzen laguntzeko.
Bizirik irautekobabeslekua
Mozolo arruntaren bi bikote identifikatu dituzte Urduñan. EGOITZ LLANO
U B u uobe aikok Biz BareostostkkaaberrirritazU
ndad nnneaneaieiegogdada u u
22:00
BI BANDINI
28roak
Kafe AntzokiaKafe AntzokiaBOBOBI BANDINI
SALVADORZ
sarrera: 10/12 €
20:00 urriak 20:00
LAUROBA & LES NOUVELL
2626urriak urriak
LAUROBA
BBK aretoa
+IKERSONAKAYSONAKAYBBK aretoa BERRIZBILBOBILBO BERRIZ
& LES NOUVELLETCHE
AN
sarrera: 10/12 € sarre
20:00
ANTZERKIA SOLASALDIA
26
Kultur etxeaKultur etxeaZZ
EGOYENNNE
Gaztetxea
LES VOIX BASQUESLES VOIX BASQUESDanontzatPLENTZIA
ANTZERKIA-SOLASALDIADOLOR ETA AGUR
era: 8/10 € sarrera: 3 €
A
22:00 azar
A HUNTZA +XAB
15Arrigunaga aretoaArrigunaga aretoa BILBMuxikebarri Antzokia kia
HUNTZABILB
+XABOLATZ
azaroak
TXOTXO
RE
sarrera: 8 € s
:AAILEZTATOLAN :ASLEBEAB :AKEAILZTNLAGU
SARRERA
AK:
8 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2019ko urriaren 25aGaiak
Ez da zain egon beharespezie batmehatxupean daudenenkatalogoan sartu arte,sarri hori baita joera»Egoitz LlanoIngurumen kudeaketarako teknikaria
‘‘
Natalia Salazar Orbe Bilbo
Zorrotzaurre aukeren irlabihur-
tu nahi du Bilboko Udalak; eza-
gutzarena, talentuarena. Hala
iragarri du Juan Mari Aburto al-
kateak. Helburu hori lortzeko
beste pauso baten berri eman
dute oraintsu erakundeak berak
eta Mondragon Unibertsitateak.
Heziketa zentroa Zorrotzaurren
lurreratuko da datorren ikastur-
tean. Bost ikasketa titulu eskaini-
ko ditu bertan.
Orain arte, Bilbo Berrikuntza
Faktorian zuen presentzia, eta
Merkataritza Ganberarekin el-
karlanean ere bazuen hezkuntza
eskaintza hiriburuan. Bilboko es-
kaintza hori indartzera dator Zo-
rrotzaurreko espazio berria. Biz-
kaian orain arte eskaintzen ez zi-
ren bi gradu eta master bat
ekarriko ditu unibertsitate priba-
tuak. Hain zuzen, bertan ikasi
ahalko dira Ingeniaritza Meka-
tronikoaren gradu duala —uni-
bertsitate horrek Bizkaian es-
kaintzen duen lehen ingeniaritza
gradua izango da—; Humanitate
Digital Globalen gradua; eta Sal-
menta, Bezero eta Digitalizazio
masterra.
Horrez gain, unibertsitateak
jada Bilbon eskaintzen dituen
zenbait titulu Zorrotzaurrera era-
mango ditu. Horiek zeintzuk
izango diren zehaztu dute: Busi-
ness Data Analytics gradua, Ad-
ministrazio eta Enpresen Admi-
nistrazio eta Zuzendaritza gradu
duala, Ikaskuntza Errazten mas-
terra eta Executive GECEM mas-
terra. Horiek guztiak Bilbo Berri-
kuntza Faktorian eskaintzen ditu
egun.
Mondragonek hamar urteko
ibilbidea egin du Bilbon. Oraintsu
iragarri dituen aukera berrien bi-
dez, hiriburuan duen eskaintza
handituko du. Denera, 27 titulu
eskainiko ditu, graduak eta gra-
duondoak barne. Zehatzago, bost
unibertsitate titulu ofizial eta be-
reak dituen beste bi izango dituz-
te aukeran ikasleek Zorrotzau-
rren. Bilbo Berrikuntza Faktorian
beste hamazazpi eskainiko ditu
—unibertsitate tituluak dira hiru,
eta gainerako hamalauak, bere-
ak—. Horiek denak gehituko zaiz-
kie Merkataritza Ganberan es-
kaintzen dituen hirurei.
Vicente Atxa Mondragon Uni-
bertsitateko errektoreak nabar-
mendu zuen eskaintza «berri-
tzailea eta praktikoa» dela, «era-
bat egokitua etorkizuneko eral-
daketetara eta enpresen eta gizar-
tearen benetako beharretara.
Helburua da profesionalak treba-
tzea merkatuak beharra dagoela
antzeman duten profil berritzai-
leetan».
Mondragon UnibertsitateaZorrotzaurren lurreratuko daBost titulu eskainiko ditu campus berrian b 27 heziketa titulu eskainikoditu Bilbon, denera, datorren ikasturtetik aurrera
9BIZKAIKO HITZAOstirala, 2019ko urriaren 25a Gaiak
Bizkaian orain arteeskaintzen ez ziren bi gradu eta master batekarriko dituunibertsitate pribatuak
10 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2019ko urriaren 25aGaiak
Natalia Salazar Orbe Bilbo
Urtea hiltzear da,
naturaren zikloa-
rekin bat. Zuhai-
tzen hostoak eror-
tzen ari dira, eta
egunak itzaltzen hasiko dira.
Iluntasuna gailenduko zaio argia-
ri. Urtearen eta naturaren herio-
tza ospatuko dute hainbat herrik
laster. Arimen gauean edo Domu
Santu bezperan festa egiteko ohi-
tura herri askotara zabaldu da. Ja-
torria Irlandan izan arren, AEBe-
tako filmen bidez ezagun egin zen
Halloween jaia ospatzen dute
hainbatek. Askok ez daki, baina,
Euskal Herrian ere beldurrarazte-
ko jarduerak, eske errondak eta
antzekoak egiten zituztela garai
batean. Ohitura horiei buruzko
gero eta lekukotza gehiago jaso-
tzen ari dira. Ospakizun hori be-
rrasmatzeko gomendioak jaso
ditu orain Euskaltzaleen Topagu-
neak, lekukotza horiek eta Jaime
Altuna eta Josu Ozaitaren Itzali-
tako kabalazen berpiztea lana
baliatuta.
Izan ere, gero eta gehiago dira
ospakizun hori eurenera erama-
ten ari diren herriak: Katu Baltza
egiten dute Lekeition; Arimen
Gaua, Ondarroan eta Areatzan;
Gau Beltza, Gorlizen. Tradizio
hori berreskuratzen eta berras-
matzen ari dira.
Jesus Gangoiti eta Jose Anton
Renteria bermeotarrek gogoan
dute gazte sasoian egiten zituzten
bihurrikeriak: kalabaza hustu,
ahoa, begiak eta sudurra irudika-
tzeko zuloak egin, eta kandela ba-
rruan sartuta atarietan uzten zu-
ten, jendea ikararazteko. Edo au-
rreko etxearen aldabara hari bat
lotu, eta hari tiraka ateari joka ari-
tzen ziren. Ugazaba atera eta inor
ikusten ez zuenez, ikararaztea zu-
ten helburu. Arimekin eta hile-
rriarekin lotutako orori errespetu
handia baitzioten garai hartan.
Hala kontatu zuten biek Ahotsak
proiektuarentzat.
Itsaso Lekuona Euskaltzaleen
Topaguneko kideak azaldu du era
horretakoak ugariak zirela hain-
bat herritan. «Batez ere, lekuko-
tza horiek jaso dira: baratzeko
produktuak hartzen zituzten
—kalabazak, arbiak eta erremola-
txak—, hustu, aurpegi forma
eman eta jolas moduan jendea
beldurtzen ibili izana gogoratzen
dute gehienek». Jarduerok aza-
roaren 1aren inguruan egiten zi-
tuzten. «Sinisten zuten arimak
itzuli egiten zirela bizidunen arte-
ra, eta egun horretan are beldur
gehiago ematen zuen ilundutako
lekuetan kalabaza argiztatuak
jartzeak». Beste batzuek eskean
ibiltzea gogoratzen dute, edo gaz-
tainak erretzea... «Erritual solte-
ak dira, heriotzarekin eta udazke-
narekin lotutakoak. Ez dago festa
egituraturik. Horregatik, jaia be-
rrasmatzea da asmoa».
Euskaltzaleen Topaguneak uz-
tartu egin ditu garai bateko ohitu-
ren transmisioa eta festa horren
inguruan zerbait antolatzeko ha-
ziz doan grina. Errepika daitezke-
en elementu batzuk aipatu ditu:
«Kalabaza, esaterako. Urtaro ho-
netako produktua denez, zentzua
dauka berarekin jolasteak. Kan-
delen bidez, berriz, argitasuna bi-
latzen da, ordu aldaketa ere orain
dator-eta. Eta nahi beste jarduera
egin daitezke: beldurraren ibilbi-
dea, beldurrezko ipuinak, herio-
tzari buruzko hitzaldiak...». Gau
Beltzari buruzko webgunean jaso
dituzte hainbat aukera.
Eske errondak ere lotuta daude
neguko ospakizun ugarirekin.
«Gabonetako eskea, Santa Age-
dakoa, inauterietakoa... Oso ohi-
koa izan da negu garaiko jaietan
etxez etxeko errondak egitea,
uzta jaso berri zegoelako». Herri
askotan eskerako esaldiak be-
rreskuratu edo asmatu dituzte:
besteak beste, Xanduli, manduli,
kikirriki... eman gozokiak guri!
Gau Beltza antolatzeko oina-
rriak eman ditu Euskaltzaleen
Topaguneak. Gero, bakoitzak
bere erara egokitu dezake festa.
Herriek prestatzen dituzten ospa-
kizunetan balore batzuk kontuan
hartu beharko lituzketela uste du,
hala ere. Besteak beste, euskara
izatea festaren ardatza. Elkarla-
nean, komunitate osoarentzako
festa egiteari ere garrantzitsu de-
ritzo. Baita naturarekiko harre-
mana berreskuratzeari ere: «Ha-
lloween kontsumismoarekin,
plastikoarekin eta dena erostea-
rekin lotzen da». Eredu jasanga-
rriaren alde egin du. «Etxeko
edozein trapu izan daiteke mozo-
rro. Berrerabil dezagun daukagu-
na, beste ezer erosi beharrean».
Eta genero begiradari ere aipa-
men egin dio. Haren ustez, hautsi
egin behar da mutilek maskara
beldurgarriekin hildako printze-
saz jantzita doazen neskak bel-
durtzeko joera: «Estali dezagun
aurpegia, edo margotu, denok.
Denok eman dezagun beldurra».
Kalabazak hustu eta barruan
kandela jartzea ohitura izan da
Bizkaiko hainbat herritan.
EUSKALTZALEEN TOPAGUNEA
Azaroaren 1aren bezperako jaia hedatzen ari da herriz herri. EuskaltzaleenTopaguneak festa berrasmatzeko zenbait aholku eta baliabide eman ditu.
Naturaren heriotzari omen
Gau Beltzari buruzko webgunean jaso dituzte festa antolatzeko baliabideak. EUSKALTZALEEN TOPAGUNEA
Etxeko edozein trapuizan daiteke mozorro.Berrerabil dezagundaukaguna, beste ezererosi beharrean»Itsaso LekuonaEuskaltzaleen Topaguneko kidea
‘‘
Ibai Maruri Bilbao Arrieta
Urteak daramatzat
horrelako zahar-
berritze lanak ger-
tutik jarraitzen, eta
sekula ez dut ikusi
hain hondatuta egon den erre-
taularik», aitortu du Jesus Muñiz
Petralanda artearen historiala-
riak. «Gerta daiteke polikromia
galtzea leku batzuetan, baina ez
tamaina honetako hondamendi-
rik». Arrietako San Martin eliza-
koaz ari da. 2006ko abenduaren
5eko goizaldean alboko txoko
gastronomikoan sutea piztu zen,
eta handik zabaldu zen tenplura.
Eraikina salbatzeko, suhiltzaileek
milaka litro ur bota zituzten. Suak
ez zuen erretaula hondatu, baina
hormek xurgatutako ura erretau-
lara iritsi zen, eta hezetasunak
erabat hondatu zuen. «Sekulako
onddo geruza egin zitzaion gaine-
tik. Kotoiz estalita zegoela ziru-
dien». Azaroan berrinauguratu-
ko dute erretaula zaharberritua,
San Martin jaietan.
Muñizek gertutik jarraitu ditu
zaharberritze lanak. Arrietako
erretaularen inguruko liburu bat
prestatzen ari da. Gotiko estiloa-
ren azken sasoietakoa dela azaldu
du, Errenazimenturako jauzia
hasi zenekoa. Hala, oro har gotiko
berantiarrekoa den arren, baditu
Errenazimentuko elementu ba-
tzuk. XVI. mendekoa dela bada-
kite, nahiz eta ez duten urtea ze-
haztea lortu. Dena den, XVIII.
mendeko historialari Jose Ramon
Iturrizaren argitalpen batean
1424. urtekoa dela topatu dute.
«Ezinezkoa da. Erretaularen esti-
loa ehun urte aurreratuko litzate-
keelako. Posible da Iturrizak era-
bilitako datuan 1525 jartzea, bai-
na 1424 irakurtzea; izan ere, garai
hartan bost zenbakia ezberdin
marrazten zen». 1525ekoa izan
daitekeela uste du.
Equipo 7 zaharberritze enpre-
sak egin ditu lanak, Basauriko tai-
lerrean. Muñizen esanetan, nor-
malean baino gehiago luzatu da
prozesua, baina ez lanak. «Sutea-
ren erantzulea nor izan zen argitu
behar izan da epaitegietan. Ho-
rrek asko atzeratu du prozesua.
Hori zehaztu arte Bizkaiko Dipu-
tazioak ez zuen diru laguntzarik
eman nahi izan». Hala, sutea
2006ko abenduan izan, eta erre-
taula 2007an desmuntatu arren,
iaz arte ia hasi ere ez ziren egin be-
harrean. Lanak zailak izan direla
nabarmendu du, eta garestiak.
Diputazioak emandako dirua ez
da nahikoa izan, eta Gondra Ba-
randiaran Fundazioaren eta
Arrietako herritarren laguntza
ekonomikoa ere jaso dute —beste-
ak beste, Jesus Azillonarena—.
Muñiz oso pozik dago emaitza-
rekin. «Arrietarrek ez dute eza-
gutu ere egingo». Jatorrizko poli-
kromiaren gainean beste hiru ge-
ruza topatu dira: bi interbentzio
eta margotze bat. «Margotzeko,
margo industriala erabili zuten.
Borondate onez egingo zuten,
baina ez zuen batere kalitaterik.
Aurpegien adierazkortasun guz-
tia aldatu zioten». Zaharberritze
prozesuan gaineko geruzak ken-
du dizkiote, eta jatorrizkoa utzi
dute agerian hein handi batean.
Horra zaharberritze profesional
baten eta borondaterik onenez
baina txarto egindako baten arte-
ko aldea. Oro har, produktu di-
solbatzaileak erabiltzen dira ho-
rretarako. Baina ez da erraza izan:
geruza horiek leku batzuetan bat
eginda egon dira. Muñizek esan
du hori gertatzea ohikoa izaten
dela gainetik berriro margotuta-
ko artelanetan.
Desagertutakoa berreginKasu horietan, xista batekin eta
luparen laguntzarekin kendu be-
har izan dituzte gaineko geruzak.
Pazientzia eta trebezia handia es-
katzen duen lana da. Baina mere-
zi izan du. «Adierazkortasun
guztia berreskuratu du. Liluraga-
rria da. Kalitate itzeleko lana egin
zuten jatorrizko erretaulan».
Urre orria erabili zuten lehenen-
go, eta gainetik margo tonu bat
eman zioten. Ondoren, puntzoi
batekin harramazkatzen zuten,
azpian geratutako urre kolorea
azaleratzeko. Erretaula egin zute-
nek brokatu aplikatuaren tekni-
ka ere erabili zuten, brokatuzko
ehunak irudikatzeko.
1960ko hamarkadan, sagrario
zaharra kendu zutenean, erre-
taularen zati bat ere kendu egin
zen, marmolezko beste bat jartze-
ko haren lekuan. Orain, joan den
mendean galdutako hori berre-
raiki dute, 1960 aurreko egoerara
itzultzeko. «Artelan baten zahar-
berritzean, galdu den zerbait
gehitzen baduzu, lehen egon zena
bezalakoa izan behar da; ezin da
asmatu. Kasu honetan, erretau-
lan bertan izan ditugu galdutakoa
zelakoa izan zen jakiteko behar
genituen zantzuak». Berria den
hori polikromia aldetik ezberdina
izango da; kolore igualtsua izango
du, baina ez bera. «Ezinbestekoa
da agerikoa izatea zer den jato-
rrizkoa eta zer den berria, etorki-
zunean ere jakin dezaten».
Arrietako elizako sutea itzaltzen erabilitako urak erretaula hondatu zuen 2006an.Zaharberritu ondoren, herrira itzuli da, XVI. mendeko polikromia berreskuratuta.
Lehen egunean bezalakoa
Equipo 7 zaharberritzaile taldeko kideetako bat, Arrietako erretaulako irudi batekin lanean. SANTI YANIZ ARAMENDIA
Zaharberritutako erretaularen pieza bat. SANTI YANIZ ARAMENDIA
11BIZKAIKO HITZAOstirala, 2019ko urriaren 25a Gaiak Zeanurin, eliza
erre zenekomendeurrena
RDatorren astelehene-
an beteko dira ehun
urte Zeanuriko Andra Mari
parrokiaren barruko aldea
erre zenetik. Joan den aste-
buruan hasi ziren mendeu-
rrena gogoratzen, eta orain-
goan bukatuko dute. Gaur,
19:00etan, Ander Mantero-
lak Sute baten historia bizia
berbaldia egingo du kultur
etxean. Bihar, 20:00etan,
ekitaldi nagusia egingo
dute: kale ilunetatik kande-
len argitan joango dira eli-
zara, txistulariek lagunduta.
Han Gontzal Mendibilen,
Olatz eta Estiren, Zeanuriko
Abesbatzaren eta bertsola-
rien ikuskizuna izango da.
12 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2019ko urriaren 25aProposamena
Peru Azpillaga Diez
Musika hiz-
k u n t z a
unibertsala
da. Hala us-
te du Jon
Gomez Ga-
rai Galdakaoko Andra Mari dan-
tza taldeko kideak. Hizkuntza eta
kultura baten «aletxo» bat era-
kusteko biderik onena musika de-
la sinetsita, buru-belarri dabil sar-
tuta bere dantza taldeak antola-
tzen duen Musika Bizian jaialdian.
«Ahozko edozein hizkuntzak be-
re mugak ditu, baina musikan,
partitura bat, edonon idatzita da-
goela ere, edonork jakingo du in-
terpretatzen, izan Galdakaon ida-
tzia edo Honolulun», azaldu du
Gomezek. «Baina partitura bat
irakurri gabe ere, musika doinu
batek transmititzen duena zora-
garria da beti», erantsi du.
Hori dela eta, orain dela sei urte
jarri zuten martxan Musika Bi-
zian egitasmoa Galdakaon, Biz-
kaian kultur leiho bat zabaltzeko
asmoarekin eta Euskal Herriak
bezala estaturik ez duten beste
hainbat nazio ezagutzera emate-
ko helburuarekin. «Andra Mari
dantza taldearekin hainbatetan
izan dugu nazioarteko hamaika
jaialdi eta egitasmotan parte har-
tzeko aukera», nabarmendu du
Gomezek. Azaldu du horrek au-
kera eman diela gauza asko ikusi
eta ikasteko. Doinuen eta dantzen
bidez kultura berriak ezagutu di-
tuzte, eta, hala, jasotako aberasta-
sun hori Galdakaora ekartzea
erabaki zuten, jaialdi propioaren
bidez. «Azken finean, uste dugu
beste kulturak ezagutuz gurea ere
aberastu egiten dela; kulturen ar-
teko kontaktuak eta lanak ekar-
pen handia egiten digu guztioi»,
zehaztu du Gomezek.
Hortaz, gaur hasi eta bihar arte,
Musika Bizian jaialdiak Galdaka-
oko herria estaturik gabeko doi-
nuen topagune bilakatuko du.
Musika ardatz duen bi eguneko
doako egitarauaren bidez, aurten,
besteak beste, Man uharteko, Fri-
siako eta Eskoziako talde gonbi-
datuak arituko dira oholtza gai-
nean, Euskal Herriko bi taldere-
kin batera. «Andra Mari dantza
taldeak 65 urte beteko ditu dato-
rren urtean. Urtero joaten gara
nazioarteko musika eta dantza
tradizionalen inguruko mundu-
ko jaialdiren batera, eta bertan
beti dago guretzat jatorri ezeza-
guna duen talderen bat», nabar-
mendu du Gomezek. «Halaxe
konturatu ginen estatu egiturarik
ez duten zenbat herrialde dau-
den».
Gomezek deritzo estaturik ez
izateak zaildu egiten diola
herrialde bati kanpoan oihartzu-
na edukitzea: «Adibidez, mexi-
kar edo italiar batzuk oholtza gai-
nean ikusiz gero, mundu guztiak
daki nongoak diren, baina gu
ikusi eta askok ez dakite euskal-
dunak garenik». Gainera, uste
du beste hainbat herri daudela
egoera berean: «Horri buelta
emateko jaio zen Musika Bizian».
Izan ere, Andra Mari dantza tal-
deak antolatu arren, dantzarekin
edota folklorearekin zerikusirik
ez duen jaialdi bat da Musika
Bizian. «Musika jaialdi bat da,
berezitasun bat daukana: talde
guztiak batzen ditu estatu pro-
piorik gabeko nazioetatik etor-
tzeak».
Gomezek azaldu duenez, kon-
tzertuak ematera ekartzen dituz-
ten talde gehienak atzerriko beste
jaialdietan ezagutu dituzte.
«Hortik dator lanketa, pertsonak
eta jaialdiak ezagutzetik». Hu-
rrengo urteko jaialdiari begira,
esate baterako, Kurdistango nor-
bait ekartzeko asmoa dute. «De-
zente mugitzen gara nazioartean,
eta interes handia dugu beste ba-
tzuk nola bizi diren ikusteko eta
Musika Bizian jaialdiak estaturik ez duten hainbat herrialdetako musika batuko du asteburuan Galdakaon. Besteak beste, Man uharteko, Frisiako eta Eskoziako talde gonbidatuak arituko dirajaialdiaren seigarren aldian. Jaialdiak doako egitaraua eskainiko du gaur eta bihar, egun osoan.
Estaturik gabeko doinuen irla
Gaur eta bihar doako kontzertuak
eskainiko ditu Musika Bizian jaialdiak
Galdakaoko Iturrondo plazan.
MUSIKA BIZIAN
13BIZKAIKO HITZAOstirala, 2019ko urriaren 25a Proposamena
haien kulturatik, hizkuntzatik
eta esperientzietatik ikasteko»,
jakinarazi du.
Era berean, jaialdia gero eta
arrakastatsuagoa dela ere aipatu
du Gomezek. «Benetan pozten
gaitu jendearen erantzunak, pu-
blikoa esponentzialki ari da uga-
ritzen». Adierazi duenez, sei ur-
teko epean jaialdiak «gorakada»
nabarmena bizi izan du: «He-
rrialde ugaritako ordezkariak
igaro dira Galdakaotik, eta pixka-
naka asmatzen ari garela ikusten
dugu». Lehenengo urtean, esate-
rako, Eskoziako talde oso famatu
bat ekarri zutela azaldu du; «Ken
7ren antzerakoa». Han fama
handiko taldea izan arren, Euskal
Herrian inor gutxik ezagutzen zi-
tuela aitortu du. «Azken finean,
euskaldunok ere uste baino eza-
gutza gutxiago dugu kanpoko tal-
deen inguruan; berdin dio Esko-
ziako Ken 7 edota Ipar Irlandako
Berri Txarrak ekarri, zaila da kar-
pa betetzea Euskal Herrian eza-
guna ez den talderen batekin ba-
karrik». Horregatik, antolakun-
tzak urtero bermatzen du
jaialdiko egun bakoitzean euskal
talderen bat izango dela.
Iaz 5.000 pertsona inguru bildu
zituen Musika Bizian jaialdiak,
eta Gomezek zifra horiek gaindi-
tzeko esperantza du aurten.
«Jaialdia hasi da kopuru aldetik.
Batzuek ohitura hartu dute jada
urriko azken asteburuan hurbil-
tzeko, zer dagoen ere jakin gabe,
beste herrialdeetako doinuak eta
erritmoak ezagutzeko».
Horrez gain, antolakuntzaren
aldetik ere jaialdiak aurrerapauso
handia eman duela deritzo Go-
mezek. Taldeei eskaintzen dioten
harrera jartzen dute beti erdigu-
nean, eta artista guztiak bereziki
ondo zaintzeko ahalegina egiten
dutela azpimarratu du. «Askoz
prestatuago gaude, eta taldeei
egiten diegun harrera, bai tekni-
koa, bai pertsonala, oso ondo
zaintzen dugu; funtsezkoa da gu-
retzat». Euskal musikarien arte-
an ere jaialdi ezaguna dela azpi-
marratu du: «Aurten Alboka tal-
deak joko du, eta deitu genienean
esan ziguten Musika Bizian jaial-
diak oso fama ona zuela musika-
rien artean».
Gomezek zehaztu duenez, an-
tolakuntzako kideentzat «bene-
tan garrantzitsuak» dira kalitatea
eta tratua: «Ez dugu soilik publi-
ko kopuruan edota saldutako ga-
ragardo kupelen kantitatean hasi
nahi. Hori ondo dago, eta badu ga-
rrantzia, baina azken finean zen-
bakiak baino ez dira». Hori dela
eta, adierazi du, Musika Bizian
jaialdiaren helburu nagusietako
bat artistei «behar bezalako» ha-
rrera egitea da, eta benetan tratu
«egokia» ematea. Guk bereziki
nahi dugu musikariak, taldeak,
ondo egotea, eta Euskal Herriari
buruzko zapore onarekin itzul-
tzea haien herrialdeetara».
Gomezek uste du jaialdiko es-
perientziak arrastoa uzten diela,
bai talde gonbidatuei, bai antola-
tzaileei. «Horri esker, gaur egun
oso harreman estua dugu hainbat
herrialdetako artistekin: sardi-
niarrak, galiziarrak, korsika-
rrak... Eta gero haien herrietan
antolatzen dituzten jaialdietara
gonbidatzen gaituzte; oso hartu-
eman aberasgarria da».
Dena den, atzerriko artista guz-
tiek ez dute aldez aurretik Euskal
Herria ezagutzen, eta, horregatik,
Gomezek azpimarratu duenez,
askotan Euskal Herriaren ordez-
kari lanak ere egiten dituzte Mu-
sika Bizian jaialdiko antolatzaile-
ek. Horregatik, gonbidatzen di-
tuztenean beti azaltzen diete nora
datozen, zein den Euskal Herria-
ren egoera eta zergatik antolatzen
duten jaialdia. «Nahi gabe enba-
xadore lana egiten dugu, eta hori
zoragarria da, haiek ere asko ikas-
ten dutelako guri buruz: desku-
britzen dute hemen badela beste
hizkuntza bat, beste kultura bat,
estaturik gabeko beste herrialde
bat».
Luthier azoka bultzatuzMusika Bizian jaialdia ez da soilik
musika taldeei zuzendutako egi-
tasmo bat. Kale animazioaz eta
kontzertuez gain, hainbat
herrialdetatik etorritako musika-
tresna egileak bilduko dira bihar
goizean Luthier azokan. «Kon-
tzertuak ari gara etengabe aipa-
tzen, eta egia da hori dela
jaialdiko atalik indar-
tsuena, baina aurten,
esaterako, Luthier azoka
indartzeko apustua egin
dugu».
Luthier azoka ez da
aurtengo edizioko berri-
kuntza bat izango,
aurreko urteetan ere
antolatu dutelako Musi-
ka Bizian jaialdian. Aur-
tengoan, ordea, luthier
azoka indartzeko apus-
tua egin dute, eta beste
herrialdetako musika-
tresna egileak ere izango dira
haien lanak bertatik bertara era-
kusten eta saltzen.
«Nazioarteko erakustaldi bat
izango da», zehaztu du Gomezek.
Esate baterako, launedadeituri-
ko musika tresna bat egiten duten
sardiniar batzuk izango direla ai-
patu du. «Oso musika tresna be-
rezia da, Sardinian soilik jotzen
dena, eta, etorriko diren artisten
lanari esker, gaur egun berpiz-
kunde garai batean dagoena; bi-
txikeria gisa, aipatu nahiko nuke
jotzeko albokak eskatzen duen
arnasteko modu bera eskatzen
duela».
Baina, azoka arrunt batetik ha-
rago, musika tresnak ikusteaz eta
erosteaz gain, Gomezek jakinara-
zi du egileek zuzenean joko dituz-
tela haien tresnak, hamar minutu
inguruko emanaldi laburrak es-
kainita. «Horrek oso kolore poli-
ta emango dio eguerdiari, eta,
kale animazioarekin batera, egun
osoan musika herrian presente
egongo dela bermatuko du».
Jaialdia aurrera ateratzeko, An-
dra Mari dantza taldeak Galdaka-
oko Udalaren eta Bizkaiko Foru
Aldundiaren laguntza ere jaso-
tzen du, eta, hala den bitartean,
Gomezek bizitza luzea opa dio
egitasmoari. «Erakundeen parte-
tik babesteko asmoa dagoen bi-
tartean, gu urte luzez antolatzen
jarraitzeko prest gaude». Dena
den, Gomezek gogorarazi du
dantza taldeko kideek inolako
irabazi asmorik gabe antolatzen
dutela jaialdia: «Musu truk egi-
ten dugu; elkarte bateko kide bai-
no ez gara, musikazaleak; ez gara
honetaz bizi». Hori dela eta, za-
lantzakor azaldu da jaialdiaren
hedapenaren inguruan: «Ez da-
kit noraino hazi ahalko duen
jaialdiak; izan ere, antolakuntza-
tik baditugu mugak».
Hala ere, Andra Mari dantza
taldearen helburua mundu osoko
estaturik gabeko herrialdeak eza-
gutzera ematen jarraitzea da.
«Urte hauetan guztietan hamai-
ka txokotako taldeak pasatu dira
guretik: Sahara, Palestina, Ipar Ir-
landa, Bretainia, Herrialde Kata-
lanak, Quebec, Eskozia... Azken
herrialde hori izango da sei urte
hauetan esperientzia errepikatu-
ko duen bakarra». Baina orain-
dik herrialde asko falta dira, Go-
mezek nabarmendu duenez, eta,
horregatik, jakinarazi du lanean
jarraitzea erabaki dutela.
EGITARAUA
Gaur
19:00-21:00. Kale animazioa
Taberna Ibiltaria taldearekin.
21:00. Kontzertuak: Mec Lir
(Man uhartea) eta Alboka
(Euskal Herria).
Bihar
12:00-14:00. Luthier eta arti-
sau azoka, Iturrondo plazan.
Bertan izango dira Yan Cozian
(Okzitania), Andreu Pisu e
Giancarlo Seu (Sardinia), Car-
los Do Viso (Galizia), Osses
(Araba), Jotzen (Bizkaia), Jose
Adarrak (Gipuzkoa), Katxarris-
mos (Bizkaia), Ezpela (Nafa-
rroa) eta Sospalak (Bizkaia).
Umeen tailerrak ere izango
dira.
19:00-21:00. Kale animazioa
Xistra de Coruxo taldearekin.
21:00. Kontzertuak: Baldrs
Draumar (Frisia), Skipinnish
(Eskozia) eta Modus Operan-
di (Euskal Herria).
Kale animazioa egongo da arratsaldero Galdakaon Musika Bizian jaialdiaren harira. MUSIKA BIZIAN
Kulturak ezagutuz gurea ereaberastu egiten dela ustedugu; ekarpen handia egitendigu kulturen arteko lanak»
«Nahi gabe enbaxadore lana egiten dugu, eta horizoragarria da, haiek ere askoikasten dutelako guri buruz »Jon Gomez GaraiMusika Bizian jaialdiko antolatzailea
‘‘
MUSIKA
BALMASEDAEuskabaret
eta Wannabana Band.
bBihar, 00:00etan, plazan.
BARAKALDOWah!!! Txabal.
bGaur, 20:00etan, El Tubon.
BARAKALDOSuicide Generation
eta Motorastola.
bGaur, 20:00etan, Mendigon.
BARAKALDO Iker&Ruth Discofagia.
bGaur, 20:30ean, Retrokafen.
BARAKALDOBlanco y en Botella
eta Terral.
bBihar, 21:00etan, Mendigon.
BARAKALDOWestern Bazar eta
Toni Metralla y Los Antibalas.
b Igandean, 21:00etan, Mendigon.
BARAKALDOWestern Bazar.
bOstegunean, 20:00etan, El Tubon.
BERANGOThe Beat Shadows.
bBihar, 19:00etan, antzokian.
BERMEOBerri Txarrak.
bGaur, 21:00etan, Kafe Antzokian.
BERRIATUAKeu Agirretxea.
bGaur, 19:00etan, Elizazpiko plazan.
BERRIZAnne Etxegoien.
bBihar, 18:00etan, kultur etxean.
BERRIZNo Regret, Arma X,
Revertt, Cuero, Unfix, Norkzer?
eta Stronger Together.
bBihar, 20:00etan, gazteetxean.
BILBOAdictium.
bGaur, 19:00etan, Fnac-en.
BILBODoble Capa eta Arrotzak.
bGaur, 20:00etan, Muellen.
BILBOMandelring Quartet.
bGaur, 20:00etan, Bilborocken.
BILBOSacratif Trio.
bGaur, 20:30ean, Cotton Cluben.
BILBOEddi Circa eta Raxet1.
bGaur, 20:30ean, Shaken.
BILBOLe Parody.
bGaur, 21:00etan, Azkuna zentroan.
BILBOCala Vento eta Señores.
bGaur, 21:00etan, BBK aretoan.
BILBOGod Save The Queen.
bGaur, 21:00etan, Bilbao Arenan.
BILBOEl Kanka.
bGaur, 21:30ean, Santana 27n.
BILBORupatrupa.
bGaur, 21:30ean, Azkenan.
BILBOPeon Kurtz.
bGaur, 22:00etan, Ambigun.
BILBOMasters of Rock: Nice Boys,
Heartbreakers, 666, Thunderstruck
eta Black Horsemen.
bGaur, 22:00etan, Kafe Antzokian.
BILBOAlfred Adler eta Ene Kat.
bGaur, 23:00etan, Muellen.
BILBOStreetwarriors.
bGaur, 02:00etan, Kremlinen.
BILBOLos Cosmeticos, Marmol
eta Nize.
bBihar, 19:00etan, Muellen.
BILBOSonakay & Iker Lauroba.
bBihar, 20:00etan, BBK aretoan.
BILBOMexikortxo Band.
bBihar, 20:00etan, Biran.
BILBOScream for Me.
bBihar, 20:00etan, Santana 27n.
BILBOAitana.
bBihar, 20:00etan, Bilbao Arenan.
BILBOGreen Bananas eta DJ Uve.
bBihar, 20:00etan, Serie B aretoan.
BILBOHora Zulu.
bBihar, 20:30ean, Stage Liven.
BILBOThe Flamingos Bite.
bBihar, 20:30ean, Cotton Cluben.
BILBONeil Keeffe gogoan:
MCD, Parabellum, Txapelpunk,
DSK CREW, Susiny eta beste.
bBihar, 21:00etan, Bilborocken.
BILBOEl Capitan Elefante.
bBihar, 21:30ean, Azkenan.
BILBOWoodstock Revisited.
bBihar, 22:00etan, Kafe Antzokian.
BILBOLili Txakartegi.
bBihar, 22:00etan, Via de Fugan.
BILBOPurple D’Lyte & The Raw
Bitz Band.
bBihar, 22:30ean, Santana 27n.
BILBODJ Uve.
bBihar, 00:00etan, Muellen.
BILBODistopia Mutante.
bBihar, 01:00ean, Kremlinen.
BILBOUdal Musika Banda.
b Igandean, 12:00etan, Euskalduna
jauregian.
BILBOKemen Gra abesbatza.
b Igandean, 12:00etan,
Euskal Museoan.
BILBOMcKinley James
eta Runaway Lovers.
b Igandean, 13:00etan,
Crazy Horsen.
BILBOGaby Moreno.
b Igandean, 19:00etan, BBK aretoan.
BILBODawes, Alice Wallace
eta Xavier Calvet.
b Igandean, 19:30ean,
Kafe Antzokian.
BILBOTwist eta Shout.
b Igandean, 22:00etan, Ambigun.
BILBOBilboko Orkestra Sinfonikoa.
bAstelehenean, 19:30ean,
Euskalduna jauregian.
BILBOTommy and The Commies.
bAstelehenean, 21:00etan,
La Nuben.
BILBOThe Delines
eta Gacela Thompson.
bAsteartean, 20:30ean,
Kafe Antzokian.
BILBOLina & Raul Refree,
Nogen eta Yo Diablo.
bAsteazkenean, 19:30ean,
Stage Liven.
BILBOCharles McPherson Quartet.
bAsteazkenean, 20:00etan, BBKn.
BILBODJ Sushupe eta Trifulca.
bAsteazkenean, 20:00etan, Muellen.
BILBOHeavy Lungs, The Psychotic
Monks eta The Zephyr Bones.
bAsteazkenean, 20:00etan, Shaken.
BILBO In the middle of Norwaydo-
kumentala eta La Habitacion Roja.
bAsteazkenean, 20:30ean,
Bilborocken.
BILBO Jade.
bAsteazkenean, 20:30ean, Biran.
BILBOCave Story, F/E/A/ eta Saim.
bAsteazkenean, 20:30ean, Azkenen.
BILBODesorden Publico, Giovanni
Cidreira, Mounqup eta Muntchako.
bAsteazkenean, 21:00etan,
La Riberan.
BILBOStone Jets.
bAsteazkenean, 21:00etan,
La Nuben.
BILBOEdsun eta Surma.
bAsteazkenean, 21:30ean,
Kafe Antzokian.
BILBOAnnihilator.
bOstegunean, 19:30ean,
Santana 27n.
BILBOBilboko Akordeoi Orkestra.
bOstegunean, 19:30ean, Azkuna
zentroan.
BILBOBilboko Orkestra Sinfonikoa.
bOstegunean eta ostiralean,
19:30ean, Euskalduna jauregian.
BILBOAfrodeutsche, Carly Wilford,
Ela Minus, Otha, Primas Hermanas.
bOstegunean, 20:00etan, Muellen.
BILBOLumi.
bOstegunean, 20:00etan,
Euskaltzaindiaren aretoan.
BILBOEl Columpio Asesino
eta Hakima Flissi.
bOstegunean, 20:00etan,
BBK aretoan.
BILBOGrande Days, Liher
eta Joseba Irazoki & Lagunak.
bOstegunean, 20:00etan,
Stage Liven.
BILBOChico Malo y Pedrina
eta Tupperwear.
bOstegunean, 20:00etan,
Bilborocken.
BILBOBervely Kills, Budapest,
Saphie Wells & The Swing Cats,
Hickeys eta Yawners.
bOstegunean, 20:00etan,
La Riberan.
BILBO Iker Lauroba&Beste Urtaroak.
bOstegunean, 20:30ean, Biran.
BILBOFran Mariscal.
bOstegunean, 20:30ean,
Cotton Cluben.
BILBOMono o Estereo? eta Catish.
bOstegunean, 21:00etan, Azkenan.
BILBO Joe Goes Hunting,
Someone eta Thomas Azier.
bOstegunean, 21:30ean,
Kafe Antzokian.
DERIOHardcore Exe, Calero IDN,
Garolo, Kulto Kultibo eta Dj Loro.
bBihar, 20:00etan, Baserri antzokian.
DURANGOSilboberri txistu taldea.
bBihar, 20:00etan, Landako gunean.
GALDAKAOMec Lir eta Alboka.
bGaur, 21:00etan, Iturriondo plazan.
GALDAKAOBaldrs Draumar,
Skipinnish eta Modus Operandi.
bBihar, 21:00etan, Iturriondo plazan.
GETXOGospel Bilbao.
bGaur, 20:00etan, Algortako
Erredentore parrokian.
GETXO JCA National Young Choir.
bOstegunean, 19:30ean,
Muxikebarrin.
LEKEITIOUrtz.
bGaur, 20:30ean, Ikusgarri aretoan.
LEMOAZeinke, The Riff Truckers,
Moonshine Wagon, Bad Sound,
Gorka Suaia eta Mad Muasel.
bBihar, 21:00etan, gaztetxean.
MALLABIA Ingot, EZ3,
Mugi Panderoa eta DJ Ander.
bGaur, 21:00etan, parkean.
MALLABIANogen eta Kaotiko.
bBihar, 18:00etan, parkean.
MALLABIADJ Txurru.
bBihar, 22:00etan, plazan.
PORTUGALETELast Days of Eden
eta Song of Anhubis.
b Igandean, 20:30ean, Grooven.
SANTURTZIAndra Mari abesbatza.
bGaur, 20:30ean, Gorka Deunaren
elizan.
SANTURTZIGlier College Female
of Music Vocal Group.
bBihar, 20:30ean, Gorka Deunaren
elizan.
Bilbo b BIME City
Bi egun eta berrogei taldeAzaroaren 1ean eta 2an egingo da BIME Live, Barakaldon, eta, atariko gisa,
BIME City egingo dute Bilbon, datorren asteazken eta ostegunean. Bi egu-
nean, berrogeitaka talde ariko dira 11 aretotan: El Columpio Asesino, La Ha-
bitacion Roja, Nogen... eta Joseba Irazoki, ostegunean, Stage Liven. HITZA
14 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2019ko urriaren 25aAgenda
SOPELAKhous, Izate Faltsua
eta Uckaia.
bBihar, 20:30ean, Plaza Beltzan.
SOPELAUrso Bardo.
bOstegunean, 22:00etan,
La Triangun.
ZORNOTZALutaber Fest:
Eztandap, The Dirty Road Band,
Etxekalte, Belatz, Illenti eta Voltium.
bBihar, 18:30etik aurrera, Kallejon,
Guria eta Vintage guneetan.
ZORNOTZAOihan Vega DJ.
bBihar, 20:00etan, Zelaietan.
ANTZERKIA
BARAKALDONao d’Amores
& CNTC: Comedia aquilana.
bBihar, 20:30ean, Barakaldo
antzokian.
BARAKALDOXake: Lur.
b Igandean, 18:00etan, Barakaldo
antzokian.
BASAURIVaiven: Erlauntza.
bGaur, 20:30ean, Social antzokian.
BASAURIKulunka: Quitamiedos.
bBihar, 20:30ean, Social antzokian.
BERMEOAtejoka: Biolin magikoa.
bGaur, 18:00etan,
Nestor Basterretxea aretoan.
BERMEOTxalo: 20.000 legoa
itsaspeko bidaian.
bGaur, 18:00etan,
Nestor Basterretxea aretoan.
BILBOCirclassica. Una historia
de Emilio Aragón.
bGaur, 18:45ean, eta larunbatean
eta igandean, 12:00etan, 16:30ean
eta 19:30ean, Campos Eliseos
antzokian.
BILBOLucia di Lammermooropera.
bGaur, 19:30ean, bihar, 19:00etan,
eta astelehenean, 19:30ean,
Euskalduna jauregian.
BILBOTg Stan: Traición.
bGaur, 21:30ean, Pabiloi 6n.
BILBOEtcetera: Animalien inaute-
riaz amestenkontzertu antzeztua.
bBihar, 18:00etan, eta igandean,
12:00etan eta 18:00etan, Arriaga
antzokian.
BILBORichard Sahagun:
La tristeza del caracol.
bBihar, 20:00etan, Kontainerren.
BILBOArimaktore: Historia
de un coche.
bBihar, 20:30ean, eta igandean,
20:00etan, Campos Eliseos
antzokian.
BILBOAgnes Mateus & Quim
Tarrida: Rebota, rebota y en tu cara
explota.
bBihar, 21:30ean, Pabilioi 6n.
BILBO Improvisa Que No Es Poco.
bBihar, 22:00etan, Kremlinen.
BILBOBenetan Be: Inondik inora.
b Igandean, 18:00etan, Bilborocken.
BILBO 7 Grados: Y todo por amor.
b Igandean, 19:30ean, EHUren
Bizkaia aretoan.
BILBOPabiloi 6ko Gazte Konpainia:
Sabias ellas.
bAsteartean eta asteazkenean,
19:30ean, Arriaga antzokian.
ELORRIOTeatro del Noctambulo:
Contra la democracia.
bGaur, 20:30ean, Arriola antzokian.
ERMUAEl Monaguillo:
¿Solo lo veo yo?.
bGaur, 22:15ean, Ermua antzokian.
ERMUABenetan Be: Inondik inora.
bBihar, 17:00etan, Ermua antzokian.
GALDAKAOPabiloi 6: Ocaña.
bGaur, 21:00etan, Torrezabalen.
GERNIKA-LUMOXankore:
Una verdad escondida en un bolso.
bBihar, 20:30ean, Lizeo antzokian.
GETXOTepsis: El veneno del teatro.
bBihar, 20:00etan, Utopianen.
GETXOHamaika: El triumfo es sueño.
b Igandean, 19:00etan, Erromoko
kultur etxean.
GETXOUtopian: Cinco millones
de rublos.
b Igandean, 20:00etan, Utopianen.
MALLABIAEidabe: Futbolariak
eta printzesak.
b Igandean, 16:30ean,
Kontzejuzarrean.
MUNGIAOnbeat: El regreso
de Scar. Tributo a El rey León II.
bGaur, 20:00etan, Olalde aretoan.
MUNGIAVaiven Produkzioak:
Erlauntza.
bBihar, 20:00etan, Olalde aretoan.
PORTUGALETECon La Que Esta
Cayendo: Aquí no paga nadie.
bBihar, 19:00etan, Santa Klara
kultur zentroan.
SANTURTZILas Niñas de Cadiz:
Cabaré a la gaditana.
bOstegunean, 21:30ean, Serantes
kultur aretoan.
SESTAOOlatz Pagaldai: Erdaldun
berriaren kluba.
bGaur, 19:30ean, Musika Eskolan.
DANTZA
BILBOZiomara Hormaetxe:
Ahotsak.
bGaur, 19:00etan, Campos Eliseos
antzokian.
BILBOAna Pi: NoirBlue.
bBihar, 19:30ean, Fundicion aretoan.
BILBOSalbatzaile dantza taldearen
alardea.
bBihar, 20:00etan, Santiago plazan.
BILBOVertebro: Faena.
b Igandean, 20:30ean, Pabiloi 6n.
BILBOErrusiako Ballet Nazionala:
Beltxargen aintzira.
bAsteazkenean, 20:00etan,
Euskalduna jauregian.
Berriz b Udagoieneko Ostera
Hogei urteko lanaren uztaUdagoieneko Osterak hogei urte daramatza euskal sortzaileak Bizkaiko
agertokietara ekartzen. Aurten, sei emanaldi antolatu ditu Topaguneak;
bihar bi saio izango dira: Sonakay & Iker Lauroba, BBK aretoan, eta Anne
Etxegoien & Les Nouvelles Voix Basques —argazkian—, Berrizen. HITZA
DURANGOUmeen Euskal Jaia,
Tronperri eta Txoritxu Alai taldekin.
b Igandean, 12:00etan, Merkatu
plazatik kalejiran, eta 17:00etan,
alardea Ezkurdin.
IGORREAgurtzane Intxaurraga
& Igor Calonge: Zaparrada.
bBihar, 20:30ean, Lasarte aretoan.
IURRETAMikel Deuna taldea:
Gorulariak, lihoaren dantza.
b Igandean, 12:00etan, Ibarretxe
kultur etxean.
MALLABIADantzaldi gidatua,
Errebal taldearekin.
bGaur, 19:00etan, parkean.
SOPELADaniel Loña:
Ser (Cristian Martín).
bBihar, 20:00etan, Kurtzio kultur
etxean.
ZORNOTZAKukai Dantza & Sharon
Fridman: Erritu.
bGaur, 20:15ean, Zornotza aretoan.
BERTSOLARITZA
BILBO Jone Larrinaga eta
Unai Mendizabal: Bertso jasa,
bat-bateko jolasa.
bBihar, 11:30ean, Begoñako
udal liburutegian.
BILBOEneko Arrate eta Lierni
Hernandez: Hor konpon Marianton.
bBihar, 11:30ean, Deustuko
udal liburutegian.
GERNIKA-LUMO Jon Lopategiri
omenaldia: Amets Arzallus,
Onintza Enbeita, Etxahun Lekue,
Aitor Mendiluze, Fredi Paia, Jone
Uria, Leire Bilbao, Igor Elortza,
Oihane Enbeita, Josu Goikoetxea,
Unai Iturriaga, Mikel Urdangarin
eta Josu Zabala.
b Igandean, 18:00etan, Lizeo
antzokian.
GERNIKA-LUMOOnintza Enbeita,
Andoni Egaña eta Sebastian Lizaso.
bAstelehenean, 12:30ean, Merkurio
plazan.
IBARRANGELUBertso afaria:
Uxue Alberdi eta Miren Artetxe.
bBihar, 21:00etan.
HITZALDIAK
ABANTO Josune Muñoz:
Mi vida es de cómic.
bGaur, 18:00etan, Gallartako
liburutegian.
BILBOMarc Badal: Deserrotzearen
baldintzak (Vicente Ameztoy-tik
saiakerak).
bGaur, 19:00etan, Azkuna
zentroan.
BILBORoberto Agirrezabala:
War Edition.
bGaur, 19:30ean, Argazkigintza
Garaikidearen Zentroan.
BILBO Jon Spinaro: Tintín abierto.
bAstelehenean, 19:00etan,
Bilbao Arten.
ONDARROASebastian Cardenete
Garcia: De luz y de color.
bAstelehenean, 18:30ean, Beikozinin.
ONDARROA Jule Goikoetxea:
Korronte feminista desberdinak
egungo laugarren olatuan.
bAsteazkenean, 19:00etan, Etxelilan.
ONDARROA Jon Fernandez
eta Kike Amonarriz: Ondarroako
gazteekin egindako ikerketa
soziolinguistiko baten aurkezpena.
bOstegunean, 19:00etan, Kofradia
Zaharrean.
ZALDIBARKike Amonarriz:
Euskaraldia, gero eta sakonago.
bAsteazkenean, 19:00etan,
Liburutegi Zaharrean.
IKUS-ENTZUNEZKOAK
LEKEITIOKameratoia, euskarazko
ikus-entzunezkoen rallya.
bGaur, bihar eta igandean,
Ikusgarri aretoan.
BESTELAKOAK
BERRIZ Iker Diaz ipuin kontalaria:
Amalurra eta birziklatzeko makina.
bBihar, 12:15ean, kultur etxean.
BILBOMoebius magoa:
Geometría e ilusión.
bBihar, 18:00etan, eta igandean,
11:30ean, EHUren Bizkaia aretoan.
BILBOCelso Sanmartin: A cama
de meu avó irakurraldi poetikoa.
b Igandean, 19:00etan, Fundicion
aretoan.
MARKINA-XEMEINSusana Cenci-
llo, Koldobika Jauregi eta Zerutxu
dantza taldea: M.A.D. ikuskizuna.
bBihar, 19:30ean, Arkupe aurrean.
ONDARROALiburuen Amuak:
Basa, Miren Amurizarekin.
bGaur, 19:30ean, Kofradia
Zaharrean.
ONDARROAZubikarai Sariak:
ipuin rallyaren sari banaketa
eta nano-ipuin irakurraldia.
bAsteazkenean, 18:00etan,
Kofradia Zaharrean.
ONDARROAAingurak, komiki
musikatua.
bOstegunean, 20:30ean, Kofradia
Zaharrean.
15BIZKAIKO HITZAOstirala, 2019ko urriaren 25a Agenda
Lander Unzueta
Lekerikabeaskoa Bermeo
Zerbait egiteko ordua
heldu zela esan zion
Mirenlur Santiago ber-
meotarrak bere burua-
ri. Erabaki zuen hori egiteko bi-
dea zera zela, bizitzan aurrera egi-
teko arazoak zituztenei gutxienez
elikatzeko aukera ziurtatzea, eta
Kate Sarea elkartea abiarazi zuen,
2013an, Bermeon. «Herrian egu-
nero jateko arazoak zituzten fa-
miliak zeudela nekien, haurrei
ere janaria eman ezin zietenak».
Hala, Kate Sarea sortu zuen, gi-
zartean lan egiten ari diren beste
hainbat eta hainbat elkartek egin
bezala, arazo sozial bati aurre egi-
teko helburuarekin.
Santiagok ikusten zuen jaiote-
rriko bizilagunak krisi ekonomi-
koaren eragina gero eta modu go-
gorragoan jasaten ari zirela: lana
galdu zuten gertuko adiskideak,
hipoteka ordaintzeko arazoenga-
tik etxea galdu zuten ezagunak...
Herrian ezinegona hedatzen ari
zela nabaritzen zuen, eta krisiak
edozeini eragin ahal ziola.
Santiagoren lagun eta ezagun
askok erreparoak zituzten era-
kundeetara laguntza eskatzera
jotzeko. Ez hori bakarrik: asko-
tan, herritarrek ez dituzte lagun-
tza horiek jasotzeko baldintzak
betetzen. Santiagoren berbetan,
etxebizitza baten jabegoa eduki-
tzeak laguntza asko mugatzen
edo baliogabetzen ditu, hipoteka-
tuta edo zorpetuta bizi arren.
Egoera hori ikusita, inguruko
adiskideei laguntza eskatu eta
Bermeoko era horretako lehe-
nengo elkartea sortu zuen. Elika-
gaiak batu eta funtzionatzen has-
teko Bizkaiko Elikagaien Ban-
kuaren laguntza ezinbestekoa
izan zela nabarmendu du elkarte-
aren presidenteak: «Kate Sareak
ezingo luke aurrera egin herri
mailan egiten ditugun kanpaine-
kin soilik. Argi utzi didate Bermeo
oso herri solidarioa dela, baina
herrikoen laguntza baino gehiago
behar genuen».
HurbiltasunaElkartea jaio eta gutxira, hiru-
rehun pertsonak eskatu zioten la-
guntza Kate Sareari; %90 Berme-
on jaioak ziren. Boluntarioak zur
eta lur geratu ziren eskatzaileen
kopuruarekin —16.700 biztanle
inguru ditu Bermeok—, eta are lan
gogorragoa egiten hasi ziren. Ha-
siera batean, Bermeon gutxienez
bi urte erroldatuta zeramaten
pertsonei bakarrik ematen zieten
laguntza, «etxekoei zuzendutako
elkarte bezala» jaio zelako. Izan
ere, elkarteak eta bere bolunta-
rioek ematen duten hurbiltasun
hori eskertzekoa da eskatzaile as-
korentzat. «Lasaitasuna ematen
du». Hala ere, laguntza eskatzera
joateko ausardia handia behar da:
«Ez da erraza norberaren mise-
riak ezagunen aurrean agerian
jartzea».
Krisi ekonomikoaren urte go-
gorrenak pasatu zirenean, Kate
Sarekoek uste zuten eskatzaileen
kopuruak behera egingo zuela.
Europako Batasuneko araudiak
laguntzak edonori ematera derri-
gortu zuen Kate Sarea. Presiden-
teak dioenez, horrek eskatzaileen
kopuru izugarria ekarri zuen el-
kartera. «Bermeon oso handia da
beraien miseriengatik ihes eginez
etorri den etorkinen kopurua.
Hori dela eta, zortziehun bat es-
katzaile izatera iritsi izan gara ba-
tzuetan; elkarteak ezin du eman
laguntzarik horrenbeste pertso-
narentzat». Alde horretatik, gi-
zartea kontzientziatzea beharrez-
kotzat jo du presidenteak. «Kan-
potarrekiko joera bat sortu zuen
horrek, eta gezur asko entzun
izan dira, baina ez da justua; au-
rreiritzi horiek ezabatu egin be-
har ditugu».
Santiagok dio hilabetero hiru
tona elikagai inguru batzea dela
ohikoena. «Asko dirudite, baina,
daukagun eskatzaile kopuruare-
kin, labur geratzen dira». Gertu-
koekin lan egiten duen elkartea
izanik, oso une gogorrak bizi izan
dituzte. Zaila dela dio Santiagok,
baina bermeotarrek laguntza ho-
rren beharrizana dutela uste du,
eta horrek jarraitzeko indarra
ematen dio.
Elikagaien Bankukoak ere an-
tzera aritzen dira; horregatik, he-
rrian bertan zenbait kanpaina an-
tolatu izan ditu elkarteak. «Estu
gabiltzanean herritarren elkarta-
sunari dei egiten diogu». Berme-
oko hainbat elkartek ematen du-
ten laguntza ere eskertu du San-
tiagok: beharrezkoa denean beti
laguntzeko prest daudela esan
du, eta horien laguntzari ezinbes-
tekoa deritzo era guztietako egi-
tasmoak prestatzeko.
Zailtasun horiek izan arren, be-
har duenari elkartearekin harre-
manetan jartzeko deia egin dio.
«Herrikoek ezagutzen naute, eta
beharrizana badute nirekin hitz
egitea baino ez dute, deituta edota
kalean elkar ikusten dugunean».
Hori egin nahi ez dutenentzat,
Bermeoko Gizarte Ongizateko
Udal Patronatuak emandako la-
guntza aipatu du Santiagok: «El-
kartea sortu genuenean, pertso-
nalki elkarrizketatzen nituen es-
katzaileak, eta elkarteko kideek
jartzen genituen Basauriko Elika-
gaien Bankura joateko ibilgai-
luak. Udaletik gure egoera ikusi
zutenean, laguntza eskaini zigu-
ten, eskatzaileentzako zerbitzua
eta kamioia jarrita».
Sei urtez lanean aritu ostean,
etorkizunean ere jarraitzeko go-
gotsu agertu da elkartearen sor-
tzailea. «Hasterakoan txarto
amaituko genuela esaten ziguten,
baina lan egiteko asmoarekin ja-
rraitzen dugu, batez ere badaki-
gulako herrian beharrizana dago-
ela». Sortu duten boluntario tal-
dearen laguntza benetan eskertu
du, eta esan du ezinezkoa izango
litzatekeela haiek gabe aurrera
egitea. Dena den, prest daude
Bermeoko boluntario eta elkarte
gehiagoren laguntza jasotzeko,
«denok elkarrekin aritzeko sor-
tuta dagoelako».
sBIDELAGUNAK
BIZKAIKO HITZAOSTIRALA, 2019ko urriaren 25a
Zuzendaria: Ibai Maruri Bilbao. Argitaratzailea: Bizkaiko Hedabideak SM.Lege gordailua: SS-1515-2010 ISSN: 2173-1721
www.bizkaia.hitza.eus [email protected]
Kate Sarea elkartea beharrizan handia dutenei laguntza emateko helburuarekin sortu zuten Bermeon. Ehunka bizilagunen artean elikagaiak banatu dituzte 2013tik.
Bizia banatzeko lanean
Kate Sarea elkarteko kideak, elikagaien banaketa prestatzen. LEA-ARTIBAI, MUTRIKU ETA BUSTURIALDEKO HITZA
Ohikoena hilabeterohiru tona elikagai batzeada; askotan hori bainogehiago behar duteeskatzaileentzat
Sarri eskaera guztieierantzuteko zailtasunakizan arren, premia dutenguztiei eurenganajotzeko deia egin diete
Top Related