Download - Camino Natural del Ebro GR 99caminosnaturales.com/ebro/doc/12_1_SalinillasdeBuradon.pdf · 2014-10-06 · Ribabellosa Ircio Lacervilla Zambrana Berantevilla Santa Cruz del Fierro

Transcript
Page 1: Camino Natural del Ebro GR 99caminosnaturales.com/ebro/doc/12_1_SalinillasdeBuradon.pdf · 2014-10-06 · Ribabellosa Ircio Lacervilla Zambrana Berantevilla Santa Cruz del Fierro

Camino Natural del Ebro GR 99

Salinillas de Buradón/Gatzaga BuradonAltitud/Altitudea: 500 m Población/Biztanleria: 100 hab.

Ebroren GR 99 Bide NaturalaFontibretik Faro del Garxal-eraino, Ebro ibaiak 930 km ibiltzen ditu, eta penintsula osoko ibilgurik

zabalena eta emaritsuena osatzen du (85.997 km2). Ebro ibaiaren bide naturalak Kantabria

zeharkatzen du alderik alde, mendi handien eta haran zabalen artetik. Gaztela eta Leonen, arroila

eta mehargune sakonak zizelkatzen ditu. Euskal Herrian, iragaite-lana egiten du mendialdearen

eta haranen artean. Meandro handiek, gaur egun erabat utzita dauden ibai-adar ugariek eta ibar-

baso sarriek alderik alde zeharkatzen dituzte Errioxa, Nafarroa eta Aragoiko lurrak. Ibilbidearen

bukaeran, Katalunian, Ebro ibaiak arroilak, fruta-arbolen sailak eta arroz-soroak zeharkatzen ditu,

urak itsasora isuri baino lehen. Aldamenean dituen herriek nortasun, kultura eta historia berezi bat

eratu dute uraren erabilerari dagokionez. Herrien ondoan dagoen natura eta ikuspegi ederrak

begietsita, ibiltariak bizipen ahaztezinak izango ditu.

Gatzaga BuradonGatzaga Buradon herria Gaztelako mesetaren eta Arabako lurren arteko igarobide baten

ondoan dago. Kokapen estrategiko horretaz ederki ohartu zen Gaztela eta Leongo Santxo

IV. erregea izango zena, 1264. urtean oraingo hiribildua sortu baitzuen eta, hiri-gutuna emateaz

gain, harresia eraiki baitzuen. Data horrexetan, gatzaren salmenta aipatu zuten; baina, dena

dela, herriari izena eman dioten gatzagek Alfontso VIII.aren garaietatik ustiatzen ziren (XII.

mendetik, alegia). Denboraren poderioz, herri honen garrantzia gainbehera hasi zen; eta XX.

mendearen hasieran bertan behera utzi zuten behin betiko. Hala, XX. mendearen bigarren

zatian, Gatzaga Burandon Bastidaren barruan sartu zen.

Honako hauek dira herriak dituen erakarpenik handienak: harresiaren barruko hondarrak,

Oñatiko kondeen jauregia (XVI. mendekoa), Sortzez Garbiaren eliza (XVI. eta XVII. mendeen

artekoa), eta tradiziozko etxeak, adreilu, pezo edo egurrezko egiturak erabiliz eginak.

Done Jakueren bidea: Euskal Herriko barrualdekobideaDone Jakueren bidearen aldaera hau Irundik Iberiar Penintsulara sartzeko dagoen atea da.

Ibilbideak 210 km ditu, eta bide frantziarra izenekoarekin biltzen da Ozkabarten (Errioxan)

edo Beloradon (Burgosen). Ibilbideak Gipuzkoa osoa zeharkatzen du: Oiartzun, Astigarraga,

Hernani, Andoain, Villabona, Tolosa, Alegia, Ordizia, Beasain, Segura eta Zegamatik igarotzen

da. San Adriango tunelean, Arabako zatia hasten da; eta Zalduondo, Agurain, Estibalizko

Andre Mariaren santutegia, Gasteiz eta Argantzun atzean utzi ondoren, bidea Gatzaga

Buradonera heltzen da. Hortik aurrera, bideak Euskadiko lurrak atzean uzten ditu, eta Errioxatik

egiten du aurrera Ozkabarteraino.

Toloñoko mendilerroa edo mendialdeaToloño edo Kantauriko mendilerroa kareharrizko mendigune bat da, eta argi bereizten du

Ebrori begira dagoen eta Sonsierra izenez ezagutzen den lur-puska hau Arabako gainerako

lurretatik. Mendigune hau Euskal Herriko Lehentasuneko Guneen katalogoan dago sartuta.

Aurrez aurre, Ebro ibaiaren beste aldean, Montes Obarenes izeneko mendiak daude;

Burgoserantz hedatzean, era ikusgarrian nabarmentzen dira paisaian beren soslai zorrotzekin,

eta muga klimatiko nabaria ezartzen dute.

Conchas de HaroMontes Obarenes izeneko mendiek eta Kantauriko mendilerroak muga egiten dute euskal

mendietan hegoalderago dagoen gunearekin eta Ebro ibaiaren sakonunearekin. Ekialdetik

mendebaldera zabaltzen den mendilerro honetan, Mesozoikoko material karbonatatuak dira

nagusi (kareharriak eta dolomiak, margekin eta hareharri karedunekin batera). Mendilerroaren

egitura alderantzizko faila baten modukoa da; hala, beraz, kareharriak Ebro ibaiaren sakonunean

dauden Tertziarioko materialen gainean daude teilakatuta. Horren ondorioz, malkar nabarmen

bat sortu da, Errioxako lautaden gainera zakar erortzen dena. Harresi honen hedadura tarte

handi batez zabaltzen, eta, hala, oso nortasun berezia hartzen du paisaian –batez ere

Kantauriko mendilerroaren gailur zorrotzak–, baina, azkenean, Ebro ibaiaren ibai-zintzurrak

zatitzen du Conchas de Haro izeneko tokian.

Gune honetan, Ebro ibaiak atzean uzten du goiko ibilera eta haranean barneratzen da. Atzean

geratzen dira leku menditsuak eta zintzurrez beteriko tokiak. Hemendik aurrera, gune berri

eta garbi bat hedatzen da, meandroz eta soroz zabalez betea.

Camino Natural del Ebro GR 99Desde Fontibre al Faro del Garxal el Ebro recorre 930 km por la cuenca más caudalosa

y extensa de la península (85.997 km2). El Camino Natural del Ebro atraviesa Cantabria,

entre magníficas montañas y amplios valles. En Castilla y León esculpe profundas hoces

y congostos. El País Vasco ejerce de transición entre la montaña y el valle. La Rioja,

Navarra y Aragón están surcados por grandes meandros, numerosos brazos fluviales,

hoy abandonados, y tupidos sotos. Al final de su trayecto, en Cataluña, atraviesa hoces,

frutales y arrozales hasta morir en el mar. Sus poblaciones han desarrollado una identidad,

cultura e historia en torno a los usos del agua. Junto a ellas, la naturaleza y los intensos

paisajes ofrecerán al caminante vivencias que no olvidará.

Salinillas de BuradónLa localidad se ubica junto a uno de los pasos entre la Meseta y las tierras de

Álava, una situación estratégica que aprovechó, en 1264, el futuro Sancho IV de

León y Castilla, quien fundó la villa actual, otorgándole carta puebla y construyendo

su muralla. En esa misma fecha se menciona la venta de sal, aunque las salinas

que le dan nombre ya se explotaban desde tiempo de Alfonso VIII (siglo XII). Su

importancia fue decayendo con el tiempo y su abandono definitivo data de

comienzos del siglo XX. En la segunda mitad del XX, Salinillas de Buradón se

integró en Labastida.

Los restos del recinto amurallado, el palacio de los Condes de Oñate, del siglo

XVI, la iglesia de la Inmaculada, de los siglos XVI y XVII, y casas tradicionales con

estructura de madera, ladrillo o adobe son sus mayores atractivos.

Ruta Jacobea: el Camino Vasco del InteriorEsta variante del Camino de Santiago constituye la puerta de entrada a la Península

Ibérica desde Irún. Cuenta con 210 km que se funden con el denominado Camino

Francés en Santo Domingo de la Calzada (La Rioja) o en Belorado (Burgos). El

recorrido atraviesa Guipúzcoa por Oiarzun, Astigarraga, Hernani, Andoain, Villabona,

Tolosa, Alegia, Ordizia, Besain, Segura y Zegama. En el túnel de San Adrián

comienza su tramo alavés y, tras superar Zalduondo, Salvatierra, Nuestra Señora

de Estíbaliz, Vitoria y Lapuebla de Arganzón, llega a Salinillas de Buradón, donde

se despide de Euskadi para continuar por La Rioja hasta Santo Domingo de la

Calzada.

Sierra o montes de ToloñoLa sierra de Toloño-Cantabria es una alineación montañosa de materiales calizos

que separa esta porción de tierras que miran hacia el Ebro, y que reciben el

nombre de la Sonsierra, del resto de Álava. Este espacio montañoso está incluido

en el catálogo de Espacios Relevantes del País Vasco. Enfrente, al otro lado del

Ebro, los Montes Obarenes se pierden hacia Burgos realzando el paisaje con sus

vistosos cortados e imponiéndose como una barrera climática.

Las Conchas de HaroLos Montes Obarenes y la sierra de Cantabria constituyen el límite entre el sector

más meridional de los Montes Vascos y la depresión del Ebro. En esta alineación

montañosa de dirección este-oeste predominan los materiales carbonatados del

Mesozoico o Secundario (calizas y dolomías que se intercalan con margas y

areniscas calcáreas). Su estructura en falla inversa hace cabalgar las calizas sobre

los materiales terciarios de la depresión del Ebro. El resultado origina un potente

escarpe que cae bruscamente sobre las llanuras riojanas. Esta muralla de gran

continuidad y entidad paisajística –especialmente la afilada crestería que forma

la sierra de Cantabria– está diseccionada por la garganta fluvial del río Ebro, en

el paraje conocido como las Conchas de Haro.

En este punto el Ebro deja atrás su curso alto y penetra en el valle. Atrás quedan

los espacios montañosos y la geografía quebrada. Ahora se organiza un nuevo

y diáfano escenario de meandros y vastos paisajes cultivados.

Miranda de Ebro

Zaragoza

Caspe

Tortosa

Haro

Calahorra Alfaro

Amposta

Móra d’Ebre

Mequinenza

Alagón

Reinosa

LogroñoTrespaderne

Mila

gro

San A

drián

Sartag

uda

Men

davia

Oyón

Elcieg

o

Haro

Baños

de Sob

rón

Quinta

na M

artín

Galí

ndez

Tresp

ader

nePue

nte A

renas

Man

zane

do

Pesque

ra de E

bro

Orban

eja del

Castill

o

Villanu

eva d

e la N

ía

Mont

es C

laros

Font

ibre

Polien

tes

Puent

e de B

riñas

Cenice

roLo

groñ

oAgo

ncillo

Alcana

dreLo

dosa

Puent

e de R

incón

de Sot

o

Puent

elarrá

Mon

te H

ijedo

Mira

nda d

e Ebro

San V

icent

e de l

a Son

sierra

Turzo

Cillaper

lata

San M

artín

de Don

Alfaro

Amposta

Torto

sa

Benifa

llet

Mór

a d’E

bre

Flix

Meq

uinen

za

Vall d

e Fre

ixes

Mas

de la P

unta

Chipra

naCas

pe

Escat

rón

Sásta

go

Pina de E

bro

Velill

a de E

bro

El Bur

go de E

bro

Zarag

oza

Utebo

Alagón

Gallur

Buñue

l

Tude

la

Gelsa

Quinto

Almatr

et

Fayó

n

Caste

jón de E

bro

Ermita

de M

ontler

Alborge

Barcin

a del

Barco

Baños

de Ebro

Calaho

rraAza

gra

Valdela

teja

RiumarTudela

Los caminos son pequeños monumentos que se conservanpisándolos. No hagáis atajos.

Bideak monumentu txikiak dira, eta haiek zaintzeko modurikonena haien lurra zapaltzea da. Ez joan bide-zidorretatik.

Cada lugar y cada construcción tienen un nombre y una historia.Merece la pena conocerlos.

Toki eta eraikin bakoitzak bere izena du, bai eta berezko historiabat ere. Merezi du horren berri jakitea.

No arrancar plantas ni arbustos.

Ez atera erroetatik landarerik edo zuhaixkarik.

No tirar residuos al suelo.

Ez bota hondakinik lurrera.

No está permitido hacer fuego.

Debekatuta dago sua egitea.

No está permitido acampar.

Debekatuta dago kanpatzea.

ETAPAS 12 Y ETAPA 12.1: Miranda de Ebro - Haro - Puente de Briñas

2 km

Río Bayas

Mirandade Ebro

Zambrana

Puente deSto. Domingo

de Briñas,Haro a 1 km

600 m

500 m

400 m

700 m

800 m

10 km 20 km

Río Zadorra

Venta del Río Salinillasde Buradón

Collado deSan Cristóbal

Briñas

22 km

600 m

500 m

400 m2 km

700 m

Collado Gobera

Mirandade Ebro Ircio Haro

600 m

500 m

400 m

700 m

10 km 20,5 km

Monasterio deSta. María la Real

de Herrera a 500 m

Ermita deSan Felices

a 300 m

Etapa 12.1Etapa 12

Montes Obarenes-Sierra de Toloño

P

P

P

P

P

Río

Bay

as

Río Zadorra

Río Ayuda

Río Inglares

Salinillas de Buradón

Las Conchas de Haro

Sierra de Toloño

Río Ea

Río Tirón

Río Ebro

Centro urbanoHirigunea

InformaciónInformazioa

Zona de pescaArrantzatzeko gunea

ErmitaBaseliza

ComidasJatorduak

Área recreativaAisiarako lekua

CarreterasErrepideakCamino Natural del Ebro GR 99

Ebroren GR 99 Bide Naturala

Espacio de interés naturalNatura-intereseko gunea

PuenteZubia

Atención sanitariaOsasun-laguntza

Comunión

Miranda de Ebro

Ribabellosa

Ircio

Lacervilla

Zambrana

Berantevilla

Santa Cruz del Fierro

Mijancas

Ocio

Herrera

Villalba de Rioja

Arguciana

Cihuri

Haro

Briñas

Espacio de interés naturalNatura-intereseko gunea

Casa ruralLanda-etxea

FuenteIturria

Zona monumentalMonumentuen gunea

AlojamientoOstatua

MonumentoMonumentua

MiradorBegiratokia

RománicoErromanikoa

Deportes de aventuraAbentura-kirolak

AlbergueAterpetxea

CampingKanpina

Zona arqueológicaGune arkeologikoa

P Panel informativoInformazio-taula

MuseoMuseoa

Peñalrayo961 m

Collado Gobera

Chulato946 m

Venta del Río

San Formenio640 m Ermita de

San Felices

Monasterio deSanta María la Real

Salinas

Alto de Mendigornia521 m

Puente de Briñas

El Castillo491 m

Restos de las antiguas salinasAntzinako gatzagen hondarrak

El Ebro discurre al pie de los montes de Toloño trassuperar las Conchas de Haro

Ebro ibaia Toloño mendilerroaren behealdetikConchas de Haro igaro ondoren

Tramo del Camino Vasco del InteriorEuskal Herriko barrualdeko bidearen zati bat

Vista de la sierra o montes de ToloñoToloñoko mendien edo mendilerroaren ikuspegia

Plaza de la iglesiaElizako plaza

Las Conchas de HaroConchas de Haro

Ayuntamiento de LabastidaBastidako Udala

945 331 818

Cuadrilla de Laguardia-Rioja AlavesaGuardiako Kuadrilla-Arabako Errioxa

945 600 252

EmergenciasLarrialdiak

112

Panorámica general de la localidadHerriaren ikuspegi orokorra

Montes de ToloñoToloñoko mendiak