BATXILERGOA
2. GEOGRAFIA
IES MUNGIA BHI
Irakaslea: Marije AGUILLO
ESPAINIAKO ERLIEBEA
KOKAPENA
ALDE HOTZSA
ALDE EPELA
ALDE BEROA
ITSAS ERAGINA
LURRA ERAGINA
1.1- EREMU GEOGRAFIKOA1.1.1 Azalera: 504.750 km2. (%97,55 penintsulan, %0,1 Afrikan, gainerakoa
artxipielagoetan)
1.1.2 Konstrasteen herria Harriak, baliabideak, lurrak, klimak, urak,
1.1.3 Kokapen geografikoa Alde epelean: 36º eta 44º arteko ipar latitudean
1.1.4 Bidegurutze natural eta geopolitikoa Haizeak
Zibilizazioen elkargunea: Afrikatik, Atlantikotik, mediterraneotik, Europatik
Aniztasun kultural eta antropologikoa
1.2- PENINTSULAKO ERLIEBEA
EZAUGARRIAK:
Itxura sendoa
Altitude nahiko handia (660 m)
Mendilerroak periferian• itsasoaren eragina nekez sartzen da.
Mendebalderantzako aldapa
Corte esquemático de la península / Penintsulako ebaketa eskematikoa
Hegoa
1. UNITATE MORFOESTRUKTURALAK
Zokalo edo ezkutuak, • Aro Paleozoikoan
Mendigune zaharrak • Aro Tertziarioan (Material paleozoikoak)
Toleste mendikateak• Bitarteko mendikateak
• Mendikate alpetarrak
Jalkitze arroak, sakonuneak• Zokalo baten blokea hondoratzeagatik sortuak
• Sakonune aurrealpetarrak
Zer da Unitate morfoestruktural bat?
• Erliebea barrukaldean hartzen dituen formak eta eraketak.
• Estruktura horrek badu zer ikusirik materialen ezaugarriekin eta eratu den aro geologikoarekin.
*
*
*
* Cordilleras intermedias
1. Zokalo
(Antiguo macizo Hespérico)
1. Macizo aintzinak
2. Toleste mendikateak
• M.Alpetarrak
• Bitarteko m.
4. Jalkitze sakonuneak
ERLIEBEko UNITATE MORFOESTRUKTURALAK
ZOKALOAK• Paleozoikoan sortuak
• Lautadak edo goi-lautadak
dira
• Aintzinako mendiguneetatik
higadura dela eta sortu dira.
• Penintsularen mendebaldean
aurkitzen dira. • Penilautadak
AINTZINAKO MENDIGUNEAK
• Tertziarioan sortutako mendiak dira.– Zokalo bateko blokeak altxatzean
• Materialak paleozoikoak dira.
• Gaur egun forma biribilduak
eta leunak dituzte.• Galiziako mendigunea
• Sistema Zentrala
• Toledoko mendiak
Gredos mendizerra
TOLESTURA MENDIKATEAK
• Bitarteko mendikateak• Zokalo ertzean • Jalkitako materialak tolestean
egitura failatuaren gainean
• Mendikate alpetarrak• Geosinklinaletan jalkitako
materialak tolestean• Material Sekundarioak• Pirinioak eta Mendikate Betikoak
Sierra Nevada
ARRO SEDIMENTARIOAK EDO SAKONUNEAK
• Zokalo baten bloke bat hondoratzeagatik sortuak
• Duero, Tajo eta Guadiana ibaien sakonuneak
• Sakonune aurrealpetarrak
• Ebro eta Guadalquivir ibaien sakonuneak
IBERIAR ERLIEBEAREN ERAKUNTZAREN SEKUENTZIA
Milioi urte AroGeologikoa
Harri nagusiakOrogeniak eta jalkitze
prozesuak
4000 - 600 Aurrekambriara Arbelak neisak
600 - 225
Lehen Aroaedo
Paelozoikoa
Itsas jatorrizkoak:KuartzitakArbelak,Granitoak• Mineralak: Zink, beruna, petrolioa, harrikatza
Hertziniarra: hertziniar mendikateak
225 – 68Bigarren Aroa
edoMesozoikoa
Itsas kareharri argiaHareharri gorriak eta zuriak(Kretazikoan)MargakBuztinakIgeltsuakMarmolak
Ibai-higaduraItsas mailen aldaketak (aurrerakadak eta atzerakadak)Sedimentazioa
68 - 1,7 Hirugarren Aroa edo
Zenozoikoa
HareharriakKonglomeratuakBuztinakMargak KonglomeratuakKareharriak
Orogenia Alpetarra Jalkitze-arroen betetzea
1,7 milioitik gaur arte
LaugarrenAroa edoAntropozoikoa
Legarrak, igeltsuak, buztinak Glaziazio-higaduraSumendiakIbai eta itsas jalkitzea eta pilaketa
PENINTSULAKO ERLIEBEKO UNITATE MORFOESTRUKTURALEN EBOLUZIOA
• Aro Arkaikoan edo Aurrekanbriarra (4000-600 milioi)
– Lur banda makurtuta gaur egungo mendebaldeko penintsulan
Aro Primarioa edo Paleozoikoa (600-225 milioi urte)
– Orogenia Hertziniarra– Mendebaldean mendigune Hesperikoa:
• Granito eta Gneis
– Higadura – Zokalo Mediterraneorantz inklinatutako goi lautada– Mendigune batzuk itsasotik aterata:
• Akitaniakoa• Katalunia-Balearretakoa• Ebrokoa• Betiko-Riftarra
Bigarren Aroa, Mesozoikoa, (225 – 68 milioi urte)
Hiagadura eta
Sedimentazioa: Mendigune
Hesperiarraren inguruan
zegoen itsasoan hondoratuz
eta sedimentatuz kare-
harriz, harearriz, margaz
Jalkitze arroak:
Gaur egungo Pirinioak eta
Betikan zeuden itsasoko
fosetan
**
**
**
MESOZOIKOA
- Itsaroaren atzerakadak Mazizo Hesperikoaren gaineko sedimentoen estalkia uzten du.
PENINTSULAKO ERLIEBEKO UNITATE MORFOESTRUKTURALEN EBOLUZIOA - 2
Mendigune zaharrak: Lehen Aroko
mendigune hondarrak, tontor leun eta
biribilak– Galiziako mendigunea
– Sistema Zentrala
– Toledoko Mendiak
– Kantabriar mendikatearen
mendebaldeko zatia.
Gredos mendizerra
ARO TERTZIARIOAN-1(68 – 1,7 milioi urte)
Orogenia Alpetarra Pirinioetako eta
Betikako fosetan jalkitako materialen tolestura
kANTABRIA
ANDALUZIA
10. Diapositiba ikusi
CENOZOIKOA
Antepais
CENOZOIKOA: Orogenia Alpetarra
CENOZOIKOAREN AMAIERAN
Orogenia Alpetarreko Erliebe Unitateak
Mendikate alpetarrak: Pirinioak, Mendikate Betikoak
Sakonune aurrealpetarrak: Ebrokoa Guadalquivirrekoa
Picos de Europa
ARO TERTZIARIOko ALDAKETAK
• Orogenia Alpetarra – Meseta Atlantikorantz inklinatu zen
– Ertz menditsuak• Kantabriar mendikatea• Iberiar Sistema • Sierra Morena
– Barrualdeko sakonuneak:• Ipar meseta• Hego meseta
– Kanpoaldeko sakonuneak• Ebrokoa• Guadalquivirrekoa
Albarracin mendizerra eta Moncayo mendia
KANTABRIAR MENDIKATEA ETA IPAR MESETAREN
EBAKETA ESKEMATIKOA
Mesetaren ertz Ipar meseta hondoratuta Sistema Zentrala gaztetuta eta
Tolestua eta failatuta sakonune bihurtuta failaz eratuta
ARO TERTZIARIOA - 3
• Mesetako zokalonan: material paleozoiko zurrunetan failak eta hausturak
• Fosa tektonikoak
• Egitura germaniarrak:
Altxatutako blokeak
» Galiziako mendigunea
» Leongo mendiak
» Sistema Zentrala
» Toledoko mendiak
• Barrukaldeko sakonuneak: arro sedimentarioak
• Sumendiak (Campo de Calatrava, Olot-Empordan)
Toledoko mendiak
Laugarren Aroa (duela 1,7 milioi urtetik hona)
• Glaziarismoak– Zirkulu glaziarrak goi ibarretan– Haraneko glaziarrak
- U itxurazko haranak
- Pirinioetan
• Ibaietako terrazak– Aro kuaternarioko klimen
gorabehereen emaitza dira.
Ordesa
Terraza fluvial Rio Cinca
Terraza de más de 50 m.
CARES arroila: ibai-igarobidean
Playa de las CUEVAS (Asturias)
Ibai Terrazak
ZIRKUA
PIRINIOAK (Glaziar Zirku)
Lago de Plan
Glaziar higadura harrietan
Glaziar Morrenaren hondarrak Pirinioetan
Top Related