#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
O libro que estás a punto de ler foi creado exclusivamente para
axudarche a superar o período de alerta sanitaria decretado polo
goberno, no marco da nosa campaña #euquedolendo#baíaconnósnacasa
Desde Baía Edicións pedimos e agradecemos que se respecte a obra da autoría, que tan xenerosamente
prestou o seu ben máis prezado para o teu benestar.
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
O tempo do revés
____________
Moira e a ciencia
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
1ª Edición: Abril 2008
© 2008 María Solar© 2008 Xosé Tomás e Arturo Iglesias© 2008 Baía Edicións
Polígono de Pocomaco, 2ª Avda.Parcela G18 - Nave posterior15190 A CoruñaTel.: 981 174 296Fax: 981 915 698www.baiaedicions.netDistribución:Consorcio Editorial [email protected]
Edita: BAÍA Edicións
Autora do relato: María Solar
Deseño e actividades: Xosé Tomás e Arturo Iglesias
Ilustracións: Xosé Tomás
ISBN: 978-84-96893-28-3
Depósito Legal: C 945-2008
Reservados todos os dereitos. Calquera forma de reprodución, distribución, comunicación públi-ca ou transformación desta obra só pode ser realizada coa autorización dos seus titulares, agásexcepción prevista pola lei. Diríxase a CEDRO (Centro Español de Derechos Reprográficos,www.cedro.org) se necesita fotocopiar ou escanear algún fragmento desta obra.
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
Ola,chámome Moira, Meiga
Moira, e convídovos a entrar no mara-billoso mundo da ciencia e a experimen-tación. Se es deses que sempre buscan oporqué das cousas, ou a túa cabeza non
deixa de argallar con novas ideas,estás no lugar axeitado. Por todos
os mouchos, imos aló!!"
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
quela tarde de domingo Aldaraaburríase soberanamente. Mamá estaba coci-ñando para varios días e conxelando a comida,así pola semana todos comían "da súa man",aínda que ela comese no traballo. E papá estabano ordenador.
Aldara cansou de xogar co moneco bebé que faibabas e interesouse polo ordenador.
Papá mirouna de esguello.
-Abúrreste?-Un pouco.#e
uque
dole
ndo
#b
aíac
onnó
snac
asa
-Pois verás, vouche aprender unha cousa.
Aldara sorriu convencida de que había ser algoestupendo.
Papá escribiu algo no ordenador e a pantalla foicambiando até que dixo.
-Mira, isto é un chat.-Un chat? E iso que é? -preguntou Aldara.
-Un sitio onde xente de todo o mundo podefalar escribindo na pantalla.
Aldara mirou desconfiada.
-Ves, este home di que é de Perú e conver-sa con varios amigos doutros países.
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
-E falan en castelán?
-Si, é un chat latino, hai moitos países que falanespañol, e tamén hai moitas galegas e moitosgalegos polo mundo. Que che parece se ti escri-bes en galego a ver se alguén che contesta.
-Vale! -Aldara estabaentusiasmada, pensouun anaco e escribiu: "Ola, chámo-
me Aldara e
teño sete
anos".
7
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
Papá mandou a mensaxe.
E esperaron.
Apareceron varias frases dapantalla, pero ningunha parecía paraela.
De súpeto, Sorpresa!
"Ola, Aldara. Eu son Ana e teño nove anos".
Fabuloso!! Acababa de facer unha amigadescoñecida.
8
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
Estiveron un bo rato escribíndose. Así, Aldarasoubo que a Ana lle gustaba patinar e de quetiña unha irmá maior que a facía rabiar moito.
Ana taménse informoude cousas de Aldara,
como que ela, en cambio, non tiña irmáns etamén rabiaba, pero rabiaba por ter con
quen xogar. Contoulle que ía a clases demúsica e que tamén tiña uns patíns, aínda que
non se lle daba moi ben andar neles, a verdade.
9
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
"Se queres, un día xogamos xuntas", escribiuAldara.
"Si, sería estupendo", respondeu Ana.Pero o pai de Aldara precisou:
-Preguntácheslle de onde é? A ver se vai ser delonxe.
O pai esperaba que fose de lonxe, pero non
tanto, Ana vivía na Arxentina, nunha cida-de chamada Mar de Prata.-Oh! -exclamou decepcionada Aldara e escribiu:
"Eu estou en Galiza, en España. E logo, comosabes ti galego? Pensei que eras de por aquí".
10
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
"Sei un pouco, teño familia en Lugo e vou nasvacacións", respondeu Ana.
Aldara non sabía exactamente onde estabaArxentina, pero cheirábase que moilonxe e co mar de por medio. En efecto, así
era. Papá sacou un mapa e apun-toulle co dedo os lugares exac-
tos. O sitio onde estabaSantiago deCompostela,onde viveAldara, e ositio onde
está Mar dePrata, onde
vive Ana. Nonparecía moi lonxe até que lleamosou tamén a diferenza
con outros sitios que coñecíaAldara: Vigo, A Coruña,
Portosín... comparado estabalonxiiiiiisimo.
12
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
-Ben, veña -dixo
papá-, por hoxe xa
chegou de ordenador.
Mamá chamaba desde
acociña.
-Ala, dille que, se quere, quedades mañá.
Aldara así o fixo. Ás sete. A esa hora as
dúas conectaríanse no chat e falarían
de novo.
"Até mañá"."Até mañá".
Aquela noite Aldara pensou moito na súa novaamiga e, malia o lonxe que estaba, no entantoparecía unha nena coma ela. Que cousas!
13
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
7
Ao día seguinte houbo que ir ao cole e alí poucolle acordou Ana, pero cando regresou a casalembrou que tiña unha cita coa amiga descoñe-cida.
-Xa son as sete?-Non.-Falta moito para as sete?-Dúas horas.-E logo, cando van dar as sete?E deron as sete.
X e n i a l.
-Papá, papá, déixame o ordenador que teño quefalar con Ana.-A ver, veña.
14
77
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
Entraron no chat, e Aldara escribiu:
"Ola Ana, son Aldara, a nena galega, estás aí?".
Na pantalla saíron varias mensaxes pero ningun-ha dela.
-Non está -dixo Aldara, entre apesarada edecepcionada.
-Ben, filla, poida que chegue tarde. Proba outravez.
"Ola, son Aldara. Ana, estás aí xa?".
"Son a nena galega, Aldara, estás aí, Ana?".
"Ola, son Aldara, alguén coñece aAna?".
Ana non apareceu.
E Aldara
15
entristeceu.
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
-Veña, anda -dixo papá-, seguro que equi-vocou o día, mañá probaremos outra vez.
Aquela noite Aldara pensou na de cousasque lle podían pasar a Ana para que nonestivese. Poida que lle marchase a luz nacasa, ou que tivese clase de patíns e nonpuidera ir, ou que perdese o autobús, mesmoque enfermase e estivese na cama. Mañá pro-baría de novo.Ao día seguinte Aldara volveu aocole e unha vez máis até querematou na escola non lembroupara nada a Ana. Pero, ao volver acasa, alá foi outra vez a cantilena:
-Xa son as sete?-Non
16
7777#e
uque
dole
ndo
#b
aíac
onnó
snac
asa
17
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
-Falta moito para as sete?-Dúas horas.
-E logo, cando van dar as sete?
Deron as sete.
"Estás aí, Ana? Son Aldara".
"Ola, Ana"."Son Aldara, a nena galega. Está aí, Ana?".E así tres cuartos de hora.Ana non apareceu.-Por que non está Ana, papá?
18
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
Papa fregou a perilla coa man, nun xestopensativo que facía a miúdo.
-Eu moito me temo que tedes un problema dehorario.-De hora? Pero se son as sete -dixo Aldara cos
ollos moi abertos.
-As sete aquí, pero alí non son as sete.
19
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
7
Como? Aldara non entendía que estaba pasan-
do.
-E logo, como que non son as sete alí? Logo que
hora é? -respondeu algo
-Pois verás, cariño, non todos os países do
mundo teñen a mesma hora, Arxentina está moi
lonxe e temos moitas horas de diferenza con
eles.
-Queres dicir que alí non son as sete?
-Pois non, a Terra é tan grande que cando nuns
países é de noite noutros é de día. Alí non son
as sete, seguro que te está esperando ás sete hora
arxentina.
-E iso cando é?
anoxada.
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
-Pois, ímolo investigar -dixo papá.
Colleu uns libros e buscou varias páxinas
web na internet.-Mira, ven aquí Aldara, vouche explicar o quepasa.
Aldara acomodouse no seu colo e dispúxose aoír a explicación daquilo que non daba en com-prender.
-Verás, filla, todo isto ten que ver con que a
Terra é redonda.
Vaia con que saía papá agora! Aldara xa sabíaque a Terra era redonda e tamén que daba vol-tas arredor dela e outrasarredor do Sol.#e
uque
dole
ndo
#b
aíac
onnó
snac
asa
-A Terra é redonda -seguiu papá- e dá voltas,xira arredor dela e tamén xira arredor do Sol.
-Iso xa o sei.
-Ben, agarda un pouco, a cousavaise complicando. Vouchoexplicar con esta pelotada praia, a ver se oentendes.
Papá inflou a pelo-ta da praia azulque viñera deregalo coa cremaque protexe do sol.E inflou outra ama-rela un pouco máisgrande, que tamén viñe-ra de regalo, pero coacrema para despois do sol.Logo á pelota azul debuxoulle cunrotulador unha liñas todo arredor e outras dearriba a abaixo como anacos de laranxa.
22
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
-Estas liñas horizontais chámanse paralelos e as
verticais meridianos. Non existen na Terra, pero,
ás veces, os humanos pintámolas nos
mapas porque nos axudan a ver
cousas, situacions.
Papá deulle a pelota
azul da Terra a
Aldara.-Ti vas ser a Terra
e eu o Sol.
Papá buscou a páxi-
na dun libro e mirando
por ela pintou na pelota
da Terra algúns continentes e
marcou ben o lugar onde estaban
Arxentina e Galiza. O debuxo quedoulle
máis ou menos ben.
23
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
-Tes que agarrala ben, a Terra dá voltas arredorde si mesma, pero non dereita de todo, un chis-quiño inclinada.
Aldara fixo o movemento coa pelota perfecta-mente.
-Ves, aí temos a Terra xirando.
24
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
Despois papá sacou do peto unha lanterna epúxoa diante do Sol iluminando cara á Terra deAldara.
-Mira o que pasa, Aldara, o Sol aluma
unha parte do planeta onde hai luz, alí é de día,pero, mentres, hai outra parte por detrás á quenon lle dá o sol, alí é de noite.
25
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
Ao xirar a Terra, a situación vai cam-biando, vaise facendo de día nuns países e anoi-tecendo noutros.
Claro! Aldara estaba a velo perfectamente e
comprendeu que o So l non daba igual naArxentina que en Galiza.
26
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
-Arxentina ten cinco horas menos ca nós, asícando alí é pola mañá, aquí xa é pola tarde ecomeza a escurecer. Se ti queres falar con Ana ás
sete da tarde en Galiza, tes que pensar queela ten cinco horas menos, alí aínda son as dúasda tarde. Cando ela chegue ás sete da súa tarde,ti xa estarás durmindo, porque serán aquí asdoce da noite, xa habería moitas horas que mar-chou o Sol.
-Desa maneira é imposíbel que coincidamos! -Aldara estaba rebordante de ledicia,porque xa sabía o que pasaba, non éque Ana se esquecese dela, ninmoito menos, o que houbofoi un problema hora-rio. Pero, de súpeto,a cara mudoulle equedou triste.
27
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
-Que pasa, miña raíña? Agora xa oentendes, non?
-Sí, pero entón xa nonvou poder falar nuncamáis con ela, porquenunca nos imos atopar.
-Ben, ocórreseme unha
cousa, pero non é seguro que dea resulta-do. Esta noite á unha, eu vou quedar esperto econectareime no chat mentres ti dormes, aver se está Ana, poida que ela taméno intente hoxe, como fixeches ti.
28
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
Aldara quedou moi contenta. Esa noite foi paraa cama e tentou non durmir, pero o intentoduroulle cinco minutos, decontadiño a vencerao sono.
Todas as mañás ben cedo, cando mamá a esper-ta, Aldara espreguízase facendo moito ruído,estirando os brazos e boqueando a un tempo.
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
-Veña, ruliña, que xa son ás oito e hai que ir aocole -dixomamá.Aldara incorporouse dun salto da cama, ao lem-brar que esa noite tivera a cita con Ana.
-Papá deu falado con Ana?? Atopouna??Estábame esperando?? -preguntou, ansiosa.
-Estaba, si que estaba -dixomamá-. Fun eu quen faleicon ela.
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
Aldara debuxou un gran sorriso na cara.
-E que? Que che dixo?-Ben, efectivamente estabades confundidas coa
hora, pero os pais de Ana tamén se deran de
conta do problema. O domingo, cando falou
contigo, para nós eran as cinco da tarde e para
ela as doce da mañá.
-Ahhh! -exclamou Aldara-, e non queda-ches con ela a outra hora?
-Ai, filla, non é tan doado, ao teres horas distin-
tas, tamén tedes ocupacións diferentes. Dáte de
conta que polas mañás ti estás no cole e ela
dorme, e polas tardes ti estás na casa e ela vai ao
cole. Así que quedamos o próximo domingo,
ti ás cinco da tarde e ela ás doce da mañá.
Aldara non pensara niso.
31
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
-Estupendo, vaia lea que ten a cousa!.
-Xa lle din o noso correo electrónico
para que nos avise, se non pode estar e eladeume o seu.Aldara falou moitas veces máis con Ana, sempreen domingo, conversaron, contáronse cousas e
32
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
viron cantas similitudes e diferenzas había entreelas. Aldara aprendeu moito, soubo, por exem-plo, que tamén tiñan ao revés o invernoe o verán e que Ana vivía o Nadal en plenoverán. Pareceulle incríbel, pero era certo. NaArxentina o Nadal é no verán, van á praia etodo, e ademais están de vacacións, pero noncomo aquí, senón que son as vacacións deverán. Daquela papá tivera que sacar outra vezas pelotas e a lanterna para explicarllo, peroAldara volveuno entender moi
33
ben.
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
Como a Terra dá voltas sobre si mesma un chis-quiño inclinada e tamén dá voltas arredor doSol, non sempre lle dan igual os raios do Sol,cando lle petan máis dereitos o Sol quenta máise é verán, en cambio cando dan un pouco máisinclinados, quenta menos e é
A Aldara e a Ana non deixaba de sorprenderllesque o xiro da Terra fose tan importante e mar-case diferenzas tan importantes como o día ea noite ou as estacións do ano.
34
INVERNO. #e
uque
dole
ndo
#b
aíac
onnó
snac
asa
Un día Ana contoulle a Aldara que o profesorexplicara iso mesmo na clase, pero xa era moitarde, ela xa o aprendera, e moi ben, des-pois dos problemas horarios que tivera conAldara. E sabedesque? Que Ana sacou amellor nota da clasenese exame. As dúasriron moito. Claro que oaprenderan moi ben! Cosusto que levaran porculpa da lea das horas…
35
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
Moira e a ciencia
Por que non investigamos máis sobre o tema? Xasabemos que a duración do xiro dun planeta sobresi mesmo é o que chamamos día, e o tempo quetarda en dar a volta un planeta arredor do Sol é oque chamamos ano.Credes que un día dura o mesmo en calquera plane-ta?Imos descubrir cantos anos terías, se vivises noutroplaneta.Primeiro temos que saber os días que tes na Terra.Ímolo calcular.
37
Corvose píntegas! Hai
que ver que historiamáis interesante a
de AldaraSi,
realmente curiosa,se o mundo fose channon habería eses proble-mas
O cálculo que imos facer é aproximado e non ten en conta osanos bisestos, se queremos telos en conta sería preciso mul-tiplicar a nosa idade por 365.26
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
Cantos anos tes ... na Terra?Pois iso, anota primeiro os anos que tes.
38
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
Colle ese número e multiplícao por 365, que son onúmero de días dun ano e así saberemos o númerode días que tiñas o día do teu último aniversario
39
Agora imos calcular cantos anosterías noutro planeta. Podes axu-darte da táboa da páxina seguinte.Escolle un planeta e divide o teunúmero de días pola duración doseu ano en días terrestres, o resulta-do sería o número de anos que terí-as nese planeta, sorprendente, non?#e
uque
dole
ndo
#b
aíac
onnó
snac
asa
Serías quen de calcular a túa idade o día de hoxe?Se queres intentalo, seguramente servirache deaxuda saber o número de días que ten cada mes.
Planeta Duración do ano(en días terrestres)
Mercurio 87.969
Venus 224.7
Marte 686.98
Xúpiter 4330.6
Saturno 10747
Urano 30588
Neptuno 59800
40
Xa sei que preferiríasvivir en Venus, perocreo que alí non sonmaiores de idade até
os 30 anos
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
Mes Días
Xaneiro 31
Febreiro 28
Marzo 31
Abril 30
Maio 31
Xuño 30
Xullo 31
Agosto 31
Setembro 30
Outubro 31
Novembro 30
Decembro 31
41
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
42
Como podes ver, os diferentesmovementos da Terra teñen quever coa nosa vida cotiá, perosabías que houbo unha persoaque dunha maneira enxeñosa
demostrou que realmente a Terra semovía, foi Jean Bernard Léon Foucault.
Este físico e astrónomo francés, nacido o 18 de setembrode 1819, realizou o día 26 de marzo de 1851 unha demos-tración que deixou impresionada á sociedade francesa.Colgou da bóveda do Panteón de París un cable de 68metros ao que atou unha bala de canón de 25 quilos quena súa parte inferior tiña un pequeno punteiro que rozabasuavemente no chan, que estaba cuberto de area. Entóncomezou a balancear o péndulo que comezou a deixar asúa pegada no chan.
De maneira case imperceptíbel en cada un dos seus des-prazamentos o péndulo deixaba a súa pegada uns milí-metros á esquerda da anterior, era a demostración prácti-ca do xiro da Terra.
Se o experimento o realizase sobre a liña do Ecuador opéndulo non se desprazaría, e se o realizase sobre algúndos polos da Terra o péndulo tardaría un día enteiroen volver ao mesmo lugar do comezo.
Sabes onde poderiamos ver algún Péndulo deFoucault en funcionamento en Galiza?
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
43
A sombra misteriosaXa vistes o que lle pasou a Aldara cando intentoufalar coa súa amiga na Arxentina, en Galiza era unhahora diferente. Como a Terra é unha esfera, o Solilumina unha parte, mentres a outra parte estácuberta de sombras; ao ir xirando o noso planeta, aparte iluminada vai variando.
Imos tratar de facer un experimento para ver comose alongan as sombras ao longo da Terra.
Pídelle a un adulto que te acompañe e entra nun chatda internet, trata de contactar con algunha persoadoutra parte da península ou do mundo, pero na quese poida ver o sol ao mesmo tempo que en Galiza.Podes acudir a sitios web educativos onde disporásdun chat.
Quedade todos exactamente a unha mesma horacollede cada quen un pau e cravádeos de maneiraque sobresaian 20 cm do chan e medide o máis pre-cisamente posíbel a sombra que producen.
Todas miden o mesmo? Poderías dar unhaexplicación ás diferentes medidas?
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
44
No ano 284 antes da nosa era unha persoachamada Eratóstenes fíxose tamén estas pre-guntas e sen necesidade de grandes avancestécnicos calculou as medidas da Terra empre-gando só a súa intelixencia. Sabes como?Eratóstenes tivo coñecemento que no actual
Asuán (Exipto) o 21 de xuño o Solás 12 do mediodía se reflectíadirectamente no fondo dos pozose non producía sombras. EnAlexandría un día 21 de xuñocolocou un pau no chan e mediua sombra que producía, despoisfixo medir a distancia entre unhacidade e outra por medio dunhapersoa que contratou para quecamiñase entre elas e contase ospasos que había, con estasmedidas puido calcular por pri-meira vez o tamaño da Terra.
Alexandría
Asuán
luz solar
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
Lúa lueira
Sabías que a Lúa non sempre se ve no mesmo puntodo firmamento? Non? Pois é ben doado comproba-lo. Sitúate fronte a unha ventá da túa casa desde aque se poida ver ben o ceo. Se non tes unha ventáasí, buscade un lugar na rúa, ou nun sitio aberto, senedificios diante. Mira cara a arriba e localiza a Lúa.Entón toma algún punto de referencia para situala:se estás na ventá, pon unha etiqueta adhesiva nocristal xusto no punto onde a ves.Tamén podes facerlle unha foto cunha cámara dixi-tal, sobre todo se estás no exterior. Ao día seguinte,volve poñer no mesmo sitio, e á mesma hora, erexistra coa pegatina ou coa foto onde está a Lúa.Fai o mesmo deixando pasar algún día por medio.Que sucede? E o máis importante: por que sucede?
45
Muxicas,que cheocorre?
Poisagora imosfacer un
experimentoque che vaisubir o ánimo.
Éque hailúa chea
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
46
A Lúa é o único satélite do noso planeta. Desde sem-pre foi unha aspiración da humanidade poñer o pénela. Pero isto non se conseguiu até xullo de 1969,cando Armstrong e Aldrin, a bordo do Eagle, levarona cabo unha misión espacial con ese obxectivo.
E desde aquela primeira expedición exitosa doApolo XI, só outras cinco misións chegaron a tocaro chan da Lúa, é dicir, que en total foron doce osseres humanos que pisaron o noso satélite.
Desculpa, Moira,pero antes de que os huma-nos chegarades á Lúa, un animal,en concreto unha cadeliña chama-da Laica, xa saíra a pasear polo
espazo exterior.
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
Programando o futuroAldara
descobre cousas apaixonantessobre o noso planeta. Pero iso nonsería posíbel sen a existencia da
grande rede, a INTERNET
Ose-mails, osblogs,…
Oes,Muxicas, imaxinas
como sería o mundo sen ainformática? Sen os"cíber", os "chat",…?
Pois o certoé que isto que parece tan esencial
nas nosas vidas é bastante recente.Sabías que o primeiro ordenador "moderno"pesaba unhas 50 toneladas? Ocupaba uncuarto enteiro, e xa daquela, en 1947, cus-tou uns tres millóns de dólares. Total,para facer aínda menos que unha
calculadora de man das dehoxe.
Portodas ashemacias!
Comocho conto! Pero detrás do
mundo da informática, alópolo século XIX, estaba, no
principio de todo, unha muller…aínda que deberiamos dicir
unha rapaza, porque morreucon tan só 36 anos.
Quen,como, onde? Tranquilo, …
Observa, que MeigaMoira lle vai facer unhavisita a ADA BYRON.
Alá vou!!
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
48
Ola, Ada,antes de nada,direiche queeste té estáriquísimo
Fíxoo meu home,o conde Lovelace.Eu case non teñotempo con tantoestudo e investiga-ción
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
M: Seica o mundo te considera a "Nai da programa-ción informática". E iso soa algo raro, tendo enconta que as mulleres da túa época se dedicabanprincipalmente ao fogar e aos fillos, non si?A: Certo. Meu pai, Lord Byron, foi un poeta famo-so (a quen non coñecín, por certo), e miña nai, AnaIsabel Milbanke, dedicábase ás matemáticas. Sempretiven bos profesores particulares de astronomía, lite-ratura, música e, por suposto, matemáticas.M: Corvos e píntegas!A: Ademais, aos catorce anos quedei paralítica daspernas, e entón aproveitei para ler e estudar aíndamáis. Pero non fun á universidade, porque nestestempos ás mulleres non se lles permite o acceso.M: E a pesar diso, como chegaches a crear o primei-ro programa informático?A: Hai anos coñecín a Charles Babbage, un matemá-tico de Devonshire, e aí comezou a miña aventura.Este home tratou de atopar un método para calcu-lar táboas matemáticas sen erros, de maneira auto-mática. Ten en conta que este traballo, ao ser reali-zado por persoas, podía ter fallos, debido á fatiga ouá inconstancia.M: E daquela que foi o que Babbage inventou?A: Pois Charles creou a MÁQUINA ANALÍTICA,capaz de ser programada para realizar calquera tipode cálculo, con moitísimas posibilidades. En realida-de, foi o primeiro ordenador da historia, porque,como os vosos, ten dispositivos de entrada,…
49
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
M: Como un DVD, ou o mesmo teclado, que intro-duce datos?A: Efectivamente. E tamén de saída, e mesmo dealmacenamento.
M: Vamos, como o que teño eu na casa.A: Máis ou menos. Pero esa máquina necesitabaprogramas, distintos modelos de instrucións.M: E aí apareciches ti.A: Pois si, Moira. Eu creei o que podemos conside-rar o primeiro programa para o primeiro ordenadorda historia. Descubrín que esa máquina podía reali-zar múltiples operacións sempre que lle désemos asordes correctas. Dito doutra maneira, eu penso queun cálculo grande pode conter moitas repeticións namesma secuencia de instrucións. Como, por exem-plo, subir cada chanzo dunha escaleira para chegar áparte de arriba de todo.M: Supoño que te farías moi famosa despois de talesdescubrimentos, non?A: Non creas. De feito, sempre asinei os meus tra-ballos coas miñas iniciais, A.A.L., porque na miñasociedade non está moi ben visto que unha muller sededique a temas científicos.
50
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
M: Pois para que vexas que o mundo futuro recoñe-ceu a túa achega á ciencia, direiche que hoxe existeunha linguaxe de programación informática que levao teu nome, ADA, que se utiliza en organizacións eempresas de moitos países.A: Está ben sabelo, Moira, moi ben.M: E… falando de todo un pouco, cando vexas aoteu home, dille que as pastas tamén saben de medo.
51
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
52
Do mesmo modo que Ada Byron inventoualgo relevante para a humanidade, houbooutras moitas mulleres que deixaron a súapegada no campo do saber. A continuacióntes unha serie de nomes de inventoras eao lado unha lista de inventos.
HipatiaA
Hoper, Grace M.B
Lamar, HedyC
Shi DunD
Sherman, PatsyE
Mather, SarahF
Nesmitt Graham, BetteG
Kwolek, StephanieH
Anderson, MaryI
Coston, MarthaL
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
53
Relaciona cadainventora coseu invento
Consulta as solucións a todas as nosas investigacións en www.baiaedicions.net
Papel Astrolabio
Liquido corrector
Guía de torpedos con sinais de raio
Telescopio submarino
Bengala de sinalización
Tecido impermeábel
Limpaparabrisas
Linguaxe informática COBOL
Tecido a proba de balas Kevlar#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
No ano 2006 a Internetalcanzou os mil cenmillóns de usuarias eusuarios. En 1990, sódezaseis anos antes,deseñouse a primeirapáxina web en Europa.
En 1996
púidose s
eguir en todo
o
mundo o choq
ue dun com
eta contra
o planeta
Xúpiter. E
ste choqu
e fora
prognosticado
por tres
astróno
mos:
Carolyn S
hoemaker,
o seu home G
ene e
David Le
vy tres an
os antes, c
ando os
tres descu
briron es
te cometa
que se
estaba rom
pendo, e
que sería coñecido
polo nom
e de Shoe
maker-Lev
y.
O planeta no que vivimos non é per-
fectamente esférico, senón que ten
forma de mazá. Debido á súa rotación
e á súa plasticidade, vaise deforman-
do paulatinamente, de maneira que
os polos se achatan e a zona do
Ecuador se engrosa.
E agoraunhas cantas
curiosiosidades
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
Desde que en 1963
Valentina Tereskova fora
a primeira muller astronau-
ta en saír ao espazo, na
actualidade preto de coren-
ta mulleres conforman o
cadro de persoal da dota-ción das actuaisnaves espaciais
americanas.
Caroline Lucretia Herschel foi unha
das primeiras mulleres astrónomas, e
realizou importantes descubrimentos
astronómicos, entre os que destacan
varios cometas. Por este motivo, entre
os moitos recoñecementos que reci-
biu, déronlle o seu nome a un cráter da
Lúa, preto do Mare Imbridum
Plutón, descuberto en
1930, foi considerado un
planeta até o ano
2006, cando os cientí-
ficos decidiron que non
cumpría as condicións
para ser chamado así.
Cantoaprendimos
sobre o planetaonde vivimos. E
todo llo debemosa Aldara!
Si,pero quédannos moi-tas aventuras que ler...
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
#euq
uedo
lend
o
#b
aíac
onnó
snac
asa
Top Related