Download - Información Turistica Apartamento Verde

Transcript
Page 1: Información Turistica Apartamento Verde

INFORMACIÓN TURÍSTICAAPARTAMENTOVERDE Hemos intentado hacer una recopilación de información turística del entorno del “Ático Azul”. Nuestra tarea ha sido seleccionar lo que nos ha parecido más interesante en función de la distancia al Ático . Toda la información la hemos obtenido de la siguiente página www.turgalicia.es . Hay mucha información que sólo está disponible en Gallego. Para aquellos que nos seáis gallego-parlantes, os recomendamos que dejéis la pereza a un lado, dado de que el Gallego no es una lengua complicada y si de gran belleza.Si os percatáis de que alguna información es errónea o está desactualizada , por favor comentárnoslo para poder ir corrigiéndola. Si por otro lado descubrís algo que no esta en la “guía ” y que os gustaría compartir con los siguientes inquilinos, os agradeceríamos que también nos lo hicierais saber.Nos hacemos leernos más , que como veréis más adelante hay mucha información.Paciencia y a disfrutar de la lectura , dado que ella os hará más agradable la estancia durante vuestras vacaciones.

Laia y AlejandroAPARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 2: Información Turistica Apartamento Verde

A MARIÑAGALICIA AL NATURAL

BOSQUESCENTROS HISTÓRICOSEMPRESAS TURISMO ACTIVOFAROS Y PLAYASFIESTAS , FERIAS Y ROMERÍASPATRIMONIO OCULTO

PLAYASSANTUARIOS MÁGICOSSENDEROSTURISMO MARINEROÍNDICE

Hacer click en los diferentes temasy directamente saltaréis a los mismos.

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 3: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 4: Información Turistica Apartamento Verde

GALICIA

Turgalicia - Dirección Xeral de Turismo ©

Juan López Bedoya, Carlos Alberto Patiño Romarís

Miguel Ángel Álvarez Alperi, Xurxo Lobato, Margen

Fotografía (Alberto Suárez, Tino Viz), Carlos Rodríguez,

José Vázquez Caruncho e Arquivo Turgalicia

Publicaciones Cartográficas

Equipo, Agencia de Publicidad

Alfer

ZZ-xxxx-2008

Edita:

Textos:

Fotografías:

Mapa:

Deseño e Maquetación:

Impresión:

D.L.

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 5: Información Turistica Apartamento Verde

1Introdución 3

Historia 9

Patrimonio e lugares de interése turístico 17

Museos 33

Espazos naturales 39

Rías e praias 51

Relación de praias con Bandeira Azul 2007 57

Rutas 59

Artesanía 71

Relación de artesáns 73

Festas 75

Gastronomía 81

Festas gastronómicas 83

Hoteles e Pensións 84

Turismo rural 86

Apartamentos turísticos e campings 87

Direccións de interése 88

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 6: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 7: Información Turistica Apartamento Verde

Introdución

omo ocorre con moitas bisbarras naturais ou históricas, nonexisten límites fixos para circunscribir un espazo de comple-xas e intricadas relacións naturais e sociais como AMariña.Nesta guía a bisbarra aparece como un territorio compostopor 16 municipios, que ocupa todo o norte da provincia deLugo: Alfoz, Barreiros, Burela, Cervo, Foz, Lourenzá, Mondo-ñedo, Ourol, A Pontenova, Ribadeo, Riotorto, Trabada, O Va-

ladouro, O Vicedo, Viveiro e Xove, cun total de 1462 km2 e 76 856 habitantesen 2005. Unha elevada diversidade interna, enlazada con notables fluxos físicos,humanos e económicos fundamenta o seu grande atractivo turístico. Existeunha característica dualidade interna, dúas "Mariñas" ben diferenciadas, tantoa nivel físico coma humano e económico: a costeira e a de interior. A costamixta, de rías e tramos nos que se suceden espectaculares acantilados e ense-adas areentas, está conec-tada coas serras litoraismediante vales de certa im-portancia que permitiron odesenvolvemento flore-cente de actividades agro-pecuarias e protoindustriais,ademais de acoller unha ri-queza natural e paisaxísticaque chega aos nosos díasmáis ou menos transfor-mada polo ser humano. Asserras litorais, a pesar deque non presentan un porte de alta montaña, atesouran modelados e paisaxesque parece que responden a altitudes maiores, con vales de orixe glaciar e ex-tensas turbeiras derivadas doutras épocas climáticas.

C3

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 8: Información Turistica Apartamento Verde

A Mariña constituíu sempre unhaárea emprendedora desde o puntode vista das actividades económicas.Explotacións mineiras, transforma-ción de materias primas, ferrarías,industria téxtil ou establecementosde transformación relacionados comundo do mar, fixeron destas terrasun referente industrioso galego eespañol, fundamentado na vida dassúas principais vilas e centros depoder. A bisbarra serviu sempre deponte entre a cornixa Cantábrica e aGalicia occidental, e iso permitiulle

aproveitar os dous mercados e asposibilidades de progreso que ambasas dúas ofreceron de xeito desigual.Derivada desta localización existenimportantes vías de comunicaciónentre as que destacan a estrada N-634, Santiago-Irún, que enlaza Gali-cia co resto do continente pola costacantábrica; a N-640, Lugo-Castro-pol, que une a capital provincial coleste da bisbarra; a comarcal-nacio-nal 642, a chamada Estrada daCosta, que de Ferrol a Barreiros per-corre a costa norte galega e o ferro-

4

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 9: Información Turistica Apartamento Verde

carril costeiro de vía estreita Fe-rrol-Bilbao, con 25 estacións eapeadeiros ao longo da costa dabisbarra, que tamén constitúeunha arteria principal de chegadae saída para A Mariña. Vinculado aesta liña de ferrocarril, non pode-mos deixar de mencionar a posibi-lidade de acceder a esta área dacosta galega por medio da ofertade viaxe que supón o tren Trans-cantábrico. Un produto turístico deFEVE que nos ofrece a posibilidadede coñecermos, nun tren perfecta-

mente acondicionado, o litoral domar Cantábrico coas súas encanta-doras paisaxes de praias e acantila-dos, as súas vilas e cidades.A dinámica poboacional deste te-

rritorio estivo sempre moi condicio-nada pola emigración. A tradicionalsangría demográfica da emigracióna América, a Europa, ás principais ci-dades españolas e ás sete cidadesgalegas supuxo perdas forzosas deefectivos que envelleceron a pobo-ación e que aínda continuando seven parcialmente compensadas

5

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 10: Información Turistica Apartamento Verde

polos retornos. Na actualidade,aínda que perde peso no conxuntorexional, A Mariña constitúe un re-ferente demográfico positivo para aprovincia lucense. Fronte ao saldonegativo de conxunto, agravado nosmunicipios do interior, aumenta apoboación na costa e, especial-mente, algúns dos principais núcleosreitores comarcais como Ribadeo,Foz e Burela. A xerarquía urbana vénmarcada pola inexistencia dun nú-cleo dominante, e a articulación doterritorio queda repartida en variasvilas con especializacións económi-cas diferenciadas. Os principais nú-cleos administrativos son Viveiro,Ribadeo e Mondoñedo, pero taménFoz e Burela atesouran importantesactividades terciarias e de promo-ción empresarial. Burela é o maiornúcleo urbano, con máis de 8755habitantes en 2006, terceira vilaprovincial que mantén importantesactividades pesqueiras -principalporto pesqueiro do norte de Galicia-

e do terciario sanitario que rexe abisbarra co Hospital da Costa Lu-cense. Pero atendendo á realidadeurbanística, a aglomeración da ría deViveiro, é a cabeza demográfica daMariña, entre Celeiro, Covas e a pro-pia cidade viveirense suman 12 315habitantes en 2006. Trátase do prin-cipal centro terciario e de concen-tración empresarial do territorio.Ribadeo é a terceira localidade encanto á poboación, con 5971 habi-tantes, e mantén unha importanciaterciaria destacada no leste comar-cal, baseada tanto na súa estratéxicaposición de ponte con Asturiascoma no seu porto e na súa tradi-ción turística estival. Esta serie vénseguida pola vila de Foz que, coassúas 4711 persoas, ten unha espe-cialización turística e mantén recur-sos comerciais e do terciarioespecializado ademais de ser o prin-cipal centro de empresas de cons-trución da bisbarra. Pola súa parte,Mondoñedo, outrora núcleo princi-

6

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 11: Información Turistica Apartamento Verde

pal da Mariña, contaba en 2005 con2084 habitantes e concentra os seusvalores económicos no terciario ad-ministrativo. Superando a Mondo-ñedo queda por citar San Cibrao,con 2183 residentes, no municipiode Cervo e sen peso administrativo,pero que creceu ao amparo deAlcoa, a grande empresa de trans-formación do aluminio.Fóra deste gran centro industrial e

dos núcleos citados, a economía daMariña diverxe entre as terras interio-res e a costa. O interior, en liñas xe-rais, vive tanto da produción forestalcoma das actividades agropecuarias eas conseguintes industrias de pri-meira transformación; nos últimosanos alcanzou bastante peso o sectorservizos, representado principalmentepor servizos básicos administrativos ecomerciais. O litoral, a partir das acti-vidades pesqueiras e agrícolas, diver-sificou a economía cara a un sector

industrial diverso e de pequenas oumedianas empresas e, sobre todo,cara a un sector terciario de servizosbásicos e semiespecializados no queten vital importancia a adaptación ásactuais esixencias turísticas.

7

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 12: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 13: Información Turistica Apartamento Verde

historia humana da Mariña arranca coa chegada dosprimeiros poboadores na época prehistórica. Salpicadospolo seu territorio aparecen numerosos vestixios dundenso poboamento do que dan testemuño necrópoles,megálitos, castros, petróglifos, torques, arcas e algunhacitania. O paso dos romanos, aínda que non deixougrandes pegadas paisaxísticas, marcou cambios comar-

cais con proxección posterior, como a construción da calzada que por Mon-doñedo unía Lugo e Asturias, ou as explotacións auríferas do Masma e asfundicións de ferro de Marzán. Na idade antiga é a costa a que toma un re-levo económico fundamentado nas actividades portuarias, no cal destacouo porto de Foz, polo que saían gran parte das materias primas comarcais eentraban produtos demandados polos nativos.É na idade media cando

a fundación dos principaisnúcleos de poboación em-peza a vertebrar e darlleimportancia ao territoriomariñao. Mondoñedo aprincipios do século XII eRibadeo e Viveiro, a finaisda mesma centuria, con-vertéronse en pequenascidades rexedoras dassúas respectivas terras. Vi-veiro foi declarada vila dereguengo polo seu interese económico ao desenvolverse unha burguesíaincipiente, e isto posibilitou que se liberase do xugo eclesiástico impostopor Mondoñedo. Pero a creación do bispado primeiro, e a provincia despois,

Historia

A9

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 14: Información Turistica Apartamento Verde

acabaron por lle outorgar unpoder definitivo a esta última vilasobre o conxunto comarcal. O do-minio da igrexa, prolongado desdeque o bispado de Bretoña se con-vertese en diocese en San Martiñode Mondoñedo -Foz- cara ao ano866, cando foi parar alí Sabarico,o bispo de Dumio (Portugal), fu-xindo das invasións árabes, influíumesmo no episodio máis soado domedievo comarcal. Este foi a exe-cución do nobre Pardo de Cela,

consumada polo bispo Fadriquecando impediu que a esposa che-gase co indulto dos Reis Católicos.Coa concesión a Mondoñedo

dunha das sete antigas provinciasgalegas, este poder non fixo máisque se incrementar pola influenciaque a cidade tivo nas Xuntas doReino de Galicia durante a idademoderna. Desde este momento eata finais do século XIX destacanoutros feitos que, alleos ao poderrelixioso, dinamizaron a vida co-marcal. O principal foi a creacióndunha burguesía incipiente, detinguiduras ilustradas, que se foiasentando nos principais núcleose nalgúns lugares estratéxicos. To-maron importancia a industriacosteira da salgadura que desta-cou no Vicedo e en San Cibrao; asferrarías, no interior da bisbarra;os teares de Chavín, como exem-plo da incipiente industria vivei-rense; e, como estrela das

10

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 15: Información Turistica Apartamento Verde

iniciativas empresariais, a RealFábrica de Sargadelos, en Cervo,que combinou a fundición doferro para ferraxes e municiónscoa fabricación de louza e ladri-llo. O fundador Raimundo Ibáñeze a súa obra foron o símbolo in-dustrial de Galicia durante moitotempo. Pero tampouco se podeesquecer a crecente importanciados portos mariñaos no reforza-mento do tráfico de cabotaxeentre o Cantábrico e a costa ga-lega, nin tampouco a actividadeque estes desenvolveron de caraá vertebración de toda a bisba-rra e ao intercambio de materiasprimas e produtos elaboradosrelacionados co peixe, coa ma-deira e mais co ferro. Destexeito sobresaíron Viveiro, SanCibrao e, sobre todo, Ribadeo,vila que se desenvolveu baixo oimpulso da obra de RaimundoIbáñez e que chegou a contar

cunha aduana que controlabafiscalmente o tráfico de merca-dorías, con grande importanciano derradeiro cuarto do séculoXVIII.Éntrase no século XX, non obs-

tante, cun tecido industrial de-bilitado pola desaparicióndalgunhas destas iniciativas e o

11

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 16: Información Turistica Apartamento Verde

declive doutras. Das poucas queatrasaron a perda de peso destabisbarra no conxunto rexionalforon as minas de ferro da Silva-rosa, en Viveiro, e Vilaoudriz naPontenova -aínda que a activi-dade desta se foi diluíndo sobretodo tras a Guerra Civil-, e apesca, na que destacaron portoscomo os de Burela, Foz e Celeiro. Aemigración tamén foi protago-nista do pasado século, sangríademográfica cara a América, Eu-ropa e as grandes cidades españo-las e galegas, resultado da falta demodernización agropecuaria edun tecido industrial inconsis-tente. Esta diáspora tivo a súaversión positiva nas divisas queenviaban os emigrantes, pois conelas e o interese dos indianos cre-

áronse escolas e centros culturaise melloráronse infraestruturas vi-tais. Resultado de todo iso, pódeseadmirar hoxe en día a arquitec-tura indiana en edificios oficiais evivendas privadas.A pesar de todo, A Mariña,

ponte entre Galicia e o Cantá-brico, mantivo certo dinamismoque hoxe diversifica harmoni-zando os usos agropecuariosmodernos coa existencia dal-gunhas grandes empresas doramo metálico e o desenvolve-mento do sector servizos, no quedestacan, cada vez máis, os lo-gros turísticos.

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 17: Información Turistica Apartamento Verde

MARISCAL PARDO DE CELA

O mariscal Pardo de Cela foi unmembro destacado da nobrezagalega do medievo que, polassúas loitas contra outros nobrese as constantes hostilidades cobispado de Mondoñedo, foi per-seguido e axustizado a pesar deque contaba cun indulto real.Deste modo converteuse nunhome de reflexos míticos. Figuracontrovertida para os historiado-res, foi un importante personaxepolítico e militar da Mariña antesda idade moderna. Coa herdanzade bens e mais señoríos familia-res, vinculado estreitamente aosAndrade e contraendo nupciascon Isabel de Castro, filla doconde de Lemos e prima da pro-pia Isabel a Católica, converteuse

nun Grande de Galicia que domi-nou sobre case a metade do te-rritorio galego. O seu poder naMariña era enorme, contaba confortalezas, xurisdicións, coa alcal-día de Viveiro e era encomen-deiro do bispado mindoniense.Pardo de Cela pasou á historiapolo asedio que sufriu por tropasenviadas polos Reis Católicos e

13

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 18: Información Turistica Apartamento Verde

mais polo bispo de Mondoñedo,a súa final heroica defensa nocastelo da Frouxeira e no Castrode Ouro -Alfoz-, ademais doaxustizamento en 1483 na prazada catedral de Mondoñedo, inextremis, cando a súa mullerportaba nas proximidades o in-

dulto real e "foi entretida" pormonxes do bispado na ponte doPasatempo. Estes sucesos aca-báronse convertendo nunhaparte importante da historia deGalicia, episodio a cabalo entreo mito e a realidade.

14

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 19: Información Turistica Apartamento Verde

RAIMUNDO IBÁÑEZ E A SÚA FÁBRICA

Natural da bisbarra asturiana deOscos, onde naceu en 1749, e de pa-sado fidalgo, Antonio Raimundo Ibá-ñez chega a Galicia en 1767 conansias emprendedoras e en 1784empeza a súa andaina como homede negocios ao unirse a José de An-drés García, un dos principais empre-sarios galegos do momento. Cosbeneficios da compañía de importa-ción formada por ambos os dousemprende en 1791 a obra pola quepasaría a converterse no principal in-dustrial galego e personaxe perpetuona Mariña: o Complexo Siderúrxicode Sargadelos. Esta fábrica que aolongo da historia fabricou desde fe-rraxes, pranchas e ferro doce atapotas, potes, louza, lingotes, armas emunicións, chegou a contar, segundoFernández Negral, 1994, con tresaltos fornos, dous fornos de calcina-ción, un forno de reverbero para fun-

dir canóns, un forno de preparaciónde coque, dous cubilotes e dous for-nos de fundición de bronces. A fá-brica era en organización einfraestrutura dunha complexidadeextraordinaria para a época, mesmocontaba cun retén de soldados paraa súa protección. Ademais, Ibáñez foitentado para labores de Estado noscorpos de artillaría e mariña e reci-biu, tras a Guerra da Independencia,condecoracións e o título nobiliarioco que é coñecido. A imposibilidadede dispoñer da suficiente materiaprima pechou a súa grande empresae levouno a ter conflitos cos habitan-tes da bisbarra o que, xunto ás acu-sacións de afrancesamento poraceptar a Xosé Bonaparte como reide España, puido provocar o seu asa-sinato o 2 de febreiro de 1809, candoera considerado como un dos prin-cipais empresarios de España.

15

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 20: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 21: Información Turistica Apartamento Verde

ALFOZEntre o patrimonio histórico deste municipio merece unha mención es-

pecial a pena Abaladoira. Monumento megalítico localizado na parroquiado Pereiro, no que destacan os seus gravados antropomórficos. Pero omáis destacable é a torre da homenaxe do antigo castelo no Castro deOuro, ligado á figura emblemática do mariscal Pardo de Cela, edificio gó-tico do século XV, reformado a comezos deste século para albergar a casaconsistorial de Alfoz. Tamén podemos observar vestixios dos muros e acapela da fortaleza. Nas súas proximidades está localizado o Museo daAuga da Finca Galea.A presenza da serra do

Xistral e da súa riquezanatural abre as posibilida-des dun turismo naturalactivo ampliable aos seusdiferentes cursos fluviais.

BARREIROSAo longo das terras de

Barreiros podemos gozar anivel arquitectónico dunamplo legado de constru-cións populares, sobretodo no referente ás coñe-cidas como casa de india-nos.En Barreiros podemos

practicar sendeirismo pordiferentes rutas sinaliza-

Patrimonio e lugaresde interese turístico

17

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 22: Información Turistica Apartamento Verde

das. Entre as que destacaremos otramo do Camiño Norte de San-tiago que discorre polas parro-quias interiores do municipio ataa igrexa de San Xusto de Cabarcos.Finalmente, merecen unha espe-

cial mención o monte Comado,desde onde se divisa unha fermosapaisaxe da costa, lugar habitualpara a práctica do parapente. O ríoMasma no que se pode practicar apesca da troita, do reo, do salmóne da angula.

BURELADentro deste municipio debe-

mos destacar o seu porto pes-queiro, por ser un dos máisimportantes do Cantábrico en cap-turas atuneiras. O barco-museoboniteiro Raíña do Carme é un im-portante referente turístico. Trá-tase dun barco boniteiro de 25 m

de eslora, do que se poden visitartodos e cada un dos seus compar-timentos, tanto os da cubertacoma baixo cuberta.En Burela podemos gozar de

áreas recreativas acondicionadascomo o monte Castelo e a praiada Marosa. A primeira está si-tuada no monte do mesmo nome,desde onde se pode contemplarunha paisaxe impresionante detodo o litoral.

CERVOCervo é coñecido por un dos

proxectos industriais máis antigose de máis sona de Galicia: o com-plexo de Sargadelos. Este referenteprotoindustrial para Galicia foifundado a finais do século XVIIIpor Antonio Raimundo Ibáñez,marqués de Sargadelos, ao im-plantar unha fundición de ferro e,

18

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 23: Información Turistica Apartamento Verde

a principios do século XIX as fábri-cas de louza e vidro. Na actuali-dade, despois de anos deabandono, recobrou sona grazas áprodución dunha cerámica de grancalidade decorativa, caracterizadapolas súas rechamantes cores eformas. É especialmente intere-sante a visita ao antigo complexorehabilitado da Real Fábrica deSargadelos, declarado todo con-xunto histórico artístico.Dentro da zona urbana de Cervo

atopamos casas de tipoloxía tradi-cional coidadosamente restaura-das e unha armazón de rúasempedradas.Finalmente cómpre salientarmos

o atractivo turístico de San Cibrao,vila mariñeira cunha localizaciónde gran beleza paisaxística. A im-portancia mariñeira desta vilaqueda reflectida no seu Museo do

Mar. De especial encanto resulta aárea recreativa en torno ao faro,que se sitúa na Atalaia, desde a quese poden ver os tres illotes queconforman os chamados Farallóns.Por último, tamén é recomendablevisitar a ponte de orixe medievalque cruza o río Covo e as antigasfábricas de salgadeira.

FOZDe entre o patrimonio histó-

rico-artístico de Foz cómpre des-tacarmos o castro de Fazouro, asúa localización é un dos seus va-lores máis salientables, pois estánunha punta rochosa elevada quedomina desde o leste a praia deFazouro. Pero o monumento máisdestacado de Foz é a igrexa deSan Martiño de Mondoñedo, ex-sé episcopal e actual igrexa pa-rroquial que acolle un pequeno

19

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 24: Información Turistica Apartamento Verde

museo de arte sacra. Declaradamonumento nacional, é a catedralmáis antiga que aínda se con-serva en España, cuxa orixe sedata no século VI. O actual tem-plo data entre os séculos IX e XIIe enmárcase dentro do románicomáis primitivo. Trátase dunha ba-sílica de tres naves con cruceiro etres ábsidas semicirculares. Atorre do campanario está ape-gada, en dous corpos do séculoXV e XVIII. Xunto á igrexa está afonte da Zapata que brotou, se-gundo a lenda, a instancias dobispo San Gonzalo cando tirouunha zapatilla.

LOURENZÁLourenzá enmárcase nun rico val

da Mariña con especiais condiciónspara as actividades agropecuarias.Paisaxe que lle confire un grande

atractivo turístico. Destaca especial-mente o contorno do río Masma.Sobresae polo seu gran valor his-

tórico-artístico o espazo arquitectó-nico conformado polo mosteiro deSan Salvador coa igrexa de SantaMaría de Valdeflores. O mosteiro deSan Salvador foi fundado no séculoX polo Conde Santo. Na actualidadeda edificación primitiva soamentequedaron dúas pedras: unha ara doséculo IX e unha lauda do XII. A novaedificación prolongouse ao longodos séculos XVII e XVIII. Dentro doclaustro está localizado o PozoSanto, en cuxas augas buscaban osromeiros a curación das súas doen-zas. Na capela de Valdeflores con-sérvase un sepulcro paleocristián doséculo V, procedente de Aquitania,onde repousan os restos do condeOsorio Gutiérrez, o Conde Santo. Aigrexa é do século XVIII, cunha fa-

20

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 25: Información Turistica Apartamento Verde

chada barroca obra de Fernando deCasas, o mesmo artista que realizoua fachada barroca de Obradoiro dacatedral de Santiago de Compostela.Tampouco debemos esquecer dedi-carlle un tempo da nosa visita aomuseo de arte sacra, situado na ca-pela da Nosa Señora de Valvanera.Polo que respecta á arquitectura

civil, destacamos o pazo de Tovar (s.XVI) situado no lugar de Canedo. Opazo posúe como elementos máissalientables unha torre da home-naxe e varios escudos de armas nasfachadas e nos linteis.

MONDOÑEDONon podemos falar de Mondo-

ñedo sen termos en conta o seucasco histórico, desde 1985 con-xunto histórico-artístico. Vila quefoi capital dunha das sete provin-cias do antigo reino de Galicia,

actual sé episcopal e un impor-tante centro cultural ata os nososdías da man dun elenco de escri-tores de primeira orde como Ál-varo Cunqueiro, Leiras Pulpeiro,Lence-Santar, Noriega Varela,Crecente Vega e Iglesia Alvariño.A armazón urbana presenta un

característico perfil medieval,cunha disposición radial das rúasque acollen emblemáticos edifi-cios de rancio avoengo. Entreestas rúas de orixe medieval me-recen especial mención as daPonte e a de Sindín. Vías urbanasque conflúen en prazas como ade España e a da Catedral; antigapraza do mercado que aínda con-serva un aire señorial. Taméntemos que destacar o espazoverde da alameda dos Remediose os barrios dos Muíños e de SanLázaro. De entre os seus diferen-tes monumentos destacan: doséculo XVI o Consistorio Vello e aFonte Vella, e do XVIII o Real Se-minario Conciliar de Santa Cata-rina, o Hospital de San Paulo, osconventos da Concepción e deSan Pedro de Alcántara, o PazoEpiscopal (sede do Museo Cate-dralicio e Diocesano) e o Santua-rio da Nosa Señora dos Remedios.Pero o máis relevante dentrodeste destacado legado patrimo-nial é a catedral, declarada mo-numento nacional en 1902. Foicomezada no s. XII en estilo ro-mánico e sometida a reformasposteriores onde predominan osadornos barrocos, cun claustrode mediados do século XVII, fa-chada e torres do XVIII.

21

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 26: Información Turistica Apartamento Verde

Non debemos deixar de gozardas ribeiras do río Masma e osseus afluentes referentes dapesca fluvial. Os amantes da na-tureza tamén teñen interesantesexpoñentes nos cumes dos mon-tes próximos desde os que exis-ten extraordinarias vistospanorámicas -un bo exemplo é omonte Padornelo-, e na xoia es-peleolóxica de Galicia: a cova doRei Cintolo, cuxas dimensións eriqueza xeomorfolóxica é inigua-lable en Galicia.

OUROLO municipio de Ourol é un au-

téntico paraíso natural, con luga-res onde se pode ver en liberdademultitude de gando cabalar evacún polos seus montes nun es-tado de semiliberdade. Ourol dis-pón de recursos cinexéticos

ictiolóxicos fundamentados nosríos Sor e Landro, e conta con fra-gas que se atopan entre as mellorconservadas da bisbarra. Ofrece,polo tanto, un marco incompara-ble para a práctica de actividadescoma o sendeirismo.Na visita a Ourol é recomenda-

ble que nos deteñamos a admiraros fermosos exemplares de arqui-tectura colonial, as "casas de in-dianos". Edificacións que adoitanter planta rectangular e polomenos un piso superior; recha-mantes bufardas, sen faltar osdetalles decorativos nas galeríase mais nos balcóns. Outro ele-mento indispensable destas pe-quenas vilas é o xardín conespecies arbóreas e plantas exóti-cas, como a palmeira, a araucariaou o magnolio. Todo o municipiode Ourol é rico en arquitectura

22

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 27: Información Turistica Apartamento Verde

popular; así, ao lado dos crucei-ros que sucan os seus camiños evereas atopámonos con fermososexemplares que fan referencia ádedicación económica destas ve-tustas terras: alvarizas, fornos,muíños ou aceas.

A PONTENOVAFalar da Pontenova é lembrar di-

rectamente o seu pasado mineiro,latente hoxe nos fornos de ferroda cabeceira municipal. Fornos deVilaoudriz, singulares construciónsque xurdiron ao abeiro das explo-tacións mineiras como fornos decalcinación e que se converteronnun exemplo da arquitectura in-dustrial de principios de século. Oconxunto está formado por cincochemineas, rodeadas dunha áreade esparexemento na marxe de-reita do río Eo.

Dentro do patrimonio relixioso,cómpre salientarmos a igrexa pa-rroquial de Santa María de Con-forto, finalizada no ano 1664, quedispón dunha variada e rica colec-ción de pezas de arte sacra.A imaxe natural do municipio

esta ligada ao río Eo, famoso polosseus coutos salmoeiros e troitei-ros. Outros lugares fermosos sonos que o viaxeiro pode ver dandoun paseo polo trazado da antigavía do ferrocarril Vilaoudriz-Riba-deo, convertida actualmentenunha vía verde. Este trazado de10 quilómetros está repleto decontrastes paisaxísticos, ademaispodemos gozar do complexo lú-dico localizado no Boulloso comodos diferentes vestixios do paso dotren por este espazo xeográfico.Outro espazo de indubidable

valor natural é a fraga de Reiga-

23

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 28: Información Turistica Apartamento Verde

das, que posúe unha flora e unhafauna moi variada. Existen refe-rencias da presenza esporádica dooso pardo. No interior deste en-clave atópase a Ferraría de Bogo,un conxunto etnográfico comple-tamente restaurado que demostracomo funcionaba unha ferraría deantano.

RIBADEOO casco histórico de Ribadeo

aséntase sobre un promontorio dacosta e isto provoca que dentro dasúa armazón de rúas algunhaspresenten unha pronunciada pen-dente no seu discorrer cara aoporto da vila. Vello casarío confor-mado polas vivendas popularesdos mariñeiros e dos artesáns acarón de casaróns de familias máispodentes, testemuño dun pasadoeconómico florecente. Dentro

deste trazado urbano, a praza doCampo é un espazo de obrigadavisita. Praza axardinada flan-queada pola casa consistorial, nasúa orixe, a finais do século XIX,residencia do marqués de Sarga-delos; fermoso pazo de estilo neo-clásico. Ao seu carón levántase otellado de cerámica vitrificada datorre dos Moreno, edificio cons-truído en 1905 en estilo ecléctico,con ornamentacións que apuntanao modernismo e cunha concep-ción moi avanzada polo empregodunha estrutura mixta de formi-gón e ferro. No sector oeste, aigrexa de Santa María do Campo,reconstrución dun convento fran-ciscano do século XIII. No extremosur está o convento de SantaClara, orixinario do XI.Tamén merecen unha especial

mención, polo valor arquitectó-

24

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 29: Información Turistica Apartamento Verde

nico, as capelas románicas daVirxe do Camiño e da Atalaia; atorre-pazo de Cedofeita, constru-ído a finais do século XV ou prin-cipios do XVI; o edificio daAduana (século XVIII); a Casa doPatín, a construción civil máisantiga da vila, da que tan só seconserva a fachada; o edificio doMercado Municipal, construídoen 1935, cunha fermosa estru-tura de ferro á vista e composi-ción de fachadas interesante. Aolongo da zona urbana aínda seconservan fermosas residenciasburguesas finiseculares con in-fluencia indiana.Finalmente, como exemplo de

arquitectura militar cómpre citar-mos o castelo de San Damiánconstruído a principios do séculoXVIII, concibido como batería de-fensiva da entrada á ría. Na ac-

tualidade é sala de exposiciónsmunicipal.Tamén debemos destacar o nú-

cleo de Rinlo cun notable exem-plo de arquitectura e urbanismomariñeiro.

RIOTORTOTerra illada do fervor do bal-

bordo urbano, de pintorescas pai-saxes que incitan a longascamiñadas. Os ríos Eo e Ferreira-vella, cos seus afluentes, son ob-xecto dunha interesanteactividade de pesca fluvial.A pesar do proceso de despobo-

amento que lle afecta a este terri-torio, Riotorto aínda segue sendounha terra de ferreiros, existen naactualidade máis de 20 ferreirosque moldean o ferro por medio deusos tradicionais, confeccionandoa man aparellos de labranza,

25

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 30: Información Turistica Apartamento Verde

utensilios da vida diaria e pezas dediverso tipo por encarga, unhaauténtica protoindustria viva, unfósil industrial. En Ferreiravellaatopamos varios prestixiosos fe-rreiros que manteñen esta prác-tica artesanal.Na arquitectura civil destaca a

torre do Mouro (século XIV), cunarco oxival que coroa a portaprincipal; o castelo de Peñaflor(Vilaseca), en estado ruinoso. Ade-mais, dentro do termo municipalaparece unha serie de casas no-bres, como son: casa de Rancaño,casa dos Moirón, casa do Peineiroou a casa nobre da familia San-tomé-Rico.

TRABADATrabada é un municipio fluvial

con importantes coutos de pesca enotables espazos naturais relacio-

nados co río Eo. Este curso podeservir para desenvolver diferentesdeportes acuáticos fluviais. Taménneste termo municipal podemoscazar xabarís, corzos ou perdices.Desde o punto de vista de con-

tacto coa natureza, temos quedestacar a área recreativa coñe-cida como a da Choza, na ría deAbres, cun observatorio de aves eun embarcadoiro.A antiga vía férrea de Vilaou-

driz a Ribadeo é outra senda degran beleza.Trabada conta con espazos bos-

cosos de gran valor e, a través dasrutas de sendeirismo sinaladas, unpode internarse en fragas como asde Vilapena, Becerreira ou Cabanela.

O VALADOUROO Valadouro é o paradigma de

natureza de montaña na bisbarra.

26

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 31: Información Turistica Apartamento Verde

Achega interesantes espazos deturbeiras e lugares de gran valorxeomorfolóxico, relacionados cosfenómenos do frío cuaternario dexénese periglaciar ou glaciar.Os vales de montaña ofrecen

paisaxes impresionantes, onde érelativamente sinxela a prácticado sendeirismo para os amantesda natureza. Conta con varias fra-gas de valor polo seu interese bo-tánico e paisaxístico. Podemosdestacar, as fragas de Furna (Ca-dramón) e das Lerias (Frexulfe). Oalto do Cadramón ou Frexulfeofrécenos unhas excelentes vistaspanorámicas.Ademais da súa indubidable be-

leza paisaxística, o municipioconta con magníficos exemplos dearquitectura, tanto civil coma re-lixiosa. Dentro do patrimonio reli-xioso do Valadouro destaca sobre

todo a capela de Sta. Filomena(parroquia de Cadramón) de estilorománico datada no século IX.Tamén existen interesantes

mostras de arquitectura civil:casas de labranza, muíños, cabo-zos, pazos e casas grandes. Dentroda arquitectura de carácter popu-lar, destacan os diferentes núcleosrurais na parroquia de Vilacampa.

O VICEDOO patrimonio natural constitúe

o maior atractivo deste territoriomunicipal. A costa presenta unhaalternancia de pronunciadosacantilados con areais de finaarea. Teñen sona as praias de Xi-lloi e San Román. Desde a puntado Embarcadoiro podemos con-templar a illa Coelleira. Esta illaposúe unha variada e interesanteflora e serve de refuxio para unha

27

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 32: Información Turistica Apartamento Verde

gran cantidade de aves migrato-rias e gaivotas. Na desemboca-dura do Sor, atopámonos coa illade San Martiño. Seguindo o cursodeste río, podemos realizar unharuta de sendeirismo de gran valorecolóxico.No que respecta ao seu patrimo-

nio histórico-artístico son de es-pecial relevancia as pontes doPorto, de estilo románico, e a deferro sobre a desembocadura dorío Sor (1901); as ruínas dos mos-teiros das illas de San Martiño eCoelleira; a igrexa de Río Barba,mandada construír por FernánPérez de Andrade a finais do XIV eo templo de Cabanas cunha navedo s. XIV de estilo oxival; casasbrasonadas como a casa da Torreno Vicedo, a de Alexos en Negra-das e a do Pereiro en Vale. Taménresultan moi interesantes as anti-

gas fábricas de salgadeira localiza-das na cabeceira municipal.

VIVEIROO casco histórico de Viveiro é o

grande escaparate monumentalda costa cantábrica galega. Antigonúcleo amurallado, resumo dosavatares da historia, evolución dosgustos dos seus habitantes. A pe-neira do tempo permitiu que che-gase ata a actualidade unconxunto edificado con persona-lidade propia, marcado pola varie-dade de estilos e a influencia datradición popular. A cidade recíbe-nos coa porta de Carlos V comomonumental entrada, flanqueadapolas galerías que reflicten o ríoLandro. Da vella muralla consér-vanse tres das seis antigas portas:a mencionada de Carlos V ou daPonte Maior (1554), a da Vila (de

28

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 33: Información Turistica Apartamento Verde

arredor do s. XIII) e a do Valado(unha inscrición indícanos a pro-bable data da construción, 1217),conxuntamente con restos dolenzo apegados a algunhas casasou en pasadizos como a rúa doMuro. Entre a arquitectura civilcómpre salientarmos: a Casa dosLeóns (s. XVII), de estilo barroco; aCasa Consistorial cunha balaus-trada e un reloxo de gusto deci-monónico; preto, o Teatro PastorDíaz cunha fachada de corte neo-clásico; o Conservatorio de Mú-sica, antigo hotel e casino VillaVenecia, coroado por unha ba-laustrada de gusto neobarroco; aponte Maior ou da Misericordia,do s. XV-XVI aínda que posterior-mente remodelada. Ente os edifi-cios de carácter relixioso do cascohistórico destacan: a igrexa romá-nica de Santa María do Campo,

magnífico exemplo da arte romá-nica do século XII, presenta unhaplanta basilical de tres naves e áb-sida semicircular, que no exteriorconserva columnas con capiteis ecanzorros de gran beleza; conposterioridade reformouse a fa-chada e engadíronse un rosetón edúas torres, a da campá do séculoXVIII e a do reloxo do XIX; as cape-las da Virxe do Rosario a media-dos do s. XVIII e de San Gregorioo Maior do s. XV, tamén merecenunha visita turística. Detrás destaigrexa está o mosteiro das Con-cepcionistas, construción reali-zada no século XVII en estilobarroco. Nun xardín que dá accesoá igrexa do mosteiro das Concep-cionistas atópase a Gruta de Lour-des, construída no ano 1925 comoréplica da gruta na que se apare-ceu a Virxe en Francia. Extra

29

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 34: Información Turistica Apartamento Verde

muros localízase o convento deSan Francisco, actualmente igrexaparroquial de Santiago, un dosmellores exemplos da arquitec-tura gótica galega, construída nos. XIV ou comezos do XV; no ex-terior podemos ver os tres arcosoxivais da entrada e o aspectomacizo da fachada na que se dei-xan sentir as reformas barrocasdo conxunto; no interior, apré-ciase de planta de cruz latina do-tada dunha ábsida pentagonalcon bóveda de abano e cinco ven-tás grandes oxivais; ten dousclaustros, o primeiro data do s.XVII pero mantén elementos ro-mánicos, e o outro é do XVIII. Cru-zando a ponte Maior atopamos acapela do Ecce Homo ou da Mise-ricordia, de sobrio estilo barroco;no interior destaca a súa fermosacúpula decorada con frescos de

Camilo Díaz Valiño; apegado estáo pazo da Misericordia.O barrio da Xunqueira mostra

un bo número de construcións decarácter popular tradicional. Nelestá o mosteiro de Valdeflores,conxunto monacal con orixe no s.XIV. Ademais da súa torre barrocasorprende a interesante portadarománica, con decoradas arqui-

30

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 35: Información Turistica Apartamento Verde

voltas que enmarcan un inusualarco trilobulado.Na parroquia de San Pedro de

Viveiro, atopámonos coa igrexamáis antiga do municipio. Fun-dada no s. VI, aínda que a súa fac-tura actual se debe principalmenteá arte románica do s. XII, con res-tos de obra do X. A súa igrexa ro-mánica foi restaurada no s. IX eampliada no XII.Este patrimonio artístico com-

plétase cos pazos da torre de Gra-llal en Covas (1597), o da Trave enGaldo (actualmente casa de tu-rismo rural) e o xa mencionado daMisericordia.

XOVEPresenta un fermoso litoral no

que se prima a paisaxe, a arquitec-tura tradicional e a variedade deambientes costeiros.

Dentro do patrimonio arquitectó-nico industrial temos un elementoexcepcional, a baleeira de Morás,que traballou ata os anos 70 do sé-culo XX.No interior, o municipio presenta

os montes dos Cabaleiros, que con-teñen algúns enclaves naturais denotoriedade como turbeiras e fra-gas. Estas elevacións permiten pa-norámicas sobre o conxuntomunicipal e parte da bisbarra.

31

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 36: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 37: Información Turistica Apartamento Verde

Museos

EIDO SURREAL “CELSO DOURADO”

Praia das Pasadas, s/n.S. Miguel de Reinante. 27793 BarreirosTeléfonos: 982 156 121 / 680 181 406Fax: 982 124 451

Espazo deseñado e construído polo pintor Celso Dourado, con materiaisreciclados na maioría dos casos, onde a pedra e a madeira son protago-nistas. Alberga un estudio, unha vivenda e unha exposición permanentede pintura e debuxo que se renova periodicamente. En torno á edificacióndiscorren dous xardíns que se poden visitar: un caracterizado como de"Rocalla" ou "Alpino" e o outro un "Xardín Cen" de marcado aire xaponés,elaborado a base de grava de cuarzo e elementos pétreos. O seu deseñoe mais a elaboración tamén corresponde ao pintor.

33

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 38: Información Turistica Apartamento Verde

BARCO MUSEO BONITEIRO“REINA DEL CARMEN”

Peirao do Porto de Burela. 27880 BurelaTeléfonos: 982 580 609 / 982 586 000Fax: 982 585 945E-mail: [email protected]: www.expomar.com/barcomuseo

Barco boniteiro recuperadoonde se poden visitar todos oscompartimentos: ponte de mando,camarotes, cociña, pañol, neveira,... Ten en funcionamento todos osequipos mecánicos, electrónicos,hidráulicos,..., así coma os motoresprincipais e auxiliares. Tamén seconservan os medios e os métodosde pesca tradicionais que se em-pregan para a pesca do bonito naespecialidade de "cacea" ou "corri-cán". Esta forma artesanal depesca é a que mellor garante a ex-celente calidade do produto.

MUSEO HISTÓRICO DESARGADELOS

Casa da Administración, s/n.Sargadelos. 27891 CervoTeléfono: 982 557 905Fax: 982 557 922E-mail: [email protected]

Situado na "Casa da Administra-ción" do antigo complexo fabril esede do Real Padroado de Sargade-los. Conxunto monumental catalo-gado como ben de interese cultural econxunto histórico Artístico. Contacun fondo permanente que funcionacomo centro de interpretación doslabores desenvolvidos por esta fá-brica, a través de fotografías, cerá-mica antiga e pezas de fundición.Tamén ten gravados, escultura e pin-tura contemporánea cedida polo Se-minario Sargadelos.Exposicións temporais de temática

variada sobre a cultura galega.

34

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 39: Información Turistica Apartamento Verde

MUSEO PROVINCIAL DEL MAR

Avda. da Mariña, s/n.San Cibrao. 27890 CervoTeléfono: 982 594 572E-mail: [email protected]

Omuseo nace en 1969, como froitoda gran paixón do mestre de escoladon Francisco Rivera Casás en recollere coleccionar obxectos relacionados comar. Durante 1994 realízase unha re-forma interior do edificio e organízanseos fondos en salas de exposición per-manente; desde esa data a xestión domuseo é levada a cabo pola Asociaciónde Veciños Cruz da Venta de San Ci-brao. Desde o principio este museopretende ser o reflexo da vida mari-ñeira da costa lucense, mostrando asúa riqueza biolóxica e etnográfica. Ariqueza dos seus fondos vai desde a et-nografía (embarcacións tradicionais,artes de pesca,...), pezas de interese bio-lóxico (ósos de balea, esqueletos demamíferos mariños, peixes disecados,cunchas, crustáceos...), pasando porinstrumentos de navegación, cartasnáuticas, máquinas de vapor, áncoras,canóns, etc.

MUSEO PARROQUIAL DE SANMARTIÑO DE MONDOÑEDO

San Martiño. 27789 FozTeléfono: 982 132 394 / 982 132 607

Instalado nas naves da basílicade San Martiño de Mondoñedo,templo que foi sé episcopal da ac-tual diocese de Mondoñedo desdeo ano 870 a 1113. É unha obra sin-gular dentro do románico galegona que se aprecian claras influen-cias asturiana, lombarda, visigó-tica e sueva.Conta con obxectos relixiosos

entre os que destacan un báculo eun anel de ouro, ambos os dous doséculo XI, que se lles dá a bicar aosfieis o día da festividade de donGonzalo (último domingo de no-vembro), personaxe coñecidocomo "o bispo santo”.

35

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 40: Información Turistica Apartamento Verde

MUSEO DE ARTE SACRA DEVILANOVA DE LOURENZÁ

Praza do Conde Santo, s/n.Vilanova de Lourenzá. 27760 LourenzáTeléfono : 982 121 073

Omuseo ocupa sete salas da igrexado mosteiro de Vilanova de Lourenzá(s. XVIII). Está situado na praza doConde Santo, don Osorio Gutiérrez,que foi fundador do mosteiro de SanSalvador no ano 969 e peregrino aTerra Santa onde, segundo a lenda,adquiriu un extraordinario sarcófago(s V) para o seu descanso eterno.Todos os anos numerosos romeirosacoden a tocar este sarcófago nunharomaría moi popular, a do CondeSanto. Outra destacada peza destemuseo é o relicario da sancristía enmadeira policromada cunha colecciónde 28 bustos-relicarios de finais do s.XVII. Tamén ten pezas de xoiaría, es-cultura, pintura, indumentaria, moblese biblioteca monacal.

FINCA GALEA.MUSEO DA AUGA

Lugar de Galea, s/n.O Castro de Ouro. 27776 AlfozTeléfono : 982 121 073E-mail: [email protected]

Dentro da Finca Galea, establece-mento de turismo rural, preparáronseespazos dedicados á auga, á súa cul-tura e aos elementos de aproveita-mento: muíños, batáns, lagos, fontes,etc., todo isto deseñado, restaurado ouconstruído polo seu propietario.

36

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 41: Información Turistica Apartamento Verde

MUSEO CATEDRALICIO E DIOCESANO “SANTOS SAN CRISTÓBAL”

Praza de España, s/n.27740 MondoñedoTeléfono : 982 521 006 / 686 416 111

Este museo de arte sacra, un dos máis importantes de Galicia, ten re-partidos os fondos entre a harmónica catedral do século XIII e o pazoepiscopal (s. XVIII). Posúe fondos de temática variada: escultura, pin-tura, imaxinaría gótica, enxoval litúrxico e ornamentos bispais. Recen-temente, foi ampliado con salas dedicadas á pintura francesa antiga, áhistoria da imprenta en Mondoñedo e á cerámica de Sargadelos. Proxi-mamente realizaranse ampliacións das salas dedicadas a tecidos, bor-dados antigos e arqueoloxía.

37

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 42: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 43: Información Turistica Apartamento Verde

A Mariña é unha das bisbarras galegas cunha maior variedade de am-bientes protexidos xa que conta con áreas de montaña, vales que conser-van espazos en bo estado de conservación e tramos costeiros cunhariqueza biolóxica e xeomorfolóxica extraordinaria. Desde os ollos e osarcos rochosos da costa ribadense ou as covas do Rei Cintolo, pasandopolos esteiros e as marismas das rías de Foz, Ribadeo, Viveiro e O Vicedo-O Barqueiro, ou polos bosques de ribeira e as fragas dos vales fluviais, ataas únicas turbeiras que se desenvolven nos vales e nos cumios paleogla-ciares do Xistral, desenvólvense importantes comunidades animais e ve-xetais e unha combinación de espazos de interese natural única napenínsula Ibérica. Ímonos centrar nos que posúen recoñecemento cientí-fico e administrativo:

AS CATEDRAIS(Lugar de Importancia Comunitaria,

Monumento Natural)

Este espazo natural de 297 hectá-reas, incluído dentro da rede Natura2000 presenta, na costa dos munici-pios de Barreiros e Ribadeo, unhaserie de hábitats e lugares de grandeimportancia xeomorfolóxica que ofan único. Destes valores xeolóxicossobreveu a conversión das súas for-macións máis espectaculares en mo-numento natural. Unha redelabiríntica de galerías, covas, arcosrochosos, illotes e bufadeiros esca-vados polo mar a partir da debili-

Espacios Naturales

39

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 44: Información Turistica Apartamento Verde

dade da rocha constitúen un lugarúnico no que teñen o seu hábitat in-teresantes comunidades animais evexetais intermareais, dunares e deacantilado. Para o seu correcto gozocómpre que a marea estea baixa,aconséllanse as baixamares máisvivas, polo que se recomenda con-sultar previamente as táboas de ma-reas. En todo caso, calqueramomento recompensa polo menosa vista destas verticais paisaxesacantiladas do Cantábrico. Accédesepola N 634 Santiago-Irún, desvián-dose á altura de San Cosme de Ba-rreiros, ou ben tomando o ferrocarrilFerrol-Bilbao e apeándose en Esteiroou en Reinante.

SOUTO DA RETORTA(Monumento Natural)

Este souto en realidade é un euca-liptal que contén os eucaliptos demaior porte de Europa. O eucaliptalde Chavín está considerado comomonumento natural desde o ano2000, polo porte, pola altura e mais

pola idade dos exemplares. Plantadoshai uns 150 anos, son dos máis vellosde Galicia. Superan os 50 metros dealtura e os dous metros e medio dediámetro. Entre eles destaca, polamonumentalidade, "O Avó", que al-canza os 7,55 m de perímetro e os61,78 de altura. No espazo taménaparecen restos do que debeu ser unbosque de ribeira e unha fraga. Lou-reiros, pradairos, carballos, castiñei-ros, salgueiros e ameneiros poboan asbeiras do río e achegan un conxuntovexetal de notable interese dentrodunha área de interesantes valorespara a arqueoloxía industrial. Accé-dese desde Viveiro pola comarcal 640e logo pola LU-161 ata Chavín en di-rección a Mondoñedo.

TERRAS DO MIÑO(Reserva da Biosfera)

A pesar de que non formanparte da cunca hidrográfica do ríoMiño, a serra do Xistral, o macizoda Toxiza e a fraga de Ferreiravellaestán incluídos na reserva da bios-

40

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 45: Información Turistica Apartamento Verde

fera (Unesco) Terras do Miño. Asípois, as áreas máis elevadas dosmunicipios de Ourol, O Valadouro,Alfoz e Mondoñedo, xunto cun pe-queno retallo occidental do muni-cipio de Riotorto, inclúense nestaespecial figura de protección querecoñece todos os valores huma-nos, monumentais e naturais com-prendidos nas bisbarras queforman e circunscriben a cunca doprincipal río galego.

RÍA DE RIBADEO, OSCOSY TIERRAS DE BURÓN(Reserva da Biosfera)

Esta recente figura de protec-ción para as terras do Eo, quizaisas que contan con máis figurasambientais de toda a bisbarra,data de 2007. Acolle 14 munici-pios, sete galegos e sete asturia-nos, e deste xeito convértese naprimeira de España que ten carác-ter intercomunitario. Conta cunhaextensión de 158 883 hectáreas enela reside unha poboación de 33

000 persoas que ven así reforza-dos os seus extraordinarios valo-res culturais e naturais de xeitoconxunto e sistémico. Reúne es-pazos cun contorno de gran valorpaisaxístico e ambiental, con áreasde media montaña como a partesetentrional da serra dos Ancares;fluviais, co río Eo como eixe cen-tral; e marítimos, ao contar coa ríade Ribadeo e a súa costa próxima.Na bisbarra vense integrados aelas os municipios de Ribadeo,Trabada e A Pontenova.

RÍA DO EO Y RÍO EO(Espazo natural en réxime de

protección especial)

Este espazo, que xunta as ribei-ras do val do Eo e algúns afluentese a propia ría na que verten asaugas ao mar, conta con varias fi-guras de protección. A ría do Eo éun espazo natural en réxime deprotección xeral que ademais ate-soura a mención de zona de espe-cial protección de aves e goza do

41

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 46: Información Turistica Apartamento Verde

convenio RAMSAR para as masasde auga. Son en total 1915 hectá-reas. Ademais está incluído na redeNatura 2000, como un lugar de im-portancia comunitaria que abran-gue 1003 hectáreas protexidas. Oconxunto distribúese polos muni-cipios da Pontenova, Riotorto, Tra-bada e Ribadeo, e fóra da Mariñaos da Fonsagrada, Meira e Ribeirade Piquín. Na ría presenta bancosde area pouco profundos cubertospermanentemente por auga ma-riña; chairas lamacentas e areentaslibres nas mareas baixas; acantila-dos; marismas e xunqueiras e lan-das atlánticas costeiras. Nestesambientes pasan o inverno máis de4000 aves migratorias. Nos valesfluviais aparecen landas de espa-zos húmidos; prados húmidos daschairas; turbeiras calcarias; roche-dos silíceos e bosques de ribeira.Na fauna da ría destacan anátidoscomo o pato rabilongo, o asubióneuropeo e o parrulo chupón, men-tres a riqueza piscícola do río

achega o salmón, a lamprea e ocangrexo de río. A N-640 é a prin-cipal vía de acceso aos diferentestramos. A Ribadeo pódese chegarno ferrocarril Ferrol-Bilbao.

CARBALLIDO(Lugar de Importancia Comunitaria)

Este espazo de 4828 hectáreasestá compartido co Principado deAsturias e cos municipios da Fon-sagrada e de Ribeira de Piquín.Accédese desde a N-640, á alturada Pontenova, seguindo a estradade Vilaoudriz. Ademais do bosquede frondosas é posible coñecer asferrarías máis importantes domunicipio, entre as que destaca ade Bogo, que conta cunha forxa ecun mazo do século XVIII. Taménatraen os tradicionais muíños, aflora e a fauna autóctona aso-ciada ao espazo. A fraga das Rei-gadas é unha verdadeira xoiabioxeográfica que atesoura unhavariedade de especies vexetaiscomo acivros, teixos, abeleiras,

42

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 47: Información Turistica Apartamento Verde

freixos, carballos, bidueiros, ame-neiros e loureiros. O mazo de Ma-chuco, o muíño e a ferraría deBogo, o da Seimeira, o pozo dasReigadas, as fervenzas do Rego daEscaleira, o bosque de ribeira emais a fraga son os principais re-cursos deste lugar que contacunha ruta de sendeirismo de 12km entre o Zarro de Pedro e o nú-cleo da Panturreira.

COSTA DA MARIÑA OCCIDENTAL(Lugar de Importancia Comunitaria; ZEPA)

Se trata de una franja costera queabarca 491 hectáreas en los munici-pios de Cervo, Vicedo, Viveiro y Xove,con enclaves de gran belleza paisa-jística como la Punta Roncadoira, laIlla de Ansarón, la Illa Coelleira, losFarallóns de San Cibrao, la playa eisla de Area en Viveiro y los arenalesde Arealonga y Xilloi en Vicedo. Sedesarrolla por la ría de O Barqueiro yVicedo y la de Viveiro, además de lostramos de mar abierto de los distin-tos municipios sucediéndose trechos

de altos acantilados y arenales dediversos tamaños y formas. A nivelvegetal sobresalen las comunidadesde algas y la vegetación de acanti-lados y dunas. En lo que respecta ala fauna, existen importantes colo-nias de aves nidificantes, siendo po-sible disfrutar con el vuelo de loscharranes y el albatros. El accesoprincipal se hace por comarcal 642,la Carretera de la Costa, que une Fe-rrol con Foz, o por el ferrocarril Fe-rrol-Bilbao.

MONTE MAIOR(Lugar de Interese Comunitario)

Con 1247 hectáreas de exten-sión, este espazo compartidopolos municipios de Viveiro e Xoveesténdese polos cumes da serracosteira do Buio. Nas elevaciónslitorais da Mariña aparecen asúnicas turbeiras explotadas enGalicia, polo que aos seus valoresnaturais se suman os de tipo et-nográfico e mesmo socioeconó-mico. Desde o punto de vista das

43

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 48: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 49: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 50: Información Turistica Apartamento Verde

comunidades existentes, destacantodas aquelas relacionadas cosmedios húmidos, como a landahúmida, as turbeiras de cobertor eas depresións turbosas, que con-teñen especies endémicas e plan-tas carnívoras como a dionea.Lagartas e píntegas adaptadas aestes ambientes e aves como a co-tovía, a papuxa paporrubia e apica destacan entre a fauna. Ac-cédese desde Viveiro seguindo acomarcal 640, a LU-161 en direc-ción a Mondoñedo e despois to-mando a CP 26-4 ata a serra ouben desde Xove por esta mesmaúltima vía.

RÍA DE FOZ-MASMA(Lugar de Importancia Comunitaria)

Os municipios de Foz, Barreiros,Lourenzá e Mondoñedo participandeste espazo da rede Natura 2000que conta con 643 hectáreas pro-texidas. Neste conxunto naturalestán integrados numerosos hábi-tats de interese comunitario. Na

ría destacan as marismas herbosasou núas, con comunidades de xun-cos e pasteiros salinos, ademaisdos areais e das dunas. No val dorío Masma aparecen ambientesfluviais con áreas de valiosa vexe-tación acuática e bosques de ri-beira dominados polo salgueiro, oameneiro e a abeleira. Centrándo-nos na fauna, é posible admiraravifauna como o pato azulón, opilro común, a rapina arpella, omazarico rabipinto e o mazaricocurlí. O río presenta unha intere-sante poboación de salmón. Si-tuado no eixe Mondoñedo-Foz,para aproveitar este espazo é idealtomar a N-634, desde a que sepoden coller desvíos.

RÍO LANDRO(Lugar de Importancia Comunitaria)

Trátase de 127 hectáreas protexi-das dos cursos do río Landro e doseu afluente Bravos nos municipiosde Ourol e Viveiro. Neles destacanos ambientes sedimentarios de ría e

46

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 51: Información Turistica Apartamento Verde

os propios de medios fluviais. Ma-rismas, xunqueiras, pequenos es-tanques de auga doce, vexetaciónacuática de río, landas húmidasatlánticas e bosques aluviais domi-nados por salgueiros, ameneiros,loureiros e abeleiras, acollen avi-fauna como o gabián, o ferreiriñosubeliño e o ouriolo, e outros ani-mais de tanto valor ecolóxico comoa londra, o salmón e a píntega rabi-longa. O mellor acceso é o queofrece a comarcal 640.

RÍO OURO(Lugar de Importancia Comunitaria)

Este río acolle un espazo de 109hectáreas fluviais protexidas quena desembocadura presentan co-munidades vexetais adaptadas aoambiente salobre e augas arribadesenvolven bosques aluviais defreixo, ameneiro, salgueiro e abe-leira. Este río destaca porqueconta nas súas augas coa londra,co salmón e mais coa lamprea, so-brevoados polo gabián e polo fe-

rreiriño subeliño. A principal es-trada que percorre o val é a LU-151, desde a desembocadura ata ASeara en Alfoz.

SERRA DO XISTRAL(Lugar de Importancia Comunitaria)

É un dos espazos da rede Naturamáis importantes de toda Galiciapolos seus valores biolóxico e xeo-morfolóxico e conta cunha extensasuperficie de 22 964 hectáreas. Nelvense representados os municipiosmariñaos de Alfoz, Cervo, Mondo-ñedo, Ourol, O Valadouro, Viveiro eXove. A principal orixinalidade daserra son as duras paisaxes herbo-sas e a abundancia de turbeiras dediferentes tipos, cunha composiciónflorística enriquecida coa presenzade vexetais endémicos e plantas car-nívoras. Na zona existen moitas es-pecies de obrigada protección, comoas bolboretas Erebia triaria parga-pondalense e Erebia epiphron xistra-lensis, consideradas como reliquiasde períodos glaciares pasados. Na

47

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 52: Información Turistica Apartamento Verde

serra desenvólvense as turbeirasde cobertor máis importantes dosuroeste europeo, formacións queson resultado do frío clima pasadoe do húmido clima actual. Os hábi-tats de interese comunitario quese desenvolven neste espazo sonvariados e destacan os acuáticosde montaña, as formacións herbo-sas montanas, os bosques aluviaise as formacións de bosques de aci-vro. A este valor biolóxico xún-

tanse as pegadas glaciares e peri-glaciares e as rechamantes forma-cións graníticas dos montes daToxiza. Existen múltiples accesosdesde os municipios citados, sem-pre por estradas secundarias queparten da LU-161 Viveiro-Mondo-ñedo e da N-634 Santiago-Irún.

OUTROS ESPAZOSAdemais destes espazos protexi-

dos existen outros cuxos valores

48

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 53: Información Turistica Apartamento Verde

paisaxísticos e naturais merecenpolo menos unha visita: como acova do Rei Cintolo, en Mondo-ñedo; xoia da espeleoloxía galegacon máis de sete quilómetros degalerías exploradas e con formasrecoñecidas de extraordinario in-terese (estalactitas, estalagmitas,columnas, coadas, piares, pisolitas,excéntricas e gours); a área xeoló-xica de Castrelo, en Burela, na quese poden observar algúns feitosxeolóxicos e xeomorfolóxicos defi-nidores da bisbarra; a área graní-tica de monte Castelo enViveiro-Ourol; o erbedal da Rúa,no alto val de Sargaledos, moi re-lacionado coas actividades da fá-brica; as fervenzas de Escouridal

en Alfoz, o pozo da Ferida en Vi-veiro-Xove e o pozo da Onza noValadouro; as turbeiras dos mon-tes dos Cabaleiros, en Viveiro eXove; as fragas -bosques de fron-dosas autóctonas- de Ferreiravellaen Riotorto, Lerias no Valadouro,do Sor en Ourol, Vilapena en Tra-bada e do Saltón, compartida porViveiro e Xove; o monte Castelo,elevación granítica no municipiodo Valadouro ou a ría do Barqueiroe do Vicedo co tramo baixo do ríoSor, que reproduce valores apun-tados para outros ríos e outrasdesembocaduras.

49

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 54: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 55: Información Turistica Apartamento Verde

Na costa da Mariña lucense atoparemos praias de finas areas dotadascon múltiples servizos que as fan merecedoras de numerosas bandeirasazuis da UE, calas solitarias, cabos, promontorios, penedías, acantilados,pequenas illas como A Coelleira, Ansarón, Os Farallóns ou A Pancha,faros, penínsulas, acantilados, portos pesqueiros, industriais e deporti-vos. Neste litoral costeiro pódese practicar todo tipo de pesca (subma-rina, de cana e barca), así como múltiples deportes náuticos durantetodo o ano.Dentro deste amplo espazo litoral comprendido entre Estaca de Bares e

a desembocadura do río Eo atopámonos cunha costa acantilada e sinuosadurante o seu tramo occidental ata Burela, e máis baixa, rectilínea e uni-forme desde esta localidade a Ribadeo, con cabos. Pero de especial relevan-cia paisaxística son as Rías Altas situadas ao leste de Estaca de Bares e,polo tanto, xa no mar Cantábrico. De oeste a leste, son as seguintes: ría doBarqueiro e do Vicedo, esta primeira situada no límite coa provincia da Co-ruña, ría de Viveiro, ría de Foz e ría de Ribadeo. Todas elas contan, a seguir,cunha breve descrición:

AS RÍAS E OS SEUS ARENAISRía do Barqueiro e do VicedoA ría do Barqueiro e do Vicedo

está moi ben limitada tanto pororiente coma por occidente. Polooeste flanquéaa a península deBares, unha estreita faixa de terraque se alonga cara ao océano,onde forma o seu vértice máis se-tentrional o cabo de Estaca deBares.

Rías e Praias

51

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 56: Información Turistica Apartamento Verde

Desde o monte Facho deMaeda, que se eleva ata os 331metros, os amigos das camiñadasteñen un miradoiro excepcionalsobre o litoral cantábrico que co-meza aquí. En fronte, no sectororiental da boca da ría, a illa Co-elleira aparece fronte á punta doEmbarcadoiro.No interior da ría os portos do

Vicedo e do Barqueiro poñen asúa nota de cor e calor humana.No fondo, alí onde as augas do

río Sor se funden coas mariñas,aparecen a illa San Martiño e olugar de Negradas, un bo exemplode aldea campesiña.Ao longo do litoral lucense da

ría do Barqueiro e do Vicedo, po-demos gozar dunha serie depraias. Entre elas destacan: Area-longa, Vidreiro e praia do Caolín.

Ría de ViveiroEntre a punta do Faro, ao leste,

e a punta Fuciño do Porco, aooeste, ábrese a boca da ría de Vi-veiro que, a xeito de uve encai-

xado, penetra cara ao sur, onde sefunde co val do río Landro quediscorre no medio de vertentesempinadas. Este feito de estar en-caixada entre elevacións, facilita aexistencia de destacados miradoi-ros. Entre eles destacamos omonte Faro e o monte de SanRoque. Neste último, ao pé dunhafermosa ermida, podemos con-templar en toda a súa amplitudea paisaxe costeira.Na ría non só se pode admirar a

vila de Viveiro, que centra a acti-vidade administrativa e comercialda bisbarra, cun importante legadodo seu pasado medieval, senónque tamén podemos visitar oporto pesqueiro de Celeiro ou apraia de Area. Na marxe occidentalda ría temos a praia de Covas,flanqueada por unha zona resi-dencial e turística.

Ría de FozA ría de Foz non é nada máis ca

unha pequena pincelada mariñadebuxada na chaira costeira. Está

52

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 57: Información Turistica Apartamento Verde

formada pola desembocadura dorío Masma, encadrada polas praiasde Altar e Rapadoira. No interior,na parte máis protexida e pe-chando parte desta desemboca-dura, fórmase unha amplamarisma, ecosistema de gran ri-queza ecolóxica, paisaxística e ma-risqueira que destaca nestasamplas chairas intermareais. Nestamarisma de augas calmas e poucoprofundas, podemos contemplarespecies de plantas capaces deconvivir coa auga e coa salinidade.O monte Guruguru ofrece unha

panorámica privilexiada da fer-mosa ría de Foz. Accedemos a estemiradoiro, saíndo de Foz en direc-ción a Burela pola estrada da costa,tomando á esquerda unha pe-quena vía que conduce a Marzán.Continuamos pola estrada ata omiradoiro do Pico da Lebre, despoisde pasar pola igrexa do BispoSanto. No miradoiro tomamos uncarreiro duns dous quilómetros delongo que conduce ata o alto domonte Guruguru.

Ría de RibadeoA ría de Ribadeo desenvólvese de

sur a norte e marca o límite entreGalicia e Asturias. Fórmase na des-embocadura do río Eo, e ten 10 kmde lonxitude e unha anchura quevaría entre os 1500 e os 700 m. Naparte máis estreita a Ponte dosSantos serve de unión para as dúasribeiras e ofrece impresionantesvistas panorámicas desde os pasospeonís. Presenta unha escasa pro-fundidade media, xa que grandesbancos de area (os "tesóns") aflo-ran durante as baixamares e istoproduce espectaculares cambios noseu aspecto segundo o estado dasmareas.O monte de Santa Cruz, empra-

zamento da “Aula da Natureza”, tenunha área recreativa e un miradoirosituados a uns 180 m de alturasobre a ría. Ao monte pódese acce-der polo antigo trazado do CamiñoNorte de Santiago, que pasa polaparroquia de Ove, ou en coche polaestrada que leva cara ás parroquiasdo interior.

53

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 58: Información Turistica Apartamento Verde

A ría conta con varias praias. Amáis importante delas é a de Arnao,na parte asturiana, preto da bocada ría. Fronte a Arnao está a pe-quena praia do Cargadoiro, e máisdentro na mesma costa a praia ar-tificial dos Bloques.

A costa exteriore as súas praiasA fronte litoral de Xove é acan-

tilada e abrupta a excepción dos

lugares onde se formaron amplosareais. Entre os que destacamos aspraias de Esteiro e Portocelo. Caraao leste, onde a costa se tornamáis irregular, atópase a enseadade San Cibrao (Cervo) onde estánas praias da Rueta, do Torno eCaosa. Burela presenta como prin-cipal areal o da Marosa, aínda queconta con outras pequenas praiascomo a urbana de Portelo e as dePedrouro, Os Cantiños e Ril.

54

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 59: Información Turistica Apartamento Verde

Foz, pola súa banda, con 25 kmde costa alberga interesantespraias. De todas elas destaca ARapadoira, situada no centro ur-bano, que é a máis concorridadurante a época estival e galar-doada sucesivamente co distin-tivo de bandeira azul xa queconta con todo tipo de servizos.Un fermoso paseo bordea o lito-ral ata chegar ao Cu do Castro,ao final da praia de Llas. No mu-nicipio tamén hai outras praiaspequenas como son Sarrido, Fa-zouro e Lagoa. En Nois está apraia das Polas, un pequeno arealmoi soleado e acolledor, que naépoca estival está moi concorridopor mor da paz e a tranquilidadeque se respira. Próxima está apraia dos Xuncos que pertence áparroquia de Cangas.Nos municipios de Barreiros e

Ribadeo a costa caracterízase pororixinais formacións rochosas e

fermosos areais ao pé dos acanti-lados. Entre estas praias destacanas de Altar, Balea, Moledo e OsCastros. Pero especialmente, apraia das Catedrais, con bandeiraazul desde 1997 e é monumentonatural, coñecida polas súas es-pectaculares formacións rocho-sas que lembran arcobotantesgóticos.

Praia das CatedraisA praia de Augas Santas, coñe-

cida desde o punto de vista turís-tico por praia das Catedrais, estásituada na parroquia da Devesa,no municipio de Ribadeo. Locali-zada nun contorno pouco urbani-zado, conta cunha interesantefauna e flora. Trátase dunha praiade ondada moderada que se debevisitar no devalo, xa que candosobe a marea queda rapidamentecuberta pola auga. O que máischama a atención son as forma-

55

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 60: Información Turistica Apartamento Verde

cións rochosas orixinadas pola in-tensa erosión exercida polo marsobre os acantilados de xisto,lousa e cuarcita, que conformanentrantes e saíntes, pasadizos,furnas ou grutas, illotes, bufadoi-ros e farallóns rochosos illados ouunidos á terra por impresionantesarcos rochosos.

Esta praia, xunto coas de SanMiguel de Reinante (Barreiros),Esteiro, As Illas, Os Castros, Are-osa e Olga (todas de Ribadeo),dálle nome e conforma a zona dasCatedrais, espazo natural prote-xido e catalogado como rede Na-tura e lugar de importanciacomunitaria desde o ano 2003.

56

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 61: Información Turistica Apartamento Verde

57

RELACIÓN DE PRAIAS CON BANDEIRA AZUL 2007

AYUNTAMIENTO PLAYA

Barreiros Acantilado/Remior

Barreiros Altar

Barreiros Arealonga-San Miguel de Reinante

Barreiros As Pasadas

Barreiros Benquerencia-Valea

Barreiros Coto

Barreiros Lóngara

Barreiros San Bartolo

Burela A Marosa

Burela O Portelo

Cervo Cubelas

Cervo O Torno

Foz A Rapadoira

Foz Areoura

Foz As Polas-Nois

Foz Llas

Foz Pampillosa

Foz Peizás

Ribadeo As Catedrais

Ribadeo Os Castros

Vicedo, O Xilloi

Xove Esteiro

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 62: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 63: Información Turistica Apartamento Verde

Ruta “Paisajes da Mariña”Esta ruta circular, para facer en vehículo, fraccionable nas etapas que

un desexe, pode partir de calquera dos principais núcleos comarcais. Porexemplo, pódese saír de Viveiro, tomando a C-640 que pasa inmediata-mente polo espazo protexido do Landro e o seu esteiro. Antes de des-viarse aos 3,5 km na ponte sobre o río Landro pola LU-161 cara aMondoñedo, pódese continuar pola comarcal e tomar un desvío -a outros3,5 km da ponte- cara ao monte Castelo, onde fermosas formacións gra-níticas entre piñeiros e unha área recreativa nos preparan para gozar-mos dunha das vistas máis espectaculares da Mariña Occidental, sobretoda a ría de Viveiro, os vales do Landro e os seus afluentes e os contra-fortes do Xistral. Seguindo pola LU-161, esta fainos pasar en 3 km poloeucaliptal de Chavín, e en 12 km pola fraga do Saltón e deixamos o es-pazo de monte Maior ao norte. Esta mesma vía lévanos aos contrafortesdo Xistral, unidade montañosa á que podemos acceder desde Ferreira deValadouro -11,5 km desde a fraga do Saltón-, seguindo o val do río Ouropor Recaré eFrexulfe atachegarmos áaldea de Cadra-món -a 11,5 km.Esta aldea estáen pleno cora-zón da serra eposúe unha en-trañable ermidade orixe romá-nica. Desde ela,pasando por

Rutas

59

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 64: Información Turistica Apartamento Verde

Chao, a igrexa de Santa María doPereiro, A Torre e Beloi chegamos,de novo polo val do río Ouro, áSeara, en Alfoz -12,7 km. Alí reto-mamos a estrada cara a Mondo-ñedo que nos fai pasar, entreelevacións graníticas, polo val dorío Masma. Despois de chegarmosa Mondoñedo -16,5 km, podemosfacer unha escapada á cova doRei Cintolo -6 km-, para a que haique seguir pola CP 31-02 desde obarrio dos Muíños. De volta aeste, tómase a LU-124 para che-gar en 7,5 km a Lindín, desdeonde se pode ir por pistas ata omonte Padornelo. Desde esta ele-vación hai unha vista espléndidasobre a capital mindoniense e assúas terras próximas, tamén sepode gozar de vistas sobre o Xis-tral, A Toxiza, o val de Lourenzá eo val do Masma ata a propia vilade Foz e a costa próxima. Se-guindo a LU-124 desde Lindín, en8 km chégase ao porto da Cruz daCancela, cruzamento desde o quese observan interesantes panorá-

micas sobre o val de Lourenzá edesde onde é recomendable o as-censo -só a pé ou en todoterreo-ao monte Carracedo, en Riotorto.Este pico fai posible ver aomesmo tempo áreas tan distantescomo o Xistral, a costa de Foz, oPadornelo, as terras de Riotorto,Meira e Pastoriza, as abas mediase altas do val do Eo e a parte máisoccidental de Asturias, incluíndotamén o norte da serra dos Anca-res e a súa unión coa cordilleiraCantábrica. Seguindo a vía chega-mos en 2,5 km ao Vilar de San-tiago, onde unha pista nos levapola Muxueira ata A Augaxosa -3km. Desde A Augaxosa pódesefacer un pequeno desvío -2,8 km-para achegarnos pola CP 5506 ataO Picato, na serra da Cadeira,onde o municipio de Trabada si-nalizou rutas que permiten coñe-cer a fraga de Vilapena e sedescobren boas vistas panorámi-cas sobre parte da Mariña Orien-tal. Seguindo desde A Augaxosachégase á Pontenova polo Acivroe Santo Estevo a través da CP 48-03 -11 km. Desde A Pontenova, endirección a Vilaoudriz pódese se-guir a LU-741 para visitar a inte-resante fraga das Reigadasacompañada do seu conxunto et-nográfico -uns 11,5 km ata Bogo.De volta na Pontenova continúasea ruta polo val do Eo ata a ría, easí pódese gozar do ambiente flu-vial e do esteiro a partir das víasprincipais, a N-640 e a N-642 -36km. Unha vez en Ribadeo, reco-méndase ascender ao monteSanta Cruz -2,5 km- para apro-

60

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 65: Información Turistica Apartamento Verde

veitar as vistas sobre a ría, a pla-nicie costeira asturiana e a costade Ribadeo e Barreiros ata Foz eBurela. Precisamente é posiblepercorrer ao pé do acantilado,nun ameno percorrido, o espazoprotexido e o monumento naturaldas Catedrais, seguindo desde avila ribadense por pistas próximasao mar que van pasando porRinlo, Os Castros, Esteiro, As Ca-tedrais, Arealonga, As Lóngaras eAltar. Desde alí é posible observara ría e o esteiro do Masma. Indocara ao interior chégase ata a N-634 en San Cosme. En dirección aFoz, 4,5 km despois de entrar naN-642 e cruzar a ría, atopamos adesviación para a LU-152. Despoisde pasarmos o km 7 desta vía,unha desviación lévanos ao picoFrouxeira, lugar mítico no quequedan algúns restos do castelodo mariscal Pardo de Cela, figuraeminente da bisbarra. Desde estaelevación, a 427 m de altitude,admíranse todo o val do río Ouro,os montes do Buio, o Xistral, a ría

de Foz, o macizo da Toxiza, ocurso baixo do río Masma e acosta da Mariña desde Foz a Ri-badeo, continuando pola costaasturiana ata Tapia de Casariegoe, en días de boa visibilidade,bastante máis ao leste polachaira costeira de Asturias. Con-tinuamos pola estrada que se-guiamos ata o km 10,5, onde secruza coa LU-151. Esta lévanosdurante 10 km polo espazo natu-ral protexido do río Ouro ata asúa desembocadura en Fazouro.Unha vez en Fazouro seguimosen dirección a Ferrol 8,5 km ataBurela, onde podemos visitar aárea de interpretación xeolóxicado Castrelo. De Burela, coas se-rras costeiras ao sur, a estradaprincipal lévanos, en algo máis de13 km, ata Xove. Desde esta loca-lidade, tomando vías locais quepercorren o litoral, podemosgozar do espazo protexido daCosta da Mariña Occidental pa-sando pola punta Roncadoira, ailla Ansarón, Portocelo, o areal de

61

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 66: Información Turistica Apartamento Verde

Esteiro, monte Faro e Area ata che-garmos definitivamente a Viveiro.

Ruta Pardo de CelaO mariscal Pardo de Cela che-

gou a inquietar os Reis Católicose acabou decapitado na praza pú-blica de Mondoñedo. A ruta domariscal recrea os principais luga-res históricos daquel episodio de-cisivo na historia do Reino deGalicia. A asociación cultural Omundo de Galea estableceu, hai xa30 anos, un percorrido turísticoque se chama Ruta Pardo de Celapara recuperar a súa figura histó-rica. Nós propoñemos unha rutaque percorre os municipios lucen-ses de Viveiro, O Valadouro, Foz,Alfoz, Lourenzá e Mondoñedo. Entodos eles hai monumentos, for-talezas e lugares naturais nos queviviu e loitou Pardo de Cela. A rutamestura historia e lendas, estasúltimas xa imposibles de esquecerporque foron transmitidas de xe-ración en xeración polo pobo queun día foi vasalo do mariscal.

Iniciamos a ruta en Viveiro. Amonumental cidade de Viveiro,que foi señorío do mariscal, "Al-callde do concello e a sua terra ejurdiçon" ata a súa derrota e pos-terior execución en Mondoñedo.Alí, o convento de San Francisco,conxunto declarado monumentohistórico nacional, de estilos ro-mánico e gótico, atesoura o sepul-cro de dona Constanza de Castro,filla do mariscal.Posteriormente, partimos en di-

rección ao municipio de Alfoz. Alfozfoi escenario decisivo da confronta-ción protagonizada entre o mariscale os Reis Católicos.Unha das fortalezas do mariscal

é a Torre da Homenaxe do Castrode Ouro en Alfoz -desde Viveiroséguese a C-640 en dirección aOurol durante 3,5 km e logo 30km pola LU-161 ata A Seara, capi-tal municipal de Alfoz, onde seatopa a torre. Esta fortaleza foiconstruída no s. XV sobre un es-tratéxico castro ou poboado celtacon vistas sobre o val do río Ouro.

62

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 67: Información Turistica Apartamento Verde

Castelo de estilo gótico, foi des-truído tras a súa execución e re-habilitado a principios do séculoXX como casa consistorial e aíndaconserva parte da capela e dosmuros defensivos. Tamén paga apena achegarse á igrexa, queconta cun retablo e cunhas pintu-ras murais relevantes.Entre as parroquias de Santa

Cecilia e Adelán, no pico Frou-xeira, con amplas vistas sobre oval e a costa de Foz e Ribadeo,atópanse as ruínas do históricocastelo da Frouxeira, principal eestratéxica praza de Pardo de Celae seguinte parada na nosa ruta -desde A Seara, vólvese pola LU-161 durante 3,5 km, logo tómase aLU-152 en dirección a Foz durante7 km aprox. e desde o lugar dasSeixas unha pista á dereita léva-nos en algo máis de 2 km ao cumedo monte. O castelo da Frouxeiraestá situado a 427 m sobre o niveldo mar e del, actualmente, só seconservan algunhas ruínas incrus-tadas no domo granítico que osostiña. Alí, durante 3 anos -se-gundo a lenda-, Pardo de Cela re-sistiu ao exército castelán enviadopara derrotalo ata a traizón quelle custaría a vida. O mariscal foiapresado por sorpresa no salón docastelo, que foi mandado destruírtras a súa execución.Unha vez contemplada a pano-

rámica desde A Frouxeira -descritana ruta dos espazos naturais evistas panorámicas-, partimospara admirar a basílica de SanMartiño de Mondoñedo (Foz) -para a que hai que seguir desde As

Seixas a LU-152 durante 2,5 kmen dirección a Foz, ata o lugar deVer e alí tomar unha estrada localque en 2 km leva á catedral. Con-siderada a primeira catedral deEspaña foi sé episcopal da actualdiocese de Mondoñedo desde oano 870 a 1113. Chegou a ter 15bispos, os máis notables san Ro-sendo e san Gonzalo, prelado aoque o pobo acabou chamando oBispo Santo. Entre os seus mila-gres está afundir, a base de ora-cións, as naves normandas queatacaban a costa lucense, ade-mais de facer manar auga dafonte da Zapata, a carón da cate-dral, da que se especula que xur-diu o líquido tras un golpe daferradura do seu cabalo oumesmo da súa propia zapatilla. Abasílica, cunha cabeceira de estilorománico lombardo-catalán,conta cun pequeno museo parro-quial. Nel gárdase o sarcófago, oanel e o báculo do Bispo Santo,

63

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 68: Información Turistica Apartamento Verde

así coma tallas procedentes de re-tablos e unha placa de pedra quese sospeita foi o primitivo retablodo altar románico.O mariscal Pardo de Cela tivo o

cargo de comendeiro do bispado,polo que cobraba os aforamentosdos lugares de Celeiro de Mari-ñaos, Galgao, Quende e Bembibre,por parte do mosteiro de Vila-nova de Lourenzá. No ano 969 oconde Osorio Gutiérrez, parentedo rei Ordoño III e Ramiro II, fun-douno e recluíuse nel como fradetras morrer a súa muller. A fa-chada da igrexa dezaoitesca domosteiro foi feita polo arquitectoFernando de Casas y Novoa, nuntraballo que foi o ensaio da súamáis famosa creación, a fachadado Obradoiro da catedral de San-tiago de Compostela. A Lourenzá,pasando por Celeiro de Mariñaos,chégase, desde San Martiño deMondoñedo, volvendo ao cruza-mento de Ver e seguindo cara aoleste pola LU-152 que en 4 kmnos deixa na ría de Foz. Alí, sé-

guese a N-642 en dirección a Ri-badeo ata que uns 4 km despoisun cruzamento nos permite xirarcara a Mondoñedo pola N-634.En 4 km chegamos a Celeiro deMariñaos e noutros 6 a Vilanovade Lourenzá.Por esta mesma vía, nuns 8 km

chegamos a Mondoñedo, destinofinal desta ruta. Apresado o 7 dedecembro de 1483, tras 3 anos debelixerancia militar contra oReino de Castela e Aragón, o ma-riscal foi condenado a execuciónpública en Mondoñedo, capital deprovincia do Reino de Galicia,xunto co seu fillo e o nobre e lealseñor Pero de Miranda. PeroPardo foi executado fronte á ca-tedral. Nun escrito manufactu-rado con case toda seguridadepor un membro da familia dosSaavedra, alá polo ano 1515 anó-tase algo a propósito do seu en-terramento: "...o sepultaron juntoa o Pulpito do Evangeo, é portada Capela mor da Catredal”. Napraza da Catedral tamén se atopaun monólito que lembra a mortedo mariscal Pardo de Cela en1483. Se o viaxeiro chega unxoves a esta praza poderá ver omercado semanal e, se o fai enagosto e na data exacta, atopa-rase cun retorno ao pasado deMondoñedo, xa que se celebra unmercado medieval que lembratodos os oficios artesanais daidade media.Outro dos lugares relacionados

directamente coa lenda do maris-cal é o barrio mindoniense dosMuíños. Nel sitúase a antiga

64

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 69: Información Turistica Apartamento Verde

ponte dos Ruzos, que pasou achamarse a partir do que segue,ponte do Pasatempo. Segundo alenda, dona Isabel de Castro, es-posa de Pardo de Cela, que volvíaa Mondoñedo dez días máis tardecun indulto real, foi retida á en-trada da cidade polos secuacesde Fadrique de Guzmán, bispo deMondoñedo, inimigo mortal domariscal. O bispo traidor mandouentreter nesta ponte a damamentres se apuraba a execuciónna praza da Catedral.

“Ruta do Ferro”Pola súa abundancia e varie-

dade, o patrimonio industrial éun tipo de legado destacado efundamental para A Mariña. Den-tro deste, o de máis relevancia éo relacionado coa extracción,transporte e transformación doferro. A xeoloxía mariñá, rica enminerais de ferro, posibilitou odesenvolvemento dunha indus-tria extractiva e transformadoraque foi evolucionando co paso

dos séculos e aproveitando as co-municacións cos depósitos e coaindustria do resto da cornixacantábrica.Entre os puntos de extracción

destacan as minas da Silvarosa(Viveiro) e Vilaoudriz e O Boulloso(A Pontenova). Atopamos certonúmero de ferrarías, que a pesarde que están, en xeral, en bas-tante mal estado -ou practica-mente desaparecidas-, constitúenun conxunto patrimonial quecómpre valorar. Existen algunhasque xa forman parte de exposi-cións permanentes: Bravos(Ourol) e Bogo (A Pontenova).Outro elemento clave de trans-formación do mineral son os for-nos de limonita da Pontenova eda Boullosa. Recuperados para aexposición ao público, son unsímbolo para a bisbarra e a histo-ria industrial de Galicia. Por úl-timo, a estrela do patrimonioindustrial é a Complexo de Sar-gadelos, por historia e por signi-ficado como fito industrial en

65

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 70: Información Turistica Apartamento Verde

Galicia e mais en España. Non de-bemos esquecer os medios detransporte e carga do mineralcomo os embarcadoiros de Riba-deo e de Viveiro, o ferrocarril deVilaoudriz a Ribadeo ou o lamen-tablemente desaparecido cableaéreo da Silvarosa.Con todo, o patrimonio indus-

trial da Mariña non queda soa-mente no aproveitamento doferro. Existe un amplo legadohistórico de iniciativas protoin-dustriais e industriais que me-rece ser admirado: centraishidroeléctricas de inicios de sé-culo XX como a de Chavín, anti-gas fábricas de tecido, a fábricade vehículos de Viveiro, a famosaAduana de Ribadeo; e todosaqueles testemuños relacionadosco mundo do mar, como o bale-eira de Morás (Xove), as cetariasde Rinlo, as fábricas de salga-deira do Vicedo e de San Cibraoou a carpintaría de ribeira destaúltima vila. Todos estes estable-cementos suman unha impor-

tante rede de legado patrimonialchamada a formar parte dunharuta de extraordinarios valoreshistóricos e tecnolóxicos.O municipio da Pontenova é o

punto de partida. Desde alí, po-demos empezar visitando asminas Vilaoudriz, a pouco máisde 1 km seguindo a LU-704, nasque se conservan extraordinariasgalerías interiores con lagos, cor-tes espectaculares e materiais einfraestruturas mineiras. Se-guindo esta vía, noutros 10 kmchégase á ferraría de Bogo, queforma parte dun proxecto muse-ístico. Este establecemento fe-rreiro ten un grande intereseetnográfico e conserva en bo es-tado o conxunto arquitectónicorelacionado con esta actividadeprotoindustrial. Aínda que o edi-ficio pertence á parroquia de SanPedro de Bogo, en realidade o es-tablecemento está en territorioda parroquia de Vilaboa. Apro-veitaba o mineral da zona, posi-blemente mesturado co de

66

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 71: Información Turistica Apartamento Verde

Somorrostro. Un incendio aca-bou coa súa actividade definiti-vamente.De volta na Pontenova, pode-

mos gozar cos fornos de mineral,símbolo industrial da Galicia deprincipios de século XX. Os ladri-llos que se utilizaron para aconstrución destes saíron da fá-brica de Sargadelos. Teñen 11metros de altura e 4 de diámetrosuperior no tronco de cono queconforman, contan con catroportas na parte baixa e un conode fundición con aletas de distri-bución. O primeiro data de 1902,o segundo de 1903, o terceiro de1912 e o seguinte de pouco des-pois. As instalacións mineiras queexisten na Boullosa pódense visi-tar partindo da vía verde do fe-rrocarril mineiro. Alí existiron 3fornos de calcinación dos que sóqueda un en bastante bo estado.Tamén permanecen os muros dasinstalacións anexas aos fornos.O tren de vía estreita tiña 34

km de lonxitude e 1 metro deancho entre os raís e unía asminas de Vilaoudriz e O Boullosoco cargadoiro de mineral de Ri-badeo. As obras comezaron en1902 e funcionou desde 1903para mercadorías e 1905 paraviaxeiros. Estivo activo ata 1964.Serviu para exportar o mineraldas minas desde o porto de Riba-deo con destino a Rotterdam, Ar-drosan, Swansea ou Glasgow.Existían catro estacións -Vilaou-driz, San Tirso, Porto-Vaga e Ri-badeo- e outros catro apeadeiros.A estación de Vilaoudriz pretén-

dese recuperar mediante fondosAGADER. O trazado na Pontenovaestá sinalizado pola DirecciónXeral de Turismo como vía verde.En chegando a Ribadeo, o em-

barcadoiro de mineral permiteobservar unha espléndida vistasobre a ría e as terras asturianaspróximas. Era o final da víaférrea.Para a seguinte parada princi-

pal desta ruta cómpre seguirmosdesde Ribadeo a N-634 durante18 km ata Barreiros e logo seguir25 km pola N-642 e C-642 en di-rección Ferrol ata Cervo, onde nosdesviaremos ata o antigo Com-plexo siderúrxico de Sargadelosna parroquia de Santa María deSargadelos. Autorizado en 1791 eposto en marcha en 1794 cun altoforno instalado polo enxeñeirosuízo Richter, foi o símbolo indus-trial de Galicia durante moitotempo. Empezou como fábrica depotes e alto forno para a confec-ción de todo tipo de ferraxes, eaxiña obtivo o beneplácito estatal

67

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 72: Información Turistica Apartamento Verde

para a fabricación de armas emunicións. Acabou pechando en1875 antes ca moitas ferraríastradicionais, a pesar de ser unhaindustria moi avanzada para oseu tempo, e en 1861 contaba condous altos fornos alimentadospor carbón vexetal.A ruta continúa ata a última

parada en Viveiro, a onde sechega seguindo a vía principalque traiamos durante outros 17km. Despois de cruzarmos aponte sobre o Landro, desdeCovas cómpre ascender algo máisde 3 km por pistas locais ata osaltos da Silvarosa para visitar asminas de extracción do ferro. Asantigas instalacións mineiras daSilvarosa, localizadas na parteoccidental do municipio de Vi-veiro, teñen a orixe da súa activi-dade en 1893. O seguinte puntode interese é o do embarcadoiro

do mineral, ao que se chega vol-vendo a Covas e seguindo a C-642 en dirección a Ferrol durante2 km para desviarse á dereita porunha pista local que leva á termi-nal do embarcadoiro en menos de1 km. Este foi recuperado a finaisdo século pasado. Alí chegabanas vagonetas co mineral de ferroda Silvarosa para o seu embarquee exportación estatal e interna-cional. Baixaban estas desde osaltos da mina por un cable aéreode 5 km de lonxitude.Entre calquera dos puntos

principais citados é posible facerrutas alternativas para ir visitaroutros puntos de interese polopatrimonio industrial que pre-sentan. Por exemplo, desde APontenova pódese ir ao mazo e áárea de interpretación ferreira deFerreiravella en Riotorto, para oque se toma a N-640 en dirección

68

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 73: Información Turistica Apartamento Verde

a Lugo durante 1,5 km e desvíaseun pola LU-124 para chegar ásRodrigas en algo máis de 6 km efinalmente alí tomar pola CP-55-01 que en algo máis de 5 km nosdeixa no citado lugar. Ao longoda costa entre Ribadeo, Cervo eViveiro, pódense visitar, en des-víos de escasa quilometraxe, ruí-nas salgadeiras, antigas cetariase mesmo algunha fábrica bale-eira, entre outros recursos. Desdeo embarcadoiro do mineral de Vi-veiro, se non se quere dar porconcluída a ruta, pódense visitarno Vicedo, a 10 km, as salgadeirasda capital municipal. Desde a vilaviveirense, en algo máis de 6 km-ver a ruta dos espazos naturais-chegamos ao antigo complexoindustrial de Chavín, como mini-central hidroeléctrica de princi-pios do século XX, antigasfábricas de tecidos e o pasado in-dustrial da fábrica de coches, een só 10 km estariamos na ferra-ría de Bravos, en Ourol.

Ruta do Camiño Nortede SantiagoO antigo Camiño Norte de San-

tiago no tramo de Ribadeo a Mon-doñedo cara a Santiago deCompostela conflúe no municipiode Lourenzá, a través de dous ra-mais:Un deles entra en Galicia a tra-

vés da Ponte dos Santos en Riba-deo e tras pasar pola igrexa daPonte, cos seus interesantes fres-cos murais, continúa polo munici-pio de Barreiros ata Lourenzá, pasapola capela da Santa Cruz e atra-vesa a antiga Ponte da Pedra.O outro ramal entra desde o

fondo da ría de Abres, cara a Tra-bada e, ascendendo ata a capelade San Marcos, descende poste-riormente ata Lourenzá.Despois de chegarmos a Lou-

renzá, o camiño de Santiago con-tinúa ata Mondoñedo.

69

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 74: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 75: Información Turistica Apartamento Verde

A Mariña ten un referente histórico de artesanía, trátase das cerámicasde Sargadelos, produto de extraordinario valor e recoñecemento fóra deGalicia. A antiga fábrica de louza de Ibáñez converteuse nun centro de arteda man de Luís Seoane e de Isaac Díaz Pardo, á súa vez apoiados por unhaampla listaxe de literatos, artistas e científicos. Trátase do Laboratorio deFormas de Galicia, que desde 1970 se erixiu nun referente cultural e artís-tico que segue hoxe en día producindo vaixelas e outros útiles de enxoval,ademais de numerosas figuras decorativas cuxo deseño e calidade son ex-traordinarios. Moitas destas pezas fan referencia á historia e á etnografíade Galicia, polo que ademais de atesourar un grande atractivo visual teñenun importante significado cultural para esta terra.Como herdanza da gran tradición secular de transformación do ferro

que existe en toda a bisbarra, da que dan testemuño os documentos his-tóricos e as ruínas de numerosas ferrarías, queda hoxe unha actividade acabalo entre a industria tradicional e a artesanía. Trátase dos ferreiros que,a pesar de que contan con efectivos en varios municipios, teñen comocentro indiscutible o concello de Riotorto. Alí, en Ferreiravella, nas Rodri-gas, en Espasande e noutras aldeas aínda quedan máis de 20 ferreiros tra-ballando nos seus pequenos talleres todo tipo de pezas, útiles oudecorativas, que despois venden polas feiras de toda Galicia e nos merca-dos urbanos máis importantes. Adaptados á demanda de novos produtos,non só realizan, coma antano, apeiros de labranza, senón tamén elemen-tos de artesanía e pezas de deseño para cubrir novas necesidades. Sen pu-blicidade, nas súas vellas forxas que parecen ancoradas noutra época,estes artesáns seguen dándolle vida a unha profesión case desaparecidae demostrando que aínda é útil.Ademais destas dúas actividades, A Mariña conta con toda unha serie

de artesáns, dispersos polo territorio, moitos en lugares apartados dasáreas máis turísticas e buliciosas e que seguen desenvolvendo as súas

Artesanía

71

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 76: Información Turistica Apartamento Verde

calidades como actividade profe-sional ou como ocupación. Existeasí cestaría e artesanía dos teci-dos no Valadouro e en Mondo-ñedo, oleiros na propia vilamindoniense, en Cervo e en Vi-veiro, artesáns da madeira en Fre-xulfe e Cervo, e zoqueiros nomunicipio do Valadouro.En Mondoñedo, no barrio dos

Muíños, preto da ponte do Pasa-tempo desenvólvese desde o ano2004 unha interesante actividadeartesanal orientada cara á recu-peración da cultura popular eaberta ás actividades turísticas.Únense a tradición e a moderni-dade e empregan diferentes téc-nicas de traballo para alcanzarexcelentes produtos en madeira,cerámica, fotografía, cartón, téx-

tiles e repostaría.Existe unha vertentede investigación e re-compilación de antigastradicións para ali-mentar constante-mente esta iniciativa.Trabállase o liño efanse monicreques,pastelaría diversa ezocas, entre outrosprodutos.A Mariña tamén

conta cunha feira deartesanía, que cobrapeso ano a ano, e quese celebra en Burela aprimeira fin de semanade agosto, coincidindocoa feira do Bonito.Esta celebración, que sedenomina Produart,

céntrase nos produtos artesanaise ecolóxicos, tanto da bisbarracoma de diversos lugares de Gali-cia e do exterior da nosa comuni-dade. Entre os sectoresrepresentados destaca o dos pro-dutos alimentarios, naturais eecolóxicos, artesanais e comple-mentos, terapias alternativas e há-bitat, e cada vez cobra máisimportancia a bioconstrución, conrepresentación mariñá, que buscarecuperar todo aquilo positivo queachegaba o mundo tradicional.Tamén é posible atopar artesanía

da bisbarra nos mercados medie-vais, nas feiras tradicionais e nasfestas gastronómicas que se cele-bran ao longo de todo o ano nosdiferentes municipios da bisbarra.

72

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 77: Información Turistica Apartamento Verde

73

RELACIÓN DE ARTESÁNSCONCELLO DE ALFOZ

TIPO NOMBRE CALLE LUGAR PARROQUIA TELÉFONOCarpintería Alberto Geada Val Acernadas, 5 Lagoa (San Vicente) 636396824Zoquero Alberto Geada Val Acernadas, 5 Lagoa (San Vicente) 636396824Zoquero Manuel Orencio Campo Fraga Barbeito, 6 Carballido (San Sebastián) 982558603CONCELLO DE CERVO

TIPO NOMBRE CALLE LUGAR PARROQUIA TELÉFONOCerámica Manuel Miranda Ruíz Urb. Riocovo, R/Once, 17 Cervo Cervo (Santa María) 982595237Marroquinería Vidal Revilla Villegas Xosé Álvarez, 7-3 Cervo Cervo (Santa María) 982557834CONCELLO DE FOZTIPO NOMBRE CALLE LUGAR PARROQUIA TELÉFONOCerámica Daniel Tomás Río Rubal Caritel, O, 6 San Martiño de Mondoñedo 982132694Modista María Remedios Espantoso Espiñeira, 25 666205595Vidrio Arte en vidrio Dianadri, C.B. Cervantes, 17 Foz Foz (Santiago) 982132096CONCELLO DE LOURENZÁTIPO NOMBRE CALLE LUGAR PARROQUIA TELÉFONOFotografía Lucía Valea López Calvo Sotelo, 21 Lourenzá San Tomé de LourenzáRestauración María Esther García Fernández Travesía da Mariña, 22. 2º B 982121633CONCELLO DE MONDOÑEDO

TIPO NOMBRE CALLE LUGAR PARROQUIA TELÉFONOAlfarería María Jesús López Lage Bº Os Muíños de Abaixo 657605618Carpintería José Otero Rejes A Seara, s/n Masma 982519401Carpintería Miguel Ángel Fernández González Valiño, O. 23 Remedios, Os 619271490Fotografía Luisa Fernanda Trigo Nécega Antiga Escola do Carme, s/n Carme, O (Nosa Señora) 606130032Pastelería Ángeles y Magín, C.B. Rúa Bispo Sarmiento, nº 35 982521014Restauración Miguel Ángel Fernández González Valiño, O. 23 Remedios, Os 619271490Restauración Regina Lorences Salgueiro Coto da Recadieira 982507052Serigrafía Mª Ángeles García Tuñón Pontepousada, 7 687310768CONCELLO DE A PONTENOVATIPO NOMBRE CALLE LUGAR PARROQUIA TELÉFONOCarpintería César, S.L. Rececende, 26 Rececende (San Xoán) 982346061Carpintería Francisco Martínez Bermúdez Estrada Xeral, 2CONCELLO DE RIOTORTO

TIPO NOMBRE CALLE LUGAR PARROQUIA TELÉFONOForxa e ferrería José Mario Cabo Jardón Ermida, A. 25 Espasande de Baixo 982346144Forxa e ferrería Manuel Alonso Fojaca Ermida, A. 17 Espasande de Baixo 982346219Forxa e ferrería Manuel Pol Veiga Ribadiña, A. 1 Ferreiravella (San Xillao) 982346435Tornería Torneados Potes C.B. Av. Grupo Escolar, s/n 982346476CONCELLO DE TRABADATIPO NOMBRE CALLE LUGAR PARROQUIA TELÉFONOCerámica Lucía Fernández-Catux García Vilafernando, 3 Valboa, A (Sta. Mª Madalena) 669446352CONCELLO DE O VALADOURO

TIPO NOMBRE CALLE LUGAR PARROQUIA TELÉFONOZoqueiro Eduardo Rouco Fernández Pazo, O. 10 Laxe, A (San Xoán) 982574615CONCELLO DE VIVEIRO

TIPO NOMBRE CALLE LUGAR PARROQUIA TELÉFONOCerámica Alfonso Otero Regal Avda. Lourdes, 35, Baixo Viveiro (Sta.María e Santiago) 986562589Confitería Dominicas Cto. Valdeflores Xunqueira, nº 111Xoiería Hilario Rubal García Pastor Díaz, 64 982563611Metalistería Óscar Rodríguez Joyeros S.L. Avda. Cervantes, 5-7 982550057Vidriero José Luis Neira Brochs Area, 68 Faro (San Xiao) 982551131

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 78: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 79: Información Turistica Apartamento Verde

Na bisbarra da Mariña celébranse actualmente máis de 30 festas e fei-ras distribuídas ao longo do ano, entre as que destacan algunhas de tipogastronómico e outras cuxo recoñecemento vai máis aló das fronteiras ga-legas. De todas elas describimos as que contan cun recoñecemento de in-terese estatal ou rexional.

FESTA DE INTERESE TURÍSTICO NACIONALSemana Santa de ViveiroEstá considerada como unha das mellores de Galicia pola riqueza das

súas imaxes, a orixinalidade dalgún dos seus pasos e mais pola antigüi-dade; a súa orixe dátase no século XIII, desde os primeiros momentos dafundación da comunidade franciscana na vila. Viveiro ten un bo númerode confrarías entre as que se poden nomear a da Nosa Señora do Rosa-rio, o Cristo da Piedade, O Prendemento, As Sete Palabras e A Santa Cruz.As procesións máis destacadas son as do Encontro, que con imaxes arti-culadas representa o camiño do calvario de Xesús; a do Desencravo e

Festas

75

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 80: Información Turistica Apartamento Verde

Santo Enterro, que representa odescenso da cruz para dar pasoao Santo Enterro; A Última Cea,cos pasos da Cea, Horto, EcceHomo, Nazareno e a Dolorosa; APaixón, cos pasos do Prende-mento, As Sete Palabras, A Pie-dade e María ao pé da Cruz; e OsCaladiños, que invita á oración eao recollemento, na que unha vilaenteira acompaña a Dolorosa noseu regreso ao calvario xa entradaa madrugada.

Rapa das bestas de CandaosoCelébrase o primeiro domingo

de xullo. Trátase dun curro de ca-balos garañóns, no que a doma eas carreiras forman parte destaancestral festa que presenta asseculares relacións entre o homee o medio a través do gando sal-vaxe cabalar. O evento, que tenlugar nos montes de Buio e Lerín,comeza de madrugada cando osxinetes, tras almorzar as tradicio-nais sopas de allo, inician a reco-llida dos cabalos salvaxes quexuntan nun curro. Alí, os máis ex-pertos, que se chaman aloitado-res, nunha singular loita coanimal, marcan, rapan as crinas edomestican os cabalos. Cando re-

mata a rapa celébrase unha festatradicional que dura ata que anoite chega aos montes.

Xira de Santa CruzTermo afín coa veciña Asturias,

as xiras son romarías. A de SantaCruz suma aos valores culturais,relixiosos e gastronómicos, a po-sibilidade de facer sendeirismo eo gozo da paisaxe desde a fabu-losa vista panorámica. Celébraseo primeiro domingo de agostodesde 1965, cando milleiros deromeiros soben ao monte SantaCruz, excelente miradoiro sobre aría e a vila de Ribadeo. Ademaisten lugar o Día da Gaita é cóntasecun festival folclórico que se des-envolve entre as árbores que exis-tente arredor do Monumento aoGaiteiro, obra do escultor ouren-sán Faílde.

Festas Patronais deSan Lourenzo en FozCon todo o sabor das festas pa-

tronais galegas, que son un doseventos máis repetidos e tradicio-nais nas aldeas e nas vilas. As patro-nais de San Lourenzo celébranse entorno ao día 10 de agosto, xornadacentral destas. Neses días a Foz aco-

76

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 81: Información Turistica Apartamento Verde

den múltiples atraccións, gruposfolclóricos e prestixiosas orques-tras que animan as rúas. Os fogosacuáticos de artificio son o princi-pal atractivo nocturno e dese xeitosúmanse a esa tradición tan arrai-gada en Galicia de lle render ho-menaxe ao lume.

Romaría do Naseiro, Viveiro.Esta romaría, tamén chamada

Romaxe do Bo Xantar, como o seunome indica é unha festa de fun-damento gastronómico que tenlugar o cuarto domingo deagosto, aínda que adoita abran-guer tres ou catro días. Esta reu-nión campestre nas beiras do ríoNaseiro -río Landro- é unha ro-maría moi antiga, promovidadesde 1933, e que non se centraen ningún produto gastronómicoconcreto. Ao contrario, pretendeexaltar a gastronomía galega enxeral, son habituais o polbo, assardiñas, o caldo, o cocido, o chu-

rrasco e as empanadas, pratostraídos por cada familia que gozadun día de festa amenizada porgrupos folclóricos.

As San Lucas de Mondoñedo.As Quendas.Ten lugar nos días próximos ao

19 de outubro, cunha orixe moiantiga que parece que parte daépoca de Afonso VII. Antigamenteduraban uns 15 días, hoxe en díatan só catro ou cinco. Está base-ada nunha antiga feira tradicionaldo século XIII. Neses días teñenlugar varias feiras como a de ar-tesanía, a de gando ou a feira demostras organizada desde 1994no lugar da Granxa. É curiosa aterminoloxía cuñada para as dis-tintas xornadas: o día de Revéspe-ras, coa lectura do pregón; o díade Vésperas, coas famosas sanlu-queiras, que acompañan os gru-pos de gaitas; o día de San Lucas,o día grande das celebracións, coainauguración do recinto feiral eentrega desde 1897 dos premiosde gando no Campo dos Paxari-ños; o día do Medio, con música efestival para a terceira idade; e odía das Maulas, cando rematan asfestas e circulan polas rúas gru-pos de gaitas e pasacalles. Nonfalta a gastronomía, con degusta-

77

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 82: Información Turistica Apartamento Verde

ción dunha ampla gama de pro-dutos entre os que destaca opolbo e a empanada.

FIESTAS DE GALICIA DE INTERÉSTURÍSTICOFesta da TroitaTrátase dunha festa que se cele-

bra na Pontenova o 30 de abril e o1 de maio, na que se lle dá tributoá riqueza piscícola dos ríos da Ma-riña. Habitualmente concéntranseao redor de 100 pescadores de Ga-licia, Asturias, León, Portugal eFrancia para buscar as mellorestroitas do río Eo. Tamén se exalta agastronomía deste peixe, aíndaque as troitas que se pescan cé-dense a unha entidade benéficarelacionada co coidado de persoasdesfavorecidas. Hai exposiciónsanexas e rutas turísticas.

Feira do Bonito de BurelaCelébrase a primeira fin de se-

mana de agosto desde 1985 edeste xeito chega no momento demaior afluencia turística. Degús-tase o bonito e elabóranse as re-ceitas típicas no propio portoacondicionado para a ocasión.Faise, por exemplo, en empanada,

en conserva, á brasa, cocido e ensalpicón. Ademais do bonitotamén é posible degustar outrospeixes e mariscos burelaos.

A MaruxainaGózase en San Cibrao o se-

gundo sábado de agosto. Baséasena tradición que di que nas illasFarallóns ten a morada unhaninfa mariña con corpo de mullere cola de peixe, que vive nun pazono fondo do mar pero que contempestade aparece pola zona daCova de Xan Vello. É o mito daserea que atrae os mariñeirospero que ás veces se mostra comounha bruxa. Así, cada ano hai quepescala e xulgala en terra paradecidir se foi boa -bailando conela ata o amencer- ou se foi mala

78

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 83: Información Turistica Apartamento Verde

-queimándoa e rematando afesta. As mulleres visten saiaslongas negras e enaguas brancas,os homes levan traxe de faena.Todos levan un corno e utilizanunha cuncha mariña. Na praia doTorno hai xogos populares e axente come no areal. Pola tardefanse soar os cornos e, á medianoite, en función da marea, axente reúnese na praia con can-deas e con candís reclamando aMaruxaina. Apágase a ilumina-ción da vila. Cando a Maruxainachega en barca bótanse fogos ar-tificiais. Lévase á praza, represén-tase o xuízo e declárase inocentepara comezar a festa con quei-mada. O fundamento mítico nonaparta a importancia gastronó-mica da festividade, percorrendoos establecementos hostaleirosde San Cibrao onde se canta,come e bebe.

A Queimada PopularTen lugar nas ribeiras do río

Xunco, municipio de Cervo, o sá-

bado seguinte ao 16 de agosto.Elabórase unha gran queimadapopular, bótase o famoso escon-xuro, e entre as lapas da augar-dente dáselle un vade retro a todoo que atenta contra a vida, a soli-dariedade e a palabra. Despois decompartir e beber a máxica bebe-raxe contra meigas e trasnos, todoparticipante parece que rexuve-nece integrado nunha noite de di-versión e tradición.

Festa da FabaÉ unha festa gastronómica que

se celebra en Vilanova de Lou-renzá o primeiro domingo de ou-tubro, na que se enxalza esteproduto de tanto valor na cociñagalega. Os potes, as fabadas, omarisco con fabas, as potaxes, asfabas con xamón e a empanada defabas son elaboracións que secondimentan con este produto eque poden ser degustadas nestafesta. A faba de Lourenzá contacon denominación de orixe e unhaamplitude xeográfica protexida entoda a bisbarra da Mariña.

79

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 84: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 85: Información Turistica Apartamento Verde

81

Nun territorio coma o daMariña, que goza de costa, feraces vales e serras litoraisde prezados pastos, a variedade de produtos e cociñas ten que ser ampla. A gastro-nomía é rica, pois, en pratos do mar e da montaña, en produtos agrícolas, gandei-ros e pesqueiros, algúns deles referencia de importantes feiras e festas ás que seachegan visitantes desde puntos próximos e distantes. De feito, case a metade dosturistas daMariña recoñecen que un dos seusmotivos principais de visita é o de ob-xectivo gastronómico.Os produtos domar son, quizais, o principal recurso para amenizar os pratos dis-

tintivos da bisbarra. Aí está a pescada do pincho, motivo dun recoñecemento anualen Celeiro e que, como produto de primeira calidade é cobizada nos principais mer-cados estatais. En San Cibrao, cunha envexable costa acantilada próxima, preferironcentrarse nos produtos de rocha, como o ourizo de mar e o mexillón, que taméngozan de concentracións anuais aínda que son produtos habituais na gastronomíada zona. Os bancos areentos da ría do Barqueiro e do Vicedo levaron a exaltar a ca-delucha, un molusco de escasa produción en España e sabor exquisito que os pro-dutores desta ría cociñan dun xeito sinxelo para que o seu sabor sexa omáis evidenteposible. Burela, o principal porto boniteiro do Cantábrico, celebra unha famosa feirapara degustar este túnido de diversas maneiras como en empanada, en conserva, ábrasa, cocido ou en salpicón.En Foz é posible degustar bosberberechos cuxa tradiciónestá establecida polas posibi-lidades que os bancos definas areas e lamas da ría lledan a estemolusco. En Rinlo,municipio de Ribadeo, ondeexisten antigas cetarias tra-dicionais das que se extraíamarisco aproveitando os es-

Gastronomía

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 86: Información Turistica Apartamento Verde

treitos entrantes rochosos que existennos seus acantilados, ten sona o arrozcon lumbrigante. No extremo orientalda bisbarra, Ribadeo achega a súa tra-dicional preparación do polbo, abun-dante nos acantilados da súa costarochosa e tamén é posible comer boasluras nalgúns restaurantes tradicionais.No interior son os produtos agríco-

las e gandeiros os que teñenmaior im-portancia. Nos territorios do interior éposible deleitarse con carnes dun gustoextraordinario, pero tamén se elaboranbos produtos relacionados coas activi-dades máis tradicionais, como o mel eas castañas, nas que destaca omunici-pio do Valadouro.A riqueza piscícola dos ríos Sor, Lan-

dro, Ouro, Masma e Eo e, en menormedida, dos pequenos cursos doXunco e o Cobo, fai que este recursocinexético tamén achegue interesan-tes posibilidades gastronómicas coacaptura do reo, a anguía, o salmón e atroita. Na Pontenova celébrase todosos anos un concurso de pesca que re-mata nunha festa gastronómica mul-titudinaria.O produto de val máis interesante e

de maior transcendencia territorial é afaba, principalmente no val do ríoMasma, nas proximidades de Lourenzá.A chamada faba de Lourenzá é unhafaba tipo "granxa", concretamente"gandecha", que atopa un dos seusmellores hábitats na parte máis orien-tal de Lugo. É un comestible de recoñe-cido prestixio que conta cunhadenominación de orixe cuxa área xeo-gráfica abrangue toda a Mariña lu-cense. Tamén atesoura un centro deinterpretación en Vilanova e unhas fei-ras concorridas onde a gastronomía é,

por suposto, o prato central desta-cando, pola súa orixinalidade, as de-gustacións de fabas con xamón e aempanada de fabas.Tamén se celebra en Mondoñedo

unha festa que venera a empanada,esa elaboración galega que fai as deli-cias de moitos comensais e que enMondoñedo sobresaen, pola súa de-manda, as de bonito e as de zorza, ade-mais de ser famosa a forma de medialúa con que se elaboran de xeito tradi-cional. Unha das sobremesas de máissona na comarca é a Torta de Mondo-ñedo, torta de améndoas que se fixode maneira tradicional en toda A Ma-riña pero que daman doRei das Tartasacadou o seu centro vital en Mondo-ñedo e unha fama extraordinaria fórade Galicia.Para rematar, non hai que esquecer

que nas numerosas romarías que exis-ten na bisbarra é posible degustar al-gúns destes produtos cociñados ámaneira tradicional do lugar.

82

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 87: Información Turistica Apartamento Verde

83

FESTAS GASTRONÓMICASCONCELLO DE CERVO

MES DÍA LOCALIZACIÓN NOMBRE

02-03 Últimos días Febreiro, San Cibrao (Cervo) F. do Ourizo de marprimeiros de Marzo

03-04 Sábado Santo San Cibrao (Cervo) Festa do MexillónCONCELLO DE FOZMES DÍA LOCALIZACIÓN NOMBRE

01 19 Puerto de Foz Festa do Berberecho

08 10 Foz Festa do Polbo

09 Finais Foz Festa do pemento

CONCELLO DE MONDOÑEDO

MES DÍA LOCALIZACIÓN NOMBRE

05 1 Mondoñedo Feira de Quendas y

F. da empanadaCONCELLO DE O VALADOURO

MES DÍA LOCALIZACIÓN NOMBRE

10 Segundo sábado Ferreira (O Valadouro) F. do Mel

11 Segundo sábado Feira da Castaña

F. da empanada

CONCELLO DE O VICEDO

MES DÍA LOCALIZACIÓN NOMBRE

10 27 O Vicedo Festa da Coquina

CONCELLO DE RIBADEO

MES DÍA LOCALIZACIÓN NOMBRE

02-03 Entroido Ribadeo Concurso de FilloasFesta da Filloa

07-08 25 xullo/remate xullo Rinlo Festa do percebeou principios agosto

CONCELLO DE VIVEIRO

MES DÍA LOCALIZACIÓN NOMBRE

03-04 Domingo anterior a Ramos Viveiro Días das Tortillas07 Sábado anterior ó comezo Celeiro Festa da merluza do pincho

das festas do Apóstolo

CONCELLO DE XOVE

MES DÍA LOCALIZACIÓN NOMBRE

10 5 Xoances Festa dos callos12 7 Xove Festa do Rodaballo

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 88: Información Turistica Apartamento Verde

DIRECCIÓNS DE INTERÉSCONCELLO ENDEREZO TELÉFONO

Alfoz A Seara, s/n. 27773 982-558581

Barreiro Rúa Vila, 63. San Cosme de Barreiros. 27790 982-124002

Burela Eijo Garay, nº 20. 27880 982-586000

Cervo Praza do Concello, s/n. 27891 982-557777

Foz Rúa Álvaro Cunqueiro, 24. 27780 982-140027

Lourenzá Praza do Conde Santo-Vilanova. 27760 982-121006

Mondoñedo Praza do Concello, nº 1. 27740 982-524003

Ourol O Mesón, s/n. 27865 982-559109

Pontenova, A Praza do Concello, s/n. 27720 982-342277

Ribadeo Praza de España, 1. 27700 982-128650

Riotorto Rodrigas, nº 1. 27744 982-346222

Trabada Rúa do Concello, 15. 27765 982-135011

Valadouro, O Feira Nova, 1. 27770-Ferreira 982-574000

Vicedo, O Travesía da Mariña, 57. 27860 982-590001

Viveiro Praza Maior, 1. 27850 982-560128

Xove Camiño Real, s/n. 27870 982-592001

ORGANISMO ENDEREZO LOCALIDADE TELÉFONO FAX WEB

Turgalicia Estrada Santiago-Noia, km 3 (A Barcia) 15896 Santiago de Compostela 902 200 432 981 542 659 www.turgalicia.es

+34 981 542 500 e-mail: [email protected]

Oficina de turismo de Lugo Conde Pallares, 2 Baixo Dereita 27001 Lugo 982 231 361 982 231 361

Dirección Xeral de Turismo Praza de Mazarelos, 15 15705 Santiago de Compostela 981 546 357 981 546 356

Servizo de Turismo da Edificio Administrativo da Xunta de Galicia 27003 Lugo 982 294 223 982 294 681Delegación Provincial de Ronda daMuralla, 70 –baixo 2Lugo da Consellería deInnovación e Industria

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 89: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 90: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 91: Información Turistica Apartamento Verde

Sen dúbida, O Courel é a gran reserva verde deGalicia e conta tamén cun rico patrimonio histórico.O concello de Folgoso do Courel ocupa o espazocentral da serra. Desde as súas principaislocalidades, Seoane e Folgoso, a vella e nova capitalmunicipal respectivamente, tense acceso a esteterritorio pois as dúas están na estrada comarcalque vertebra de norte a sur, desde Pedrafita doCebreiro ata Quiroga, o territorio. Pero a naturezado Courel demandará os nosos pasos parainternarnos pé en terra polos camiños do bosque.

De Seoane arrinca o primeiro desvío cara á aldeade Romeor. Desde aquí cómpre camiñar uns poucos quilómetros penetrando nunha magnífica devesa e inspeccionar otúnel da Louseira, construíndo en época romana para a condución de auga.

No desvío da estrada de Seoane cara a Moreda e Parada achegámonos a un dos puntos de visita obrigada: a devesa daRogueira. Moreda conta cunha Aula da Natureza, aberta desde a primavera ata comezos do outono e os períodos devacacións invernais. A grandeza deste bosque está na súa reserva botánica con grande variedade de especies, mais de 800contabilizadadas nunha pequena extensión de 200 ha. O itinerario desde a parte baixa da devesa percorre uns tresquilómetros de abrupta pendente. Polas ladeira precipítanse os regatos que nacen no cume como a Fonte do Cervo. Trátasedun gran penedo con dous canos dos que agroman ambas as augas de cores e sabores diferentes. Unha é cristalina ecalcaria; a outra, marrón e ferruxinosa.

Outra forma de acceso á devesa pola súa parte alta tras o pico Formigueiros (1.639 m)é desde a estrada local de Visuña, Ferramulín, Vieiros, A Seara e Vilarbacú, todas elaspoboacións pintorescas. Desde aquí tamén se pode planificar o ascenso a dous dosatractivos naturais do Courel. Por unha banda a lagoa de Lucenza, de orixe glaciare que estiña nalgúns veráns. Por outra, a Buraca das Choias, unha cova polo queaflora un regato.

39

O Courel

Eiquí síntese ben pouco o que é un home... continúao canto á beleza natural dos versos do seu poetanacional Uxío Novoneyra. A escasa poboacióndestas paraxes, onde conflúen as provincias deLugo e Ourense coa comarca leonesa do Bierzo, éna actualidade unha das máis envellecidas deEuropa. Pero a vida respira verdadeira diversidadee historia nos entalados vales dos ríos Lor eLóuzara, Selmo e Sondón. Sobre as abas verdesdescóbrese esoutro patrimonio do Courel que sonas súas aldeas de lousa, o corazón da serra. DeRomeor a Froxán e da Ferrería a Ferramulín, oscatro puntos cardinais.

Sen Perda

O Cebreiro

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 92: Información Turistica Apartamento Verde

40

O Courel

Vista desde o Alto do Boi Aldea de Seceda

Natureza Senlleira

Cumes adscritos aos piornais e en xeral con predominio do monte baixo tamén de uces e xesteiras. Bosques nasaltitudes medias de carballos, bidueiros, faias. Masas frondosas ben conservadas e salientables como a Devesa daRogueira.

Abondosa fauna con máis de 170 especies de vertebrados: lobos, raposos, xabarís, teixugos, martas… Interesantescolonias asociadas ás simas e covas.

Cara ao oeste da comarca, o percorrido máis recomendable é o da aldearecuperada de Seceda e A Ferrería. O traxecto conduce ata o balneario doIncio e a fermosa igrexa románica do Hospital do Incio que nos sorprenderáentre outros detalles pola coloración azulada do mármore en que estálevantada a fachada. Nos montes son salientables as alvarizas hoxeabandonadas que eran os conxuntos de colmeas valados para protexer aprodución de mel das visitas do oso. A vexetación que as rodea revela aprocedencia do mel das uces que no tempo da floración abrollan nun extensopano colorido que cobre o monte.

Desde Folgoso do Courel tamén podemos ir á busca do castro do Vilar, ouvisitar as aldeas restauradas de Vilamor e Froxán que nos ofrecerán unhalección da adaptación das comunidades humanas a un dos contornosnaturais máis sorprendentes de Europa.

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 93: Información Turistica Apartamento Verde

Observatorio de aves na lagoa da Frouxeira(Valdoviño).

50

Situación

Costa setentrional da Coruña. Concellos deCariño, Ortigueira, Cedeira, Valdoviño, Narón,Ferrol, Mugardos e Ares.

Superficie

7.658,53 ha, das cales 548 ha son augasmariñas.

Acceso

As Lagoas de Doniños e Valdoviño, estánpróximas a Ferrol. Á Serra da Capelada desdeCedeira ou Cariño por estradas locais. A CaboOrtegal, desde Cariño.

Servizos

Aloxamento: Si. Comer: Si.

Costa Ártabra

Outros espazos naturais relacionados /próximos:

LIC “Costa de Dexo”LIC “Ortigueira-Mera”

Equipamentos

Cabo Ortegal

Lagoa e Areal de Valdoviño

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 94: Información Turistica Apartamento Verde

Camiño dos sete faros

O Magnus Portus Artabrorum é o nome con que osromanos denominaron un lugar do ángulonoroeste da costa de Galicia, entre as rías de Arese a de Ortigueira, cuxo emprazamento exactodescoñecemos. Cen quilómetros de liña costeiracoas combinacións paisaxísticas de mar e terramáis espectaculares do arco atlántico: tres rías,areais xenerosos en ondas e dunas, lagoas litoraise os cantís máis altos de Europa. Este é un lugardeclarado de alto interese xeolóxico, e o seurenome internacional xustificaríase por si só navariedade de rochas na que se alicerzan estasauténticas serras como a da Capelada debruzadassobre o océano. Na súa aba sitúase un dos lugaresde peregrinación máis ancestrais, Santo André deTeixido, onde o dito popular claramente afirma quevai de morto o que non foi de vivo. En verdade éunha das mecas da Galicia máxica cos seus ex votosde miga de pan e a súa capela dos ofrecidos.

51

Costa ÁrtabraLagoa de Doniños

Serra da Capelada

Sant

o A

ndré

de

Teix

ido

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 95: Información Turistica Apartamento Verde

52

Costa Ártabra

Sen Perda

Desde Cedeira, as posibilidades de acceso aos treitos máis espectaculares desta costa son varias. Algunhas curtas como aque parte cara ao faro da punta Candieira, con pronunciadas curvas finais que poden asustar aos propensos de vertixe.Outra un pouco máis intensa en dirección a Santo André de Teixido é a estrada local que sobe ata o cruceiro do Chan dosCadrís co seu espectacular miradoiro antes de principiar o descenso ata o lugar de peregrinación rodeado de tipismo.

Entre este santuario de Santo André de Teixido e Cariño atravesa a Serra da Capelada unha das estradas máis aventureirasde Galicia. Con doses de precaución achará cabalos e vacas que aquí se pastorean en liberdade entre aeroxeradores aalturas que oscilan entre os 500 e 600 metros literalmente sobre o nivel do mar. Os cantís na Vixía de Herbeira (613 m)ostentan o récord de ser os máis altos do vello continente.

Con todo a visita ficaría incompleta sen a rematar no faro do Cabo Ortegal, accesible desde a localidade de Cariño,contemplando Os Aguillóns, afiadas rochas emerxentes dun mar en perenne furia.

Neste treito cóntanse ademais numerosos e humildes faros. Os camiños por terra que ata eles conducen contaxian aemoción escénica dese fronte a fronte coa inmensidade. Na ría de Ferrol, o do cabo Prioriño e, un pouco máis ao norte, oseu irmán do cabo Prior son dúas desas pequenas luces solitarias. Entre elas sitúase a praia de Doniños que posúe aprimeira das lagoas litorais características desta zona. Supera en profundidade ás dos outros areais de San Xurxo ou Pantín,tamén con espazos lacustres de auga doce. Con todo, a meirande é a lagoa da Frouxeira, a única de augas salobres, situadana praia de Valdoviño. Trátase dunha zona húmida protexida e importante acubillo de aves.

Lagoa de Valdoviño

Serra da CapeladaGarita de Herbeira

Santo André de Teixido

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 96: Información Turistica Apartamento Verde

Estación Ornitolóxica de Estaca de Bares (lugarde Muíños, parroquia de Bares).

Estaca de Bares

58

Situación

Extremo norte da provincia da Coruña,concellos de Ortigueira e Mañón.

Superficie

935,79 ha.

Acceso

Pola estrada AC-862 (Ferrol-Viveiro) ata a ríado Barqueiro e desvío cara ao porto de Bares,pola AC-100.

Servizos

Aloxamento: Si. Comer: Si.

Equipamentos

Outros espazos naturais relacionados /próximos:

LIC “Costa da Mariña Occidental”LIC “Ortigueira-Mera”

Porto de Bares

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 97: Información Turistica Apartamento Verde

La�tude 43° 47′ 23.6″ N, lonxitude 7° 41′ 17.9″

W. Na carta de presentación da punta Estaca deBares sempre se inclúen as súas coordenadascomo punto máis setentrional da penínsulaIbérica e, ademais, divisoria xeográfica entre oocéano Atlán�co e o mar Cantábrico. Esteenclave xa fora declarado Si�o Natural deInterese Nacional nos tempos da II República.

A esta situación estratéxica debe gran parte dasúa sona internacional como paso obrigado paracentos de miles de aves. A este punto conducenvarias rutas migratorias de especies mariñas eterrestres procedentes do Atlán�co, oMediterráneo e o Ár�co. As valoracións máisop�mistas acadan cifras que exceden os dousmillóns e medio de exemplares voando cara aooeste os que por aquí pasan. É o lugar ideal paraobservar non só aves como, por exemplo, omascato, senón tamén cetáceos en augaspróximas.

Ademais do faro, existe un miradoiro no an�gosemáforo da mariña, conver�do na actualidadenun hotel de natureza. Desde alí podemos veros restos da base de control marí�mo colgadasobre os can�s a carón da cal se pendura enver�xe unha sucesión de muíños que forman unconxunto que nos trae imaxes de terra máis aonorte. Con todo a intervención humana máisan�ga é o peirao prerromano de Bares (Mañón).

O espazo protexido abrangue tamén a costa de Loiba (Ortigueira)cuxos xigantes cantís protexen algunha das praias máis solitarias deGalicia debido ao seu difícil acceso. A forza do mar explica o curiososistema de amarre das lanchas que nesta zona se sosteñen nasladeiras por roldanas para evitar que as leve a preamar.

Moi próximo ao espazo protexido paga a pena achegarnos á vilamariñeira do Porto do Barqueiro e á estampa idílica do río Sor na súadesembocadura.

59

A ollada do norte

Estaca de Bares

Praia de Esteiro

Faro de Bares

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 98: Información Turistica Apartamento Verde

Situación

Curso do río polos concellos da provincia deLugo de Ribadeo, Trabada, A Pontenova,Riotorto, Meira, Ribeira de Piquín e AFonsagrada, no límite co Principado deAsturias.

Superficie

LIC 781,13 ha..

Acceso

De Ribadeo cara ao sur pola estrada N-640.

Servizos

Aloxamento: Si.Comer: Si.

Outros espazos naturais relacionados /próximos:

Monumento Natural “A praia das Catedrais”LIC “Carballido”

Río Eo

60 APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 99: Información Turistica Apartamento Verde

O reino do salmón

Ese tramo fluvial protexido abrangue o curso medioe final do Eo, aproximadamente desde a confluenciaco seu principal afluente o Rodil ata o finalcantábrico sinalado polo faro de illa Pancha. Formaunha ría estreita, cunha anchura media de 800metros, que en realidade desde a altura de Castropolé un esteiro e xa na zona máis interna se converteen marismas de gran valor ecolóxico.

Entre outros valores naturais do río Eo figura o sera principal masa habitada polo salmón en Galicia. Adelimitación das zonas de pesca comprende seiscoutos salmoeiros e troiteiros, a metadecompartidos con Asturias. Un dos mellores puntosneste sentido atópase na localidade denominadaRía de Abres (Trabada).

Augas arriba a principal poboación sitúase naPontenova. O Eo transcorre por diante das cincochemineas dos antigos fornos industriais. Desdeaquí tamén onde podemos acceder á fraga dasReigadas (Ver LIC “Carballido”).

Río Eo

61APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 100: Información Turistica Apartamento Verde

63

Costa da Mariña Occidental

Río

SorSituación

Costa da provincia de Lugo. Concellos doVicedo, Viveiro, Xove e Cervo.

Superficie

487,58 ha.

Acceso

Comunican as localidades principais asestradas LU-862 e N-642. Desvíos locais polacosta. Non existe transporte marítimo depasaxeiros a ningunha das illas.

Servizos

Aloxamento: Si.Comer: Si.

Outros espazos naturais relacionados /próximos:

Monumento Natural “Souto da Retorta”LIC “Río Landro”LIC “Monte Maior”LIC “Estaca de Bares”

Mar de ardoraA illa Coelleira (O Vicedo), ao oeste, e a illa de Sarón (Xove), ao leste, son os límites insulares deste espazoque protexe ademais unha estreita franxa costeira entre a ría do Barqueiro e Xove. Zona acantiladaprolongada en illotes onde só medra a vexetación das pendentes rochosas que contrasta en verde coaestilizada branca orla litoral. A masa granítica féndese en multitude de covas e grutas naturais de tanfermosa contemplación como difícil ou imposible acceso. Nas enseadas hai lugar para os coídos e praiassolitarias, algunhas de ben gañada reputación estival como Arealonga (1,3 km) e Areagrande (0,8 km).

Unha visita a este espazo natural débese completar co encanto do Porto do Barqueiro e coamonumentalidade da vila de Viveiro

Sen dúbida, as raíñas deste territorio son as aves mariñas. Catro mil parellas de gaivotas patiamarelapoboan os illotes e cantís, pero o reconto amplíase considerablemente a unha multitude de especiesobservables nos períodos migratorios.

Praia de San Román. O VicedoEs

teir

o do

Sor

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 101: Información Turistica Apartamento Verde

68

Fértil ventoO intenso aproveitamento eólico desta pequena cordilleira de interposición entre a costa cantábrica e osinteriores da Terra Chá delata a presenza constante do vento. Entre eles a xistra, ese golpe de ventohúmido e xélido que aquí varre os cumes sen máis amparo que a rocha espida dalgúns picos.

O macizo setentrional está formado polo Xistral co punto máis elevado no Cadramón (1.062 m), osmontes da Toxiza (832 m) e os da Carba (908 m). Ademais do vento, tamén son o reino da néboa. Atrapanas nubes cargadas que deixan todos os anos cantidades significativas de precipitacións. Malia aproximidade do mar, non son raras as nevaradas invernais. A auga deposítase nas chairas elevadasenchoupando os pasteiros naturais e creando extensos depósitos de turba. Son as turbeiras de cobertorque popularmente reciben o nome de barreiras, tremoal ou lago. Por exemplo, nos lugares das Barreirasdo Lago, Lagoa das Furnas, Tremoal da Charca de Santa Cruz...

Os principais ríos que teñen a súa cabeceira nestas montañas son o Eume, na vertente atlán�ca; e o Landro,Ouro e Masma, na cantábrica. Os cabalos salvaxes en liberdade son unha imaxe frecuente nesta serra.

Situación

No norte de Lugo, concellos de Abadín, Alfoz,Cervo, Mondoñedo, Muras, O Valadouro,Ourol, Vilalba, Xermade, Xove, Viveiro; e tocatamén no municipio coruñés das Pontes deGarcía Rodríguez.

Superficie

22.480,98 ha.

Acceso

Desde Vilalba enlace coa LU-540 con desvíosao leste en Muras e Ourol cara ao Valadouro.Pola outra vertente, accesos locais desdeMondoñedo.

Servizos

Aloxamento e comida nas poboaciónspróximas.

Outros espazos naturais relacionados /próximos:

Monumento Natural “Souto da Retorta”LIC “Monte Maior”LIC “Parga-Ladra-Támoga”

Serra do Xistral

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 102: Información Turistica Apartamento Verde

Os oitenta quilómetros finaisdo Miño están amparados porambas as marxes nun espazotransfronteirizo dentro daRede Natura. Comprende desde o derradeiro encoro na presa da Frieira (Crecente) ata a entrega noAtlán�co, xunto con algúns afluentes como o Tea e o Tamuxe na vertente galega e o Coura na portuguesa. A fronteira do Miño une ecosistemas. Principalmente, os hábitats do estuario cunha extensa zona dexunqueiras e pradarías húmidas (denominadas na zona morraceiras) e illas e bancos de area (ariños). Asmellores posibilidades de achegarse a estas paraxes están na praias da desembocadura comoCamposancos, que conta ademais cun interesante sistema dunar, e os observatorios ornitolóxicos deprobado éxito como o de Salcidos (A Guarda), fronte a illa de Canosa. As elevacións do terreo tamén sonexcelentes atalaias naturais como a subida ao castro de Santa Tegra ou ao Monte Aloia (Ver ParqueNatural).Tradicionalmente, o río é navegable ata Tui. Augas arriba o río estréitase entre penedos e pesqueiras,muros de pedra construídos para a pesca da lamprea. Na actualidade consérvanse unhas catrocentasentre Salvaterra de Miño e Crecente. Un bo si�o para observalas é na localidade de Arbo.No fermoso concello do Rosal parecen de obrigada visita os trinta e seis muíños en liña dos conxuntosetnográficos do Folón e o Picón.

Aloxamento: Si. Comer: Si.

A Ramallosa

Principais vías de comunicaciónata Tui. A estrada PO-552discorre entre Tui e A Guarda.

A trinta quilómetros da cidade de Lugo, a fraga da Marronda é unha grande extensión frondosa enexcepcional estado de conservación. Considérase a nai de todos os bosques maduros das montañas deBaleira que acompañan o nacemento dos cantábricos ríos Eo e Neira, en Fonteo e A Fontaneirarespec�vamente. Á bravura dos cursos fluviais resolta en espectaculares meandros, engádeselle a belezaarborada das ladeiras cubertas de especies caducifolias. Entre elas unha abondosa presenza de faiassingular dentro do territorio galego. Os sendeiros integrados na ruta de Gran Recorrido GR-1 permiten realizar variados i�nerarios sempresuxeitos ás condicións meteorolóxicas estacionais. De doado acceso son as áreas recrea�vas de Fonteo ea de Cortevella cun interesante miradoiro sobre os meandros do Eo.

Observatorio municipal CasaRosa de Sabarís (Baiona).

Equipamentos

Parque Nacional “Illas Atlán�casde Galicia”LIC “Illas Estelas”“Serra da Groba”

ServizosAloxamento: Si. Comer: Si.

Observatorio de aves en Salcidos(A Guarda).

Equipamentos

70

A Marronda

SituaciónRía de Vigo, concellos de Nigráne Baiona (Pontevedra).

Superficie91,85 ha.

AccesoEstrada pola costa PO-552 (Vigo-Baiona).

Servizos

Outros espazos naturais relacionados / próximos:

O espazo protexido abrangue o esteiro do río Miñor pechado case completamente pola praia da Ladeira,de máis dun quilómetro de lonxitude. Neste treito costeiro de forte presión humana como zonamarisqueira e turís�ca, mantéñense as marismas da Foz nas que conflúen coas mareas ademais do Miñoros regatos Groba e Belesar. O observatorio de Sabarís dispón de amplas ventás e material telescópico para divisar a variada fauna dotremedal.

Centro de Interpretación do RíoEo e da Fraga da Marronda,Fonteo (Baleira).

SituaciónNos concellos de Baleira e AFonsagrada (Lugo).

Superficie1.211,97 ha.

AccesoDesde Lugo, con acceso directona autovía A-6, pola estrada áFonsagrada (LU-530) e desvíono Cádavo dirección a Meira (LU-750). Outra alternativa desde a N-VIé tomar en Baralla a LU-710.

Máis informaciónAsociación de Amigos da Marronda([email protected])

Outros espazos naturais relacionados / próximos:

Equipamentos

SituaciónCurso final do Miño limítrofe conPortugal que atravesa osconcellos da Guarda, O Rosal,Tomiño, Tui, Salvaterra de Miño,As Neves, Arbo, Crecente, ACañiza e Padrenda. A ZEPA só nadesembocadura, concellos deTomiño, O Rosal e A Guarda.

SuperficieLIC: 2.791,64 ha.

Acceso

Outros espazos naturais relacionados / próximos:

Parque Natural “Monte Aloia”“Serra da Groba”

Val miñoto

LIC “Carballido”

Baixo Miño

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 103: Información Turistica Apartamento Verde

Cruzul-Agüeira

Costa da Vela

Carballido

Xa na an�güidade este lugar debruzadoespectacularmente en can�s de máis de 150metros sobre o mar era un lugar deperegrinación. A beleza dos miradoirosmariños xunto coas praias e os xacementosarqueolóxicos seguen a ser na actualidade osatrac�vos deste excelente des�no naturalentre as rías de Vigo e de Pontevedra.Os achados do alto do Facho de Donónpuxeron de manifesto un singular santuario, un“bosque de aras” composto por caseduascentas laxes consagradas ao deusBerobreo, conservadas no Museo Municipal deVigo. No castro galaico-romano descubríronseata o momento 60 vivendas nun amplo recinto amurallado. Ten doado acceso desde a localidade deDonón nunha ascensión de aproximadamente trinta minutos. É o punto central elevado da Costa da Veladesde o que as vistas panorámicas acadan un amplo treito das bocanas das Rías Baixas co Parque Nacionaldas Illas Atlán�cas en primeiro termo.No extremo sur sitúase o Cabo de Home con tres puntas e cadanseu faro. Entre elas acollen unha pequenaenseada coa praia de Melide e protexen, xa no interior da ría de Vigo, a sucesión destoutros areais: Barra,Viñó e Nerga, cun sistema dunar de formas pouco comúns. A zona de protección baixo as augas amplíase fronte a costa ata a cota dos trinta metros de profundidade.

A estrada local que une as localidades da Pontenova, ao norte, eA Fonsagrada, ao sur, é a principal vía de acercamento a dousextensos bosques autóctonos, separados entre si, e de di�cilacceso que cobren a rede tributaria da conca alta do Eo. Oprimeiro é a fraga do río Reigadas e outros regatos.Érecomendable a visita a par�r da ferrería de Bogo (A Pontenova),onde se recuperou a un interesante conxunto etnográfico doséculo XVIII relacionado coa riqueza férrica da comarca.O segundo bosque, no concello da Fonsagrada e Ribeira dePiquín, é a fraga de Carballido. O río de referencia é o Rodil e amul�tude do seus tributarios, principalmente o Veiga de Logares.Existen referencias da presenza esporádica do oso pardo.

72

Pola A-6 ou pola N-VI ataBecerreá.

Parque Nacional das IllasAtlán�cas de Galicia.LIC “Cabo Udra”

O outono descobre por contraste a presenzadas perennes aciñeiras rodeadas de especiescaducifolias. É un dos momentos estelares dobosque maduro que acompaña o conca alta dorío Navia, entre Doncos e Becerreá, con algúnsdos seus afluentes. A beleza do lugar nonnecesita aviso mesmo para os viaxeiros quecirculan rápidos pola autovía que cruza esteespazo natural.En Agüeira atravesamos un excelente souto decas�ñeiros con tendencia a converterse enbosque mixto de carballos nas cotas altas. E xanas proximidades de Cruzul, próximo aBecerreá, acharemos o estraño caso doaciñeiral mediterráneo encravado aquí nodominio atlán�co, nunha zona de montaña. A súa presenza está asociada ao substrato rochoso calcarionunhas zonas concretas do val.Nalgúns treitos as rutas de sendeirismo seguen o trazado das vellas corredoiras cargadas tamén designificado histórico. É o caso, por exemplo, da ponte do río Cruzul, escenario de acontecementos bélicosocorridos hai douscentos anos, na Guerra da Independencia.

ServizosAloxamento e comer nasproximidades.

SituaciónConcello de Cangas, no extremooccidental da península doMorrazo (Pontevedra).

Superficie1.384,81 ha das cales 1.003 hason de augas mariñas.

AccesoDesvíos na estrada PO-551 entreBueu e Cangas cara ao nortepolo Hío ou ao sur por Donón.

ServizosAloxamento e comida nasproximidades.

Outros espazos naturais relacionados / próximos:

SituaciónNo límite co Principado deAsturias, concellos da Pontenova,Ribeira de Piquín, A Fonsagrada(Lugo).

Superficie4.633,94 ha.

AccesoDesde A Pontenova ou AFonsagrada pola estrada LU-740.

ServizosTurismo rural.

Outros espazos naturais relacionados / próximos:

SituaciónNos Ancares lucenses, concellosde Becerreá e As Nogais.

Superficie618,46 ha.

Acceso

Outros espazos naturais relacionados / próximos:

LIC “Ancares-Courel”

LIC “A Marronda”LIC “Río Eo”

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 104: Información Turistica Apartamento Verde

Negueira

Monte Faro

Miño-Neira

74

Desde a estrada da Fonsagrada-Oviedo, desvío antes do portodo Acevo.

O Neira deita as súas frías augas das montañasorientais de Lugo pola marxe esquerda doMiño. Trátase dun río con gran riquezaecolóxica que desde o lugar da Ponte de Neiraata a desembocadura no gran cauce formaparte deste espazo protexido. Ao estarintegrado na Reserva da Biosfera “Terras doMiño” posúe rutas de sendeirismo e áreasrecrea�vas fluviais.

Atópanse excelentes representacións debosques de galería que conta ata cunha insuaarborada. Tamén son salientables as paisaxesagrarias entre cuxos valores naturais figuranas sebes.

LIC “Pena Veidosa”

A construción do encoro de Salime nos anossesenta do pasado século dividiu de norte asur o concello de Negueira de Muñiz, o calaumentou o illamento da beira dereita eprovocou un forte movemento migratorio. Omunicipio que leva o apelido do promotor dasúa independencia administra�va comoconcello é na actualidade o menos poboadode Galicia pois non acada os trescentoshabitantes.

Unha historia recente complicada ao igualque o territorio que presenta un relevo moiaccidentado e cheo de fermosos contrastesnaturais. Achamos frondosas manchasvexetais dominadas polos carballos, pero alíonde o val suaviza o clima de montañapermite a existencia de especies como assobreiras e mesmo viñedos.

ServizosAloxamento e comida: turismorural.

SituaciónLímite provincial de Pontevedrae Lugo, nos concellos deCarballedo, Chantada e Rodeiro.

Superficie3.002,29 ha.

AccesoA vila de Chantada atópase naestrada N-540 (Lugo-Ourense) edesde aquí cruza a parte norteda serra a CRG 2.1 Monforte deLemos-Lalín.

ServizosAloxamento e comer nasproximidades.

Outros espazos naturais relacionados / próximos:

A ermida e área recrea�va do Monte Faro (1.187m) coroa o cume desde o que se dominan amplas vistasdas catro provincias galegas. Os altos desta serra son suaves, lixeiramente achairados, e pola súa situaciónna Dorsal Galega reciben abundantes precipitacións, con anos de nevaradas.Nas abas as formacións boscosas autóctonas adquiren relevancia na paisaxe, tradicionalmente moldeadapola ac�vidade agrogandeira. Consérvanse entre as terras de labor boas mostras de carballeiras, conexemplares de gran porte nalgunhas zonas.

SituaciónAugas abaixo da cidade de Lugo.Concellos de Gun�n, Lugo, OCorgo e O Páramo.

Superficie842 ha.

AccesoSaída cara a Sarria na autovíaA-6 e logo desvíos na estrada N-VI.

ServizosAloxamento e comida naslocalidades de referencia.

SituaciónConcello de Negueira de Muñiz,extremo oriental da provincia deLugo limítrofe con Asturias.

Superficie4.511,88 ha.

Acceso

Outros espazos naturais relacionados / próximos:

Os Ancares (LIC “Ancares-Courel”)

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 105: Información Turistica Apartamento Verde

75

O Masma é un digno representante dos ríos da vertente cantábrica galega. Curto percorrido (46,2 km);nacemento sobre os 900 metros de al�tude e forte poder erosivo que se traduce en amplos vales como o deMondoñedo; galería vexetal autóctona entre bosques de repoboación; e, por úl�mo, formación de Rías Altasacompañada na desembocadura de chairas intermareais rodeada de marismas. No caso da ría de Foz, pechadapolas praias da Rapadoira, na marxe esquerda, e a praia do Altar, na dereita. O esteiro é un punto de paradamigratoria e invernada de aves recoñecido internacionalmente.Ao redor do río, uno dos grandes na pesca do salmón de Galicia, existen moitas rutas. Unha das máisrecomendables, aínda que hai que estar en forma para vencer a subida a pé, é a da pena Cornería (437m). Otesouro está na paisaxe coas panorámicas de todo litoral mariñán. Existen outros miradoiros accesibles comoo Pico da Lebre (Foz), e áreas recrea�vas como a da Fervenza (Viloalle) con piscinas fluviais ar�ficiais nun afluentedo Masma próximo a Mondoñedo.

SituaciónLimítrofe con Portugal easemade coa provincia deZamora. Concellos da Gudiña eA Mezquita (Ourense).

Superficie5.853,81 ha.

AccesoNa autovía das Rías Baixas A-55ou na nacional N-525, saída caraá Mezquita con desvío polaestrada provincial OU-311.

ServizosNas localidades de referencia.

SituaciónEntre A Mariña Central e Orientalde Lugo, nos concellos litorais deFoz e Barreiros e interiores deMondoñedo e Lourenzá.

SuperficieLIC 575,17 ha das cales 343 hason augas mariñas.

AccesoEstradas N-642 (Ferrol-Ribadeo)e N-634 (desde Mondoñedo).

Outros espazos naturais relacionados / próximos:

Outros espazos naturais relacionados / próximos:

LIC “Pena Trevinca”

Monumento Natural “A praia dasCatedrais”

SituaciónNa comarca de Terras de Lemos,ao sur de Lugo, concellos deBóveda, O Incio, Monforte deLemos, A Pobra do Brollón,Pantón e Sober.

Superficie1.576,53 ha.

AccesoA estrada LU-546 (Lugo- Monfortede Lemos) atravesa de norte asur este espazo.

ServizosAloxamento e comida nas vilasde referencia.

Outros espazos naturais relacionados / próximos:

A metade do espazo pertence aos ameneiros, salgueiros efreixos acompañadas doutras masas forestais autóctonase de repoboación. Trátase dunha galería vexetal á beira doCabe, na conca do Sil, desde as montañas do Courel ata achaira de Monforte de Lemos. Recoñece ademais moitosdos seus tributarios como o Carabelos, o Cinsa e o Maodentro da rede fluvial protexida. A variabilidade climá�ca do territorio tamén se traduce endiversidade de escenas. Por exemplo, a pouco frecuenteen Galicia dun río conxelado como a do Cabe baixo a PonteVella de Monforte de Lemos. Pontes e muíños modestos efermosos son o patrimonio, pero tamén os pazos señoriais,adegas entre viñedos e arte relixiosa.

LIC “Ancares-Courel”“Canón do Sil”

Este lugar oriéntase na liña do corredor verde desexableentre o Macizo Central ourensán e o grande ParqueNatural portugués de Montesinho, que abrangue toda araia lusitana desde Zamora ata Ourense. Na parte galegacomprende a serra da Esculqueira (1.149 m) e o sonoroPenedo dos Tres Reinos (1.004 m), punto de unión da triplafronteira histórica dos reinos medievais de Portugal, Galiciae León.

Teñen merecida sona as amplas masas de cas�ñeiros quese forman nesta comarca de media montaña. Nos altospredomina o monte baixo que acolle poboacións establesde lobo e corzo.

Ría de Foz-Masma

Río Cabe

Pena Maseira

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 106: Información Turistica Apartamento Verde

Río Tambre

Río Lérez

Río Landro

Atravesa nos seus 125 km delonxitude as comarcas centraisde Galicia, na súa cunca media,anterior ao paso polo concellode San�ago de Compostela,vertebra unha rede fluvial depequenos cauces.

Os seus bosques de galería dan vida a unhas fermosas paisaxes das ribeiras. Unha das formas deachegamento son as Áreas Recrea�vas á beira do río. Por exemplo, no concello de Oroso, par�ndo deSigüeiro: a Illa do Refuxio; Penateixa; Ponte Arderiz na confluencia co río Samo; e Cachopal, co río Maruzo.O acolledor núcleo da Ponte Maceira, no Camiño de Fisterra-Muxía, é un dos mellores puntos paraachegarse a desfrutar do río.

A capital da arte rupestre de Galiciaesténdese polas beiras do río Lérez,nos concellos de Campo Lameiro eCotobade, próximos á cidade dePontevedra. Posúe unha dasconcentracións de petróglifos daIdade do Bronce máis asombrosa deEuropa. Salienta principalmentepolas escenas de caza de cervos eos deseños abstractos como ascombinacións circulares. Nesteentorno está prevista a localizacióndo centro de interpretación doParque Arqueolóxico no monteParadela, entre os lugares de Paredes e Praderrei, que abranguerá ás zonas limítrofes localizadas nasinmediacións do río Lérez a través de i�nerarios e rutas.

O espazo natural coincide con coñecidos coutos pesqueiros do Lérez e algúns afluentes como o Almofrei.Existen numerosas áreas recrea�vas fluviais e traxectos por boas paisaxes de pontes e muíños.

Antes de se entregar defini�vamenteao mar tras as pontes de Viveiro, oLandro minora a súa velocidade ensucesivos meandros que cincoquilómetros augas arriba, ataLandrove, aínda reciben a influenciadas mareas. Desde o miradoiro deSan Roque (375 m) admíranse boaparte deste territorio de gándaras eda ría de Viveiro, con mar e montescomo protagonistas nunha éxtasede verdes e azuis.

Alén da zona húmida mencionada, o curso fluvial abrangue ata dezaseis quilómetros terra dentro e osdo seu pequeno afluente río Bravos. Figura entre os ríos salmoeiros do norte e a calidade das augasmesmo permite a existencia dunha comunidade viable de mexillón de río. As ribeiras están ocupadaspor frondosas masas arbóreas entre as que destaca o eucalipto, cunha introdución na zona xa histórica(Ver Monumento Natural Souto da Retorta).

76

A estrada N-550 no treito entreOrdes e San�ago de Compostela,permite achegarse por medio demúl�ples desvíos á conca mediado Tambre.

LIC “Serra do Candán”LIC “Serra do Cando”

ServizosAloxamento e comida naslocalidades de referencia.

SituaciónTramo final ata a desembocadurana ría de Pontevedra. Concellosde Campo Lameiro, Cotobade ePontevedra.

Superficie18,60 ha. LIC.

AccesoDesde Pontevedra a estrada N-541 discorre en paralelo ao río,con varios desvíos (PO-223,PO-231).

Outros espazos naturais relacionados / próximos:

SituaciónConcellos de Viveiro e Ourol, naMariña Occidental de Lugo.

Superficie88,94 ha.

AccesoDesde Viveiro na estrada N-642(Ferrol-Ribadeo).

ServizosAloxamento: Si. Comer: Si.

Outros espazos naturais relacionados / próximos:

SituaciónNa zona central da provincia daCoruña. Concellos de Tordoia,Ordes, Mesía, Trazo, Oroso,Frades, San�ago de Compostelae O Pino.

Superficie151,70 ha.

Acceso

Outros espazos naturais relacionados / próximos:

LIC “Esteiro do Tambre”

Monumento Natural “Souto daRetorta”LIC “Costa da Mariña Occidental”LIC “Monte Maior”

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 107: Información Turistica Apartamento Verde

Río Eo, Oscos e Terras de Burón

90

Aula da Natureza Casa da Ría. Monte de SantaCruz, Ribadeo. Centro de Interpretación do Río Eo e da Fragada Marronda. Fonteo (Baleira).

Situación

No límite da Comunidade Autónoma de Galiciae o Principado de Asturias. Sete concellosgalegos: Ribadeo, Trabada, A Pontenova,Ribeira de Piquín, Baleira, A Fonsagrada,Negueira de Muñiz; e sete asturianos:Castropol, Vegadeo, Taramundi, San Tirso deAbres, Villanueva de Oscos, Santa Eulalia deOscos e San Martín de Oscos.

Superficie

158.883 hectáreas das cales 108.007 ha naparte galega.

Acceso

As vías principais son ademais da autovíatranscantábrica A-8, as estradas N-634 (ACoruña-Santander) e N-640 (Lugo-Oviedo). Aestrada LU-740 (A Fonsagrada-A Pontenova) ea estrada local a Ribeira de Piquín desde aN-640 (na Pontenova) permiten achegarnos aocurso alto do Eo e varios afluentes.

Servizos

Aloxamento: Si. Comer: Si.

Equipamentos

Unidos polo ríoFonteo, no municipio de Baleira, é como evidencia o seu nomeun inicio. A fonte do Eo recolle as augas da montaña e comezaun camiño de pouco menos que oitenta quilómetros ata oCantábrico. Axiña se verá rodeado de extensas carballeiras erecibirá achegas doutros ríos. Primeiro o Rodil, que baixa dasterras do Burón, nome histórico da área da Fonsagrada; logo oTuria, procedente da comarca asturiana dos Oscos, que sexunta ao Eo na Pontenova. E xa veñen logo os afamados coutospesqueiros de Abres (Asturias). Pasarelas e pontellas permitensituarse no medio do río e gozar das estampas fluviais enribeiras ás veces fortemente encaixadas e remansos.

O salmón segue a ser o rei do río. Na súa audaz viaxe poloocéano, algúns ata as costas de Canadá e Grenlandia, pararetornar ás augas doces do seu nacemento encerra unhaaventura natural que os ríos cantábricos transmiten con forza.Eo pertence a esta emoción. Paisaxes líquidas e unha luzespecialmente sensible as tonalidades verdes.O curso final é unha sucesión de meandros suxeitospaula�namente á influencia das mareas. Desde a localidade daVeiga/Vegadeo o val inundado convértese nun grande esteirocon xunqueiras onde pasan o inverno con�nxentes de aná�dose outras aves que aquí atopan refuxio durante os temporais.

Sen Perda

A localidade galega de Ribadeo e as asturianas de Castropol e Vegadeo/A Veiga concentran a maiorparte da poboación. Son o acceso a puntos turís�cos como o treito costeiro e as praias taménincluídas dentro da Reserva (Ver Monumento Natural A Praia das Catedrais). Existen dúas excelentes maneiras de coñecer a diversidade paisaxís�ca da zona. Unha é percorrera Vía Verde do Eo que recuperou once quilómetros do histórico trazado ferroviario vinculado ásminas do ferro. O punto de par�da da ruta está ao pé das vellas chemineas dos fornos daPontenova. Para acompañar o río atravésanse varios húmidos túneles e pontes colgantes ata olugar do Cairo, onde ao Eo lle entra a présa por chegar a San Tirso de Abres, meta da Vía Verde.A importancia do tren do ferro rexorde en Ribadeo, recuperando o an�go percorrido ata oCargadoiro, próximo á fortaleza de San Damián. Todo nun paseo marí�mo ata o límite de Illa Pancha.

Cargadoiro. Ribadeo

Illa Pancha. Ribadeo

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 108: Información Turistica Apartamento Verde

Río Eo, Oscos e Terras de Burón

91APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 109: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 110: Información Turistica Apartamento Verde

7

Gárdasme o segredo?

SOUTO DA RETORTA

Sout

o da

Ret

orta

: o b

osqu

e de

xig

ante

s

7

Souto da Retorta: o bosque de xigantesNo s. XIX chegou o eucalipto a Europa, concretamente a Galicia, cando un relixioso galego trouxo as súas sementes dende as afastadas terras australianas onde fora misioneiro. E esta especie adaptouse tan ben ao noso clima que se foi estendendo masivamente pola nosa xeografía.

No souto de Retorta, tamén coñecido como eucaliptal de Chavín, preto da vila de Viveiro, encóntranse algúns dos exemplares de maior altura e envergadura do continente, como o famoso “O Avó”, plantado cara a 1880, con máis de 67 m de altura e 10,5 m de perímetro. No noso paseo por este bosque de xigantes poderemos admirar as colosais dimensións destes eucaliptos “avós” e xogar a abrazar os seus madeiros formando unha cadea de brazos unidos.

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 111: Información Turistica Apartamento Verde

88

101214161820222426283032343638

0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 550 600 650 700 750 800 850 900

ALT

ITU

DE

(m)

DISTANCIA (m)

CAL

VOSO

EUC

ALIP

TO "O

AVÓ

"

Limia

AP-9

Tambre

Xallas

Anllóns

Grande

Eume

Ulla

Umia

Lérez

Miño

Arnoia

Sil

Cabe

Lor

Miño

Masma

OuroLandro

Sor

Mandeo

Avia

Oitavén

Eo

A-8

A-8

A-6

AG-64

A-6

A-52

A-75

A-52

A-52AP-9

AG-57

VG-20

A-53

AP-53

AP-9

AG-11

AG-41

AP-9

76

6

8

5

4

2

3

12

13

17

15

10

1411

16

1

O Grove

A Guarda

Lugo

Manzaneda

A Pobrade Trives

O Bolo

Carballeda de Valdeorras

A Rúa

Monfortede Lemos

Cee

Camariñas

Laxe

Malpica

Muxía

Palasde Rei

Curtis

Arzúa

PortomarínMonterroso

RábadeA Fonsagrada

Baleira

GuntínO Corgo Becerreá

As NogaisCervantes

Folgosodo Courel

Pol

Noia

Portodo Son

A Illa deArousa

Vilagarcíade Arousa

Illa deCortegada

Silleda Lalín

Agolada

Chantada

Vila deCruces

A Estrada

A CañizaAllariz

Baños deMolgas

ViveiroCedeira

Cariño

Ortigueira

O Vicedo

Padrón

Rianxo

A Pobra doCaramiñal

Ribeira

Melide

Guitiriz

Vilaboa

A Coruña

Ferrol

Ourense

Vigo

Santiago deCompostela

Betanzos

Monterrei

Verín

Foz

Ribadeo

Fisterra

Illa deOns

IllasCíes

Sanxenxo

Caldas de Reis

Cangas

Bueu

Oia Tomiño

Baiona

Gondomar

Redondela

ArboCelanova

Tui

Pontevedra

Ribadavia

Lobios

O Carballiño

O Barco deValdeorras

AG-55

Parada de SilPlaza do Barquilleiro

Verea de Surbia- A Cabrita

BalnearioRío Caldo

A PeroxaOs Peares

Quintela

9

MorcelleCasa rural A Fervenza

Degrada

Área Recreativa A Cortavella

Cormes

Calvoso

PiladaleñaMonfero

ArangaPonte de Reboredo

Alto de Couto

A Mogaínza

Mouruás

San Xoán de Río

Montederramo

MAPA DE RUTA COMO CHEGAR?

PERFIL DE RUTA

1

INFORMACIÓN ÚTIL

Punto de inicio: Calvoso (Viveiro)

X=613979 Y=4830057

Distancia (aprox.): 2 km ida e volta

Duración estimada: 1 h

Perfil:

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 112: Información Turistica Apartamento Verde

99

Todo está preparado para facer máis sinxela a visita a este Monumento Natural, Souto da Retorta ou Eucaliptal de Chavín. Trátase dun sinxelo paseo que serpea entre o río Landro e a canle de desaugadoiro da presa situada augas arriba. En apenas un quilómetro de sinxelo camiñar

coñeceredes os “avós” de todos os eucaliptos que hoxe se expanden pola franxa costeira de Galicia.O itinerario comeza no lugar de Calvoso e finaliza onde se encontra o eucalipto máis grande, o denominado “O Avó”. O regreso faise seguindo o mesmo sendeiro en sentido contrario.

DESCRICIÓN DA RUTA

Sout

o da

Ret

orta

: o b

osqu

e de

xig

ante

s

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 113: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 114: Información Turistica Apartamento Verde

24centroshistóricos MONDOÑEDO

aaaConciliar de Santa Catalina (s. XVIII), que conta cunha

importantísima biblioteca con varios incunables e máis de

25.000 volumes.

No casco vello atopamos tamén as arquitecturas barrocas do

Convento e Igrexa da Concepción e do Convento de San

Pedro de Alcántara.

Nas proximidades da Alameda encontramos o Santuario de

Nosa Señora dos Remedios, patroa da cidade, orixinario do

s. XVI pero cun aire barroco moi marcado. Posúe

interesantes retablos interiores e o sepulcro do bispo

Sarmiento (s. XVIII); e o Hospital de San Pablo (1755),

construído para albergar a pobres e peregrinos.

É moi típico o barrio dos Muíños, coas súas arquitecturas

tradicionais, así chamado pola presenza de varias destas

construcións, xa sen uso pero recentemente restauradas,

destacando a fermosa Fonte dos Pelamios, da que mana

auga por catro canos.

A Catedral de San Martiño (Basílica da Asunción),

comezada no século XIII, combina maxistralmente

diferentes estilos construtivos, que se manifestan

perfectamente na fachada coa portada románica, o rosetón

de trazas góticas, e torres e remate central xa barrocos. No

interior tamén se aprecia a xustaposición de diferentes

concepcións artísticas, cunha bóveda de crucería sostida

por arcos apuntados e unhas boas pinturas murais

hispano-flamengas dos s. XV e XVI. A catedral alberga o

Museo Catedralicio e Diocesano, con pezas escultóricas

realmente interesantes e unha excepcional colección de

vestimenta e calzado episcopal. A carón da catedral, na

mesma Praza Maior, está o Pazo Episcopal, brasonado, o

edificio do Consistorio Vello (s. XVI), hoxe biblioteca

municipal, un fermoso conxunto de casas tradicionais con

galerías e soportais e o monumento a Álvaro Cunqueiro.

Preto da praza atopamos a Fonte Vella (s. XVI) co escudo

de Carlos I presidíndoa. Tras a catedral sitúase o Seminario

Feira das SanLucas. Catedral

ee

PARACOÑECER

Centros_hist_GALLEGO 14/1/07 22:26 Página 24

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 115: Información Turistica Apartamento Verde

25

aa

ee

Unha das visitas máis evocadoras que podemos

facer en Mondoñedo é achegarnos á Ponte do

Pasatempo, envolta en vellas lendas que nos

falan da retención e demora de Dona Leonor de

Castro, esposa do Mariscal Pardo de Cela, por

algúns cóengos mandados polo Bispo cando ela

volvía de Castela co indulto do seu marido

asinado polos Reis Católicos, de xeito que non

chegou a tempo de evitar a súa execución e a

do seu fillo. É unha fermosa ponte medieval dun

so arco sobre o río Masma nunha contorna

natural moi agradable.

VILASENLLEIRA

Feira das San Lucas, celébrase o 18 de

outubro; outrora un dos máis célebres

mercados anuais de gando equino e mular

na comunidade, que se segue a celebrar

pero como un máis dos numerosos actos

lúdicos (verbenas, pulpadas, feira de

mostras, mercados populares, etc.) das festas

grandes da localidade, que duran cinco días.

Declarada Festa de Interese Turístico

Nacional.

Mercado Medieval, a segunda fin de semana

de agosto a vila rememora o seu pasado

medieval, vestíndose os participantes con

roupas de época ao xeito do tempo glorioso

do Mariscal Pardo de Cela. Artesáns,

músicos, malabaristas e unha espléndida cea

medieval son algúns dos seus aderezos.

NONPERDERSE

OOffiicciinnaa ddee TTuurriissmmoo MMuunniicciippaall.. PPrraazzaa ddaa CCaatteeddrraall,, 3344..

TTeell..:: 998822 550077 117777

wwwwww..mmoonnddoonneeddoo..oorrgg

Praza da Catedral Quiosco da Música Tortas de Mondoñedo

MONDOÑEDO

AS SÚAS ORIXES REMÓNTANSE Á CONFIGURACIÓN DA DIOCESE MINDONIENSE POR UN GRUPO DE CRISTIÁNS CHEGADOS DENDE AS ILLAS

BRITÁNICAS AO COMEZO DA IDADE MEDIA, ASENTADOS ANTES NO LUGAR DE BRETOÑA (BRITONNIA). AQUÍ VIVÍRONSE TRANSCENDENTAIS

EPISODIOS DA HISTORIA GALEGA, POIS FOI ONDE SE DECAPITOU AO MARISCAL PARDO DE CELA, UN DOS ÚLTIMOS DEFENSORES DO PODER

NOBILIARIO GALEGO E DA AUTONOMÍA DO REINO DE GALICIA FRONTE ÓS AFÁNS EXPANSIONISTAS DOS REIS CATÓLICOS.

O SEU CASCO HISTÓRICO É MOI ATRACTIVO, ORGANIZADO EN TORNO Á CATEDRAL E Á PRAZA MAIOR, CUN TECIDO URBANO

TIPICAMENTE MEDIEVAL RESOLTO NUNHA IMBRICADA REDE DE RUELAS NAS QUE CONVIVEN IGREXAS, CONVENTOS E FERMOSOS

EXEMPLOS DE VIVENDAS TRADICIONAIS. PERO MONDOÑEDO É FAMOSO TAMÉN POLA TORTA QUE LEVA O SEU NOME E, SOBRE TODO,

POLAS SÚAS LETRAS, XA QUE FOI BERCE DE VARIOS DOS MELLORES LITERATOS E ARTISTAS GALEGOS CONTEMPORÁNEOS, ENTRE OS

QUE CÓMPRE CITAR A ÁLVARO CUNQUEIRO, LEIRAS PULPEIRO, NORIEGA VARELA E AO INSIGNE AUTOR DA MÚSICA DO HIMNO

GALEGO, PASCUAL VEIGA.

VILA EMPRAZADA NUN FERMOSO VAL GANDEIRO «RICO EN PAN, AUGAS E LATÍN», SEGUNDO PALABRAS DO INSIGNE

LITERATO GALEGO NATURAL DESTAS TERRAS, ÁLVARO CUNQUEIRO, INCRUSTADO ENTRE VELLAS MONTAÑAS

ARREDONDADAS, REGADO POLO RÍO MASMA E NO QUE DOMINAN AS PAISAXES AGRARIAS DE LEIRAS CERRADAS CON

SEBES VIVAS. A CIDADE, UNHA DAS SETE CAPITAIS DO ANTIGO REINO DE GALICIA, XURDIU E MEDROU AO REDOR DA

SÚA SÉ EPISCOPAL E CATEDRAL, ASÍ COMO DO SEMINARIO, HERDEIRO DO PRIMEIRO EXISTENTE EN GALICIA.

Centros_hist_GALLEGO 14/1/07 22:26 Página 25

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 116: Información Turistica Apartamento Verde

48centroshistóricos RIBADEO

aaaPorto do Porcillán, á beira da ría, na parte baixa de Ribadeo,

evocador lugar de pasados esplendores mariñeiros e onde se

atopa hoxe un acolledor porto deportivo. Moi preto están A

Atalaia, miradoiro sobre a ría do Eo e a Capela da Trindade,

con portada do século XIV e retablo barroco e Santísima

Trindade do s. XVI no interior.

A Praza do Campo destaca como conxunto urbanístico,

pois a este espazo axardinado ábrense unha serie de

salientables edificios patrimoniais da vila, como son o

Pazo Ibáñez, actualmente sede da Casa do Concello,

neoclásico de fins do s. XVIII, lugar de morada do

primeiro Marqués de Sargadelos, e a Casa dos Moreno,

magnífico exemplo de arquitectura de indianos, construída

a comezos do s. XX e que conta cun fabuloso miradoiro

circular a modo de torre nunha das súas esquinas. Na

mesma praza están o Convento de Santa Clara, orixinario

do s. XI pero reconstruído no s. XIV, e a Igrexa de Santa

María do Campo, antiga conventual de San Francisco -das

súas trazas orixinais góticas (s. XIII) chegaron a nós dúas

portadas, o arco de triunfo e restos do claustro-. O seu

retablo maior, moi logrado, é barroco. Outro edificio

interesante é a Aduana Vella, neoclásico do s. XVIII. Moi

preto áchase a Casa das Letras, fundación privada que

exhibe mostras bibliográficas de escritores locais,

documentos e exposicións variadas.

Ría de Ribadeo

ee

PARACOÑECER

Centros_hist_GALLEGO 14/1/07 22:27 Página 48

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 117: Información Turistica Apartamento Verde

49

aa

ee

O sabor mariñeiro de Ribadeo podemos gozalo en

toda a súa fondura facendo o agradable paseo litoral

que leva da ribeira do Porcillán ata un vello

cargadeiro de mineral, precedido dun parque, e ata

o Forte de San Damián, que nos evocará tempos de

corsarios e nos permitirá asombrarnos coas fermosas

paisaxes da ría, tanto do lado galego coma do

asturiano, na outra banda.

VILASENLLEIRA

Xira de Santa Cruz e Día da Gaita

Galega, o primeiro domingo de agosto.

Romaría moi concorrida, popular e

pintoresca, que é un compendio de

manifestacións relixiosas, animados

acordes de música folclórica, concursos

de queimadas e degustacións

gastronómicas. Declarada de Interese

Turístico Nacional.

Festa da Virxe do Campo, 8 de

setembro, aínda que se celebra durante

varias xornadas. Saen á rúa Xigantes,

Cabezudos e marionetas, tendo o teatro,

concertos e a Feira do Libro Galego un

gran protagonismo.

NONPERDERSE

OOffiicciinnaa ddee TTuurriissmmoo.. PPrraazzaa ddee EEssppaann~~aa,, ss//nn..

TTeell:: 998822 112288 668899..

wwwwww..rriibbaaddeeoo..oorrgg

Estatua do Marqués de Sargadelos Vista aérea

RIBADEO

ERA A MATERIA PRIMA COA QUE SE ELABORABAN LENZOS DE TELA QUE ABASTECÍAN OS MERCADOS URBANOS ESPAÑOIS E EUROPEOS,

ACTIVIDADE TÉXTIL NA QUE FIXO FORTUNA O MARQUÉS DE SARGADELOS, GRAN MECENAS DE RIBADEO. POSTERIORMENTE O RETORNO E A

EMIGRACIÓN AMERICANA XERARON NUMEROSOS BENEFICIOS ECONÓMICOS E A SÚA PEGADA DÉIXASE VER NAS NUMEROSAS CASAS DE

INDIANOS DO NÚCLEO E OS SEUS ARREDORES.

RIBADEO É HOXE UN IMPORTANTE CENTRO DE SERVIZOS E TURÍSTICO, FAVORECIDO POLA BENIGNIDADE CLIMÁTICA,

A FALTA DE MASIFICACIÓN E UNHA PAISAXE NATURAL BEN CONSERVADA, POSUÍNDO ADEMAIS UNHA INTENSA E

RICA VIDA SOCIAL TANTO DIÚRNA COMO NOCTURNA, CANDO RECIBE MOITA XENTE MOZA QUE SE DESPRAZA

DENDE AS COMARCAS VECIÑAS, TANTO GALEGAS COMO ASTURIANAS. REFERENTE PARA O TURISMO É O SEU

PARADOR (RÚA AMADOR FERNÁNDEZ), SITUADO NUN LUGAR CON EXCELENTES VISTAS SOBRE A RÍA.

VILA DE GRANDE ESPLENDOR ECONÓMICO NO PASADO QUE SE REFLICTE NAS SÚAS PAISAXES URBANAS, CON

NUMEROSAS CONSTRUCIÓNS CIVÍS DE GRANDE INTERESE. RIBADEO SITÚASE SOBRE O RÍO EO, XA

CONVERTIDO EN RÍA, ABRIGADA DA BRAVURA DO CANTÁBRICO. ESTA PRIVILEXIADA SITUACIÓN FIXO QUE

DURANTE A ÉPOCA MEDIEVAL E, SOBRE TODO, DURANTE A IDADE MODERNA TIVESE UNHA INTENSA

ACTIVIDADE PORTUARIA, RELACIONADA CO COMERCIO MADEIREIRO ATLÁNTICO E SOBRE TODO DO LIÑO,

QUE CHEGABA DO BÁLTICO.

Centros_hist_GALLEGO 14/1/07 22:27 Página 49

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 118: Información Turistica Apartamento Verde

aa

58centroshistóricos VIVEIRO

aaaábsida semicircular. Dentro do núcleo histórico non

deberemos deixar de ver a Praza Maior, centro neurálxico

da vila, presidida polo monumento ao poeta local do s. XIX,

Nicomedes Pastor Díaz, rodeada de arquitecturas

tradicionais de granito e galerías dos s. XVIII e XIX, que

tamén se poden admirar na Praciña da Herba ou das Catro

Liñaxes e na Praza da Fontenova. Son interesantes tamén os

pazos urbanos, como a Casa dos Leóns (s. XVII), coñecida

así polos dous animais deste tipo que soportan a pedra

heráldica da fachada, ou a Casa da Natividade da Nosa

Señora (s. XVI), construída para albergar un Colexio de

Gramática.

Extra muros cómpre destacar a igrexa conventual de San

Francisco (s. XIV), que conserva unha das máis grandes e

fermosas cabeceiras da arquitectura mendicante galega.

No Centro Comarcal da Mariña Occidental, na rúa Lodeiro,

localízase nun interesante pazo no que se fai unha

exposición dos recursos da comarca.

Dan acceso á vila a Ponte Maior ou da Misericordia,

erixida sobre a ría no s. XV sobre outra anterior, e o

principal monumento da Vila, a Porta de Carlos V,

popularmente coñecida como Porta Maior ou do Castelo,

realizada ao xeito de arco de triunfo no Renacemento

(1548), decorada cos escudos, emblemas e símbolos do

emperador. Consérvanse tamén outras dúas portas da

antiga muralla, a Porta da Vila ou do Santo Cristo do

Amparo, tradicional entrada principal ao núcleo cunha

inscrición que a data no s. XIII e contemporánea da Porta

do Valado, a máis sinxela pero cun fermoso arco de medio

punto románico. Esta porta linda coa Convento das

Concepcionistas, sinxela construción barroca (s. XVII)

xunta á cal se atopa a evocadora calexa das monxas e a

Gruta de Lourdes, reprodución de 1925 da orixinal

francesa. Moi cerca achamos a Igrexa de Santa María do

Campo, no corazón medieval da cidade vella, a máis

antiga do núcleo. É un fermoso exemplo románico

conservado sen moitas reformas, de fins do s. XII, amplo,

de tres naves, con cubertas de madeira, rosetón e perfecta

Porta de Carlos V

ee

PARACOÑECER

Centros_hist_GALLEGO 14/1/07 22:27 Página 58

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 119: Información Turistica Apartamento Verde

59

aa

ee

aUnha vila costeira coma esta non debemos

abandonala sen achegarnos ao seu litoral, sobre

todo se, coma neste caso, ten dentro do casco

urbano un dos mellores areais de todo o norte

galego, a praia de Covas, no fondo do esteiro do río

Landro que da orixe á ría, á que se chega dende o

casco histórico despois dun agradable e curto paseo

saíndo pola porta de Carlos V, cruzando os xardíns

de Noriega Varela, coas súas fermosas vistas sobre a

ría, e cruzando a Ponte Maior. Covas é o núcleo

residencial e estival de Viveiro e conta cun

espléndido areal de dous km de longo e entre 150 e

300 m de ancho. A praia está percorrida por un

agradable paseo marítimo con xardíns e áreas de

lecer dende as que se pode contemplar unha

espléndida paisaxe.

VILASENLLEIRA

A Semana Santa de Viveiro é a máis

interesante de Galicia, xunto coa de

Ferrol, pola riqueza das súas imaxes e

pasos e pola súa antigüidade. Destacan

as procesións con figuras articuladas

que van representando as distintas

escenas da paixón e morte de Cristo.

Festa de Interese Turístico Nacional.

Romaría do Naseiro, celébrase o cuarto

domingo de agosto. Festa e comida

campestre nas marxes do río Naseiro,

nas proximidades do bosque de

xigantescos eucaliptos de Chavín.

Actuacións de grupos folclóricos que

amenizan a reunión. Festa de Interese

Turístico Nacional.

NONPERDERSE

OOffiicciinnaa MMuunniicciippaall ddee TTuurriissmmoo.. AAvvddaa.. RRaammoo’’nn CCaannoossaa,, ss//nn..

TTeell:: 998822 556600 887799

Monumento a Nicomedes Pastor Díaz Semana Santa Praia de Area

VIVEIRO

UN PASEO POLO CASCO VELLO DESCÓBRELLE AO VISITANTE QUE A MAIOR PARTE DAS SÚAS RÚAS FORON GREMIAIS, CONSERVANDO OS NOMES

QUE LEMBRAN OS OFICIOS QUE SE PRACTICABAN NELAS. NALGUNHAS DESTACAN AS CHAMADAS CASAS DO REMO, CONSTRUCIÓNS

TRADICIONAIS QUE TEÑEN A SÚA ORIXE NUN MANDATO DAS CONFRARÍAS DOS MAREANTES QUE OBRIGABA ÁS FAMILIAS DE PESCADORES A

DARLLE O ANCHO DUN REMO ÁS SÚAS VIVENDAS.

VIVEIRO É HOXE UN PUXANTE CENTRO COMERCIAL, DE SERVIZOS, TURÍSTICO E MESMO PESQUEIRO -

POIS CONTA CUN DOS PORTOS MÁIS IMPORTANTES DA MARIÑA LUCENSE, O DE CELEIRO-

ACTIVIDADES QUE FAVORECEN A EXISTENCIA DUNHA ANIMADA VIDA SOCIAL E CULTURAL.

ESTA VILA MARIÑEIRA, CON TÍTULO DE CIDADE DENDE FINAIS DO SÉCULO XIX, CONTA CO CASCO HISTÓRICO MÁIS

IMPORTANTE DE TODO O LITORAL NORTE DE GALICIA. O SEU PODERÍO PATRIMONIAL TEN MOITO QUE VER COAS SÚAS

FUNCIÓNS COMO PORTO COMERCIAL, DE MOITA SIGNIFICACIÓN DENDE A IDADE MEDIA. POR ESTA RAZÓN FOI PRAZA

FORTE AMURALLADA, O CAL CONDICIONOU A ESTRUTURA URBANA DO NÚCLEO, E CONSERVA TRES MAXESTOSAS

PORTAS QUE DAN ENTRADA Á CIDADE HISTÓRICA, QUE GARDA PAZOS URBANOS DA IDADE MODERNA, MOITOS

EXEMPLOS DE ARQUITECTURA POPULAR TRADICIONAL E NOTABLES EDIFICIOS RELIXIOSOS, TODOS ELES MARCANDO A

ETAPA DE MAIOR ESPLENDOR VIVEIRENSE DENDE OS SÉCULOS CENTRAIS DA IDADE MEDIA ATA O S. XVIII.

Centros_hist_GALLEGO 14/1/07 22:27 Página 59

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 120: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 121: Información Turistica Apartamento Verde

32 33

Empresa Roq Sport

Teléfono/s 646 514 602 / 606 863 119

Fax

Enderezo Estacada, 3–27850 Viveiro (Lugo)

Web www.roqsport.com

Correo electrónico [email protected]

Horario atención público Todo o día

Reservas Teléfono, mail

Data actividade Todo o ano

Empresa Proaventur

Teléfonos 982 255 220 / 669 812 659

Fax 982 255 220

Enderezo Portanova, 3. Coeses–27190 (Lugo)

Web www.proaventur.com

Correo electrónico [email protected]

Horario atención público Todo o día

Reservas Teléfono, mail

Data actividade Todo o ano

proaventur roq sport

actividadesTerra

Descenso de barrancos

Escalada

Rappel

Rocódromo

Tirolina

Espeleoloxía

Rutas en quad

Rutas a cabalo

BTT

Paintball

Tiro con arco

Camiñada

Orientación

AugaPiragüismo

Rafting

Hidrospeed

Kaiak augas tranquilas

Kaiak augas bravas

AirePontismo

Ultralixeiro

Parapente

Globo aerostático

Paracaidismo

OutrosTiro ao prato

Karts

Rutas vehículo 4x4

actividadesTerra

Descenso de barrancos

Escalada

Rappel

Rocódromo

Tirolina

Espeleoloxía

Rutas en quad

Rutas a cabalo

BTT

Paintball

Tiro con arco

Camiñada

Orientación

AugaPiragüismo

Rafting

Hidrospeed

Kaiak augas tranquilas

Kaiak augas bravas

AirePontismo

Ultralixeiro

Parapente

Globo aerostático

Paracaidismo

OutrosTiro ao prato

Karts

Rutas vehículo 4x4

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 122: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 123: Información Turistica Apartamento Verde

8

A Mariña Lucense é unha fonte inesgotable de marabillas naturais que cohabitan cun espectacular patrimonio histórico. Este tramo

da costa galega, bañado polas augas do mar Cantábrico, agocha entre as caprichosas formas dos seus acantilados

lendas máxicas sobre sereas e mariñeiros.

As catedrais do mar

Praia das Catedrais

Gárdasme o segredo?

farospraias.indd 8 11/03/13 17:44

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 124: Información Turistica Apartamento Verde

9

As catedrais do mar

Comezamos a nosa andadura na vila de Ribadeo situada na desembocadura do río Eo, fronteira natural con Asturias, e en plena comarca da Mariña Lucense. O esplendoroso pasado da vila constátase dando un paseo polo encantador centro histórico repleto de fermosas construcións indianas. Ao chegar ao porto, poderemos realizar unha pequena camiñada polo bordo dun agreste acantilado. En plena ruta parade a gozar da rasa cantábrica no miradoiro de Santa Cruz, a case 200 metros sobre o nivel do mar. Dende alí tamén descubriredes a illa Pancha e dous pintorescos faros en branco e azul. O máis baixo, de planta cadrada, é de fi nais do século XIX, mentres que o outro, máis moderno, foi construído en 1987.Debido á orografía da costa cantábrica, estamos nunha zona ideal para os amantes do sendeirismo. Armádevos cun calzado cómodo porque as rutas a pé pola beira destes cantís son o mellor xeito de gozar desta costa.

Continuando cara ao oeste, atoparémonos coa vila de pescadores de Rinlo, moi famosa pola súa gastronomía. Aínda que o seu prato estrela é o arroz con lumbrigante, nada lle teñen que envexar as tapas de polbo, as empanadas ou outros manxares que inclúen nos seus menús. Se queremos baixar a comida, podemos continuar a pé ata a praia dos Castros para chegar ata a beira do mar pasando polo seu orixinal acceso a través dun túnel natural. Este areal invita a deitarse nas súas rochas completamente lisas onde, arrolados polo son rítmico das ondas do mar, poderemos gozar dun baño de sol ou dunha pracenteira sonada.

As catedrais do mar

Limia

AP-9

AG-55

TambreXallas

Anllóns

Grande

Eume

Ulla

Umia

Lérez

Miño

Arnoia

Sil

Cabe

Lor

Miño

Masma

OuroLandro

Sor

Mandeo

Avia

Oitavén

Eo

A-8

A-8

A-6

AG-64

A-6

A-52

A-75

A-52

A-52AP-9

AG-57

VG-20

A-53

AP-53

AP-9

AG-11

AG-41

AP-9

Vigo

6 7

8910

1112

1

53

2

4

1 23

4

56

7

89

1235

46 7

1

A Guarda

Lugo

Manzaneda

A Pobrade Trives

O Bolo

A Rúa

Monfortede Lemos

Cee

Camariñas

Laxe

Malpica

Muxía

Palasde Rei

Curtis

Arzúa

PortomarínMonterroso

RábadeA Fonsagrada

Guntín

Samos

Folgosodo Courel

Triacastela

Pol

Noia

Portodo Son

Vilagarcíade Arousa

Silleda Lalín

Agolada

Chantada

Vila deCruces

A Estrada

A CañizaAllariz

Baños deMolgas

ViveiroCedeira

Cariño

Ortigueira

O Vicedo

Padrón

Rianxo

Ribeira

Muros

Melide

GuitirizBegonte

Vilalba

Mondoñedo

Vilaboa

A Coruña

Ferrol

Ourense

Vigo

Santiago deCompostela

Betanzos

Monterrei

Verín

Burela

Foz

Ribadeo

Fisterra

Illa deOns

IllasCíes

Sanxenxo

Caldas de Reis

Cangas

Bueu

Oia Tomiño

Baiona

Gondomar

Redondela

ArboCelanova

Tui

Pontevedra

Ribadavia

Lobios

O CarballiñoO Barco deValdeorras

12

7

91011

12

3456

8

1

4

3

2

5

6

7

12

11

8

9

10

Vila de Ribadeo

Praia dos Castros-Illas

Praia das Catedrais

Faro de illa Pancha

Porto de Rinlo

Praia de Peizás

Castro de Fazouro

Complexo Siderúrxico e Cerámico de Sargadelos

Faro do cabo de San Cibrao

Miradoiro de monte Faro

Praia de Esteiro

Faro de punta Roncadoira

INFORMACIÓN ÚTIL Punto de inicio: Ribadeo.

Punto final: Viveiro.

Xornadas: 2

Distancia (aprox.): 90 Km.

Outros datos de interese:

❱ Fábrica de Sargadelos. Contacto: 982 557 841

(www.sargadelos.com)

Día 1 Da vila de Ribadeo ata o castro de Fazouro

farospraias.indd 9 11/03/13 17:44

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 125: Información Turistica Apartamento Verde

10

Unha experiencia case relixiosaCoas forzas renovadas, poñemos rumbo de novo cara a unha das praias máis famosas de todo o norte, a praia de Augas Santas, internacionalmente coñecida como a praia das Catedrais. O seu nome vén dado polas características formacións rochosas en forma de arco, algún deles xa fracturado pola intensa acción do mar. Pero ademais da súa beleza, esta praia agocha numerosas furnas onde o mar bate con forza procurando un oco cada vez maior, polo que se recomenda extremar as precaucións durante o paseo. A visita con marea alta á praia das Catedrais pode facerse dende o alto do acantilado gardando a debida distancia de seguridade. E se vos coincide chegar aquí con baixamar, baixade pola escalinata ata a fina area para atoparvos coa magnitude destas impresionantes arcadas. Se queredes coñecer o estado do mar e o horario das mareas antes de visitar As Catedrais na páxina web de Meteogalicia ofrecen esta información.

Faro de illa Pancha

Faro de illa Pancha

10

farospraias.indd 10 11/03/13 17:44

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 126: Información Turistica Apartamento Verde

11

Solpor no marSe as horas de luz o permiten, podemos seguir un pouco máis pola liña da costa, onde atopamos grandes areais máis urbanizados, pero non por iso con menos encanto. Un bo momento para facer un alto é ao chegar á praia de Peizás, máis solitaria que outras da contorna. Para rematar a xornada, nada mellor que sentarnos a ver caer o sol no castro de Fazouro, un enclave ao pé do cantil. Aquí o vento sopra con forza e esta intensidade invita a acubillarse entre os ocos das paredes para sentir a súa calor despois de toda unha xornada expostos ao sol.

O segundo día deste itinerario continúa pola costa en dirección á fábrica de cerámica de Sargadelos, a medio camiño entre a vila mariñeira de Burela e a localidade de Cervo. Asentada nun coidado núcleo rural, descubriredes de inmediato a sede

desta característica louza, decorada e rematada a man, pola forma circular do edificio de 1970. O proceso de elaboración desta cerámica, que xurdiu inicialmente dunha iniciativa ilustrada nos primeiros anos do século XIX, é moi interesante. Animádevos a chegar en horario de visitas para acceder á planta de produción e despois dar unha volta pola exposición e pola tenda. Na galería atoparedes as primeiras porcelanas de Sargadelos e unha ampla mostra da cerámica popular española e estranxeira. As pezas máis actuais son tamén auténticas xoias cerámicas coas que sorprender a alguén cun agasallo típico de Galicia. A outra factoría de Sargadelos está situada no Castro, no concello coruñés de Sada.Igual de chamativa é unha das lendas da zona que conta como diante do cabo de San Cibrao, no concello de Cervo, existen uns illotes coñecidos como “Os Farallóns”. Dise que alí vive unha serea chamada “A Maruxaina” que nos días de mal tempo sae dos illotes para chamar polos mariñeiros. Algúns opinan que para axudalos no caso de perigo, pero tamén hai partidarios que afirman que a súa intención é engaiolalos para que naufraguen.

A subida ao faro Roncadoira é a parte máis dura da ruta; as

gaivotas parecen perder o equilibrio mentres as ondas baten con

forza contra os cantís.

Día 2Da fábrica de Sargadelos ata a vila de Viveiro

11As catedrais do mar

farospraias.indd 11 11/03/13 17:44

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 127: Información Turistica Apartamento Verde

En referencia a esta lenda, recuperouse hai anos unha vella tradición. Algúns veciños confeccionan unha serea de longos cabelos louros cunha roca. O segundo sábado do mes de agosto cando cae a noite, lévana dende Os Farallóns ata a praia de San Cibrao. Alí é sometida a un xuízo popular, no que queda absolta. Ao rematar, volve ás illas, nas que permanece oculta o resto do ano.

Vento do nordés

Continuando coa nosa ruta, chegamos á localidade de Xove onde nos desviaremos cara ao norte rumbo ao impoñente faro de punta Roncadoira. O seu acceso, ben sinalizado entre pequenas aldeas pintorescas e verdes prados, vai trocando a medida que ascendemos pola estrada,

Porto de Rinlo

Praia das Catedrais

farospraias.indd 12 11/03/13 17:44

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 128: Información Turistica Apartamento Verde

13

facéndose cada vez máis bravo por causa dos grandes eucaliptos retortos pola forza do vento, das enormes rochas que nos fan sombra e sobre todo, debido ao frío. Lembrade ir preparados para o nordés que por estas terras sopra con forza. Ao bordo do acantilado sentiredes o ruxir do mar ao bater con toda a intensidade contra as rochas. É a parte máis dura da ruta. As gaivotas que parecen perder o equilibrio, as ondas que baten con forza… pero o impecable faro de Roncadoira déixanos namorados do lugar. O foco moi estilizado, branco impoluto, ben coidado e cun acceso moi cómodo permítenos botar unha ollada á costa cantábrica coas súas pequenas illas habitadas unicamente por gaivotas e outras aves mariñas.Con esa sensación de paz salvaxe descendemos de Roncadoira en dirección a Viveiro para deternos na praia de Esteiro, aínda no concello de Xove. Ofreceranos unha imaxe máis amable, con zona de recreo ideal para facer un pícnic ou dar un paseo en calquera época do ano. Unha pasarela de madeira intérnanos na praia xa máis resgardada na entrada da ría de Viveiro.

Para deleitar o padal

Seguindo nesa mesma dirección, ascendemos ao monte Faro. Só polas vistas paga a pena e, xa que estades aquí, incluso poderedes dar un paseo ata o faro, que atoparedes agochado tras o bosque de eucaliptos. Se sodes rápidos, aínda teredes tempo para coñecer a vila de Viveiro e para gozar dunha boa mesa. Unha pescada fresca do pincho da lonxa de Celeiro sería un excelente broche final para esta ruta marítima pola costa cantábrica de Lugo.

A praia dos Castros invita a deitarse nas súas rochas completamente lisas para, arrolados polo son rítmico das ondas do mar, gozar dun baño de sol

ou dunha pracenteira sonada.

Praia dos Castros

Faro de punta Roncadoira

13As catedrais do mar

farospraias.indd 13 11/03/13 17:44

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 129: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 130: Información Turistica Apartamento Verde

Montes desde os que sealbisca a badía ou a ría queforma o Landro e máis aofondo a Illa Coelleira eEstaca de Bares. Aquí, namadrugada do primeirodomingo de xullo edespois de almorzar astradicionais sopas de allo,os xinetes inician a recollidados cabalos salvaxes parareducilos no curro onde sem a r c a n , r a p a n ed o m e s t i c a n n u n h apintoresca loita. Continúaa festa ata que a noite caesobre os montes.

18

Fes

tas

de In

tere

se T

urís

tico N

acio

nal

en

Gal

icia

A Rapa das Bestasde Candaoso

Santo André de Boimente. Viveiro (Lugo)

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 131: Información Turistica Apartamento Verde

Vila que é unha auténtica acrópolemirando ao Eo, nese paso entreGalicia e Asturias, núcleo no que sesente o paso do ilustrado marquésde Sargadelos e no que reina oModernismo representado pola"Casa dos Moreno".O primeiro domingo de agostofaise obrigado subir "en romaría"ao Monte de Santa Cruz,observatorio da ría, bosque, espazopara unha singular festa enxebreonde a haxa e na que non faltanos produtos típicos e todas esastradicións musicais ancestrais degaita, de pandeiro e de tamboril ásombra do pétreo monumento aogaiteiro, obra do escultor ourensánFaílde.

23

Festas de Interese Turístico N

acion

al en Galicia

Festa da

Santa CruzRibadeo (Lugo)

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 132: Información Turistica Apartamento Verde

Vila da Mariña lucense, con activoporto. A súa historia está vinculadaa San Martiño de Mondoñedo,antiga sede episcopal da diócesemindoniense, ao "Bispo Santo" eao Mariscal Pardo de Cela,personaxes históricos que aparecenenvoltos en fantásticas lendas.Terra de innumerables romaríaspopulares, centradas o 10 deagosto nas Festas Patronais deSan Lourenzo. Días nos queacoden múltiples atraccións, gruposfolclóricos e prestixiosas orquestrasque animan as rúas. Os fogosartificiais acuáticos concentran aatención na noite e súmanse a esastradicións do lume tan típicas enGalicia.

25

Festas de Interese Turístico N

acion

al en Galicia

Festas Patronais de

San LourenzoFoz (Lugo)

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 133: Información Turistica Apartamento Verde

O cuarto domingo de agosto.Vive i ro -que ten out rasimportantes celebracións comoa Semana Santa, "A Feira dasMaulas" en Galdo, "A Rapa dasBestas de Candaoso", a romaríado Monte de San Roque- celebraespecialmente unha singularfesta campestre nas marxes dorío Naseiro.A aqueles lugares de verdor ede frescura, nas proximidadesdos xigantescos eucaliptais deChavín, acoden as familias conmesa e mantel e cos máis típicosmanxares, na compaña degrupos folclóricos, que fan queeste encontro se coñeza, e conxustiza, como "A Romaría do BoXantar".

29

Festas de Interese Turístico N

acion

al en Galicia

Romaría do NaseiroSan Pedro. Viveiro (Lugo)

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 134: Información Turistica Apartamento Verde

Situado entre a Terra Chá e a Mariñalucense, nos camiños de Ribadeo ede Asturias. Foi unha das sete capitais

do Antigo Reino de Galicia, séepiscopal con catedral románica,auténtico museo. Espazo vinculadoás lendas dun célebre personaxe doséculo XV, o Mariscal Pardo de Cela,co seu vello Seminario Conciliar deSanta Catalina sobre o que xira esacidade de músicos como PascualVeiga e de escritores como ÁlvaroCunqueiro.Célebre igualmente polas súas tortasde améndoa. Os días próximos ao19 de outubro, celebra feiras efestas, famosas polo mercado degando cabalar. Obrigado punto deencontro entre as xentes da Mariñae das serras. Día e espazo parasentir o auténtico mostrario daartesanía e da gastronomía lucensee galega.

33

Festas de Interese Turístico N

acion

al en Galicia

Feira das

San LucasMondoñedo (Lugo)

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 135: Información Turistica Apartamento Verde

dun mar incesante.A festa da Maruxaina, que se celebrao segundo sábado de agosto, éun agradecemento popular a cantosignifica e produce o mar. Para istobaséase na lenda dunha serea quemarca a vida da vila: uns din quelles axuda aos mariñeiros, outrosque os seduce e que os engana.Portada polos mariñeiros, terá o seuxuízo na praia do Torno. Comitivana que todos participan con velas efa ro i s , pa ra axus t i za r e ,posteriormente, a vila concédelle oindulto á difamada serea.Unha queimada popular, entremúsicas e cánticos, ponlle o puntofinal a este encontro na praza davila. Vellos mitos e tradiciónsr e ú n e n s e a q u í c o acontemporaneidade.

Festa da MaruxainaSan Cibrao. Cervo (Lugo)

Horizontes cantábricos na Mariña Lucense, patria deemigrantes, de navegantes, de pescadores, comolembra o poético Museo Marítimo de San Cibrao. Vilacon fondas raíces e vella vocación industrial, nacida

No corazón das verdes terras deBergantiños, cantadas por Pondale pintadas por Sotomayor, está aparroquia de oleiros de Buño que,do 12 ao 20 de agosto, celebraunha gran exposición para poñerde relevo a significación dasherdanzas ancestrais da arte dobarro.A "cocedura tradicional" no conxuntoetnográfico de "Forno do Forte", coacomida de peixes "A Carroa", centraesta feira-festa dedicada a un doscentros oleiros máis representativose antiquísimos.

Mostra da

Olería de BuñoMalpica de Bergantiños (A Coruña)

48

Fes

tas

de G

alic

ia d

e In

tere

se T

urís

tico

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 136: Información Turistica Apartamento Verde

Chantada respecta o seu pasadoagrario nas súas festas patronais, osábado anterior ao domingoseguinte ao 21 de agosto, no quecelebra a Virxe do Carme, para aque convoca agrupacións e familiasa participaren no Folión de Carros.Desfile de diferentes tipos de carrostradicionais, engalanados con florese motivos populares. Sistemastradicionais de transporte, tiradospacientemente por vacas, que seperden na mesma protohistoria eque chega ata o noso presente comoetnoarqueoloxía viva e celebrada.Momento e espazo ideal paraparticipar nas tradicións musicais egastronómicas galegas, que tantocelebran a empanada e o polbocomo este viño feito con culturaancestral.

Folión de CarrosChantada (Lugo)

Festa da EmpanadaBandeira. Silleda (Pontevedra)

Chantada, co seu mítico Monte Faro, ofrece un contornode gran riqueza arqueolóxica e medieval, e é vilagardadora de valiosas tradicións e de costumes galegos.Non en van está no corazón xeográfico de Galicia,abríndolles camiño ás terras do Deza, como á RibeiraSacra do Miño, onde os romanos e os monxesadaptaron a paisaxe aos viñedos; aos ourensánsChaos de Amoeiro ou á chaira lucense.

Terras do Deza con vellos camiñosque lembran o paso dos peregrinosa Compostela e onde o antigomosteiro cisterciense de Carboeirofoi representativo do florecermedieval. Comarcas que gardan oreceitario bo saber dos antigosmesoneiros e frades que atendíantanto a peregrinos como a arrieiros.Onde a empanada era porexcelencia a comida do camiño.Todo o que se celebra cada terceirosábado do mes de agosto;móstrase e degústase a granvariedade de formas, de masas ede ingredientes que constitúen esacomida tan representativa de Galiciae de orixe romana que é aempanada.

50

Fes

tas

de G

alic

ia d

e In

tere

se T

urís

tico

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 137: Información Turistica Apartamento Verde

Festas de San FroilánLugo

A primeira quincena de outubroé a época na que Lugo é punto decita obrigada para a xente da súacomarca e de boa parte de Galicia.É o principio ou a fin dun ciclo queparece resumirse nestas xornadas,especialmente o Domingo dasMozas. Inicialmente eran feiraspreparatorias para entrar no tempodo inverno. A gastronomía, avariedade de postos que ofrecenos produtos máis representativosde Galicia, de todo tipo deatraccións, marca a singularidadedeste encontro do mundo rural courbano, como unha pervivencia doforo romano que puido caracterizaresta cidade ben amurallada.

Calendario Relixioso

Domingos de Pascua de Resurrección

2004 11 abril2005 27 marzo2006 16 abril2007 08 abril2008 23 marzo2009 12 abril2010 08 abril

Logo de coñece-la data de Pascua por este cuadro, dedúcense asdemais datas móbiles mediante a subtracción ou a adición á data daPascua dos días seguintes:

Mércores de Cinza Restando 46 díasPentecostés Sumando 49 díasCorpus Christi Sumando 60 días

As festas e celebracións incluídas neste folleto están ordenadas, ben atendendo a que a declaraciónde interese turístico fose realizada pola Administración turística estatal ou ben pola Administraciónautonómica, e dentro destes apartados pola orde cronolóxica e pola de antigüidade da declaración.

Tódalas celebracións declaradas de interese turístico pola Administración do Estado son denominadasxenericamente de interese nacional; saliéntanse unicamente aquelas ás que se lles concedeu adeclaración de Festa de Interese Turístico Internacional.

Algunhas das datas das celebracións poden sufrir cambios, polo que convén que as confirmen nosconcellos respectivos.

Nota

53

Festas de G

alicia de Interese Turístico

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 138: Información Turistica Apartamento Verde

PÁX. DENOMINACIÓN CATEG. LOCALIZACIÓN DATA

36 Feira do Cocido FG Lalín (Pontevedra) Domingo anteriorao Entroido

10 Entroido FN Xinzo de Limia (Ourense) Semana do Entroido36 Entroido FG Cobres. Vilaboa (Pontevedra) Semana do Entroido37 Festa da Androlla e Entroido FG Viana do Bolo (Ourense) Semana do Entroido37 Entroido FG Laza (Ourense) Semana do Entroido38 Entroido FG Verín (Ourense) Semana do Entroido38 Festa da Arribada FG Baiona (Pontevedra) Primeira fin de semana

da Carabela Pinta de marzo39 Festa do Queixo FG Arzúa (A Coruña) Primeiro domingo de marzo39 Feira do viño de Amandi FG Sober (Lugo) Sábado e domingo de Ramos11 Romaría do Santo Cristo FN Fisterra (A Coruña) Semana Santa12 Semana Santa FN Viveiro (Lugo) Semana Santa13 Semana Santa FN Ferrol (A Coruña) Semana Santa40 Mostra de Encaixe de Palillos FG Camariñas (A Coruña) Semana Santa40 Semana Santa FG Cangas (Pontevedra) Semana Santa41 Festas patronais FG Tui (Pontevedra) Fin de semana seguinte ao

de San Telmo domingo de Pascua41 Festa da Ostra FG Arcade de Soutomaior Primeira fin de semana

(Pontevedra) de abril42 Festa da Troita FG A Pontenova (Lugo) 1 de maio42 Os Maios FG Ourense Primeiro domingo de maio14 Feira-exposición de exaltación FN Ribadavia (Ourense) Primeiros días de maio

do Viño do Ribeiro43 Festa da Troita FG Ponte Caldelas (Pontevedra) Última fin de semana de maio43 Romaría da Virxe FG A Cañiza (Pontevedra) Luns de Pentecostés

da Franqueira15 “Corpus Christi” FN Ponteareas (Pontevedra) A fin de semana seguinte ó

“Corpus Christi”44 “Corpus Christi” FG Redondela (Pontevedra) Día do “Corpus Christi”44 Ofrenda do Reino de Galicia FG Lugo Domingo seguinte

ao Santísimo Sacramento ao “Corpus Christi”16 Fogueiras de San Xoán FN A Coruña 23 de xuño17 A Rapa das Bestas FN San Lourenzo de Sabucedo. Primeira fin de semana

A Estrada (Pontevedra) de xullo18 A Rapa das Bestas FN Santo André de Boimente. Primeiro domingo de xullo

de Candaoso Viveiro (Lugo)19 San Benitiño de Lérez FN Pontevedra 11 de xullo20 Festival Internacional FN Ortigueira (A Coruña) Terceira fin de semana de xullo

do Mundo Celta45 Gran Premio de Carrilanas FG Esteiro. Muros (A Coruña) Terceira fin de semana de xullo45 Romaría da Fraga FG As Pontes de 24 - 25 de xullo

García Rodríguez (A Coruña)

Relación de Festas de Interese Turístico

54

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 139: Información Turistica Apartamento Verde

PÁX. DENOMINACIÓN CATEG. LOCALIZACIÓN DATA

21 Santiago Apóstolo FI Santiago de Compostela 25 de xullo(A Coruña)

46 Festa do Carneiro ao Espeto FG Moraña (Pontevedra) Último domingo de xullo46 Feira do Bonito FG Burela (Lugo) Primeiro sábado de agosto47 Festa do Pemento de Herbón FG Padrón (A Coruña) Primeiro sábado de agosto47 Festa do Pemento FG A Arnoia (Ourense) 1ª fin de semana de agosto22 Romaría Vikinga FI Catoira (Pontevedra) Primeiro domingo de agosto23 Festa da Santa Cruz FN Ribadeo (Lugo) Primeiro domingo de agosto24 Festa do viño Albariño FN Cambados (Pontevedra) Primeiro domingo de agosto25 Festas patronais FN Foz (Lugo) 10 de agosto

de San Lourenzo48 Festa da Maruxaina FG San Cibrao. Cervo (Lugo) Segundo sábado de agosto26 Festa do Polbo FN O Carballiño (Ourense) Segundo domingo de agosto48 Mostra da Olería de Buño FG Malpica de Bergantiños 12 - 20 de agosto

(A Coruña)27 Festas patronais de FN Betanzos (A Coruña) 14 ao 25 de agosto

San Roque (Os Caneiros)28 Festas patronais FN Sada (A Coruña) 16 de agosto

de San Roque49 Festas patronais FG Vilagarcía de Arousa 16 de agosto

de San Roque (Pontevedra)49 Queimada popular FG Cervo (Lugo) Sábado seguinte ao

16 de agosto50 Folión de Carros FG Chantada (Lugo) Sábado anterior ao domingo

seguinte ao 21 de agosto.50 Festa da Empanada FG Bandeira. Silleda (Pontevedra) Terceiro sábado de agosto29 Romaría do Naseiro FN San Pedro.Viveiro (Lugo) Cuarto domingo de agosto30 “Festa da Istoria” FN Ribadavia (Ourense) Último sábado de agosto43 Romaría da Virxe FG A Cañiza (Pontevedra) 8 de setembro

da Franqueira51 Festa da Virxe de Guadalupe FG Rianxo (A Coruña) 8 de setembro31 Romaría de Nosa FN Muxía (A Coruña) Domingo seguinte ao

Señora da Barca 8 de setembro51 Festa de Xesús Nazareno/ FG A Pobra do Caramiñal Terceiro domingo de setembro

Procesión das Mortallas (A Coruña)52 Romaría da Saínza FG Rairiz de Veiga (Ourense) 24 de setembro52 Festa da Faba FG Vilanova de Lourenzá (Lugo) Primeiro domingo de outubro53 Festas de San Froilán FG Lugo Primeira quincena de outubro32 Festa de Exaltación FN O Grove (Pontevedra) Segundo domingo de outubro

do Marisco ponte do Pilar (12 de outubro)33 Feira das San Lucas FN Mondoñedo (Lugo) Cara ao 19 de outubro

FG – Festas de Galicia de Interese TurísticoFN – Festas de Interese Turístico Nacional en GaliciaFI – Festas de Interese Turístico Internacional en Galicia 55

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 140: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 141: Información Turistica Apartamento Verde

50

A Terra Chá é especial por moitas razóns: pola súa particular orografía e paisaxe que lle dan nome, por ser o lugar onde nace

o río máis importante de Galicia, o Miño, así como por outras manifestacións da vida humana que se foron asentando co tempo.

Nesta comarca, atopamos tradicións e gastronomía ligada aos froitos destas terras e destas augas. E falando de augas, este

itinerario non remata aquí, senón que se achega dende o interior ata a costa de Lugo, un final perfecto para este percorrido.

Gárdasme o secredo?

Percorrendo Lugo: do interior á costa

Muralla de Lugo. Porta de San Pedro

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 142: Información Turistica Apartamento Verde

51

Aproveitando que a nosa viaxe parte da capital da provincia, reservaremos o comezo da xornada para achegarnos á Muralla de Lugo, declarada no ano 2000 Patrimonio da Humanidade pola UNESCO e recordo permanente que deixaron os fundadores da cidade.

Un tranquilo paseo polo Patrimonio da Humanidade lucense

Entrade ao recinto amurallado de Lucus Augusti, nome que os romanos lle deron a este asentamento, e subide ao adarve para percorrer os case 2,3 quilómetros deste ancho paseo bimilenario. Camiñar por esta obra romana transportaravos a outros tempos, pero sen dúbida a xente paseando, falando ou facendo deporte fai que vos decatedes de que a muralla está máis viva ca nunca, pois parece unha rúa máis desta pequena cidade encantadora. Se vos cadra de chegar aquí no solsticio de verán ou a primeiros de outubro, poderedes mesturarvos

co bulicio dos miles de visitantes que acoden ao Arde Lucus, unha celebración na que evoca ao pasado romano da cidade e ás festas patronais do San Froilán, respectivamente. En Lugo, atoparedes tamén o Miño, o máis importante dos ríos galegos. Máis adiante descubriremos o lugar do seu nacemento, pero antes atoparemos outros tesouros nos arredores da capital provincial, alí onde comeza a comarca de Terra Chá.Imos primeiro ao concello de Guntín para visitar o mosteiro de Ferreira de Pallares. Co fresco son do río Ferreira como acompañante, camiñade sen demasiado esforzo ata a chamada Ponte

Limia

AP-9

AG-55

TambreXallas

Anllóns

Grande

Eume

Ulla

Umia

Lérez

Miño

Arnoia

Sil

Cabe

Lor

Miño

Masma

OuroLandro

Sor

Mandeo

Avia

Oitavén

Eo

A-8

A-8

A-6

AG-64

A-6

A-52

A-75

A-52

A-52AP-9

AG-57

VG-20

A-53

AP-53

AP-9

AG-11

AG-41

AP-9

14

O Grove

A Guarda

Lugo

Manzaneda

A Pobrade Trives

O Bolo

A Rúa

Monfortede Lemos

Cee

Camariñas

Laxe

Malpica

Muxía

Palasde Rei

Curtis

Arzúa

PortomarínMonterroso

RábadeA Fonsagrada

Guntín

Samos

Folgosodo Courel

Triacastela

Pol

Noia

Portodo Son

A Illa deArousa

Vilagarcíade Arousa

Silleda Lalín

Agolada

Chantada

Vila deCruces

A Estrada

A CañizaAllariz

Baños deMolgas

ViveiroCedeira

Cariño

Ortigueira

O Vicedo

Padrón

RianxoA Pobra doCaramiñal

Ribeira

Melide

GuitirizBegonte

Vilalba

Mondoñedo

Vilaboa

A Coruña

Ferrol

Ourense

Vigo

Santiago deCompostela

Betanzos

Monterrei

Verín

Burela

Foz

Ribadeo

Fisterra

Illa deOns

IllasCíes

Sanxenxo

Caldas de Reis

Cangas

Bueu

Oia Tomiño

Baiona

Gondomar

Redondela

ArboCelanova

Tui

Pontevedra

Ribadavia

Lobios

O Carballiño

O Barco deValdeorras

2

34 1

5

6

9 7

1011812

5

6

8910

1213

7

11

1

24

3

1 2

3

6

7

45

8

910

1

678910

1112

13

14

15 16

34 5 217

1

23

4

5

67

9

10

11

12

8

12 3

567

10

11

1312

15

14

8

94

1

2

3

4

1

6

7

810

11

12

13

1415

9

2

34

5

3

7910

1112

14 8 4

56

1

2

9

1

2

3

4

6

78

10

5

1

4

3

2

5

6

7

8

12

13

14

9

10

11

Muralla de Lugo

Igrexa de Bacurín

Museo-Fortaleza de Friol

Mosteiro de Ferreira de Pallares

Ninfeo de Santalla de Bóveda

Pena das Rodas

Castro de Viladonga

Mosteiro de Santa María de Meira

Muíños de Castroverde

Mosteiro de San Salvador de LourenzáBasílica de San Martiño de Mondoñedo

Castro de Fazouro

Praia de Arealonga

Barrio dos Muíños de Mondoñedo

Lagoa de Cospeito

INFORMACIÓN ÚTIL Punto de inicio: Lugo

Punto final: Foz

Xornadas: 3

Distancia (aprox.): 189 Km.

Outros datos de interese:

❱ Museo-Fortaleza de San Paio de Narla:

982 375 156. Os luns permanece pechado.

Día 1 Da Muralla de Lugo a Outeiro de Rei

15

Percorrendo Lugo: do interior á costaAPARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 143: Información Turistica Apartamento Verde

Cabalar. Desde aquí, achegádevos ao cenobio para apreciar o valor deste recinto fundado no ano 909 polos condes don Ero e dona Laura. Visitade o claustro e o mausoleo dos Taboada e, no exterior do templo, bebede da auga que cae nun sepulcro antropomorfo convertido por casualidade en pía bendita. Quen sabe, mesmo pode ter propiedades máxicas…

Un templo con piscina interior

Tamén moi cerca de Lugo capital, a só 14 quilómetros, descubrimos agora outra curiosidade que nos deixa a arquitectura do pasado: o ninfeo de Santalla de Bóveda. Este templo cristianizado data da época romana e, xusto no centro da súa planta rectangular, ten unha pequena piscina. Esta estrutura, única no occidente europeo, provocou diversas interpretacións sobre a súa orixe: lugar de baños, ninfeo ou conxunto monumental levantado de acordo co rito romano de honrar a Cibeles, venerada na capital do Imperio como a gran nai dos deuses.

Un anaco da nosa Historia no museo- fortaleza de Friol

Poñemos agora rumbo ao norte e, se o tempo acompaña, contemplade a beleza exterior da igrexa románica de Bacurín, da segunda metade do século XII, para despois encamiñarvos cara ao museo-fortaleza de Friol. Xa se sabe que por moitas veces que se pase por un sitio, os nosos ollos sempre o poden ver de maneira diferente e descubrir novos segredos. Esta inmensa capacidade de marabillarnos podédela poñer en práctica cando esteades dentro deste castelo do s. XIV, reconstruído na súa maior parte un século despois e convertido en museo no século XX. Do s. XVI son a maioría dos apeiros de labranza, armaduras, carrozas de cabalos e instrumentos de cociña. Case vos cansaredes de contar as armas que hai expostas e poderedes imaxinar tempos pasados. Percorrede sen recato os cuartos, como se estiverades nunha casa amiga, os salóns, a cociña con forno de granito e a lareira, e, para rematar, subide exhaustos á torre para deleitarvos coas vistas da contorna.

O poder infinito das pedras

A auga fixo da Terra Chá unha zona moi produtiva e, dende antigo, as comunidades asentáronse nestes vales tan fértiles. Para darlles grazas á deusa Terra e ao deus Sol seguro que os antepasados se achegaron ás Penas de Rodas, no concello de Outeiro de Rei. Estes dous grandes bolos de granito foron un lugar de culto prehistórico e, ao mellor, tamén estación astronómica para configurar un calendario agropecuario nestas fértiles terras do

Mausoleo dos Taboada. Ferreira de Pallares

Quen dixo claro río Miñoque naces en Fonmiñá,

se cando chegas alóxa vas feito un rapaz.Río Miño, río Miño,

pasa paseniñonon me despertes

o meu meniño.

Cantiga popular

52APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 144: Información Turistica Apartamento Verde

53

Miño. Chegaredes ás penas despois de percorrer os primeiros quilómetros dunha ruta de sendeirismo. Se aínda conservades forzas, podedes continuar ata o Miradoiro da Terra Chá desde onde divisaredes unhas impresionantes vistas. Xa que estades en Outeiro de Rei, probade as súas deliciosas anguías fritidas e aproveitade para ir

ata Bonxe e levar convosco un recordo dunha das olerías máis importantes de Galicia xunto coas de Buño (A Coruña), Gundivós (Lugo) e Niñodaguia (Ourense). Outra artesanía característica desta comarca son as zocas feitas con madeira de bidueiro. E, no que se refire á comida, un dos alimentos básicos da dieta galega: a pataca.

Ninfeo de Santalla de Bóveda

Fortaleza de San Paio de Narla

Percorrendo Lugo: do interior á costaAPARTEMENTO VERDE / BARREIROS

marta
Resaltado
minúscula
Page 145: Información Turistica Apartamento Verde

Comezamos esta segunda xornada de camiño indo un pouco máis cara ao norte da provincia. No municipio de Castro de Rei atoparémonos de novo co pasado. Co pasar dos milenios, os habitantes destas terras deixaron de ser nómades e se asentaron en poboados castrexos, como o de Viladonga. Pasade ao interior do museo e collede as claves para comprender a vida que algunha vez houbo nestas ruínas de vivendas e de rúas.

Ver nacer o río máis grande de Galicia

Moi preto de aquí, avanzamos na liña do tempo por esta parte de Lugo, visitando o mosteiro de Santa María de Meira. O recinto, coa súa presenza sobria e austera, é testemuña pétrea do asentamento da orde relixiosa do Císter en España. A paisaxe tranquila e as terras fértiles invitou ao asentamento desta comunidade nesta zona e seguro que tamén atoparon no nacemento do río Miño no Pedregal de Irimia, na serra de Meira, outra vantaxe para seguir a súa principal premisa Ora et labora.Do antigo mosteiro, só se conserva un tramo dunha porta que dá ao claustro das procesións, parte do claustro renacentista, e á igrexa. Fixádevos nas ferraxes románicas da porta da fachada, do s. XII. É unha das poucas do seu estilo que se pode ver na actualidade en toda España. E virádevos para ver a curiosa espadana de tres campás no alto do muro.Dando de novo un chimpo no tempo e no espazo, a evolución da sociedade tamén se aprecia nas obras de enxeñería civil. O aumento da poboación fixo que se mellorasen as formas de moenda. Os muíños de man, que constan de dúas pedras de acción manual, dan paso aos muíños hidráulicos. Un exemplo atoparédelo no roteiro de muíños de Castroverde. A visita ao enclave é unha boa opción para gozar da paisaxe de media montaña en toda a súa beleza e

Día 2Do castro de Viladonga á lagoa de Cospeito

Igrexa de Bacurín

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 146: Información Turistica Apartamento Verde

55

quizais, ver algún corzo esquivo... Dividide a visita en dous tramos, os PRG-133 e 134, para explorar mellor o lugar. Xusto no comezo do segundo está o muíño de Lamela, un dos poucos de Galicia con nora exterior.

Seguindo o curso da auga ata a lagoa de CospeitoSeguindo a auga e as súas múltiples formas de aparecer na natureza, a nosa seguinte parada é a lagoa de Cospeito onde contemplaredes a súa variada riqueza natural. Aproveitade para descansar, descubrir algunha das moitas especies de aves que aquí aniñan e algún que outro animal agochado neste sorprendente hábitat. Buscade un recuncho, descalzádevos e sentide como a liberdade e a frescura vos soben polos pés libres, mentres vos recreades na imaxe da paisaxe e a mente comeza a asociar ideas… Será certo que debaixo destas augas hai unha aldea somerxida?

Nesta terceira e última xornada de viaxe, seguiremos a auga ata unha das antigas capitais do Antigo Reino de Galicia, Mondoñedo. O son característico das moas xa non acompaña o curso do río Valiñares ao seu paso polo barrio dos Muíños, pero aproveitade para percorrer os camiños que comunican as casas pegadas á corrente e a armazón de pontes e corredores que fan que entre os mindonienses se coñeza esta zona como “a Venecia”.

Igrexa de Santa María de Meira

Castro de Viladonga

Muíño da Lamela

Día 3De Mondoñedo á praia de Arealonga

Percorrendo Lugo: do interior á costaAPARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 147: Información Turistica Apartamento Verde

56

Un doce souvenir de MondoñedoXa que estades en Mondoñedo, aproveitade para dar un paseo polo seu centro antigo e levar convosco un saboroso recordo: a famosa torta de Mondoñedo, con base de follado, biscoito, améndoa, froitas en xarope e cabelo de anxo. O mosteiro de San Salvador será o que motive a nosa visita ao fértil val de Lourenzá, famoso polas súas fabas que teñen a súa correspondente festa o primeiro domingo de outubro. No cenobio está gardado o sepulcro do seu fundador, o conde Osorio Gutiérrez ou Conde Santo. Conta a lenda que metendo un dedo polo burato da parte baixa da urna, aquel que consiga tocar os ósos verá cumprido un desexo. No día da festa grande, o último sábado de agosto, é longa a fila de xente desexosa de comprobar a veracidade da historia a pesar da incerteza de saber que hai dentro do oco. E vós, atrevédesvos?

Descubrindo a costa de LugoImos rematando o camiño xa no territorio da Mariña, en concreto no municipio de Foz. Visitade primeiro a basílica de San Martiño de Mondoñedo. Con vestixios do s. XI e estrutura definitiva de finais do s. XII, está considerada a catedral máis antiga de España. Dade unha volta pola contorna e tocade os impresionantes contrafortes que suxeitan impasibles os muros e mollade as mans con devoción na fonte da Zapata. Segundo a lenda, o bispo San Gonzalo tirou unha zapatilla xusto onde agora está o manancial e de alí brotou auga con poderes milagreiros.

Barrio dos Muíños. Mondoñedo

Retablo pétreo na Basílica de San Martiño de Mondoñedo

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 148: Información Turistica Apartamento Verde

Basílica de San Martiño de Mondoñedo

Os nosos pasos rematarán xusto ao pé do mar, no municipio de Foz, para contemplar estrañados e marabillados o castro de Fazouro. Este é o único asentamento primitivo escavado e musealizado na costa cantábrica galega. Pasade sobre a ponte do río Ouro para chegar á península de Punta do Castro. A acción erosiva do mar foi labrando parte do recinto, pero coa experiencia recollida en Viladonga poderedes descubrir elementos similares que vos axuden a interpretar a visita.Se o tempo, a hora e os vosos propios desexos volo permiten, un baño salgado na praia de Arealonga permitirá refrescarvos. Será tamén a escusa perfecta para deitarvos tranquilos a xuntar e recordar todos os segredos descubertos nestes tres intensos días.

Castro de Fazouro

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 149: Información Turistica Apartamento Verde

PlayasPraiasBeachesPlagesSträndePraias

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 150: Información Turistica Apartamento Verde

L Longitud

A Anchura media

(a pleamar)

µBandera azul

2001

qPlaya abierta

QPlaya

resguardada

wOcupación

temporada estival:

alta

WOcupación

temporada estival:

media

æOcupación

temporada estival:

baja

eAcceso en

coche

EAcceso: a pie,

fácil

∑Acceso: a pie,

complicado

rArena fina

RArena gruesa

®Cantos rodados

tPlaya nudista

uSeñalización del

estado del mar

yCruz Roja

iServicio de

vigilancia

oDuchas, núm.

pServicios W.C.

aServicio de

limpieza periodicidad:

D diariamente

S semanal

L Lonxitude

A Anchura media

(en preamar)

µBandeira azul

2001

qPraia aberta

QPraia

resgardada

wOcupación

temporada estival:

alta

WOcupación

temporada estival:

media

æOcupación

temporada estival:

baixa

eAcceso en

coche

EAcceso: a pé,

fácil

∑Acceso: a pé,

complicado

rArea fina

RArea grosa

®Cantos rodados

tPraia nudista

uSinalización do

estado do mar

yCruz Vermella

iServicio de

vixilancia

oDuchas, núm.

pServicios W.C.

aServicio de

limpeza periodicidade:

D diariamente

S semanal

L Length

A Width (high

tide)

µBlue Flag

2001

qOpen beach

QSheltered

beach

wOccupancy

during the summer

season: high

WOccupancy

during the summer

season: medium

æOccupancy

during the summer

season: low

eAccess by car

EAccess: on foot,

easy

∑Access: on foot,

difficult

rSand: fine

RSand: coarse

®Pebbles

tNudist beach

uNotice of

conditions at sea

yRed Cross

iLife-guards

oShowers, number

pToilets

aCleaning

performed:

D daily

S weekly

L Longueur

A Largeur

moyenne (à marée

haute)

µPavillon bleu

2001

qPlage ouverte

QPlage protégée

wDegré

d’occupation Été:

haut

WDegré

d’occupation Été:

moyen

æDegré

d’occupation Été:

bas

eAccès en

voiture

EAccès: à pied,

facile

∑Accès: à pied,

difficile

rSable fin

RGros sable

®Galets

tPlage de nudistes

uSignalisation de

l’état de la mer

yCroix Rouge

iService de

surveillance

oDouches, nombre

pToilettes

aService de

nettoyage, périodicité:

D chaque jour

S chaque semaine

L Länge

A Durchschnittliche

Breite (bei Flut)

µBlaue Fahne

2001

qOffener Strand

QGeschützter

Strand

wBesucherzahl

Sommersaison

Hochsaison

WBesucherzahl

Sommersaison

Zwischensaison

æBesucherzahl

Sommersaison

Nachsaison

eAnfahrt im Auto

EZugang zu Fuß,

einfach

∑Zugang zu Fuß,

schwieriges Gelände

rSand: Fein

RSand:

Grobkörnig

®Sand:

Kieselsteine

tFkk-Strand

uSeewarndienst

yRotes Kreuz

iÜberwachungsposten

oDuschen. Anzahl

pToiletten

aReinigungsdienst

Häufigkeit:

D täglich

S wöchentlich

L Comprimento

A Largura média

(preia-mar)

µBandeira azul

2001

qPraia aberta

QPraia

resguardada

wNível de

ocupação no verão:

alto

WNível de

ocupação no verão:

médio

æNível de

ocupação no verão:

baixo

eAcesso de

carro

EAcesso: a pé, fácil

∑Acesso: a pé,

complicado

rAreia fina

RAreia grossa

®Pedras

tPraia nudista

uIndicação do

estado do mar

yCruz Vermelha

iServiço de

vigilância

oDuches, número

pSanitários

aServiço de

limpeza, periodicidade:

D diariamente

S semanalmente

Iconografía de servicios

Iconografía deservicios

Key to symbols Symbolesdes services

ZeichenerklärungDienstleistungen

Iconografía de serviços

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 151: Información Turistica Apartamento Verde

sPasarelas

dAccesibilidad

discapacitados:

Rampas descenso.

Pasarelas. Servicios

W.C. adaptados

fAlquiler

hamacas

gAlquiler

sombrillas

hAcceso barco

de línea regular

jPaseo marítimo

A menos de 500

metros

kHoteles

KHostales

§ Pensiones

lAlojamientos

Turismo Rural

ñCampings

zRestaurantes

xAparcamientos

cTeléfono

vBus

bTaxi

Con señalización e

indicando límite permitido

para la práctica:

nEsquí náutico

NVela

ß Motonáutica

mWindsurf

VSurf

sPasarelas

dAccesibilidade

minusválidos:

Ramplas descenso.

Pasarelas. Servicios

W.C. adaptados.

fAluguer

hamacas

gAluguer

parasoles

hAcceso barco

liña regular

jPaseo marítimo

A menos de 500

metros

kHoteis

KHostais

§ Pensións

lAloxamentos

Turismo Rural

ñCámpings

zRestaurantes

xAparcadoiros

cTeléfono

vBus

bTaxi

Con sinalización e

indicando límite

permitido para práctica:

nEsquí náutico

NVela

ß Motonáutica

mWindsurf

VSurf

sFootbridges

dAccess for the

disabled:

Ramps.

Footbridges. Adapted

toilets.

fRental chairs

gRental

sunshades

hAccess by boat

shuttle

jSeaside

promenade

Less than 500

metres away

kHotels

KHostels

§ Pensions

lRural Tourism

establishments

ñCamp site

zRestaurants

xParking facilities

cTelephone

vBus

bTaxi

Signpost of activities

permitted / limits:

nWater-ski

NSailing

ß Motorboating

mWindsurf

VSurf

sPasserelles

dAccès pour

handicapés

physiques. Rampes

de descente.

Passerelles. Toilettes

W.C. adaptés.

fLocation

hamacs

gLocation

chaises-longues

hAccès bateau

de ligne régulière

jPromenade en

bord de mer

À moins de 500

mètres

kHôtels

KPetits hôtels

§ Pensions

lLogements de

Tourisme Rural

ñCampings

zRestaurants

xParkings

cTéléphone

vBus

bTaxi

Signalisation et indication

de limite autorisée pour

la pratique:

nSki nautique

N Voile

ß Motonautisme

mPlanche à voile

VSurf

sBrettersteg

dZugangsmöglichkeit

für Behinderte.

Rampen. Bretterstege.

Spezialtoiletten für

Behinderte

fVerleih

Liegestühle

gVerleih

Sonnenschirme

hVon Linienschiff

angefahren

jStrandpromenade

Näher als 500 m

kHotels

KEinfaches Hotel

(Hostal)

§ Pensionen

lUnterkunft in

Landhäusern

ñCampingplätze

zRestaurants

xParkplätze

cTelefonzellen

vBuslinie

bTaxistand

Warnzeichen mit

Hinweisen auf

Begrenzung des Sports

nWasserschi

NSegelsport

ßMotorwassersport

mWindsurf

VSurf

sPassarelas

dAcessibilidade

para cadeiras de

rodas: Rampas de

descenso.

Passarelas.

Sanitários adaptados

fAluguer

cadeiras de repouso

gAluguer

guarda-sóis

hAcesso por

barco linha regular

jPasseio

marítimo

A menos de 500

metros

kHotéis

KEstalagens

§ Pensões

lTurismo no

espaço rural

ñCampismo

zRestaurantes

xParques de

estacionamento

cTelefone

vAutocarros

bTáxis

Sinalização e indicação

do limite autorizado para

a prática:

nEsqui náutico

NVela

ß Motonáutica

mWindsurf

VSurf

Iconografía de servicios

Iconografía de servicios

Key to symbols Symbolesdes services

ZeichenerklärungDienstleistungen

Iconografía de serviços

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 152: Información Turistica Apartamento Verde

LU

GO

10

N-634

E-70

LU-132Reme

Rinlo

CastropolRibadeo

As Cate

drais

As Illa

s

Os Cas

tros

Os Castros. Ribadeo Ribadeo

µ OS CASTROS RIBADEO A DEVESA L 1.500 m I A 5 m

/q/w/e/E/r/u/y/i/o4 /p4 /aD/s/k/z/x/c/V/25

n El verde de los prados y el azul del mar enmarcan estahermosa playa en la cual se bañaban hace dos mil años losantepasados de los actuales lucenses.

n O verde dos prados e o azul do mar enmarcan esta fermosapraia na cal se bañaban hai dous mil anos os devanceiros dosactuais lucenses.

n Green fields and blue sea frame this beautiful beach, where two thousand years ago the ancestors of the presentday Lucenses used to bathe.

AS ILLAS RIBADEO A DEVESA L 750 m I A 10 m

/q/w/e/E/r/u/y/i/o4 /p4 /aD/s/k/z/x/c/

AS CATEDRAIS RIBADEO A DEVESA L 1.500 m I A 5 m

/q/w/e/E/r/u/y/i/o4 /p4 /aD/s/k/z/x/c/n Más de 300 metros de acantilados horadados a la manerade las catedrales góticas. Un espectáculo de la Naturaleza en estado puro.

n Máis de 300 metros de acantilados furados á maneira das catedrais góticas. Un espectáculo da Natureza en estado puro.

n More than 300 metres of eroded cliffs shaped in the manner of gothic cathedrals. A true spectacle of Nature in its pure state.

µ AREALONGA BARREIROS S. MIGUEL / SANTIAGO DE REINANTE L 1.300 m I A 60 m

/q/w/e/r/u/y/i/o7 /p10/aD/j/k/K/§/ñ/z/x/c/n Amplio arenal muy frecuentado en verano por los turistas. En los alrededores existe un camping.

n Amplo areal moi frecuentado no verán polos turistas. Nos arredores existe un cámping.

n A wide, sandy beach popular with tourists in summer. A camp site lies nearby.

n Le vert des prés et le bleu de la mer encadrent cette belle plage où se baignaient les ancêtres des gens de Lugo il y a deux mille ans.

n Grüne Wiesen und tiefblaues Wasser umgeben diesenmärchenhaften Strand. Hier badeten schon vor zweitausendJahren die Vorfahren der heutigen Bewohner der ProvinzLugo.

n A cor verde dos prados e a cor azul do mar envolvem estaformosa praia na que há dois mil anos tomavam banho osantepassados dos actuais habitantes de Lugo.

n Plus de 300 mètres de falaises ciselées à la façon des cathédrales gothiques. C’est un spectacle de la Nature à l’état pur.

n Die über 300 m lange Steilküste, vom Wasser ausgehöhltund bizarr gestaltet, erinnert an eine gotische Kathedrale. Ein unberührtes Naturschauspiel.

n Mais de 300 metros com acantilados, perfurados como as catedrais góticas. Um perfeito espectáculo da Natureza.

n Grande plage très fréquentée en été par les touristes. Un camping se trouve aux alentours.

n Großer, im Sommer von Touristen stark besuchterSandstrand. Campingplatz in der Nähe.

n Amplo areal muito frequentado pelos turistas no verão. Há um parque de campismo perto dali.

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 153: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 154: Información Turistica Apartamento Verde

LU

GO

12

N-634

E-70

Foz

Altar

San Bart

olo

Remior

CotoFo

ntela-

Valea

Lóng

araAs P

asad

as

Arealon

ga

San Cosme

San Bartolo. Barreiros Barreiros

µ AS PASADAS BARREIROS S. MIGUEL DE REINANTE L 300 m I A 80 m

/Q/W/e/r/u/y/i/o2 /p2 /aD/z/x/c/n Cala abrigada del viento por los acantilados que la rodean,pero azotada por corrientes que hacen que el agua invada elarenal regularmente en un espectáculo sin par.

n Cala abrigada do vento polos acantilados que a rodean,pero azoutada por correntes que fan que a auga invada o areal regularmente nun espectáculo sen par.

n Sheltered from the wind by the cliffs that surround it, but beaten by the currents of water that regularly invade the sands in an unparalleled spectacle.

LÓNGARA BARREIROS BENQUERENCIA L 600 m I A 75 m

/q/W/e/r/u/y/i/o4 /p2 /aD/z/c/V/150

µ FONTELA-VALEA BARREIROS BENQUERENCIA L 700 m I A 70 m

/q/w/e/r/u/y/i/o6 /p2 /aD/§/ñ/z/x/c/n Amplia y muy expuesta al viento y al oleaje, es una de laspreferidas por los amantes del surf. La seguridad estágarantizada por los servicios de protección civil.

n Ampla e moi exposta ó vento e ás ondas, é unha das preferidas polos amantes do surf. A seguridade estágarantida polos servicios de protección civil.

n Wide and exposed to the wind and swell, this is preferred by lovers of surfing. Security is guaranteed by the civilprotection services.

COTO BARREIROS BENQUERENCIA / SAN COSME L 800 m I A 90 m

/q/æ/e/r/u/y/i/o2 /p2 /aD/ñ/z/x/

REMIOR BARREIROS SAN COSME L 850 m I A 70 m

/q/æ/e/r/u/y/i/o4 /p2 /aD/z/x/c/

n Crique abritée du vent par les falaises qui l’entourent.L’eau, par l’effet des courants, envahit régulièrement la plage et en fait un spectacle sans pareil.

n Windgeschützte Bucht an der Steilküste. DieMeeresströmungen bewirken, dass der kleine Sandstrand inregelmäßigen Abständen in sehenswerter Weise überflutet wird.

n Cala resguardada do vento pelos acantilados do redor, da mesma forma que açoitada pelas correntes que fazemque a água invada o areal regularmente.

n Grande et très exposée au vent et aux vagues, c’est l’unedes préférées des passionnés de surf. Sa surveillance estassurée par les services de la Protection Civile.

n Großer, dem Wind und Wellengang ausgesetzterSandstrand; besonders beliebt bei Surf-Sportlern. Sicherheit garantiert ein Zivilschutzposten.

n Ampla e muito exposta ao vento e às vagas do mar, é a preferida pelos amantes do surf. A seguridade estágarantida pelos serviços de Protecção Civil.

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 155: Información Turistica Apartamento Verde

LU

GO

13

N-642LU-151

LU-152

A Rapad

oiraLla

s

Peizás

Arealonga

Foz

Fazouro

Polas

Foz A Rapadoira. Foz

µ SAN BARTOLO BARREIROS SAN COSME L 110 m I A 40 m

/q/W/e/r/u/y/i/o1/aD/z/x/c/n Arenas blancas y finas para un arenal cuyas aguas estánligeramente más cálidas que las del resto de Galicia por laacción de la Corriente del Golfo.

n Areas brancas e finas para un areal no que as súas augas están lixeiramente máis cálidas cás do resto de Galiciapola acción da Corrente do Golfo.

n Fine, white sand for a beach whose waters are slightlywarmer than the rest of Galicia owing to the effects of the Gulf tide.

µ ALTAR BARREIROS SAN COSME L 900 m I A 100 m

/q/w/e/r/u/y/i/o6 /p4 /aD/z/x/c/n Playa a la que sólo unos metros de agua separan de las costas de Foz. Bien acondicionada y con magníficasvistas.

n Praia á que só uns metros de auga separan das costas de Foz. Ben acondicionada e con magníficas vistas.

n A beach separated by only mere metres of water from the coast of Foz. Good conditions and magnificent views.

µ A RAPADOIRA FOZ FOZ L 340 m I A 100 m

/Q/w/e/E/r/u/y/i/o5 /p6 /aD/j/k/K/§/ñ/z/x/c/v/b/n Se encuentra situada en el estuario del río Masma, que ha creado en su desembocadura una amplia superficie de arenas blancas.

n Atópase situada no estuario do río Masma, que creou na súa desembocadura unha ampla superficie de areas brancas.

n Situated in the estuary of the river Masma, that has created in its mouth a wide surface of white sands.

n Sable blanc et fin pour une plage dont les eaux sontlégèrement plus chaudes que celles du reste de la Galice,grâce au Gulf Stream.

n Weißer, sehr feiner Sand; durch die Nähe des Golfstromsist das Wasser hier einige Grad wärmer als im restlichenGalicien.

n Areal de areias brancas e finas, onde as águas sãoligeiramente mais cálidas do que no resto da Galiza devido à corrente do Golfo.

n Plage séparée des côtes de Foz par juste quelques mètres d’eau. Bien aménagée; vues magnifiques.

n Nur wenige Meter Wasser liegen zwischen dem Strand und der Küste von Foz. Gute Installationen. Besondersschöne Aussicht.

n Praia separada da costa de Foz somente por uns metrosde água. Bem acondicionada. Tem umas excelentes vistas.

n Elle est située dans l’estuaire du fleuve Masma, qui a formé une grande étendue de sable blanc à son embouchure.

n Befindet sich an der Mündung des Masma, der im Laufe der Jahre eine ausgedehnte weiße Sandfläche abgelagert hat.

n Encontra-se mesmo no estuário do rio Masma, que originou uma ampla superfície de areia branca na sua desembocadura.

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 156: Información Turistica Apartamento Verde

LU

GO

14A Morosa

Portelo

N-642Cervo

Burela

A Marosa. Burela Burela

µ LLAS FOZ FOZ L 760 m I A 30 m

/q/W/e/E/r/u/y/i/o3/p2 /aD/k/K/§/ñ/z/x/c/n Emplazada a espaldas de la localidad de Foz, este arenal semantiene relativamente aislado en un entorno natural, a lo quecontribuye el hecho de estar poco masificado.

n Emprazada ás costas da localidade de Foz, este arealmantense relativamente illado nun contorno natural, ó que contribúe o feito de estar pouco masificado.

n Situated to the back of the locality of Foz, this sandy space is kept relatively isolated in a natural environment,thanks to being less visited.

PEIZÁS FOZ SAN MARTÍN L 540 m I A 18 m

/q/W/e/E/r/u/y/i/o2 /p2 /aD/ñ/z/x/c/

AREALONGA FOZ NOIS L 850 m I A 21 m

/q/æ/e/E/r/u/y/i/o2 /p4 /aD/§/l/z/x/c/

POLAS FOZ NOIS L 280 m I A 35 m

/q/æ/e/E/r/u/y/i/o1/p1/aD/K/l/z/x/c/

µ PORTELO BURELA BURELA L 700 m I A 20 m

/Q/w/e/E/r/u/i/o3/p1/aD/s/g/j/k/K/§/x/c/m/V/100 100

n Regenerada tras la intervención de la Administración, lo queha permitido volver a disfrutar de esta estrecha franja dearenas blancas. Bien acondicionada.

n Rexenerada trala intervención da Administración, o que permitiu volver gozar desta estreita franxa de areasbrancas. Ben acondicionada.

n Regenerated after the intervention of the Administration, it once again enjoys a narrow strip of white sands. Good conditions.

n Située derrière la petite ville de Foz, cette plage estrelativement isolée par un environnement naturel, ce quicontribue à son peu de fréquentation.

n Sandstrand hinter der Ortschaft Foz. Relativ abgelegen und naturbelassen. Wenig überlaufen.

n Situado de costas à localidade de Foz, este areal mantém-se relativamente isolado num ambiente bastantenatural, devido especialmente ao feito de estar poucoconcorrido.

n Rénovée grâce à l’intervention de l’Administration, il est possible de profiter de cet étroit banc de sable blanc.Bien aménagée.

n Mit öffentlichen Mitteln erneuert. Schmaler Strand aus feinkörnigem, weißem Sand. Gut gestaltet.

n Foi regenerada pela Administração, o que permitiu voltar a desfrutar duma estreita franja de areia. Bem acondicionada.

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 157: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 158: Información Turistica Apartamento Verde

LU

GO

16

C-642

N-642

S. Cibrao

Cervo

O Torno

Cubelas

O Torno. Cervo Cervo

µ A MAROSA BURELA BURELA L 300 m I A 40 m

/q/w/e/E/r/u/i/o3/p6 /aD/s/g/j/k/K/§/x/c/m/V/100 100

n Situada en un flanco del cabo de Burela, el fuerte oleaje y elviento la convierten en un lugar especialmente apto para lapráctica del windsurf.

n Situada nun flanco do cabo de Burela, as fortes ondas e o vento convértena nun lugar especialmente apto para a práctica do windsurf.

n Situated on the flank of cape Burela, the strong tides and wind have made it especially apt for windsurfing.

µ CUBELAS CERVO LIEIRO L 200 m I A 20 m

/Q/w/e/E/r/u/i/o12 /p6 /aD/j/k/K/§/z/x/c/v/b/n Playa recuperada para los bañistas tras un plan derehabilitación que la ha convertido en una opción bienacondicionada y vigilada.

n Praia recuperada para os bañistas tras un plan de rehabilitación que a converteu nunha opción benacondicionada e vixiada.

n A beach reclaimed for bathers after a rehabilitation plan which has ensured lots of services and life-guards.

µ O TORNO CERVO LIEIRO L 700 m I A 25 m

/Q/w/e/E/r/u/i/o14 /p2 /aD/j/k/K/§/z/x/c/v/b/n Arco de arena situado en la desembocadura del río Cobo,que queda a sus espaldas. Un dique la protege del viento y las corrientes.

n Arco de area situado na desembocadura do río Cobo, que queda ás súas costas. Un dique protéxea do vento e as correntes.

n An arc of sand in the mouth of the river Cobo, that remains behind the beach. A dyke protects it from the winds and tides.

n Située sur un flanc du cap de Burela, de hautes vagues et le vent en font un lieu spécialement adapté à la pratique de la planche à voile.

n Liegt an einer Seeseite der Landzunge des Cabo deBurela. Der starke Wellengang und Wind machen den Strandbesonders geeignet für Windsurf-Sportler.

n Encontra-se num flanco do cabo de Burela, e a fortemarulhada e o vento fazem dela um lugar óptimo para a prática do windsurf.

n Plage récupérée pour les baigneurs à la suite d’un plan de rénovation, ce qui en fait un lieu bien aménagé et surveillé.

n Im Rahmen landschaftlicher Erneuerungsprojektegestalteter Badestrand. Gute Installationen und bewacht.

n Praia recuperada para os banhistas após uma reforma que a converteu numa opção bem acondicionada e vigiada.

n Plage de sable en forme d’arc, située à l’embouchure du fleuve Cobo qui se trouve à l’arrière. Une digue la protègedu vent et des courants.

n Bogenförmiger Sandstrand an der Flußmündung des Cobo. Ein Damm bietet Schutz gegen Wind und Strömungen.

n Arco de areia situado na foz do rio Cobo, e de costas a ele. Fica protegido do vento e das correntes por um dique.

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 159: Información Turistica Apartamento Verde

LU

GO

17

N-634 Xove

Esteiro LagoPortocelo

Xove Esteiro. Xove

LAGO XOVE LAGO L 800 m I A 20 m

/Q/W/e/E/r/u/i/o4 /p2 /aD/x/

PORTOCELO XOVE PORTOCELO L 250 m I A 20 m

/Q/W/e/E/r/u/i/o4 /p2 /aD/x/

µ ESTEIRO XOVE XUANCES L 400 m I A 30 m

/q/W/e/E/r/u/i/o4 /p10/aD/d/K/z/x/c/n Amplio arenal, muy poco urbanizado, situado a unos 15 kmde Viveiro. Junto con el contiguo arenal de Muinelos forma un conjunto tranquilo, apto para quienes quieren huir de los agobios.

n Amplo areal, moi pouco urbanizado, situado a uns 15 km de Viveiro. Xunto co contiguo areal de Muinelos forma un conxunto tranquilo, apto para quen queira fuxir daspreocupacións.

n A wide beach, with little urbanization, some 15km from Viveiro. Together with the adjoining beach of Muinelos it forms a peaceful area, perfect for those wishing to escape the crowd.

µ AREA VIVEIRO FARO L 1.200 m I A 50 m

/Q/w/e/r/u/y/i/o9 /p10/aD/j/k/ñ/z/x/c/n La blancura de su arena contrasta con el verde de losbosques y prados que se encuentran a su espalda. Apta parala práctica del windsurf, esta playa cuenta en sus proximidadescon un albergue juvenil.

n A brancura da súa area contrasta co verde dos bosques e prados que se atopan ás súas costas. Apta para a prácticado windsurf, esta praia conta nas súas proximidades cun albergue xuvenil.

n The whiteness of its sands contrasts with the green of the forests and fields that can be found behind it. Good for windsurfing, this beach benefits from a nearby youth hostel.

n Grande plage, très peu urbanisée, située à 15 km environ de Viveiro. Avec la plage contigüe de Muinelos, elle forme un ensemble tranquille, adapté à ceux qui veulentfuir la foule.

n Großer Sandstrand, wenig bebaut. Etwa 15 km von Viveiroentfernt. Zusammen mit dem nahegelegenen Strand Muinelosbildet der Strand eine ruhige Zuflucht für alle, die demAlltagsdruck entgehen wollen.

n Extenso areal, pouco urbanizado, situado a uns 15 km. de Viveiro. Este e o seguinte areal, o de Muinelos,conformam um conjunto tranquilo, apto para aqueles que desejam fugir das aglomerações.

n La blancheur de son sable contraste avec le vert des bois et des prés qui se trouvent à l’arrière. Adaptée à lapratique de la planche à voile, cette plage offre l’avantaged’être située tout près d’une auberge de la jeunesse.

n Besonders weißer Sandstrand steht im Kontrast zu grünen Wiesen und Waldlandschaft. Besonders geeignetfür Windsurfer. In der Nähe befindet sich eineJugendherberge.

n A brancura da areia contrasta com a cor verde dos bosques e dos prados que rodeiam esta praia, idónea para a prática do windsurf. Há uma pousada da juventude perto dali.

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 160: Información Turistica Apartamento Verde

LU

GO

18

C-642

C-640

C-642

Viveiro

Area

Covas

Sacido

Area. Viveiro Viveiro

COVAS VIVEIRO COVAS L 1.500 m I A 60 m

/Q/w/e/r/u/y/i/o9 /p6 /aD/j/k/K/§/ñ/z/x/c/v/n Magníficas vistas desde una playa bordeada por la ría. La proximidad de la localidad homónima de Covas y del paseo marítimo la convierten en un lugar casi urbano.

n Magníficas vistas desde unha praia bordeada pola ría. A proximidade da localidade homónima de Covas e do paseo marítimo convértena nun lugar case urbano.

n Magnificent views from a beach bordered by the estuary. The nearby town of Covas –bearing the samename as the beach– and the promenade make this an almosturban area.

µ SACIDO VIVEIRO COVAS L 90 m I A 50 m

/Q/w/E/r/u/y/i/o2 /p2 /aD/j/k/z/x/c/n Un camino de unos 300m lleva hasta esta pequeña cala de arenas doradas, extendida al pie de un acantilado.Relativamente frecuentada, a pesar de su difícil accesibilidad.

n Un camiño duns 300m leva ata esta pequena cala de areas douradas, estendida ó pé dun acantilado. Relativamentefrecuentada, a pesar da súa difícil accesibilidade.

n A 300m path takes you to this little inlet of golden sand,jutting out from the foot of a cliff. Relatively well-visited, despite the difficulty of reaching it.

ABRELA O VICEDO FOLGUEIRO L 950 m

/Q/W/e/r/o4 /aD/s/j/z/x/

SAN ROMÁN / AREAGRANDE O VICEDO S. ROMÁN L 1.125 m

/q/W/e/r/aD/s/j/z/x/v/

n Vues magnifiques depuis une plage située au bord de laria. La proximité de Covas, village du même nom, et de lapromenade en bord de mer en font une plage presquecitadine.

n Der Strand liegt an der „Ria“ und hat herrliche Ausblicke. Die Seepromenade und die Nähe desgleichnamigen Dorfes Covas machen ihn fast zu einem Teil der Stadt.

n Magníficas vistas desde esta praia que está à beira da ria. É um lugar quase urbano devido à cercania da localidade homónima de Covas e ao passeio marítimo.

n Un chemin de 300 m environ conduit à cette petite crique au sable doré, qui s’étend aux pieds d’une falaise.Assez fréquentée malgré son accès difficile.

n Ein etwa 300 m langer Weg führt zu einer kleinen Bucht mit goldgelbem Sandstrand am Fuß der Steinküste. Trotzrelativ beschwerlichem Zugang ziemlich stark besucht.

n Um caminho de uns 300 metros leva até uma cala de areiasdouradas, extendida ao pé dum acantilado. Relativamentefrequentada, apesar de que é bastante pouco acessível.

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 161: Información Turistica Apartamento Verde

LU

GO

19

C-640

AC-100

O Vicedo

O Barqueiro

Arealonga

Abrela

Areagrande

Xilloi

Fomento

Vidreiro

O Vicedo Xilloi. O Vicedo

µ XILLOI O VICEDO O VICEDO L 940 m

/Q/w/e/E/r/u/i/o10/p4 /aD/s/j/z/x/c/b/n Situada al pie del Monte Cacho. Protegida del viento y delas corrientes y con una amplia gama de servicios.

n Situada ó pé do Monte Cacho. Protexida do vento e dascorrentes e cunha ampla gama de servicios.

n Situated at the foot of Mount Cacho. Protected from the windand tides and with a wide range of facilities.

FOMENTO O VICEDO O VICEDO L 690 m

/Q/æ/E/r/aD/z/x/c/v/b/

AREALONGA O VICEDO O VICEDO L 2.185 m

/Q/W/e/E/r/aD/j/K/x/

VIDREIRO O VICEDO O VICEDO L 230 m

/Q/w/e/E/r/aD/j/x/

n Située au pied du Mont Cacho. Protégée du vent et des courants, elle offre de nombreux services.

n Am Fuß des Monte Cacho, geschützt vor Wind undMeeresströmungen. Kompletter Service vorhanden.

n Situada ao pé do Monte Cacho, fica protegida do vento e das correntes. Oferece uma ampla gama de serviços.

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 162: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 163: Información Turistica Apartamento Verde

A viaxe dos tres desexos

6

Gárdasme o segredo?

Este percorrido pola recortada costa norte das provincias da Coruña e de Lugo levaranos por santuarios máxicos levantados no límite da terra co mar. Pequenos en tamaño pero grandes na devoción que se lles profesa, en cada un deles respectaremos a tradición e seguiremos os rituais para ver cumpridos os tres desexos que

pediremos ao longo deste espectacular camiño.

Santo André de Teixido

santuariosmaxicos.indd 6 15/02/13 16:17

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 164: Información Turistica Apartamento Verde

A viaxe dos tres desexos 7

1

2

3

4

5

6

8

9

10

11

7

Santuario de Santo André de Teixido

Praia de Pantín

Ermida de Chamorro

Ermida de Santa Comba

Praia de Vilarrube

Cabo Ortegal

Gruta de Lourdes

Souto da Retorta

Capela de San Xiao de Trebo

Miradoiro de Vixía Herbeira

Barrio da Magdalena

Comezamos o noso itinerario na cidade de Ferrol: un paseo polo coñecido barrio da Magdalena achegaranos á historia desta cidade industrial e mariñeira. Durante o percorrido, non esquezades arrimarvos aos balcóns dos xardíns de Herrera, lugar dende o que teredes unha magnífi ca panorámica do Arsenal, impresionante complexo militar do século XVIII e unha das obras de enxeñería máis importantes da Ilustración. Aproveitade, ademais, para tomar un aperitivo nunha das tascas e terrazas do porto e repasar o itinerario do día, que vos levará polos lugares máis máxicos deste recuncho do norte de Galicia.

O primeiro desexo é para a Virxe de ChamorroA primeira parada do noso traxecto condúcenos ata un alto cumio de grandes penas onde se atopa a ermida de Chamorro. Dise que o nome popular deste santuario vén da devoción que os mariñeiros lle profesan á Virxe. Ante o perigo de naufraxio

berraban: “Xa morro!”, esperando que a súa Patroa os salvase. Envolveitos por esta fe e pola adoración mariñeira, entrade no santuario para deixar a vosa propia candea acesa; pechade os ollos un intre e pedide o primeiro desexo deste máxico percorrido.Poñemos agora rumbo ás praias de Covas, cara a unha pequena illa moi próxima ao litoral onde nos

INFORMACIÓN ÚTIL Punto de inicio: Ferrol.

Punto final: Viveiro.

Xornadas: 3

Distancia (aprox.): 120 Km.

Data de celebración das romarías:

❱ Santo André de Teixido: a romaría principal

ten lugar o 8 de setembro aínda que, ao longo

do ano, celébranse outras menos concorridas

(venres, sábado e domingo de Pentecostés ou

24 de xuño).

❱ Virxe de Chamorro: luns de Pascua.

❱ San Xiao de Trebo: 7 de xaneiro.

AP-9

AP-9

Manzaneda

A Pobrade Trives

O Bolo

A Rúa

Monfortede Lemos

TambreXallas

Anllóns

Grande

Eume

Ulla

Umia

Lérez

Miño

Arnoia

Sil

Cabe

Lor

Miño

Masma

OuroLandro

Sor

Mandeo

Avia

Oitavén

Eo

A-8

A-8

A-6

AG-64

A-6

A-52

A-75

A-52

A-52

A-55

AP-9AG-57

A-20

A-53

AP-53

AP-9

Cee

Camariñas

Laxe

Malpica

Muxía

Palasde Rei

Curtis

Arzúa

PortomarínMonteroso

RábadeA Fonsagrada

Guntín

Samos

Folgosodo Courel

Triacastela

Pol

Noia

Portodo Son

A Illa deArousa

Vilagarcíade Arousa

Silleda

Bandeira

Lalín

Agolada

Camporrapado

Coirás

Chantada

Vila deCruces

A Estrada

A CañizaAllariz

Baños deMolgas

ViveiroCedeira

Cariño

Ortigueira

O Vicedo

Padrón

Rianxo

Pobra doCaramiñal

Ribeira

Muros

Melide

GuitirizBegonte

Vilalba

AG-11

AG-41

AP-9

Vilaboa

Lugo

Ferrol

Ourense

Vigo

Santiago deCompostela

Betanzos

Monterrei

Verín

134

5

1

2 3

45

61

2

3

4

56

78

9

23 4

5

6

21

3

7

4

8

10

9

5116

2

Fisterra

O Grove

Isla deOns

Sanxenxo

A Toxa

Caldas de Reis

Cangas

Bueu

A Guarda

Oia Tomiño

Baiona

Gondomar

Redondela

ArboCelanova

Tui

Pontevedra

1

Día 1 De Ferrol á ermida de Santa Comba

santuariosmaxicos.indd 7 15/02/13 16:17

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 165: Información Turistica Apartamento Verde

Ermida de Santa Comba

Quen non vai de vivoa San Andrés,

vai de morto tres.

Mosteiro de San Martiño de Xubia

8

agarda a ermida de Santa Comba. Coa baixamar, podedes baixar á cala que daba acceso á illa e gozar dela. Orientada ao norte, é ventosa e salvaxe; ideal para pasear en calquera época do ano. É este un lugar de peregrinación no que, dende o século XII, os romeiros lle renden tributo e lle mostran a súa devoción á citada santa o último domingo de xullo.O camiño orixinal a Santo André está sinalizado co símbolo dun peixe (a sardiña que o santo comeu durante a súa viaxe), e únese no concello de Narón coa outra variante máis coñecida e popular que comeza no mosteiro de San Martiño de Xubia, no Couto, xoia do románico da bisbarra. Os romeiros peregrinan case 50 quilómetros ata o santuario de Santo André de Teixido. Non é difícil imaxinar como o zoar do vento e as paisaxes pintorescas acompañan os romeiros ao longo de todo o seu percorrido pero, se estades en boa forma, animámosvos a que, en vez de imaxinalo, o vivades en primeira persoa.

santuariosmaxicos.indd 8 15/02/13 16:17

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 166: Información Turistica Apartamento Verde

Saíndo en coche en dirección a Cedeira, mantendo o mar sempre ao noso carón, pasamos por Valdoviño, Pantín e Vilarrube. Sexa cal for a estación do ano ou o tempo que faga, reservade un momento para deixar as vosas pegadas na area mol destas praias salvaxes: sentirédesvos illados e en completa sintonía co fero mar destas costas. Preto de aquí, tamén atoparedes tascas típicas nas que serven percebes e navallas, que acadan a súa máxima expresión se son degustados na compaña dalgún dos excelentes viños de denominación de orixe galega.

O segundo desexo, na Fonte do Santo de Santo André de TeixidoAínda co bater rítmico das ondas nos oídos, continuamos cara a Cedeira e ascendemos a serra da Capelada ata Teixido para ver o templo de Santo André, situado no bordo dun dos maiores acantilados de Europa. A mellor opción para achegarse ao lugar, combinando verdadeiras sensacións de emoción e de vertixe, é facer a pé o sendeiro dende o famoso cruceiro do Cristo dos Carrís. Para iniciar os rituais vinculados a esta peregrinaxe, deberedes cargar cunha pedra e depositala nun dos “milladoiros” (pequenas moreas de pedras) que atoparedes no contorno do cruceiro e do sendeiro. Deste xeito, cando chegue o día do Xuízo Final, Deus saberá que estivestes aquí pois, como lle prometeu ao santo: “Queda aquí, san Andrés, / que de vivos ou de mortos / todos te virán ver”. Por isto se di que vai de morto, en forma de réptil, o que non foi de vivo.Chegados á aldea, mentres se vai descendendo a revirada costa na busca da igrexa, atoparedes a ambos os lados do camiño os tradicionais postos de venda de roscas, de imaxes, de medallas e doutros símbolos entre os que sobresaen os “sanandreses” e os ramalletes da “herba de namorar”. Os “sanandreses” son o recordo máis característico que poderedes levar de Teixido. Trátase dunhas figuriñas de pan cocido, pintadas en vivas cores, que representan diversos motivos relacionados co santo, como a súa barca ou a sardiña que comeu durante a viaxe, e que, aseguran as vendedoras, protexen o lugar no que se gardan. Da “herba de namorar”, tamén denominada caravel mariño, valoran os seus poderes máxicos en cuestión de amores. É habitual que os romeiros máis novos e solteiros a vaian coller alí ata onde chega o salitre do mar, para arranxaren problemas amorosos ou atopar parella.A medida que baixedes, entre as casiñas, comezaredes a descubrir pouco a pouco o tellado de lousa, o campanario e os muros encalados

Figuriñas de pan

Santuario de Santo André de Teixido

Día 2 De Valdoviño a Cariño

9A viaxe dos tres desexos

santuariosmaxicos.indd 9 15/02/13 16:17

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 167: Información Turistica Apartamento Verde

deste santuario do século XVIII. Conta a lenda, que neste lugar envorcou a barca do apóstolo santo André e que quedou convertida en pedra, o mesmo que lle pasou á da Virxe da Barca, en Muxía. Se esculcades con atención, no bordo dos cantís próximos atoparedes a petrificada embarcación do santo.No interior da igrexa, o retablo barroco e as imaxes do patrón están sempre rodeadas de flores e de miniaturas de barcos que piden protección para a súa tripulación. A sensación de respecto que transmite este lugar de culto ilumínase coa luz de ducias de candeas que resplandece diante dos exvotos. Estas figuras de cera con forma dunha parte do corpo son deixadas aquí, en expresión de gratitude, por aqueles a quen o santo xa lles fixo algún favor. Mentres contemplades esta escena, é hora de seguir cos rituais para pregar polo noso segundo desexo. Acendede unha candea e achegádevos á veciña Fonte do Santo ou dos Tres Canos: facede a petición e tirade un miolo de pan na pía. Se flota, significa que o desexo se vai facer realidade e que o ano que vén estaredes vivos para volver onda o santo.

Ante un dos acantilados máis altos de Europa

O solpor dinos que é tempo de poñer fin á nosa segunda xornada: farémolo cun regalo para a vista e para os sentidos. En Vixía Herbeira, o miradoiro situado nun dos acantilados máis altos de Europa, enxergaremos a asombrosa magnitude duns cantís de máis de 600 metros. Continuando o camiño, e xa no cabo Ortegal, quedaredes abraiados coa forza dos “Aguillóns”, rochas punzantes que emerxen do mar nas que as ondas baten con toda a súa forza. Se vos coincide chegar aquí con temporal, teredes a oportunidade de ver a bravura do mar en todo o seu esplendor, sen dúbida ningunha, unha sensación que xa nunca poderedes esquecer. Tras o espectáculo de cores no ceo neste tramo de costa, a máis recortada do litoral español, despediremos o día na pequena vila pesqueira de Cariño. De camiño, veremos a capela de San Xiao de Trebo e, xa no porto, poderemos gozar dunha experiencia gastronómica do máis suculenta saboreando unha caldeirada de raia ou un revolto de ourizos e algas, pratos típicos que falan desta terra.

Vixía Herbeira

10

santuariosmaxicos.indd 10 15/02/13 16:17

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 168: Información Turistica Apartamento Verde

Neste último día dirixímonos a Viveiro. No camiño chegaremos a Ortigueira, onde a zona vella e o porto nos convidan a gozar dun paseo. Máis adiante, á altura do Barqueiro, encantadora vila de pescadores, paga a pena que nos desviemos do camiño para achegarnos a Estaca de Bares. Atoparédesvos nun lugar único: o punto máis ao norte da Península Ibérica, onde conflúen as maxestosas augas do océano Atlántico e do mar Cantábrico; todo un espectáculo da natureza.Xa na vila de Viveiro, tras percorrer o seu fermoso e monumental centro histórico, dirixirémonos ao convento das Concepcionistas para atopar a gruta de Lourdes.

O terceiro e derradeiro desexo, na gruta de LourdesEste lugar de culto é unha réplica do santuario da Virxe francesa escavado na rocha. A imaxe está colocada nunha urna sobre centos de candeas e de figuras de cera, que parecen escalar polos ocos na busca da mellor posición para pedirlle os favores á santa. Sumádevos á devoción e acendede tamén unha candea para pedir o voso terceiro e derradeiro desexo deste camiño.Recomendamos rematar este itinerario de novo en contacto coa natureza, dando un tranquilo e relaxado paseo polo souto da Retorta, rodeados de eucaliptos de máis de 80 metros de altura que parece que lle están a facer cóxegas ao ceo coas súas pólas: é coma un bosque de xigantes. Agora, só nos queda cruzar os dedos para axiña ver cumpridas as nosas peticións…

Gruta de Lourdes

Vila de Ortigueira

O santo que che deu a enfermidade que che dea a sanidade, polo poder que Deus ten, e san Andresiño, amén.

Día 3 De Ortigueira a Viveiro

11A viaxe dos tres desexos

santuariosmaxicos.indd 11 15/02/13 16:17

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 169: Información Turistica Apartamento Verde

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 170: Información Turistica Apartamento Verde

36

Morgallón-Río Sor-MorgallónPR-G 8

Este sendeiro destaca pola beleza das ribeiras do río Sor. Iníciase despois de pasar o núcleo do Morgallón, no cruzamento dunha grande explanada. Segue por unha estrada local ata a ponte que cruza o río en Monte de Insua de Baixo. Desde aquí diríxese, dirección río arriba, a Ponte Ulló.

Unha central eléctrica xa abandonada, unha antiga cadeira de ferro que grazas a unha polea permitía atravesar o río e un fermoso muíño son algúns dos elementos que acompañan a ruta.

A presa de Ponte Ulló constitúe unha importante reserva piscícola. Despois de cruzar o istmo que separa os dous tramos do río, cóllese a pista de regreso que acompaña o curso do auga encaixada entre verticais ladeiras. Ao chegar outra vez a Monte de Insua e despois de cruzar a ponte, un sendeiro pola marxe dereita do río conduce ata outra “telecadeira”.

“Telecadeira” sobre o Río Sor

Arquitectura tradicional

Etnografía

Interese arqueolóxico

Interese xeral

Interese histórico

Interese naturalista

Interese paisaxístico

Hórreo. Monte de Insua de Baixo

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 171: Información Turistica Apartamento Verde

37

CARTOGRAFÍA I.G.N. 1:25.000Nº 2-III Ortigueira.

MÁIS INFORMACIÓNCasa da Cultura do VicedoRúa Cidade de Mondoñedo, 2327860 O VicedoTel.: 982 590 195 / Fax: 982 590 001e-mail: [email protected]

XEORREFERENCIASLUGAR LATITUDE LONXITUDE ZONA UTM X YO Morgallón 43º42.296’N 007º41.595’W 29T 605290 4840020

ACCESOSDo Vicedo a Negradas, despois bordear a illa de S. Martiño e o esteiro do río Sor para seguir cara ao Morgallón (dirección Casa Lamelas-Turismo Rural).

LONXITUDE9,3 km.

PUNTO PARTIDA / CHEGADAO Morgallón.

PERCORRIDOO Morgallón, río Sor e O Morgallón.

DIFICULTADEBaixa.

DURACIÓN3 horas.

SERVIZOSAloxamento de turismo rural no Morgallón. Aprovisionamento no Vicedo.

M.I.D.E.MEDIO 1 2 3 4 5ITINERARIO 1 2 3 4 5DESPRAZAMENTO 1 2 3 4 5ESFORZO 1 2 3 4 5

ACCESO EN BICICLETANon apto.

ACCESO A CABALONon apto.

Río Sor

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 172: Información Turistica Apartamento Verde

56

Rota da Fraga de BecerreiraPR-G 81

O primeiro tramo do percorrido é común nos PR-G 81 e 82. Comeza no aparcadoiro da encrucillada entre as estradas nova e vella de Trabada ás Rodrigas. Neste punto existe un panel con plano das dúas rutas.

Na entrada da fraga encóntrase un refuxio con elementos explicativos da flora circundante.

A ruta ascende acompañando o regueiro Vilapercide ata o seu nacemento.

Cruzando de beira a beira por pasarelas de madeira percíbese o típico bosque de ribeira húmido e escuro.

Ás veces, as placas identificadoras axudan a recoñecer os diferentes exemplares de árbores.

Nas Liñeiras sepáranse ambas as sendas e o PR-G 81 introdúcese na parte alta do bosque autóctono onde predominan os carballos. O descenso cara ao punto de partida é suave.

Arquitectura tradicional

Etnografía

Interese arqueolóxico

Interese xeral

Interese histórico

Interese naturalista

Interese paisaxístico

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 173: Información Turistica Apartamento Verde

57

XEORREFERENCIASLUGAR LATITUDE LONXITUDE ZONA UTM X YCruce na Estrada LU-5508 43º26.332’N 007º12.611’W 29T 644850 4811195

CARTOGRAFÍA I.G.N. 1:25.000Nº 24-II Vilanova de Lourenzá.

MÁIS INFORMACIÓNConcello de TrabadaRúa do Concello, 15. 27765 TrabadaTel.: 982 135 011 / Fax: 982 135 257Federación Galega de Montañismo(véxase páxina 146)

ACCESOSNa estrada CP-55-06 de Trabada ás Rodrigas (capital do concello de Riotorto), despois de pasar Cima de Vila.

LONXITUDE6,2 km.

PUNTO PARTIDA / CHEGADAAparcadoiro na estrada de Trabada a Augaxosa.

PERCORRIDOCruce na LU-5508, fraga de Becerreira, regueiro Vilapercide, As Liñeiras, zona alta da fraga, cruzamento LU-5508.

DIFICULTADEBaixa.

DURACIÓN2 horas.

CONEXIÓNSCo PR-G 82.

MATERIALNon esquecer información sobre a flora da zona.

SERVIZOSFóra do sendeiro, en Trabada ou en Vilanova de Lourenzá.

M.I.D.E.MEDIO 1 2 3 4 5ITINERARIO 1 2 3 4 5DESPRAZAMENTO 1 2 3 4 5ESFORZO 1 2 3 4 5

ACCESO EN BICICLETANon apto.

ACCESO A CABALONon apto.

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 174: Información Turistica Apartamento Verde

58

Rota do Monte Roxal - TeixidoPR-G 82

O primeiro tramo do percorrido é común nos PR-G 81 e 82. Comeza no aparcadoiro da encrucillada entre as estradas nova e vella de Trabada ás Rodrigas. Neste punto existe un panel con plano das dúas rutas.

Na entrada da fraga encóntrase un refuxio con elementos explicativos da flora circundante. A ruta ascende acompañando o regueiro Vilapercide ata o seu nacemento. Cruzando de beira a beira por pasarelas de madeira percíbese o típico bosque de ribeira húmido e escuro. Ás veces, as placas identificadoras axudan a recoñecer os diferentes exemplares de árbores.

Nas Liñeiras sepáranse ambas as sendas e o PR-G 82 cruza a estrada e ascende rozando o límite co termino municipal de Lourenzá.

Atravésase a fraga por pistas forestais que discorren xunto ao regueiro Navaes, pequeno regato que forma diversos saltos no seu percorrido.

Vista dende O Roxal. Pico da Cadeira e Penas Mouras

Arquitectura tradicional

Etnografía

Interese arqueolóxico

Interese xeral

Interese histórico

Interese naturalista

Interese paisaxístico

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 175: Información Turistica Apartamento Verde

59

XEORREFERENCIASLUGAR LATITUDE LONXITUDE ZONA UTM X YCruce na Estrada LU-5508 43º26.332’N 007º12.611’W 29T 644850 4811195

ACCESOSNa estrada CP-55-06 de Trabada ás Rodrigas (capital do concello de Riotorto), despois de pasar Cima de Vila.

LONXITUDE7,9 km.

PUNTO PARTIDA / CHEGADAAparcadoiro na estrada de Trabada a Augaxosa.

PERCORRIDOEncrucillada na CP-55-08, fraga de Becerreira, regueiro Vilapercide, As Liñeiras, fraga de Teixido, encrucillada na CP-55-08.

DIFICULTADEMedia.

DURACIÓN2 horas e 40 minutos.

CONEXIÓNSCo PR-G 81.

MATERIALNon esquecer información sobre a flora da zona.

SERVIZOSFóra do sendeiro, en Trabada ou en Vilanova de Lourenzá.

M.I.D.E.MEDIO 1 2 3 4 5ITINERARIO 1 2 3 4 5DESPRAZAMENTO 1 2 3 4 5ESFORZO 1 2 3 4 5

ACCESO EN BICICLETANon apto.

ACCESO A CABALOApto parcialmente.

CARTOGRAFÍA I.G.N. 1:25.000Nº 24-II Vilanova de Lourenzá.

MÁIS INFORMACIÓNConcello de TrabadaRúa do Concello, 15. 27765 TrabadaTel.: 982 135 011 / Fax: 982 135 257Federación Galega de Montañismo(véxase páxina 146)

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 176: Información Turistica Apartamento Verde

60

Rota de Subida ó PicatoPR-G 84

Na área recreativa existe un panel informativo sobre a rede de sendeiros.

No inicio a ruta apenas ofrece dificultade, pero a medida que se interna no bosque de piñeiros vólvese máis empinada, ata chegar ao Alto do Picato (743 m) desde onde se pode gozar dunha fermosa vista.

A senda zigzaguea e descende para abandonar o bosque e gozar das paisaxes de Santiago de Vilapena e a súa fraga.

O regreso faise por un trazado practicamente chan ata alcanzar o punto de partida.

Refuxio. Chao do Couso

Arquitectura tradicional

Etnografía

Interese arqueolóxico

Interese xeral

Interese histórico

Interese naturalista

Interese paisaxístico

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 177: Información Turistica Apartamento Verde

61

XEORREFERENCIASLUGAR LATITUDE LONXITUDE ZONA UTM X YEstrada Trabada - As Rodrigas 43º24.718’N 007º14.241’W 29T 642715 4808160

ACCESOSNa Estrada de Trabada ás Rodrigas (capital do Concello de Riotorto).

LONXITUDE7,8 km. A variante mide 1,1 km.

PUNTO PARTIDA / CHEGADAEstrada de Trabada ás Rodrigas, no refuxio e área recreativa do Alto do Couso.

PERCORRIDOÁrea recreativa do Alto do Couso, Alto do Picato, Monte da Cerdeira e área recreativa do Alto do Couso.

DIFICULTADEBaixa.

DURACIÓN2 horas e 10 minutos.

MATERIALCalzado deportivo e cantimplora.

SERVIZOSFóra do sendeiro, en Trabada ou en Vilanova de Lourenzá.

M.I.D.E.MEDIO 1 2 3 4 5ITINERARIO 1 2 3 4 5DESPRAZAMENTO 1 2 3 4 5ESFORZO 1 2 3 4 5

ACCESO EN BICICLETAApto parcialmente (Toda a ruta excepto o sendeiro principal alternativo á variante).

ACCESO A CABALOApto totalmente.

CARTOGRAFÍA I.G.N. 1:25.000Nº 24-II Vilanova de Lourenzá e 24-IV A Pontenova.

MÁIS INFORMACIÓNConcello de TrabadaRúa do Concello, 15. 27765 TrabadaTel.: 982 135 011 / Fax: 982 135 257Federación Galega de Montañismo(véxase páxina 146)

Un bo complemento á ruta é desprazarse ata Vilanova de Lourenzá e admirar o seu antigo mosteiro de S. Salvador coa igrexa parroquial de Santa María de Valdeflores.

Construído en 1732 ten unha torre inacabada por problemas presupostarios durante a época da súa construción.

De estilo barroco, é obra de Casas Novoa, arquitecto máis coñecido pola fachada do Obradoiro da catedral de Santiago.

Mosteiro de Lourenzá

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 178: Información Turistica Apartamento Verde

6

...

‘Navega’ por la web del Turismo Marinero de Galicia www.turgalicia.es donde encontrarás toda la información necesaria y actualizada.

‘Navega’ pola web do Turismo Mariñeiro de Galicia www.turgalicia.es onde encontrarás toda a información necesaria e actualizada.

Take a look at the marine tourism web of Galicia at www.turgalicia.es where you can find all the latest information you need.

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 179: Información Turistica Apartamento Verde

18

B1 Visita a la nave de rederas de Burela Las rederas de Burela nos explican su trabajo, curiosidades sobre la vida marinera, las artes de pesca y la historia de su oficio, incluyendo en la visita un pequeño taller. La nave, lugar de trabajo, cuenta con una exposición de artes y oficios marineros. Se pueden observar y comprar piezas elaboradas por las propias rederas (pulseras, collares, llaveros...), siempre de temática marinera o que incorporan los nudos típicos de las artes de pesca.Duración aproximada y calendario: 1 hora. Todo el año.

Visita á nave de redeiras de Burela As redeiras do porto de Burela explícannos o seu traballo, curiosidades sobre a vida mariñeira, as artes de pesca e a historia do seu oficio, incluíndo na visi-ta un pequeno obradoiro. A nave, o seu lugar de traballo, conta cunha expo-sición de artes e oficios mariñeiros. Pódense observar e mercar diversas pezas elaboradas polas propias redeiras (pulseiras, colares, chaveiros...), sempre de temática mariñeira ou que incorporan os nós típicos das artes de pesca.Duración aproximada e calendario: 1 hora. Todo o ano.

Visit the Burela netmakers warehouse The Burela netmakers explain their work, anecdotes about marine life, fishing gears and their history, including a visit to a small workshop. The bay is a work-place with an exhibition of seafaring gears and trades. You can watch and buy items always with a seafaring theme made by the netmakers (bracelets, neckla-ces, keyrings, etc.), or which incorporate the typical fishing gear knots.

Approximate duration and calendar: 1 hour. All year round.

ASOCIACIÓN DE REDEIRAS CABO BURELA

+ info

608 298 933Porto de Burela Burela. [email protected]

Mariña LucenseBurela - Lugo

Marinero en tierra | Mariñeiro en terra | Inland sailor

B2 Construcción y reparación de barcos de madera Tras conocer la importancia histórica de la construcción naval de San Ci-brao, aprenderemos de la mano de un profesional del oficio lo que es una carpinteria de ribera, siguiendo el proceso constructivo de un barco de madera, teniendo en cuenta tanto las herramientas empleadas como los tipos de maderas que más se utilizan.Duración aproximada y calendario: 1 hora. Todo el año.Condiciones: Mínimo 6 personas.

Construción e reparación de barcos de madeira Tras coñecer a importancia histórica da construción naval de San Cibrao, aprenderemos da man dun profesional do oficio o que é unha carpintería de ribeira, seguindo o proceso construtivo dun barco de madeira tendo en con-ta tanto as ferramentas empregadas como os tipos de madeiras que máis se utilizan.Duración aproximada e calendario: 1 hora. Todo o ano.Condicións: Mínimo 6 persoas.

Building and repairing wooden boatsAfter learning the historical importance of San Cibrao shipbuilding, we will learn the naval carpenter’s trade at the hands of a professional, following the building process of a wooden boat, taking into account the tools used as well as the types of wood most commonly used.

Approximate duration and calendar: 1 hour. All year round. Conditions: Minimum 6 people.

FRANCISCO FRA RICO - CARPINTERÍA DE RIBEIRA

+ info

677 595 676Rúa Beiramar, s/nSan Cibrao. Cervo. [email protected]

Mariña LucenseCervo - Lugo

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS

Page 180: Información Turistica Apartamento Verde

Turismo marinero | Turismo mariñeiro | Marine tourism 37

Barco-Museo ‘Reina del Carmen’ Este barco bonitero rehabilitado ofrece una exposición sobre la historia, cultura y tradiciones de la pesca artesanal y su uso respetuoso con el me-dio natural.

Barco-Museo ‘Reina del Carmen’ Este barco boniteiro rehabilitado ofrece unha exposición sobre a historia, cultura e tradicións da pesca artesanal e o seu uso respectuoso co medio natural.

‘Reina del Carmen’ Boat MuseumThis renovated tuna fishing boat offers an exhibition about the history, culture and traditions of artisanal fishing and its respectful use of natural environment.

G1

Museo Provincial del Mar de Cervo En el Museo del Mar de Cervo disfrutaremos de una amplia muestra sobre la vida de los marineros, artes de pesca y otras cuestiones relacionadas con el mundo del mar.

Museo Provincial do Mar de Cervo No Museo do Mar de Cervo gozaremos dunha ampla mostra sobre a vida dos mariñeiros, artes de pesca, e outras cuestións relacionadas co mundo do mar.

Mar de Cervo Provincial Museum At Mar de Cervo Museum we will enjoy a vast display about the life of fishermen, fishing gears and other questions related to the marine world.

G2

Mariña LucenseBurela - Lugo

Mariña LucenseCervo - Lugo

BARCO-MUSEO ‘REINA DEL CARMEN’

+ info

982 586 000 - 982 580 609 Fax: 982 585 945Porto de Burela. Burela. [email protected] [email protected]

www.expomar.com/barcomuseo/

MUSEO PROVINCIAL DO MAR DE CERVO

+ info

982 594 572Fax: 982 594 584Avda. da Mariña, s/nSan Cibrao. Cervo. [email protected]

www.museodomar.blogspot.com/

APARTEMENTO VERDE / BARREIROS