GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

GAIA

ERROMANIKOA

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

• Erdi Aroko Europako herrialde gehienetan kristautasuna zen erlijio hedatuena.

• XI-XIII.mendeen bitartean, Europako kristauaren mugak zabalduz joan ziren, iparraldetik, ekialdetik eta hegoaldetik.

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

• Elizaren presentzia eguneroko bizitzan oso nabarmena zen.

• Elizak bizitza pribatua arautzen zuen (bataioak, ezkontzak, festak, egutegiak,…).

• Elizak gainditu zuen eremu erlijiosoa eta gizarte arloa eta ekonomian eta politikan esku hartzen ere hasi zen.

– Monasterioek eta gotzaindegiek lurralde ugari kontrolatzen zuten.– Apaiz eta fraideek feudoetako jaunen jokabidea izaten zuten eta

errentak kobratzen zizkieten nekazariei.– Hamarrena kobratzen hasi ziren. – Elizak errege-erregina kristauengan eragin politiko handia ere

bazuen.– Alde militarrean, kristautasunaren aldeko Gurutzadak edo Lurralde

Santuak berreskuratzeko gerra erlijiosoak bultzatu zituen.

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

• XI-XIII.mendeen artean erresuma kristauen konkista espedizioak• Helburua: Islamiarrak Lur Santuetatik botatzea eta Kristoren hilobia askatzea

GURUTZADAK

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

•Jainkoa Unibertsoaren zentroa zen eta dena bere inguruan mugitzen zen (teozentrismoa).

• Arte mota hau Elizak sorturiko artea zen, erlijio- artea da, Eliza katolikoaren zerbitzura jarritako artea .

• Artelanen helburu nagusia fededunak Elizara hurbiltzea da.

• Oso arte sinbolikoa da.

• Erromanikoko lanek funtzio didaktikoa dute, esanahi espirituala

ERDI AROKO PENTSAMOLDEA

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

• XI. mendetik aurrera, arte-estilo berria hedatu zen Mendebaldeko Europan: ERROMANIKOA.

• Mendebaldeko Erromatar Inperioaren desagerpenaz geroztik, lehenengo aldiz, agertu zen arte-estilo komuna Europako herrialde gehienetan

            E r d i A r o aErromanikoaren garaia

           

  I II III

IV

V VI

VII

VIII

IX

X XI

XII

XIII

XIV

XV

XVI

XVII

XVIII

XIX

XX

XXI

KRISTAUTASUNAREN HEDAPENA ETA ERROMANIKOA

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

1. ARKITEKTURA ZIBILA-HARRESIZ INGURATURIKO HIRIAK-GAZTELUAK

2.ARKITEKTURA ERLIJIOSOA-ELIZA-MONASTEGIA

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

1. HARRESIZ INGURATURIKO HIRIA

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

2. GAZTELUAK

Loarreko gaztelua

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

1. ELIZA ERROMANIKOA

Fatxada nagusian

dorre bat edo bi eraikitzen

ziren, kanpandorre

gisa erabiltzen zirenak.

Kontrahorma.

Kanoi-ganga.

Besoak gurutzatzen diren lekuari gurutzadura deitzen zaio. Gurutzaduraren gainean zinborio izeneko kupula bat ezartzen zen.

Gurutzearen beso luzea nabe batek edo batzuek osatzen zuten, hauek abside batean amaitzen ziren.

Batzuetan alboetako nabeak luzatu eta berauek girola osatzen zuten. Honek aldare nagusia inguratzea eta bertan gordetzen ziren erlikiak ikustea ahalbidetzen zuen

Kasu batzuetan solairu bat baino gehiago zeukaten.

3-5 nabe artean eduki ohi zituzten. Erdialdekoa aldeetakoak baino altuagoa zen.

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

1. Ekialdeko Europa guztira zabaldu zen XI. mendetik aurrera.

2. Arte erlijiosoa da: artelanen helburua fededunak Jainkoarengana hurbiltzea zen.

3. Arte sinbolikoa da, guztiak mezu bat erakutsi nahi du.

4. Artistak artisau hutsak ziren.

ERROMANIKOAREN EZAUGARRI OROKORRAK

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

1. Funtzioa: arte erlijiosoa, elizak, katedralak eta monastegiak eraikitzen ziren batez.

2. Ezaugarriak:

Materiala: harria. Elementu arkitektonikoak: kanoi-ganga, kupulak, erdi-puntuko arkuak, pareta lodiak eta kontrahormak. Tamaina txikia. Argi gutxi. Latindar gurutzedun oinplanoa.

ARKITEKTURA

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

Hasierako elizak

• Ordura arteko elizak zurezko teilatuak zituzten eta argia tea eta kandelekin egiten zenez, sarritan erretzen ziren.

• Hori izan zen eraikuntza berriak lortzeko arrazoia, batez ere harrizko gangak (bobedak), estilo erromanikoaren ezaugarri bat.

Harrizko ganga

ARKITEKTURA

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

Berezitasunak

• mazizoak• astunak,• argitasun gutxikoak, • ilunak, • leiho txiki eta gutxi, • baxuak

ARKITEKTURA

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

• HARRIA• ADREILUA• ZURA• MARMOLA

HARRI LANDUA: HARLANDUZKO HORMAK

MATERIALAK

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

Mainela (parteluz)

ArkiboltakTinpanoa

DintelaJanbak

Atea

ATEA

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

HORMA SENDOAK

BAO GUTXI: ILUNTASUNA

HORIZONTALTASUNA

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

OINPLANOAK

Veneziako Marcos Deuna

Saint-Étienne (Nevers) - Saint-Sernin (Toulouse) - Sainte-Foy (Conques)

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

GIROLA

DORREA

NABE ZENTRALAALBOKO NABEA

GURUTZADURA

ABSIDIOLOA

TRANTSEPTUAABSIDEA

PEREGRINAZIO-ELIZA

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

ALBOKO PORTADAABSIDIOLOAK

ALBOKO NABEA

GIROLA

NABE ZENTRALA

DORREAK

ZINBORRIOA

ABSIDEA

TRANTSEPTUA

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

Cluny-ko monastegia

MONASTERIOAK

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

XI.mendea XII.mendea

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

ARKITEKTURA ZIBILA: GARESKO ZUBIA

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

ARKITEKTURA ERLIJIOSOALEIREKO MONASTEGIAREN ELIZA

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

Funtzioa:

Arte erlijiosoa: lanek bizitza espirituala islatzen zuten, ez edertasuna. Hezteko helburua: eszenek erlijio kristauaren gertakari eta gai nagusiak erakusten zituzten.

Estiloa:

Eskulturak arkitekturari egokitzen zitzaizkion. Ez daukate naturalismorik. Polikromia, kolore biziekin margotzen ziren.

Motak:

Kokapenagatik: elizako portaleetan edo zutabeen kapiteletan. Materialengatik: harrizkoa edo egurrezkoa. Gaiagatik: Ama Birjina Umearekin, Kristo gurutziltzatua.

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

Arkitekturari egokitzen zaio

Giza irudiek ez dute naturaltasunik

Jantziak zurrunak dira eta gorputzaren gehiengoa estaltzen dute

Eskulturak kolore biziekin margotuta daude

ESKULTURAREN EZAUGARRIAK

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

Ama birjina umearekinKristo gurutziltzatua

ESKULTURAREN GAI NAGUSIAK

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

Animaliak eta landareakEszena erlijiosoak

ESKULTURAREN EZAUGARRIAK

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

Egunerokotasuna

ESKULTURAREN EZAUGARRIAK

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

Moissac San Pedroko

portalea, Frantzia

Arkiboltak.

Mainela.

Tinpanoa.

ESKULTURAREN EZAUGARRIAK

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

Irudien kokapen hierarkikoa. Garrantzitsuenak erdialdean agertzen dira eta handiagoak dira.

Serafina.Serafina.

Kristo koroatuta dago. Eskuineko eskuarekin benedikatu egiten du eta ezkerrekoarekin Jainkoaren hitzaren liburuari eusten dio.

Hogeita lau agure lurrin-kopekin eta musika-tresnekin. Guztiak erdialdeari begira.

Tetramorfoak. Lau ebanjelariak irudikatzen zituzten ikurrak: Mateo (gizon hegalduna), Markos (lehoi hegalduna), Lukas (zezen hegalduna) eta Juan (arranoa).

TINPANOA

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

Funtzioa: Arte erlijiosoa: lanek bizitza espirituala islatzen zuten, ez edertasuna. Hezteko helburua: eszenek erlijio kristauaren gertakari eta gai nagusiak erakusten zituzten.

Estiloa: Naturaltasun eza; eskematikoa eta gogorra. Pertsonaien hierarkizazioa tamainagatik. Gai erlijiosoak. Kolore biziak. Irudiak marra beltz lodiarekin inguratzen ziren. Atzealdean ez zen paisairik jartzen.

Motak: Horma pinturak: elizetako hormetan; freskoen teknika. Taula gaineko pintura: aldareen eta erretaulen aurrealdea; tenplearen teknika. Miniaturak: liburuak ilustratzeko.

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

Itxura eskematikoa eta postura gogorrak

Pertsona batzuk besteak baino askoz handiagoak dira

Kolore biziak

Ez dago paisairik hondoan

Marra beltz lodia perfilatzeko

MARGOEN EZAUGARRIAK

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

Taüllgo San Clementeren absidea

Lau ebanjelarien irudiek Kristo inguratzen dute

Bedeinkatzen ari den eskua

Pantokratoa edo Kristo

Erregeren irudia

Almendra mistikoa edo mandorla

Liburu bat, bertan Ego

sum lux mundi

irakurtzen da

MARGO MOTAK

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 3. GAIAERROMANIKOAREN GARAIA

Leongo San Isidoroko errege-erreginen panteoia

Kristoren jaiotza iragartzen ari den

aingerua. Landaredia.

Abereak.

Mendiak.Artzainak.

MARGO MOTAK