Post on 23-Jun-2020
GIPUZKOAKOHITZA
IBON ERRAZU / UROLA KOSTAKO HITZA
Uda iristearekin batera piztu da urteroko eztabaida: animaliek ba al daukate lekurik festetan? bGaiari buruzko erabat ikuspegi ezberdina daukate talde antiespezistek eta ganaduzaleek b 2-3
Adarretatik
helduta
Auzolandegiak Aduna etaZizurkilgo lurretan indusketak
egingo dituzte uztailaren 1etik 14ra
8Elkarrizketa Mikel Valdivielso:«Ez dauka zentzurik
mendi martxa bat korrika egiteak»
4Ostirala
2019ko ekainaren 28aX. urtea405. zenbakia
www.gipuzkoa.hitza.eusgipuzkoa@hitza.eus
Aitziber Arzalus
Udak berekin da-
kartza festak.
Hernanin, To-
losan, Eibarren,
Arrasaten eta
Pasai Doniba-
nen San Joan jaien biharamuna
gainditzerako, sanpelaioak amai-
tzear dira Zarautzen, sanpedroei
ekin diete Lasarte-Orian, Astea-
sun, Eskoriatzan, Orion, Andoai-
nen, Zumaian eta Igeldon, santi-
xabelei Usurbilen, sanmartzialei
Irunen, eta Ferixa Nagusiko jaiei
Elgetan. Horien ostean etorriko
dira sankristobalak, Karmengo
jaiak, madalenak, saninazioak,
andramariak, sanbartolomeak
eta beste hainbat. Batean ez bada
bestean, festarik ez da faltako uda
bukatu artean. Eta aurten ere, he-
rritarrez gain, animaliak izango
dira herri askotako jaietako pro-
tagonistak.
Eta hor sortzen dira betiko gal-
derak: bidezkoa al da festetan ani-
maliak erabiltzea gizakien goza-
men hutserako? Ospatu al litezke
festak animaliak erabili gabe?
«Jende askok oso barneratuta
dauka sanjoanetan zezenetara jo-
an behar dela, hori gabe ezin dire-
la ulertu festak; horiek ez dute
ikusten hortik aurrerakorik. Bai-
na, poliki-poliki, uste dut ari gare-
la kontzientzia sortzen animaliei
ematen diegun erabilerak haien-
gan sortzen duen sufrimendua-
ren inguruan; gazteenen artean
batez ere», azaldu du Maitane
Uribe arrasatearrak. Duela pare
bat urte sortu zuten Debagoiene-
ko Uluak talde antiespezista, eta
hango kidea da Uribe.
Animalien erabilera oro gai-
tzesten duten arren, jaien testuin-
gurua baliatzen dute heziketa lan
hori egiteko, «Arrasateko sanjoa-
nak eta Aretxabaletako andrama-
riak, batez ere», zehaztu du Uri-
bek. Gehiagora iritsi nahiko luke-
te. «Baina baliabide mugatuak di-
tugu, eta iristen garenera iristen
gara». Azaldu du informazio eta
komunikazio kanpainak egiten
dituztela, protestak antolatzen di-
tuztela eta herritarrei alternati-
bak eskaintzen dizkietela.
«Ohartu ginen herritarrek ez du-
tela gaiaren inguruko informa-
ziorik; adibidez, ez dakitela feste-
tarako aurrekontu publikotik
zenbat diru jartzen den animaliak
erabiltzen diren jardueretarako,
eta hori azaltzen saiatu ginen iaz
jarri genuen informazio mahaira
etorri ziren herritarrei». Protes-
tak ere egin zituzten Arrasateko
zezen plazaren atarian, eta txa-
ranga batekin kalejira antolatu
zuten San Joan eguneko entzie-
rroa egiten duten garai bererako.
«Iaz izandako arrakasta ikusita,
aurten ere txaranga bat jarri dugu
entzierroaren garaian, baina ez
dugu jarri informazio mahairik,
eta protestarik ere ez dugu egin.
Arrakastarik handiena izan zuen
ekintza indartzera bideratu dugu
gure jarduna, eta are arrakasta
handiagoa izan du aurten». Arra-
kasta izan zuen txarangak, baina
entzierroak ere bai, astelehen goi-
zean jendez lepo baitzegoen Arra-
sateko zezen plaza.
Haurrentzako ikuskizunak
Hain zuzen ere, zezenak eta hau-
rrentzako ikuskizunak dira he-
rrietako jaietan animaliak erabili-
ta egiten diren jarduerarik arra-
kastatsuenak. Horretaz badaki
zerbait Josu Arregik, Zestoako Lo-
pene ganadutegiaren jabeak.
2010ean sortu zuen ganadutegia,
eta sokamuturretarako eta en-
tzierroetarako zezenak hazten di-
tu, besteak beste. «Haur eta gaz-
tetxoentzako ikuskizunarekin
egiten dugu, ordea, lanik gehien;
poniekin eta zezen txikiekin, ale-
gia». Herriz herri ibiliko dira da-
tozen hiru hilabeteetan. Alderik
alde zeharkatzen dute Hego Eus-
kal Herri osoa, eta Kantabria,
Huesca, Palentzia eta Burgosko
zenbait herritara ere joango dira,
Espainiara. Ordu eta erdiko ekin-
tza izaten da: poniak ateratzen di-
tuzte hasieran, umeak haien gai-
nean ibil daitezen, eta zezen txi-
kiak ateratzen dituzte gero. Arre-
giren arabera, doazen lekura doa-
zela «sekulako arrakasta» izaten
dute. «Denek esaten digute gurea
Asto eta zaldi lasterketak, idi eta zaldi demak, sokamuturrak, uso tiroketak,oilasko biltzeak, artzain txakurren erakustaldiak, ganadu azokak... Jaietananimaliarik erabiltzen ez duen herri gutxi egongo da Gipuzkoan. Helburu horidaukate talde antiespezistek, baina, oraingoz, oso bestelakoa da egoera.
Oraindik, protagonistak
2GIPUZKOAKO HITZA
Ostirala, 2019ko ekainaren 28aAstekoa
Loiolako San Jose
festetako asto lasterketa,
Azpeitian. UZTARRIA
dela festa guztietako jarduerarik
arrakastatsuena». Eurak haur,
gazte eta helduengana iristen di-
rela adierazi du Arregik.
Uluak-eko kideentzat, berriz,
«izugarrikeriak» dira haurren-
tzako ikuskizun horiek. «Haurrei
txikitatik irakasten diegu zilegi
dela gure dibertimendu hutsera-
ko animaliak zapaltzea». Horre-
gatik, Aretxabaletan eta Deba-
goieneko beste zenbait herritako
jaietan grabatu egiten dituzte
ikuskizun horiek, gero animaliei
jarduera horietan ematen dieten
tratua herritarrei erakusteko.
Tradizioaren zamaDena dela, badira festetako egita-
rauan moldaketak egin dituzten
herriak eta animalien erabilera
murriztu dutenak. Mutriku da
horietako bat. Lehen, bizirik zeu-
den ahateak erabiltzen zituzten
Kalbarioko jaietan; orain, gomaz-
koak erabiltzen dituzte haien or-
dez. Adunan, Zestoako Aizarna
auzoan eta beste zenbait lekutan,
berriz, moldatu egin dute hain
ohikoa zuten oilasko biltzea, eta
dagoeneko ez dute egiten lepo
mozterik herriko plazan.
Baina oso zaila da tradizioak al-
datzea, eta hori ondotxo dakite
Donostialdeko Askekintza talde
antiespezistako kideek. Festak
ospatu, animaliak askatukan-
painan, bost urte daramatzate
Donostia aldeko herri eta auzoe-
tako jaietako egitarauak molda-
tzeko ahaleginean. Fruituak
eman ditu haien lanak, baina ez
nahi adinakoak, Ion Cerezo kide-
aren arabera. Errenterian hasi zi-
ren aurrena, txosna eta jai batzor-
deetan sartuta. Idi dema, arrantza
txapelketa eta uso-tiroketa txa-
pelketa festetako egitarautik ken-
tzea lortu zuten lehen urtean.
«Sokamuturrak bakarrik iraun
zuen, baina hura ere kentzen hasi
ziren pixkanaka». Helburuak
lortuta, aurten ez dute parte hartu
Errenteriako festen antolaketan;
bai, ordea, Hernanikoetan. Estra-
tegia bera darabilte han ere, baina
emaitzak ez dira izan berdinak.
«Lehen urtean, uso tiroketa egi-
tarau publikotik kentzea lortu ge-
nuen, eta hiru egunetik bira mu-
rriztu genituen gaztetxoentzako
bigantxak eta helduentzako so-
kamuturra». Baina azken neurri
horrek haserretu egin zituen so-
kamuturraren aldekoak, eta lis-
karrak izan zituzten.
«Hernanin bi bloketan zatitu
da herria», azaldu du Cerezok.
Antiespezistak daude batetik; so-
kamuturraren aldekoak bestetik.
Horren jakitun, alde bakoitzaren
arrazoiak azaltzeko eta eztabaida
herriratzeko, jai batzordeak eta
udalak mahai inguru bat antolatu
zuten sanjoanen atarian. «Talde
gisa ez dugu egin mahai inguruari
buruzko hausnarketarik, baina
uste dut ez dela iritsi herritarren-
gana, eta oso alde eta oso kontra
daudenen arteko eztabaida bat
izan dela dena». Sokamuturra-
ren inguruan herritar gehienak
«oso neutralak» direla uste du
Cerezok: jendeak ez du eman
nahi iritzirik. «Baina, hala ere,
uste dut oso beharrezkoa eta inte-
resgarria dela herrian eztabaida
egotea, horri esker bere ikuspun-
tua eta arrazoiak plazaratzeko
aukera duelako alde bakoitzak».
Uneotan bi blokeen arteko harre-
manak «diplomatikoak» direla
adierazi du Askekintza talde an-
tiespezistako kideak. «Guk ez
dugu protestarik egiten, eta haiek
ez dituzte gure jarduerak oztopa-
tzen, konfrontazioak inori ez bai-
tio mesederik egiten».
Arregik sekula ez du izan gora-
beherarik «beren burua anima-
listatzat dutenekin», haren ustez
ez baitira animalistak ere: «Ani-
malien kontra doazela iruditzen
zait». Ezjakintasunez hitz egiten
dutela uste du. «Etxean txakur
bat dutelako animaliak maite
dituztela diote; eta nik zer esango
dut orduan, egunero 130 bururi
jaten ematen badiet? Neure
umeak baino hobeto zaintzen
ditut eta!». Ez du onartzen inork
esaterik berak animaliak gaizki
tratatzen dituela. «Umeen artean
bost minutu korrika ibiltzen
ditugulako izugarrizko kaltea
egingo bagenie bezala hitz egiten
dute, eta hori ez da horrela.
Horretarakoxe aukeratutakoak
dira guk ditugun animaliak, eta
horretarakoxe hazten ditugu».
Animaliek aske ibili behar dutela
diote antiespezistek. «Eta non
biziko lirateke nire animaliak
askatuko banitu, eta zer jango
lukete? Mendian egoten dira
herriz herri ibiltzen ditudan txa-
hal eta zezen txiki horien denen
amak, baina ez dira bizi mendian
jaten dutenarekin bakarrik; nik
ere ematen diet jaten, eta asko.
Egoera oso arrosa ikusten dute,
baina ez da horrela».
Debekurik ezUluak eta Askekintza taldeetako
kideak ez dira herrietako jaietan
animaliekin egiten diren jardue-
rak debekatzearen aldekoak.
«Animalientzat hori litzateke ir-
tenbiderik onena, baina herrieta-
ko elkarbizitzarentzat, ez, kon-
trako sentimenduak sorraraziko
lituzkeelako debekuak», adierazi
du Uribek. «Guk nahi duguna da
animaliak erabiltzeari uztea he-
rritarrek ulertu dutelako tratu ho-
ri ematea ez dela justua», azaldu
du Cerezok.
Horra iristeko sakon hausnartu
behar dela uste du. «Gizarte mo-
duan animaliekin harremanak
izateko daukagun modua jarri be-
har da auzitan. Azkenean, festak
bitarteko bat besterik ez dira, eta
guk testuinguru hori baliatzen
dugu herritarren kontzientzietan
eragiteko». Arregik, aldiz, ezin
ditu irudikatu animaliarik gabeko
festak, «gaur egun ez dagoelako
herririk animaliarik erabiltzen ez
denik». Ez dago adostasunik, be-
raz: kontzientziak mugiarazten
segitu beharko dute batzuek, eta
animaliez «gozatzen» besteek.
Haurrei txikitatikirakasten diegu zilegi dela guredibertimendu hutserakoanimaliak zapaltzea»Maitane UribeUluak taldeko kidea
«Sakon hausnartu beharda; gizarte moduananimaliekin harremanakizateko dugun moduajarri behar da auzitan»Ion Cerezo Askekintza taldeko kidea
«Animaliak maitedituztela diote; eta nikzer esango dut orduan,egunero 130 bururi jaten ematen badiet?»Josu ArregiGanaduzalea
‘‘
3Astekoa
Oraindik ere herri askotan
egiten dute sokamuturra. OLAIA
IRAOLA / UROLA KOSTAKO HITZA
Kerman Garralda Zubimendi
Beasain
Mont Blanceko ultratrailarekintxundituta gelditu zen Mikel Val-divielso (Beasain, 1977), eta probahura etxera ekartzea erabakizuen. Buru–belarri lanean ibili daordutik, eta izen handiko laster-keta bat sortzea lortu du azkene-
an: Ehunmiliak. «Lasterketa batbaino gehiago da: tresna bat da».Uztailaren 12tik 14ra jokatuko du-te aurtengo Ehunmiliak proba,hamargarrena.Gero eta errazagoak al dira ho-
rrelako lasterketa baten presta-
keta lanak?
Ez, ez; gero eta gehiago kostatzenzait niri. Egia da esperientzia la-
gungarria dela, baina beti saiatzengara kalitate goreneko lasterketaantolatzen, eta horrek etengabehobetzera behartzen gaitu.Ibilbidea bera izan arren, beraz,
urtero ia hutsetik hasi behar iza-
ten duzue lanean?
Ezohiko zerbait gertatu ezean,eutsi egiten diogu ibilbideari, bai-na horrek ez du esan nahi lanak
aurrez eginak egoten direnik.Diru kontuek uzten diguten neu-rrian, ahalik eta hobekuntzagehien egiten saiatzen gara urte-tik urtera. Aurten, sare sozialak,izena emateko plataforma, den-borak eta abar hobetzera bideratuditugu gure sosak. Buruhausteaksortzen dizkigu beti hobetunahian ibiltzeak.
Nork amaitzen du nekatuago,
lasterkariek ala zuek?
Guk, dudarik gabe. Azken txan-pan sartu gara jada, eta gogor arigara lanean. Ez dugu korrika lanegiten, baina berdin pilatzendugu neke fisikoa. Eta, gainera,beste handikap bat ere badauka-gu guk: psikologikoa. Korrikala-rien, boluntarioen, zaleen eta
«Nekez aurkituko dugu gubezain erotuta dagoen jendea»Mikel Valdivielso b Ehunmiliak ultratrailaren antolatzailea
Mendizalea, mendi korrikalaria eta Ehunmiliak probaren arduraduna da Valdivielso. Halere, ez du izatenmendira joateko denbora askorik, antolaketa lanek denbora asko kentzen baitiote. «Baina merezi du».
4 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko ekainaren 28aElkarrizketa
abarren segurtasunaz eta ongiza-
teaz ere arduratu behar izaten
dugu. Orduak joan eta orduak
etorri erne egon behar horrek psi-
kologikoki ahitu egiten gaitu.
Zuek ezin zarete lasterketatik
erretiratu.
Gehiago ezin duenean, korrikala-
riak «etxera noa» esan dezake,
baina guk jarraitu egin behar iza-
ten dugu, nahitaez. Liberazioa
sentitzen dugu igande arratsalde-
an sariak banatutakoan.
Sekula pentsatu al duzu uztea?
Beti izaten dira halako egunak.
Gainera, ez dute zerikusirik
proiektuaren hasieran neukan
egoera pertsonalak eta egungoak.
Lehen, Ehunmiliak probari
eskaintzen nizkion laneko
orduak ez beste guztiak. Antola-
keta lanen zama bera da orain,
baina ezin diot eskaini hainbeste
denbora. Jendeak ez dit sinesten,
baina egunero egiten dut lan
Ehunmiliak probaren alde. Ber-
din dio Urtezahar edo Urteberri
eguna izatea; egunero dago zer-
bait egiteko. Bat bukatzerako,
datorrenarekin hasi behar izaten
dugu lanean, eta horrela gabiltza
hamahiru urteko atsedenik
gabeko lasterketan.
Atzetik ba al dator erreleboa
hartuko duen norbait?
Ez dakit norbait prest egongo den
guri erreleboa hartzeko. Sakrifi-
zio handiko lana da, eta nekez
aurkituko dugu gu bezain erotuta
dagoen jendea: guk Ehunmiliak
probaren inguruan antolatu dugu
hamarkada oso bateko bizimo-
dua.
Halere, heldutasun maila bat lor-
tu du lasterketak.
Bi seme–alaba ditut. Hiru urte eta
erdi ditu batek, eta 13 besteak.
Gure proba heldutasun maila ba-
tera iristen ari da, baina, hasieran,
inor gutxik sinesten zuen proiek-
tu honetan. Erotuta geundela
esaten ziguten, ezinezkoa zela,
eta, pertsona jakin batzuen babe-
sa salbu, nahiko bultzada eskasa
jaso genuen. Zama horrekin hasi
ginen lanean, jendeari posible
zela ikusarazi nahian, eta izuga-
rria izan da maila honetara iritsi
izana; halere, egia da maila honi
luzaroan eusteko behar–beha-
rrezkoa dela belaunaldi aldaketa
bat. Azken hiru urteotan, 20 urte
inguruko gazte asko animatu da
boluntario lanak egitera; prestu-
tasun handiarekin, gainera. Baina
pauso handia dago hortik eran-
tzukizuneko lanak hartzera.
Kezkatzen al zaitu kontu ho-
rrek?
Proba amaitu bezain laster, kaze-
tariek horixe galdetzen dute urte-
ro: ea hurrengoan zer egingo du-
gun. Sekula ez dugu bermatzen
hurrengo ediziorik izango denik.
Hausnarketa bat egiten dugu las-
terketa amaitu eta hamabost egu-
nera, dena nola joan den ikuste-
ko. Babesleekin ere elkartzen
gara, gurekiko konfiantzak ja-
rraituko duen jakiteko. Baina,
geure burua indartsu ikusten ba-
dugu, eta ahalbide ekonomikoa
badaukagu, aurrera egingo dugu.
Zenbateko aurrekontua du
Ehunmiliak probak?
270.000 eurokoa. Diru asko da.
Nahiko laguntza txikia jasotzen
dugu erakundeen aldetik, eta ha-
ra eta hona ibili behar izaten dugu
produktuak saltzen eta babesle
bila. Hasieran, proiektua ekono-
mikoki bideragarria izateko egi-
ten dugu lan, eta bildutako dirua-
rekin antolatzen dugu lasterketa.
Erakundeek, beraz, proba ez
dute babesten behar bezala?
Kirol proba bat dela esaten digute,
eta, hein batean, hala da. Bistakoa
da. Baina lasterketa bat baino
gehiago da: tresna bat da. Elkarla-
gira eta jaki energetikoak janez
joatea?
Biak. Ni mendizalea izan naiz
mendi korrikalaria baino lehena-
go. Ultrarunningmoda honetan,
mendira lasai joate horren falta
sumatzen dut. Jende asko pasatu
da ezer ez egitetik edo asfalto gai-
nean korrika egitetik mendian
korrika egitera. Eta asko nabari-
tzen da batzuek ingurunea ez du-
tela kontrolatzen. Gainera, ez du-
gu ahaztu behar mendia oso arris-
kutsua dela. Ez beti, baina, oroko-
rrean, arinkeriaz jokatzen duten
korrikalari hasiberriek sortzen di-
tuzte arazoak.
Mendi korrikalaria ere bazara,
eta ultratrail batzuetan parte
hartutakoa, ezta?
Bi urtez jarraian hartu nuen parte
Mont Blanceko ultratrailean, eta
maitemindu egin nin-
tzen lasterketarekin.
2005. urte inguruko
kontuez hizketan ari
naiz. Garai hartan oso
jende gutxik egiten zi-
tuen halako lasterketak;
halere, gelditu egin be-
har izan nuen, belaune-
ko lesio baten ondorioz.
Ohituta nengoen egu-
nean hiru, lau… bost or-
du entrenatzera, eta bat-
batean gelditu beharra...
Buruari eragiten hasi
nintzen, eta, frantzia-
rrek halako proba bat
antola bazezaketen, guk
ere antzekoren bat anto-
la genezakeela pentsatu
nuen, osagai guztiak di-
tugulako Euskal He-
rrian: mendia, zaletasu-
na, lehiarako grina... Proiektua
martxan jarriko zuen norbait ba-
karrik falta zen.
Enkarterri Xtrem, Deiadar
Xtrem, Deiadar Ultra, Euskalrai-
da, Hiru Handiak... Moda bat sor-
tu duzu?
Guk ez dugu sortu, baina lagundu
egin dugu sortzen. Halere, gu hasi
aurretik ere bazeuden mendi
martxak, eta baita lasterketaren
bat edo beste. Esaterako, Zega-
ma-Aizkorri mendi maratoiko le-
hen edizioan parte hartu nuen
nik, eta martxa guztietara joaten
ginen mendi lasterketak presta-
tzeko. Oinez egiten genuen ba-
tzuetan, eta erdi korrika bestee-
tan. Aitortzen dut martxa horiek
korrika egitean apurtu egin ge-
nuela horien filosofia, baina or-
duan ez zegoen lasterketa askorik
entrenamenduetako lana egite-
ko. Egun, bestelakoa da egoera.
Nahi adina lasterketa dago beste
proba batzuk prestatzeko, eta
jada ez du zentzurik mendi mar-
txak korrika egiteak.
Nahikoa korrikalari badago
hainbeste lasterketa egiteko?
Ez; egia esan, ez dago merkaturik.
Badakit inork inori ezin diola ga-
larazi lasterketa bat antolatzea,
baina, boomhonekin, norbaitek
esku hartu beharko luke. Ez dakit
Mendi Federazioa den, diputazio-
ak diren, Eusko Jaurlaritza den...
Atzerrian probak mugatzen ari
dira parke naturaletan eta biosfe-
ran eragiten dituzten kalteak txi-
kitzeko, eta Euskal Herrira ere
laster iritsiko dira halako neu-
rriak. Hiru Handiak, esaterako,
ekainetik urrira pasatu behar izan
dute ingurumen arrazoiengatik.
Erabat alde nago ni; zaindu egin
behar ditugu natura eta mendiak.
Baina dena kontatu behar da: urte
guztian lan asko egiten dugu
mendien mesederako. Eguraldi
oneko asteburu batean mila lagun
igo daitezke Txindokira, baina ba-
dirudi horiek ez dutela eragiten
kalterik, kaltea laurehun lagune-
ko lasterketa batek eragiten due-
la. Denok elkartu egin beharko
genuke debekuak iritsi aurretik,
baina ez dago horretarako boron-
daterik. Eta kudeaketa arazo bat
egongo da debekuak hastean: nor
bai eta nor ez? Eta nola?
Merezi du hainbeste lan egitea?
Bi edo hiru hilabete behar izaten
ditut Ehunmiliak proba bakoi-
tzak ematen didana barneratze-
ko. Dena jaso behar izaten da las-
terketa amaitu bezain pronto; ba-
lorazioak egiten ditugu jarraian,
memoriak, babesleekin bilerak...
Ez dut izaten denborarik desko-
nektatzeko. Denbora behar izaten
da atzera begiratu eta guztiari
neurria hartzeko. Baina merezi
du. Boluntarioen irribarre aurpe-
giak, lasterkarien helmugako
aurpegiak... ikaragarri betetzen
zaitu horrek. Hori bai, zorte han-
dia izan dut familiarekin: emaztea
beti egon izan da nire alboan;
anaiarengana jotzen dut edozein
arazo dudanean; izeba, koinatua,
amaginarreba... Laguntzeko
prest daude denak, eta ezinezkoa
litzateke babes hori gabe.
Antolatzaile gisa, zerk kezka-
tzen zaitu gehien?
Segurtasunak. Nik ez dut jakiten
lasterketa nola doan; pertsonak
dira denak, eta, lehenengoa edo
azkena joan, edo ikuslea edo bo-
luntarioa izan, haien ongizatea
bermatu behar izaten da beti.
Lasterketaren aitzakian mendian
elkartzen diren asko ez dira jabe-
tzen, gainera, inguruan dauden
arriskuez. Iaz, esaterako, ekaitzen
aurkako protokoloa aktibatu be-
har genuela esan nuenean, askok
ez zekiten horrek zer esan nahi
zuen, eta protokolo horren berri
izateak bizitza salba diezazuke.
KERMAN GARRALDA ZUBIMENDI
nean, gure lurra, gure kultura,
gure arazoak, euskara eta abar
plazaratzeko aukera bat da. Eta
funtzionatzen duela uste dugu.
Esan izan digute atzerrian hazte-
ko gaztelaniari garrantzi handia-
goa eman beharko geniokeela,
baina, Euskal Herrian gaudenez,
argi dugu euskaraz egin behar du-
gula. Honekin ez dut esan nahi ga-
ratu behar ez dugunik eta aldake-
tei uko egingo diegunik. Baina ar-
gi daukagu gure filosofia, eta hor-
tik ez irteten saiatzen gara.
Esan duzu Ehunmiliak probaren
antolaketa lanetara bideratzen
duzula denbora guztia. Izaten al
duzu tarterik mendira joateko?
Nahi baino gutxiagotan joaten
naiz mendira. Ume txiki bat dau-
kat, ama ere adinean gora doa eta
hura zaintzea ere tokatzen zai-
gu... Irizar enpresan ere nire lan
orduak sartu behar izaten ditut. Ia
gelditu ere egin gabe ibiltzen naiz
egun osoan.
Nora joatea gustatzen zaizu au-
kera suertatzen denean?
Edonora. Oso gustura ibiltzen
naiz inguruko mendietan; Alpeek
zoratu egiten naute; Pirinioak
dira nire tontorrik kutunenak...
Himalaiara joatea da nire ametse-
tako bat. Jada ez daukat gaitasu-
nik zortzimilako bat egiteko, bai-
na desiratzen nago ibilaldi luze
bat egiteko. Oporretara joan izan
naizen toki guztietan eskaini izan
diot tarte bat mendiari, eta beti
itzuli izan naiz maiteminduta.
Mendi bakarra aukeratu behar
izanez gero?
Oso zaila da hori! Baina Bisaurin
esango nuke. Pirinioetan igo
nuen lehenengo tontorretako bat
izan zen, eta estimu berezia diot.
Zein plan duzu nahiago: lagun
artean mendira patxada ederre-
an igotzea motxilan txorizoa eta
ardoa hartuta, ala ordulariari be-
5GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko ekainaren 28a Elkarrizketa
Ni mendizalea izan naiz mendikorrikalaria baino lehenago,eta mendira lasai joate horrenfalta sumatzen dut»
«Guk ez dugu sortu modarik,baina lagundu egin dugu. Ez dauka zentzurik mendimartxa bat korrika egiteak»
«Elkartu egin beharko genuke,ingurumen arrazoiengatikdebekuak iritsi aurretik, baina ez dago borondaterik»
«Zorte handia izan dutfamiliarekin. Laguntzeko prestdaude denak, eta babes horigabe ezinezkoa litzateke»
‘‘
RIRITZIADanel Agirre
Jaso ezazu ilusiozbidalitako pa hau
Hau kontatu nizun. Po-teatu eta afari-pasaegiteko ezagutzen ezdudan norbaiten
konpainia aukeratu ahalko banu,Mariano Rajoyrena litzateke. Be-giak itxita. Atentzioa emateko zergehiago asmatu ez dakienarenboutade-a irudituko zaizu, aka-so, eta batek baino gehiagokofentsatzat ere hartuko du berri-paper honetan halako zerbaitidatzita topatzea. Susmo ustezzintzoa baino ez dago, ordea,hautaketaren atzean. Defentsakaktibatuta zeuzkanean horren-beste ateraldi ahaztezin laga ziz-kigun tipoak are dibertigarriagoabehar du erlaxaturik dagoenean,derrigor. Eta ni erabat ziur naizRajoyrekin izandako berbaldiak
ezin gehiagoan gozatu ahalko ni-tuela, banatzen gaituen guztiariaparteko jaramonik egin gabe.Badakit zer esatera zoazen.
Altsasukoak kartzelatu zituzte-nean —beste mila barrabaskeria-ren artean— Espainiako presi-dente zen nik solaskidetzat nahinukeen horixe. «Nolatan joangonaiz etsaiarekin basoerdiak har-tzera», asaldatu zara. Bainabehin honaino iritsita, gordinbotako dizut: ez dut neure buruaMariano Rajoy gorrotatzerabehartuta sentitzen, ezta gutxia-gorik ere. Jakitun naiz nireajarrera eztabaidagarria dela,baina nire hautu ideologikoeidagozkien ezinikusi tradiziozko-ak elikatzeko gogorik ez dut,nekosoegia iruditzen zait. Ende-
mas, higuin hutsak ez ditu nor-beraren sinesmenak sendoagoeta puruago bilakatzen.Sare sozial publikorik ez dut
erabiltzen, baina baditut igandegaueko futbol laburpenak balirabezala jokaldirik aipagarrienakxehe-xehe helarazten dizkidatenMikel Olazabal pare bat. Twitte-rren egunotan piztu suteak uler-tzeko (testua bidaltzerakoan bie-tatik batek kontrolez kanpojarraitzen zuen), bando ezberdi-nak sailkatu eta bakoitzarenargudioak aurkeztu behar izandizkidate. Eztabaidok bainoago,bazterretan antzematen den giroerabat pozoituak txunditu nau.Hain inozentea ere ez naiz, bainabanatu diren labankaden kru-deltasuna —eta axolagabekeria
erabatekoa— ez nuen egun-argi-tan eta edonoren bistan espero.Argudioei karga estra erantsi
nahi horretan norbait ad homi-
nen iraintzea baliabide merke as-koa da. Ondo daki zutabegile ho-nek, berak ere onargarria denabaino gehiago lasaitu izan duela-ko esfinterra noiz edo noiz. Zailada, gainera, tentaldian ez jaustea.Hanka sartuta ere, biolentzia es-trukturalen komodinak erreska-tatzen gaitu, hutsik egin gabe.Molde eta kolore guztietako in-darkeriak ditugu eskura: politi-
koak, ekonomikoak, sozialak,belaunaldi luzetan jasandakoak.Zorionekoak gu. Erasorik ankereta ezordukoena jo, zorrak modukoldarrenean kitatu eta oraindikgeure burua biktima moduanaurkeztea ahalbidetzen digu kar-ta magiko horrek.40 urte betetzera noa laster, eta
hainbat kontutan ia zerotik has-teko beharra sentitzen dut. Eznuke nondik datozen ere ez daki-dan nire aurreiritziengatik inorgehiago kondenatu nahi. Ezeren-gatik ilusio apurrik sentitzea ga-larazten duen (hau obsesio per-tsonala dut, barka matraka) zi-nismo nazkagarria uxatu beharradut kosta ahala kosta. Dei nazazunaif, mengel, erlatibista, ekidis-tante edo txoriburu, baina ez zaitalferrik galtzeko indarrik gera-tzen aspaldi. Aurrerantzean ezdizut zure gorrotoengatik karguhartuko sikiera. Hori bai: zuk ereRajoyrekin gustura poteatukobazenu, jaso ezazu ilusioz bidali-tako pa bero hau.
Behin honaino iritsita,gordin botako dizut:ez dut neure burua
Mariano Rajoygorrotatzera
behartuta sentitzen
Irudiab Donostia
Beste lau urterako akordioa sinatu duteEAJk eta PSE-EEk hurrengo lau urteetarako «programa eta egitura akordioa» sinatu zuten herenegun, eta, az-
ken orduko gorabeherarik ezean, Markel Olano izendatuko dute gaur ahaldun nagusi. Gehiengo osoa izango
dute EAJk eta PSE-EEk, eta, ondo bidean, Olano 2023ra arte egongo da ahaldun nagusi karguan. Bi aldeek ze-
haztu dutenez, «hazkunde ekonomikoa eta gizarte babesa» izango dira legegintzaldiaren bi oinarri nagusiak.
«Gobernu programa serioa eta sendoa finkatu dugu», adierazi zuen, herenegun, Joseba Egibar EAJko Gipuz-
ko Buru Batzarreko presidenteak. Irudian, Maria Eugenia Arrizabalaga, Egibar (EAJ), Eneko Andueza eta Susa-
na Garcia Chueca (PSE-EE), elkarri eskua emanda. EAJ
Amaitu da epaitegietako garbitzaileengreba, bederatzi hilabete geroago
DONOSTIA b Gipuzkoako epaitegi eta ertzain etxeetako garbitzaileekakordioa lortu dute Garbialdi enpresarekin, eta bertan behera utzidute bederatzi hilabeteko greba. Besteak beste, kale garbitzaileekikosoldata arrakala %70 murriztea lortu dute negoziazioetan.
%15,5ESPORTAZIOEN IGOERA, LEHEN LAU HILABETEETAN
Iazko lehen lau hilabeteetako datuekin alderatuta, aurten, urtarriletik api-
rilera, %15,5 handitu da Gipuzkoako esportazio kopurua; 2.827,5 milioi
eurora iritsi da kopurua. Inportazioek, berriz, %13,3 egin zuten gora lehen
lau hilabeteetan, 1.485,6 milioi euro guztira.
GIPUZKOAKO HITZAk irakurleen eskutitzak argitaratzen ditu. Ez dituzte 1.400 ka-
raktere baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta GIPUZKOAKO HITZAk mozteko
eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria adierazita:
Gipuzkoako Hitza, Martin Ugalde kultur parkea z/g, 20140 Andoain. Eskutitzak Inter-
net bidez bidaltzeko:gipuzkoa@hitza.eus.
%
6 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko ekainaren 28aIritzia
Belartzako harri pilaketa legez kanpokoaizan zela erabaki du EAEko Auzitegiak
DONOSTIA b2016an harri pilaketa handia egin zuten Añorgako Belar-tza Goikoa eremuan, handik metro gutxira eraikitzen hasi ziren Mer-cadona merkataritza zentroko lanek eraginda. Helegitea jarri zuenHaritzalde naturzaleen elkarteak, eta arrazoia eman dio EAEko Auzi-tegi Nagusiak. Azalpenak eta erantzukizunak eskatu ditu Haritzaldek.
Hil egin da Javier Goenaga Oriakotxirrindulari eskolako presidente ohia
TOLOSA bJoan den astelehenean ezbehar larria izan zen Tolosan, JoseMaria Anzaren omenezko txirrindulari proban. Segurtasun lanetanari zen Javier Goenaga Oriako txirrindulari eskolako presidente ohia,eta buruan kolpea hartu zuen txirrindulari batek harrapatu ondoren.Oso larri eraman zuten ospitalera, eta herenegun hil zen, 68 urterekin.
Hegoi Belategi Pasaia
Azken udal hauteskun-
deek hainbat datu
esanguratsu utzi zi-
tuzten Gipuzkoan.
Argi dago garaile nagusiak EAJ eta
EH Bildu izan zirela, baina merezi
du galtzaileetako batzuei arreta
jartzea. Voxek eta Ciudadanosek
ez dute izango ordezkaririk Gi-
puzkoako udalerri eta erakunde
publikoetan, eta PPk nekez eutsi
dio zeukan ordezkaritza eskasari;
eserleku bakarra izango du Gi-
puzkoako Batzar Nagusietan.
Agerikoa da Gipuzkoako boto
emaile gehienek Espainiako es-
kuina baztertu dutela. Zenbaitek
harro adierazi dute, jada, Gipuz-
koa ezberdina dela, barrendegi
aurrerakoia dela, eskuinari eutsi
dion gotorlekuetako bat dela.
Aurreko astean, SOS Arrazake-
riak banan-banan aztertu zituen
eskuin muturra indartzearen ga-
koak Pasai Antxon, erakusketa
baten bidez. Ibiltaria da erakuske-
ta hori, eta hainbat herritan ikus-
gai izango da datozen asteetan.
SOS Arrazakeriarekin harrema-
netan jar daitezke interesa duten
udalak.
Eskuin muturreko mugimen-
duetan aditua da Agustin Unzu-
rrunzaga, eta Gipuzkoako SOS
Arrazakeria elkartearen lehen
bultzatzaileetako bat izan zen.
Erretiroa hartuta egon arren, ja-
rraitzen du eskuin muturraren
hazkundea gertutik ikertzen, bai-
ta horren inguruan sortu diren
«diskurtso baztertzaileak» ere.
Unzurrunzagaren ustez, «oso po-
sitiboa» da eskuin muturrak Gi-
puzkoan ordezkaririk ez izatea,
baina gogorarazi du boto emaile-
en kopurua «esanguratsua» de-
la. «Donostian, 1.557 boto lortu
zituen Vox alderdiak; Irunen, ia
seiehun, eta Errenterian, 120. Gi-
puzkoan 89 udalerri daude, eta
Voxek 33 herritan lortu du gutxie-
nez boto bat». Gipuzkoan oso in-
dar txikia du eskuin muturrak,
baina, gutxi badira ere, baditu bo-
to emaileak. Hiri eta herri handie-
tan du jarraitzaile gehien, bertako
demografia «heterogeneoagoa»
delako. Dena dela, gaur-gaurkoz
zaila iruditzen zaio Unzurrunza-
gari eskuin muturreko proiektu
politiko bat gorpuztea, «espai-
niar neofaxismoak duen iragana
dela eta», bereziki. «Xenofobiak
baino gehiago, dakarten zama
ideologikoak oztopatzen die Eus-
kal Herrian haztea».
Euskal gizartea «anbiguoa eta
kontraesanez betea» da, ekin-
tzaile beteranoaren ustez. Politi-
kak ez bezala, eskuin muturraren
diskurtso baztertzaileak harrera
ona izan du kalean. «Europako
mugimendu ultraeskuindarrek
bere egin dute lehentasun nazio-
nalaren kontzeptua, nazio jakin
batetik kanpo dauden guztiak
baztertuz». Gehienek ez diete bo-
torik ematen alderdi ultranazio-
nalistei, baina askok bat egiten
dute haien diskurtsoarekin, mi-
grazio gaietan bereziki.
Islamaren aurkako ideiaSentimenduetan eragiten du na-
zional populismoak, eta zurru-
murrua eta desinformazioa era-
biltzen ditu sarritan. Etorkinak
—eta bereziki musulmanak— dau-
de diskurtso xenofoboen jomu-
gan. «Oso zabala eta konplexua
da Europako eskuin muturraren
familia politikoa, eta denek ez di-
tuzte iritzi berak». Unzurrunza-
garen hitzetan, «islama arbuia-
tzea» da batasuna sortzen duen
gaietako bat. «Zenbait politikarik
—Viktor Orban Hungariako lehen
ministroak, kasurako— Europa
zuri eta kristauaren defendatzai-
letzat dute bere burua».
Unzurrunzagaren ustez, he-
rriaren ikuspegi zeharo bazter-
tzaile bat proposatzen dute ho-
riek, balore etnokulturalei lotuta-
koa eta arrazionaltasunik gabea.
Gainera, badakite «desinforma-
zioa erabiltzen», eta «nahita»
desitxuratzen dute testuingurua.
«Ohiko mitoa da etorkinek ber-
takoek baino diru laguntza gehia-
go jasotzen dutela; ez dute aipa-
tzen, ordea, Araban, Gipuzkoan
eta Bizkaian %8 dela bertakoen
langabezia tasa, eta %30 dela atze-
rritarrena». Unzurrunzagaren
esanetan, eskuin muturraren dis-
kurtso horiek iraultzeko funtsez-
koak dira hezkuntza eta informa-
zioa.
Hedatzen ari dira korronte xenofoboen diskurtsoak, baita Gipuzkoan ere. Eskuin muturrekoalderdiek ez dute ordezkaritzarik, oraingoz, baina haien diskurtsoa oso barneratuta dago sarritan.
Muturreko politika ez, ideiak bai
Gipuzkoako SOS Arrazakeria elkarteak joan den astean Pasai Antxon antolatu zuen erakusketa. HEGOI BELATEGI
7GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko ekainaren 28a Gaiak
«Gipuzkoaren kasuan,Donostialdean eta herri handietan dagoeskuin muturraren boto emaile gehien»
« Europa osoan,lehentasun nazionalbaztertzailea da eskuinmuturreko alderdienaldarrikapen nagusia»Agustin Unzurrunzaga SOS Arrazakeria elkarteko kidea
‘‘
Eneritz Maiz Etxarri
Urtero, uztaileko lehenhamabostaldian, in-dusketak egiten dituz-te Aiztondo bailaran,
Saseta defentsa sisteman. Urtezurte bilakaera izan dute induske-tek, eta herriz aldatuz joaten dira;iaz, esaterako, Larraulen egin zi-tuzten indusketa lanak. Aurten,Zizurkil, Asteasu eta Adunakoudalen babesa jaso dute Aranzadielkarteak zuzentzen dituen in-dusketek, eta baita foru aldundia-rena ere. Adunako Mareamendiinguruan eta Zizurkil Goian, Za-rate inguruan egingo dituzte aur-ten indusketak. Asteasuko PelloErrota eskola, berriz, ostatubihurtuko dute.
Proiektuko kideak dira ManexArrastoa eta Joanes Karrera zizur-kildarrak. Eguneroko ekintzakkoordinatzea izango da Arrastoa-ren lana. Aurten, hamalau bolun-tario ariko dira lanean, eta, horiezgain, ondoan izango dute JulianBlanco arkeologoa ere. «Hama-lau lagunekin lan asko egin daite-ke bi astean», azpimarratu duKarrerak. Aurretik boluntario
aritu izan da Karrera, eta gidari la-nak egingo ditu oraingoan. Ho-rrez gain, Arrastoari eta Blancorieuren lanak aurrera eramaten erelagunduko die Karrerak. Hitzaldibat ere eskainiko du, gainera.
Urtero, hainbat taldetan bana-tzen dituzte boluntarioak:«07:30ean jaiki beharko du taldebatek, beste taldeari 08:00etara-ko gosaria prestatzeko. Ondoren,09:00etan hasten gara lanean,dagokigun eremuan, eta bertanbazkaltzen dugu». Gauean, bestetalde baten esku egoten da afariaprestatzea eta ondoren garbitzea.«Azken finean, elkarlanean ari-tzea da helburua; goizean lanegingo dute batzuek, eta gaueanbeste batzuek. Elkarlanean eta bi-zikidetzan oinarritutako espe-rientzia bat da», kontatu duArrastoak. «Giro polita sortzenda, eta lagun onak bihurtzen diraazkenerako», argitu du Karre-rak.
«Lantzen duten gaia kontuanhartuta, Historia edo Arkeologiaikasketak egin dituztenak anima-tzen dira normalean», azaldu duArrastoak. Kataluniatik, Madril-dik eta Andaluziatik ere [Espai-
nia] etorri izan da jendea azkenurteotan. Espainian hainbat toki-tan horrelako lanak egitea «osozaila» dela gaineratu du Arrasto-ak. «Baina, era berean, interesga-rria da ingurukoak ere gertura-tzea, hemengo historia lantzeko;guretzat bereziki garrantzitsua dabertako jendea animatzea».
Saseta defentsa sistemako in-dusketen koordinatzailearen hi-tzetan, landuko den horrekbihurtzen du berezi proiektu bat.«Eta 1936ko lehenengo hilabete-etako gatazka baten erakusle ar-giak dira hemen ditugun luba-kiak. Horren kontakizuna lan-tzen dugu, testuinguruan jartze-ko». Inguruko jendea aritzen dakoordinazio lanetan. «Beraz, ho-rrek ere ematen dio balioa kanpo-tik etortzen denari. Eta, noski, bi-zikidetzak berak ere polit bihur-tzen du proiektua».
Karrerak zehaztu duenez, Aiz-tondo bailaran aurkitu dituztefrankismo garaiko lehen erresis-tentzia guneak. «Boluntarioekosatu zuten lehenengo gerrafrontea, eta haiek egin zieten au-rre erreketeei. Horrelakoak lan-tzeak izaera berezia ematen diotokiari». Karreraren ustez, «ha-rro» egoteko modukoa da lanke-ta hori. «Oso berezia eta garran-tzitsua da».
Izena ematen duten bolunta-rioei aldez aurretik ematen diz-kiete azalpenak: «Hauek herritxikiak direla azaltzen diegu lehe-nengo. Egunerokorako beharkodituzten gauzen zerrenda egitendiegu. Madrildik iristen denak al-dez aurretik jakiten du, adibidez,memoria historikoa landukoduela, eta 36ko gerrako lubakibatzuetan ariko dela», argitu du
Arrastoak. Gehienak, normalean,«oso gustura» gelditzen dira biziizandakoarekin. «Eta badira be-rriz etortzen direnak ere».
Herri bakoitzean, hitzaldiaLehen egunean, datorren astele-henean, Karlos Almortza histo-rialariaren hitzaldia entzungodute boluntarioek testuinguruaulertzeko, 19:30ean, Asteasun.Hitzaldi bat eskainiko dute herribakoitzean, eta irekiak izangodira guztiak; edonor joan daiteke.Uztailaren 5ean, Ione Luloagakegingo du hitzaldia, Zizurkilen,eta Alegiako memoria historiko-aren liburua aurkeztuko du.Karrerak emango du hirugarreneta azken hitzaldia, indusketenbigarren astean, Adunan. Memo-ria historikoa lantzen ari da mas-ter amaierako lanean, eta Sasetadefentsa sistema hartu du oinarri.
Horrez gain, hainbat elkarte-tan afariak egingo dituzte, herri-tarrekin eurekin harremana iza-teko. Irteeretako batean, berriz,Tolosako Urkizu auzora joangodira indusketak egitera, litekeenabaita han gorpu batzuk lurpera-tuta egotea. Arrastoak azpima-rratu du udalek interes bereziadaukatela memoria historikoaberreskuratzeko lanean. «Etaarkeologiaren alorrean praktikakegiteko aukera ona da bolunta-rioentzat. «Bailarako ahalik etajakintzarik gehiena pilatzea» daerronka.
Bien hitzetan, «bete-beteak»izaten dira hamabost egunak, eta«pertsona gisa hazten» lagun-tzen dute: «Guztiz inplikatutaetortzen dira denak, oso espe-rientzia aberasgarria izango delasinistuta».
Saseta defentsa sisteman, Aduna eta Zizurkilgolurretan, indusketak egingo dituzte uztailaren1etik 14ra; lanek iraun bitartean, hamalauboluntariok egonaldia egingo dute Asteasun.
Bizikidetzarenindusketak
Koordinatzaile, arkeologo eta laguntzaileez gain, hamalau boluntario ariko dira indusketa lanetan. JON MIRANDA / ATARIA
8 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko ekainaren 28aGaiak
1936ko lehenengohilabeteetako gatazka baten erakusleargiak dira hemenditugun lubakiak»Manex ArrastoaSasetako indusketen koordinatzailea
«Guretzat harro egoteko modukoa dalanketa hau egitea; oso berezia etagarrantzitsua da»Joanes KarreraSasetako indusketen gidari laguntzailea
‘‘
Beñat Alberdi Oñati
Duela hamar urteinor gutxik aurrei-kusiko zuen han-dik gutxira sakela-kotik txatean jar-
dun beharko zuela lagunekin pla-nen bat egiteko. Smartphone-akgora eta smartphone-ak behera,errotik aldatu dira komunikatze-ko bideak, eta, alde horretatik,baita saltokien paradigma ere.Egun, erabiltzaileek edozein pro-duktu eros dezakete sakelakoare-kin; etxera bidaltzeko eska deza-kete, gainera. Denda txikiak erre-alitate berri horretara zein beste-lako beharretara egokitzeko, El-karrekin Ekin egitasmoa daukamartxan Oñatiko Udalak. Joanden astelehenean antolatu zutenazken saioa, MU Mondragon Uni-bertsitateko Ekonomia Fakulta-tean: Datuak babesteko legea.Nola eragiten digu?
Oñatiko Udalak 2017an sortuzuen Elkarrekin Ekin egitasmoa,MUrekin elkarlanean. «Ekintzai-leen beharrei erantzuteko sortu
genuen», azaldu du Unai Korta-barriak, Oñatiko Udaleko Enple-gu teknikariak. Jardunaldiak an-tolatzeaz gain, enpresa ideiak sor-tzeko eta sustatzeko ekintzak ereprestatzen dituzte. «Ekintzaileenkomunitatea sortzea da helbu-rua, etorkizuneko erronkei elka-rrekin erantzun ahal izateko».«Enpresa txikiek mehatxu gisa
ikusi izan dituzte teknologia be-rriak», azaldu du Aitor Gartziak,MUko Mondragon Team Aca-demy (MTA) taldeko kideak. Harkdinamizatu zuen astelehenekosaioa, eta hasieratik parte hartudu Elkarrekin Ekin egitasmoan.«Hitzaldi edo jardueren bidez,aurkakoa erakusten saiatu garagu; teknologia berriak nola baliadaitezkeen erakusten». Teknolo-gia berrien tsunamitik urrun ikusidituzte ohiko saltokiak.Target edo helburu gisa herriko
negozioak eta lokalak dituztelanabarmendu du Alain Madinak.Gartziaren moduan, MTA taldekokidea eta egitasmoko partaideada Madina ere. «Sareko salmen-tekin edo iragarkiekin, negozio
txikiei iruditzen zaie handiekinezin dutela lehiatu, eta etorkizu-nerako ez dauzkatela gainerako-en tresna berberak». Dena den,saltoki horietan gero eta ohikoa-goa da sareko mugimenduei tokiaegokitzea. «Gutxi batzuek egindituzte jada lehen urratsak»,gehitu du Gartziak. «Kontzien-tzia hartzen hastea izan da kon-tua».Teknologia berrien eztabaida-
tik harago, ordea, garrantzitsue-na negozio horiek nola egokitu ja-kitea dela nabarmendu duteMUko bi kideek. Madinak argituduenez, diru laguntza dezenteematen ari dira negozioak egoki-tzeko. «Baina dirua izatea bainogarrantzitsuagoa da daukazunhori nola erabili jakitea. Guk ne-gozioei aukera eman nahi dieguerabakitzeko zer egin nahi dutenerrealitate horri aurre egiteko».Haien bezeroak zer sare sozia-
letan dauden edo saltzen dituztenproduktuek zer irudi transmiti-tzen duten: horiek dira, besteakbeste, ohiko negozio txikiei haus-nartzen laguntzeko gakoak. Fine-
an, Gartziak azaldu du haien hel-burua ekintzak «zergatik eta zer-tarako egin zehazten laguntzea»dela. «Askok eskatzen digute sa-rean presentzia izan dezaten la-guntzeko, baina pauso bat atzeraeman dugu guk: zein da hor ego-teko arrazoia?».Etengabe aldatzen ari da tekno-
logiaren mundua, eta berdin ger-tatzen da teknologiarekin lotuta-ko legeekin ere. Adibide gisa, iaz-ko abenduaren 6an aldatu eginzuten sareko datuen babeserakolegea. Zehazki, hori izan zutenmintzagai asteleheneko hitzal-dian. Oro har, pertsona fisikoekinlotura daukan informazio guztiaerregulatzen du lege berriak.Urratze arinen bat eginez gero,900 eta 40.000 euro artekoakizan daitezke isunak; urraketaoso larria bada, berriz, 300.001eta 600.000 euro artekoak. «Ko-munikabideek, adibidez, azkene-rako beldurra sortu dute gaiareninguruan», azaldu du Madinak.«Baina bi edo hiru ohitura soilikbarneratzea da gakoa».
Etorkizunari begiraKontuan hartuta sarea informa-zio iturri garrantzitsua dela, ba-liabide hori erabiltzen ikastearenbeharra nabarmendu du Gar-tziak; legea errespetatuz, betiere.«Bezeroen, norbere negozioareneta gainerako negozioen datuasko lor daitezke sarean, bainahoriek nola erabili jakitea da ga-koa». Datuak jasotzea, horienirakurketa egitea, eta, horren ara-bera, hurrengo urratsak presta-tzea da helburua, besteak besteekintza plan bat antolatuta.Oraindik ez dago argi herrieta-
ko saltokiek nola erantzungo dio-ten teknologia berrien paradig-mari. MUko bi kideek, ordea, argidaukate gai horri heldu beharkodiotela. «Mundu horretan sartubehar dute, eta eskaintzen zaiz-kien aukerak aprobetxatu», ze-haztu du Gartziak. «Lan egin be-harko dute egoera berrira egoki-tzeko, baina datuak erabiltzenhasi beharko dute euren negozio-ak sustatzeko».Bestalde, sortu berri den auke-
ra lantzeko beharra nabarmendudu Madinak: «Orain obretangaude. Baina hausnartzeko sortudugun egitasmo honen modukoespazioak beharrezkoak dira. La-gundu dezatela obretan». Horrezgain, beharrezkoa iruditzen zaioteknologien erabilera, enpresahandiek ez ditzaten txikiak jan.«Orain, gizarteak gero eta pro-duktu edo zerbitzu pertsonaliza-tuagoak eskatzen ditu. Denda txi-kiek oso ondo ezagutzen dituzteeuren bezeroak; handiek, ez».
Teknologia berriak negozioetan nola txertatu aztertu dute Oñatiko MUko fakultatean.Sustatzaileek argi daukate beti-betiko denda horiek saltoa eman beharko luketela.
Garai berrietara egokitzen
Joan den astelehenean Mondragon Unibertsitateak Oñatin daukan fakultatean egindako saioa. MONDRAGON UNIBERTSITATEA
10 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko ekainaren 28aGaiak
Denda txikiei iruditzenzaie etorkizunerako ez dauzkatela saltoki handien tresna berberak»Alain MadinaMondragon UnibertsitatekoMondragon Team Academyko kidea
«Askok eskatzen digutesarean presentziaizateko laguntza, baina zein da horegoteko arrazoia?»Aitor GartziaMondragon UnibertsitatekoMondragon Team Academyko kidea
«Ekintzaileenkomunitatea sortzea dahelburua, etorkizunekoerronkei elkarrekinerantzun ahal izateko»Unai KortabarriaOñatiko Udaleko Enplegu teknikaria
‘‘
Aitziber Arzallus Azpeitia
Kepa Susperregi Az-
peitiko erretorea
da Soreasuko San
Sebastian parroki-
ko Bakardadearen
Kaperan egin zuten aurkikuntza-
ren erantzuleetako bat. «Kapera
berritzeko laguntza eske hasi gi-
nen orain dela hemezortzi bat
urte», gogoratu du Susperregik
berak. «Gure lehenengo asmoa
zen kapera margotzea, hango ar-
giteria sendotzea eta berogailua
jartzea, eguneroko elizkizuneta-
rako leku erosoagoa izan zedin».
Baina txosten arkeologiko bat es-
katu zieten lanak egin aurretik.
«Kaperan bertan 10-12 metroko
zuloa egin zuten horretarako, eta
horretan ari ziren langileak kon-
turatu ziren pintura batzuen az-
tarnak ageri zirela erretaula baten
atzean». Han hasi zen gaurdaino
luzatu den istorioa.
Haritik tiraka, zuloak egin zi-
tuzten kaperako pareta guztie-
tan, eta pinturak azaltzen hasi zi-
ren denetan. Ordura arte inork ez
zuen han ezkutatzen zen altxo-
rraren berririk. «Arrazola izene-
ko lekaime batek aipatzen zuen
kapera horren inguruko zerbait,
Errenazimentuari buruz idatzita-
ko liburu batean, baina pinturak
estalita geratu ziren XIX. mende-
aren amaieran egin zituzten la-
nen ondorioz, eta guk ez gene-
kien horien atzean horrelakorik
egon zitekeenik», kontatu du
Susperregik. XVI. mendeko ka-
pera bat aurkitu zuten, Nicolas
Saez Elola azpeitiarrak aginduta
egindakoa.
Miren de Miguel Euskal Herriko
Unibertsitateko ikerlariak kapera
horren inguruko tesia egin zuen
duela urte batzuk, eta haren tesia
eta kaperaren historiari buruzko
liburua argitaratu dituzte orain.
Saez Elolak Perun egindako «sa-
rraskia» eta Azpeitiko kapera
errenazentistaren ondare kultu-
ral eta historikoa uztartu ditu De
Miguelek liburuan. Duela hiru as-
te aurkeztu zituzten bi argitalpe-
nak, Bakardadearen Kaperan
bertan, eta ekitaldiak ikusmina
sortu zuen herritarren artean.
Araban, Bizkaian eta Gipuzko-
an dagoen Errenazimentuko hor-
ma pintura bakarrenetakoa da
Azpeitiko Bakardadearen Kape-
ran dagoena. Horregatik, De Mi-
guelek kaperaren garrantzia na-
barmendu zuen aurkezpen eki-
taldian. Haren esanetan, «Italian
aurki daitezkeen tenplu txikien
parekoa» da Azpeitiko San Se-
bastian parrokiako kapera. Dena
dela, haren historiaren atzean
bada pasadizo ilunik ere. Izan ere,
Perun inkei ostutako urrearekin
egindako kapera da Azpeitikoa.
Francisco Pizarroren kapitain
gisa ibili zen Saez Elola Perun, eta
dirutza ekarri zuen handik herri-
ra, inkei ostuta. De Miguelen esa-
netan, hil aurretik agindu zuen
bere omenez kapera hori eraiki-
tzeko, «bizitzan zehar egindako
bekatuak garbitze aldera». Saez
Elola hil zenean, garai hartako in-
telektualek hark Perutik ekarri-
tako urre hura erabili zuten kape-
ra egiteko.
Ikerlariaren arabera, hiru dizi-
plina artistiko batzen ditu Azpei-
tiko kaperak, eta «oso arraroa»
da inguruan horrelakoak topa-
tzea. «Errenazimentukoa da
kapera guztia, bai arkitekturari,
bai eskulturari eta bai pinturari
dagokionez. Uste dut horregatik
dela hain garrantzitsua. Ari dira
gauzak ateratzen, baina Euskal
Herrian ez da batere erraza
horrelakoak topatzea. Hemen ez
dago Errenazimentuko obra han-
dirik».
De Miguelek, liburuaren aur-
kezpenean, eskerrak eman ziz-
kien kapera zaharberritzeko la-
nean aritu diren erakunde eta
norbanakoei, kaperaren ondarea
mantentzeko egindako lan guz-
tiagatik. 560.250 euroko
aurrekontua izan zuten
Bakardadearen Kapera
zaharberritzeko lanek,
eta Gipuzkoako Foru Al-
dundiak finantzatu zi-
tuen oso-osorik. 2002an
hasi eta 2006an bukatu
zituzten lan horiek, eta
nekeza izan zela azaldu
zuten orduan han jardun
zutenek, «pintura mul-
tzoa egoera txarrean ze-
goelako eta lanak oso
konplexuak zirelako».
De Miguelez gain, Ene-
ko Etxeberria Azpeitiko
alkate ohia, Mikel Diez Sarasola
Gipuzkoako Foru Aldundiko jar-
duneko Kultura zuzendaria eta
Juantxo Agirre Aranzadi zientzia
elkarteko idazkari nagusia ere
izan ziren liburuaren aurkezpe-
nean. Azpeitiko kapera horren
«ondarea» azpimarratu zuten
egileak berak eta erakundeek.
Agirrek nabarmendu zuen Italia-
ko Errenazimentu garaia «muga-
rri» izan zela Euskal Herrian,
XVI. mendean, eta mugimendu
hark ekarritako «altxor artistiko-
etako bat» dela Azpeitiko kapera.
De Miguelen ahalegina ere nabar-
mendu zuen, gainera, haren us-
tez liburuak «borobildu» egiten
baitu duela urte batzuk kapera-
ren zaharberritzearekin hasitako
lana.
Ikusteko, parrokiara deituDe Miguelek bi hizkuntzatan ar-
gitaratu du Bakardadearen Kape-
rari buruzko historia liburua,
euskaraz eta gaztelaniaz, eta, ho-
rrez gain, kaperari buruzko infor-
mazio zehatzagoa bilduta dago
ikerlariak egindako tesian. Bi ar-
gitalpenak eskuragarri daude Ba-
sazabal jauregiko turismo bule-
goan.
Azpeitiko Soreasuko San
Sebastian parrokiako Bakardade-
aren Kapera bertatik bertara
ikusi nahi dutenek Azpeitiko eta
inguruko herrietako turismo
bulegoek antolatzen dituzten
ikustaldiak balia ditzakete, edo
ordua adostu daiteke bestela,
Soreasuko parrokiara bertara
deituta, itxita egoten baita egune-
rokoan.
Argitara eman dituzte Azpeitiko Soreasuko San Sebastian parrokiako BakardadearenKaperari buruz Miren de Miguel ikerlariak egindako tesia eta historia liburua.
Errenazimentuko altxorra
Aurkezpenean, kaperaren inguruko azalpenak eman zituen Miren de Miguel ikerlariak, eta herritarren artean ikusmina sortu zuen ekitaldiak. UZTARRIA
Arrazola izeneko lekaimebatek aipatzen zuen kaperariburuzko zerbait, baina guk ez genuen uste ezer zegoenik»Kepa SusperregiAzpeitiko erretorea
«Italian aurki daitezkeentenplu txikien parekoa daAzpeitikoa. Errenazimentukoobra handirik ez dago hemen»Miren de MiguelEHUko ikerlaria
‘‘
11GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko ekainaren 28a Gaiak
MUSIKA
AIA Izer eta Alabier.
bGaur, 22:30ean, Andatzan.
AIAElizagoien Ahizpak
eta DJ Pajarito.
bBihar, 22:30ean, Andatzan.
AIAAstiazaran eta Narbaiza.
b Igandean, 22:30ean, Andatzan.
ARRASATEArrasate Musikaleko
Big Banda.
bGaur, 22:30ean, Monterron
parkean.
ASTEASUEuskorleans Dixie Band.bGaur, 23:00etan, kalez kale.
ASTEASU Josu Rodriguez DJ.bGaur, 00:30ean, plazan.
ASTEASUGozategi eta Meliora.
bBihar, 00:00etan, plazan.
ASTEASUTrikitixa eta pandero eskolaren emanaldia.
b Igandean, 19:30ean, plazan.
ATAUNHuntza eta DJ Ioar.
bGaur, 00:00etan, Aiako plazan.
ATAUN Izaki Gardenak eta Fan&Go.bBihar, 00:00etan, Aiako plazan.
AZPEITIASara Zozaya
eta Ainhoa Larrañaga.
bGaur, 19:30ean, Sanagustin
kulturgunean.
BERGARABergarako Orkestra
Sinfonikoa: Mila esker eta gero arte
Alfredokontzertua.
bBihar, 22:00etan, pilotalekuan.
DONOSTIAMursego.
bGaur, 17:00etan, Tabakaleran.
DONOSTIADaloma eta Starsolo.
bGaur, 20:00etan, Dokan.
DONOSTIASilence.
bGaur, 21:00etan, Tabakaleran.
DONOSTIARata Negra
eta Oki Moki by Red Ribon Music.
bGaur, 21:00etan, Dabadaban.
DONOSTIADJ Bull.
bGaur, 22:00etan, Intxaurrondoko
jaietan, Sagastieder plazan.
DONOSTIAMojito Workin’ festa:
Big Bob Railroad eta Dr. Punko DJ.
bGaur, 23:00etan, Be Cluben.
DONOSTIARukula, Herenegun
eta DJ Piku.
bGaur, 23:30ean, Igeldoko jaietan.
DONOSTIAQverno eta Voltaia.
bBihar, 20:30ean, Dabadaban.
DONOSTIAEzten Giro
eta Egurra Ta Kitto.
bBihar, 22:00etan, Intxaurrondoko
jaietan, Sagastieder plazan.
DONOSTIAKelman Duran
eta Toxe & Brava.
bBihar, 00:00etan, Dabadaban.
DONOSTIA Iluntzean eta Trikidantz.bBihar, 00:00etan, Igeldoko jaietan.
DONOSTIADJ Ru.
bBihar, 00:30ean, Altzako jaietan,
San Martzial plazan.
DONOSTIAPelax
eta Telmo Trenor DJ.
b Igandean, 19:00etan,
Dabadaban.
DONOSTIADJ Iñigo Garcia.
b Igandean, 23:00etan, Altzako
jaietan, San Martzial plazan.
DONOSTIAElizagoien Ahizpak.
b Igandean, 23:30ean, Igeldoko
jaietan.
DONOSTIABeirut.
bAsteartean, 20:00etan,
Kursaalean.
DONOSTIA Izer eta Alabier.
bAsteartean, 23:00etan, Igeldoko
jaietan.
DONOSTIADune Rats,
Wicked Things, Pearl The Girl
eta Deadbeat.
bOstegunean, 19:00etan,
Dabadaban.
EIBARKaleetan Kantuz.bGaur, 20:15ean, Karmen kaleko
parkean.
EIBARTukan.bGaur, 21:30ean, Karmen kalean.
EIBARSostoa abesbatza.bBihar, 20:00etan, Karmengo
elizan.
ELGETAModus Operandi
eta Gora Herria.
bGaur, 23:00etan, plazan.
ESKORIATZADJ Mo
eta The Big Mac.
bGaur, 00:00etan, txosnetan.
ESKORIATZAPuro Relajo.
bGaur, 00:30ean, plazan.
ESKORIATZAMusika Eskolako
Banda.
bBihar, 13:00etan, plazan.
ESKORIATZANuevo Talisman .
bBihar, 20:00etan eta 23:30ean,
plazan.
ESKORIATZAKilimak, Hortzaka
eta Sofokaos.
bBihar, 23:00etan, txosnetan.
ESKORIATZASonidos de Mexico.
b Igandean, 13:00etan, plazan.
ESKORIATZAOnki Xin eta Nogen.
b Igandean, 23:00etan, plazan.
ESKORIATZADJ Txorimalo.
b Igandean, 01:30ean, txosnetan.
ESKORIATZALaket.
bAstelehenean, 22:00etan, plazan.
ESKORIATZAWoodstrings
eta John Dealer.
bAstelehenean, 01:00ean,
txosnetan.
IRUNFlamenquito Latino.
bGaur, 23:00etan, Urdanibia plazan.
IRUN Jamaica Show.
bGaur, 23:30ean, San Juan plazan.
IRUNFiebre del Sabado Noche
eta Euskorleans Dixie Band.
bGaur, 00:00etan, San Juan aldean.
IRUNRosario.
bGaur, 00:30ean, Urdanibia plazan.
IRUN Irun Hiria Musika Banda.
bBihar, 12:30ean, San Juan plazan.
IRUNLos Otros.
b Igandean, 00:30ean, Zabaltza
plazan.
LASARTE-ORIAHesian
eta McOnak.
bGaur, 00:00etan, Okendo plazan.
LASARTE-ORIADuo Imperial.
bGaur, 00:00etan, Jaizkibel plazan.
LASARTE-ORIAOnintze.
bBihar, 22:00etan, Okendo plazan.
LASARTE-ORIAPuro Relajo.
bBihar, 23:00etan, Isla plazan.
LASARTE-ORIAHuecco.
bBihar, 00:30ean, Okendo plazan.
LASARTE-ORIALa Regadera.
bBihar, 02:45ean, Okendo plazan.
LASARTE-ORIAVoces Navarras.
b Igandean, 13:00etan, Andapa
kalean.
LASARTE-ORIAUgarte Anaiak.
b Igandean, 20:00etan,
Sagardotegi kalean.
LASARTE-ORIAOptika, Liher
eta DJ Ixter.
b Igandean, 22:00etan, Okendo
plazan.
LASARTE-ORIAThe McKensys
Clan Band.
bAstelehenean, 20:00etan, kalean.
LASARTE-ORIADJ Nemux.
bAstelehenean, 23:00etan,
Isla plazan.
LEABURUHarresi.bBihar, 00:00etan, plazan.
LIZARTZAHostotsa abesbatza.
bBihar, 20:00etan, elizan.
OÑATIDomeketarrok.
bGaur, 19:30ean, Zubillagan.
OÑATIGanbara eta Hots abesbatzak: Antzinako sekretuak.
bGaur, 22:00etan, Arantzazuko
santutegiaren kanpoaldean.
OÑATIDJ Jabi Sound.bBihar, 19:00etan eta 22:00etan,
Torreauzoko jaietan.
OÑATIGauargi.bBihar, 19:30ean eta 22:00etan,
Zubillagako frontoian.
ORIODanbolin musika eskola.
bGaur, 20:30ean, plazan.
ORIOGovernors eta Kenbat.
bGaur, 23:00etan, plazan.
ORIOTrikitixa txapelketa.
bBihar, 12:30ean, plazan.
ORIO Iratzar.
bBihar, 23:00etan, plazan.
ORIOElortza eta Larrañaga.
b Igandean, 18:00etan, plazan.
ORIOTrikizio.
b Igandean, 19:30ean
eta 23:00etan, plazan.
ORIOPorrusalda.
bAstelehenean, 19:30ean, plazan.
TOLOSAWax & Boogie Rhythm
Quartet.
bGaur, 19:30ean, Ilargi tabernan.
TOLOSAAretha Soul Divas & The
Silverbacks.
bGaur, 22:30ean, Euskal Herria
plazan.
TOLOSAMyriam Swanson meets
J.P. Cumellas & M. Talavera.
bBihar, 13:00etan, Lopez
Mendizabal pasealekuan,
eta igandean, 13:00etan,
Solana tabernan.
TOLOSABetta Blues Band.
bBihar, 19:00etan, Saikin tabernan.
TOLOSAMitch Kashmar.
bBihar, 22:30ean, Plaza Berrian,
eta igandean, 20:00etan,
Txurrerian.
USURBILLarrian Gozo.bGaur, 23:00etan, frontoian.
USURBILNao, Willis Drummond
eta DJ Seymar.
bGaur, 00:30ean, txosnetan.
USURBILRay Fernandez.bBihar, 18:30ean, txosnetan.
USURBILZero Sette Jaiband.bBihar, 19:00etan, Artzabalen.
USURBILZaparra eta En Tol Sarmiento.
bBihar, 23:00etan, frontoian.
USURBILSkasti eta Jotatxo.bBihar, 02:30ean, txosnetan.
Zumarraga b Santa Isabel eguna
Ermitan, erromeria giroanAsteartean, Santa Isabel egunean, festa giroa izango da Zumarragan,
Antiguako ermitan. Ezpata dantza eskainiko dute 11:00etan —irudian—;
aurreskua 12:30ean; eta bertsolariak, bazkaria eta erromeria izango dira
jarraian. Kaleko ezpata dantzaren txanda izango da 21:15ean. ASIER ZALDUA
12 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko ekainaren 28aAgenda
USURBILNatali.b Igandean, 23:00etan, frontoian.
USURBILEzetaerre eta DJ Bull.b Igandean, 00:30ean, txosnetan.
USURBILPuro Relajo.bAstelehenean, 19:00etan,
Artzabalen.
USURBILEstanga.bAsteartean, 18:30ean, Artzabalen.
USURBILDesegin.bAsteartean, 00:00etan, txosnetan.
USURBILeMe.
bOstegunean, 22:00etan,
Mikel Laboa plazan.
ZALDIBIABake Faltsua, Iluntzean
eta Zure Etsai.
bGaur, 23:00etan, plazan.
ZALDIBIAMugipanderoa
eta Ziribulio Sound.
bBihar, 23:00etan, plazan.
ZARAUTZKorrosive, Total Arseeta H & M.
bGaur, 22:00etan, Putzuzulo
gaztetxean.
ZARAUTZBlue Beans, Frikun eta Fan & Go.
bGaur, 22:30ean, Iñurritzan.
ZARAUTZ Izer eta Alabier.bBihar, 22:30ean, Elkanoko jaietan.
ZARAUTZAnsorregi eta Larrañaga.b Igandean, 19:30ean, Elkanoko
jaietan.
ZARAUTZRay Fernandez.bAsteazkenean, 20:00etan,
Modelon.
ZUMAIADJ Unai Goikolea.
bGaur, 22:00etan, Kofradian.
ZUMAIAEzten Giro.
bGaur, 23:00etan, Eusebio
Gurrutxaga plazan.
ZUMAIAUdal Musika Banda.
bBihar, 13:00etan eta 23:30ean,
Eusebio Gurrutxaga plazan.
ZUMAIAMariachi Raza Azteca.
b Igandean, 22:30ean, Eusebio
Gurrutxaga plazan.
ZUMARRAGANi Naiz hip hop jaia.
bGaur, 16:30ean, Zelai Ariztin.
ZUMARRAGA Ilargi Beltza.
bGaur, 20:00etan eta 00:30ean,
Euskadi plazan.
ZUMARRAGAGoiargi abesbatza.
bBihar, 20:00etan, Mertzedariatar
Lekaimeen elizan.
ZUMARRAGAHartz
eta Eskean Kristo.
bBihar, 20:00etan, Zelai Ariztin.
ZUMARRAGANueva Alaska.
bBihar, 00:30ean, Euskadi plazan.
ZUMARRAGAOihan Vega DJ eta
Gozategi & Udal Musika Banda.
b Igandean, 23:00etatik aurrera,
Euskadi plazan.
ZUMARRAGASecundino Esnaola
musika eskolako Big Banda.
bAstelehenean, 13:30ean,
Kalebarren-Areizaga plazan.
ZUMARRAGAErtzak.
bAstelehenean, 20:00etan,
Euskadi plazan.
ZUMARRAGAAntxiñako Ama
Txistulari Taldea, Tolosako
dultzaineroak eta trikitilariak.
bAsteartean, 17:30ean, Antion.
ANTZERKIA
DONOSTIAHuts: Hozkailua.
bGaur, 20:00etan, Gazteszenan.
DONOSTIAArriaga Antzokia:
Mendi-Mendiyanopera.
bBihar, 20:00etan, Kursaalean.
DONOSTIAHotzmuga: Jule.
b Igandean, 17:00etan, Altzagainan.
DONOSTIAEidabe: Gora Kasete!.
b Igandean, 17:00etan, Sagastieder
plazan.
DONOSTIA Jose Sacristan:
Señora de rojo sobre fondo gris.
bDatorren astelehenetik ostegunera,
20:00etan, Antzoki Zaharrean.
DONOSTIALa Fura dels Baus:
Carmina Burana.
bOstegunean eta ostiralean,
20:00etan, Viktoria Eugenian.
ERRENTERIAKolektiv Lapso Cirk:
Ovvio.
bBihar, 10:00etan, Herriko plazan.
ESKORIATZAMarkeliñe:
Chef Nature.
bGaur, 17:30ean, Gorosarri plazan.
ESKORIATZADemode Quartet:
Musika guztiak ia-ia.
bBihar, 22:30ean, Gorosarri plazan.
ESKORIATZALa Furtiva: Zapatos
en el aire.
b Igandean, 22:00etan, Gorosarri
plazan.
IRUNTomas Garcia eta
Edu Mutante: bakarrizketak.
bAstelehenean, 23:15ean, Zabaltza
plazan.
LASARTE-ORIATrapu Zaharra:
Turistreando.
bGaur, 12:30ean, Okendo plazan.
LASARTE-ORIADeabru Beltzak.
bBihar, 04:00etan, kalez kale.
LASARTE-ORIACanijo de Carmona
eta Los Niños Sin Nombre txirigotak.
bBihar, 19:00etan, kultur etxean.
LASARTE-ORIABocabeats.
bBihar, 20:00etan, Andapa kalean.
LASARTE-ORIAMikel Bermejo
eta Jose Campoy: bakarrizketak.
b Igandean, 19:00etan, Andapan.
LASARTE-ORIAUp Arte:
Todo encaja.
bAstelehenean, 17:30ean, Okendo
plazan.
LASARTE-ORIACaroli, el hombre
rueda.
bAstelehenean, 19:00etan,
Isla plazan.
LEGAZPIAkelar: Al Baker’s Saloon.
bAsteazkenean, 17:30ean eta
20:30ean, Laubide kalean.
OÑATIBocabeats.b Igandean, 19:00etan, Zubillagan.
USURBILGoazen Benidorrera.
bBihar, 18:00etan, Artzabalen.
ZARAUTZHortzmuga: Jule.
bOstegunean, 19:00etan,
Frontoi Txikin.
ZARAUTZ Jean Philippe Kikolas:Calor.
bOstegunean, 21:30ean eta
23:00etan, Torre Luzea parkean.
Tolosa b Tolosan Blues jaialdia
Ukitzeko moduko saioakTolosako Udalak 2005ean ekin zion bideari, eta ordutik, urtero, blues
doinuz betetzen da herria lau egunez. Atzo hasi zen Tolosan Blues jaial-
dia, eta zortzi emanaldi izango dira igandera bitartean —irudian, Big
Mama Trio taldearen emanaldia, orain bi urte—. ITZEA URKIZU
ZARAUTZ Javier Aranda: Vida.
bOstegunean eta ostiralean,
22:00etan, Villa Manuelako
frontoian.
ZESTOAEromen: Orlac-en eskuak.
bGaur, 20:30ean, kultur aretoan.
ZESTOAAxut: Zazpi senideko.
bBihar, 20:00etan, kultur aretoan.
DANTZA
DONOSTIAProyecto Larrua:
Artalde.
bGaur, 20:00etan, Tabakaleran.
DONOSTIAAlkartasuna taldea.
b Igandean, 13:00etan, Altzako
jaietan.
ESKORIATZAErtza: Meeting Point.
bBihar, 19:30ean, Gorosarri plazan.
IRUNXXX. Fandango eta Arin-arin
Txapelketa, eta herri erromeria.
bAstelehenean, 18:00etan,
Urdanibia plazan.
LEABURUTio Teronen Semeak:
Freshcool.
b Igandean, 19:30ean, plazan.
ZUMARRAGAHelduen Binakako
Dantza Suelto Txapelketa.
bBihar, 12:30ean, Zelai Ariztin.
ZUMARRAGA Irrintzi, Lurra
eta Oberena taldeak.
bBihar, 18:00etan, Zelai Ariztin.
ZUMARRAGAEzpata dantza
eta ohorezko aurreskua.
bAsteartean, 10:45ean eta 12:30ean,
Antioko Amaren eliza atarian. Eta
21:15ean, kaleko ezpata dantza.
BERTSOLARITZA
AIABertso bazkaria: Agin Laburu
eta Iker Zubeldia.
bBihar, 14:00etan, Andatzan.
ASTEASUSebastian Lizaso
eta Millan Telleria.
b Igandean, 12:00etan eta
bazkaritan, frontoian.
BERGARAMaddalen Arzallus
eta Sebastian Lizaso.
b Igandean, 11:00etan,
San Martzial zelaian.
DEBAUxue Alberdi, Ane Labaka
eta Maialen Lujanbio.
bGaur, 22:00etan, plazan.
DONOSTIAAndoni Egaña
eta Jon Maia.
bAsteartean, 13:30ean eta
19:00etan, Altzagaineko
San Martzial plazan.
IRUNBertso bazkaria:
Oihana Bartra eta Egoitz Zelaia.
bAstelehenean, 14:00etan,
Hazia kultur elkartean.
LASARTE-ORIABertso poteoa:
Haizea Arana, Oihana Arana,
Lierni Rekondo eta Maite Sarasola.
bBihar, 19:30ean, Okendo plazatik.
LASARTE-ORIAMiren Amuriza,
Asier Azpiroz, Andoni Egaña,
Ane Labaka, Maialen Lujanbio
eta Unai Muñoa.
bBihar, 22:30ean, kultur etxean.
SORALUZEBertso poteoa: Jokin Bergara eta Manu Goiogana.
bBihar, 13:00etan, tabernaz taberna.
USURBILMiren Artetxe, Oihana
Bartra, Aitor Mendiluze eta Julio
Soto.
bAstelehenean, 22:30ean, frontoian.
BESTELAKOAK
DONOSTIAEric Dicharryren
performancea.
bGaur, 18:00etan, Tabakaleran.
DONOSTIAAndoni Egaña, Xabier
Lizaso eta German Ormazabal:
Eta... zer gehiago?.
bGaur, 20:00etan, Viktoria Eugenia
antzokian.
DONOSTIAMarina Yers:
Meet & Greet.
bBihar, 18:00etan, Tabakaleran.
ORIOArrantzaleei ongietorria,
saregileak, sardinerak, batelerak...
b Igandean, 13:00etan, plazan.
USURBILTor magoa.
bAstelehenean, 14:30ean, frontoian.
13GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko ekainaren 28a Agenda
14 Proposamena
Ald
apet
a Kal
ea
Luis Mariano Kalea
Jose Ramon Agirretxe Alkate Jauna Plaza
Colon Pasealekua
ESKOLA BERRIA
IRUNEN
Hizkuntzak hitzak baino gehiago diren tokia!
· ANDOAIN · VILLABONA
· BEASAIN · LASARTE (2)
· URNIETA · TOLOSA (4)
· ALEGIA · IRUN
· DONOSTIA (3) + GROS
Elduaien eskolak
UDA IKASTAROAK
CAMBRIDGE AZKERKETAK PRESTATZEKO IKASTARO TRINKOAK
4-11 URTEKO HAURRENTZAKO UDAKO IKASTAROAK
MAILAREN ARABERAKO AURRERA IKASTAROAK
2019
Elduaien Irun
Jose Ramon Agirretxe
Alkate Jauna Plaza 1-3.
654 51 44 52
irun@elduaien.com
www.elduaien.com
Unai Zubeldia
Jazz musikari keinuka egin dute
zinema ibilbidea Woody Allenek,
Bertrand Tavernierrek, Francis
Ford Coppolak, Clint Eastwoodek
eta beste hainbat zinema zuzen-
darik. Musika bandan dela, akto-
rearen larruan dela, argazkietan
dela... Pantaila handiari begira
ere goza daiteke jazzarekin, eta,
hain zuzen ere, Euskadiko Filma-
tegiak bi hari mutur horiek elka-
rrengana biltzea erabaki zuen
2015ean, Donostiako Tabakalera-
ra lekualdatu zirenean. «Buruari
bueltaka hasi ginen etorkizunean
zer proiektu landu genezakeen
ikusteko», azaldu du Joxean Fer-
nandez Euskadiko Filmategiko
zuzendariak.
Eta, ingurura begiratuta, ondo-
ondoan sentitu zituzten Donos-
tiako, Getxoko eta Gasteizko jaz-
zaldiak. «Jazzaren eta zinemaren
arteko harremana oso estua zela
konturatu ginen, oso harreman
polita eta ederra zela». Miguel
Martin Donostiako Jazzaldiko zu-
zendariarekin hitz egitea izan zen
lehen pausoa. Fernandezen hitze-
tan, «berehala» adostu zuten de-
na, eta Donostiako Zinemaldiaren
laguntza ere jaso zuten segidan.
«Oso emaitza onak eman ditu
proiektuak, eta horrelakoetan es-
perientzia errepikatzea izaten da
normalena». Jazzinema jaialdia
horrela iritsi da laugarren aldira.
Uztailaren 4tik 26ra, sei film ikusi
ahal izango dira Tabakalerako zi-
nema aretoan, hiru ingelesez eta
beste hiru frantsesez. Gaztela-
niazko azpitituluak izango dituz-
te bostek, eta euskarazkoak ba-
tek, Orson Welles zuzendariaren
Touch of Evil filmak —uztailaren
11n emango dute—. 19:00etan ha-
siko dira saioak, eta hitzaldi txiki
bat izango da emanaldi gehienen
hasieran. Miguel Martin, Zigor
Etxebeste eta Quim Casas gonbi-
datu dituzte, besteak beste.
Hasteko, estreinaldi batEuskadiko Filmategiaren zuzen-
dariak zehaztu duenez, hiru
ardatz izango ditu aurtengo Jazzi-
nema jaialdiak: «Batetik, Taba-
kalerako ohiko jardunaz gain,
aurten, lehen aldiz, Bilboko Arte
Ederren Museora ere jauzia egin-
go du Jazzinemak». Donostian
eskainiko dituzten sei filmak
ikusi ahal izango dira Bilbon ere.
«Bestetik, Ella Fitzgeraldi buruz-
ko estreinaldi batekin ekingo
diogu zikloari. Film eder bat pro-
gramatu dugu, eta une polita
izango da». Izan ere, etorkizun
hurbileko erronka gisa, «estrei-
naldi gehiago» erakarri nahiko
lituzke Fernandezek. «Eta polita
litzateke zuzendariak ere gurean
izatea. Iaz, esaterako, Fernando
Trueba eta Carlos Boyero ekarri
Zinema entzuten, jazza ikustenZinema eta jazza uztartuta, Jazzinema jaialdia egingo dute Donostian uztailaren 4tik 26ra,laugarrenez b Sei film emango dituzte Tabakalerako zinema aretoan, estreinaldi bat tartean
GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko ekainaren 28a
Joxean Fernandez, mikrofonoa
eskuan duela, iaz, aurkezpen lanak
egiten. EUSKADIKO FILMATEGIA
Estreinaldi gehiagoerakarri nahikogenituzke, eta politalitzateke zuzendariakere gurean izatea»Joxean FernandezEuskadiko Filmategiko zuzendaria
‘‘
15Proposamena
JAZZINEMA
Uztailaren 4tik 26ra, sei film ikusi
ahal izango dira Donostiako
Tabakaleran, Jazzinema jaialdian.
19:00etan hasiko dira emanaldi
guztiak, eta sarrerak 3,5 euroan
egongo dira salgai.
Uztailak 4, osteguna
Ella Fitzgerald. Just one of thosethings.Filmak Ella Fitzgerald
abeslariaren bizitzaren aztarnei ja-
rraitzen die. XX. mendeko musika-
ren ahots bihurtu arte haren musi-
kak nolako bidea egin zuen azter-
tzen du dokumentalak.
Uztailak 11, osteguna
Touch of Evil.Henry Mancinirenmusika du filmak, eta jazz latinoari
egindako keinuz beteta dago. Le-
herketa bat izango da Mexikoko
mugan, eta bi poliziaren arteko
ikerketa hasiko da jarraian.
Uztailak 18, osteguna
Les Liaisons dangereuses.Mai-
taleak dituzte Valmont eta Juliette
senar-emazteek, baina sekretupe-
an gordeko dute hori. Art Blakey
bateria jotzailearen Jazz Messen-
gers taldearen jazz doinuak en-
tzun daitezke filmean.
Uztailak 19, ostirala
À bout de souffle.Ameriketan ez
zeukan askatasuna Europan aurki-
tu duela uste du Michel Poiccard
zinema figuranteak, baina ez daki
polizia bere bila dabilela, motor gi-
dari baten hilketa tarteko. Martial
Solal piano jotzaile frantziarraren
musika banda dauka filmak.
Uztailak 25, osteguna
Un témoin dans la ville.Emaztea-
ren erailketarekin traumatizatuta
dagoen gizon bat hiltzailearen bila
hasiko da, eta jabetuko da hiltzai-
lea emaztearen maitalea izan zela.
Barney Wilenen soinu banda dau-
ka filmak.
Uztailak 26, ostirala
Radio Days.1940ko hamarkada
irratiaren urrezko aroa da. Irratiak
zorigaitza arintzen laguntzen dio
New Yorkeko langile familia bati.
Woody Allenen autobiografia
moduko bat da; izan ere, zinema
zuzendari estatubatuarrak garai
berean ezagutu zituen jazza eta
irratia.
genituen Jazzinemara, eta ederra
izan zen euren arteko solasal-
dia». Azkenik, AEBetako film
asko proiektatu dituzte Jazzine-
maren lehen hiru urteetan. «Eta
aurten ere izango dira, oso
garrantzitsuak direlako. Baina
Frantziako zinema ekarri dugu
aurten, jazz musika sakon jorratu
izan dutelako; 1960ko hamarka-
dan, batez ere».
Fernandezek ikusleen erreak-
zioari begira aztertzen ditu
proiektuak. «Eta gehienei egitu-
ra hau interesatzen zaiela jabetu
gara. Guretzat, jakina, oso
garrantzitsua da hori». Baina,
zein dira Jazzinemaren zaleak:
zinemazaleak edo jazz zaleak?
«Denak», aitortu du zuzenda-
riak. «Jazzaren eta zinemaren
zalea den jende asko dago gure-
an, eta, kasu horretan, zer hobe-
rik biekin batera gozatzeko auke-
ra izatea baino?». Zuzendariari
ikusle askok aitortu diote jaial-
dian oso ondo uztartu dituztela bi
alorrak, jazza eta zinema. «Eta,
egia esan, adibide asko eta oso
politak daude zinemaren histo-
rian».
Woody Alleni keinuaUztailaren 10etik abuztuaren
23ra, Donostian izango da Woody
Allen zinema zuzendaria, film bat
grabatuko baitu Gipuzkoako hi-
riburuan, eta Jazzinemak hari ere
keinu txiki bat egin nahi izan dio.
Uztailaren 26an ikusi ahal izango
da Tabakaleran zuzendari estatu-
batuarraren Radio Days filma.
«Woody Allenek oso ondo jorra-
tu izan du jazzaren eta zinemaren
arteko harreman hori, eta aitortza
moduko bat izango da». Duela bi
urte ere eman zuten Woody Alle-
nen film bat: Sweet and Low-
down. Oraingoz, ez dute lortu uz-
tailaren 26an Woody Allen Taba-
kaleran izaterik. «Baina auskalo!
Maisua da esparru honetan, ezin-
besteko erreferentzia, eta zoraga-
rria litzateke guretzat».
GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko ekainaren 28a
Ane Ubegun Goikoetxea Hernani
«Ohiko bideetatik kanpo» laneginda osatu du Juantxo Egañaargazkilariak (Donostia, 1961)Hernaniko Udalak babestutakoHernanin ikusiyak, 1875-1975 ar-gazki erakusketa. Joan den larun-batean inauguratu zuten, eta irai-laren 11ra arte egongo da ikusgaiHernaniko Biteri kultur etxean.Hernaniko garai bateko argaz-kien erakargarritasunarekiko ja-kin-mina piztea da helburua, eta,horrekin batera, historiaren on-dare hori gordetzea.Ehun pieza inguruk osatzen du-
te erakusketa. Proiektu luzea
izan al da?
Denera, urtebete pasatxo beharizan dugu proiektua egiteko. Ger-tatzen dena da askotan aurretikikusitako irudiak buruan iltzatutageratzen zaizkizula: aldizkarieta-koak, agiritegietakoak, bilduma-gileen argazkiak... eta horiei gal-detu diet lehenengo; ez naiz hu-tsetik abiatu. Hutsetik hasi izanbanintz, segur aski ez nituzkeenaurkituko erakusketan daudenhainbat irudi. Ez da itsuan egindako lan bat,
beraz.
Ez. Buruan banituen erreferen-tzia batzuk, baina beste batzuk ez
nituen ezagutu ere egiten. Zenbaitargazkilari ere ez nituen ezagu-tzen, baina, gertuko jendeari gal-dezka hasi nintzenean, argazkila-ri horietako batzuen familiekinharremanetan jartzea lortu nuen.Pixkanaka aurkitu ditut garaihartako irudiak. Tolosan dagoenGipuzkoako Artxibo Orokorreanbilatu nituen zenbait, eta gauregun ere salgai dauden 1920kopostalak aurkitu nituen. Istoriobat sortu dugu bidean topatutakoarrastoei jarraituz.Hainbat iturri erabili dituzu or-
duan, ezta?
Bai. Familiei galdetu diet, jendearruntari... Ricardo Martin etaPascual Marin argazkilarien lanakere lortu ditut. Aranzadiren artxi-bategietan ere bilatu ditut argaz-kiak. Tira, azken horiek ez dira ka-litate onekoak, baina uste dut me-rezi duela jendeak ikustea.Ez dira kalitate onekoak, baina
inoiz argitaratu gabeak dira. Ho-
rrek ere ematen die balioa?
Bai. Horrek garrantzia ematen diedokumentu gisa, eta, nire iritziz,garrantzitsua da jendeak ikusiahal izatea. Hernaniren historia-ren ibilbide bat da erakusketa. Ga-rai hartan, desberdina zen argaz-kilaritzari buruz zuten ikuspun-tua; modu piktorikoagoan egiten
zuten dena. Ohikoak ziren base-rritarrak posatzen agertzen zirenargazkiak, auzoko jendearenak;beste itxura bat ematen zioten ar-gazkiari. Irudi horrek saltzen zuenlehen, eta XIX. mende bukaeraneta XX. mende hasieran pinturaimitatu nahi izaten zuten; pinturazen haien erreferentzia.Zergatik mugatu duzue erakus-
keta 1875etik 1975era?
1875ekoa da ezagutzen den Her-naniren lehen argazkia. 1874kograbatu bat ere badago, oso bitxiadena. Bitxia da oso fotografikoadelako; hau da, Hernaniren ikus-pegi orokor baten modukoa da.Baina, aldi berean, fotogenikoada. Esango nuke argazki bateanoinarrituta egindako grabatua de-la. Grabatua egiten zuen artistakbere kutsua ematen zion lanari,fantasia puntu bat. Bitxia da1875a, karlistek urte hartan bon-bardatu baitzuten Hernani. Va-lentin Marinek eta HermenegildoOterok elkarrekin egiten zutenlan, Donostian, eta Hernanira eto-rri ziren, gurdi batean, argazkiakateratzera. Oso zaila zen argaz-kiak ateratzea: materiala lekuz al-datzea, dena bueltan laborategiraeramatea... Lan handia zen. Beraz, lanak karga historiko
handia du?
Bai. Hernanin gertatu zena islatunahi izan dugu, Hernaniren ar-gazkien bitartez. Uste dut gogora-tu beharreko zerbait dela. Ni lanhonekin hasi nintzenean, iraun-korrakdeitzen nien garai hartakoprotagonistei: Gabriel Olaizolari,Gabriel Celayari edo FlorentinoGoikoetxea mugalariari. Hemen-go bizimoduaren parte izan ziren,hemen gertatu denaren parte, etahemendik atera diren horien par-te. Uste dut oso garrantzitsua delahori islatzea. Erakusketan badaEnpar Pineda izeneko feministaoso ezagun bat ere, 1960ko ha-markadakoa. Emakumeen botoaerakutsi nahi izan dugu, emaku-meak lanean, familia, sostengua... Paisaiez gain, pertsonaia horien
erretratuak ere badaude.
Oso garrantzitsuak dira erretratuhoriek, hemen jaio zen jendearen
imajinarioaren parte izan zirela-ko. Askok alde egin behar izan zu-ten, eta, horregatik, zenbaitek ezdituzte ezagutzen.Txirrita ikus daiteke, adibidez,
argazki eta diskoetan.
Oso pertsonaia ezaguna da Txirri-ta. 1935eko lehen bertso egunekoargazkian ez ezik, 1970eko diskobaten azalean ere ikus dezakegu.1930 inguruko argazki bat erabilizuten azal hori egiteko.Arantzarik gelditu al zaizu?
Enpar Pinedaren argazki adieraz-garriago bat ez aurkitu izana,agian. Gustatuko zitzaidan, Olai-zola Hernanin azaltzen den ar-gazkiren bat aurkitu izana ere,edota Ansorena txistulariarenbeste bat, aldizkari batekoa beste-rik ez baitago. Halere, azken horigrafikoagoa iruditzen zait moduhorretan.
«Istorio bat sortu dugubidean topatutakoarrastoei jarraituz»
Juantxo Egaña b Argazkilaria eta dokumentalista grafikoa
Hernaniko Udalak ‘Hernanin ikusiyak, 1875-1975’ argazki erakusketaantolatu du, eta Egaña da esposizioaren komisarioa. Ehun piezaz osatutadago, eta «ondarea gordetzea eta jakin-mina piztea» du helburu.
JON URBE / FOKU
sELKARRIZKETA
GIPUZKOAKO HITZAOSTIRALA, 2019ko ekainaren 28a
Zuzendaria: Unai Zubeldia. Argitaratzailea: Euskal Editorea
Lege gordailua: SS-1514-2010
www.gipuzkoa.hitza.eus bgipuzkoa@hitza.eus