Post on 25-Jan-2016
Lipidoak (Gantzak)1 ebaluaketa
2. Azterketa prestatzeko
apunte gehigarriak
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
Lipidoak (Gantzak)
KONPOSAGAIAK (Zeintzuk biolementuk osatzen dituzte biomolekula organiko hauek?)
• Karbono (C), Hidrogeno (H) eta Oxigenoa (O) eratuak.
• Zenbait kasutan:
- Fosforoa (P; fosfolipidoen Az. Fosforiko molekulan kasu), -
- Nitrogenoa (N; fosfolipidoen “buru” hidrofiloa sortzen duten Aminoalkoholak edo Esfingolipido eta Glukolipidoen esfingosina molekulan)
- Sufrea (S) izaten dute
Printzipalak
Kopuru txikiagoan
Kasu batzuetan
• Sufrea (S)
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
Lipidoen unitate basikoak: Gantz Azidoak (G.A.)ANFIPATIKOAK dira; molekula berean parte HIDROFOBO eta beste HIDROFILO bat dago.
• Kate polihidrokarbonatu (C eta H) luzeak. HIDROFOBOAK (16-22 C)
• Mutur batean Karboxilo (-COOH) talde bat. HIDROFILOAK edo H zubiak sortzeko kapazak (karboxiloaren –OH ren bidez).
• Katearen tartean lotura bikoitzak egon (tolesdurak katean) daitezke karbono atomoen artean (HC=CH) G.A. ASEGABEAK edo intsaturatuak.
• Lotura bikoitzik ez, ASEAK (saturatuak; katea linealak ez tolestuak)
Bero espezifiko baxuak; giro tenperaturan likidoak
Bero espezifiko altuak; giro tenperaturan solidoak
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
• G.A.-en izendatzea:
Gantz Azidoak Datu basiko batzuk
http://www.guatequimica.com/tutoriales/lipidos/acidos_Grasos.htm
- Kateak (buztanak, Karbono eskeletoa, kate hidrokarbonatatua, erradikala, gune APOLARRA; HIDROFOBOA)
- Karboxilo Taldea (Erreaktiboa uretan;, gune POLARRA HIDROFILOA)
1
9
12
Gune POLARRA ( -
COOH)HIDROFILOA
Gune APOLARRA ( -(CH2)n-
CH3)HIDROFOBOA
RH Zubiak sortzeko ahalmena
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
• ASEAK
• Lotura bikoitzik ez
• Bero espezifiko altua: Solidoak giro tenperaturan (bero asko behar urtzeko)
• ASEGABEAK
• Lotura bikoitz bat (monoinsaturatua) edo gehiago (poliinsaturatuak)
• Bero espezifiko baxua: likidoak giro tenperaturan (bero gutxirekin, errazak urtzeko)
• Gero eta asegabeago are bero espezifiko baxuagoa, hau da, giro tenperaturan likido topatzeko aukera gehiago.
Lipidoen unitate basikoak: Gantz Azidoak (G.A.)
CH3-(CH2)14-COOH
CH3-(CH2)16-COOH
CH3-(CH2)7-CH=CH-(CH2)7-COOH
CH3-(CH2)4-CH=CH-CH2-CH=CH-(CH2)7-COOH
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
AZIL GLIZERIDOAK (G.A. + Glizerola) Gantzak edo Glizeridoak ere
deituak
Triazilglizerido baten eraketa
Gune POLARRA ( -
COOH)HIDROFILOA
Gune APOLARRA ( -(CH2)n-
CH3)HIDROFOBOA
Ester loturak sortzeko ahalmena
(Bi hidroxiloren artean)
Gero eta G.A. asegabe gehiago edo asegabeagoz eginda egon, giro tenperaturan, likido egoeran egoteko aukera gehiago.
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
AZIL GLIZERIDOAK (G.A. + Glizerola) Gantzak edo Glizeridoak ere deituak
Energia Erreserba
• Gluzidoak erabiltzen dira energia iturri moduan; hauek erreserbarako metatzen dira:• Animalietan: Ehun adiposoan;
adipozitoetan.• Landareetan: Fruituetan eta
hazien zelulen bakuoloetan.
Isolamendu Termikoa
• Ehun adiposoak gorputzaren barne tenperatura galeratik eta baita kanpoko tenperaturatik babesten gaitu.
Babes mekanikoa
AZALA
http://superfund.pharmacy.arizona.edu/toxamb/toxamb.pdf
FUNTZIOAK
http://www.genomasur.com/BCH/BCH_libro/capitulo_02.htm
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
AZIL GLIZERIDOEN HIDROLISIA (digestioa: ester loturak ( - o - ) apurtu (lisis) ur molekula gehituz)
(G.A. + Glizerola) Gantzak edo Glizeridoak ere deituak
Hidrolisia (Lipasa entzimen bidez, urdailean)
Saponifikazioa (G.A-ak dituzten lipido guztietan)
http://iespoetaclaudio.centros.educa.jcyl.es/sitio/upload/img/saponificacion_lab.jpg
http://www.manualmodernQo.com/apoyos_electronicos/9786074482911/imagenes/cap_14/5.jpg
http://www.bionova.org.es/biocast/documentos/figura/figtem06/figurat0605.jpg
Ur molekula (H2O) gehitu beharrean NaOH edo KOH gehitzen da
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
Zeridoak (Argizariak)Saponifikagarriak (g.a. eginak daude) eta babes lipidoak dira
Orokortasuna:• Kate luzeko gantz azido bat +
monoalkohola
• Solidoak (g.a. asez eginak daude)
• Guztiz hidrofoboak: iragazkaitzak (babes funtzioa; isolatzaileak hezetasunarekiko)
Animalietan: Ilea, Lumak,…
Landareetan: Hostoak, Fruituak,…
http://biologiaygeologia.org/unidadbio/bio2/u1/lipidos/u3_lipidos/3168334538_a190d8db4a.jpg
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
Mintzeko egituran dauden lipidoak(Fosfolipidoak, Glukolipidoak eta Esterolak)
• Izaera anfipatikoak ematen dien portaera.
• Fosfoglizeridoak (Glizerola)• Esfingolipidoak (Esfingosina,
glizerolaren ordez)
• Zerebrosidoak•GanglosidoakAz. Fosforikoa
BAI
Az. Fosforikorik EZ(Esfingosina,
glizerolaren ordez)
SAPONIFIKAGARRIAKGantz Azidoz eginda
daudelakoHauen ester loturak apurtu daitezke NaOH edo KOH-
rekin
Hidrofiloa
Hid
rofo
boa
FOSFOGLIZERIDOA
mintzen sortzaile nagusia
aminoalkohola
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
Mintzeko egituran dauden lipidoak(Fosfolipidoak, Glukolipidoak eta Esterolak)
• Izaera anfipatikoak ematen dien portaera.
• Fosfoglizeridoak (Glizerola)• Esfingolipidoak (Esfingosina,
glizerolaren ordez)
• Zerebrosidoak•GanglosidoakAz. Fosforikoa
BAI
Az. Fosforikorik EZ(Esfingosina,
glizerolaren ordez)
SAPONIFIKAGARRIAKGantz Azidoz eginda
daudelakoHauen ester loturak apurtu daitezke NaOH edo KOH-
rekin
Hidrofiloa
Hid
rofo
boa
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
POLARRA;HIDROFILOA
APOLARRA;HIDROFOBOA
- Fosfolipidoetan (fosfoglizeridoak eta esfingolipidoak):
Amino alkoholen N+ eremua eta Az. Fosforikoaren O- eremuak ur molekulekin erakarriak sentitu daitezke.- Glukolipidoetan (Zerebrosido eta
Gangliosidoak): Gluzidoen OH (hidroxilo) taldeek (-O--H+) inguruneko ur molekulekin H zubiak eratu ditzakete. - Esteroletan (Kolesterola): Esteranoaren 3. karbonoko OH (hidroxilo) taldeek (-O--H+) inguruneko ur molekulekin H zubiak eratu ditzakete.
- C eta H atomoz eginda batez ere; ez du polaritaterik sortzen eta beraz urarekin ez du erakarpenik izaten.
- Molekula hauek (gantz azidoak, glizerina,…) zituzten hidroxiloak (-OH) ester loturak egiteko “sakrifikatu” dira.
glizerola
esfingosina
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
Esfingosina duten lipidoak
Beste eskema orokor bat…
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
www.bionova.org.es
mahara.org
GLIZEROLA
Trialkohola: 3 OH ditu
Az. FOSFORI
KOA
Gan
tz A
zid
o
Ase
a
Gan
tz A
zid
o
Ase
aG
an
tz A
zid
o
Ase
a
Gan
tz A
zid
oA
seg
ab
ea
ESFINGOSINA
AMINOALKOHOL
A
GLUZIDOAK
GLIZEROLA
Gan
tz A
zid
o
Ase
aG
an
tz A
zid
o
Ase
aG
an
tz A
zid
o
Ase
a
Glizerola duten lipidoak 1
• Azilglizeridoak (g.a. + glizerola) Erreserba energetiko
funtzioa. Ez dituzte mintzak
sortzen ANFIPATIKOTASUNA GALDU dutelako.
Ester loturen bidez.
G.A. 1 = MONOazilglizeridoaG.A. 2 = DIazilglizeridoaG.A. 3 = TRIazilglizeridoa
Gan
tz A
zid
oA
seg
ab
ea
Gero eta g.a. asegabe (lotura bikoitzak dutenak) gehiago edo asegabetasun handiagoko g.a. (lotura bikoitz bat baino gehiagokoak) urtze tenperatura baxuagoa (giro tenperaturan likido topatzeko aukera gehiago)
ESTERANO
A
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
GLIZEROLATrialkohola: 3
OH ditu
Az. FOSFORI
KOA
Gan
tz A
zid
o
Ase
a
Gan
tz A
zid
o
Ase
aG
an
tz A
zid
o
Ase
a
Gan
tz A
zid
oA
seg
ab
ea
ESFINGOSINA
AMINOALKOHOL
A
GLUZIDOAK
GLIZEROLA
Gan
tz A
zid
o
Ase
a
Glizerola duten lipidoak 2
• Azilglizeridoak (g.a. + glizerola)
Gan
tz A
zid
oA
seg
ab
ea
•Fosfoazilglizeridoak (DIazilglizeridoa + P + Aminoalko)
Gan
tz A
zid
o
Ase
a
Az. FOSFORI
KOA
AMINOALKOHOL
A
POLARRA:Hidrofiloa
Mintz Biologikoen Sortzailea.
Izaera ANFIPATIKOA dutelako
APOLARRA:Hidrofoboa
ESTERANO
A
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
GLIZEROLATrialkohola: 3
OH ditu
Az. FOSFORI
KOA
Gan
tz A
zid
o
Ase
a
Gan
tz A
zid
o
Ase
aG
an
tz A
zid
o
Ase
a
Gan
tz A
zid
oA
seg
ab
ea
ESFINGOSINA
AMINOALKOHOL
A
GLUZIDOAK
GLIZEROLA
Gan
tz A
zid
o
Ase
a
Glizerola duten lipidoak 2
• Azilglizeridoak (g.a. + glizerola)
Gan
tz A
zid
oA
seg
ab
ea
•Fosfoazilglizeridoak (DIazilglizeridoa + P + Aminoalko)Az.
FOSFORIKOA
AMINOALKOHOL
A
POLARRA:Hidrofiloa
APOLARRA:Hidrofoboa
ESTERANO
A
Esfingosina duten lipidoak
• Esfingolipidoak (fosfoazilglizerid
oari glizerina ordezkatu efingosina batekin)
ESFINGOSINA
Mintz Biologikoen Sortzailea.
Izaera ANFIPATIKOA dutelako
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
GLIZEROLATrialkohola: 3
OH ditu
Az. FOSFORI
KOA
Gan
tz A
zid
o
Ase
a
Gan
tz A
zid
o
Ase
aG
an
tz A
zid
o
Ase
a
Gan
tz A
zid
oA
seg
ab
ea
ESFINGOSINA
AMINOALKOHOL
A
GLUZIDOAK
Gan
tz A
zid
o
Ase
a
Az. FOSFORI
KOA
AMINOALKOHOL
A
POLARRA:Hidrofiloa
APOLARRA:Hidrofoboa
ESTERANO
A
Esfingosina duten lipidoak
• Esfingolipidoak (fosfoazilglizerid
oari glizerina ordezkatu efingosina batekin)
ESFINGOSINA
• Glukolipidoak (esfingolipidoaria aminoalkohol eta fosforoa kenduz gluzido bat edo
gehiago jartzean)
GLUZIDOAK
Mintz Biologikoen Sortzailea.
Izaera ANFIPATIKOA dutelako
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
GLIZEROLATrialkohola: 3
OH ditu
Az. FOSFORI
KOA
Gan
tz A
zid
o
Ase
a
Gan
tz A
zid
o
Ase
aG
an
tz A
zid
o
Ase
a
Gan
tz A
zid
oA
seg
ab
ea
ESFINGOSINA
AMINOALKOHOL
A
GLUZIDOAK
POLARRA:Hidrofiloa
APOLARRA:HidrofoboaESTERANO
A
ESTERANOA duten lipidoak
- Kolesterola
ESTERANO
AOH
3
17
Kate Alifatikoa
Mintz biologikoen fluidotasuna kontrolatzen du
Odol-plasman lipoproteinak eratuz (LDL, HDL)
Ez saponifikagarriak: gantz azidoz eginda EZ daudelako
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
BESTE FUNTZIO BIOLOGIKOAK DITUZTEN LIPIDOAK- Terpenoak (Isoprenoideak; isopreno molekularen bi unitatez edo gehiagoz)
- Esteroideak (Esteranoaren deribatuak)
- Prostaglandinak (Gantz Azido Ziklatuak)
Sakatuikusteko
Sakatuikusteko
Sakatuikusteko
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
GOGORATU…
Gantz Azidoak dituzte
Gantz Azidorik EZ
TERPENOAK- Bi Isopreno edo gehiago; linealki
lotuak edo ziklikoki.
- Asko pigmentuak izaten dira (kolorea eta fotosintesia)
- Isopreno kopuruaren arabera:
1.Monoterpenoak (2 isopreno): Landareen esentziak. GERANIOLA
2.Sektiterpenoak (3 isopreno)
3.Diterpenoak (4 isopreno): A bitamina eta klorofilaren osagai den FITOLA
4.Triterpenoak (6 isopreno) ESKUALENOA (kolesterolaren aitzindaria)
5.Tetraterpenoak (8 isopreno): KAROTENOAK ETA XANTOFILAK (kolorea eman eta fotosintesian parte hartu)
6.Politerpenoak (isopreno asko)
Sakatuitzultzeko
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
BESTE FUNTZIO BIOLOGIKOAK DITUZTEN LIPIDOAK- Terpenoak (Isoprenoideak; isopreno molekularen bi unitatez edo gehiagoz)
- Esteroideak (Esteranoaren deribatuak)
- Prostaglandinak (Gantz Azido Ziklatuak)
Sakatuikusteko
Sakatuikusteko
Sakatuikusteko
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
- Azido Biliarrak: Bilisaren konposagaiak gatzak eratuz. Lipidoak hobe digeritzeko emultzionatu egiten dituzte eta horrela LIPASEK hobeto lan egin dezakete.
- Hormona Sexualak: Liburutik ikasi- Bitaminak: Liburutik Ikasi
Sakatuitzultzeko
BESTE FUNTZIO BIOLOGIKOAK DITUZTEN LIPIDOAK- Terpenoak (Isoprenoideak; isopreno molekularen bi unitatez edo gehiagoz)
- Esteroideak (Esteranoaren deribatuak)
- Prostaglandinak (Gantz Azido Ziklatuak)
Sakatuikusteko
Sakatuikusteko
Sakatuikusteko
Ramon San Juan – EGIBIDE – 2013-2014 2. Batxilergoko BIOLOGIA
CicloOXigenasak ASPIRIN
A
Sakatuitzultzeko
www.creatingtechnology.org