Jakintza-arloa: Biologia€¦ · lipidoak, baina baita behazunera ere, eta SND1-en eta behazunaren...

SND1, garraiatzaile hepatobiliarrak eta sepsia

SND1, hepatobiliary transporters and sepsis

Jakintza-arloa: Biologia

Egilea: YURI RUEDA ESTEVEZ

Urtea: 2010

Zuzendariak: OLATZ FRESNEDO ARANGUREN, PATRICIA ASPICHUETA CELAA

Unibertsitatea: UPV-EHU

ISBN: 978-84-8438-294-2

Hitzaurrea

Doktore-tesi hau Euskal Herriko Unibertsitateko Fisiologia Sailean egin da 2005 eta 2010. urteen artean, baina ni aurretik heldu nintzen bertara. 2003. urtean, Biologiako Lizentziaturako 3. urteko ikaslea nintzela barne-ikasle bezala hasi nintzen Begoña Ochoa doktorearen taldean, eta horrela ikasi nuen ikerkuntza-laborategi batean nola egiten den lan. Hurrengo urteetan Biokimikako lizentziatura amaitu nuen eta Olatz Fresnedo doktorearekin hasi nintzen lanean, geroago nire tesi-zuzendari izango zenarekin. Eduki daitekeen tesi-zuzendaririk hurbilena izan da, zuzenean berak irakatsi dizkit teknika asko eta momentu guztietan laguntzeko prest eduki izan dut. Berari esker egiaztatu nuen ikerkuntza oso gustuko nuela. Tesia hasi ondoren Patricia Aspichueta doktorea ere zuzendari izatera pasa zen, ikerlariok dauzkagun momentu etsigarrietan adorea eta baikortasuna izaten irakatsi didana. Gure taldeko ikerketa-lerroak gibeleko metabolismo lipidikoarekin egon dira beti erlazionatuta, eta orain dela urte batzuk gaur SND1 deitzen dugun proteinarekin egin zuten topo, kolesterol-esterren hidrolasa mikrosomal baten bilaketan. Klonatu ondoren, kolesterol-esterren hidrolasa zenik frogatu ezin izan bazen ere lipoproteinen metabolismoarekin nolabaiteko erlazioa zuela behatu zen, eta puntu horretan hasi zen lan hau. Gibelak lipoproteinetan jariatzen ditu lipidoak, baina baita behazunera ere, eta SND1-en eta behazunaren jariapenaren artean erlaziorik zegoen ikertzen hasi nintzen. Harrezkero askotan SND1 proteina barrabasa dela pentsatu izan dugu, ez baitizkigu gauzak erraztu. Behazunarekin duen erlazioa aztertzea ez da erraza izan, geneuzkan erremintekin behintzat, baina zorionez, pixka bat ustekabean bederen, inflamazioarekin izan dezakeen erlazioa aurkitu dugu, proteina hau garrantzi fisiopatologiko handikoa izan daitekeela azpimarratzen duena eta hemendik aurrera ikerketa-lerro berri bat irekitzen duena. Bidean lan-ordu asko eta desesperazioko momentuak geratzen dira, adibidez bektore adenobiralak anplifikatzen eta purifikatzen emandako hilabeteak edo in vivo infekzio arrakastatsuak lortzeko saiakera antzuak. Baina, batez ere, lan honetan horren ondo islatzen ez den ikasteko aukera pribilegiatua izan da esperientzia hau.

Yuri Rueda 2010

Departamento de Fisiología

Fisiologia Saila

SND1, garraiatzaile hepatobiliarrak eta sepsia

SND1, hepatobiliary transporters and sepsis

Yuri Rueda Estévez2010

Lan hau burutu ahal izateko Eusko Jaurlaritzako Ikertzaileen Prestakuntza eta

Hobekuntza Programako dirulaguntza predoktorala izan dut, 2005eko urritik 2009ko irailera arte.

Tesian zehar hiru hilabeteko egonaldia egin nuen Grazどeko MedikuntzaどUnibertsitatean (Austria). Horretarako Eusko Jaurlaritzako dirulaguntza jaso nuen,

Egonaldi Laburrak egiteko Programaren barne.

Nire esker ona azaldu nahi diot Ana Zubiaga irakasleari eskainitako laguntzarengatik.

I would also like to thank Prof. Trauner and his research group, especially Thierry Claudel, for their priceless help not only during my stay at the Medical University of

Graz but also afterwards.

Cuando creíamos que teníamos todas las respuestas,

cambiaron todas las preguntas

Mario Benedetti

Yo sé que allí

allí donde tú dices

las ciencias no son exactas

porque es eterna la infancia

Luis Eduardo Aute

La vida no vale nada

si no es para perecer

porque otros puedan tener

lo que uno disfruta y ama

Pablo Milanés

Gracias a todas las personas que me han ayudado estos años,

por hacer que este trabajo haya sido posible

Gracias a todas las personas que me quieren,

por hacer que vivir tenga sentido

Gracias a mis dos grandes amores, Inés y Rubén,

por hacer que vivir valga la pena

Á miña nai

INDIZEAや

や

A. SARRERA 1 1. SND1 PROTEINA 3

1.1 SND1どEN HIRU DIMENTSIOKO EGITURA 5

1.2 FUNTZIOA ETA KOKAPEN AZPIZELULARRA 6 1.2.1 Lipidoen metabolismoa. Gure ikerkuntzaどtaldeko aurrekariak 6

1.2.2 Transkripzio genikoa 9

1.2.3 RNAどren metabolismoa 10

1.2.4 Kokapen azpizelularra 13

1.3 SND1どEN GARRANTZI FISIOPATOLOGIKOA 15

2. BEHAZUNAREN FISIOLOGIA 17

2.1 BEHAZUNAREN JARIAPENAREN OINARRIAK 17 2.1.1 Gatz biliarrak 20

2.1.2 Beste osagaiak 22

2.2 GARRAIO HEPATOBILIARRAREN FISIOLOGIA 24 2.2.1 Barneraketa basolaterala 24

2.2.2 Hepatozitoan barreneko garraioa 26

2.2.3 Kanporaketa kanalikularra 28

2.2.4 Kanporaketa basolaterala 31

2.2.5 Behazunaren sormena 32

2.2.6 Gatz biliarren garraioどprozesu kolangiozelular eta estrahepatikoak. Desbideratze kolehepatikoa 33

2.3 GIBELETIK KANPO: ZIRKULAZIO ENTEROHEPATIKOA ETA NEFROHEPATIKOA 34

xv

Indizea

2.4 GATZ BILIARREN EKOIZPENAREN ETA GARRAIOAREN ERREGULAZIOA 37 2.4.1 Erregulazio transkripzionala 37

2.4.1.1やFXRや 39や

2.4.1.1.1やSHP 40

2.4.1.2やLXRや 41

2.4.1.3やPXRやetaやCARや 42

2.4.1.4やHNFや 44

2.4.2 Erregulazio postranskripzionala 45

2.5 KOLESTASIA 46 2.5.1 Inflamazioa eta kolestasia 49

2.5.2 Garraiatzaile hepatobiliarren erregulazioaren mekanismoak inflamazioan 51

B. HELBURUAKや/ OBJECTIVES 55 B. HELBURUAK 57

B. OBJECTIVES 59

C. MATERIALAK ETA METODOAK 61 1. MATERIALAK 63

1.1 ERREAKTIBOAK ETA MATERIAL AKZESORIOA 63

1.2 ENTZIMAK ETA KITどAK 65

1.3 IMMUNOGLOBULINAK 66

1.4 OLIGONUKLEOTIDOAK ETA ADENOBIRUSAK 67

1.5 MEDIOAK 67

1.6 TANPOIAK ETA BESTELAKO DISOLUZIOAK 69

1.7 ANIMALIAK ETA LERRO ZELULARRAK 69

1.8 BALIABIDE INFORMATIKOAK 70

1.9 EKIPAMENDUA 71

xvi

Indizea

2. METODOAK 73

2.1 ADENOBIRUS BIRKONBINANTEEN ANPLIFIKAZIOA, PURIFIKAZIOA ETA

TITULAZIOA 73 2.1.1 HEK 293 zelulen kultura 73

2.1.2 Adenobirusen anplifikazioa 73

2.1.3 Adenobirusen purifikazioa 74

2.1.3.1やKromatografiarenやbidezや 74

2.1.3.2やUltrazentrifugazioarenやbidezや 75

2.1.4 Adenobirusen titulazioa 76

2.2 DNA BIRIKOAREN DETEKZIOA 77 2.2.1 DNA birikoaren erauzketa 77

2.2.2 Adenobirusak detektatzeko PCRどa 78

2.3 HEPATOZITO PRIMARIOEN ISOLAMENDUA ETA KULTURA 78 2.3.1 Hepatozitoen isolamendua 78

2.3.2 Hepatozitoen kultura 80

2.4 HEPATOZITOEN TRATAMENDUAK 81 2.4.1 Arratoiどhepatozitoen infekzio adenobirikoa 81

2.4.2 Saguどhepatozitoen tratamenduak 81

2.5 HEPATOZITOEN PROZESAMENDUA 81 2.5.1 Uzta eta lisia 81

2.5.2 Frakzionamendua 82

2.6 IMMUNOZITOKIMIKA 82

2.7 SAGUEN TRATAMENDUA LPSどREKIN ETA PROZESAMENDUA 83

2.8 GENEどADIERAZPENAREN ANALISIA 84 2.8.1 RNAどren erauzketa 84

2.8.2 RNAどren kuantifikazio espektrofotometrikoa 85

2.8.3 mRNAどren kuantifikazioa qRTどPCRどaren bidez 86

xvii

Indizea

2.9 PROZEDURAK GATZ BILIARREKIN 88 2.9.1 Kulturaどmedioko gatz biliarren kuantifikazioa 88

2.9.1.1やGatzやbiliarrenやerauzketaや 88

2.9.1.2やGatzやbiliarrenやkuantifikazioaや 89

2.9.2 GBどen jariapenど eta barneraketaどfluxuen neurketa 90

2.9.2.1やBarneraketaまfluxuarenやneurketaや 90

2.9.2.2やJariapenまfluxuarenやneurketaや 90や

2.10 PROTEINEN DETEKZIOA 91 2.10.1 Proteinaどkontzentrazioaren neurketa 91

2.10.2 Western blotting 91

2.11 LIPIDOEN NEURKETA 92 2.11.1 Kulturaどmedioaren d>1,24 g/ml frakzioaren isolamendua 92

2.11.2 Lipidoen erauzketa 93

2.11.3 Lipidoen banaketa geruza fineko kromatografiaren bidez 93

2.12 ANALISI ESTATISTIKOA 95

D. EMAITZAK 97 1. ATALA: SND1 ETA GARRAIATZAILE HEPATOBILIARRAK 99

1.1 ADENOBIRUS BIRKONBINANTEEN ANPLIFIKAZIOA, PURIFIKAZIOA ETA

TITULAZIOA 100 1.1.1 Adenobirus birkonbinanteen anplifikazioa eta purifikazioa 101

1.1.1.1やKromatografiarenやbidezkoやpurifikazioaや 102

1.1.1.2やDentsitateまgradienteanやegindakoやultrazentrifugazioarenやbidezkoやpurifikazioaや 105

1.1.2 Adenobirus birkonbinanteen titulazioa 107

1.2 SND P102どREN ADIERAZPEN DIFERENTZIALAREN EFEKTUA FOSFOLIPIDO EZどLIPOPROTEIKOEN ETA GATZ BILIARREN JARIAPENAREN GAIN 109

2. ATALA: SND1 ETA SEPSIA 117

2.1 P100どEN ADIERAZPENAREN NEURKETA ZENBAIT SAGUどEREDUTAN 117

2.2 LPSどAK ERAGINDAKO SEPSIAREN AZTERKETA 120 2.2.1 Gorputz eta gibelaren masa eta parametro serikoak 121

2.2.2 Kolestasiaren eta inflamazioaren markatzaile hepatikoak 125

xviii

Indizea

xix

2.3 LPSどTRATAMENDUAREN ERAGINA GIBELEKO SND1どEN GAIN 126 2.3.1 p100どen adierazpenどmailak 126

2.3.2 p100 zitoplasmatikoaren mailak 129

2.4 ZITOKINAどTRATAMENDUAREN ERAGINA HEPATOZITO PRIMARIOEN SND1どEN GAIN 130 2.4.1 p100どen adierazpenどmailak 130

2.4.2 p100どen banaketa zelularra 131

2.4.3 Aktinomizinaren eta proteasomaren inhibitzaileen eragina 135

2.5 P100どEN BEHAKETA IMMUNOZITOKIMIKOA SAGUどHEPATOZITOETAN 138

E. EZTABAIDA 141 1. SND1 ETA GARRAIATZAILE HEPATOBILIARRAK 143

2. SND1 ETA SEPSIA 149

F. ONDORIOAK /やCONCLUSIONS 161

G. ERREFERENTZIAK 165

APPENDIX: ENGLISH SUMMARY 195 1. INTRODUCTION: SND1 PROTEIN 197

1.1 THREEどDIMENSIONAL STRUCTURE OF SND1 197

1.2 FUNCTION AND SUBCELLULAR LOCALISATION 198 1.2.1 Lipid metabolism. Precedent works from our research group 199

1.2.2 Genetic transcription and RNA metabolism 200

1.2.3 Subcellular localisation 201

1.3 PHYSIOPATHOLOGIC IMPORTANCE OF SND1 203

2. RESULTS AND DISCUSSION 205

2.1 SND1 AND HEPATOBILIARY TRANSPORTERS 205

2.2 SND1 AND SEPSIS 209

や

や

LABURDURAKや

や

や

Abc kasete ATPどlotzaile (ATPどbinding cassette)

Ae2 anioiどtrukatzaile, Slc4a2 (anionどexchanger 2)

AEB Ameriketako Estatu Batuak

Aqp akuaporina (aquaporine)

ARE adenina eta urazilo ugaridun elementu (AUどrich element)

AREどBP AREどetan lotzen den proteina (AREどbinding protein)

Asbt/Isbt sodioどmenpeko azido biliarren garraiatzaile apikal/ileal, Slc10a2 (apical/ileal sodiumどdependent bile acid transporter)

Bcrp bularどminbiziarekin erlazionatutako proteina, AbcG2 (breast cancer related protein)

Bsep gatz biliarren esportazioどponpa, AbcB11 (bile salt export pump)

CAR androstanoaren hartzaile konstitutibo (constitutive androstane receptor)

CDC kenodesoxikolato (chenodeoxycholate)

CEH kolesterolどesterren hidrolasa (cholesteryl ester hydrolase)

Cftr fibrosi zistikoko mintzeko konduktantziaren erregulatzaile, Mrp7 edo AbcC7 (cystic fibrosis transmembrane conductance regulator)

cpm kontuak minutuko (counts per minute)

Cyp P450 zitokromo

DC desoxikolato (deoxycholate)

dsRNA harizpi bikoitzeko RNA (doubleどstranded RNA)

EBNAど2 EpsteinどBarrどen 2 antigeno nuklear (EpstainどBarr nuclear antigen 2)

EcLPS Escherichia coli O111:B4 bakterioaren LPS

Fic1 kolestasi familiar intrahepatiko 1, Atp8b1 (familial intrahepatic cholestasis 1)

FXR farnesoideen X hartzaile (farnesoid X receptor)

GA gantzどazido

GAPDH glizeraldehido 3どfosfato deshidrogenasa (glyceraldehyde 3どphosphate dehydrogenase)

GB gatz biliar

GC glikokolato (glycocholate)

GCDC glikokenodesoxikolato (glycochenodeoxycholate)

HNF hepatozitoetako faktore nuklearra (hepatocyte nuclear factor)

I゛B NFど゛Bどren inhibitzailea (nuclear factor of ゛ light polypeptide gene enhancer in Bどcells inhibitor)

xxi

Laburdurak

IどBabp hesteko proteina azido biliarどhartzaile (intestinal bile acid binding protein)

IL interleukina

i.u. unitate infektiboak (infectious units)

JNK cどjun Nどterminal kinase

KH KrebsどHenseleit

KO knockどout

LC litokolato (lithocholate)

LどFabp/LどBabp hesteko proteina GA/azido biliarどlotzaile (liver fatty/bile acid binding protein)

LPS lipopolisakarido

LRHど1 gibeleko hartzailearen 1 homologo (liver receptor homologueど1)

LXR gibeleko X hartzaile (liver X receptor)

MAPK mitogenoek aktibatutako proteinaどkinasa

Mdr droga anitzen aurreko erresistentziaどproteina, AbcB familia (multidrug resistance protein)

miRNA mikro RNA

Mrp droga anitzen aurreko erresistentziarekin erlazionatutako proteina, AbcC familia (multidrug resistance related protein)

ncRNA RNA ez kodetzaile (noncoding RNA)

NFど゛B B zeluletako ゛どkate arinaren gene areagotzailearen faktore nuklear (nuclear factor of ゛ light polypeptide gene enhancer in Bどcells)

Npc1l1 NiemanどPick C1 bezalako 1 proteina (NiemanどPick C1どlike 1 protein)

Ntcp sodioどtaurokolatoaren polipeptido kogarraiatzaile, Slc10a1 (Na+どtaurocholate cotransporting polypeptide)

Oat anoi organikoen garraiatzaile, Slc22a familiaren parte (organic anion transporter)

Oatp anioi organikoen polipeptido garraiatzaile, Slc21 familia (organic anion transporting polypeptide)

Oct katioi organikoen garraiatzaile, Slc22a familiaren parte (organic cation transporter)

Ost solutu organikoen garraiatzaile (organic solute transporter)

PC fosfatidilkolina (phosphatidylcholine)

PCR polimerasaren kateどerreakzio (polymerase chain reaction)

PCどTP PCどaren transferentziaどproteina (phosphatidylcholine transfer protein)

PFIC kolestasi intrahepatiko progresibo familiar (progressive familial intrahepatic cholestasis)

p.f.u. plakak sortzen dituzten unitateak (plaque forming units)

PI3K fosfatidilinositol 3どkinasa (phosphatidylinositol 3どkinase)

PKA A proteinaどkinasa (protein kinase A)

PL fosfolipido (phospholipid)

PXR pregnanoaren X hartzaile (pregnane X receptor)

xxii

Laburdurak

xxiii

qRTどPCR erretrotranskripzioどPCR kuantitatibo (quantitative reverseどtranscription PCR)

RAR azido erretinoikoaren hartzaile (retinoic acid receptor)

RISC RNAどk induzitutako konplexu isilarazle (RNAどinduced silencing complex)

RNAi RNAどren bidezko adierazpen genikoaren interferentzia

RT erretrotranskripzio (reverse transcription)

RXR erretinoideen X hartzaile (retinoid X receptor)

SHP heterodimeroen kide txiki (small heterodimer partner)

sDMA simetrikoki dimetilatutako arginina

SEM batazbestekoaren errore estandar (standard error of the mean)

siRNA RNA txiki interferente (small interfering RNA)

Slc solutoen garraiatzaile (solute carrier)

SN Estafilokokoen nukleasaren (Staphylococcal nuclease) antzeko domeinu

SND1 SNどdun 1 proteina (SN domainどcontaining protein 1)

SND p102 102 kDaどeko SNどdun proteina, SND1どen arratoiどhomologoa (SN domain containing protein of 102 kDa)

snRNA RNA txiki nuklear (small nuclear RNA)

snRNP erribonukleoproteina txiki nuklear (small nuclear ribonucleoprotein)

StLPS Salmonella typhimurium bakterioaren LPS

TC taurokolato (taurocholate)

TCDC taurokenodesoxikolato (taurochenodeoxycholate)

TDC taurodesoxikolato (taurodeoxycholate)

TLC taurolitokolato (taurolithocholate)

TNFü tumoreen ü nekrosiどfaktorea (tumor necrosis factor ü)

TUDC tauroursodesoxikolato (tauroursodeoxycholate)

UTR itzultzen ez den eskualde (untranslated region)

VLDL oso dentsitate baxuko lipoproteina (very low density lipoproteins)

VP partikula birikoak (viral particles)

WB Western blotting

A. SARRERA

- 1 - -

1.やSND1やPROTEINAや

や

SND1や proteinaや (Staphylococcalや nucleaseや domainまcontainingや proteinや 1),や TudorまSN,や SNcま

Tudor,や p100や (gizakian,や saguanや etabar)や edoや SNDや p102や (arratoian)や bezalaや ereや ezaguna,や

Tongまekや etaや kideekや deskribatuや zutenや lehenengozや gizakiarenや Bまlinfoblastomaや zeluletan.や

EBNAま2や (EpsteinまBarrや virusや nuclearや antigenや 2)や transaktibatzaileや birikoariや lotuta,や horrekや

eragindakoや adierazpenや genikoarenや transaktibazioaや areagotzenや zuelaや behatuや zuten;や

koaktibatzaileや transkripzionalや bezalaや sailkatuz,や p100や coactivatorや izenaや emanや zioten1.や

Gizakiarenganや ezや ezikや organismoや ezberdinや askotanや dagoや ere,や halaや nolaや protozooetan2,や

onddoetan3,やlandareetan4,やintsektuetan5,やarrainetan6やetaやugaztunetan7,8.やProteinaやkodetzenや

duenやgeneariやSND1やdeitzenやzaio,やetaや21やespezietanやtopatuやda9.やや

Aminoazidoまsekuentziarenやanalisiやbioinformatikoarenやbidez,やPontingまekやaurresanやzuenや

lehenengozや estafilokokoenや nukleasenや modukoや (SN,や Staphylococcalや nuclease;や SNcや ereや

deituak)や 4やdomeinurenや segidaや (SN1まSN4)10や (A.1や irudia).やEstafilokokoenやnukleasakやCa+2ま

menpekoまjardueraやdauka,やbaiやDNAやbaitaやRNAやereやmoztuやditzakeelarik11,やbainaやSND1まenや

sekuentzianや SNや domeinuekや jardueraや katalitikoaや gauzatzekoや etaや Ca2+や etaや substratuaや

lotzekoや beharrezkoakや direnや aminoazidoakや ezや dauzkatelaや deskribatuや daや lanや

ezberdinetan3,10,12.やや

A.1 Irudia: SND1どen sekuentzian identifikatutako domeinuen eskema. Proteinaren sekuentzian estafilokokoどnukleasaren moduko lau domeinu (SNc irudian), Tudorどdomeinu bat eta Cどmuturrean SN ezどosoa aurki daitezke.

Besteや domeinuや ezberdinや batenや presentziaや ereや aurresanや zen,や Drosophilaや melanogasterや

euliarenや Tudorや proteinanや errepikatutaや dagoenaや (Tudorや domeinuaや beraz)5.や Tudorや

proteinakやD.やmelanogasterまenや oogenesianや hartzenや duや parte,や etaや Tudorや domeinuaや RNAま

rekinやelkarrekintzakやsortzenやdituztenやzenbaitやproteinatanや topaやdaiteke5.やBereや funtzioaやezや

daやoraindikやguztizやargitu.やSND1やproteinakやbosgarrenやSNやdomeinuやbatやdaukaやCまmuturreanや

3

A. SARRERA

(SN5)10,12や (A.1や irudia).や Horrenや sekuentziaや moztutaや dago,や espezieや ezberdinetanや lekuや etaや

neurriやezberdinetan5,12,13や (A.2や irudia).やCまmuturrekoやbiやdomeinuやhoriekやbateraやaipatuやohiや

dira,やTudorまSN5やdomeinuやbikoitzやbezala.や

SND1やosoやproteinaやkontserbatuaやda.やEspezieやezberdinetakoやhomologoetan,やetaやzelulaま

motaやezberdinetan,やdomeinuまpatroiやhau,やSN1ま4や+やTudorまSN5,やerrepikatuやegitenやda2ま4,6,13,14.やや

A.2 Irudia: Organismo ezberdinetako SND1 proteinen sekuentzian identifikatutako domeinuen eskema. Ikus daitezkeen espezieak: Psat, Pisum sativum (ilarra); Athal, Arabidopsis thaliana; Osat, Oryza sativa (arroza); Acap, Ajellomyces capsulantum (onddoa); Afum, Aspergillus fumigatus (onddoa); Spom, Schizosaccharomyces pombe (legamia); Calb, Candida albicans (legamia); Mmus, Mus musculus (sagua); Rnor, Rattus norvegicus (arratoia); Hsap, Homo sapiens (gizakia); Ggal, Gallus gallus (oiloa); Dmel, Drosophila melanogaster (eulia); Cele, Caenorhabditis elegans (nematodoa). Abe eta kideen lanetik hartua13. や

や

4

1. SND1 PROTEINA

1.1やSND1まenやhiruやdimentsiokoやegituraや

SND1まenやhiruやdimentsiokoやegituraやpartzialaや2007.やurtekoやShawまrenやetaやkideenや laneanや

erakutsiや zenや lehenや aldiz.や Lanや horretanや gizaまSND1まenや TudorまSN5や domeinuや bikoitzarenや

kristalまegituraや determinatuや zenや 2.0や Åまekoや bereizmenarekinや Xまizpienや kristalografiarenや

bidez15.や Tudorや domeinuanや “kutxa”や aromatikoや batenや presentziaや behatuや zuten,や besteや

proteinaやbatzuenやTudorやdomeinuetanやereやagertzenやdenaやetaやhorietanや ligandoやmetilatuakや

lotやditzakeena15.や

や

A.3 Irudia: Gizakiaren SND1 proteinaren SN3どSN4どTudorどSN5 zatiaren hiru dimentsioko egitura. (A)Egituraren zintazko eredua. (B) Diagrama eskematikoa, domeinuen antolaketa erakusten duena. Aminoazidoどsekuentzian Tudor domeinua SN5 domeinuaren barnean txertatuta egon arren, hiru dimentsiotan SN5 domeinua osoa da. (C) Proteinaどzati horren azaleko mapaketa elektrostatikoa. Kolore gorriak gainazal azidoa adierazten du eta urdinak basikoa. Li eta kideen lanetik hartua16.

Liまkや etaや kideekや gizaまjatorrikoやproteinarenや zatiやhandiagoaや (SN3まSN4まTudorまSN5)や lortuや

zutenやkristalizatzeaやetaやbereやegituraやebatziやzuten16や(A.3やirudia).やProteinarekinやbatやzitratoaや

kokristalizatuやzen,や1:4やproportzioやmolarrean.やSN5やdomeinuaやosoaやdelaや frogatuやzen,やbereや

5

A. SARRERA

sekuentzianやTudorやdomeinuarenaや tartekatutaやegonやarren;やazkenやhoriやkanporantzや irtetenや

da,やupelまitxurakoやdomeinuaやeratuz.やBestalde,やSN4やetaやSN5,やnahizやetaやsekuentzianやjarraianや

egon,やezやduteやelkarやikutzen:やSN4やTudorやdomeinuarenやalboanやpaketatzenやda.やGainazalarenや

mapaketaや elektrostatikoaや egindaや TudorまSN5や domeinuや bikoitzarenaや osoや azidoaや delaや

aurkituや zuten,や berazや azidoや nukleikoakや lotzeaや ezや daや osoや probablea;や SN3や etaや SN4や

domeinuenaやaldizやbasikoaやda.やHorienやgainazaleanやkokatzenやzirenやzitratoakやkristaldutakoや

proteinaまfragmentuan,やhainやzuzenやere.やIoietakoやbiやSNまenやustezkoやguneやaktiboetatikやhurbilや

zeuden,や etaや azidoや nukleikoenや fosfatoまtaldeakや lotzenや direnや puntuetanや egonや zitezkeelaや

iradokitzenやduteやlanarenやegileek16.や

D.やmelanogasterやeuliarenやSND1やproteinarenやzatiやbatenやkristalまegituraやebazteaや lortuやzenや

ere,やTudorまSN5やatalarenaやhainやzuzenやere.やGizaまhomologoarekinやkonparatutaやosoやegituraや

antzekoaや duelaや behatuや zen,や etaや “kutxa”や aromatikoaや daukaや ereや Tudorや domeinuan.や

Erresonantziaやmagnetikoやnuklearrekoや teknikakやerabilitaやdomeinuやbikoitzやhorrekやegituraや

konpaktuaやsortzenやduelaやikusiやzen,やetaや“kutxa”やaromatikoanやzenbaitやligandoやlotzekoやduenや

afinitateaや neurtuや ahalや izanや zen17.や SND1まenや egiturarenや azterketekや ezや duteや oraingozや

bestelakoやfuntziorikやdituenやiradokitzekoやaztarnarikやekarri.や

や

1.2やFuntzioaやetaやkokapenやazpizelularraや

SND1やproteinarenやfuntzioarenやetaやbereやkokapenやazpizelularrarenやazterketatanやosoやlerroや

ezberdinakや ariや diraや jarraitzenや ikerkuntzaまtaldeや ezberdinak.や Ziurrenikや proteinaや

multifuntzionalaや daや etaや espezie,や zelulaまmotaや edoや baldintzaや ezberdinetanや funtzioや

ezberdinakやbeteやditzake.やや

や

1.2.1やLipidoenやmetabolismoa.やGureやikerkuntzaまtaldekoやaurrekariakや

SND1まenや ingurukoや bibliografianや topaや daitezkeenや lanや gehienekや transkripzioや

genikoarekinやetaやRNAまrenやmetabolismoarekinやdituenやerlazioaやaztertzenやdute.やHurrengoやbiや

ataletanや azaltzenや da,や bainaや laburtuz,や zenbaitや transkripzioまfaktorerekinや elkarrekinや etaや

6

1. SND1 PROTEINA

horienや funtzioakやmodulaやditzakeelaや iradokiやdaやbatetik,やetaやRNAまrenやmetabolismoarekinや

erlazioaやduelaや frogatuやdaやbestetik.やHalaやere,やbadaudeや lipidoenやmetabolismoarekinや lotutaや

dagoelaやerakustenやdutenやebidentziak,やetaやhoriやdaやizanやereやlanやhonetanやjarraituやdenやlerroa.や

Gureや ikerkuntzaまtaldeakや proteinaや honenや inguruanや duenや jakinまminaや arratoiま

hepatozitoenや mikrosometakoや CEHや (cholesterylや esterや hydrolase)や batenや karakterizaziotikや

dator.や Gureや laborategianや mikrosometakoや CEHまjarduerarenや purifikazioまprozeduraや

kromatografikoや batや deskribatuや zen18,や lisosometakoや etaや zitosolekoや CEHまetatikや bereizitaや

karakterizatuやahalやizatekoやasmoarekin.やIsolatutakoやlaginやhoriやetaやelektroforesiやnatiboarenや

bidezやbirpurifikatutakoやfrakzioaやerabilita,やuntxianやantigorputzakやsortaraziやziren.や

Immunoafinitatezkoやkromatografiaやbatenやbidezやpurifikatuやondoren,やantigorputzやhoriekや

Westernや blottingや (WB)や teknikanや erabiliや zirenや etaや arratoiまgibelarenや homogenatuや etaや

mikrosometanやetaやCEHまjardueradunやfrakzioやpurifikatuanやbandaやbakarraやerrebelatuやzuten.や

Bandaや horrenや pisuや molekularや aparenteaや 106や kDaまekoaや zen18.や Antigorputzakや teknikaや

immunozitokimikoetanや erabilita,や proteinaや HepG2や zelulenや erretikuluや endoplasmikoariや

lotutaや zegoelaや topatuや zen19.や Immunoinhibizioまsaioetan,や aldiz,や purifikatutakoや CEHま

jarduerarenやguztizkoやinhibizioaやeraginやzuten.や

WBまeanやdetektatutakoやbandarenやsekuentziazioarenやbidezや“p105やcoactivator”やizenekoや880や

aminoazidotakoやproteinaやbatや identifikatuやzen,やTongまekやetaやkideekやdeskribatutako1や“p100や

coactivator”まarenや arratoiまhomologoa.や“p105や coactivator”やhorrenやgenearenや sekuentziaやbesteや

espezieetakoやhomologoenaやbainoやmotzagoaやzen.やGureや laborategianや5’RACEやmetodoarenや

bidezや klonatutakoや cDNAや “p105や coactivator”や delakoarenaや bainoや luzeagoaや zen.や Gainera,や

itzulpenarenやkodoiやhasleやalternatiboやbatや topatuやzen,やbenetanやhasleaや izatekoやprobabilitateや

altuagokoa,や teorikokiや 102や kDaまetakoや pisuや molekularraや etaや 6,76まkoや pIや izangoや lukeenや

proteinaやekoiztukoやlukeena.やHoriやdelaやeta,やarratoiarenやSND1まenやhomologoやhoniやSNDやp102や

izenaや emanや zitzaionや (Staphylococcalや nucleaseや domainや containingや proteinや ofや 102や kDa).や

SekuentziaやberriaやNCBIやdatuまbaseanやtopaやdaitekeや(GIやzenbakia:や51512261)20.や

Ondorenや antigorputzや berriakや sortaraziや zirenや untxian.や Immunizaziorako,や klonatutakoや

cDNAまrenやsekuentziatikやondorioztatutakoやaminoazidoenやsekuentzianやbiやpeptidoやaukeratuや

7

A. SARRERA

etaや kimikokiや ekoiztuや ziren.や Lortutakoや antigorputzekinや 102や kDaまekoや bandaや bakarraや

detektatzenや zenやWBまean.やBaiや fluoreszentziakoやmikroskopiaや konfokalak,や baitaや zatikapenや

azpizelularrakや ereや proteinaや erretikuluや endoplasmikoanや kokatutaや zegoelaや ematenや zutenや

aditzera,や aurrekoや emaitzakや baieztatuz.やHalaや ere,やultrasonazioarenや bidezやdisolbarazitakoや

mikrosomaまlaginetanや SNDや p102まrenや immunoprezipitazioakや ezや zuenや kolesterolや esterrenや

gainekoまjardueraや hidrolitikoaや esanguratsukiや jaitsiarazi21.や Emaitzaや horiekや ikusitaや esanや

daitekeや SNDや p102まkや CEHまjardueraや izatekotanや mikrosometakoや CEHまjardueraや osoariや

egindakoやekarpenaやtxikiaやlitzatekeela.や

Hepatozitoenや kulturaや primarioanや bektoreや adenobiralenや bidezkoや SNDや p102まrenやや

adierazpenやdiferentzialaやeraginez,やgainadierazpenarenやondoriozやzelularenやmikrosometakoや

kolesterolやesterまやetaや triglizeridoまmailakや jaitsiやeginやziren.やBestalde,やzitosolekoや fosfolipidoaや

lipoproteinetanや jariatzeaや bultzatuや zen,や jariatutakoや osoや dentsitateや baxukoや lipoproteinenや

(VLDL,やveryやlowやdensityやlipoproteins)やkopuruaやaldatuやgabe20.や

LanやberriagoetanやSNDやp102やetaやgorputzやlipidikoenやartekoやerlazioaやikertuやda.やEsteatosiま

ereduや ezberdinetanや SNDや p102や hepatozitoenや gorputzや lipidikoetaraや translokatzenや delaや

frogatuや da22.や Esteatosiarenや ereduetakoや batや azidoや oleikoarekinや tratatutakoや hepatozitoenや

kulturaや primarioaや zen,や etaや tratamenduや horrekや eragindakoや SNDや p102まrenや translokazioaや

glukosaまや etaや intsulinaまkontzentrazioenやmenpekoaやdelaや ikusiや zen;や azidoやoleikoaやkulturaま

mediotikやkentzean,やberriz,やSNDやp102まrenやetaやadipofilinarenや (gorputzや lipidikoenやproteinaや

markatzailea)やkokapenやerlatiboaやaldatuやegitenやzenやgorputzやlipidikoetatikやdesagertuやgabe,や

behaketaやimmunozitokimikoenやarabera23.やGuztiやhorrekinやSNDやp102まrenやkokapenaやfaktoreや

esteatogenikoenやetaやlipogenikoenやmenpeやdagoelaやiradokiやdaiteke.や

SNDや p102まrenや erregulazioや transkripzionalaや ereや aztertuaや izanや daや gureや laborategian;や

promotoreaや (GIや zenbakia:や 62183810)や isolatu24や etaや NFまYや etaや Sp1や transkripzioまfaktoreや

orokorrakやbertanや lotuや etaや jardueraや transkripzionalaやareagotzenやdelaや frogatuやda25.やNahizや

etaや biや transkripzioまfaktoreや horiekや nahikoや orokorrakや izan,や lipidoenや homeostasianや parteや

hartzenやdutenやgeneakやereやerregulatzenやdituzte,やetaやbestaldeやSNDやp102まrenやpromotoreakや

eskualenoや sintasaや edoやCEHやzitosolikoaやbezalakoやgeneenやpromotoreenやzenbaitや ezaugarriや

dauzka25.や

8

1. SND1 PROTEINA

MomenturaやarteやdaudenやdatuekinやezinやzaioやSNDやp102まriやCEHまjardueraやesleituやeztaやhoriや

baztertuや ere.やArratoiarenやSND1まekやmikrosometakoやCEHまjarduerarekinやduenや erlazioarenや

zeharkakoやebidentziakやbainoやezやdaudenez,やSND1まenやarratoiarenやhomologoariやSNDやp102や

deitzenやjarraitukoやzaioやlanやhonetan.やや

GureやtaldekoakやezやdiraやSND1やproteinaやlipidoenやmetabolismoarekinやerlazionatzenやdutenや

lanや bakarrak.や Keenanまekや etaや kideekや behiarenや zelulaや esneまjariatzaileetakoや etaや saguarenや

adipozitoetakoや gorputzや lipidikoetanや topatuや zutenや besteakや beste,や bainaや ezや esneまglobuluや

jariatuetan7.やArgitalpenやhorretanやtriglizeridoenやbiltegiratzeまorganuluetanやSND1まekやzereginや

ezまespezifikorenやbatやedukiやlezakeelaやproposatzenやzuten.やBroadhurstまekやetaやkideekやgainera,や

ereduやesperimentalやezberdinetanやzelulaやesneまekoizleenやestimulazioや laktogenikoakやSND1や

proteinarenや gainadierazpenaや eragitenや duelaや frogatuや dute,や mekanismoや

postranskripzionalenや bidezや eragindakoa26.や SND1まekや Stat5まekinや (signalや transducerや andや

activatorやofやtranscriptionや5)やelkarrekintzakやsorやditzakeelaやbehatuやdaやere27;やStat5やprolaktinakや

eragindakoやtranskripzioやgenikoarenやartekariaやda.やや

や

1.2.2やTranskripzioやgenikoaや

Lanや askotanや SND1や transkripzioや genikoarenや erregulazioarekinや erlazionatutaや dagoelaや

baieztatuやda.やTongまenや etaや kideenや laneanやEBNAま2まrekinやduenや elkarrekintzazや gainやTFIIEや

(transcriptionや factorやIIE,やIIやRNAまpolimerasarenやhasieraまfaktorea)やereや lotやdaitekeelaやfrogatuや

zen1.や Horrezや gainや cまMyb28や edoや Stat527や proteinekinや izanや ditzakeenや elkarrekintzakや ereや

erakutsiや dira.や Saguenや ugatzまepiteliotikoや lerroや zelularretanや SND1や gainadieraztenや zutenや

zeluletanやStat5まekやeragindakoやaktibazioやtranskripzionalaや100やaldizやhandiagoaやzen27.やや

Lanや ugarikや SND1や etaや Stat6や erlazionatuや egitenや dituzte.や ILま4まkや eragindakoや erregulazioや

genikoanやStat6やdaや transdukzioや intrazelularrarenやbitartekariやgarrantzitsuena.やYangまekやetaや

kideekやCOSま7やzeluletanやSND1まenやetaやStat6まrenやartekoやelkarrekintzaやaurkituやzuten,やSND1ま

enやSNやdomeinuenやbidezkoa;やhorretazやgainやSND1まekやetaやIIやRNAまpolimerasarenやazpiunitateや

handiakや elkarriや eragitenや ziotelaや etaや SND1まekや azkenや horrenや etaや Stat6まrenや arteanや zubiま

funtzioaやzuelaやiradokiやzuten29.やValinevaまrenやetaやkideenやaraberaやCOSま7やzeluletanやStat6やetaや

9

A. SARRERA

CBPや (CREBまbindingや protein)や faktoreenや artekoや zubiやdaや SND1,や berriroや ereや SNやdomeinuenや

bidez.やBestalde,やHeLaや zeluletanやStat6まkやhistonaや aziltransferasaまjardueraや errekrutaやdezanや

SND1やbeharrezkoaやdelaやtopatuやzuten30.やLanやberriagoan,やtaldeやhorrekやSND1まekやStat6やetaやAや

RNAや helikasarenや artekoや zubiまfuntzioaや ereや betetzenや duelaや argitaratuや zuen.や Stat6まkや

eragindakoや aktibazioや transkripzionalaや luziferasaまsaioarekinや neurtuz,や helikasaや etaや SND1や

gainadierazteanやILま4やtratamenduakやaktibazioやtranskripzionalやaltuagoakやeragitenやzituen31.やや

LowまkやetaやkideekやStat6やetaやPC1や(polycystinま1)やartekoやelkarrekintzanやereやSND1やzubiやizanや

daitekeelaや adieraziや zuten.や PC1や giltzurrunまepiteliokoや zelulenや zilioetakoや mintzや

plasmatikokoやproteinaや integralaやda,やetaやkanpokoや fluidoarenやmugimenduenやsentsoreやgisaや

jokatzenやdu:やmugimenduやhorrekやproteinarenやatalやzitoplasmatikoarenやproteolisiaやeragitenや

du,やhoriやnukleoraやdoaやetaやSND1やetaやStat6まrekinやelkarrekintzakやsortuzやStat6まkやeragindakoや

transkripzioaやareagotuやegitenやdu32.や

Transkripzioまfaktoreekinや ezや ezik,や topatuや izanやdiraや SND1まekinや elkarrekintzakやdituztenや

bestelakoや proteinakや ere.や Leversonまekや etaや kideekや Pimま1や Ser/Thrや kinasakや SND1や lotu,や

fosforilatuや etaや horrekinや konplexuや egonkorraや sorや dezakeelaや deskribatuや zuten;や gainera,や

elkarrekintzaや horiや emateanや cまMybや transkripzioまfaktorearenや jardueraや transkripzionalaや

areagotuやegitenやzen33.や

や

1.2.3やRNAまrenやmetabolismoaや

2001.や urteanや argitaratutakoや lanや bateanや deskribatuや zenや lehenや aldizや SND1や etaや RNAや

molekulenやartekoやelkarrekintza.やArrozまhazienやgarapeneanやprolaminaやizenekoやproteinarenや

ekoizpenや masiboaや gertatzenや daや etaや prolaminarenや mRNAまriや lotutaや zenbaitや proteinaや

agertzenやdira,やhorienやarteanやSND14.やDuelaやgutxiやargitaratutakoやlanやbateanやSND1まekやetaやIIや

angiotentsinarenや1やhartzaileakやelkarriやeragitenやdiotelaやadieraziやzen.やEgileekやSND1まekやodolま

hodietakoやmuskuluや leunekoやzeluletanやangiotentsinarenやhartzailearenやmRNAまrenや3’やUTRや

(itzultzenや ezや denや eskualdea,や untranslatedや region)や eskualdearekinや elkarrekintzaや zuzenenや

bidezやbereやadierazpenaやpositibokiやerregulatzenやduelaやiradokiやzuten34.や

10

1. SND1 PROTEINA

SND1まenや inguruanや geroや etaや garrantziや handiagoaや ariや daや hartzenや RNAまrenや bidezkoや

adierazpenや genikoarenや interferentziarenや (RNAi)や ikerkuntzaまalorrak.や RNAiまanや prozesuや

konplexuakや ematenやdira,や zeintzuetanやRNAまmolekula,や proteinaや etaや konplexuや proteinikoや

ugarikや hartzenや duenや parte.や Besteakや beste,や RISCまekや (RNAまinducedや silencingや complex)やや

mRNAまkやespezifikokiやezagutuやetaやnukleasaまjarduerarenやbidezやdegradaやditzake.やmRNAまkや

ezagutzekoやRNAまmolekulakやerabiltzenやdituやkonplexuak,やorokorreanやbiやmotatakoakや izanや

daitezkeenak:やRNAやtxikiやinterferenteakや(siRNA,やsmallやinterferingやRNA),やkateやbikoitzekoak,や

edoやmikroやRNAまkや(miRNA),やharizpiややbakunekoak.やAzkenやhoriek,やRISCまkonplexuanやparteや

hartzeazや gainや bereや kabuzや ereやmRNAまenや itzulpenaや oztopaや dezakete,やや 3’やUTRまanや lotuta,や

degradazioaやbultzatuやgabe. ErrebisioやinteresgarriやaskoやdagoやRNAiまriやetaやhorrenやaplikazioや

terapeutikoや posibleeiや buruz,や gaixotasunakや eragitenや dituztenや aleloenや adierazpenaや

isilaraztekoやerabilやbaitaitezke35ま39.

2003.や urteanや Caudyまkや etaや kideekや SND1や topatuや zutenや zelulaまmotaや ezberdinenや RISCま

etan40.やGainera,やD.やmelanogasterまenや kasuanや SND1まekやnukleasaまjardueraやduelaやdeskribatuや

zuten,やbainaやRISCまekoやnukleasekやezやbezala,やSND1まekやburututakoやebaketakやezまespezifikoakや

zirenやetaやRNAまzやgain,やDNAやereやmoztuやzezakeen.やHoriやguztiarekin,やlanarenやegileekやSND1ま

enや zereginaやRISCまakやmoztutakoやmRNAやmolekulenや zatienやdegradazioanや laguntzeaや izanや

litekeelaやiradokiやzuten40.やや

Nukleasaまjardueraや horiや ezや datorや batや SND1まenや sekuentziaや aminoazidikoarenや analisiや

bioinformatikoekや aurreikusitakoarekin10,12.や Bestetik,や RISCまkonplexuarenや nukleasaま

jarduerariやburuzkoやbesteや lanやbateanや siRNAまekや zuzendurikoやRNAまrenやkatearenやbarnekoや

mozketarenや erantzuleや SND1や izanや daitekeenikや baztertzenや dute,や jardueraや horiや Mg2+ま

menpekoaやdelakoやetaやestafilokokoenやnukleasenや jardueraやCa2+まmenpekoaやdelako.やGainera,や

estafilokokoenや nukleasenや inhibitzaileakや erabilitaや RISCまarenや nukleasaまjardueraや ezや zenや

inhibitu41.やや

LanやberriagoetanやSND1まekや inやvitroやneurtutakoやnukleasaまjardueraやduelaやbaieztatuや izanや

da.や E.や coliまnや adierazitakoや gizakiarenや SND1まekや DNasaまjardueraや dauka,や SN1や etaや SN2や

domeinurikや gabekoや proteinarenや bertsioetanや desagertzenや dena.や RNasaや jardueraや ereや

detektatuやdaやbainaやezやSN1やdomeinurikやgabekoやbertsioetan.やEditatutakoやRNAやmolekulakや

11

A. SARRERA

erabilitaや (adenosinenや desaminazioagatikや inosinaや daukatenak),や RNasaや jardueraや RNAや

molekulaや normalekinや bainoや askozや altuagoaや zen16.や Bestalde,や Tudorや etaや SN5や domeinuekや

RNAまrenや loturanやparteやhartzenやezやdutelaやbehatuやdaやere;やhoriやbatやdatorやgizakiarenやetaやD.や

melanogasterや euliarenや SND1や homologoenや Tudorや domeinuarenや karakterizazioarekin:や

azalerarenや izaeraや azidoakや RNAや lotzeaや askoや zailtzenや du16,17.や Plasmodiumや falciparumや

protozooarenや SND1や proteinarekinや egindakoや lanや bateanや biや SNや domeinuや etaや Tudorや

domeinudunや fragmentuakや ereや Ca2+まmenpekoや nukleasaまjardueraや daukalaや etaや harizpiや

bakunekoや DNAや etaや RNAや moztekoや gaiや delaや ikusiや zen2.や Sundstromまekや etaや kideekや

argitaratutakoや laneanや ereや SND1まekやRNasaまjardueraやduelaや erakustenやda,やTudorや etaや SN5や

domeinuenやartekoやpuntuanやproteolisiaやeragiteanやdesagertzenやdena42.や

dsRNAや (doubleまstrandedや RNA)や siRNAまrenや aitzindariaや da,や etaや priまmiRNAや (primaryや

miRNA)や miRNAまena.や Biや kasuetan,や aitzindariekや mozketakや jasanや beharや dituzteや azkenや

molekulakやekoizteko.やProzesuやhoriやRNAまrenやedizioarenやbidezやinhibituやdaiteke;やadenosinaや

hondarrakやdesaminatuzやinosinaや(I)やlortzenやda,やetaやkasuやhorretanやmozketakやinhibituやegitenや

dira.やScaddenまek,や2005.やurtekoやlanやbateanやSND1まekやdsRNAやsintetikokiやhipereditatuakや(IUや

etaやUIやbikoteやugaridunak)やlotuやetaやhorienやmozketaやeragitenやduelaやerakutsiやzuenや(nahizやetaや

ezやzuenやfrogatuやSND1やberaやzenikやnukleasaまjarduerarenやarduraduna)43.やBesteやlanやbatzuetanや

SND1やproteinaや inやvitroや editatutakoやpriまmiRNAやmolekulakやmoztekoやgaiやdelaや ikusiaや izanや

da44,45.や Edizioまmailaや etaや hidrolisiまjardueraや positibokiや erlazionatutaや daudelaや etaや

estafilokokoenや nukleasarenや inhibitzaileekや priまmiRNAや editatuenや kantitateaや areagotzenや

dutelaやereやaurkituやzen44.や

RNAiまanや parteや hartzeazや gain,や Yangまenや etaや kideenや araberaや SND1まekや esplizeosomarenや

osagaiekinや ereや elkarrekintzakや dauzka46.や Zelulaや eukariotoetanや preまmRNAまrenや

moztitsasketaや (splicingや ingelesez,や etaや hortikや esplizeosoma)や adierazpenや genikoarenや

erregulaziorakoや funtsezkoやprozesuaやda47ま49.やEsplizeosomaや izenekoや konplexuakや burutzenや

du,や zeinetanや snRNAまkや (smallや nuclearや RNA),や esplizeosomakoや proteinakや (adibidezや Smや

proteinak)や etaや osoや zehazkiや definitutaや ezや daudenや besteや proteinaや askoや aurkiや daitezkeen;や

esplizeosomakoや proteineiや snRNPや ereや deitzenや zaieや (smallや nuclearや ribonucleoproteins).や

EsplizeosomakやpreまmRNAまrenやsekuentziakやdefinitutakoやintroiakやtopatuやetaやmoztukoやditu,や

12

1. SND1 PROTEINA

exoiakや berenや arteanや berriroや itsatsiz.や Moztitsasketaや alternatiboarenや bidezや preまmRNAや

molekulaやberdinetikやmRNAや ezberdinakや lorやdaitezke,やkasuやbakoitzeanや introiや ezberdinakや

moztuz.や Horrelaや proteinaや berdinarenや tamainaや ezberdinetakoや bertsioakや edoや proteinaや

ezberdinakやlorやdaitezkeやpreまmRNAや(etaやazkenやfineanやgene)やberdinetik.やや

ProteinaやbirkonbinanteakやerabilitaやSND1やsnRNPやezberdinekinやelkartzenやdelaやdeskribatuや

da.や Gainera,や SND1や proteinak,や esplizeosomarenや entsanblamenduaや bizkortuz,や

moztitsasketarenや zinetikaや arintzenや duelaや frogatuや daや inや vitroや egindakoや saioetan46.や Areや

gehiago,やbesteや lanやbateanやereや jardueraやhoriやbehatuやda,やTudorやetaやSN5やdomeinuenやartekoや

proteolisiaや eraginezや desagertzenや dena42.や Osoや lanや berrietanや SND1まekや dimetilargininakや

(sDMA,や simetrikokiや dimetilatutakoや arginina)や etaや sDMAまdunや peptidoakや lotや ditzakeelaや

behatuやda,やTudorまSN5やdomeinuやbikoitzekoや“kutxa”やaromatikoariやesker17,やetaやinteresgarrikiや

baiやesplizeosomakoやSmやproteinakやetaやbaitaや snRNAまenや5’や txapelakやereやmetilatutaや egotenや

dira.や

や

1.2.4やKokapenやazpizelularraや

SND1まenやustezkoや funtzioまsortarenやheinekoaやdaやkokapenやazpizelularrena.やHalaやere,や lanや

askotanや inや vitroや saioakや eginや diraや isolatutakoや SND1や proteinarekinや edoや proteinaや

birkonbinanteekin.やOndorioztatutakoやzereginakやedotaやkokapenakやSND1まekやbesteやproteinaや

batzuekinや sorや ditzakeenや elkarrekintzetanや oinarrituや dira,や kasuや askotanや sistemaや bizietanや

egiaztatuakやizanやgabe.や

SND1やlehengozやdeskribatuやzeneanやgizaまjatorrikoやIB4,やCosやetaやCRLや1634やlerroやzelularrenや

nukleotanやbehatuや zen,やnukleolotikやkanpo.やKokapenやhoriやkoaktibatzaileや transkripzionalaや

izatearekinや batや dator1.や Besteや lanや askotanや zelulaや osoanや aurkituや da,や baiや nukleoanや baitaや

nukleotikや kanpoや ereや proportzioや ezberdinetan2,26,50.や HeLaや zeluletanや SND1や etaや Stat6まrenや

artekoやerlazioariやburuzやegindakoやazterketetanやzelulaやosoanやzeharやbehatzenやzenやproteinaや

egoeraや basalean,や bainaや ILま4まrenや eraginezや nukleokoや SND1まenや etaや Stat6まrenや artekoや

kolokalizazioaやhandituやegitenやzen30.やA.4や irudianやSND1まenやkokapenやnuklearraやerakustenや

duenやzenbaitやadibideやadieraziやda.や

13

A. SARRERA

や

A.4 Irudia: SND1どen detekzioa nukleoan. Tongどek eta kideek1 gizakiaren Bどlinfoblastoma zelulen (A), COS zelulen (B) eta CRL 1634 gizaどfibroblastoen (C) nukleoplasman topatu zuten. Valinevaどk eta kideek

30 HeLa zelulen nukleoan aurkitu zuten egoera basalean (D) eta bereziki ILど4どrekin kitzikatzean (E). Sakamotoどk eta kideek8 arratoiaren karotida arteriaren neointimako zeluletan behatu zuten (F). Itsaso GarciaどArcosどen doktoreどtesitik hartutako irudia23.

Animalienやehunまやetaやzelulaまmotaやezberdinやaskotan,やkokapenやnagusiaやnukleozやkanpokoaや

delaや deskribatuや daや (A.5や irudia):や behiarenや Langerhansまenや irlatanや etaや tiroidekoや zelulaや

folikularretan9や etaやugatzまepitelioan7,やbesteakやbeste;やbaitaや ereや saguarenや adipozitoetanや etaや

gibelean7,や zebraまarrainarenやoozitoetan14や etaや arratoiarenやhepatozitoetan20,21.やGizaまjatorrikoや

melanomaまzeluletanや melanosomanや topatuや daや SND151.や Arrozまhazietanや etaや ilarreanや ereや

SND1まenやproteinaやhomologoakやzitoplasmanやaurkituやdiraやsoilik4,13.

Gureやlaborategianやegindakoやlanやgehienetanやaurretikやaipatutakoやuntxiarenやantigorputzakや

erabiliや izanや dira.や Horiekinや arratoiarenや hepatozitoakや aztertuta,や baiや immunozitokimikazや

baitaや frakzionamenduや etaや WBまarenや bidezや ere,や SNDや p102まrenや kokapenaや batezや ereや

zitoplasmikoaやdelaや frogatuやduguや (A.6や irudia)20,21.やHalaや ere,や I.やGarciaまArcosまenやdoktoreま

tesian23やjatorriやezberdinetakoやantigorputzakやerabiliやdiraやemaitzaやezberdinakやlortuz.やProgenや

etxeや komertzialekoや antiまp100や antigorputzakや erabilitaや adibidez,や SNDや p102まrenや nukleoま

frakziokoや detekzioaや handiagoaや daや gureや antigorputzekinや baino.や Antigorputzや ezberdinや

bakoitzaや lortzekoや erabiliや denや epitopoaや kontuanや izanik,や hepatozitoetakoや kokapenaや

nuklearraや izateaや proteinarenや Cまmuturrekoや itzulpenまondokoや aldaketenや menpekoaや delaや

interpretaやdaiteke.や

14

1. SND1 PROTEINA

A.5 Irudia: SND1どen detekzioa nukleotik kanpo. Broadhurstどek eta kideek9 nukleotik kanpo topatu zuten areako Langerhansどen irletan eta nukleoan azinoetan (A). Keenanどek eta kideek7 edoskitzeどgaraian zegoen arratoiaren esneどguruineko erretikulu endoplasmiko (B) eta gorputz lipidiko (C) isolatuetan deskribatu zuten mikroskopia elektroniko bidez. Fluoreszentziako mikroskopiaren bidezko behaketetan lokalizazioa nukleoz kanpokoa zela ikusi zen zelula esneどjariatzaileetan (D). HeLaどzeluletan (E) eta zebraどarrainaren enbrioian (F), p100どGFR fusioどproteina zitoplasman topatu zuten Zhaoどk eta kideek14. Itsaso GarciaどArcosどen doktoreどtesitik hartutako irudia23.

や

A.6 Irudia: SND1どen detekzioa gure taldeak lortutako antigorputzak erabilita. SND p102どren kontrako antigorputzak teknika immunozitokimikoetan erabili izan dira. Arratoiどhepatozito primarioetan SND p102 (A) eta HepG2どzeluletan p100 (B) nukleotik kanpo behatu ziren. Palacios eta kideen lanetik hartua

20.

や

1.3やSND1まenやgarrantziやfisiopatologikoaや

SND1まenや funtzioaや argituや ezや denや arren,や izanや dezakeenや garrantziや fisiopatologikoariや

buruzkoやgeroや etaや ebidentziaやgehiagoや ariやdaや argitaratzen.やBereや adierazpenarenや jaitsierakや

hazkuntzaや zelularrarenや gelditzearekinや etaや baitaや heriotzarekinや erlazionatuや dira1,2,や etaや

15

A. SARRERA

16

adierazpenarenや igoerakや egoeraや patologikoや ezberdinekin,や SND1まenや adierazpenまmailarenや

etaやzelulenやbikoizketaまpotentzialarenやartekoやloturakやerakutsizやaskotan.や

Adibidez,やarratoienやodolまhodietakoやmuskuluやleunekoやzelulenやbikoizketaやeragitenやduenや

hidrogenoまperoxidoakや SND1や gainadierazteaや eragitenや du8.や Bestalde,や odolまhodietakoや

muskuluやleunekoやzeluletanやereやSND1まenやgainadierazpenakやangiotentsinarenやhartzailearenや

adierazpenaやemendatzenやdu34;やangiotentsinakやodolまhodienやuzkurduraまmailaやerregulatzenや

du.や Gureや laborategikoや lanekや ereや SND1まekや lipoproteinenや konposaketarenや gainや izanや

dezakeenや eraginaや erakutsiや dute20,や berazや ematenや duや odolekoや lipoproteinenや

metabolizazioarekinやerlaziorenやbatやizanやlezakeela.や

Minbiziまmotaや ezberdinetanや SND1まenや adierazpenaや aldatutaや dagoelaや ezagunaや daや ere;や

ehunやosasuntsuanやbainoやaltuagoaやdaやbularrekoやminbizian50やedoやkolonekoan52.やAzkenや lanや

horretan,やgizaまkolonetikoや lerroや zelularretanや SND1まenやgainadierazpenaや eragiteanや zelulekや

kontaktuarengatikoや hazkuntzarenや inhibizioaや galtzenや zutelaや deskribatzenや da52.や Prostataま

minbizianやereやSND1まenやgainadierazpenaやbehatuやda53.やKasuやhorretan,やitxaropenariやleihoakや

zabalduz,や SND1まenや adierazpenarenや kontrolaや proposatuaや izanや daや hazkuntzaや zelularや

desegokiaやgeldiaraztekoやtratamenduやbezala.や

Minbizietanや behatzenや denや gainadierazpenaや azalや lezakeenや aurkikuntzaや deskribatuや daや

orainやdelaや gutxi.や SND1まekや 3まkaspasakや ezagutzenやduenや ituまsekuentziaやdauka,やTudorや etaや

SN5や domeinuenや arteanや zehazki.や Proteolisiaや ematenや deneanや SND1まekや bereや funtzioetakoや

batzukやezinやdituやbete.やItuまsekuentziaやhorretanやmutazioaやeraginez,や3まkaspasarenやproteolisiaや

ezintzenや duena,や proliferazioや zelularrarenや emendioaや behatuや daや etaや esperimentalkiや

eragindakoや apoptosiarenや aurreanや bideragarritasunや zelularrarenや emendioa.や Alderantziz,や

SND1まenやdegradazioaや siRNAや espezifikoenやbitartezや eraginda,や esperimentalkiや eragindakoや

apoptosiaや askozや handiagoaや da42.や Ematenや duや SND1まenや funtzioekや proliferazioや zelularraや

bultzatzenや dutela,や etaや 3まkaspasarenや bidezkoや degradazioaや beharrezkoaや delaや apoptosiaや

moduやzuzeneanやpizteko.や

や

2.やBEHAZUNARENやFISIOLOGIA

や

2.1やBehazunarenやjariapenarenやoinarriakや

Behazunaや gibelakや ekoiztuや etaや hesteや meheraや jariatzenや duや zuhaitzや biliarrarenや bidez.や

Bertanやdietanやhartutakoやlipidoenやdigestioやetaやxurgapenaやahalbidetzenやditu,やgatzやbiliarrenや

(GB)や ahalmenや detergenteariや esker.や Kolesterolaや organismotikや eliminatzekoや biderikや

garrantzitsuenaや da,や gorputzekoや kolesterolarenや homeostasianや parteや hartuz.や Gorotzetanや

iraitziやbeharやdirenやbesteやkonposatuやbatzuenやeramaileaやdaやere:やkonposatuやendogenoakやetaや

ekoizkinやmetabolikoakや (bilirrubinaやedoやhormonenやderibatuak,やadibidez)やetaやxenobiotikoや

(toxinak,や drogakや etaや abar)や eraldatuak.や Behazunaや gibelarenや zelulaや parenkimalekや –

hepatozitoek–やsortzenやduteやetaやbehazunまhodietatikやigarotzeanやhorrenやepiteliokoやzelulekや–

kolangiozitoek–やbereやkonposaketaやaldaやdezakete.や

Hepatozitoaやzelulaやepitelialやpoliedrikoaやda,やnukleoやbatやedoやbiやizanやditzakeena,やborobilakや

etaや zentralや edoや eszentrikoak.や Gibelarenや masarenや %70ま80aや hartzenや duteや hepatozitoek.や

Heterogeneotasunやestrukturalやhandiaやdaukateやetaやberazやheterogeneotasunやfuntzionalaやereや

bai.や Zitoplasmaや organuluzや aberatsaや daukate,や eginや ditzaketenや hainや prozesuや ezberdinや

guztiakや burutuや ahalや izateko.や Erretikuluや endoplasmikoakや duenや azalera,や adibidez,やmintzや

plasmatikoarenや azaleraや bainoや 38や batや aldizや handiagoaや da,や etaや horrenや %60aや erretikuluや

pikortsuariやdagokio.やや

Hepatozitoarenや mintzや plasmatikoanや biや eremuや bereizや daitezkeや (A.7や irudia),や osaketaや

biokimikoや etaや ezaugarriや funtzionalや ezberdinakや dituztenak.や Mintzや sinusoidalaや (edoや

basolaterala)や odolや portalarekinや dagoや kontaktuan,や zelulaや endotelialや sinusoidalenや

fenestradurenや etaや Disseまrenや espazioarenや bitartez.や Mintzや kanalikularraや (edoや apikala)や

hepatozitoenや artekoや kontaktuまzonaldeetanやdago,や etaや zonaldeや horienや tolesdurekや osatzenや

duteやbehazunまkanalikulua.やMintzやplasmatikoarenやazalerarenや%13aやbainoやezやbadaやere,やosoや

zereginや garrantzitsuaや daukaや mintzや kanalikularrakや garraioまprozesuetan.や Behazunま

kanalikuluaやmugatzenやhepatozitoenやartekoやloturaやhertsiakやdaude.やOdolやsinusoidalarenやetaや

17

A. SARRERA

behazunやprimarioarenやartekoやmugaやanatomikoやbakarraやdiraやloturaやhertsiやhoriekやeta,やberaz,や

guztizや garrantzizkoakや odolや etaや behazunarenや artekoや kontzentrazioまgradienteakや

mantentzeko.や Adibidez,や GBまenや kontzentrazioaや 1000や aldizや handiagoaや daや behazuneanや

odoletanやbaino.や

Hepatozitoarenや jariapenまや etaや barneraketaまprozesuakや biや norabidetanや gauzatzenや dira:や

kanalikuluraや behazunarenや osagaiakや jariatzenや diraや etaや sinusoidearekinや metabolitoen,や

lipoproteinenやetaやxenobiotikoenやelkartrukeaやematenやda.やHepatozitoaやzelulaやpolarizatuaやdaや

beraz,や zelularenや barnekoや egituraや osoや antolatuaや beharや duena;や mintzや kanalikularraや

hepatozitoarenやpoloやiraizleaやda.や

Odol sinusoidala

Disseどren espazioa

Mintz basolaterala

Kanalikulu biliarra

Mintz kanalikularraLotura hertsiak

Odol sinusoidala

Disseどren espazioa

Mintz basolaterala

Kanalikulu biliarra

Mintz kanalikularraLotura hertsiak

A.7 Irudia: Hepatozito baten egituraren eskema. Mintzaren eremu ezberdinak, lotura hertsiak, kanalikulu biliarra eta sinusoide hepatikoa beha daitezke.

Hepatozitoekや kanalikuluraや jariatutakoariや behazunや kanalikularや deitzenや zaio.やHorretanや

jariatutakoやsolutuekやsortutakoやgradienteやosmotikoakやurやetaやelektrolitoenやirteeraやbultzatzenや

du,やhorrelaやbehazunarenやfluxuaやeraginez.やBehazunekoやkonposatuやgarrantzitsuenakやGBまak,や

fosfolipidoakや(PL,やphospholipid)やetaやkolesterolaやdira,やbehazunekoや lipidoakやhainやzuzenやere.や

Behazunarenや fluxuaや eragitenや duenや indarや nagusiaや GBまenや jariapenaや da,や etaや “GBまenや

18

2. BEHAZUNAREN FISIOLOGIA

menpekoや behazunarenや frakzioa”や deituや ohiや zaio;や fluxuarenや besteや eragileekや “GBまenや ezま

menpekoやbehazunarenや frakzioa”やosatzenやdute,や etaやpartaideやgarrantzitsuenakや glutationaや

etaやbikarbonatoaやdira;やglutationaやkanalikuluanやjariatzenやdaやbatezやere,やetaやbikarbonatoarenや

jariapenやnagusiaやbehazunまhodietanやematenやda.やや

Behazunやkanalikularraやkanalまsistemaやbatekやdrainatzenやduや (A.8や irudia).やKanalまsistemaや

hepatozitoまmailanや hastenやda;や hepatozitoや guztietakoや kanalikuluや biliarrakや elkartzenやdoazや

hodixkakや etaや hodiakや sortuz,や etaや horiekや adarや handiagotanや biltzenや diraや behazunarenや

drainatzeまsistemarenやedoやzuhaitzやbiliarrarenやgibelまbarnekoやetaやまkanpokoやatalakやeratzeko.や

Hodiや edoや kanalや guztiや horienや epitelioaや kolangiozitoekや osatzenや dute,や baitaや behazunま

xixkuarenaや ere.や Kolangiozitoekや behazunarenや konposaketaや aldatzenや doazや behazunま

hodietanやzeharや igarotzenやdenやneurrian:やura,やproteinakやetaやbikarbonatoaや jariatukoやdituzteや

eta,や bestakや beste,や GBまak,や glukosaや etaや peptidoakや birxurgatu.や Horrela,や hasieranや behazunや

kanalikularraやzenakやheltzeまprozesuaやjasangoやdu.や

Eskuineko hodi hepatikoa

や

BehazunどxixkuaHodi

zistikoa

GIBELA

Oddiどren esfinterraDUODENOA

Areatiko hodia

AREA

Hodi biliar komuna

Hodi hepatiko komuna

Ezkerreko hodi hepatikoa



zistikoa

GIBELA


Areatiko hodia

AREA

Hodi biliar komuna




GIBELA


zistikoa


Areatiko hodia

AREA

Hodi biliar komuna

A.8 Irudia: Behazunどhodien egitura.



19

A. SARRERA

Kanalまsistemaや horrenや azkenekoや adarraや hodiや hepatikoや komunaや da.や Gibeletikや kanpoや

jadanik,や behazunまxixkutikやdatorrenや hodiや zistikoarekinや elkartzenやdaや hodiや biliarや komunaや

edoやkoledokoaや eratuz.やAzkenやhoriや areatikやdatorrenやhodiarekinや elkartzenやdaやduodenoraや

helduやbainoやlehen.やGibeletikやdatorrenやbehazunaやbehazunまxixkuanやgordeやetaやkontzentratuや

egitenや da,や beharrezkoaや denean,や estimuluや ezberdinenや eraginez,や duodenoraや jariatzeko.や

Jariapenまsistemaや horriやdagokioneanや arratoiarenや kasuaや bereziaやda,や arratoiakや ezや baitaukaや

behazunまxixkurik,やondoriozやbehazunaやsortzenやdenやneurrianやjariatukoやdaやduodenora.や

Zirkulazioや enterohepatikoariや eskerや GBまakや gibeleraや itzultzenや dira.や Gibelakや etengabeや

jariatzenやditu,やileonやdistaleanやaktibokiやbirxurgatzenやdiraやetaやkoloneanやpasiboki,やetaやportaや

zainarenや bidezや gibeleraや bueltatzenや dira,や mintzや basolateraleanや zeharや hepatozitoetanや

barneratzenや direlarik.や Horretazや gain,や desbideratzeや kolehepatikoaや jarraiや dezaketeや GBまekや

(kolangiozitoekやxurgatuやondorenやplexuやperiduktularrarenやbidezやgibeleraやbueltatzeko)やetaや

baitaやzirkulazioやnefrohepatikoaや(glomeruluanやiragaziakやizanやondorenやtubuluやproximaleanや

birxurgatzenやdira).や

や

1.2やBehazunarenやosagaiakや

2.1.1やGatzやbiliarrakや

Behazunekoやkonposatuやgarrantzitsuenetakoakやgatzやbiliarrakやdiraや(A.9やirudia).やGibelean,や

kolesterolaや erabiliz,や lehenikや azidoや biliarrakや sintetizatzenや diraや etaや horiekや konjokatuzや

(glizinaや edoや taurinaや lotuz)や gatzや biliarrak;や horrelaや sintetizatutakoeiや azidoや etaや gatzや biliarや

primarioや deitzenや zaie.や Azidoや biliarや primarioenや sintesianや konpartimentuや azpizelularや

ezberdinetanやkokatutakoやentzimekやhartzenやduteやparte:やerretikuluやendoplasmiko,やzitosol,や

mitokondrioや etaや peroxisometakoek.や Horietakoや askoや P450や zitokromoariや (Cyp)や lotutakoや

entzimenやfamiliakoakやdira.やや

や

20


A.9 Irudia: Azido eta gatz biliar komunenak. (A) Kolesterola eta azido biliar primario (koliko eta CDC), sekundario (DC, LC) eta hidrofilikoak (UDC eta karraskarien éどmurikolikoa). (B) GC eta TC, gatz biliarren aldaera konjokatuen adibide bezala.

や

Biやbidezidorやmetabolikoやbereizやdaitezke:やbidezidorやneutroや edoやklasikoaや etaやbidezidorや

azidoや edoや alternatiboaや (A.10や irudianや eskematizatuta).や Bidezidorや klasikoarenや ekarpenま

mailaやespeziearenやaraberakoaやda,やbainaやbidezidorやazidoarenaやbainoやhandiagoaや izatenやdaや

etaや%90eraやhelやdaiteke.やBidezidorやklasikoanやkolesterolarenやatalや esteroideanや ematenやdiraや

lehenengoや eraldaketakや etaや kateや alifatikoanや ondorengoak.や Kolesterolarenや 7.や karbonokoや

hidroxilazioarekinや hastenや daや prozesua,や erretikuluや endoplasmikokoや kolesterolや 7ぼま

hidroxilasakや (Cyp7a1)や katalizatuta54;や erreakzioや horiや daや sintesiまbidearenや urratsや

mugatzailea.や Eraztunや esteroideetanや besteや zenbaitや eraldaketaや gertatuや ondoren,や kateや

alifatikoaや oxidatuや etaや moztukoや da,やや azidoや kolikoaや etaや azidoや kenodesoxikolikoaや (CDC,や

21

A. SARRERA

chenodeoxycholate)や antzekoや kopurutanや ekoizteko.や Bataや edoや besteaや lortzeaや esterolや 12ぼま

hidroxilasakや(CYP8B1)やkontrolatzenやdu.やや

Bidezidorやalternatiboanや7ぼまhidroxilazioaやemanやaurretikやkateやalifatikoanやgertatzenやdiraや

lehenengoや eraldaketak.や Sortutakoや oxisterolakや Cyp7b1や edoや Cyp39a1や oxisterolや 7ぼま

hidroxilasekや metabolizatukoや dituzte55,56.や Bideや honetanや CDCや bainoや ezや daや lortzen.や Biや

bidezidorretan,やazidoやbiliarやprimarioenやkateやalifatikoanやglizinaや edoや taurinaやkonjokatzenや

dira,や haienや hidrodisolbagarritasunaや handituz,や pHや fisiologikotanや anioiや formanや agertzenや

direlarik;やgatzやbiliarrakやeratzenやdiraやhorrela.や

GBや primarioakや metabolizatuz,や hestekoや bakterioekや azidoや biliarや sekundarioakや sortukoや

dituzte.や Kolatoまや etaや CDCまgatzakや deskonjokatuzや etaや desoxigenatuzや azidoや desoxikolikoや

(DC,や deoxycholate)や etaや azidoや litokolikoaや (LC,や lithocholate)や lortzenや dira,や hurrenezや hurren.や

Azidoやbiliarやsekundarioakやprimarioakやbainoやhidrofobikoagoakやizatenやdira.や

Gibelやetaやhestearenやarteanやdagoenやzirkulazioやenterohepatikoaやdelaやeta,や jariatzenやdirenや

GBやgehienakやbirjariatuやegingoやdira,やhepatozitoenやmintzやbasolateraleanやzeharやsinusoidetikや

jasoakや izanやondoren.や Jariatutakoやguztienや%3ま5aやbainoやezやdaやdeやnovoや sintetizatuやbeharko,や

gorotzetanやgaldutakoarenやneurriやberean57.や

や

2.1.2やBesteやosagaiakや

Behazunekoや solutuや garrantzitsuenakや GBまak,や PLまakや etaや kolesterolaや dira;や behazunekoや

lipidoakやdirelaやesatenやda.やGBまekinやgertatzenやzenやantzera,や jariatutakoやkolesterolarenや%5aや

bainoやgutxiagoやetorrikoやdaやdeやnovoやsintesitik;やgehienaやhepatozitoakやodoletikやbarneratutakoや

HDLまetanやdaudenやkolesterolまesterrengandikoaやizangoやda58.やや

PLやbiliarrariやdagokionezや fosfatidilkolinaや (PC,や phosphatidylcholine)やdaやgehiengoaや (%95),や

etaや gaineraや konposaketaや azilikoや bereziや batekoa:や palmitatoaや (C16:0)や izanや ohiや duや

esterifikatutaやglizerolarenやsn1やlekuanやetaやgantzまazidoや(GA)やintsaturatua,やoleatoや(C18:1)やedoや

linoleatoaや (C18:2)や normalean,や sn2や lekuan59.や Jariatzenや denや PCや gehienaや gibeleanや aurretikや

sintetizatutaや dagoenaや edoや besteや ehunや batzuetatikや datorrenaや izatenや da,や etaや ezや deや novoや

sintesikoa60.

22

2. B

EHAZUNAREN

FISIOLO

GIA

や

Kolesterol

Cyp7a1

7üどhidroxikolesterolHsd3B7

4どkolestenど7üどolど3どona

Cyp8b1

4どkolestenど7ü,12üどdiolど3どona

Aldoどzeto erreduktasak


4どkolestanど3ü,7ü,12üどtriol

5éどkolestanど3ü,7üどdiol

Alboどkatearen oxidazioa


Azido koliko

Azido

kenodesoxikoliko

24(s)どhidroxikolesterol

25どhidroxikolesterol


Cyp46a1

Ch25h

Cyp27a1

Cyp39a1

Cyp7b1

Cyp7b1

5どkolestenど3ü,7ü,24(s)どtriol

5どkolestenど3ü,7ü,25どtriol


Hsd3B7

Azido

kenodesoxikoliko

Bidezidor klasikoa

Bidezidor alternatiboa

A.10 Irudia: Azido biliarren biosintesiどbideak. Bidezidor klasikoa kolesterolaren 7üどhidroxilazioarekin hasten da, aldiz alternatiboan kate alifatikoaren C ezberdinakhidroxilatzen dira lehenengo, ondoren 7.a hidroxilatzeko. Bidezidor alternatiboaren azken pausuetako erreakzioen sekuentzia ez da guztiz ezaguna. Laburdurarekin aipatzen diren entzimak hurrengoak dira: Cyp7a1 – kolesterol 7üどhidroxilasa, Hsd3B7 – 3éどhidroxiどら5どC27どesteroide oxidorreduktasa, Cyp8b1 –esterol 12üどhidroxilasa, Cyp46a1 – kolesterol 24どhidroxilasa, Ch25h – kolesterol 25どhidroxilasa, Cyp27a1 – esterol 27どhidroxilasa, Cyp39a1 eta Cyp7b1 – esterol 7üどhidroxilasak.

Kolesterol

Cyp7a1

7üどhidroxikolesterolHsd3B7

4どkolestenど7üどolど3どona

Cyp8b1

4どkolestenど7ü,12üどdiolど3どona



4どkolestanど3ü,7ü,12üどtriol

5éどkolestanど3ü,7üどdiol



Azido koliko

Azido

kenodesoxikoliko

24(s)どhidroxikolesterol



Cyp46a1

Ch25h

Cyp27a1

A.10 Irudia: Azido biliarren biosintesiどbideak. Bidezidor klasikoa kolesterolaren 7üどhidroxilazioarekin hasten da, aldiz alternatiboan kate alifatikoaren C ezberdinakhidroxilatzen dira lehenengo, ondoren 7.a hidroxilatzeko. Bidezidor alternatiboaren azken pausuetako erreakzioen sekuentzia ez da guztiz ezaguna. Laburdurarekin aipatzen diren entzimak hurrengoak dira: Cyp7a1 – kolesterol 7üどhidroxilasa, Hsd3B7 – 3éどhidroxiどら5どC27どesteroide oxidorreduktasa, Cyp8b1 –esterol 12üどhidroxilasa, Cyp46a1 – kolesterol 24どhidroxilasa, Ch25h – kolesterol 25どhidroxilasa, Cyp27a1 – esterol 27どhidroxilasa, Cyp39a1 eta Cyp7b1 – esterol 7üどhidroxilasak.

Cyp39a1

Cyp7b1

Cyp7b1

5どkolestenど3ü,7ü,24(s)どtriol



Hsd3B7

Azido

kenodesoxikoliko

Bidezidor klasikoa

Bidezidor alternatiboa

23

A. SARRERA

GlutationaやetaやbikarbonatoaやereやkanalikuluraやjariatzenやdiraやetaやGBまenやmenpekoaやezやdenや

fluxuや biliarrarenや frakzioarenや osagairikや garrantzitsuenakや dira.や Elektrolitoや inorganikoak,や

iraitziやbeharやdirenやkonposatuやendogenoak,やxenobiotikoやkonjokatuakやetaやbatzutanやglukosaや

etaやproteinakやere,やbehazunarenやosagaiakやdira.や

や

2.2やGarraioやhepatobiliarrarenやfisiologiaや

Behazunekoやosagaienやgarraioaやprozesuやbektorialaやda.やBaldintzaやfisiologikoやnormaletanや

odoletikやbehazuneraやigarotzenやdiraやdeやnovoやsintesitikやezやdatozenやkonposatuやguztiak.やMintzや

basolateraleanやsinusoidetikやhartutakoやosagaiakやbarneratukoやdira,やhepatozitoanやzeharrekoや

garraioやintrazelularrarenやondorenやkanalikuluraやjariatzeko.やProzesuaやgradienteやhandiやbatenや

kontrakoaやdaやeta,やberaz,やATPやgastuarekinやgertatzenやda61.やMintzやbasolateraleanやzeharやereや

jariaや daitezkeや behazunarenや osagaiak,や odoletaraや bueltan,や batezや ereや kolestasiaや bezalakoや

egoeraや patologikoetan.や Behazunarenや jariapenaや etenや edoや motelduや denekoや horrelakoや

egoeratanや zitotoxikoakや izanや daitezkeenや GBや edoや bilirrubinaや bezalakoや konposatuakや

zitoplasmanや kontzentraやdaitezke;やhoriや ekiditekoやmintzや basolateraleanや konposatuやhoriekや

kanporatukoやdituztenやgarraiatzaileakやadieraztenやdira.や

や

2.2.1やBarneraketaやbasolateralaや

Prozesuや garrantzitsuaや da,や jariatutakoや GBまenや %95や inguruや hesteanや birxurgatzenや baitaや

gibeleraやbueltatuz.やKonjokatuやgabekoやGBまekやezやduteやkargarikやpHやfisiologikoarenやinguruanや

etaや mintzakや difusioや pasibozや zeharkaや ditzakete.や Halaや ere,や konjokatutakoや GBまekや etaや

behazuneraやjariatukoやdirenやbestelakoやanioiやorganikoekやgarraiatuakやbeharやduteやizan,やberazや

mintzや basolateraleanや hainbatや garraiatzaileや dago,や hepatozitoraや GBまakや etaや bestelakoや

konposatuやfisiologikoやzeinやxenobiotikoakやbarneratzenやdituztenak.やや

GBまakや barneratzekoや Na+まmenpekoや etaや menpekotasunikや gabekoや mekanismoakや daude.や

Na+まmenpekoや barneraketarenや erantzuleaや Ntcpや daや (Na+まtaurocholateや cotransportingや

polypeptide,やSlc10a1),や2やNa+やkogarraiatzenやdituenaやGBやmolekulaやbakoitzeko.やNtcpやdaやGBまenや

24


bilketaや hepatikoarenや zatirikや handienaや burutzenや duena62.や Garraioや horiや Na+/K+や ATPasaや

batekや sortutakoや Na+まgradienteariや eskerや gertatzenや da61.や Ntcpまkや glizinaや etaや taurinarekinや

konjokatutakoやdihidroxiまやetaやtrihidroxiまGBまekinやaurkeztenやduやbereやjardueraやmaximoa61,63.やや

Na+まmenpekoaやezやdenやGBまbarneraketaやberrizやOatpや(organicやanionやtransportingやpolypeptide,や

Slc21やfamilia)やproteinekやgauzatzenやdute.やOatpまakやgarraiatzaileやpoliespezifikoakやdira:やkargaや

etaや egituraや ezberdinetakoや konposatuakや aldatzenや dituzteや lekuz,や halaや nolaや GBまakや (bainaや

Ntcpまkやbainoやafinitateやbaxuagoarekin),やanioiやorganikoak,やbilirrubinaやaskeやetaやkonjokatua,や

hormonaや tiroideoak,や esteroideや neutroak,や drogakや etaや bestelakoや xenobiotikoak,や peptidoや

txikiakや etaや katioiや organikoや batzukや ere61,64,65.や Oatpや batzuekや bikarbonatoまや etaや glutationま

trukatzeや funtzioaや daukate66,67や etaや gradienteや elektrokimikoarenや araberaや kanporaketaま

funtzioaやbeteやdezakete,やzelularenやbarrukoやkontzentrazioやtoxikoenやaurreanやsegurtasunekoや

kanporaketaまsistemaや potentzialaや eratuz68.や Kuantitatibokiや Oatpまenや adierazpenや

garrantzitsuenaやgibeleanやematenやbadaやere,やbesteやehunやbatzuetanやereやgertatzenやda,やzerebroや

etaやhesteanやbatezやere65.やや

Karraskarienや gibelakや hiruや Oatpや dauzka:や Oatp1や (Slc21a1),や Oatp2や (Slc21a5)や etaや Oatp4や

(Slc21a10),や mintzや basolateraleanや adieraztenや direnak64.や Ezや dituzteや substratuや zehazkiや

berdinakやbainaやbaiやosoやantzekoak,やarratoienやetaやsaguenやhomologoenやespezifikotasunaやosoや

antzekoaや delarik69.や Berezitasunakや ereや badituzte,や adibidezや Oatp1まekや ezinや duや konjokatuや

gabekoやbilirrubinaやgarraiatu70.や

Gizakiarenや gibeleanや lauやOATPまkideやdeskribatuやdiraや (OATPまA,やOATPまB,やOATPまCや etaや

OATPま8).やOrokorrean,やsubstratuやezberdinやaskoやgarraiaやditzakete:やGBまak,やanioiやorganikoak,や

xenobiotikoak,や bilirrubinaや etaや esteroideや konjokatuak,や hormonak,や peptidoakや etaや zenbaitや

katioiやorganikoやere61,70.やIdentifikatuやzenやlehenengoaやOATPまAや(SLC21A3)やizanやzen71,やbainaや

bereや adierazpenまmailaやbaxuaやdaやhepatozitoetan.やOATPまCや (SLC21A6;やOATP2やbezalaや ereや

ezaguna)やdaやgarraiatzaileやNa+まindependenteやnagusia72,73,やetaやkonjokatuやgabekoやbilirrubinaや

garraiaやdezakeenやbakarra74.やOATPま8や(SLC21A8)やOATPまCまrenやosoやantzekoaやdaやsekuentzianや

etaやosoやsubstratuまaukeraやantzekoaやdauka,やbainaやbereやgarrantziや fisiologikoaやezやdaやargia75.や

OATPまBや(SLC21A9)やmailaやxumetanやadieraztenやda,やetaやitxurazやezやdituやGBまakやgarraiatzen76.や

25

A. SARRERA

Lanや honetanやOatpや familiakoやproteineiや buruzや aritzeanや oraindikや gehienや erabiltzenやdenや

nomenklaturaや erabiliや da.や Halaや ere,や nomenklaturaまsistemaや berriや batや proposatuや da,や nonや

Oatpやproteinaやguztiakやfilogenetikokiやbirsailkatuやetaやberrizendatuやdiren75.や

NtcpやetaやOatpまakやdiraやgehienや ikertutakoやgarraiatzaileak,やbainaやbadaudeやbesteやbatzuk,や

Oatや(organicやanionやtransporter)やetaやOctや(organicやcationやtransporter)やadibidezや(Slc22aやfamilia).や

Oatや garraiatzaileakや giltzurrunekoや zelulenや mintzや basolateraleanや egonや ohiや diraや bainaや

hepatozitoenやmintzやbasolateraleanやereやzenbaitやaurkituやda77.やOctまenやarteanやOct1やetaやOct2や

topatuや diraや hepatozitoenや mintzや basolateralean78.や Slc22aや familiakoや kideakや drogenや

barneraketarekinやerlazionatutaやdaude,やetaやGBまenやgarraioarekinやereやzenbaitやkasutan79ま82.や

Behazunean,や GBや etaや ioiや organikoezや gain,や PLや etaや kolesterolaや ereや aurkitzenや dira.や

Horregatik,や behazunarekinや soilikや erlazionatutaや ezや badagoや ere,や hepatozitoekや burututakoや

lipoproteinenやbarneraketakやereやzerikusiaやizangoやduやprozesuやhorretan,やdeやnovoやsintesiarekinや

bateraやhoriや izangoやdelakoや lipidoenや iturriaやhepatozitoarentzat.やLipoproteinenやbarneraketaや

hepatikoarenやinguruanやerrebisioやugariやdago,やhorienやartean83ま85.や

や

2.2.2やHepatozitoanやbarrenekoやgarraioaや

Behinや behazunarenや osagaiakや deや novoや sintetizatuや edoや sinusoidetikや hartuや direla,や mintzや

kanalikularreraや garraiatuや beharや diraや jariatuakや izanや daitezen.や GB,や kolesterolや etaや PLまenや

garraioやintrazelularrariやburuzkoやikerketekやezやdituzteやoraindikやmekanismoakやezarri,やbainaや

zenbaitやhipotesiやproposatuやdira.や

GBまak,や berenや ahalmenや detergenteaや delaや eta,や kontzentrazioや altutanや zenbaitや prozesuや

zelularretanや interferentziakや eraginや ditzakete,や etaや horregatikや zitosolekoや proteineiや lotutaや

mantentzenやdiraやzelularenやbarnean.やProteinaやhoriekやbideratukoやduteやmintzやbasolateraletikや

kanalikularrerakoや garraioa.や Zenbaitや proteinaまmotaや deskribatuや daや GBまakや lotzekoや

gaitasunarekin86,や bainaや GBまlotzaileや probableや bakarraや LまFABPや (liverや fattyや acidや bindingや

protein;やLまBABPやereやdeitua,やliverやbileやacidやbindingやprotein)やdelaやdirudi86,やgibeleanやbehintzat.や

LまFABPまak,やbereや familiakoやbesteやproteinaや lipidoまlotzaileやbatzuekinやalderatuta,やaskozやereや

26


domeinuや handiagoaやdaukaや ligandoaや lotzeko,やGAまakや lotzeazや gainや kolesterolaや etaやGBまakや

lotzekoやpotentzialaやematenやdiona87.やMartinまekやetaやkideekやeurenやikerketetan88,89やLまFABPまrenや

genearentzakoや knockまoutや saguetanや kolesterolarenや etaや GBまenや metabolismoや etaや jariapenや

biliarrarenや aldaketakや aurkituや dituzte,や aldaketaや horiekや animalienや sexuarenや etaや dietarenや

kolesterolまedukiarenやaraberaやezberdinakやizanik.や

Behazuneanや jariatzenや denや kolesterolや gehienaや HDLまetatikや dator.や Bestalde,や zelularenや

kolesterolまsintesiarenや parteや handiや batや erretikuluや endoplasmikoanや gertatzenや denや arrenや

zelularenや kolesterolや askeや gehienaや mintzや plasmatikoanや dago,や bertakoや lipidoenや %35ま45aや

osatuz90.やMintzやplasmatikoarenやdomeinuや ezberdinenや artean,や erretikuluや endoplasmikotikや

mintzやplasmatikora,やetaやorokorreanやzelulanやbarrenekoやgarraioやguztietan,やkolesterolakやbiや

eraやposibleやdauzkaやmugitzeko:やbesikuletanやedoやbesikuletatikやkanpo.やGarraioやbesikularreanや

bideや exozitikoanや zeharやmugitzenやdirenや besikuletakoやmintzetanや agertzenやdaや kolesterola.や

Aspaldiや ikusiや daや zitoeskeletoaや etenや arrenや deや novoや sintetizatutakoや kolesterolaや erretikuluや

endoplasmikotikや mintzや plasmatikoraや garraiatzenや dela91,や berazや kolesterolarenや garraioや

besikularraや ezや daや ezinbestekoa.や Garraioや ezまbesikularや garrantzitsuenaや proteinaや

garraiatzaileekや egingoや lukete;や LまFABPや aipatuaや izanや da,や bainaや badaudeや proposaturikoや

proteinaやgehiago,やScpま2やetaやScpまxや(sterolやcarrierやprotein)92,93やedoや1まkabeolina94ま96,やadibidez.やや

Behazuneanや jariatutakoや PLまetatikや %95aや PCや da.や PCまrenや garraiorakoや mekanismoや

besikularrakや etaや ezまbesikularrakや proposatuや izanや dira,や bateraや funtzionaや lezaketenak97.や

Azkenや lanや horretan,や Wustnerまekや etaや kideek,や gainera,や hirugarrenや garraioまmoduや batや

proposatzenやdute:やPCまrenやalbokoやdifusioaやmintzやplasmatikoarenやbarnekoやhemimintzeanや

zehar.や Halaや ere,や PLや biliarreanや PCまkや duenや proportzioや hainや altuaや azaltzeko,や mekanismoや

espezifikoagoakや aurkitzenや saiatuや izanやdiraや ikerlariak.やPCまTPや (phosphatidylcholineや transferや

protein),やinやvitroやmintzenやartekoやPCまtransferentziaやespezifikoaやburutzeagatik98やbehazuneraや

jariatukoやdenやPCまrenやgarraiatzaileやbezalaやproposatuやizanやda99.やLanやberriagoetanやPCまTPやPLま

akやbehazuneraやjariatuakやizanやdaitezenやbeharrezkoaやezやdelaやikusiやda,やPCまTPま/まやsaguetanやPLや

biliarrarenや jariapenaや normalaや delako100.や Jariatzenや denや PCや guztiakや ezや duや zertanや mintzや

kanalikularreraや bidaliaや izanや behar;や mintzや kanalikularreanや bertanや PCまrenや sorreraや emanや

daitekeelaやaurkituやda,やfosfatidiletanolaminarenやmetilazioarenやbidezkoa101.や

27

A. SARRERA

や

2.2.3やKanporaketaやkanalikularraや

Sinusoidekoやodolarenや etaやbehazunarenや artekoやkontzentrazioまgradienteakやosoやhandiakや

dira.や Horiや delaや eta,や kanporaketaや kanalikularrerakoや garraioまsistemaや gehienakや ATPま

gastuarenや menpekoakや dira,や Abcや (ATPまbindingや cassette)や garraiatzaileenや familiakoak,や

askotarikoやligandoやorganikoやzeinやinorganikoakやdituztenak.やや

GBやmonobalenteakやBsepまekやkanporatzenやdituや (bileや saltや exportやpump,やAbcB11;やSpgpやereや

deitua)102ま104,や etaや GBまenや garraiatzaileや fisiologikoaや delaや frogatuや izanや da105,106.や Zenbaitや

xenobiotikorenや kanporaketaや ereや burutuやdezakeelaやdeskribatuやda107,や bainaやpuntuやhorrenや

kontrakoやindizioakやereやtopatuやizanやdira108.や

Gizakiarengan,や akatsや genetikorenや batengatikや BSEPや proteinaや funtzionalaや ezや deneanや

adierazten,や PFICま2や (kolestasiや intrahepatikoや progresiboや familiar,や progressiveや familialや

intrahepaticや cholestasis)や gaixotasuneanや adibidez,や behazunekoや GBまmailakや %1eraや jaistenや

?

Na+/K+ ATPasa

Ntcp

Oatpどak

Na+Na+

Na+K+

Na+GB

Na+Na+

GSH, HCO3どNa+

Na+GB, AOど

(KO+)

OSTü/OSTé?Na+

Na+GB

Mrp4

Na+GSH

Na+GB, AOど

Mrp1 – Mrp3

Na+GB

AOど

BsepGB

AbcG5/G8

Kol

Kol

NPC1L1

Mdr2/3

PC

Ae2

HCO3ど

Clど

AQP

H2O

Bcrp

sulfoどAOど

Mdr1

KO+

Mrp2

GSH, GB, AOど

Clど

FICど1

?

A.11 Irudia: Garraiatzaile hepatobiliar garrantzitsuenak. Bi hepatozito adierazi dira, tartean kanalikulu biliarra dutenak. Ezkerrekoan, mintz basolateralean GBどen barneraketan parte hartzen duten garraiatzaileak daude, eta apikalean GBどen menpeko behazunaren frakzioaren sormenean parte hartzen dutenak. Eskumakoan, mintz basolateralean GBどen kanporaketa burutzen dutenak eta apikalean GBどen ezどmenpeko behazunaren frakzioaren sormenean parte hartzen dutenak adierazi dira. NPC1L1 –en eta OSTü/OSTéどren adierazpen hepatikoa gizakiarengan deskribatu dira bakarrik. Laburdurak: GB – gatz biliar, AOど – anioi organiko, KO+ – katioi organiko, GSH – glutation erreduzitu, kol – kolesterol, PC – fosfatidilkolina.

28


dira109,やbehazunarenやfluxuarenやmurrizketaや(kolestasia)やdramatikoaやeragitenやduena.やSaguanや

aldiz,や Bsepまenや inaktibazioakや %30eraや jaistenや dituや soilikや behazunekoや GBまmailak,や fluxuaや

gutxiやmurriztenやdelarik110.やHorrekや iradokitzenやduやsaguarenやmintzやkanalikularretanやbesteや

sistemaやgarraiatzailerenやbatやegonや litekeela.やAdibidezやMdr1や (multidrugやresistanceやproteinや1,や

AbcB1),や garraiatzaileや poliespezifikoaや dena111,や drogaや askorenや kanporaketaや burutzenや duや

(ikusiや beherago);や inや vitroや saioetanや afinitateや baxuarekinやTCや garraiatzekoや gaiやdelaや behatuや

da105.や Bestalde,や Mrp2や (multidrugや resistanceや relatedや proteinや 2;や AbcC2;や cMoatや ereや deitua),や

hepatozitoarenやkanalikuluanやanioiやorganikoakやesportatzenやdituenaや (ikusiやbeherago),やGBや

dibalenteakや (sulfatatuakや edoや glukuronidatuak)112や etaや kolestasiarenや tratamendurakoや

erabiltzenやdenやtauroursodesoxikolatoaや (TUDC)113やgarraiatzekoやgaiやdaや inやvitro,やetaや itxurazや

inやvivoやere114ま116.やや

BehinやGBまakやkanalikuluraやjariatuやdirela,やhoriekやPCやetaやkolesterolarenやjariapenaやeragitenや

dute,や mintzや kanalikularrekoや kanpokoや hemimintzetikや erauziz117.や Behazunekoや PLまak,や

berezikiや PC118,1

Jakintza-arloa: Biologia€¦ · lipidoak, baina baita behazunera ere, eta SND1-en eta behazunaren...

Documents

Transcript of Jakintza-arloa: Biologia€¦ · lipidoak, baina baita behazunera ere, eta SND1-en eta behazunaren...