19 estrategia

Iruñerrirako Hiri Mugikortasun Iraunkorreko Planaren

(IHMIP)

Estrategia Betebeharrekolurralde-plangintzarenegituraketa 1.1Esparrunagusia HirigintzaetalurraldearenantolamenduaErantzutendienhelburuorokorrak 5eta23EstrategiarenlogikaPertsonen eta salgaien mugikortasuna jardueren banaketa geografikoaren mende dago.Mugikortasunari,garraioarietazirkulazioarihirigintzaren(hirikoeskalan)etaLurraldeAntolamenduaren(metropoli-eskalan)entitateindependentegisaheltzenbazaie,eraginnegatiboaskoleunduahal izangodira, baina ez zaio arazoaren erroari helduko. Optimora hurbiltzen diren konponbideak eskaini ahalizateko, batasun moduan hartu beharko da Metropolialde osoan sortzen den lurralde-jarduera-mugikortasunsistemaosoa.Egun dagoen lurralde-antolamenduko eta hirigintzako araudia nahiko osoa da lurralde-plangintzakomailaaltuenetan (LurraldeAntolamendurakoPlanak–LAP)etahiri-plangintzan (UdalPlanOrokorrak–UPO eta udalerri txikiagoetan haiek ordezten dituzten arauak), baina horiek antolatu edo giltzatukodituen tarteko maila bat falta da. LAPen xedea da lurraldea antolatzea, Nafarroa zatituta dagoen 5eremuakaintzathartuta,etaerdikoeremua,3.LAPereesatenzaio,izangolitzatekeIHMIParenesparruahartuko lukeena. 3. LAP horren helburuen eta estrategien artean “mugikortasun iraunkorra sustatzeadago, garraio publikoan, gutxiago kutsatzen duten sistemetan, eta oinezkoentzako eta bizikletetarakoespazio handiagoan oinarri hartuta”. Mugikortasun Iraunkorreko Plan bat egitea (ICT1-P1) 3. LAPakproposatutako proiektu estrategikoetako bat da. Baina mugikortasun-, garraio- eta zirkulazio-sistemanahitaez generikoadenmodubatean lantzenda LAPen, etaudal-plangintzak ezinditu erabat kontuanhartu metropoli-arazoak. Metropolialdeko tarteko artikulazioko maila horretan, Iruñerriko HiriMugikortasun Iraunkorraren aldeko Itun bat egoteak, aho batez onetsiak, bermatzen du esku hartzenduten alde guztien lotura bat, Nafarroako Foru Komunitateko Administrazioaren, IruñerrikoMankomunitatearen eta izenpetu zuten udalerrien konpromisoak eta betebeharrak ezartzen dituenneurrian,bakoitzabereneskumenenesparruan.Espazio-eremua Metropolialdeosoa.JarduketenproposamenaAldebatetik,3.LAPaeguneratzea/aldatzeaproposatzenda:• “3. LAParen eguneratzea” izapidetuko litzateke, IHMIPak haren erabakiak edo irizpideak gehiago

zehaztukoedoosatukolituzketenedukiakekarrikobalitu.• “3. LAParenaldaketa” izapidetuko litzateke, IHMIParenedukiek3. LAParenedukia aldatukobalute,

bainaezdabeharrezkotzatjotzenberrikuspenaizapidetzea.Horrenbestez, garraio publikoa, bizikletetarako ibilbideen sarea edo “jarduera zibikoko ardatzak”oinezkoentzako ibilbide moduan egituratzeko oinarrizko egitura gehiago zehaztuko balu IHMIPak,komenigarria izango litzateke3.LAPaaldehorretatikeguneratzea. IHMIParenerabakieneta3.LAParenerabakien artean kontraesanak baleude, orduan bakarrik izango litzateke beharrezkoa aldatzeaizapidetzea,IHMIPabatetortzeko3.LAParekin.Beste alde batetik,maila exekutibo eta pragmatikoago batean, ez da beharrezkotzat jotzen IHMIPetikeratortzen diren hirigintza-jarduketak koordinatzeko udal desberdinek lurralde-antolamenduko tresnabatedukitzea,planestrategikomoduanulertzenbaita.NahikoakizanbeharkoluketeMugikortasunarenaldeko Itunaketaeskuhartzendutenadministrazioeketaerakundeekelkarrekinahobatezonartutakokonpromisoeketabetebeharrek.Ezdahori eragozpenaaurreratzekoegokiadenean,behin IHMIPaonartuta, aztertubeharkodelabereerabakiak gauzatzeko berariazko tresnak egitea komenigarria den, gauzatu nahi diren jarduerennorainokoaren arabera, hala nola Urbanizatzeko Obra Proiektuak eta bai udalez gaindiko eraginarenproiektusektorialakedoudalezgaindikoplansektorialak.Interakzioakbesteestrategiabatzuekin 1.2,2.2,3.4,4.1eta4.3

Betetzea(urteak) Inbertsioa(milioi€) Jard.etamant.(M€/urte)<4 4-8 >8 <0,5 0,5–1 1-5 5-10 >10 <0,5 0,5–1 >1x x

Estrategia Lurralde-artikulazioahiri-zelulatan 1.2Esparrunagusia HirigintzaetalurraldearenantolamenduaErantzutendienhelburuorokorrak 1,14,15,16,17,19,20,21eta22EstrategiarenlogikaHistorian zehar hiriak fluxuen banaketa-logika baten arabera garatzen joan dira, une bakoitzean bereinguruabarreierantzutenziena.Betiexistituizandabideenhierarkiabat,gehiagoedogutxiagoesplizitua,fluxu desberdinak hiriko bideen sarean banatzen zituena. XX.mendearen bigarren erdian, automobilabat-batean sartzeak ekarri zituen ibilgailuen zirkulazioko fluxu handiak, eta fluxu horiek, ibilbideakmurrizteko,bigarrenmailakobideensareaerabiltzenzuten,eta,ibilgailuahelmuganuzteko,aparkatzekoeremua progresiboki zabaltzen hasi ziren. Hartara, kasu askotan, hasiera batean diseinatu zeneanpentsatu zen eginkizuna aldatu da bideen sarean eta horrek eragina izan du inguruko lurraldearenfuntzionaltasunean.Estrategia honen helburua da hiri-bilbearen eredu bat esplizitu bihurtzea, non oinarria zelulak izangodiren, zelulaarteko interstizioz inguratuakegongodirenak. Interstiziohorietatik garraio-eta zirkulazio-fluxuak ibiliko dira. Zelulen barnealdean, zelularen barne-funtzionamendurako beharrezkoak direnmugimenduakbainoezdiraegiten,etazeluladesberdinenartekoerlazioakzelulaartekointerstizioetatikegitendira.Espazio-eremua Metropolialdeosoa.Jarduketenproposamena

• Lurraldeaantolatzeabiosagairenbidez:o Barnean koherenteak diren hiri-zelulak definitzea. Haien barnean hiriko jarduera

desberdinakgaratzendira(bizitzekoa,industriakoa,hirugarrensektorekoaetaabar).o Hierarkia-maila handiagoko bideen sarea definitzea, zelula arteko interstizioetan

kokatuta.Hiri-zeluladesberdinenartekoelkarrekikoerlazioaahalbidetzendu.• Zelulakdefinitzekoprintzipioakhauekdira:

o Zelulenertzakedomugakhesifisikoakdira(naturalakedoartifizialak).o Zelulen barnean ez dago zirkulazio-fluxurik edo igarotze-garraiokorik, hau da, jatorria

edohelmugazelularenbarneanezdutenak.o Zelulakzenbaitmotatakoakdiraeta,horrenarabera,tratamenduadesberdinada.Hori

dela-eta,zelulenbarneanezdanahitaezzirkulazioguztiamugatzen,etaezdanahitaezmugatzen ibilgailu-mota guztien zirkulazio orokortua (adibidez, industrialdeetan,ibilgailu astunen zirkulazioa egongo da; lurralde osoan, gerta daiteke beharrezkoaizatea hiri-banaketako ibilgailuei sarbideak mantentzea, oso tamaina txikiko zelulenkasuanizanezik…).

o Hiri-zelulek tamaina aski handia eduki behar dute, barnean zirkulazioa eta garraioabaketzeak ingurumenean hobekuntza sendoa izateko aukera emateko. Baina, eraberean,ezindahandiegiaizan,berenpuntuguztietatikhierarkiahandienekobideetaradagoendistantziakirisgarritasunaez-beharrezkoedopremiagabekomoduanmurrizteaeragiteko.

• Proposamenhauprogresibokietamalgutasunezgauzatubeharda,fasedesberdinetan:o Lehenbizikoan:esku-hartzeakbideetan(norabidealdaketak,biratzeamugatzea…).o Bigarrengoan: kaleak egokitzea, plataforma bakar bat ezartzearen bidez, zirkulazioa

mugatzekobainaguztizmurriztugabe.o Hirugarrengoan:igarotze-zirkulazioosoakentzea("sartzekozerrendazuriak").

• Jarraian, zelulen definizio-proposamen bat jasotzen da, udal bakoitzak baliodundu edo aldatubeharduena,bereirizpideaketalehentasunpartikularrakkontuanhartuta:

Interakzioakbesteestrategiabatzuekin 2.1,2.2,3.1,4.1eta5.2Betetzea(urteak) Inbertsioa(milioi€) Jard.etamant.(M€/urte)

<4 4-8 >8 <0,5 0,5–1 1-5 5-10 >10 <0,5 0,5–1 >1 x x x

Oharrak:Proposamenhonentamainaaintzathartuta,proposatzendazelulapilotubategitea:

o 1.fasea:1,7milioi€.o 2.fasea:8,7milioi€.o 3.fasea:7milioi€.

Oharrak:

Estrategia Hiri-diseinukojardunbideegokiak 2.1Esparrunagusia OinezkoenmugikortasunaErantzutendienhelburuorokorrak 1,4,8,11,14,16,17,18,19eta20EstrategiarenlogikaXXI. mendeko hiriak oinezkoei toki gehiago emango dien berdiseinua eskatzen du, eta kalitatehandiagoko tokia, mugikortasun modu berriak ezartzeko bidea emanda (besteak beste, bizikleta).Kasuistikaosozabaladaetalordaitezkeenkonponbideakugari,denakberenaldeonetatxarbereziekin.Erabateko uniformetzea lortzea posible izan gabe, komeni da konponbideen bateratze batera iristensaiatzea,Metropolialdearenlurraldeosoarenkoherentziafuntzionalaetaestetikoabilatuta.Espazio-eremua Metropolialdeosoa.Jarduketenproposamena• Jardunbide egokien katalogo bat sortzea proposatzen da, gehienbat Metropolialdeko adibideekin

irudiztatuak, lagunduko baitu metropoli-multzoaren irudi sendoagoa ematen eta, aldi berean,eskalakoekonomiakazaleratzeaekarrikobaitu,diseinuaridagozkionahaleginakpartekatzean.

• Proposamenekbarneanhartubehardituztebaikontsideraziofuntzionalakbaietadiseinukoirizpideorokorraketaakaberakere,esparruhauetan:

o Irizpideorokorrak:irisgarritasununibertsala.§ Bete beharreko arauak (VIV/561/2010 Agindua aplikatzea) aplikatzeko irizpide

orokorraketagoragokomailakoestandarrak(espaloienzabalerak,egotekoeremuak…).§ Oinezkoentzakoibilbideak,20edo30ekoeremuak(zirkulatzekoabiadura20km/hedo

30 km/h izateko diseinatutako eremuak), bizitegi-lehentasunezko eremuak etaoinezkoentzako guneak. Dagoena antolatzea (ibilbide partzial egokiak eta egotekoeremuak). Puntu bereziak identifikatzea bide- eta pertsona-segurtasunaren gaian.Sarbideakmugatzekosistemak(matrikulenkontrola).

o Galtzadaetaaparkalekua.§ Bideak hierarkizatzea eta xede diren abiadurak (50/30/20 km/h). Guneak

mugarriztatzea(ateberdeak).§ Espazioa berriro izendatzeko irizpideak. Zirkulazioa moteltzeko neurriak, zirkulazio-

abiadura gutxitzeko. Gomendatutako diseinuak bideen tipologiarengatik (adibidez,bateriakoaparkamenduez-intrusiboaespaloietan).

o Oinezkoenigarobideak.§ Hierarkiaaltukobideakiragazkortzea.Oinezkoentzakoibilbideakgogokoizatendituzten

lerroetarahurbiltzea.Gurutzatzekodistantziamurriztea(“belarriak”,babeslekuak).§ Zeharkakoebakera.Zintarriakbeheratzeaoinezkoenigarobideakgoratzearenaurrean.§ Ikuspena hobetzea. Automobilak aparkatzeko plazak motorrak eta/edo bizikletak

aparkatzekoplazabihurtzea,berariazkoargiak.o Elkarguneak.

§ Semaforoak kokatzeko irizpideak. Zikloen eta fase berdeen diseinua, lehentasunaemandaoinezkoei,txirrindularieietahiri-garraioari.

§ Biribilguneak. Kokatzeko irizpide orokorrak. Oinezkoak igarotzeko itzulinguruakminimizatzekoirizpideak.Txirrindulariensegurtasunahobetzekoirizpideak.

o Mugikortasun bertikala. Mugikortasun bertikal lagunduko elementuak kokatzeko irizpideak(arrapalak,igogailuaketaeskaileramekanikoak).

• Borondatez parte hartu nahi duten erabakitzaile guztiak kontuan hartuko dituen idazketa prozesubatijarraitubehardiotestuak.Ikuspuntudesberdinakegondaitezkeenedoelkarrengandikurrunduzdoazen irizpideak dauden kasuetan (biribilguneak, biratzekoak ez diren elkarguneen aurrean,oinezkoentzakoigarobidegoratuak,beheratutadaudenzintarrienaurrean…),katalogoakagerianjarribehar ditu dauden aukerak eta beren alde onak eta txarrak, testuinguruan behar bezala kokatuta,erabakiakhartubehardituztenekegokiadeninformazioguztiaedukidezaten.

Interakzioakbesteestrategiabatzuekin 1.2,3.2,3.3,3.4,4.4,5.2eta7.1Betetzea(urteak) Inbertsioa(milioi€) Jard.etamant.(M€/urte)

<4 4-8 >8 <0,5 0,5–1 1-5 5-10 >10 <0,5 0,5–1 >1X X

Estrategia Oinezkoentzakoibilbideenmetropoli-sarea 2.2Esparrunagusia OinezkoenmugikortasunaErantzutendienhelburuorokorrak 2eta4EstrategiarenlogikaNahiz eta Metropolialdearen tamainak ez duen ahalbidetzen oinez egindako desplazamenduakdesplazamendu guztien konponbidea izatea, oinezko mugikortasuna aukera bikaina da distantzialaburretarako, baina kasu askotan ez da erraza mugakideak diren udalerrien eta/edo auzoen artean.Arazoa da azpiegituren baldintzek edo azpiegiturarik ez egoteak ez dutela biderik ematen lekualdatzehorietarakoegun,edobideaematendutebainaosoerosoaezdenmodubateanedo,aregehiago,ez-seguruan.Espazio-eremua Metropolialdeosoa.Jarduketenproposamena• Udalerri bakoitza udalerrimugakideekin komunikatuko duenoinezkoen ibilbideen sare bat zehaztu

nahi da, erosotasun- eta segurtasun-baldintza egokiekin. Udalerrien arteko ibilbide guztiakantolatzeak, dagozkien udal-bilbeen bidez, ahalbidetuko du Metropolialdeko gune guztien artekooinezkokonexioa.

• Hasierabateandaudenbaldintzak,orohar,ezdirenezegokiaketahesidezentedaudenez,irizpideak

ezartzean malgutasunez jokatu behar da. Irizpide optimoek erreferentzia gisa balio behar dute,esparruhauetakobakoitzeanprogresibokihurbiltzeko:

o Irizpide orokorrak. Ibilbideek, tamainek, hornidurek eta akaberek ahalbidetu behar dute

ahalmen urritasuna duten pertsonak iristea eta bai erabiltzea ere modu autonomoan etasegurtasun-baldintzetan.

o Zeharkakoebakera.Zabaleraminimooptimoa(3m,bioinezkokobitaldegurutzatzekoaukeraematen duena). Zabalera desiragarria (6 m, gurpildun aulkien bi talde gurutzatzeko aukeraematenduena).Zeharkakomaldamaximoa,%2.

o Luzetarako profila. Arrapala maximoa eta irisgarritasun unibertsala (desiragarria, %6; %8, 6metroraino; %10, 3 metroraino). Lauguneak. Mugikortasun bertikalerako laguntzak, egokiabada.

o Puntu bereziak. Zirkulazio motorduneko bideen elkarguneak (oinezkoen igarobideak,semaforoaketaabar).Errepideenetaburdinbideenazpikoetagainekoigarobideak.Igarotzekoaltueralibreaezda2,2metrobainotxikiagoaizango.

o Materialak eta akaberak. Gomendio teknikoak eta estetikoak. Saretak eta drainadurak.Oinezkoentzakoibilbideakezbaduelementuhorizontalikmugatzekolurrarenmailan,zerrendapodotaktilbategongoda(oinezhautematekoa)luzetarakonoranzkoan.

o Ekipamenduak. Altzariak (bankuak, paperontziak eta abar). Eskudelak, barandak eta hesiak.Seinaleak. Argiztatzea (argiztatze artifiziala aukeratzen bada, intentsitatea uniformea izangoda, 20 lux-ekoa). Landareak (zuhaitz hosto-erorkorrak lerrokaduran, itzala emateko udan,baina eguzki izpiei igarotzen uzteko neguan). Eguraldi txarra egiten duenerako babeslekuak.Atsedenhartzekoeremuak.

o Bizikleten zirkulazioarekin aldi berean izateko irizpideak, beharrezkoa bada. Trantsiziokodiseinuaketairaunkorrak(ezintasunfisikokoedoekonomikokokasuetan).

o Segurtasunfisikokoirizpideorokorrak.Arretagenerokoikuspegiari.Interakzioakbesteestrategiabatzuekin 1.2eta3.1

Betetzea(urteak) Inbertsioa(milioi€) Jard.etamant.(M€/urte)<4 4-8 >8 <0,5 0,5–1 1-5 5-10 >10 <0,5 0,5–1 >1 x x x

Estrategia Txirrindularientzakoibilbideenmetropoli-sarea 3.1Esparrunagusia BizikletenmugikortasunaErantzutendienhelburuorokorrak 5,6,7eta8EstrategiarenlogikaDistantzia ertainetarako desplazamendu-bitarteko egoki moduan bizikleta erabiltzearen hedatzepremiazkoak exijitzen du lekualdatzeetako baldintzak erosoak izatea eta, batik bat, seguruak. Hirienbarnean ibilgailu motordunen zirkulazio-abiadurak murriztu egin litezke kasu askotan istripuenprobabilitateaketahaienondorioakminimizatzeko(30ekoeremuak,bizikidetza-eremuaketaabar),eta,beraz, ez da nahitaezkoa bizikletak bereiz ibiltzeko erreiak unibertsalizatzea, bereziki leku aldetikomurriztapenek fisikoki oso zail, edo areago, ezinezko, egiten dutenean bideen erabiltzaile guztiakbereiztea.Hiriartekoesparruan,kontrara,zirkulazioabiadurahandiekezinbestekoegitendutebizikletaksoil-soilikibiltzekoguneerreserbatuaksortzea.Espazio-eremua Metropolialdeosoa.Jarduketenproposamena• Metropolialdekoerakarpen-guneguztiakerosotasunezetasegurtasunezberenarteankonektatzeko

bideaemangoduenbizikleta-bideesklusiboensareazehaztubeharda.

• Bide horiek diseinatzeko irizpideek inguruabar desberdinetara egokitu beharko dute, hiriarteko

esparrurakohirualternatibagenerikonagusirekin.Honelaizendadaitezke:o Bizikleta-erreia galtzada nagusian, zirkulazioko gainerako elementuetatik bereizia gehienbat

oztopofisikoenbidez.o Bidegorria,plataformaindependenteaetasoil-soiliktxirrindulariekerabilibeharrekoa.o Bizikleta-bidexka.Plataformaindependenteada,nonoinezkoenetatxirrindularienzirkulazioek

bategitenduten.Elkarrekinibiltzeakexijitzenduzirkulatzekoabiaduramugatzea.Ikuspenonadagoentokietangehienezere30km/hizandaiteke.

• Irizpideakhauenaraberaezarribehardira:o Ibilbidea oinplanoan. Bihurgune egokiak diseinuko abiadurarako, 50 km/h, ez badute

oinezkoekin batera ibili behar; 30 km/h, elkarrekin ibili behar badute. Ibilbideak ahalik etazuzenena izan behar du, errepide konbentzionaletatik ahalik eta gutxiena aldenduta,erakargarriaizandadin(luzeraezda%25bainogehiagohandituko).

o Zeharkakoebakidura.Gutxienekozabalera(1,1metrokozabaleranorabidebakarrekoerreian,eta 2,4 metroko zabalera bi norabideko erreian, gehi babesak, zirkulazio orokorrekoerreiarekiko, gutxienez, 0,7 metrokoak izan behar dutenak). Oinezkoak ere ibiliko direnbidexkarengutxienekozabaleradesiragarria,5m.Zeharkakomaldamaximoa,%2.

o Luzetarako profila. Arrapala maximoa, zati laburretan izan ezik, %5. Mugikortasunbertikalerakolaguntzak,desnibelhandienkasuan.

o Puntu bereziak. Elkarguneak zirkulazio motorduneko bideekin (utzi pasatzen, stopa edonahitaez geratzea, semaforoak…). Errepideen eta burdinbideen azpiko eta gainekoigarobideak. Oinezkoekin batera ibili beharreko puntu bereziak (seinaleak, abiaduragutxitzekoak).

o Materialak eta akaberak. Gomendio teknikoak eta estetikoak (kolore uniformea, aukeran,gorria).Saretaketadrainadurak.

o Ekipamenduak.Hesiak.Seinaleak.Argiak.Atsedenhartzekoeremuak.Interakzioakbesteestrategiabatzuekin 1.2,2.2,3.2,3.3eta3.4

Betetzea(urteak) Inbertsioa(milioi€) Jard.etamant.(M€/urte)<4 4-8 >8 <0,5 0,5–1 1-5 5-10 >10 <0,5 0,5–1 >1 x X X

Estrategia Bizikletakaparkatzekoguneenmetropoli-sarea 3.2Esparrunagusia BizikletenmugikortasunaErantzutendienhelburuorokorrak 5,7eta8EstrategiarenlogikaBizikletaerabiltzeak,besteedozeinibilgailuerabiltzeakbezala,erabiliondorenaparkatuahalizatekotokibateskatzendu.Bizikletakaparkatzekogunerikezegoteakeraginbisualnegatiboaizandezake,bideetanibiltzen diren gainerako erabiltzaileei eragozpenak ekar diezazkieke, eta bai bizikletak lapurtu etahondatzeko arriskuak ere txirrindulariei. Jatorrian eta helmuganbizikletak aparkatzeko gune eroso etaseguruaedukitzeaezinbestekobaldintzadabizikletasustatzeko.Espazio-eremua Metropolialdeosoa.Jarduketenproposamena• Gomendagarria da aparkatzeko guneen tipologia ahalik eta uniformeena ezartzea Metropolialde

osorako,baikontsideraziofuntzionalengatik,baiestetikoengatikere.o Irtenbidea ez da bakarra eta merkatuan modelo asko daude, bakoitza bere abantaila eta

desabantailekin(estetika,segurtasuna,polibalentzia,egonkortasuna,erosotasuna,kostuaetaabar).

o Iraupen laburreko aparkatzeak egiteko bideetan U alderantzikatu erako euskarria, berealdaerekin,onentzatjotzenda.Bizikletakoadrotiketabigurpiletatikfinkatzekoaukeraematendu.

o Iraupenluzekoaparkatzeakegiteko,hainbataukeradaude,ezaugarrietakostudesberdinekin.Bizitegi-eremuetan kontsignak erabil daitezke, bizikletak eraikinetan uzteko aukerarik ezdagoenetan. Zaintzarako langileak dituzten estazioak, bizikletetarako estazioak, jar daitezkehelmugan eskaera handia duten tokietan (unibertsitateak, autobus- edo tren-geltokiak etaabar).

o Eraikinenbarnekoaparkamenduetarako(barneanhartutaautomobilenaparkalekuak)emaitzaonak ematen dituzten aukera asko daude (gurpil-euskarriak, hormako euskarriak, altuerabikoitzekoeuskarriak,euskarribertikalindependenteak).

• Bizikletak aparkatzeko guneen sareak lurralde osoa estali behar du modu trinkoan eta ingurunebakoitzeraegokituta,bizikleta-ibilbidearenetahelburuarenarteanbeti, hirikoaltzarietanaparkatzeespontaneoaminimizatzeko.Zenbaitmotaosagarriegongodira:

o Jatorrian sare bat egongo da (lokal hutsak, egoiliarren aparkalekuak, kontsignak…), bizitegi-eraikinetangabeziakdaudentokietan.

o Helmugetandentsitatebaxukosarekapilarbategongoda,lurraldeosoanbanatuta.o Aparkalekuhandiak(zaindutaegondaitezke),erakarpen-guneberezietan.o Bizikletak aparkatzeko gune publikoez gain, gune pribatuak egon daitezke enpresen

esparruetan,ikastetxeenbarnealdean…o Kokatze progresiboak herritarren ekimenetan oinarritu behar du, eta erabiltzaileek beren

eskaerakhelarazteaerraztubeharda.• Oso komenigarria da aparkatzeko guneak seinaleztatzea, ezartzeko lehen fase batean, azpiegitura

berrihauekezagutarazteko.o Jadabizikletakaparkatzekoguneaskodaudentokietan,seinaleztatzeakselektiboaizanbehar

du,seinaleeninpaktubisualamurriztuta.o Seinaleekeragindidaktikoaizandezakete,esatebaterako,bizikletazuzennolalotubeharden

adierazita.o On line informazioko sistema batek bizikletak aparkatzeko gune-mota desberdinen

kokalekuarenetahaienezaugarrieninformazioaemandezake.• Bizikletak aparkatzeko gune handienek (zainduak eta/edo esparru itxietan kokatuak) bizikleta

elektrikoenbateriakkargatzekosistemakeskainiahalizangolituzkete.Interakzioakbesteestrategiabatzuekin 2.2,3.1,3.3eta3.4

Betetzea(urteak) Inbertsioa(milioi€) Jard.etamant.(M€/urte)<4 4-8 >8 <0,5 0,5–1 1-5 5-10 >10 <0,5 0,5–1 >1X x X

Estrategia Bizikletapublikoarenmetropoli-sistema 3.3Esparrunagusia BizikletenmugikortasunaErantzutendienhelburuorokorrak 5,6,7,8eta11EstrategiarenlogikaBizikletapublikoensistemekbizikletabatzuk jartzendituzteherritarrenesku,aldibaterakoerabiltzeko,eta zenbait estaziotan hartu eta uzten dira. Bizikleta publikoak hiriko geraleku batetik beste baterajoatekoerabildaitezke, jatorrizkotokiraedopuntura itzulibehar izangabe.Bizikletarenarloan,garraiopublikokolektiboarenbaliokideada(prezioadu,estaziojakinbatzuk,erakundekudeatzailebatetaabar).Erabilgarria izateko, erabiltzaileen desplazamendu-beharretara egokitu behar du, eta, hortaz, IruñekoMetropolialdean,udalenmugakgainditukodituztenestazioenestaldurabatbeharda.Espazio-eremua Erabakibeharrekoudalerriak.Jarduketenproposamena• Sistema oso bat diseinatu behar da: estazioak, bizikletak, finantzaketa, kudeaketa… Sistemaren

ardura duen erakunde bat egongo da, Metropolialdearen mailan, zeharkako kudeaketaren bidezustiatukoduena,aldijakinbaterakolizitaziopublikoarenbidez.

• Hirualderdihauekgiltzarriakdiraestazioekinlotuta:o Estaziobakoitzekobizikletakopurua,erabilgarritasun,kapilaritateetakostuarenartekooreka

izanda.o Estaziohorienlokalizazioakbermatubehardulurraldeobjektiboaestaltzea(ezduzertanizan

IruñekoMetropolialdeosoa),autobusekogarraiopublikoakditueneragin-eremuenerradioenantzekoekin (200-400metro) eta bereziki ebaluatuta garraio publikoaren osagarri gisa dueneginkizuna.Estazioekerrazikusietaezagutzekomoduanegonbehardute,etahirikopaisaianintegratuta.

o Estazioen egiturak barnean hartzen ditu azpiegitura (obra zibila, eta argiztatzea etakomunikazioak),aparkatzekomoduluak,etaidentifikazio-etakontrol-sistema(“totema”).

• Bizikletekmardulaketasendoakizanbehardute,identifikatutaegonbehardute,etabandalismoarenetalapurretenkontrakosistemakedukibehardituzte.

o Elektrikoakizandaitezke.Bateriaketakargatzekosistemakedukitzeaeskatzenduhorrek.o Horrezgain,GPSaereedukidezakete,galdudirenedoebatsidituztenbizikletakaurkitzeko.

• Etengabekalkulatubehardalibredaudenbizikletenetafinkagailuenkopuruaeta,ondorioz,bizikletakberrirojartzekologistikadefinitubeharda.

o Jeneralean, funtzionamendu kritikotzat jotzen da estazio batean bizikleten edo finkagailuenerabilgarritasuna%20-30ekoa denean (bizikletarik gabe gera daiteke), eta bestemuturrean,%70-80koa(tokirikgabegeradaiteke).

o Eragiketa-zentrobatekbizikletakberrirokokatzendituzten ibilgailuenbidezbizikletakberrirobanatzeko logistika erabaki behar du. Erabiltzaileek aukera izan behar dute kontrolatutakoestazioetako bakoitzean bizikleten erabilgarritasunaren eta finkagailu libreen informazioadenboraerrealeaneskuratzekowebbidez(sakelakoetarakoaplikazioak).

• Kudeaketa-,finantzaketa-etatarifikazio-sistemadefinitubeharda.o Noizean behingo erabilerarako aukera egon daiteke (kreditu-txartelaren bidez, adibidez) eta

baiohikorakoere(abonuekin,EskualdekoHiriGarraiokoakizandaitezkeentxartelekinedoez).o Sistemaren kostua zati batean finantzatu daiteke hiriko altzarietan publizitatea ustiatzearen

bidez.• Litekeena da beharrezkoa izatea funtzionamenduari buruzko informazio-kanpaina indartsua egitea

hasieran eta esperientzia gutxi duten erabiltzaileentzako prestakuntza antolatzea; hori eginda,gainera,sistemarensegurtasunahanditukobaitaetagatazkakminimizatukobaitira.

Interakzioakbesteestrategiabatzuekin 3.1eta3.4Betetzea(urteak) Inbertsioa(milioi€) Jard.etamant.(M€/urte)

<4 4-8 >8 <0,5 0,5–1 1-5 5-10 >10 <0,5 0,5–1 >1X X

Estrategia BizikletarenMetropoliPlanZuzentzailea 3.4Esparrunagusia BizikletenmugikortasunaErantzutendienhelburuorokorrak 5,6eta7EstrategiarenlogikaBizikletaren sustatze eta antolatze beharrezkoak komenigarri egiten du lekualdatzeko modu horridagozkion neurri guztiak egituratzea; hartara, pakete orekatu eta trinko bat taxutzeko, non ez dirennagusituko neurritik kanpo osagai batzuk edo besteak (azpiegiturak, bizikleta publikoaren metropoli-sistemaetaabar).Bizikletarekinlotutakogainerakoestrategiakhonenosagaiberezitzathartubehardira,baterakoikuspegibatenmendekoak,sinergiaguztiaklortzekobideaemangoduena.Espazio-eremua Metropolialdeosoa.Jarduketenproposamena• BizikletarenMetropoli Plan Zuzentzaileak esplizituki hartu behar ditu barnean aurreko estrategiak,

etasostenguaematekobestejarduketabatzuenbidezosatubeharda(jarraiandeskribatukodirenaketainteresekoakdirelapixkanaikustendirenak).

• Bizikletarenegunerokoerabileraseguruasustatzekokanpainak.o Txirrindularientzakobideseguruen(bizikleta-erreiak,30ekoeremuak,etaabar)etabizikletak

aparkatzekoguneensareareninformaziosistematikoa(paperaetawebgunea).o Bizikletaerabiltzeakdituenonurapertsonal,sozialetaingurumenekoengainekokanpainak.o Bizikletaelektrikoarenahalmenariburuzkokanpainak.o Bizikletakhautematekokanpainaautomobilenetagarraiopublikokoibilgailuengidarientzat.o Bizikletaren (pribatua eta publikoa) eta autobusaren (EHG) intermodalitatea bultzatzeko

kanpainak.o Bizikletaren erabilera seguruaren gaineko kanpainak (kaskoa, ikuspen-baldintzak, Zirkulazio

Kodeaerrespetatzea).o Gainerakogidarienkasuanbezala,txirrindularieialkohol-etadroga-kontsumoarenkanpainak.

• Bizikletasegurtasunezerabiltzekoprestakuntza.o Bizikletagidatzearengainekoikastaroakhaurrentzatikastetxeetan.o Bizikletagidatzearengainekoikastarobereziakhelduetazaharrentzat.

• Sostenguzuzenaketazeharkakoakbizikletarenmetropoli-erabilerari.o MugikortasunarenMetropoliBulegoak(aurrerago,7.1estrategiaikusi)hitzarmenaksustatuko

dituenpresekin,haietako langileekbizikletaerabiltzeko (bizikletakaparkatzekoguneak;diru-pizgarriak; dutxak, lantegi-armairuak eta aldagelak; bizikletak eskuratzea; eta abar) GizarteErantzukizunKorporatibokoenpresa-politikenbarnean.

o Mugikortasunaren Metropoli Bulegoak hitzarmenak egingo ditu inguruneko saltokiekin,lantokiranorberebizikletanedopublikoanjoateasustatzeko.

o Zergen arloko laguntzak (foru- edo udal-mailakoak) enpresetarako, langileek bizikletaerabiltzeabultzatzeko.

• Bizikletarenerabilerababesteaantolatzea.o BizikletakerregistratzekoetamarkatzekosistemaIruñekoMetropolialdeosorazabaltzea.o BizikletarenMetropoliMahaiaedoBizikletenMugikortasunarenMetropoliForoasortzea.o Bizikletarenzentrointegralbatsortzea,ChicagokoMcDonald’sCycleCenteredoSevillakoBike

Centerzentroenantzera.

Interakzioakbesteestrategiabatzuekin 1.1,2.2,3.1,3.2,3.3eta4.1Betetzea(urteak) Inbertsioa(milioi€) Jard.etamant.(M€/urte)

<4 4-8 >8 <0,5 0,5–1 1-5 5-10 >10 <0,5 0,5–1 >1x x x

Estrategia EskualdekoHiriGarraioarenPrestazioHandikoSarea 4.1Esparrunagusia GarraiopublikoaErantzutendienhelburuorokorrak 3,9,10,11,12,13,14,16eta23EstrategiarenlogikaMetropolialdean garraio publikoa erabiltzeko oztopo nagusietako bat da antzeko ibilbideetan,automobilarenaurrean,denboraaldetik lehiakortasuntxikiagoaduela.Desplazamenduerradialetarako,EskualdekoHiriGarraioa(EHG)osolehiakorradenaukerabatizandaitekeetapertsonakopuruhandiakmugiarazteko gauza, ezaugarri egokiak ematen bazaizkio. Ibilgailu pribatutik EHGrako aldaketaerakargarriaizangodabidaia-etaitxarote-denborakmurriztenbadira,etahorrekeskatzenduplataformabereiztea, hartara, zirkulazioko gainerako elementuek ez eragiteko autobusari. Gainera, ibilgailuratze-prozesuaerraztendutenjarduketakplanteatuahaldira,tranbia-sistemabatenantzera,bainaaskozeretxikiagoadenkostubatekin.Espazio-eremua Garraiopublikokokorridorenagusiak.Jarduketenproposamena• EHGarenPrestazioHandikoSareakfuntsezkozenbaitelementuizangoditu:

o Plataforma bereizia, garraio publikoko ardatz nagusietan oinarrituta, EHGaren L4 eta L7lineetakoetan,etaeraztunbateratzendutenakerdikoaldean:

§ Plataforma bereizia, ibilgailu pribaturako erreiak gutxituta sortua eta aparkatzekozerrendakmurriztuta.

§ Semaforoetan lehentasuna izatea gurutzeguneetan eta biratzeak elkarguneetan. Uhinberdeaardatzhandietan(desfaseoptimizatuaautobusarenabiadurakomertzialerako).

§ SareNagusiarenazterlanaegitenarida.Zerbitzuarenezaugarriakdefinitukoditu.o Flota.PrestazioHandikoSarearidagokionazterlanakerrodadurapneumatikoaduten ibilgailu

tipodesberdinakalderatubeharkoditu,etaaintzathartukodirahaienprestazioak,abantailaketadesabantailak.Hartara,proiektuarenbeharretarakoegokienadenmotahautatukoda.

o Ibilgailuratzekoetaibilgailutikateratzekoestazioak:§ Ibilgailuei iristeaerrazteko,mailan ibilgailuratzeko sistemakplanteadaitezke, nasaren

altueraibilgailuenzoruarenaltuerarekikoproportzionatuadutenak.o Zerbitzuespresakzenbaitordutegitan:

§ Lineaespresekkontuanhartubeharkodituzteudalerrienetaerakarpen-gunenagusienarteko erlazioak –besteak beste, ospitaleak eta aldirietako merkataritzako guneak–,linea-aldaketaksaihestekoIruñearenerdialdean.

§ Halaber, zerbitzua zabaldu ahal izatea aztertuko da, zerbitzu espresen linea berriekinordutegi jakin batzuetan, adibidez, langileak sartzeko eta ateratzeko orduetanindustrialdeeizerbitzuaemanahalizateko.

§ Gauean zerbitzu espresen bat sartzeko aukera ebaluatu behar da eskaera-gunenagusienartean,nagusikiasteburuetan.

• Intermodalitatea sustatze aldera, proposatzen da etorkizuneko EHGaren Prestazio Handiko Sareakhauekizatea:

o Konexioaaldirietakoetorkizunekoaparkalekuekin,lineenburuankokatutakoak,automobilarenetagarraiopublikoarenartekointermodalitateabultzatzeko.

o Loturaonabizikletapribatuarekinetapublikoarekin (bizikletakaparkatzekoguneak,bizikletapublikoarenmetropoli-sistemakoestazioak…)geralekunagusietan.

o Modu gehigarrian, Iruñerritik kanpo datozen hiriarteko autobusek, Tafallatik, Lizarratik edoElizondotik, lotura-zerbitzu moduan, hiriko autobusek duten lehentasun berbera izatekoaukera, lehentasunezko korridoreak eta unibertsitateetan eta ospitaleetan geraleku jakinakerabiltzearidagokionez.

• Estrategia grafikoki tankeratuko da plano baten, EHGaren Prestazio Handiko Sarearen korridorenagusiakmetropoli-eremuanzehaztukodituena.2015eanegindakoproposamenajasotzenda.

Interakzioakbesteestrategiabatzuekin 1.2,3.2,4.3,6.1,6.2eta6.3Betetzea(urteak) Inbertsioa(milioi€) Jard.etamant.(M€/urte)

<4 4-8 >8 <0,5 0,5–1 1-5 5-10 >10 <0,5 0,5–1 >1x x x

Oharrak:

“Sarenagusia”izenekoproposamena.Lineanagusienplanoa(2015ekoazterlana)

Garraiopublikokosarenagusibatenadibidea.RouengoTEORsistema(Frantzia)

Estrategia HobekuntzakEskualdekoHiriGarraioarenlehiakortasunean 4.2Esparrunagusia GarraiopublikoaErantzutendienhelburuorokorrak 3,5,10,11,12,13,14eta16EstrategiarenlogikaAutobus-azpiegituraetazerbitzueneskaintzaegokiasortzeazgain,garraiopublikokosaremodernobatekprestazioonenakedukibeharditusegurtasunean,erosotasuneanetakonfortean,baibereflotaribaietaerabiltzendituen azpiegiturei dagokienez. Aldehorretatik, hobekuntzen sail bat proposatzenda; EHGaautomobilarenaurrean lehiakorragoa izateaekarrikodutenhobekuntzak,hainzuzen.Asmoadagarraiopublikoa sustatzea, ahalik eta zerbitzu onena eskainita, soil-soilik errentagarritasun ekonomikokoirizpideak kontuan izan gabe. Alde horretatik, autobusari lehentasuna emateak ibilbide bereizietangarraiopublikokobidaia-denboraklaburtzenlaguntzendu,etaerakargarrietalehiakorragoaegitendu.Espazio-eremua Metropolialdeosoa.Jarduketenproposamena• Tarifaketaordainbideak:

o Egungo EHGaren ordainbidearen berritze teknologikoa planteatzea komenigarri ikusten da,zenbaitarrazoirengatik:

§ Egungo txartelarekin eta etorkizunean Nafarroarako egongo den garraio publikokotxartelbakarrarekinbateragarriegitea.

§ Bestegarraiobidebatzukordaintzekoaukeraereemangoluke,halanolataxia,bizikletapublikoko sistema eta car sharing publikoa (ibilgailu-mailegua edo ibilgailuen aldibaterakoerabilera).

§ Hartara,tarifa-integraziorakoetalinea-aldaketaintermodaletarakopolitikakezarriahalizangolirateke.

§ Bestealdebatetik,ordaintzekomoduberriaketaegungotxartelakargatzekoaksartzekobideaemangoluke.

o “Mugikortasunaren ordaintzeko sistema integratua” ezartzea proposatzen da, ordainbide bakareta berberarekin hiriko eta hiriarteko garraiobide desberdinak erabiltzea ahalbidetzen duen“txartelbakarra”sortzearenbidez.Jarduketahorrekbideaemangolukemugikortasunasustatzenduten tarifa-politika integratuak ezartzeko: tarifazio eta zonifikazio komuna, linea-aldaketakbaldintza onuragarrietan, deskontuak edo onurak zerbitzuaz egindako erabileraren arabera,onurakgizartekotaldezenbaitentzat,etaabar.

o Ildo berean, gainera, “Ondoren Ordaintzeko Sistema” proposatzen da. Erabiltzaileei hilerofakturatzea eskaintzen du, bidaia kopuruarekin mailaz maila murrizten diren tarifa batzuenarabera,garraiokolektiboaeskuarkierabiltzeasaritzeko.

o Azkenik,bono-taxiaeskualdeosorakohartubehardakontuan.• Geralekuaketaestazioak. EtorkizuneanEHGaren lehiakortasunahobetzekoegingodirenahaleginak

markesinaetainformazio-taulakdituztengeralekuenkopuruahanditzerabideratubehardira.o Irisgarritasununibertsala.Espaziominimoaetamaldaegokiakbermatubehardira,mugikortasun

urrikopertsonak(MUP)igarotzeaahalbidetzeko,baigeralekuanbaietasarbideetanere.o Ikusteko ahalmen urritasuna duten pertsonentzat zoladura podotaktila, oinez hautematekoa,

duten ibilbideak kokatuko dira, gainerako zoladuratik bereiziak, eta gidari gisa funtzionatukodutenaksarreratikEHGanibilgailuratzekoateetaraino.

o Halaber,geralekuetarairistekoseinaleaketazerbitzuarengainekoinformazioa.• Flotaren propultsio-sistema alternatiboak. Proposatzen da berriki Mankomunitateak gauzatutako

“Biobusaren”proiektuarijarraipenaematea.Hainzuzen,araztegietakohondar-lohienbidezsortutakobiometano gasa erabiltzean datza. Horrez gain, autobus elektrikoak erabiltzeko proba pilotu bategiteaproposatzenda.

• Garraio publikoa lehenesteko neurriak. EHGaren bilbeko gainerakorako leheneste-neurriak sartzeaproposatzen da, Prestazio Handiko Sarean aurreikusten diren neurrietatik harago eta barneanhartukolituzketenak:o Autobus-erreiak,buxadurakedopilaketakizatekoarriskuadutenzatietan.o Autobus-erreiak gurutzeguneetatik hurbil (“katu-zuloak”), semaforo bidezko lehentasunarekin,

lehentasunezkosemaforo-fasebatenbidez,Bakeplazanezarritadagoenarenantzera.o Geralekuak zirkulazio-erreian baztergunerik gabe, bidaiariak jaitsi eta igo ondotik ibilgailuak

berriromartxanhasteaerrazteko.Interakzioakbesteestrategiabatzuekin 3.3,4.1,4.3,6.1,6.2eta6.3Betetzea(urteak) Inbertsioa(milioi€) Jard.etamant.(M€/urte)

<4 4-8 >8 <0,5 0,5–1 1-5 5-10 >10 <0,5 0,5–1 >1 x X x

Estrategia Aldirietakoaparkalekuensarea 4.3Esparrunagusia GarraiopublikoaErantzutendienhelburuorokorrak 9,10,11,12,13,14,15eta16EstrategiarenlogikaAldirietako aparkaleku bat metropolialdeko aldirietan kokatuta dagoen aparkamendu publikokoeskaintzada,erabiltzaileentzatkostutxikiaduena,sarbidenagusietatikhurbildagoenaetaerdialderantzdoazen garraio publikoko sistema indartsuekin konektatuta dagoena. Azken batean, aldirietakoaparkalekuak jarrita, nagusiki,metropoliko koroatik eta kanpotikmetropoliaren erdialdera heldu direnautomobilensarreramugatzeadaasmoa,gidarientzatnahikoerakargarriadenaukerabatenbidez.Espazio-eremua Erdialderairistekoeremunagusietan.Jarduketenproposamena• Aldirietako aparkalekuen sare hierarkizatua tarifen politika bateratu batean sartu beharko da

autobus-zerbitzuarekin(eskualdekoaetahiriartekoa)etaaparkatzearekin.Berekinekarrikodu:o Autobus-txartelaren kostua gutxitzea aldirietako aparkalekua erabiltzen duenari eta/edo

aparkatzekokostuagutxitzea.o Hiriguneaniraupenluzerakoaparkatzearenkostuaemendatzea.

• Kontuanhartukodirenaparkamenduaklaumotahauetakoakizangodira:o Lurgainekoak.o Gorakakoak,muntatudaitekeenak(lurzoruarenerabileraaldatugabe).o Gorakakoak,eraikinean.o Lurazpikoak.

• Aurrerabide teknologikoak sartuko dira aldirietako aparkalekuen kudeaketan, bai aparkalekuarenberaren jarduteari dagokionez, bai eta sarbide nagusietan ematen den informazioaren kudeaketaridagokionezere:

o Mezualdakorrakhartzekotaulakkokatukodirahirigunerahurbiltzekobidenagusietan,tokirikbadagoen,zenbatplazadauden,adieraztekoetahirigunerabidaiatzekodenbora.

o Sakelakoetarako aplikazio bat, aldirietako aparkalekuan tokirik badagoen adierazteko etaplazak erreserbatzeko eta hirigunera doan autobusaren hurrengo zerbitzuak noiz abiatzendirenjakinarazteko.

• Diseinufisikoaketaaparkalekuenkudeaketakhauekizangodituztekontuan:o Zerbitzuarenerabiltzaileekizangodutesoil-soilikaldirietakoaparkalekuetarakosarbidea.o Ibilgailuarensegurtasunabermatukodaetaeguralditxarrarenaurreanbabestutaegongoda.o Zaindutaegonbeharkoduteetengabe,pertsonenedobideozaintzakokamerenbidez.o Plazak egoki argiztatuta egongo dira, berdintasun- eta irisgarritasun-irizpideak kontuan

hartuta,mugikortasunurrikopertsoneiplazakematekohurbilendaudenirteerenondoan.o Aparkalekuakegiturankokatzeakomenigarriadenaztertubeharda,lurzorugutxiagohartzeko.

• Etorkizunekokokalekuaksartzekobideenbostardatznagusietatikabiatutadefinitzendirenafekzio-eremuetan kokatzea, era berean, garraio publikoko korridore garrantzitsuak direnak: Berriozar,Atarrabia,LezkairukoZaldua,ZaragozakoetorbideaetaPioXII.arenetorbidea.Aldirietakoaparkalekuhoriek hiriaren erdigunetik nahiko aldenduta egon beharko dute, egoki bete ahal izateko auto –garraiopublikointermodalitatearenfuntzioa.

• Edonola ere, Aldirietako Aparkalekuen Sarea analisi zehatz baten arabera aztertu beharko da,poltsetako bakoitzaren azken kokalekua, bere kostuarekin eta eskaeraren gainean izan dezakeenatzematearekinerlazioanjartzeko.

• Estrategiagrafikokitankeratukodaplanobatean,jarraianerakustendenmetropolialdekoaldirietakoaparkalekuenkokalekuhonekin:

Interakzioakbesteestrategiabatzuekin 1.1,1.2,3.1,3.2,3.3,4.1eta5.1Betetzea(urteak) Inbertsioa(milioi€) Jard.etamant.(M€/urte)

<4 4-8 >8 <0,5 0,5–1 1-5 5-10 >10 <0,5 0,5–1 >1 x x x

Oharrak:

Estrategia Aparkamenduarenkudeaketaintegralaerakarpen-guneetan 5.1Esparrunagusia IbilgailupribatuaErantzutendienhelburuorokorrak 14,20,21eta22EstrategiarenlogikaHiriguneetan ibilgailu pribatuarenerabileramurriztekoneurri eraginkorrenakaparkatzea kudeatzekoakdira, aparkatzeari berari ez ezik, zirkulazioari eta, azken batean, ibilgailuaren erabilerari berari ereeragitendiotenneurri integralmoduankontuanhartuak. Testuinguruhonetan, zamalanetarakoplazenkudeaketa hiriko espazioa erabiltzea arrazoizko bihurtzeko eta Metropolialdearen funtzionamendunagusiahobetzekobesteneurribatgisahartubehardakontuan.Kasuguztietan,eskaerarenerakarpen-guneguztietan,etaezsoilikmetropoli-erdigunean,eraproportzionatuanaplikatubeharrekojarduketenmultzomoduanulertubeharda.Espazio-eremua Metropolialdekoerakarpen-guneak.Jarduketenproposamena• Lurgainekoerrotaziokoaparkamendu-plazakmailazmailamurriztubehardira(egoiliarrenaparkaleku

kopuruariedozamalanetarakoibilgailueneieragingabe).o Eskariakordezkoeskaintzahobetzekoneurriakbaliatuahaldituenguztietanaplikatubeharda:

Eskualdeko Hiri Garraioa (barnean hartuta aldirietako aparkalekuak), oinezkoentzako etatxirrindularientzakoazpiegiturak,etabizikletarensistemapublikoa.

o Progresibokiaplikatubehardiraespazioaespaloienaldeberriro izendatzeko irizpideak(baitaindustrialdeetanetamerkataritzakoguneetanere):bateriakoaparkamenduaordeztutailarakoaparkamenduajarritalehenbatean,aldebateanbakarrikaparkatzeamugatuta…

o Gainera, automobilak aparkatzeko plazak pixkana ordezteko irizpide bat izan behar da,motorretarako eta/edo bizikletetarako plazak jarrita, eta horrek lehentasunezko neurri izanbeharduoinezkoenpasabideenondoanaparkatzekoplazetan.

• Errotaziokoaparkamenduarenprezioentarifa-politikakoordinatua.o Aparkatzekoprezioekzirkulazioarenkanpokokostuaketaaparkatzekoespazioarenaukeraren

kostua barneratu behar dituzte. Aparkamendua jada tarifikatuta dagoen kasuetan, horrekdakar tarifaprogresiboki emendatzea.Preziopeanezdagoenkasuetan, joerak izanbeharduprogresibokiizatea.

o Tarifa-politika segmentatua bultzatu behar da, egoteko denboren araberakoa, errotazioabultzatuta eta egonaldi luzeak gutxituta. Tarifa-politikak aparkamendu osoa hartu behar dukontuanmoduintegralean(bidean,bidetikkanpo,aldirietakoa).

• Zamalanenkudeaketadoitzea.o Zamalanetako lekuz hornitzeak helmugatik eta ahalmen txikiko eremuetatik gertu egotean

oinarritu behar du. Eremu sentiberagoetan gertutasuna saihestu behar da, azkendesplazamenduaeskuzkoorgenedoorgaelektrikoenbidezeginda.

o Nahiz eta ez diren detektatu araudiaren ez-betetze gehiegi, kontrolatu egin behar damugatutako lekuak erabiltzen dituzten ibilgailu motak eta egoteko denbora. Horretan,erabilgarriaizandaiteketeknologiaberrienerabilera.

• Jardunbidedesegokienerrepresio-politika.o Araudia betetzen ez dutenekiko erabateko zurruntasunez jokatzera iritsi behar da (adibidez,

bigarren ilaran aparkatzea edo espaloietan, sarri askotan industrialdeetan gertatzen denmoduan).Kontrolatzehorikameraestatikoenbidezedoibilgailuetankokatutakoenbidezegindaiteke.

o Egungo egoera atzean utzi eta aurrera egitea errazteko, has daiteke arau-hausleeikomunikatzenberenjokaerazigorgarriadelaetaetorkizuneanerreprimituegingodela,berriroegiteaonartugabe.

Interakzioakbesteestrategiabatzuekin 1.2,2.1,2.2,3.1,3.2,3.3eta7.2Betetzea(urteak) Inbertsioa(milioi€) Jard.etamant.(M€/urte)

<4 4-8 >8 <0,5 0,5–1 1-5 5-10 >10 <0,5 0,5–1 >1x x x

Estrategia Ibilbideen,abiadurarenetabide-segurtasunarenkudeaketaintegrala 5.2

Esparrunagusia IbilgailupribatuaErantzutendienhelburuorokorrak 14,15,16,17eta18EstrategiarenlogikaIbilgailuakabiadurahandianibiltzeakhiriguneetaneraginnegatiboakditu.Agerikoenabide-segurtasunarikalte egitea da, istripu kopurua eta haien larritasuna handituta. Beste alde baterik, mugikortasunekoharremanetan ibilgailuek izaten duten abiadura handiak ibilbideetarako denborak murrizten ditu,gainerako desplazamendu-moduak baino erakargarriagoak izatea eragiten du eta lehia desleiala izatenda.Eraberean,ibilbidezuzenaksaihesteakbidaia-denborakluzatzenditu,eta,aldiberean,disuasio-hesimoduan jokatzen du hiriguneetako ibilbideetarako, aldirietako azpiegitura handietan ibilbidealternatiboakbilatzeanahiagoizateaeginda.Espazio-eremua Metropolialdeosoa.Jarduketenproposamena• Zirkulatzekoabiadurakdoitzeabideenhierarkiara.

o Hiri-zelulen barnean abiadurak 30 kilometro ordukoa izan behar du, eta orduko 50kilometroanibiltzeabideinterstizialetarakoutzibeharda.

o Zelulen barnealdean, zirkulazioa moteltzeko neurriak aplikatu behar dira, zirkulatzekoabiaduragutxitzerabideratuta,kasubakoitzeraegokitutakodiseinuenbidez.

o Bestalde,hierarkiahandienekobideetanlehentasunakkudeatzekoneurriakaplikatubehardira(lehentasuna autobusari…) eta bai semaforo-kudeaketakoak ere (uhin berdea, desfaseoptimizatuaautobusarenabiadurakomertzialerako,faseberdeahanditzeaoinezkoentzat…).

o Hierarkia handiko bideak intentsitate txikiko oinezkoen edo txirrindularien zeharkakofluxuetarako iragazkor bihurtzea beharrezko den kasuetan, gerta liteke komenigarria izateaeskaerarenaraberajardutekosemaforoakkokatzea,sakagailuadutenak.

• Zirkulazioakantolatzea.o Hiri-zelulen barneko bideen ibilbideek saihestu behar dute bidezidorrak bilatzen dituzten

igarotze-zirkulazioak.o Bide interstizialek zeharkako zirkulazioak ingurabiderantz bideratu behar dituzte, semaforo-

lehentasunenetazirkulatzekonorabideenaldaketenbidez.Gertalitekealdirietakoazpiegituraberriak (bide biltzaileak) behar izatea, guneetatik eta aldirietako auzoetatik ingurabiderairisteaerrazteko.

• Bide-segurtasunariburuzkoinformazioaetaprestakuntza.o Metropolialde osoko ezbehar- edo istripu-kopurua aztertu behar da era sistematikoan,

bideetakoistripuendatu-basekoordinatuakerabilita.o Istripuen kontzentrazioa edo pilatzea identifikatzeak ekar dezake beharrezkoa izatea bide-

segurtasunekoberariazkoauditoriakgaratzea.o Bide-heziketako ikastaroak egin daitezke, segmentatuta (haurrak, nerabeak, profesionalak,

zaharrak…).“Poliziakidehezitzailearen”figuragaratudaiteke.o Mugikortasunseguruariburuzkometropoli-mahaibateratzeakzirkulazioamoteltzekopolitika,

harengarrantziaetaonurakzabaltzenlagundudezake.• Jardunbidedesegokienerrepresio-politika.

o Radarmugikorrenbidezabiadurakontrolatzekoaldianbehingokanpainakeginbehardira,baizeluletakobarne-bideetanbaietabideinterstizialetanere.

o Semaforoak errespetatzea kontrolatzeko teknologiak instalatu behar dira (“argazki-gorri”deritzonsistema).

Interakzioakbesteestrategiabatzuekin 1.2,2.1,7.1eta7.2

Betetzea(urteak) Inbertsioa(milioi€) Jard.etamant.(M€/urte)<4 4-8 >8 <0,5 0,5–1 1-5 5-10 >10 <0,5 0,5–1 >1 x x x

Estrategia Propultsio-sistemaalternatiboak 5.3Esparrunagusia IbilgailupribatuaErantzutendienhelburuorokorrak 18EstrategiarenlogikaMugikortasunmotorduna ezinbestekoada tamaina ertain edohandiko hiri batean. Bainamotorretakoerrekuntza-prozesuak igorpenkutsatzailegalgarriakeragitenditu,osasunerako, tokiko ingurumenerakoeta berotze globalerako. Aukera onena den tokietan, banakako mugikortasun motordunari eustekoaukera (ingurumenean dituen inpaktu negatiboak gutxituta) gasolinaz edo gasolioz elikatutako barne-errekuntzakomotorrarenalternatiboakdirenteknologiakerabiltzeandatza.Espazio-eremua Metropolialdeosoa.Jarduketenproposamena• Unehonetandaudenenergiaaltenatiboetatik, IHMIPerakobideragarriakdirenbakarrakhauekdira:

petrolio-gas likidotua (PGL), elektrizitatea, biometanoa, gas natural konprimatua (GNK), eta, neurritxikiagoan, bioerregaiak. Horrez gain, motor hibridoak ere kontuan hartu behar dira, berezikientxufeasardaitezkeenak.

• Teknologia berriak erabiltzen hasteak ekintzak eskatzen ditu, eskaerak aurrez aurre dituen lauoztopoak gainditzeko: ibilgailuak eskuratzeko kostuaren diferentziala, informazio fidagarri eza,zenbait ibilgailuren autonomia murritza eta hornitzeko azpiegituren garapena nahikoa ez izatea(teknologiahibridorakoizanezik).

• Mugikortasunpribatuarenbarnean,aukerakaskotarikoakdira:o Oro har, ibilgailu hibridoak (batez ere, entxufea sar daitezkeenak) eta ibilgailu elektrikoa

bultzatubehardira,dohainikkargatzekozutoinakeskainita(bideensareanedohandikkanpo),aparkatzekoprezioagutxitutaedodoakoaizandakargatzenariezdirenean.Ibilgailu-maileguaedo ibilgailuen aldi baterako erabilera (car sharing) ere sustatu behar da teknologia hauekerabiltzendituenean.

o Ibilgailuei dagokienez, Administrazio Publikoen eta enpresa handien flotak lehenetsi behardira,berenabantailakhobekiulerbaititzaketeirudiarietaerabiltzekokostuosoaridagokionez.Partikularren kasuan, ibilgailuak erosteko eta etxebizitzetan kargatzeko instalazioetarakodaudenlaguntzeizabalkundeaemanbeharzaie.

o Kargatzeko azpiegiturei dagokienez, administrazioek zuzenean eta aktiboki sustatu behardituzte, ekimen pribatuaren bidez errentagarri bihurtzeko dauden mugak ikusirik,elektrizitateaberrirosaltzekogaianindarreandagoenlegeriazeinenmurriztaileadenikusirik.

• Hiri-garraio kolektiboan, erregai moduan gasolioa erabiltzea progresiboki eta erabat ordezteaplanifikatubeharda,biometanoa,elektrizitateaedoGNKerabiltzendutenakizateko.

• Taxi-mugikortasunaridagokionez,sektorearekinadostuta,taxielektrikoak,GNKedoPGLaerabiltzendutenakedohibridoentxufagarriakerabiltzeraigarotzekopolitikabatiheldubeharzaio.

• Zamagarraiatzeadela-eta,bisegmentuhandidaude:o Zama astunaren kasuan (hiri-hondakin solidoak biltzea, mantentze-zerbitzuetako flotak eta

abar), lehenetsibehardaberenhiri-testuinguruanelektrizitatea,biometanoa,GNKedoPGLaerabiltzea.

o Zamaarinakhirianbanatzeko,mugikortasunelektrikoaplanteadaiteke,partikularrenantzekomoduan,etabaizamarakobizikletakerabiltzeaere(cargobike,trizikloak).

Interakzioakbesteestrategiabatzuekin 7.2

Betetzea(urteak) Inbertsioa(milioi€) Jard.etamant.(M€/urte)<4 4-8 >8 <0,5 0,5–1 1-5 5-10 >10 <0,5 0,5–1 >1 X X X

Estrategia Ikasketengatikomugikortasuna 6.1Esparrunagusia EsparrubereziakErantzutendienhelburuorokorrak 1-9eta18-21EstrategiarenlogikaAzken hamarkadetan gizartearen eta familien egituran izan diren aldaketek eta egunerokolekualdatzeetarako autoaz mendekotasun handiagoa izateak ikasleak ikastetxera joateko moduan ereeragina izan du. Alde horretatik, aitak edo amak laguntzen die ikasleei, adingabeei, nagusiki autoz,askotan lanera joan aurretik. Horren ondorioa pilaketak izaten dira, debekatuta dagoen tokianaparkatzen duten autoak, askotan bigarren ilaran, eta beste arazo batzuk. Unibertsitatekoikasketengatiko mugikortasuna ere esanguratsua da Iruñerrian. Alde horretatik, zati handi batek, baiirakasleeketabaiikasleekere,autoaerabiltzenduikastetxeetarajoateko.Espazio-eremua Metropolialdeosoa.Jarduketenproposamena• Eskola-mugikortasunadela-eta:

o Eskola-bide segurua zabaldu behar da Metropolialdeko Lehen eta Bigarren Hezkuntzakoikastetxeguztietara,besteakbeste,neurrihauenbidez:

§ Ikastetxebakoitzareninguruetaneskola-ibilbideakseinaleztatzea.§ Hiri-inguruneko baldintzak hobetzea. Gurutzatzeko distantziak gutxitzea eta

ikastetxeetarako irisgarritasuna era orokorrean hobetzea. Espaloiak zabaltzeaikastetxeetarakobideseguruetan.Zirkulazioabaketzea,ikastetxeguztieninguruneetan.

§ Ikasle txikienak ikastetxeen inguruetan bilketa-gune seguruetatik hartu eta haieilaguntzekolaguntze-monitoreakkontratatzea.

§ Automobilari izendatutako espazioa murriztea ikastetxeen inguruetan, aparkatzekotokietatik bide seguruak eta denbora gutxi gelditzeko guneak egokituta (ikasleak utzietahartzeko,Park&Kiss).

o Ikastetxeetarairistekolehentasunezkoibilbideetanbizikletasartubeharda:§ Bizikleta-sareaikastetxeguztietarahurbiltzea.§ Bizikletakaparkatzekoguneseguruakkokatzeaikastetxeguztienbarnean.

o Ibilgailupribatuaerabiltzeaezinsaihestuzkoadenkasuetan,ikastetxeenkokapenarengatiketaikasleen bizilekuengatik (esate baterako, Maristen ikastetxean gertatzen dena), zirkulaziokoarazo zehatzak identifikatu eta konpondu behar dira neurrien irudimen-konbinazio batenbidez:

§ Ibilgailu partekatuaren sistema sustatzea: gurasoak txandaka arituko lirateke, zenbaitikasleikastetxeragarraiatzeko.

§ Eskola-ibilbideetako zerbitzuak aldirietako aparkalekuen etorkizuneko sarearekinintegratzekopolitika,intermodalitateasustatzealdera.

• Unibertsitate-mugikortasunadela-eta,hauproposatzenda:o Mugikortasunplanakeguneratzeahalakoaduten ikastetxeetan,eta,eraberean,halakorikez

dutenetan,egiteabultzatzea.o Irakasleentzakoetagainerakolangileentzakoaparkamendu-eskaintzamurriztea.o Bizikletakaparkatzekoguneeneskaintzahanditzeaunibertsitate-esparruenbarnean.o Bizikleta-sarearenkonektibitateahobetzeaunibertsitateetara.o EskualdekoHiriGarraioarenetahiriartekogarraioareneskaintzahanditzeaikastetxeetara.

Interakzioakbesteestrategiabatzuekin 1.2,2.1eta3.1Betetzekoepea Kostua(milioiak)

Betetzea(urteak) Inbertsioa(milioi€) Jard.etamant.(M€/urte)<4 4-8 >8 <0,5 0,5–1 1-5 5-10 >10 <0,5 0,5–1 >1 x x x

Estrategia Lanarengatikomugikortasuna 6.2Esparrunagusia EsparrubereziakErantzutendienhelburuorokorrak 1-9eta18-21EstrategiarenlogikaMetropolialdearenezaugarriadahiriguneetakoenpresendeslokalizazioprogresiboaindustrialdeetarantzedo hirugarren sektoreko guneetarantz metropoli-koroan, eta haietan aparkamendu-eskaintza zabalaberenfuntzionamendurakofuntsezkotzathartuizandaetahartzenda.Halaetaguztizere,denborarekineskaintza hori ez da nahikoa langileen aparkamendu-beharrei erantzuteko, egundoko eran gehienekibilgailupribatuaerabiltzenbaitutelantokirakolekualdatzeetarako.Espazio-eremua Metropolialdeosoa.Jarduketenproposamena• LantokirakoGarraioPlanakidatzibehardira,eraginhandienekokasuetan:

o Metropolialdekoenpresahandi guztietarako LantokirakoGarraio Planak idatzi eta aplikatzeasustatubeharda.

o Lanarengatiko Mugikortasun Plan Multzokatuak idatzi behar dira enplegukontzentrazioetarako. Haiei atxiki ahal izango zaizkie nahi duten enpresen elkarteak.Proposatzendaproiektupilotubateginezhastea,egokituahal izangodena,Metropolialdekogainerakotokietanaplikatzeko.

o Eredu izateko, Metropolialdeko udalen, Mankomunitatearen eta Nafarroako GobernuarenLantokirakoGarraioPlanakidatzietaaplikatubehardira.

• Printzipionagusigisa,kasuguztietan,aparkamendu-politikakberrikusikodira, irizpidehauekaintzathartuta:

o Plazak berriro izendatzea okupazio handiko ibilgailuei. Lantokirako auto partekatuarenprogramak(carpooling),lantokirakodesplazamenduetanbatezbestekookupazioahanditzeko.

o Dauden plazak ibilgailu-maileguari edo ibilgailuen aldi baterako erabilerari izendatzea (carsharing)lantokietanegitekoetarakolekualdatzeetarako.

o Doako aparkamendua ibilgailu elektriko guztiei eta kargatzeko guneak ibilgailu horieilantokietan.

• Lantokirabizikletazjoatearidagokionez,orohar,ondokoaereproposatzenda:o Bizikleta-erreiaindustrialdeguztietara.o Dutxaketaaldagelakkokatzealantokietan.o Bizikletetarakoaparkalekuseguruaklantokiguztietakoinstalazioetan.o Erapartikularrean, lanerajoatekobizikletakeskuratzekozerga-laguntzakebaluatubehardira.

Enpresarenaldetikposibledabizikletaetabeharrezkoadenekipoa(arropa,kaskoa,osagarriak)erosi eta langileei lagatzea, erabilera-probanahikoa izandaenpresak egiaztatzea.Neurri hauzenbait herrialdetan gauzatzen dute, adibidez, Holandan, Ingalaterran eta Alemanian,haurtzaindegiko edo otorduetarako txartelen antzera funtzionatuko luke eta salgaietanordaintzea ekarriko luke, PFEZean %100ean hobaria emanda egon ahal izango litzatekeenaNafarroaosoan.

• Garraiopublikoaridagokionez,neurrinagusiakbimotatakoakdira:o Enpresakoautobusakkoordinatzeahelmugadesberdinetarako(enpresakedoindustrialdeak).o Lotura-ibilbideak sartzea aldirietako aparkalekuen etorkizuneko saretik eta intereseko beste

gunebatzuetatiklantokira.

Interakzioakbesteestrategiabatzuekin 1.2,3.1,4.1,4.2,5.1eta5.2Betetzea(urteak) Inbertsioa(milioi€) Jard.etamant.(M€/urte)

<4 4-8 >8 <0,5 0,5–1 1-5 5-10 >10 <0,5 0,5–1 >1 x x x

Estrategia Erosketengatikomugikortasuna 6.3Esparrunagusia EsparrubereziakErantzutendienhelburuorokorrak 1-9eta18-21EstrategiarenlogikaErosketengatiko mugikortasuna bilakatzen joan da urteekin, bereziki azken bi hamarkadetan,merkataritzako guneak eta azalera handiko saltokiak agertzearekin batera Metropolialdeko koroan.Horrekeraginbikoitza izandu: aldebatetik, gertutasuneko saltoki tradizionalak galtzean, eta, bestetik,guneberrihorietara joatekoautoarenmendekotasunhandiagoa izatean.Gunehorienerakargarritasunnagusia da merkataritzako (eta aisiako) eskaintza hartzen dutela barnean, eta, horrekin batera,aparkamendu eskaintza handia. Era berean, Iruñearen erdialdean, lurpeko aparkaleku ugari daude,kontzesio-erregimenean, hirigunera autoz joatera bultzatzen dutenak. Horrenbestez, estrategia honenxedea da, alde batetik, gertutasuneko merkataritza errazten jarraitzea, eta, bestetik, mugikortasuniraunkorragoabultzatzeamugikortasunajadairaunkorraezdentokietan,automobilpribatutikbereizita,garraiopublikoaren,oinezibiltzearenedobizikletazibiltzearenalde.Espazio-eremua Metropolialdeosoa.Jarduketenproposamena• Leheniketabehin,espaziopublikoaetaoinezkoentzakoetatxirrindularientzakoibilbideakhobetuta,

gertutasunekomerkataritzabultzatzeaaurreikustenda,zeharka,udalerrietakohiriguneaketaauzoakbiziberritzeko.

• Modu zuzenago batean, asmoa da hiriguneetako saltokietan deskontuen programa batzuk sartzeaerosterajoatekogarraiopublikoaerabilidutelaerakustendutenbezeroenartean.ProgramahorretanEskualdeko Hiri Garraioak parte hartu behar du (edo Planaren Bulegoak, egokia bada), zenbaitmodutan:

o Oro har, tarifa bereziak ezarrita erosteko tipikoak diren ordutegi tarteetan (asteburuetan,haranekoorduetan…).

o Hitzarmen berezien barnean, zenbait neurri, hala nola txartela osorik ordaintzea saltokiraautobusez joatendenari txartelarruntarekin, txartelarruntarenkopuruabaino txikiagoadenbatendeskontuagarraiokotituludesberdinenerabiltzaileei…

• Hiriguneetatikkanpodaudenmerkataritzakoguneetaragarraiopublikoanjoatearidagokionez,neurrihauekproposatzendiraEskualdekoHiriGarraioadela-eta:

o Gune horien sarreretatik ahalik eta hurbilena dauden geralekuak kokatzea, irisgarriak,markesinaketaeserlekuakdituztenakatsedenhartzekoetaeguralditxarretikbabesteko.

o Sarrerak eta irteerak pilatzen diren uneetan zerbitzu-maiztasunak handitzea, batez ere,asteburuetan.

• Hiriguneetatik kanpo dauden merkataritzako gune horietara bizikletaz joateari dagokionez, neurrihauekproposatzendira:

o Konexioazkarraetaerosoaetorkizunekobizikleta-sarera.o Merkataritzako gune guztiek bizikletak aparkatzeko gune seguruak edukitzea, gunearen

berareninstalazioenbarneanedoinguruetan.• Azkenik,sistematikokiaplikatubehardahasiberriadenikuspuntuhau:etorkizunekogunehandietan

eta azalera handiko saltokietan, plangintzaren unetik bertatik,mugikortasun iraunkorreko politikakbarnean hartzea, aurreko paragrafoetan aipatu diren alderdi guztiak kontuan hartuta, gutxienez.Horrek barnean hartzen du sistema egoki bati eusteko beharrezkoak diren inbertsioak eta gastuarruntakfinantzatzea.Bideensarearenmantentze-lanenarduradunakdirenKontserbatzeErakundeenfiguragarraiopublikoarenetamugikortasuniraunkorrerakoazpiegiturenmantentze-lanetarahedatuahalizateaaztertubeharda.

Interakzioakbesteestrategiabatzuekin 1.2,2.1eta3.1Betetzea(urteak) Inbertsioa(milioi€) Jard.etamant.(M€/urte)

<4 4-8 >8 <0,5 0,5–1 1-5 5-10 >10 <0,5 0,5–1 >1 x x x

Estrategia MugikortasunPlanarenMetropoliBulegoa 7.1Esparrunagusia ZeharkakoneurriakErantzutendienhelburuorokorrak 2,3,4,7,10,18,19eta21EstrategiarenlogikaAgentedesberdinenartean(udalak,NafarroakoGobernua,Mankomunitatea,partikularrak)koordinaziomailadesberdinak,aurreikusitakojarduketadesberdinenkoordinazioa…eskatzendituztenproposamenugaribiltzendituIHMIPak.Horrekguztiakeskatzenduerakundekoordinatzailebategotea,berariazjardungoduenazereginhorietan. Eskualdeko hiri-garraioaren eta taxiaren arloan eskumenak dituen mankomunitate bat egoteakekartzen du pilatutako esperientzia bat edukitzea jada, erabilgarri ditugun baliabideen ahalik eta erabileraonenaegitekoaprobetxadaitekeena.Espazio-eremua Metropolialdeosoa.JarduketenproposamenaHainbat aukera daude, nagusiki, aurreikusitako jarduketa desberdinak koordinatzeko moduari erantzutendiotenak:

• 0 aukera: Egitura deszentralizatua. Udalerri desberdinek beren artean koordinatzen dituzteaurreikusitako jarduketak. Egitura honek ahalbidetzen du udalerri bakoitza independentea izateaerabakiak hartzean eta jarduketak gauzatzean. Dena den, ez du sinergiak baliatzeko bidea ematen,haienartekokoordinazioazailtzenduetaestrategiagarestitzendueskalakoekonomiakgaltzean.

• 1aukera:Egiturazentralizatua,entitatejuridikoberriaduena.Erakundeberribat,aldibaterakoaedoiraunkorra,sortzeahartzendukontuan,udalerrietanaurreikusitakojarduketakkoordinatukodituenaIruñerrikoMankomunitateaaldebaterautzirik.Aukerahonekahalbidetukodujarduketadesberdinakerakunde beretik koordinatzea, baina, entitate juridiko berria sortzean, hutsetik, kostu ekonomikohandiagoaetakonplexutasunhandiagoadakarberekin,beharrezkoabaitaarauetaprozeduraberriakgaratzea.

• 2aukera:Egitura zentralizatua, IruñerrikoMankomunitatearenbarneandagoensailbatenbidez. IMbaliatzekoaukeradago,konponbideteknikoakematen,bereziki,garraioarenarloan,eraginkorradelaerakutsidu,etaarlohorimugikortasunarenplangintzaetaantolamenduarekin lotutakoalderdietarahedadaiteke.

Interakzioakbesteestrategiabatzuekin 1.1,2.12.2,3.1,3.2,3.3,3.4,7.1eta7.2

Betetzea(urteak) Inbertsioa(milioi€) Jard.etamant.(M€/urte)<4 4-8 >8 <0,5 0,5–1 1-5 5-10 >10 <0,5 0,5–1 >1X X

Municipio1 Municipio2 … Municipion

Municipio1 Municipio2 … Municipion

Entecoordinador

Municipio1 Municipio2 … Municipion

MCP

Estrategia Informazio-etaprestakuntza-estrategia 7.2Esparrunagusia ZeharkakoneurriakErantzutendienhelburuorokorrak 6,7,10eta14EstrategiarenlogikaIHMIParen helburuak lortzeko herritarren artean beharrezkoa den jokabide-ereduen aldaketa ezin dasoil-soilik oinarritu jarduketapublikoakplanifikatzean, arauak idazteaneta arau-hausleei zigor-neurriakaplikatzean. Jokabide-ereduakaldatzeakeskatzendu lortunahidirenhelburuekekarditzaketenonurezetaerabilitakobitartekoenegokitasunazkonbentzitutaegoteapertsonak.Horrenbestez,beharrezkoadaPlanaren xede diren gaietan informazio- eta prestakuntza-kanpaina biziak eta zabalak garatzea, ahalizanez gero, udal oztopo administratiboak gaindituta, Metropolialdearen irudi harmonikoa emateko.Gainerako estrategietako askok jada barnean hartuta dituzte mota honetako neurriak, eta, beraz,estrategiahonetanosatueginnahidira.Espazio-eremua Metropolialdeosoa.Jarduketenproposamena• Mugikortasun iraunkorra sustatzeko kanpaina orokorrak eta zeharkakoak egin behar dira. Alde

horretatik, komenigarria da Mugikortasunaren Astea era koordinatuan ospatzea IruñekoMetropolialdearen lurralde osoan. Igorpenen eragin globalei buruz kontzientzia harraraztekokanpainak ere garatu ahal dira, hala nola basoberritzeko herri kanpainak, CO2 gasen igorpenakberdintzeko.

• Era gehigarrian, Interneten eta sakelako telefono adimendunen ahalmen guztia baliatu behar da,Metropolialdeanmugikortasuniraunkorrasustatzeko.

o Jadabadaudenaplikazioakzabaldubehardira,informazioaeskaintzendutenaketa,zuzeneanedozeharka,mugikortasunezmotordunasustadezaketenak.Esatebaterako,oinez ibiltzeankontsumitutako kaloriak, karbono aztarna kalkulatzea garraiobide motordunetanlekualdatzean…

o Halaber, desiragarria da aplikazio propioak garatzea, aurretiko garapenetan oinarrituta kasuaskotan (GoogleMaps…), oinezkoen edo txirrindularien lekualdatzeetarako egokienak direnibilbideakhautatzekobideaematendutenak,EHGkotarifaegokienaautomatikokihautatzeko,etaabarretarako.

o Eragehigarrian,webaplikaziobatgaratudaiteke,smartphonebidezsardaitekeena.Geografia-izaerakoinformazioguztiaemangodu,besteakbeste,ibilgailuelektrikoakkargatzekoguneenkokalekua,biodieseladutenzerbitzuguneak,etaabar.

• Garapen berriak ere plantea daitezke, garraio publikoko egungo txartela bultzatzen dutenak, halanolagarraiokotxartelakInternetbidezkargatzea,hainbatzerbitzutxarteleanbertansartzeasaldoakberdinduta(aldirietakoaparkalekuak,bizikletapublikoa…)…

• Unibertsitate-egituraindartsuaedukitzeakahalbidetzenduulertzeaposibleizangodelamugikortasuniraunkorrarekin lotutako I+G+B proiektuetan parte hartzea, eta parte-hartze horretan inplikatzeaIHMIPeanpartehartzendutenadministrazioak.Dagoenikerketa-ahalmenarenadibideesanguratsuadaLifeRespiraproiektuarena.

• IHMIPa idazten amaitzetik harago, herritarrekin komunikatzeko kanalak irekita eduki behar diraetengabe, iradokizunak aurkeztu ahal izateko. Hiri-ingurunea hobetzeko herritarren ekarpeneiburuzko oso esperientzia interesgarriak daude beste toki batzuetan, IHMIParen helburu guztietarazabaldu ahal izango liratekeenak. Tokiko gizarte-egituran teknologia berriak oso maila handiansartutaegoteaketaherritarrenheziketa-mailahandiaizateakaskoerraztenduikuspuntuhau.

Interakzioakbesteestrategiabatzuekin 1.2,3.3,4.1eta7.1Betetzea(urteak) Inbertsioa(milioi€) Jard.etamant.(M€/urte)

<4 4-8 >8 <0,5 0,5–1 1-5 5-10 >10 <0,5 0,5–1 >1 X X