Azpiatala

Azterketaren formatuagainbegiratzeko 3 min.

1. IDAZLANA

Idazlana 25 15 55 min.Ortografia 5 1

2. ESALDIAK BERRIDATZI 5 2,53. SINONIMOAK EMAN 5 2,54. IRAKURMENA 10 5 45 min.Egindako lana gainbegiratzeko 12 min.

Guztira 50 29 2h 20m

Idatz ezazu garbi eta tintaz: aztertzaileek ez dute zuzenduko irakurri ezin dena. Ariketaguztietan atera behar da gutxieneko puntuazioa azterketa gainditzeko.

AZTERKETAKO ARIKETEN PUNTUAZIOA ETA DENBORA BANAKETA

Entzutezkoaren ulermena ariketa burutu ondoren, 2 ordu eta 20 minutu dituzu azterketa hauegiteko. Denbora nahi duzun moduan banatu eta azterketa nahi duzun ordenan egin dezakezu;baina hona, ariketen puntuazioekin batera, aztertzaileek pentsatutako denbora banaketa:

Puntuazioagehienez

Puntuazioagutxienez

Proposaturikodenbora

25 min.

2007ko maiatzaren 26koa

B

1. deitura ........................................................................

2. deitura ........................................................................

Izena ........................................................................

NA zenbakia ........................................................................

• 2 •

1. Condorcet-eko Markes jauna(k)

A Marie-Jean-Antoine Nicolas de Caritat ezizenez ezagutzen zuen mundu guztiak.

B idatzitako libururik ezagunena argitaratu zen urtean argitaratu izanak bere kezkak hobetoulertzen laguntzen digu.

C emakumeen eta gizonezkoen eskubideak, bienak, aldarrikatzen ditu bere liburuan.

D zuzenean parte hartu ez bazuen ere, Frantziako Iraultzaren aztarnak ageri dira bere lanean.

2. Nolako parte-hartzea izan zuen Frantziako Iraultzan?

A Politikari modura parte-hartze zuzena izan zuen.

B Mugimendu feministek antolatutako asanblada eta eztabaidetan parte hartu zuen.

C Pariseko komunako idazkari eta La Societé aldizkariko kazetari izan zen.

D Bere garaiko filosofo, matematikari, ekonomialari eta pentsalarien aitzindaria izan zen.

3. 1789ko lelo nagusiek

A askatasuna, bakea eta anaitasuna aldarrikatzen zituzten.

B emakumeak herritarren eskubideetara biltzen zituzten.

C sonoritate handiko hitz eta terminoak gizarteratu zituzten.

D herritarren erdiak baino ez zituzten kontuan hartzen.

4. “Anaitasun” hitzak

A gainerako bi leloek baino garrantzi handiagoa izan zuen mugimendu feministen artean.

B gizonezko nahiz emakumezko guztiak biltzen ditu Bizkaian.

C berez ez ditu emakumeak aintzat hartzen.

D gizonezkoen nagusitasun kutsua saihesten du.

5. Zer dio Begoña Muruagak garai hartako emakumeen egoeraz?

A Aukera, eskubide eta betebeharrik gabeko emakumeak zirela.

B Kultura edo zientzia munduan nabarmentzen ziren emakumeek ere ez zutela gizartearenonarpenik lortzen.

C Burgesiak ez bezala, emakumeen eskubideak onartzen zituela.

D Prostitutak zirela betebehar adina eskubide zituzten bakarrak.

1 2 3 4 5

ENTZUTEZKOAREN ULERMENA I

Aukeratu galdera bakoitzaren erantzun zuzena eta idatzi dagokion letra ondoko laukietan:

• 3 •

6. Historian zehar emakumeek

A klase sozialaren araberako betebeharrak izan dituzte.

B etxe barruko lanak baino ez dituzte egin izan.

C etxeko lanaren eta kanpokoaren artean aukeratu behar izan dute.

D senarra eta seme-alabak zaintzeko ardura baino ez dute izan.

7. Nerea Arestiren tesian agertzen diren argazkiek

A Bermeoko portuan arraina saltzen egoten ziren emakumeak erakusten dituzte.

B testuko hitzek baino adierazgarritasun handiagoa dute.

C Bermeoko industria eta nekazal giroa irudikatzen dute.

D XIX. mendearen hasierako emakumeek nola lan egiten zuten erakusten dute.

8. XX. mendearen amaieran eta XXI. mendearen hasieran emakumeak zer lortzen ari dira?

A Etxetik kanpora lan egin ahal izatea.

B Lehen ere egiten zituzten lanengatik diru-sari hobeak.

C Soldata, eskubide eta maila sozial berriak.

D Erantzukizun handiko lanetan gizonezkoei aurre hartzea.

9. Tradizioak eta ohiturek

A emakumeak sentimenduen mende bizi zirela frogatzen dute.

B berebiziko indarra dute gauzek dauden-daudenean jarrai dezaten.

C emakumezkoen alde jokatzen zuten.

D asko baldintzatu zuten Condorcet-eko Markesaren pentsamoldea.

10. Condorcet-eko Markes jaunak, egindako hausnarketetan

A zalantzan jartzen zuen emakumezkoak eta gizonezkoak ezberdinak direla.

B agerian uzten du filosofo misoginoen eragina.

C emakumeek eskubide natural berdinik ez dutela dio.

D emakumea ezberdintasun sozialetara bideratzen duena natura dela nabarmentzen du.

6 7 8 9 10

ENTZUTEZKOAREN ULERMENA II

Aukeratu galdera bakoitzaren erantzun zuzena eta idatzi dagokion letra ondoko laukietan:

• 4 •

1. Argi idatzi behar da, eta albait garbien.

2. Idazlanak gutxienez 300 hitz izan behar ditu.

3. Idazlanaren kalifikaziorako ondoko hiru alderdi hauek izango dira ardatz:

a) gaiaren eraketa eta garapena;b) hizkuntza-aberastasuna eta zehaztasuna;c) zuzentasuna.

4. Lehen orrialde hau gidoia egiteko, apunteak biltzeko... erabil dezakezu. Ez da zuzenduko.

5. Hurrengo orrialdeetan bi gai proposatzen zaizkizu, bat aukeratu eta garatzeko. Gaiakgaratzeko, laguntza moduan, dosier bana eta puntu batzuk dituzu: galderak, gogoetak,iri tziak... Ez dira nahitaez kontuan hartu beharrekoak; zuk zeuk aukeratutako bestelakoikuspuntu edo alderdi batzuetan oinarriturik ere egin dezakezu.

6. Aukeratutako gaia garatzeko iritzi askatasuna duzu. Beti ere, begirunez joka ezazu:saihestu jarrera sexistak, homofoboak, arrazistak...

ZIRRIBORROETARAKO ORRIA (Ikus 4. puntua)

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

1. IDAZLANA

• 5 •

GARRAIOBIDEAK

Orri honetan dituzun testuak irakurri ondoren, idatz ezazu gaiari buruz (300 hitz, gu txienez).Ondoko puntu hauek erabil ditzakezu:

• Automobilak eta kutsadura: saihestu ezineko arazoa?• Bizikleta garraio gisa: azpiegiturak, bidegorriak…• Garraiobideen segurtasuna: hegazkina, automobila, trena… Zein seguruagoa?• Garraiobideek behar dituzten azpiegitura lanak: ingurumenari eraso?• AHT: aurrerapena ala oztopoa ekologiarentzat?

AHT

Abiadura Handiko Trenak Bilbo,

Donostia eta Gasteiz ordu erdian

lotuko omen ditu

BERRIA. 2005 URT.

Bizikleta, hirietarako ere

garraiorik garbiena

Argia / 2006

Berria, 2006

Hiriguneetan

nahiz hirien

sarrera-irteeretan,

auto ilara luzeak

egunero

TRANBIA BILBON

ETA LASTER GASTEIZEN

Jendea gero eta gehiago mugitzendenez, zer garraiobide aukeratu?

• 6 •

CANNABISA

Orri honetan dituzun testuak irakurri ondoren, idatz ezazu gaiari buruz (300 hitz, gu txienez).Ondoko puntu hauek erabil ditzakezu:

• Txirriak (porroak) eta eskola errendimendua.• Cannabisa (haxixa, marihuana, txokolatea...): ohitura, bizioa, droga...?• Kalamuaren kontsumoa: alde onak eta txarrak.• Legalizazioa ala debekua? Salbuespenik?• Informazioa / heziketa. Noren ardura?

Cannabisaren kontsumoa gorantzdoa Europa osoan

“Gaur egun erretzen den kalamualehengoa baino indartsuagoa da”

MATRAKA. BERRIA. 2006 UR.

“Eskizofrenia Europan gorakadoa, cannabis kontsumoarekinestu loturik”

(Van Os doktorea, Maastrich Unibertsitatekoa)

❏ 14 eta 18 urte bitarteko gazteetatik,%3,6k ia egunero kontsumitzen dute kalamua

Europako lehen alderdi kannabikoa sortu duteNafarroan, legalizazioa eskatzeko:

- Drogen kontsumo arduratsuari buruzko kanpainak egitearen aldekoak dira.

- Kontsumoa zigortzeko edozein neurriren aurkakoak dira erabat.

“Aspaldidanik erabiliizan da kalamulandarea. Drogaezaguna da, ez dagogorregia eta nahikoerraza lortzeko.Medikuntzan ereerabili da”

Zientzia.net

• 7 •

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

• 8 •

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

• 9 •

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

• 10 •

1. Hainbat medikuren arabera, zuk ez duzu gaixotasun kutsagarri hori. Beste guztiek bai.

.............................................. ezik ...............................................................................

.................................................................... diote ....................................................... .

2. Harrigarria da agintari horrek lagun izan beharko lituzkeenak areriotzat hartzea etenik gabe.

Nola ..............................................................................................................................

........................................................................................................... eta egunak etorri!

3. Oraintxe ari da oinez ikasten haur txiki hori. Beraren ondoan eman behar izaten dut egun osoanahitaez.

Behartuta nago ...................................................................................... den ...................

................................................................................................................................... .

4. Pozik asko joango nintzateke dena bertan behera utzita zurekin, baina beste zeregin batzukdauzkat.

.....................................................................................................................................

.................................................................................... izango .................................... .

5. Nire maisu estimatuena bat-batean zeharo erotu zen eta egun osoan negar eta negar aritzen zen.

......................................................................... ondorioz, ..............................................

.......................................................................... besterik ............................................ .

6. Autopistako langileek nekez aterako dute aurrera esku artean duten egitekoa.

..................................................................... larri ........................................................

................................................................................................................................... .

7. Gu etortzekoak ginen, baina ez dakit nola jakin zuten hori gure lagunek.

Auskalo .........................................................................................................................

................................................................................................................................... !

Ariketa honetan ematen zaizkizun esaldiak beste era batera adierazi behar dituzu.Horretarako azpiko esaldia osatu behar duzu. Behean agertzen den esaldi zatitxoak aurretik edoatzetik puntuak baldin baditu, zerbait idatzi behar da horri lotuta. Adibidez:

...takoan → etorritakoan

Punturik ez badu, aparteko hitza da. Ahalik eta gutxien aldatu behar dituzu goiko esaldikohitzak. Inoiz bat kendu edo beste bat sartu beharko da, baina beti ere esaldi bakar bat osatuz,eta ortografia zuzenarekin. Adibidez:

0. Hasieran errua berari egotzi nion. Horrek lotsa eman zidan gero.

....................................... ...tzat ............................. lotsatu ....................................... .

2. ESALDIAK BERRIDATZI

Hasieran bera errudun jo izanak egin ninduen gero

...

• 11 •

8. Xelebreak ziren urrutiko herri hartako ohiturak; ohitura haien aurrean deseroso sentitunintzen ni.

.....................................................................................................................................

......................................................... ...arazi ............................................................... .

9. Albiste izugarri horiek ez ote zituen egunkariak berak asmatuko? Susmo hori zabaldu dabazterretan.

.....................................................................................................................................

.............................. susmoa ........................................................................................ .

10. Egunero hartzen ditugu hainbat neurri zuri ezertxo ere ez gertatzearren.

................................................................. ohi ..............................................................

............................................................... gerta ........................................................... .

Ondoko esaldietan markatuta dauden hitzen sinonimo egoki bana jarri behar duzu, betiere testuinguruko esanahia errespetatuz eta atzizki bera jarriaz. Sinonimo bat baino gehiagoemanez gero, denek izan behar dute zuzenak, baita ortografia aldetik ere.

1. Neu ere amildegiaren gorenean oso gogaituta nengoen, ez au-rrera, ez atzera.

2. Galtzailea ez da nahitaez kikila; alderantziz, adoretsua izandaiteke oso.

3. Saharan jaiotzeak mundu hobe baten alde lan egiteko grinapiztu omen zion.

4. Enpresa berri horrek irabazi handiak lortu ditu, epe laburrean.

5. Klima aldaketaren zantzu argien isla da NBEren laugarrentxostena.

6. Gai horren eztabaidan setati iraun zuten hiru astean.

7. Baldin eta balio hori zerbaitetan funtsatzen baduzu, izuga-rrizko balioa du bizitzak.

8. Guk, kantariok, entzuleen aurrean komunikazio arazoak pairatuizan ditugu.

9. Ezin dizut esan, jakin ere ez baitakit zehatz , zenbat poemabihurtu ditudan kantu.

10. Horrenbestez, hitzen eta musikaren atalari amaiera eman nahinioke.

3. SINONIMOAK EMAN

• 12 •

Irakur itzazu hurrengo hiru testuak eta erantzun ondoko hamar galderak. Erantzun okerrengatik ez da punturik kenduko.

4. IRAKURMENA

1967KO TXAPELKETA965eko Bertsolari Txapelketa ere

Uztapide-k irabazi zuen. Orduko

kro ni kagileek dioten moduan, «saioa

espero bezalakoa izan zen». 1967an

gerta tu takoa ulertzeko, ordea, esan beharra

dago Lazkao Txiki-k oso ondo jardun zuela

bertso tan, hainbat zaleren gogoa piztuz.

1967ko finalean ere Lazkao Txiki kantuan

zen; Xalbadorre-k adina gogo izango zuen

saioaren azken hondarrean parte hartzeko,

baina epaimahaiak Urepeleko artzaina onetsi

zuen langintza horretarako. Jendeak txistuak jo

zizkion erabaki horri, bost minutu eta erdian.

Fernando Aire negarrez ari zen bitartean, ber -

tso zaleak aztoratuta zebiltzan. Azkenean, Ipa -

rraldeko bertsolariak ondoko bertsoa eskaini

zien zale berotuei eta sumindutako txistuak

saminezko txalo bihurtu zituen:

Anai-arrebok ez otoi, pentsaneure gustura nagonik,

poz gehiago izango nuenalbotik beha egonik.

Zuek ez bazarete kontentu, errua ez daukat, ez, nik.

Txistuak jo dituzue bainan

maite zaituztet oraindik.

Xabier Paya. Nabarra 56. zk., 2005

TRISTURAREN KANTAusmagarriak iruditu izan zaizkit beti

inoiz triste ez dauden pertsonak; edo

gezurra esaten diote euren buruari,

edo gezurra esaten digute guri. Tris -

tu ra da osagarri bat, poesiarekin

batera, gizarte honetan baztertu eta satanizatu

egin dena. Gutxietsi egiten ditugu tristeak eta

poetak, gaitzen bat baleukate bezala.

Telebistetan, elkarrizketetan, gizartean jaso -

tzen ditugun mezu guztiak tristuraren aurkakoak

dira beti... Eta zenbateko eragina duten mezu

horiek guregan! Tristura ikara handiz bizi duen

gizarte batean gaude; sinto matikoa da. Dena da

ondo pasatzea, dis fru tatu hitza publizitate-

iragarki gehienetan errepikatzen den leloa da;

eta, era berean, gero eta beldur handiagoa

sentia razten digute, gure etxeagatik, gure

umeengatik, gure aurrezki en gatik. Badirudi ez

dutela gu ezertaz ohar tzerik nahi, eta ohartzen

bagara ere ausardia kendu nahi digute honi

buelta emateko.

Tristura diot, eta ez disgustuak, edo proble -

mak. Horiek bizitzaren menuan beti datozen

jakiak dira, eguneroko menuan egunero

askotan. Tristura beste gauza bat da: gure

barruarekin konektatzen gaituen bide bat da

tristura, uhara distiratsu bat gauerdian, gure

nortasunak bere-beretik zer duen ikusten

laguntzen digun ispilu hauskorra. Zerk balio

digun eta zerk ez oso garbi erakusten dizu

tristurak une batean. Triste zaudenean gauza

asko deskubritzen dira: benetakoak uste

zenituen lagunen azalkeria ikusiko duzu;

agian, ilusionatu zintuen pertsona horrek ihes

egiten duela zure ondotik, ustez betetzen

zintuzten liburuek orain ez dizutela balio.

Tristura geure baitara bidaiatzea da, bizi -

tzaren zentzua ulertzen saiatze sinple bat, gerta -

tzen zaizkigun gauzen arrazoia aurkitzeko

modua eskaintzen digun jakinduria. Bidean

geldiune bat hartzea: begiratu zuhaitzen hos -

toak, begiratu zure alboko jendea. Nola bizi da?

Zertan ari dira? Zertan ari naiz ni? Utzi agenda

baten mende egoteari, baztertu egunero

etengabe kontsumitu behar tristea, egon ezer

egin gabe, egin ezertarako balio ez duen zerbait,

margotu etxe aurreko mendia, margotzen ez

badakizu ere...

Bere tristurarekin pozik egoten dakien

pertsona benetan pertsona jakintsua iruditzen

zait. Triste agertzeko ausardia behar da gizarte

honetan, bizitza beste guztien aurkako karrera

bat bihurtu dugulako, zein hobeto bizi, zeinek

etxe handiagoa eduki eta nork urrunago

bidaiatu. Tristura onartzea, ulertzea da bidaia -

rik luzeena, ederrena; inon ez dute horretarako

txartelik saltzen.

Pako Aristi. Berria, 2006-08

1

S

• 13 •

1. 1965eko eta 1967ko bertsolari txapelketak alderatuta, bistan da

A aurreko txapelketan gertatutakoak izan zuela eraginik 1967koan.

B Lazkao Txikik jaso zituela bertsozaleen txalorik beroenak, batean eta bestean.

C Lazkao Txiki bigarren sailkatu zela bietan.

2. Xalbadorrek zale berotuei botatako bertsoan

A txistua jotzen emandako adina denbora txalo jotzen emateko eskatzen die.

B bera sailkatu izanaren errua ez dela berea dio.

C txistuak txistu betiko maiteko dituela aitortzen die.

3. Telebistetan, elkarrizketetan, gizartean, oro har,

A tristuraz bizi garela besterik ez dugu jasotzen.

B ondo pasatzera bultzatzen gaituzte behin eta berriro.

C gure gizartearen araberako mezuak jasotzen ditugu.

4. Testuaren arabera,

A tristura gure nortasuna ezagutzen laguntzen digun zerbait da.

B tristura, disgustuak eta problemak eguneroko kontuak dira.

C tristurak bakarrik deskubrituko dizkigu gure usteak eta ilusioak.

5. Laburbilduz, egileak uste du tristura onartzeko

A ondasunak aitortzeko adinako ausardia duela gizarte honek.

B egin beharreko bidaia luzea dela, ahalik eta urrunen eta bizkorren egitea eska tzen duena.

C gai izan eta kontent dagoena dela pertsona burutsua.

1967KO TXAPELKETA

TRISTURAREN KANTA

1 2 3 4 5

Aukeratu galdera bakoitzaren erantzun zuzena eta idatzi dagokion letra ondoko laukietan:

• 14 •

spalditxoan agintariak oso kezkatutadabiltza biztanleriaren zahartze-agatik. Eta ez zaie arrazoirik falta.Izan ere, pentsioak luzaroagoordaindu beharko dira, zaharrak

zaintzeko egoitzak eta zerbitzuak gehitu,osasun gastua asko igo... Eta, jakina, orain artebaino baliabide gehiago bideratu behar badahorra, beste xede batzuetarako gutxiago. Horibai kezkagarria alderdi batzuetako finantza-buruentzat! Horregatik, aspalditxo hasi zirenesaten –eta tarteka ahaztu gabe gogorarazten–norberak aurreztea komeni dela zahartza-rorako, Estatu ugazabaren ‘ugatzek’ ez omendutelako guztiontzat emango; has gaitezen,beraz, Pentsio Funts pribatuak gizentzen.Oinarrizko datu erreal hori ukatu gabe –hots,gero eta luzaroago bizi garela–, hamaikagaldera sortzen zaizkit gizartearen ezintasunazegoerari aurre egiteko. Zenbat interes ez ote daezkutatzen ‘egia ukaezin’ horren atzean! (ikusUn mundo sin rumbo. Crisis de fin de siglo, I.Ramonet). Baina gaur bestela koa da nirekezka.

Nago bestelako prestakuntza ere beha -rrezkoa dela zahartzarorako, eta oso gutxi hitzegiten dela horretaz. Prestakuntza, ez egonkor -tasun ekono mikoa ziurtatzeko, baizik eta bizi-proiektu gisa zahartzaroaren kalitatea ziurta -tzeko: gure buru-izpirituak eta gizarte jarrerakprestatuz joatea bizitzako azken arorako. Izanere, bizia asko luzatu dugu, baina ez beti etaneurri berean bizi-kalitatea, eta hilezkortasunabetiko gaztetasunik gabe zoritxar izugarria da,J. Swiftek garbi erakutsi zuen bezala (Gulliver-en bidaiak).

Nik, behintzat, zahartzaro txar asko ikustendut inguruan, onak ere bai, baina txarrak ereasko: bizi-poz urrikoak eta depresio, egonezin,etsipen eta garraztasun handikoak, zahartzaroanaufragio eta hondamendi gisa bizi balutebezala.

Ez gara prestatzen zahartzarorako, etabeharko genuke. Baina arazoa orokorragoa daeta sustrai sakonak ditu.

Gure heziketak haurtzaroa eta gaztaroarenzati bat –eskolaldia, batzuetan unibertsitateraarte luzatzen dena– hartzen ditu. Gainera, adinbatetik aurrera, heziketa hori lanbiderazuzenean bideratutako irakaskuntza bihurtzenda. Orain ‘bizitza osoan ikasteko jarrera’bultzatu nahi da, baina betiere lanbidearigagozkiola. Eta kito, inork ez du planteatzenbizitzen ikastea; hobeto esanda, bizitzenikasten du bizi ahala, baina hanka sartuz,muturreko ederrak hartuz, majo sufrituz, geureburuari eta besteei zauriak eginez... Arazodezente saihestuko genituzke bikote-bizitza -rako gehixeago prestatuko bagina, edogurasoak izateko, gaixoaldi eta krisialdirako,kontsumorako, bizi-aro bakoi tzera egokitzeko–adibi dez, zahartuz joateko edo etxean egokituzaizkigun zaharrak zaintzeko–, eta abar.

Erdizkako beste egia bat: «Zaharra bereetxean baino hobeto inon ez». Hori egia izanliteke, baldin eta gaur egun etxe askotanematen ez diren baldintzak emango balira, etaez dirudi bizimodua hortik doanik. Iruditzenzait egoera sozio-ekonomikoa askoz gehiagoaldatu dela gure pentsamoldeak baino, etaaldaketaren kontra eta iraganeko jokaereieusteko, sentimentalismoa, nostalgia atzera -koia, herri administrazioen interesa, eta abar,elkar hartuta dabiltzala. Ondorioz, arazo latzakfamilietan, eta faktura emakume gazteen bizkaraskotan.

Iñaki MendigurenArgia, 2005-11

AZAHARTZEROAZ

• 15 •

6. Biztanleriaren zahartzea kezkagarria da; izan ere,

A aurrerantzean, Estatuak ez ditu aintzat hartuko adinekoen beharrizanak.

B zaharren gastuei aurre egin beharrean daude alderdietako finantza-buruak.

C Estatuak Pentsio Funtsak dituztenei baino ez die lagunduko.

D ohiko premiez gainera, beste beharrizan batzuk sortuko dira.

7. Egilearen ustez, zahartzaroa behar bezala prestatzeko beharrezkoa da

A hilezkortasunaren aldeko gizarte-jarrerak indartzea.

B bizi iraupena ez ezik, egonkortasun ekonomikoa ere ziurtatzea.

C bizialdi hori aurretiaz aztertzea eta denok egokitzen saiatzea.

D bizitzako azken aroan ere gaztetasunari eutsi behar diogula jakitea.

8. Zergatik ez dugu jasotzen zahartzarorako heziketa egokia?

A Eskolaldiari eta lanbideari dagokiena beste heziketarik ez dugulako.

B Behin zahartuz gero, bizitza osoan ikasteko jarrerak arrakastarik ez duelako.

C Eskolatik atera ondoren lanbideari dagozkion gaiak hasten garelako ikasten.

D Lanbiderako prestatu ondoren, alferrik delako beste ikasketa batzuei ekitea.

9. Zahartzaroa aurrez prestatzeko, beraz, argi izan behar dugu

A ez dela aski etorkizunari buruz erdia jakitea.

B alferrik dela prestakuntza handiak egitea zer zahartzaro izango dugun jakin gabe.

C gainbehera latza egokituko zaigula guztioi adinean aurrera egin ahala.

D etorkizunak egoera aldakorrak mendean izatea eskatuko digula.

10. Egilearen arabera, zein da egia?

A Topikoak topiko, zaharra bere etxean beste inon baino hobeto bizi da.

B Bizimodua gizartearen pentsaera baino bizkorrago ari da aldatzen.

C Ez du zentzurik iraganeko jokaerei eusteak, gaur egun askoz hobeto bizi gara eta.

D Nostalgia atzerakoia egungo emakume langileek hartu duten tokiaren ondorio da.

6 7 8 9 10

Aukeratu galdera bakoitzaren erantzun zuzena eta idatzi dagokion letra ondoko laukietan:

Azterketa honetan

lorturikoaErreferentzia

AHOZKOAREN ULERMENA: guztira

IDAZLANA

BERA

ORTOGRAFIA

Edukia

Moldea

Zuzentasuna

ESALDIAK BERRIDATZI

SINONIMOAK

IRAKURMENA

AZTERTZAILEAK ERABILTZEKO

* Adierazi gurutze edo zenbaki batekin zein alderdi ez duen gainditu.

*

*

*

5

25

5

5

5

10

0-7

0-8

0-10

Kalifikatzeko irizpideakAztertzaileentzako jardunbidea gidako azalpenen eta oharren sintesia

IDAZLANAEDUKIA (0-7 puntu). Adierazia, hots, gaia zenba-teraino garatu den:• Gutxieneko hitz kopurua.• Gaiarekin lotura duten / ez duten alderdiak.• Argudio eta adibide asko / gutxi.

MOLDEA (0-8 puntu). Adierazpena, hots, edukiaazaltzeko baliabideen kalitatea:• Egitura aberatsak / sinpleak.• Lexiko zehatza eta adierazkorra / desegokia

edo urria.• Ideien eta egituren arteko kohesioa, lotura.• Idazlanaren egituraketa orokorra, paragra foen

antolamendua.

ZUZENTASUNA (0-10 puntu). Sintaxia, hots,joskerazko zuzentasun maila:• Deklinabide eta aditz mailakoa.• Perpausen egituraketa.

Hiru alderdi horietakoren batean nabarmen hutseginez gero edota, oro har, hiruretan mailakaxkarra erakutsiz gero, ezingo da Idazlanagainditutzat eman.

ORTOGRAFIA

ESALDIAK BERRIDATZI

Berridatzi den esaldiak honako baldintza hauekbete behar ditu zuzentzat hartu ahal izateko:• Esaldi bakarra atera behar da berridazketaren

ondorioz.• Eredutzat ematen den esaldiaren zentzua

osorik jaso behar du.• Eskaintzen den ‘bidea’ri jarraituz osatua

izan behar du, eta ez beste bide batetik eratua.• Gramatikaren aldetik zuzena izan behar du,

osorik.• Komatxoak-edo erabili badira, horiek adie -

raz ten duten elementuen ordenak eta puntua -zioak ere zuzenak izan behar dute.

• Ortografia aldetik, zuzena izan behar du.

SINONIMOAK

Ontzat hartu ahal izateko, honako baldintza hauekbete behar dituzte:

• Testuingurua kontuan hartuta, egokiak izanbehar dute.

• Bat baino gehiago jarriz gero, denek izanbehar dute zuzenak.

• Atzizkiduna izanez gero, atzizki eta guztieman behar dira.

• Ortografia aldetik, zuzenak izan behar dute.5 Oso zuzena3-4 Akats ez oso larriak1-2 Akats larri batzuk

0,1-0,9 Oinarrizkoak edo akats larri ugari