Azko

itiko

her

ri al

dizk

aria

, 201

9ko

abuz

tua

- 390

. zen

baki

a

«150 urte eginda, ohorea da

txupinazoa botatzea»

2 maxixatzen.eus

maxixatzen.eus

Soreasu z/g. Gipuzkoa, 20730 Azpeitia

943 85 36 17maxixatzen@maxixatzen.eus

www.maxixatzen.eus

ARGITARATZAILEA:Urolako Komunikazio Taldea Koop. Elk.

ERREDAKZIO TALDEA ETA KOLABORATZAILEAK:

Naroa Olalde, Idoia Alberdi, Igone Bastarrika, Julen Garate, Andoni

Elduaien, Olaia Juaristi, Aitor Arruti, Gema Lopez, Ainhoa Cuende eta Josune

Herrarte.

KOORDINAZIOA:Olaia Juaristi eta Andoni Elduaien

MAKETAZIOA:Eregi, Euskara eta Komunikazioa

ZUZENTZAILEA:Gema Lopez Las Heras

PUBLIZITATEA:Ainhoa Cuende. Tel.: 943 85 36 17

INPRIMATEGIA:Mcc graphics

TIRADA:850 ale

LEGE GORDAILUA:SS-706-97

ISSN: 1137-8891

Oharra: Maxixatzenek ez du bere gain hart-zen IRITZIAN eta GUTUNEAN adierazitakoaren erantzukizunik. Argitaratu ahal izateko, eskutitz

guztiek ondo identifikatuta egon beharko dute. Ez ahaztu datu hauek jartzea: izen-abizenak, NA eta telefono zenbakia, nahiz eta gero izen-abizenak soilik argitaratu. Idatziek gehienez 25 lerro izan beharko dituzte eta maxixatzen@maxixatzen.eus helbidera bidali beharko dira, hilabeteko azken

astelehena baino lehen.

16

28

hileko argazkixeAinhoa Beristain: 'Kulturaren birikak'

iritzixe Olatx Aranguren: 'Zaindu maite duzun

hori'

izena eta dizena Andramaixetako film laburrak

galdetu ahala erantzun

Xabier Alberdi 'Zabale' trikitilaria

iritzi grafikue Itxaro Iraeta

hara! Kepa Alberdi: 'Eskola zaharretako jardu-

erak eta diziplina'

iritzixe Iñigo Etxaniz: 'Yo soy español, español...'

ba al dakizu?

Azkoitiko Musika Bandak botako du andramaixetako txupinazoa

hilabetin begixetatik

ezetz asmau!Denbora-pasak

bertsoa paperean

Jokin Sudupe: 'Udako oporrak'

maxixatzen txikiHaurren txokoa

komunitatien leixueAzkoitiko Emakumea Pilotari Taldea

eskure komeni

ezetz topau!

agendie

4

5

6

16

19

25

29

ABUZTUKOALDIZKARIANZER?

26

22

10

20

30

10

24

15

29

28

4 maxixatzen.eus

Kulturaren birikak

HILE

KO A

RGAZ

KIXE

Ainhoa Beristain Bastarrika

Uztailean 20.000 lagun, mendi batean, talde euskaldun baten inguruan egoteak zer esana eta zer pentsatua eman du.

Horrelako ekitaldi bat sortzera iristerako zenbat taberna, gaztetxe eta kultur ekintza zapaldu ote dituzten… zenbat jenderen –askotan boluntarioren– lana ote dagoen hainbeste urtetako ibilbidean…

Igande batean hainbeste jende, eta ostiral edo larunbatetan askotan, edozein lekutan, kultur ekintzek 10 bat ikusleren begien aurrean antzezten dute. Tokian tokiko eta betiko ikusleen aurrean.

Batak ez du bestea kentzen. Eta Kobetamendin gozatu nuen moduan gozatzen dut Matadeixen, taberna zuloetan, kaleetan eta abarretan. Ez baitzen Berri Txarrakik izango, horrelako beste ekintzarik gabe. Bidea egiten lagundu dieten hainbeste leku gabe.

Ez dezagun ahaztu zeintzuk diren kulturaren birikak. Nork mantentzen duen haria, eten ez dadin.

Argazkia: Soma Cult taldea, Matadexen

maxixatzen.eus

IRITZIXE

Zaindu maite duzun horiOlatx Aranguren Juaristi

Ilobengana gerturatu nintzenean, hegoan min hartutako txori bat zebilkidan esku artean. Parkean lurrean zeuden hostoak batu eta ohetxo baten antzerakoa egina zioten, hostoekin egindako estalki eta guzti; halaxe goxo, kezkaz, sendatzerik lortuko al zuten zalantzati. Beraien lagun batek eramatekoa zuela gauean etxera, hurrengoa beraienean pasatuko zuela esan zidaten. Ez dakit zer gertatu zen txoriarekin, baina inguratzen gaituena, edertasuna zaintzeko dugun bulkada nabaritu nien. Ederra egin zitzaidan.

Ez dakit noiz eta zeren ondorioz galtzen dugun zaintzeko berezko bulkada hori, ez dakit berezkoa den ere. Inoiz baino adineko gehiago dagoen gizartean bizi gara, baina adinekoak eder zaizkigu, edo ez ote gero eta astunagoa zaigun zama? Adinekoekin batera, halako menpekotasunen bat dutenek ere antzerako dileman jartzen gaituzte. Kalean agurtzeko, denboratxo bat egoteko kontzientzia aringarri izan daitezke, zer esanik ez kristautasunaren balioak hain indarrean dirauten gurea bezalako herrietan.

Benetako zaintza ez da erraza: zenbaitetan, zure bizitza alde batera utzi eta ondokoaren beharrak asetzea eskatzen du, ordainetan zaintzen duzunaren esker ona baino jaso gabe (batzuetan hori ere ez). Egokitu zait oso maite izan ditudanak zaintzea, haserrealdi eta pozaldiekin, maitasunarekin, goxotasunarekin, sentimenduak adierazteko dugun analfabetismo heredatuaz jabetuz, aurrera egin nahian. Bizitakoa sakona da, muturrekoa. Baina gizarte bezala ez dugu errealitate hori ikusi nahi, ahal den bitartean behintzat. Errazagoa da beste aldera begiratu eta bizitzaz gozatzen saiatzea, zaintza lanak bazterreko egoeretan daudenen edo egoitzen esku utziz.

Zaintzak badu bere ederra. Aberastu ere egiten gaitu. Ordura arte autoritatez, urrun, intimitatearen zaindari ezagutu ditugunak hurbiltzen dizkigu, hauskor, ume izaera samurra berreskuratuz, zenbaitetan behintzat; gozatu, jolas egiteko aukera baliatuz, bizitzaren hondarrean bada ere. Zaila zaigu zainduak izatearen beharra onartzea, nahiago temati ongi gaudela, inor ez dugula behar esan eta aurrera egiten saiatu, tupust egin arte. Ez gara errazak.

Kontrolarekin ere nahasten dugu zaintza. Beldurra ematen digu ezinbestekoak ez garela edo besteak nahi duena ez dela guk nahi duguna onartzeak; sarri besteak behar gaitzaten behar dugu geure burua estimatu ahal izateko. Baina hori norbere burua zaintzea da azkenean, edo beharbada hori ere ez.

Zaintza lanak hari mutur horiek guztiak eta gehiago ditu. Hala ere, badira bizitzaren jolasean asmatzen dutenak. Badira beste herrietatik etorri eta udara oro gure ondarea lurpetik ateratzeko, zaintzeko lana baldintza ez oso duinetan egiten dutenak. Badira gau eta egun buru-belarri maite duten hori zaintzen daudenak. Badira zaintza lanak egiten urteak igaro ondoren geratu zaien hutsune erraldoiaren lagun egin nahian dabiltzanak. Badira.

Aurten guztiok zaintzen gintuen norbait faltatuko zaigu andramaixetan. Ez dugu siestarako beso eskerik izango; tiropitxoiak, txurroek… ez dute xarma bera izango. Festetarako irrikaz, zapi urdina lepoan eta txanpain kopa eskuetan, keinuka irudikatu nahi dut, gugandik ez oso urrun.

Zaindu maite duzun hori. Baina, bidean, ez ahaztu norbera zaintzeak egiten gaituela besteentzat lagungarri.

JARRI ZURE

IRAGARKIA HEMEN!

6 maxixatzen.eus

IZEN

A TA

DIZ

ENA

Andoni Elduaien eta Olaia Juaristi

Badira bederatzi urte herrian film laburren lehiaketa egiten hasi zirela. Azkoitiko festetan adin guztietako herritarrentzat ezer arrakastatsurik antolatzen bada, hori andramaixetako film laburren

lehiaketa da. 2011ko andramaixetan egin zuten lehen aldiz lehiaketa, eta orduan parte hartzea txikia izan bazen ere, aurtengo edizioak marka guztiak hautsiko ditu.

Hamar taldek eman dute izena aurtengo lehiaketarako, eta, ‘Beldurra’ gaitzat hartuta, lanak bukatzear dira talde parte hartzaileak. Datozen egunetan lanak amaitu, udaletxean entregatu eta epaimahaikideen esku utziko dituzte. Parte hartzea inoizko handiena izan da aurten, eta, ondorioz, Udalak aurreratu egin du abuztuaren 15eko film laburrak emateko ordua: orain arte 22:30ean izan da emanaldia, baina aurten 22:00etara aurreratu dute.

Andramaixetako ekintzarik arrakastatsuenetakoa da film laburren lehiaketa; abuztuaren 15ean herriko plazako koadroa ikusi besterik ez dago. «Arrakasta handia» duela diote Azkoitiko Udaleko kideek. «Herritarrek harrera ona egiten diote urtero lehiaketari, eta, gainera, gero eta lan handiagoa hartzen dute parte hartzaileek», adierazi dute Udaleko Kultura arduradunek. Azaldu dute lehiaketa herrian sortu zutela eta ideia ez zutela beste inondik ekarri. Diotenez, indarra hartzen joan bada ere, urte batzuetan zalantzan egon da lehiaketa, parte hartzea txikia izan delako.

Hori ikusita, Udalak izen ematea uztailera aurreratzea erabaki zuen, eta, ondoren, lanak entregatzeko epea jarri zuen, abuztuan. Modu horretan, aurreikuspenak egiteko aukera izan dute. Halere, nabarmendu dute lehiaketari egindako aldaketa ia gehienak talde parte hartzaileetako kideekin adosten direla bileretan. «Lehiaketak berak erakutsitako bidean egin dira aldaketa guztiak», diote. Hori horrela, ekaineko lehen egunetan bilera egin zuten iaz parte hartu zuten kideek eta Udaleko arduradunek. 2019ko lehiaketako berritasun handiena denbora

mugarena da: hamabi minutura luzatu dute gehieneko denbora, eta lehen zegoen lau minutuko gutxienekoa ezabatu egin dute. Aurten, beraz, posible da segundo gutxiko bideoak aurkeztea.

Herritarrek aurkeztutako lanei balioa emateko, epaimahaikideen beharra ikusi zuen lehiaketak, eta, sariak bereizteko eta lan bakoitza xehetasunez aztertzeko, kopuru bakoitiko epaimahai bat osatu zuten. «Batzuek edizio lan handia egiten dute, baina ez dira horren barregarriak izaten; beste batzuek, berriz, alderantzizko lana egiten dute», nabarmendu dute. Bakoitzari bere «balioa» eman behar zaiola uste dute, eta epaimahaiak horretan laguntzen duela. Hasierako urteetan, mahaiko kide bakoitzak bere kabuz ikusten zituen lanak; orain, ordea, guztiak elkarrekin bildu, eta muntaketa, denbora, gaia, soinua eta abar neurtzen dituzte, alor bakoitzari nota jarriz. Gainera, iaz, gutun bidez talde bakoitzaren lana arrazoitu zuen lehen aldiz epaimahaiak.

‘Beldurra’ da aurtengo urterako hautatu duten gaia, bileran erabakia. «Gai honekin, bakoitzak nahi duena bilatzea nahi dugu», gehitu dute udal arduradunek. Zenbait urtetan gai libreak egon izan dira, baina baita askotariko gai zehatzagoak ere: ‘Euskara’, ‘Parodia’, ‘Azkoitiko gazteak’, ‘Nola ligatu baboseatu gabe’, ‘Zurrumurrua’ eta ‘Bai+Bai = Bai, Bai+Ez = Ez’.

Lehiaketan parte hartu ohi duten taldeekin bildu da Maxixatzen, orain artekoa nola oroitzen duten galdetzeko eta aurtengo aurrerapenaren bila.

Film laburrak, andramaixetako ezinbesteko osagaia

Herriko plaza goraino, film laburrak ikusten.

IZENA TA DIZENA

Txintxarri Lokala: «Ederra da taldeak egindako lana herriari eskaintzea»

Ziurra izan ohi da Txintxarri Lokalaren parte hartzea andramaixetako film laburren lehiaketan. Antolatu zutenetik ia-ia urtero egin dute film labur bat, nahiz eta urteren batean edo bestean egin gabe gelditu. Ez dakite ondo nola hasi zuten bidea, baina eurentzat «urteroko lana» bihurtu da film laburra egitea. Ia 40 lagunez osatutako kuadrilla da Txintxarri Lokala, eta guztiak dira era batera edo bestera film laburraren partaide: batzuk aktore, besteak kamerari eta beste batzuk ideia sortzaile. Hori da, hain zuzen ere, mutil taldeari buruhauste handiena ematen dion zatia. «Ideia pentsatzeak eta hori garatzeak ematen digu buruhauste handiena», diote. Azaldu dutenez, gidoi orokor batetik abiatzen dira grabaketak egiteko, baina ez dute bakoitzak esan beharrekoa aurrez prestatzen: «Kamera jarri, eta momentuan etorritakoa edo norbaiti bururatutakoa grabatzen dugu».

Uztailean hasten dituzte urtero grabaketa lanak. Azaldu dute batzuetan «korrika eta presaka» ibiltzen direla, uda izanda «herritik irteteko joera» dutelako. Halere, grabaketa saioak ez dituzte egun kopuru batera mugatzen; bi edo hiru astean guztia grabatzen saiatzen dira. Eta, nola ez, grabatzen ikusita, aurtengo aurrerapen bat emateko eskatu diegu. «Ez dugu pista gehiegi emango; abuztuaren 15erako utziko dugu hori», esan dute, barre artean. ‘Beldurra’ da aurtengo gaia, eta «umoretik gutxi izan arren ikus-entzuleei barre eragiten» saiatuko direla nabarmendu dute. Argi dute Txintxarri Lokalean: «Herriko festetan egiten den gaia izanik, umoretik jokatu behar dugu».

Badituzte taldean aktore diren lagunak, baina ez direnek ere aktore rola betetzen dute. Lanak banatzeko, gidoi orokor bat prestatutakoan, zati bakoitzerako zenbat

aktore behar diren erabakitzen dute, eta behin kopurua erabakita, lanak banatu. «‘Hik hau egingo al duk? Edo hau duk nahiago?’ Horrela jokatzen dugu», azaldu dute gazteek. «Ondo pasatzeko uneak izaten dira grabaketa saioak, sekulako barreak egiten ditugu». Batzuek protagonismo handiagoa izan ohi dute, besteek txikiagoa, baina irudi batetik bestera «aurpegi desberdinak» jartzen ahalegintzen dira. Aktore ez direnek, berriz, kamera lanak egiten dituzte, edota beharrezkoa den materiala lortzen lagundu. «Denak gara beharrezkoak lan honetan», azpimarratu dute. Grabaketa saioak amaitutakoan edizio lana egon ohi da atzean, eta «musikari garrantzia» ematen saiatzen dira mutilak. «Herriko plazan ondo entzuteko eta guztia ondo ulertzeko, soinuak ikaragarrizko garrantzia du», erantsi dute. Behin guztia erdi muntatua dutela, lokalean elkarrekin ikusten dute film laburra, «egin beharreko aldaketak eta hobekuntzak guztion artean adosteko». Halaber, orduan ikusten dute gero plazan «jendeak zer-nolako erreakzioa» izango duen. Eguna iristen denean, berriz, gogotsu izaten dira Txintxarri Lokaleko kideak. «Andramaixetako unerik ederrenetakoa da guretzat», diote mutilek.

Sari bat baino gehiago jaso dituzte Txintxarri lokaleko lagunek: azken lau edizioetan lau sari eraman dituzte. 2015ean, ‘Azkoitiko gazteak’ gaia zela, Oihaneko Txintxarri lana egin zuten, eta ikusleen saria irabazi zuten. Bi urte geroago, 2017an, ‘Parodia’ gaiarekin Herri txiki, infernu handi lana egin zuten, eta abuztuaren 15eko irabazle nagusiak izan ziren, epaimahaiaren eta ikusleen saria eskuratuta. Iaz, berriz, ‘Euskara’ gaitzat hartuta, Nik zergatik ez? lana egin zuten, eta ikusleen saria lortu. «Sariak eta oroigarriak lokalean dauzkagu, ondo gordeta», diote mutilek. Dirua, berriz, lokalerako erabiltzen dute.

Abuztuaren 15ean emango dituzten Andramaixetako Film Laburren IX. Lehiaketako parte hartzaileetako bat da Txintxarri Lokala. Egindako grabaketei azken ukituak ematen harrapatu ditugu

lagunak. Ia urtero parte hartu dute lehiaketan, eta sari asko jasotakoak dira. Lan egiteko moduari buruz galdetu die Txintxarri Lokaleko mutilei Maxixatzenek.

8 maxixatzen.eus

IZEN

A TA

DIZ

ENA

Koldo Campos, bere bi alabak eta Rocio del Castillo.

Koldo Campos: «Oinarrizkoena grabatzen hasi aurretik ideia on bat izatea da, gidoi on bat»

Hiru aldiz aurkeztu da Campos, eta 2012. urtean biga-rren saria ere irabazi zuen. Dirusariarekin, Igeldoko par-kera joan ziren familian egun-pasa. Del Castillok, berriz, aurreneko urtea du: «Camposek laguntza eskatu zidan, eta nik baiezkoa eman nion. Nik bakarrik ez nuke egingo, lan handia delako dena egitea. Baina Koldok garbi du zer lortu nahi duen, eta horren bila joan gara; ea lortzen du-gun», azaldu du Del Castillok. Camposek, berriz, idaztea atsegin du eta antzerkia maite du. Horregatik, asko gus-tatzen zaio horrelako lehiaketetan parte hartzea. «Nire alabei, zaharrenari gehienbat, ilusioa egiten zien elka-rrekin film laburra grabatzeak, eta, batez ere, beragatik animatu naiz aurten», gaineratu du Camposek.

Hiru egunetan egin dituzte grabaketa lanak, eta muntaketa lanak beste pare bat egunetan. «Ume batzuk udalekuetan ibili dira, eta, txandaka, libre zuten egunetan grabatzen aritu gara. Aktoreen egun libreen arabera antolatu ditugu, beraz, grabaketa egunak». Camposek dio hori izan dela bideoa gauzatzeko lanik zailena: «Guztiok batera grabatzeko denbora edukitzea izan da zailena».

Irudien eta soinuaren kalitateari garrantzia eman diote taldean. «Aktoreen espresioei ere garrantzi handia eman die Koldok, jestuei. Planoak aukeratzerakoan jestu onena dutenak aukeratu ditu», dio Del Castillok. Kalean eta elkarte batean grabatu dute ia dena. «Bi toma egin

ditugu, bat bideoarekin eta bestea bideo kamerarekin. Ez dira material profesionalak. Horregatik, nahiko lan izaten da audioa ondo entzuteko». Hala ere, Camposen ustez, ideia ona izatea da garrantzitsuena: «Irudien kalitatearen, soinuaren eta gidoiaren artean oreka egotea ezinbestekoa da. Baina oinarrizkoena grabatzen hasi aurretik ideia on bat izatea da, gidoi on bat. Aktore onenek disimulatu ahalko dute agian gidoi txar bat, baina disimulatu bakarrik».

Camposek gaineratu du agian bi film labur aurkeztuko dituztela, oraingoz bat grabatu duten arren. Pelikuletako batean, hainbat gaztek aitortuko dute beldurrik ez dutela: ez otso basatiari, ez sorginei, ez iluntasunari, ez bakardadeari… Erakutsiko dute jendearen axolagabekeriari bakarrik diotela beldurra, beste aldera begiratzen duen jendeari. Bigarren film laburrak, berriz, ez du testurik izango: neska gazte batek ilunabarrean bakarrik oinez doala atzetik pauso batzuk entzutean sentitzen duen beldurra irudikatuko du.

Bestalde, gainerakoen film laburrak ilunak izango direla sumatzen hasita dago Campos: «Fantasmak-eta agertuko dira bideo gehienetan. Uste dut gainerako parte hartzaileek beldur handiagoa nork pasarazi erakusteko bideoak sortuko dituztela. Gurea, berriz, ez da horrelakoa izango: beldurrari barre egingo diogu guk».

Koldarrak antzerki taldearen barruan, Koldo Campos Sagasetak eta haren lagun Rocio del Castillok eman dute izena aurtengo film laburren lehiaketan parte hartzeko. Gidoia Camposek idatzi du, eta

bera ibili da zuzendari lanetan. Del Castillok, berriz, alor teknikoan lagundu du, eta hark grabatu ditu eszena guztiak; horrez gain, muntaketa lanak ere hark ondu ditu. Aktore lanetan, haien alabak eta

ezagunen seme-alabak aritu dira. Guztira, bost aktore inguratu dituzte.

«Guztiok batera Grabatzeko

denbora edukitzea izan da

zailena»

«oinarrizkoena Grabatzen hasi

aurretik ideia on bat izatea da,

Gidoi on bat»

maxixatzen.eusIrudietan, Samiñoko Bidoia taldeko kideen film laburren eszenak.

Iñigo Etxaniz: «Gure film laburrak ez dira errazak izaten publikoarengana iristeko»

«Duela zazpi urte Extremadurako [Espainia] erreka batean bainatzen ari ginela hasi zen dena», dio Iñigo Etxaniz Samiñoko Bidoie taldeko kideak. «Lagunen Whatsappeko taldean idatzi zuten, film laburren lehiaketa zegoela eta guk parte hartu beharko genuela esanez. Orduan, oporretan geundenok pentsatu genuen han bertan zerbait grabatzea, esku artean genuen argazki kamerarekin. Eta halaxe egin genuen. Gero lagun bati bidali genion muntatzeko, eta abuztuaren 14an, txupinazoarekin batera entregatu zuen lana».

Normalean bost bat lagun aritzen dira lan guztietan parte hartzen: bikote bat aktore lanak egiten dituena, beste bat ideia eta gidoia prestatzen duena eta beste bat grabaketa eta muntaketa lanak egiten dituena. «Oinarrian talde hori dago, baina urtetik urtera aldatuz joaten da», azaldu du Etxanizek. Samiñoko Bidoie deitzen diote taldeari. «Kuadrilla barruan daukagun talde berezi baten izena da berez. Talde horretan gaudenok kontzertuetarako planak-eta egiten ditugu, eta hor hasi zen film laburren kontua ere». Aktoreak, berriz, beharraren arabera bilatzen dituzte: «Edozeini esaten diogu askotan; ez gara talde itxi bat. Behin neska gazte bat behar genuen, eta, herriko musikal bat ikusi ondoren, hango aktoreetako batekin kalean topo egin nuen eta parte hartzeko proposamena egin nion. Harrezkero, askotan parte hartu du gurekin».

Film laburra egiteko orduan, berriz, buruhauste handiena grabatzeko eguna jartzeak ematen die: «Kanpoan ari gara lanean taldeko bi, eta horrek asko zailtzen ditu gauzak», dio Etxanizek. Grabaketa lanak egun batean edo bitan egiten dituzte, eta muntatzeko denbora gehiago hartzen dute: «Horretan dabilenak bakarrik daki zenbat ordu eskaintzen dizkion, baina asko, ziur». Ideia pentsatua zuten uztailaren erdirako, lagunarteko Whatsappean trukatutako mezuen bidez ados jarri ostean. «Ideia pentsatzen duenak bururatuko edozein astakeria idazten du taldean, eta hortik hasten

gara eszenak garatzen. Beste urteetan, grabaketekin hasitakoan gidoiari forma ematen ibiltzen ginen. Aurten, ordea, lehenengo aldiz, grabatzen hasi aurretik gidoi bat idatzia genuen, eta finkatuago eduki dugu zer eta nola grabatu behar genuen». Etxanizek uste du dena dela garrantzitsua film labur bat baloratzeko orduan: ideia ondo transmititzea, plano politak izatea, irudi ederrak ikustea eta ondo entzutea. «Ondo entzute hori plazan pixka bat konplikatua izaten da, eta kontuan hartu behar izaten dugu grabatzean; ahal bada, elkarrizketa asko ez sartzen ahalegintzen gara horregatik».

Aurtengo ez dagoela ezer aurreratzerik esan du Etxanizek, baina ideia «asko gustatzen» zaiela aitortu du. Hala ere, taldeko kamerariari ideia zein zen esan zionean, hau erantzun zion: «Jendeak barre gutxi egingo du, eta agian antolatzaileek zentsuratuko gaituzte [barrez]».

Taldearen ibilbideari erreparatuz, zuri-beltzean erakutsi zuten Luzoker eta Domeniko Eskarlati film laburrei esker bi sari irabazi dituzte, 2014an eta 2016an. Bietan epaimahaiaren saria irabazi dute, inoiz ez publikoarena, eta irabazitako ordainsariarekin taldekideek elkarrekin bazkari bat egiteko aprobetxatu izan dute. «Inoiz ez dugu aurkezten sari bat irabazteko asmoarekin, horrelako txorakeriak eginez ondo pasatzeko baizik, besterik gabe. Guk gure ukitua ematen diegu bideoei, geure erara egiten ditugu, eta ez dugu horrenbeste bilatzen publikoari gustatzea edo barre eragitea. Gainera, oro har ez dira lan errazak izaten publikoarengana iristeko edo ikus-entzuleari gustatzeko», azaldu du Etxanizek.

Taldekideek ez dute ikusten bideoaren bukaerako emai-tza: «Guk ez dugu lana bukatuta ikusten plazan erakutsi aurretik, bideoa muntatzen duenak nahita ez digulako erakusten. Sorpresa izaten da, beraz, gehienontzat. Baina konfiantza osoa daukagu muntaketa egiten duenarekin, eta horregatik uzten diogu hori egiten. Niri lotsa ematen dit plazan gure bideoa ikusteak [barrez]».

‘Samiñoko Bidoie’ izena daraman taldeak bost aldiz parte hartu du film laburren lehiaketan, eta epaimahaiaren bi sari irabazitakoak dira. Ez daukate taldekide finkorik, eta beharraren arabera

moldatuz joaten dira urtero.

IZENA TA DIZENA

10 maxixatzen.eus

Nolatan sortu zen Kupela? Zein ziren garai hartako helburuak?Kupela sortu aurretik, Epelde eta Larrañagarekin jotzen hasi nintzen, haien formatuan. Ondoren, Epeldek utzi egin zuen, eta neu geratu nintzen taldeko soinujole. 2006an, Kupelaren helburu nagusia zen disko berriak ateratzea, geuk sortutako piezekin. Anjelek letrak asmatzen zituen, eta nik doinua. Bertsoen eta musikaren arteko lotura lortu nahi genuen, erromerietara begira.

Guztira bost disko kaleratu ditu Kupelak. Nolako balorazioa egingo zenuke?Oro har, gustura. Hala ere, zeu zarenean sortzailea, egindakoarekin gustura gelditu arren beti bilatzen duzu zerbait hobetzeko, eta horren bila joaten zara hurrengo

diskoan. Bi urtean behin disko bat atera dugu, eta kopuru polita da. Lehen bi diskoak izan ziren arrakastatsuenak, eta haiei esker ezagun egin ginen. Ordutik, jendea beti beste disko bat ateratzeko zain egoten zela antzematen genuen. Hala ere, gaur egun ez da erraza disko bat kaleratzea. Guk orain arte eduki dugu laguntza disko etxeen aldetik, baina gaur egun disko bat grabatu nahi baduzu, askotan zeuk ordaindu behar dituzu hainbat gastu.

Kupelaren zein abesti nabarmendu da?Ezagunena egin dena Txakolina dela esango nuke. Jendeak gehien eskatzen dizkigunak lehen bi diskoetan daude.

Zer behar du trikiti talde batek arrakasta izateko?Abesti berriak sortzea eta abesti horiekin jendearengana

Olaia Juaristi Zabala

Xabier Alberdi 'Zabale': «Kupelaren etapa bukatzea eskatzen dit barruak»

Euskal Herriko erromerietan puntako taldea izan da Kupela. 2006an jaio zen, eta hasieratik harrera ona izan du. Lehenengo urteetan, urtean 100 emanaldi izan zituen. Bere musikarekin eta kantekin, mundu osoa alaitu eta dantzara gonbidatu du. Xabier Alberdi ‘Zabale’ soinujolea, Anjel Larrañaga abeslari eta panderojolea eta Juan Ezenarro ‘Berastegi’ izan dira Kupela taldeko hirukotea sorreratik, eta gerora Jexux Epeldek hartu izan du bateria jotzeko erreleboa. Bost diskoren jabe da taldea, eta, ohiko euskal erritmoez gain, beste musika mota batzuk ere jotzen dituzte. Ibilbide oparoari amaiera emateko ordua iritsi dela uste dute, ordea.

Xabier Alberdi ‘Zabale’ (Azkoitia, 1970) soinujolearekin izan da Maxixatzen.

GAL

DET

U AH

ALA

ERAN

TZUN

Kupela taldea, Aristerrazun, joan den maiatzean. (Argazkia: Ibon Errazu)

maxixatzen.eus

ailegatzea. Horretarako, kantu itsaskorrak eta musika sinplea eta dantzagarria izan behar du. Bestalde, taldeko kideen artean giro ona egotea eta kanpora begira itxura hori ematea ere garrantzitsua da.

Gauza berriak sortzeko orduan oreka lortu beharko da tradizioaren eta modernoaren artean, ezta?Bai, gauza berriak egin behar dira, eta horretarako hainbat bide daude. Formatu tradizionalean gauza berriak lor daitezke. Nik hortik tiratu dut nire sorkuntza lanetan gehienbat, neuk hori jaso izan dudalako aurreko trikitilariengandik, osabarengandik edo irakaslearengandik. Hor sentitzen naiz erosoena.

Zuk nola asmatzen zenituen piezak?Soinua hartu, eta hitzek laguntzen ninduten. Lehenik beti doinua egiten nuen, abesteko zati hori, eta horren arabera, horren inguruan sortzen nituen beste zatiak.

Ez da, ba, erraza izango.Momentua da askotan. Batzuetan bila joan arren ez duzu lortzen, eta hurrengoan bost minutuan eginda daukazu. Ideiaren bat etorritakoan grabatu egiten dut beti zati hori, ez ahazteko.

Zein izan dira Kupelaren plazarik onenak?Auzoetako giroarekin geratzen naiz ni. Erromeria giro onena herri txiki edo auzoetan izaten da, edo ni, behintzat, hor sentitu naiz erosoena. Dantza eta giro ona ziurtatua izaten da horrelakoetan.

Nolako plaza da Azkoitikoa?Hasierako diskoekin behin jo genuen herriko plazan, eta jende asko etorri zen, baina entzutera gehienak. Dantzako giroa sortzea zaila izaten da horrelako plaza handi batean. Hala ere, tabernariek antolatuta, Txoixo kaleko festetan jo izan dugu, eta hor harrituta gelditu ginen: gazte jende asko hurbildu zen eta haiek dantzan jartzea lortu genuen, eta

hori pozgarria da.

Zein izaten dira zuen plazetako ohiko jarraitzaileak?16-30 urte bitartekoen artean, emakumeak errazago animatzen dira dantzara; 40 urtetik gorakoetan, berriz, antzera.

Zenbat orduko erromeriak izan dira luzeenak?Lau ordu ingurukoak, eta batzuetan segidan, gainera. Asko da, eta nekagarria. Oraindik hiru orduko kontzertuak dezente jotzen ditugu. Gainera, guk beti zutik jo izan dugu, presentzia bezala politagoa delako. Lehen diskoa kaleratu genuenean dei asko izan genituen, eta, behin, zortzi egunean jarraian jo genituen kontzertuak. Ia denak gaueko lanak izan ziren, eta egunez pixka bat errekuperatzeko modua izan genuen.

Erromerietatik bizitzera iritsi al zineten garairik onenetan?Ez, nik beti musika eskolako irakasle lanarekin uztartu dut Kupela. Erromeria taldearekin bakarrik bizitzea zaila dela iruditzen zait. Erromerien denboraldi gorena maiatzetik urrira izan ohi da, eta beste hilabeteak nahiko lasaiak izaten dira.

Urte amaieran erretiroa hartuko du Kupelak. Nolatan etorri da erabaki hori?Nik azken pare bat urteetan buruan nuen kontu hori, eta neu aurreratu nintzen. Urte asko daramatzat plazetan: 14 bat urterekin hasi nintzen anaiarekin, Zabale Anaiak moduan, eta, gero, Lurdes Alkorta eta anaiarekin ere aritu nintzen Kupelan hasi aurretik. Gaueko 3-4 ordu horiek jotzea eta goizeko ordu txikietan etxera itzultzea gehiago kostatzen zait. Gainera, lanpostua musika eskolan daukat, eta, astea han pasatuta, asteburuan familiarekin edo lagunekin gehiago egoteko gogoa izaten dut. Iruditu zait garai aproposa dela Kupelaren ibilbideari bukaera emateko.

GALD

ETU AHALA ERANTZUN

Larrañaga eta Zabale, Urrategin, joan den uztailean. (Argazkia: Ibon Errazu)

12 maxixatzen.eus

GAL

DET

U AH

ALA

ERAN

TZUN

Eta proiektu berririk ba al duzu esku artean?Momentuz ez dut proiektu berririk soinujole gisa, baina ez dut uste plazetan jotzeari erabat utziko diodanik. Oraingoz, ordea, garbi daukat atseden hartuko dudala, zer egin nahi dudan erabakitzeko, irakasle lanaz gain. Etapa hau bukatzea eskatzen dit barruak. Nahiko garbi daukat erromeria formatu horretan oraingoz ez dudala jarraituko. Denborak esango du soinujole bezala zein ibilbiderekin jarraituko dudan. Hala ere, Kupelako urte hauek faltan botako ditut, dudarik gabe: jende asko ezagutu dut, lagun asko egin ditut eta momentu onak ere asko izan dira. Orain, baina, lasaitasun falta handiagoa sumatzen dut. Kupela utzita askatasuna sentituko dudala uste dut.

Nola ikusten duzu gaur egungo trikitiaren mundua?Nahiko indartsu. Gazte jendea badabil ikasten, txapelketetan jotzen eta taldetxoak sortzen. Festa gehienetan trikitia entzuten da, era batera ez bada bestera. Formatu ezberdinetan, soinu txikia leku askotan dago.

Eta erromeriena?2008ko krisitik aurrera antzeman genuen plazen beherakada txiki bat. Baina bestela, jende aldetik, egiten ditugun plazetan ez dugu antzeman jende gutxiago dabilenik: betiko jendea dabil, gehienbat 40-70 bitartekoa. Hor, gazte jendearen hutsunea gehiago antzematen da. Uste dut etorriko dela erromerien beherakada, betiko jende hori erretiratzen den egunean.

Trikiti irakaslea ere bazara. Nolakoa da horren bilakaera? Zer eskatzen dizute ikasleek?Eskolako ikasle kopurua goraka doa. Egunero lanaldi osoan aritzen naiz. Trikitia modan dagoela dirudi. Ikasleek, gehienbat, Huntza, Esne Beltza eta Gozategi taldeen abestiak eskatzen dituzte, besteak beste. Gaur egun trikitia ikastera datorren gazteak oso gutxi ezagutzen du gure garaiko trikitilari jendea. Oso ezagunak izan diren

Laja, Epelde, Tapia eta Kepa Junkera, esaterako, ez dituzte ezagutzen; entzuna dute agian izena, baina ez dakizkite haien abestiak.

Nola ikasten dute gaur egungo gazteek?Irakasteko modua asko aldatu da. Nik dena aurrez aurre eta belarriz ikasi nuen Joakin Errasti Epelarre-rekin, gure garaian partituratik irakasten zuen inor ez zegoelako. Asko aldatu da hori orain: oraingo gazteek partituretatik ikasten dute erabat. Ikasteko modu bakoitzak abantailak eta desabantailak dituela uste dut. Partitura irakurtzen jakiteak askatasun handia ematen du irakaslearekin ez zauden egunerako, baina, bestalde, belarri ona izatea ere oso garrantzitsua da, buruz errazago ikasteko, esaterako.

Hainbat belaunaldiren testigu izan zara. Trikitilarien profila asko aldatu al da?Bai, dezente: teknika, errepertorioa, melodia, beste instrumentuekin nahastea… Txapelketetan ere oso abesti zailak jotzera iritsi da jendea. Lehen, pieza errazagoak jotzen ziren. Gure garaian, txapelketetan oso maila ona zegoen eta jende asko ginen. Orain, aldiz, txapelketetan gutxiago dabiltza, baina gauza zailagoak jotzera iritsi dira.

«Formatu ezberdinetan, soinu

txikia leku askotan daGo»

«ez dut uste plazetan jotzeari

erabat utziko diodanik»

maxixatzen.eus

PUBLIRREPORTAJEA

14 maxixatzen.eus

maxixatzen.eus

IRITZI GRAFIKUE

16 maxixatzen.eus

Duela mende batzuk, herrian ziren eskoletako maisuei moral onekoa izatea, irakurtzen eta idazten jakitea, ariketak egiten ondo konpontzea eta, batik bat, doktrina jakitea eskatzen zitzaien. Nahiz eta orduan hemen inguruan eskola erlijiosorik ez izan, gizartean kristau fedea hain barneratuta egonik, erlijioa zen eskoletako ikasgai nagusia. Dena den, 1858. urtean, 163 eskola zeuden Gipuzkoan, eta horietako bakarra zen erlijiosoa, haietatik 136 publikoak eta 26 pribatuak baitziren. Baina, 1904tik aurrera, gauzak zeharo aldatu ziren: urte horretan, Frantzian irakaskuntzan jarduten zuten institutuak kanporatu ondoren, haietako asko muga pasatu eta lur hauetan kokatu ziren. Horren ondorioz, Hermanos de las Escuelas Cristianas institutuak, salletar anaiak

ere deituak, 10 urteko tartean 9 eskola kokatu zituen Gipuzkoan, horietako bat Azkoitian.

Kepa Alberdi Egaña

HARA

!

Denboran oraindik atzerago egiten badugu, berehala jabetuko gara gizartean zenbateraino zegoen errotuta kristau erlijioa, eta zer-nolako eragina zuen garai hartako eskoletan, ikasgai guztien muin bilakatu baitzen. Horren adibide gisa, hona hemen Azkoitiko Udalak 1768an maisuen jarduera arautzeko ateratako erregelamenduaren atal batzuk:

- Maisuaren betebeharra da arrosarioa errezatzen irakastea, egunero arratsaldez eta irten baino ordu erdi lehenago.

- Ikasleak jaietan mezetara eta bestelako elizkizunetara joanarazten ahaleginduko da, eta joaten ez denari edo behar den debozioarekin egoten ez denari zigorra ezarriko dio.

- Zapatu arratsaldean kristau doktrina hartuko zaie ikasleei.

Aurreko mende hasiera arte ez zen ohikoa eskoletan maistrak izatea, irakasle lanak normalean gizonezkoek betetzen baitzituzten. Maistrei, lanean jarduteko, oso baldintza bereziak ipintzen zizkieten emakume izate hutsagatik. Horren harira, 1923an, Eskolako Hezkuntza Kontseiluak, itun baten bitartez, betebeharren zerrenda

hau ipini zion Azkoitiko maistra bati hurrengo zortzi hilabetez eskola emateko:

- Ez ezkontzea. Itunak ez du ez baliorik ez eraginik izango, maistra ezkontzen bada.

- Gizonekin ez ibiltzea.

- Arratsaldeko 20:00etatik goizeko 06:00etara arte etxean egotea, lana dela-eta eskolan jardun behar ez badu.

- Pasieran ez ibiltzea hiri erdiguneko izozki dendetatik gertu.

- Hiritik inondik inora ez ateratzea ordezkari kontseiluaren baimenik gabe.

- Zigarretarik ez erretzea. Itunak ez du ez baliorik ez eraginik izango, maistra erretzen harrapatzen badute.

- Garagardorik ez edatea, ezta ardorik eta whiskirik ere.

- Kotxean edo autoan gizonekin ez bidaiatzea, nebekin edo gurasoekin izan ezik.

- Kolore biziko soinekorik ez erabiltzea.

Plazako Eskola Nazionalak.

Eskola zaharretako jarduerak

eta diziplina

maxixatzen.eus

HARA!

Ikasgaiari buruz, doktrina ikasteari eta errezatzeari ematen zitzaion garrantzirik handiena. Miserikordian, Mentor izeneko liburu batetik ikasten zuten dena; Floreagan, berriz, Enciclopedia izena zuen batetik, eta Martirietan, azkenik, Catón liburua erabiltzen zuten. Orduan eta geroago ere, irakurtzen, idazten eta kontuak ateratzen irakasteari ematen zitzaion lehentasuna, eta, horretarako, diktaketak, problemak eta kaligrafia ziren ikasgai nagusiak. Miserikordian, berriz, ohiko ikasgaiak ematetik aparte, neskak josten eta antzeko lanetan ere ipintzen zituzten arratsaldetan, bitartean errezatzeko aprobetxatuz.

Auzoetako eskoletan, normalean, neskek eta mutilek batera ikasten zuten, eta, askotan, bost urte edo gehiagoren aldea zuten gazteak batzen zituzten baserri bateko gela bakarrean edo ganbaran. Horrela gertatu zen, adibidez, Martirietan, Olason, Elosuan eta Agarre baserrian kokatuta zeuden eskoletan. Ume asko pilatzen zen leku haietan; Elosuan, esate baterako, 47 ume batera egoten ziren gela berean. Kaleko eskoletan ez zen horrela izaten: plazako eskola nazionaletan, adibidez, bi gela handi zeuden, bata neskentzat eta bestea mutilentzat. Gau eskolak ere baziren; horietako bat Astarbe Azpikoan izan zen, eta herriko neska bat joaten zen hara eskola ematera.

Bitxikeria moduan, aipa daiteke nola gerra denboran eskoletan ohikoak ez ziren zeregin batean baino gehiagotan aritzen ziren ikasleak. Esate baterako, plazako eskola nazionaletan, soldaduen alkandora botoiak josten aritzen ziren. Eskola hartatik behin baino gehiagotan ateratzen ziren umeak ibaiko zubiaren azpian ezkutatzera, gerrako hegazkinak zetozela eta. Han egoten omen ziren errezatzen, hegazkinen burrunba urrutiratu artean.

Garai gogorrak ziren haiek, eta azkoitiarrek ere oso diziplina ankerra ezagutu zuten orduko eskoletan. Hemen, Azkoitian, beste leku askotan bezala, eskoletan euskara erabiltzeagatik izandako errepresioa da ezagunena guztien gainetik. Hemen ere, euskaraz hitz egiten harrapatzen zuten ikasleari eraztuna jartzen zitzaion, eta eraztun hori, norbait euskaraz mintzatzen entzuten zuten heinean, ikaslez ikasle pasatzen joaten ziren, eta egun bukaeran edo astearen bukaeran eraztun hori zeukanari era desberdinetako zigorra jartzen zitzaion. Floreagan merzedaixoak egon zirenean, adibidez, makilatxo bat erabiltzen zuten eraztunaren ordez, eta klase bukaeran hura zeukanari

- Ilea ez tindatzea.

- Bi gonazpiko janztea gutxienez.

- Orkatilatik bost zentimetro baino gorago geratzen den soinekorik ez erabiltzea.

- Gela txukuntzea: zorua egunero erraztatzea, gelako zorua ur beroarekin astean behin gutxienez garbitzea eta goizeko 07:00etan sua piztea, haurrak gelan 08:00etan sartzen direnean beroa izateko.

- Aurpegi hautsik ez erabiltzea, ez makilatzea eta ezpainak ez pintatzea.

Errepublika garaian, 1931tik gerra zibila bukatu zen arte, ekarpen pedagogiko berritzaile eta aurrerakoiak izan ziren, baina Franco diktadoreak, erregimen diktatoriala ezartzearekin batera, berehala zapuztu zituen hezkuntzarako aire berri haiek. Horretarako, eta lehenengo momentutik, sistema berriarekin bat ez zetozen maisu eta maistrak depuratzeko edo garbitzeko prozesu ankerra jarri zuen martxan. Katolizismo integristaren modeloa ipini zuten martxan, irakaskuntza modeloaren eraketa eta kontrolaren aginte eta eskubide osoa Elizari emanaz. Horren ondorioz, Errepublika garaian eskoletako gurutzeak eta bestelako sinbolo erlijiosoak erabat erretiratu baziren ere, berehala bueltatu zituzten aurreko kokalekuetara. Urasarri baserriko eskola nazionalera etorri zen Victoria Sanchotena maistrak, adibidez, honela hasten zuen eskola hornitzeko bere eskakizunen zerrenda: «un crucifijo, un cuadro del Generalísimo, una bandera nacional…». Herriko eskola nazionaletako zuzendariak, berriz, 1949an, besteak beste honako testu liburu hauek eskatu zizkion udalari: «‘El libro de las maravillas’, ‘Catecismos Luz’, ‘Franco’, ‘Una vida al servicio de España’, ‘Santos españoles’, ‘Vida de la Santísima Virgen’, ‘María la muy amada’, ‘Formación del Espíritu Nacional’…». Ildo beretik, Martirietako eskola nazionaleko eskaeraren zerrenda, Espainiako bandera alde batera utzita, honako hauekin hasten zen: «un crucifijo, un cuadro de la Inmaculada, un cuadro del Corazón de Jesús, un cuadro de Franco, un cuadro de San Juan Bautista…». Eskolako paretak behintzat ondo apainduta geratuko ziren. Garbi dago zer-nolako giroan murgilduta zegoen duela hamarkada batzuetako eskola, eta haien funtzionamendua eta ematen ziren ikasgaiak ere bide beretik ibiliko ziren garai haietan.

Miserikordiko ikasleak.

Floreagako ikastetxearen inaugurazioa, 1925ean.

18 maxixatzen.eus

HARA

! erratza eta pala eman, eta eskola garbitzera gaztigatzen zuten, beste lagunen burla eta iseka zirela tarteko. Olasoko eskolan, berriz, kontu beragatik, liburuak eskuetan zituztela belauniko jartzen zituzten umeak. Hori horrela, eraztunak helburu bikoitza betetzen zuen: alde batetik, eraztuna zuena lagunen artetik banandua sentitzea, beste ikasleak beregana hurbildu eta euskaraz eginarazteko beldur baitziren; eta, beste aldetik, nola ez, gaztigua zegoen. Bestalde, miserikordiako eskolan, eskola nazionaletan eta Elosuko eta Martirietako eskoletan, garai baten derrigorrezkoa zen egunero Cara al sol eta Viva España kantak abestea.

Urte haietan, maisu-maistrak eskua erraz dantzatzen zu-ten, eta belarrondokoa edo kaskarrekoa hartzea normal-tzat ikusten zen eguneroko eskola jardunetan. Baina horiek ziren zigorrik arinenak; Martirietan, adibidez, baba aleak jartzen zizkieten gazteei belaun azpietan, belauniko jarri eta besoak zabalduta zeuzkaten bitartean. Baina ez dago denboran hain atzera joan beharrik: duela 40-50 urte, Floreagako ikastetxea merzedaixoen zuzendaritzapean ze-goela, ohikoa zen ikasleei zigor fisikoak jartzea eta umilia-zioak egitea, eta hainbat istorio ezagun dira horren erakus-garri. Alberto Pio-ri, esaterako, hanketatik helduta buruz behera ipini, eta burua sartu zioten patioan zegoen Espai-niako maparen formako putzuan. Iñigo Kaxka-ri, berriz, gelako leiho petrilera igoarazi, eta bost metro eta erditik kanpoaldera salto egiteko agindua eman zioten. Azkenik, Beñat Pattana-ri, besoak pupitrearen gainean ez edukitze-agatik, denboratan eduki zioten besoa mahai berari lotuta.

Berrogei urtetik gora ditugunok ondo asko dakigu, bai, garai bateko maisu-maistra, moja eta apaizen heziketa diktadurako erregimenaren euskarri ideologikoan oinarritzen zela, eta metodologia, berriz, beldurra eta neurriz kanpoko diziplina eta zigorrak zirela.

Herriko plazan zegoen Nazionalen eskota

Miserikordiako umeen prozesioa.

Parrokia aurrean zen eraikineko eskola. Eskola 1843an eraiki zen.

maxixatzen.eus

IRITZIXE

«Yo soy español, español, español…» zioten, kantari eta saltoka, Erasmuseko dozenaka espainiarrek duela 15 bat urte Munichen, Oktoberfesteko Paulanerreko karpan. Leongo eta Valentziako bi gaztek, beso bana sorbaldan jarriaz, eurekin salto egiteko gonbita egin zidaten. Ni, neure euskal abertzaletasun jatorrari zor, lurrari itsatsita. «¿Y tú por qué no saltas?», bota zidan batek. «Porque soy vasco y no me siento español», erantzun nion, lepoa tente. Biek ala biek besoa sorbaldatik kendu, eta zeharkako begirada zorrotz batekin aldendu ziren nigandik.

Pasadizo horrekin gogoratu nintzen aurreko batean, nire euskal abertzaletasuna traizionatu nuen egunean. Ia hiru urte daramatzat Marokon bizitzen, eta ehunka aldiz galdetu didate nongoa naizen. Bi urte pasatu ditut galdetutako bakoitzean «basque» esanez eta ondorengo esplikazio aspergarria ematen. Zergatik esplikazioa? Zin degizuedalako Afrika iparralde honetan Euskal Herria non dagoen ere ideia zorririk ere ez daukatela. Eta, bai, azkenean iritsi zen eguna non, onartu behar dudan, frantsesez egindako nongoa nintzen galderari «je suis espagnol», hau da, «yo soy español» erantzun nion. Adios!

Inoiz ez nuen pentsatuko hori esango nuenik, baina esan nuen eta akabo. Orain arte baten batek esana zidan: «Bai, hik nahi duana esan, baina hire karnetean espainola haizela jartzen dik». Eta hori ez dago ukatzerik. Pasaportean ere hala jartzen du. Munduan zehar bidaiatzeko gure askatasuna ahalbidetu edo mugatzen duen liburuxkan.

Eta, aizue, ba al dakizue espainiar pasaportea munduko boteretsuenetakoa dela? NBEren arabera, munduan 194 estatu daude, eta espainiar pasaportearekin 186 estatutara bidaia dezakezu bisarik gabe. Adibidez, marokoarrek euren

pasaportearekin 61 estatutara bidaia dezakete soilik. Espainiaren aurretik zortzi herrialde bakarrik daude. Beraz, kasu honetan espainiarra izatea ez dago hain gaizki, ezta?

Kontu honekin interesatzen hasi nintzen, ikusten nuelako ni zein erraz sartu eta ateratzen nintzen Marokotik liburuxka ziztrin hori erakutsiaz, eta, aldiz, marokoarrek ze zailtasun dituzten bertatik irteteko, euren herriaren preso. Nolabaiteko sentsazio garratza bizitzen dut hegazkinez Gibraltarko estugunea airetik ikusi eta pasatzen dudan bakoitzean. Putzu txiki batean itotzen ari diren inurri pila baten gainetik indiferentziaz pasatuko banintz bezala. Hegazkinetik goitik behera begiratzen dut, behean zer dagoen jakin badakidan arren ez ikusiarena eginez. Badakigu zenbat bizi galdu diren eta galtzen ari diren patera xume horiekin bizi hobe baten bila itsas tarte horretara itsasoratzean, baina nahiago dugu beste alde batera begiratu.

Mundua klasista denik ezin ukatuko dugu, eta pasaportea da ze klasetan gauden adierazten duten erakusleetako bat. Ez da oso azkarra izan behar pasaportearen ranking horrek diru aberastasunarekin lotura zuzena duela ondorioztatzeko. Gu gaur lehen klasean gabiltza. Gaur egun diot, zeren bizitzak buelta asko ematen ditu eta ez gara beti hor egon. Euskaldunok herri migratzailea izan gara historikoki. Oztopo handiegirik gabe, besteak bezala bizi hobe baten bila atera ziren gure arbasoak. Ez dakit inoiz euskaldunok geure identitatea pasaporte batean azaltzeko aukerarik izango ote dugun eta pasaporte horrek ze botere izango duen. Baina halabeharrez berriro emigratzeko beharra badaukagu, egon ziur liburuxka horrek ordurako balioa galdua izango duela, eta ez alfonbra gorririk espero. Harresiak eta itsasoak nola gainditu pentsatzen hasi beharko dugu, bidean gelditu nahi ez badugu behintzat.

'Yo soy español, español…'Iñigo Etxaniz Garzia

20 maxixatzen.eus

Andramaixetako txupinazoa botako duzue. Nola hartu duzue berria?Bai, ustekabean harrapatu gaitu. Ez genuen espero, eta ezustekoa izan da, baina gustura jaso dugu berria. Poza hartu dugu. 150 urte eginda, ohorea da txupinazoa botatzeko aukera izatea. Ez genuen espero andramaixetako txupinazoa botako genuenik, baina musika bandak 150 urtean lan handia egin du, eta ondo merezia du.

Hainbeste lagun izanda, denok ezingo zarete igo balkoira. Erabakita daukazue nork botako duen?Oraindik ez dugu erabaki. Duela egun gutxi jakin genuen berria, eta datozen egunetan pentsatuko dugu nork izango duen aukera. Entseguren batean hitz egin beharko dugu, baina ona litzateke musika bandan urte asko daramatzan kide batek botatzea. Besteok, berriz, agertokian egon beharko dugu, txupinazoa bota ondoren Ondo pasau andramaixek abestia jotzeko. Bi lan egin beharko ditugu aurten aldi berean.

Nolako txupinazoa izatea nahiko zenukete?Gure asmoa beste urteetako bideari jarraitzea da. Pentsatzen dugu hitzen batzuk prestatuta eramango ditugula udaletxera. Besteetan bezala, Ondo pasau andramaixek eta Azkoitia abestiak jo eta kalejira egingo dugu txupinazoaren egunean.

Inor izango al duzue gogoan une horretan?Musika bandan ibilbidea egin duten musikari guztiak izango ditugu gogoan: gure artean ez daudenak eta musika banda utzi dutenak. 150 urteetan musika bandan egon diren kide guztien omenez izango da.

Nolakoa da egungo egoera Azkoitiko Musika Bandan?Taldean 35 lagun inguru gara. Astean entsegu bat egiten dugu, astearteetan 20:00etatik 22:00etara. Halere, asteburuan kontzertua badugu, ostegunean ere egiten dugu entsegua. Giro ona eta jatorra dugu taldean. Lotura handia sortu da gure artean, eta harreman ona dugu. Osasuntsu dago.

Musikak garrantzi handia du andramaixetan. Zuek gabe zer litzateke txupinazoa?Tristea; hutsune handia sortuko luke gure faltak. Musikak egiten du jaia, eta festa giroan beharrezkoa da musika. Azkoitian andramaixetako berezitasuna da Ondo pasau andramaixek abestia. Festetako edozein unetan jartzen dutenean, gora etortzen gara guztiok. Hunkigarria da txupinazoan abestia entzutea.

Erraza da jaietan festa sortzaile izatea?Batzuetan gogorra egiten da; gazteak gara eta gustatzen zaigu bestelako andramaixek ere pasatzea. Txupinazoaz gain, bi kontzertu ematen ditugu festetan, abuztuaren

Andoni Elduaien Soraluze

Azkoitiko Musika Banda: «150 urteko ibilbideari egindako aitorpena da txupinazoa botatzea»Azkoitiko Musika Bandak botako du aurtengo andramaixetako txupinazoa. Bandako kide dira Oihana Etxaniz Garcia (Azkoitia, 1987) eta Ane Plazaola Larrañaga (Azkoitia, 1993), eta eurekin elkartu da

Maxixatzen. Etxanizek hemeretzi urte daramatza musika bandan, eta Plazaolak hamabost. Oraindik ez dakite nork izango duen suziria pizteko ardura, baina argi dute 150 urtean musika bandan ibilbidea egin duten

musikari guztiak izango dituztela gogoan.

BA A

L D

AKIZ

U?

Ane Plazaola, ezkerrean; Oihana Etxaniz, eskuinean.

maxixatzen.eus

15ean eta 16an. Ez da egunero izaten, eta konpromisoa dugu, erantzun beharra dugu. Merezi du sakrifikatzea.

Zein da festetako egunik onena?Abuztuaren 14a eta 18a dira guretzat onenak, 14an hasi egiten direlako, eta 18an kuadrilla eguna izaten delako.

Andramaixetarako goizo hasten zarete kontzertuak prestatzen?Ohikotasunez aritzen gara. Uztailean ez dugu izaten kontzerturik, eta horrek ahalbidetzen du denbora gehiago izatea andramaixetako bi kontzertuak prestatzeko.

Herritik atera ohi zarete kontzertuak emateko?Garai batean gehiago irteten ginen: Usurbilera, Azpeitira... Herritik irtenda ikusten da beste herrietan nola lantzen duten musika banda. Harrera ona izaten dugu beste herrietan ere. Aspaldian irten gabe geunden, baina aurten Getarian izan gara. Iaz, haiek hemen izan ziren, eta trukean aurten gu izan gara han. Aurrera begira, ez daukagu ezer itxita.

Herrian zenbatean behin ematen dituzue kontzertuak?Gutxi gorabehera, bost astetik behin ematen dugu kontzertua. Ekintza finkoetan parte hartzen dugu, hala nola errege kabalgatan, Aste Santuko prozesioan, haurren zein helduen danborradetan… Horiez gain, bi hilean behin-edo ematen ditugu kontzertuak.

Zerbait behar du musika bandak? Zerbait falta du?Agian, zerbait esateagatik, metalezko musika tresnen jotzaileak falta dira. Gazteon artean ohikoa da klarinetea, flauta eta saxofoia jotzea. Ea jende gehiago animatzen den metalezko musika tresnak ikastera. Bestela, ez zaigu ezer falta aurrera egiteko.

Zer berrikuntza egin dituzue azken urteetan?Errepertorio aldetik aldaketak egin ditugu: lehengoa ahaztu gabe, abesti berriak sartu ditugu. Lehen klasikoagoak jotzen genituen, orain modernoagoak. Plaza Berriko kontzertuan, musika banda ikusteko beste ikuspuntu bat ematen dugu. Kontzertu asko Baztartxon ematen genituen, baina Kontzejupean emanda lortu

dugu jendearengana iristea. Gure helburuetako bat zen, eta esango genuke orain jendeak musika bandaren beste ikuspuntu bat duela.

Proposamenak zuzendariaren bitartez ala guztion artean egiten dituzue?Zuzendariak ekartzen du proposamena, baina irekia izan ohi da. Kontzerturako errepertorioa izaten dugu, baina norbaitek proposamen bat badu, esan egiten du entsegu egunean. Zuzendariak ikusten du proposatutako abesti hori kontzertu batean edo bestean nola txertatu, eta jo egiten dugu. Gabon zaharretako kontzertuan jotzen ditugun abestiak, berriz, bandako kideok aukeratzen ditugu. Urte osoan jotako abestiak aukeratzen ditugu bozketa bidez.

Aurten liburua kaleratuko duzue.Azaroan aurkeztuko dugu liburua, Gu banda, Azkoitiko musika banda: zaletasun baten historia. Idazle lanak Irene Elorzak egin ditu, Txanboli zuzendari ohiaren alabak. Angel Mari Arenasek ere asko lagundu digu informazioarekin eta argazkiekin. Inprimategira bidaltzeko moduan dago, ia bukatuta. Mende bat baino gehiago jasoko ditu, eta hainbat gai jorratuko dira: besteak beste, entsegu lekuak, arropak, emakumeen presentzia, elkarrizketak eta anekdotak.

Zerk egiten du berezi Azkoitiko musika banda?Kultur garapenaren eta sozialaren agente nagusia izan da musika banda herrian. Giza balio handia du, bai partaideontzat bai gainerako herritarrentzat. 150 urte betetzeak egiten du berezi gure musika banda. Beste herrietako musika banda askok ez dute aukerarik izan hori esateko. Oso indartsu dago bandan bakoitzak duen musika taldeko kide izatearen sentimendua. Gainera, familia asko gaude taldean, hala nola anai-arrebak, aita-alabak… Horrek ere berezi egiten du gure banda.

Etorkizunera begira, zein dira asmoak?Sekula ez dugu planteatu musika banda uztea. Konturatzerako pasatu zaizkigu urteak. Ahal dugun bitartean, musika bandan jarraituko dugu. Beste gauza guztietan bezala, uztartu egin behar izaten dugu musika banda bizitzan, baina ez dugu uzteko asmorik.

BA AL DAKIZU?

22 maxixatzen.eus

HILA

BETI

N BE

GIX

ETAT

IK

1- Gasteiz nagusitu da Azkoitiko VIII. Kriket Txapelketan.

2- Iraurgi Abesbatzak Italiako Verona Garda Estate abesbatza jaialdian parte hartu du.

3- Sanfermin giroa ekarri dute herriko kaleetara Uztaila Jolasean udalekuetako haurrek.

4- Imanol Alesonek eta Ixaka Oñederrak osatutako taldeak irabazi du taldekako Ehunmiliak proba.

5- VI. Herri Duatloia jokatu dute.

6- Deus Ez eta Passepartout taldeak aukeratu ditu Arkupehotsak egitasmoak.

7- Aizpurutxoko zeharbidean oinezkoentzako lotura egiteko proiektua onartu du Foru Aldundiak.

8- Espainiako Euli Salmonido Gazteen Txapelketan hirugarren sailkatu dira Joanes Davila eta Jokin Sudupe.

9- Imanol Larrañagak irabazi du Uxue Trail mendi lasterketako proba luzea.

10- Borja Zubizarreta txapeldun Buff Epic Traileko 26 kilometroko kategorian.

11- Bisita gidatua egin dute Jauregi baserrira.

12- Iñaki Loinazek Euskadiko Txapelketa irabazi du Getxoko III. Akuatloian.

13- Udal Musika Bandak kontzertua eman du San Jose egoitzan.

14- Maialen Sudupek hainbat txapel irabazi ditu Udako Euskal Herriko Txapelketan.

15- Joanes Balenziaga, txapeldun Sanferminetako Uztai Txapelketan.

16- Urtero bezala, indusketak egin dituzte Munoaundiko herri harresituan.

17- Herritarrek giro paregabean ospatu dute Urrategiko Eguna.

18- Igor Zubeldiak 21 urtez azpiko Europako Txapelketa irabazi du.

06

07

04

01

03

05

02

08

maxixatzen.eus

13

11

12

09

14

13

16

17

11

15

HILABETIN BEGIXETATIK

1310

18

24 maxixatzen.eus

EZET

Z AS

MAU

!

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

GOITIBEHERA

Ezker-eskuin

t

t

t

tt

t

t

tt

t

t

t

Ez dulagunik

Lakarrakoherritarra

Lursagarra

Galga

Orpoa

Arabakomendilerroa

Detektagai-lua

Sexu emea

t Banaka

Urratsezurrats

u Izena

Zapatagina

PutzusakonaHegazti

mota

Potasioa

100

JakintzamotaPatua,zortea

Taldeterrorista

t

tHerri hiz-keran, eta

Nitrogenoa

t

tGutxitu

Kontso-nantea

ttJoan aditza-

ren erroa

Igarobidea

t

tKontso-nanteaOheanetzan

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11

Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edogehiago du asmatu beharreko hitzak.[1] Gure herriko baserria, Etxostamendialdean. [2] Lepoaren aurrealdeaern ba-rrunbe, zintzur. [3] Zorua garbitzekotresna. [4] Arotzaren lanabesa. [5] Eraegokian. [6] Gabezia. [7] Ehun mota. [8] Gibela. [9] Berripapera, egunkaria.[10] Eguraldi txarra, denboralea. [11] Eragiketa aritmetikoa.

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

1. Ezin hobe. Gizon izena. 2. Iruñeko erdiguneko pilotalekua.3. Gure herriko baserria, Kuku Herri aldean. Nitrogenoa baliodu. 4. Getxoko hondartza. Arrazoi, zergatiko. 5. Suitzakoibaia. Bokal mehea. Palestinako hiria. 6. Kontsonantea. Toka,nengoke. 7. Armiarma sare. Potasioaren ikur kimikoa. 8. Zuizenordaina eta dagozkion aditz formak erabiliz. Pilota handi.9. Idi, hitz elkartzeetan. Putre. Euskadi, labur adierazita. 10. Auzokoen arteko elkarlana. Kontsonantea.

Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Goitik behera1. Baketzera behartua. 2. Norabait. Hitz egiteko ahalmenikedo gaitasunik ez duen pertsona. 3. Soldaduen kuartelak.Kontsonantea. 4. Guraso arra. Oldar. 5. Sabaiko edo teilatukozulo edo pitzadura, ura tantaka iragazten dena. Aluminioarenikur kimikoa. 6. Alderantziz, aranondoen fruitu. Zurginarenlanabesa. 7. Antimonioa balio du. Jantzi mota, zaia. Kontso-nantea. 8. Epaileak. Bizkaiko ibaia. 9. Zintzo. Izebak. 10. Oso-oso txikiak. Behorra arreske.

u Disko jartzaile azkoitiarra

GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Landaremota

Ardi, hitzelkartzeetan

t

t

t

Marokokohiriburua

Uranioa

t

Noka,gara

Gipuzko-ako herria,

Goierrin

u Deitura

t

t

t

t

t

tt

t

t

tt

t

t

t

Ez dulagunik

Lakarrakoherritarra

Lursagarra

Galga

Orpoa

Arabakomendilerroa

Detektagai-lua

Sexu emea

t Banaka

Urratsezurrats

u Izena

Zapatagina

PutzusakonaHegazti

mota

Potasioa

100

JakintzamotaPatua,zortea

Taldeterrorista

t

tHerri hiz-keran, eta

Nitrogenoa

t

tGutxitu

Kontso-nantea

t

tJoan aditza-ren erroa

Igarobidea

t

tKontso-nanteaOheanetzan

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11

Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edogehiago du asmatu beharreko hitzak.[1] Gure herriko baserria, Etxostamendialdean. [2] Lepoaren aurrealdeaern ba-rrunbe, zintzur. [3] Zorua garbitzekotresna. [4] Arotzaren lanabesa. [5] Eraegokian. [6] Gabezia. [7] Ehun mota. [8] Gibela. [9] Berripapera, egunkaria.[10] Eguraldi txarra, denboralea. [11] Eragiketa aritmetikoa.

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

1. Ezin hobe. Gizon izena. 2. Iruñeko erdiguneko pilotalekua.3. Gure herriko baserria, Kuku Herri aldean. Nitrogenoa baliodu. 4. Getxoko hondartza. Arrazoi, zergatiko. 5. Suitzakoibaia. Bokal mehea. Palestinako hiria. 6. Kontsonantea. Toka,nengoke. 7. Armiarma sare. Potasioaren ikur kimikoa. 8. Zuizenordaina eta dagozkion aditz formak erabiliz. Pilota handi.9. Idi, hitz elkartzeetan. Putre. Euskadi, labur adierazita. 10. Auzokoen arteko elkarlana. Kontsonantea.

Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Goitik behera1. Baketzera behartua. 2. Norabait. Hitz egiteko ahalmenikedo gaitasunik ez duen pertsona. 3. Soldaduen kuartelak.Kontsonantea. 4. Guraso arra. Oldar. 5. Sabaiko edo teilatukozulo edo pitzadura, ura tantaka iragazten dena. Aluminioarenikur kimikoa. 6. Alderantziz, aranondoen fruitu. Zurginarenlanabesa. 7. Antimonioa balio du. Jantzi mota, zaia. Kontso-nantea. 8. Epaileak. Bizkaiko ibaia. 9. Zintzo. Izebak. 10. Oso-oso txikiak. Behorra arreske.

u Disko jartzaile azkoitiarra

GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Landaremota

Ardi, hitzelkartzeetan

t

t

t

Marokokohiriburua

Uranioa

t

Noka,gara

Gipuzko-ako herria,

Goierrin

u Deitura

t

t

t

t

t

tt

t

t

tt

t

t

t

Ez dulagunik

Lakarrakoherritarra

Lursagarra

Galga

Orpoa

Arabakomendilerroa

Detektagai-lua

Sexu emea

t Banaka

Urratsezurrats

u Izena

Zapatagina

PutzusakonaHegazti

mota

Potasioa

100

JakintzamotaPatua,zortea

Taldeterrorista

t

tHerri hiz-keran, eta

Nitrogenoa

t

tGutxitu

Kontso-nantea

ttJoan aditza-

ren erroa

Igarobidea

t

tKontso-nanteaOheanetzan

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11

Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edogehiago du asmatu beharreko hitzak.[1] Gure herriko baserria, Etxostamendialdean. [2] Lepoaren aurrealdeaern ba-rrunbe, zintzur. [3] Zorua garbitzekotresna. [4] Arotzaren lanabesa. [5] Eraegokian. [6] Gabezia. [7] Ehun mota. [8] Gibela. [9] Berripapera, egunkaria.[10] Eguraldi txarra, denboralea. [11] Eragiketa aritmetikoa.

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

1. Ezin hobe. Gizon izena. 2. Iruñeko erdiguneko pilotalekua.3. Gure herriko baserria, Kuku Herri aldean. Nitrogenoa baliodu. 4. Getxoko hondartza. Arrazoi, zergatiko. 5. Suitzakoibaia. Bokal mehea. Palestinako hiria. 6. Kontsonantea. Toka,nengoke. 7. Armiarma sare. Potasioaren ikur kimikoa. 8. Zuizenordaina eta dagozkion aditz formak erabiliz. Pilota handi.9. Idi, hitz elkartzeetan. Putre. Euskadi, labur adierazita. 10. Auzokoen arteko elkarlana. Kontsonantea.

Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Goitik behera1. Baketzera behartua. 2. Norabait. Hitz egiteko ahalmenikedo gaitasunik ez duen pertsona. 3. Soldaduen kuartelak.Kontsonantea. 4. Guraso arra. Oldar. 5. Sabaiko edo teilatukozulo edo pitzadura, ura tantaka iragazten dena. Aluminioarenikur kimikoa. 6. Alderantziz, aranondoen fruitu. Zurginarenlanabesa. 7. Antimonioa balio du. Jantzi mota, zaia. Kontso-nantea. 8. Epaileak. Bizkaiko ibaia. 9. Zintzo. Izebak. 10. Oso-oso txikiak. Behorra arreske.

u Disko jartzaile azkoitiarra

GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Landaremota

Ardi, hitzelkartzeetan

t

t

t

Marokokohiriburua

Uranioa

tNoka,gara

Gipuzko-ako herria,

Goierrin

u Deitura

t

t

Goitik behera

t

t

t

tt

t

t

tt

t

t

t

Ez dulagunik

Lakarrakoherritarra

Lursagarra

Galga

Orpoa

Arabakomendilerroa

Detektagai-lua

Sexu emea

t Banaka

Urratsezurrats

u Izena

Zapatagina

PutzusakonaHegazti

mota

Potasioa

100

JakintzamotaPatua,zortea

Taldeterrorista

t

tHerri hiz-keran, eta

Nitrogenoa

t

tGutxitu

Kontso-nantea

ttJoan aditza-

ren erroa

Igarobidea

t

tKontso-nanteaOheanetzan

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11

Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edogehiago du asmatu beharreko hitzak.[1] Gure herriko baserria, Etxostamendialdean. [2] Lepoaren aurrealdeaern ba-rrunbe, zintzur. [3] Zorua garbitzekotresna. [4] Arotzaren lanabesa. [5] Eraegokian. [6] Gabezia. [7] Ehun mota. [8] Gibela. [9] Berripapera, egunkaria.[10] Eguraldi txarra, denboralea. [11] Eragiketa aritmetikoa.

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

1. Ezin hobe. Gizon izena. 2. Iruñeko erdiguneko pilotalekua.3. Gure herriko baserria, Kuku Herri aldean. Nitrogenoa baliodu. 4. Getxoko hondartza. Arrazoi, zergatiko. 5. Suitzakoibaia. Bokal mehea. Palestinako hiria. 6. Kontsonantea. Toka,nengoke. 7. Armiarma sare. Potasioaren ikur kimikoa. 8. Zuizenordaina eta dagozkion aditz formak erabiliz. Pilota handi.9. Idi, hitz elkartzeetan. Putre. Euskadi, labur adierazita. 10. Auzokoen arteko elkarlana. Kontsonantea.

Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Goitik behera1. Baketzera behartua. 2. Norabait. Hitz egiteko ahalmenikedo gaitasunik ez duen pertsona. 3. Soldaduen kuartelak.Kontsonantea. 4. Guraso arra. Oldar. 5. Sabaiko edo teilatukozulo edo pitzadura, ura tantaka iragazten dena. Aluminioarenikur kimikoa. 6. Alderantziz, aranondoen fruitu. Zurginarenlanabesa. 7. Antimonioa balio du. Jantzi mota, zaia. Kontso-nantea. 8. Epaileak. Bizkaiko ibaia. 9. Zintzo. Izebak. 10. Oso-oso txikiak. Behorra arreske.

u Disko jartzaile azkoitiarra

GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Landaremota

Ardi, hitzelkartzeetan

t

t

t

Marokokohiriburua

Uranioa

tNoka,gara

Gipuzko-ako herria,

Goierrin

u Deitura

t

t

t

t

t

tt

t

t

tt

t

t

t

Ez dulagunik

Lakarrakoherritarra

Lursagarra

Galga

Orpoa

Arabakomendilerroa

Detektagai-lua

Sexu emea

t Banaka

Urratsezurrats

u Izena

Zapatagina

PutzusakonaHegazti

mota

Potasioa

100

JakintzamotaPatua,zortea

Taldeterrorista

t

tHerri hiz-keran, eta

Nitrogenoa

t

tGutxitu

Kontso-nantea

t

tJoan aditza-ren erroa

Igarobidea

t

tKontso-nanteaOheanetzan

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11

Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edogehiago du asmatu beharreko hitzak.[1] Gure herriko baserria, Etxostamendialdean. [2] Lepoaren aurrealdeaern ba-rrunbe, zintzur. [3] Zorua garbitzekotresna. [4] Arotzaren lanabesa. [5] Eraegokian. [6] Gabezia. [7] Ehun mota. [8] Gibela. [9] Berripapera, egunkaria.[10] Eguraldi txarra, denboralea. [11] Eragiketa aritmetikoa.

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

1. Ezin hobe. Gizon izena. 2. Iruñeko erdiguneko pilotalekua.3. Gure herriko baserria, Kuku Herri aldean. Nitrogenoa baliodu. 4. Getxoko hondartza. Arrazoi, zergatiko. 5. Suitzakoibaia. Bokal mehea. Palestinako hiria. 6. Kontsonantea. Toka,nengoke. 7. Armiarma sare. Potasioaren ikur kimikoa. 8. Zuizenordaina eta dagozkion aditz formak erabiliz. Pilota handi.9. Idi, hitz elkartzeetan. Putre. Euskadi, labur adierazita. 10. Auzokoen arteko elkarlana. Kontsonantea.

Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Goitik behera1. Baketzera behartua. 2. Norabait. Hitz egiteko ahalmenikedo gaitasunik ez duen pertsona. 3. Soldaduen kuartelak.Kontsonantea. 4. Guraso arra. Oldar. 5. Sabaiko edo teilatukozulo edo pitzadura, ura tantaka iragazten dena. Aluminioarenikur kimikoa. 6. Alderantziz, aranondoen fruitu. Zurginarenlanabesa. 7. Antimonioa balio du. Jantzi mota, zaia. Kontso-nantea. 8. Epaileak. Bizkaiko ibaia. 9. Zintzo. Izebak. 10. Oso-oso txikiak. Behorra arreske.

u Disko jartzaile azkoitiarra

GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Landaremota

Ardi, hitzelkartzeetan

t

t

t

Marokokohiriburua

Uranioa

t

Noka,gara

Gipuzko-ako herria,

Goierrin

u Deitura

t

t

denbora-pasak

maxixatzen.eus

Doinua: 'Itsasoari begira'

Jokin Sudupe Mendizabal

GAIA: Udako oporrak

BERTSOA PAPEREAN

HITZ GURUTZATUAK

ERANTZUNAK

HITZ GEZIDUNAK

GOITIBEHERA

Urte erdia pasa ondorenbehin abuztuan sartutaOporraldiko planak egitenhasi ohi gera apurkatxirrinak duen melodi horibelarri albotik kendutaegun osoa guretzat hartuzgozatu dezagun maukaurte osoko lanaren sarionena hori dugu ta.

Afizioak tarteko badaeskura hainbat aukerahiri handiak, txoko lasaiakhondartza, mendi aldera...herriko festak ere badatozohartzerako gaineragozatu eta ondo ibiliaprobetxatu toperailusiorik ez dadin faltairailetikan aurrera.

26 maxixatzen.eus

MAX

IXAT

ZEN

TXIK

I

maxixatzen.eus

Soluzioak

MAXIXATZEN TXIKI

28 maxixatzen.eus

KOM

UNIT

ATIE

N LE

IXUE Gipuzkoako Euskal Pilota Federazioak, emakumeek

pilota munduan zuten parte hartzea sustatzeko asmoz, 2004an abian jarri zuen Emakumeak Pilotari proiektua. Azkoitian, ordea, federazioak 4 urte geroago jarri zuen martxan proiektua, Azkoitiko Oteiza Pilota Elkartearekin eta udalarekin lankidetzan.

Proiektu honen bidez, emakumeek historian zehar frontoian izan duten lekua mantendu nahi da. Azkoitian, 2008. urtean neska eta emakume ugarik izan genuen aukera pilotan jokatzeko. Amamak, amak eta alabak; denak onartzen ditu proiektuak. Batzuek urtebete egiten dute, eta beste batzuek gehiago. Batzuk joan eta besteak etorri. Urtero jende berria animatzen da, eta pala gustuko duen guztiak animatzen ditugu parte hartzera.

Taldea osatzeari esker, federazioaren bidez udal pilotalekuan ibiltzeko aukera izaten dugu. Horretaz gain, aseguru zibila egiten digute, eta pare bat txapelketatara doan joaten gara. Txapelketa horiek herriartekoak izaten dira, eta giro jatorra egoten da. Bide batez, beste herrietako jendea ezagutzen dugu eta askotan txapelketa gehiagoren berri izaten dugu. Astean bi aldiz elkartzen gara Gurea frontoian, astelehenetan 19:00etan eta ostiraletan 17:00etan. Bi egunetan ordu eta erdiko saioa egiten dugu. Garai batean hainbat entrenatzaile izan genituen, baina azken lau urteetan geure erara ibiltzen gara. Maila zein adin guztietako jendea elkartzen gara, eta, normalean, bikoteak orekatuz elkarren artean partidak jokatzen ditugu. Helburua ongi pasatzea baita!

Pilotalekuan dugun lekua aldarrikatzeko laneanAzkoitiko Emakumea Pilotari Taldea

maxixatzen.eus

EZET

Z TO

PAU!

Non dago Zakelmari?

AzkoitiA: Jaen 943 85 07 85Ibai Ondo Kalea, 28

MAlenArrietAUrdAlletA 943 81 12 74

AzkoitiA: Gisasola 943 85 12 35Jandonianiz, 5 beheaAzkoitiA: Mendiola 665 49 67 44Kale Nagusia, 13

Egunez: 09:00 - 20:00

Gauez: 22:00 - 09:00

Farmaziak (abuztua)

12, 13, 14, 15, 16, 17, 18

19, 20, 21, 22, 23, 24, 25

Urte osoan irekita.

ENPARAN KALEA, 47 (AZPEITIA)

1, 2, 3, 4, 26, 27, 28, 29, 30, 31

AzkoitiA: Azpiazu 943 85 29 89Kale Nagusia, 66 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11

Edurne Alberdi, uztaileko irabazlea.

Uztaileko aldizkarian Zakel-mari non ezkutatuta ze-goen asmatu behar zen:

22. orrialdean zegoen ezkutatu-ta. Maxixatzeneko bazkide guz-tien artean zozketa egin ondoren, Edurne Alberdik irabazi du Ogi Berri okindegiaren zortzi lagu-nentzako tarta.

Datorren hilean, Herrixen Merka-tari Elkartearen 50 euroko txe-kea zozkatuko du Maxixatzenek Zakelmari aurkitzen dutenen ar-tean. Bidali erantzuna irailaren 20a baino lehen, Kultur Etxeko postontzira edo maxixatzen@maxixatzen.eus helbide elektro-nikora.

ESKURE KOM

ENI

TElEFONO INTERESGARRIAK:

Udaletxea Udaltzaingoa Suhiltzaileak Epaitegia (Azpeitia) Azkoitia Lantzen Iraurgi Berritzen Abarketatxo ludoteka Artxamendi Gaztelekua(GIB) Zubiaurre Elkargunea KIUB KZ Gunea Ertzaintza San Martin ondareguneaMusikagunea Anbulatorioa Plaza Ondo Jubilatuen Etxea

IleapaindegiaTaberna

Bake Epaitegia San Jose Egoitza Aizkibel liburutegia AEK Baztartxo Gurutze Gorria DYALanbide (Azpeitia) SOS Deiak Txerloia Futbol Zelaia Gurea pilotalekua Torre Zuri erakustokia Txerloia Tenisa Kultur Etxea Postetxea Gipuzkoako Urak Xabier Munibe haur eskola Xabier Munibe ikastola Floreaga ikastetxea BiziloreUrola Ikastola BHI Garbigunea Mankomunitatea Tamaina handiko trasteakjasotzeko zerbitzuaAldalur Eusko TrenLa GuipuzcoanaPESAPiper elkarteaTaxiak

943 08 00 80943 85 71 71112943 02 51 91943 85 71 51943 85 08 43943 02 60 27

943 85 60 27943 85 25 44943 85 73 05943 02 36 19943 08 37 80943 85 71 70943 85 10 70943 00 76 10

943 85 21 68943 85 36 25943 08 94 12943 85 15 97943 85 13 23943 85 08 98943 15 10 89 943 85 19 86943 85 32 97943 46 46 22943 15 04 02112943 85 20 61943 85 36 39943 85 71 70669 62 18 02943 85 71 70943 85 33 93943 85 08 83943 08 07 37943 85 06 46943 85 30 43637 70 57 20 943 85 21 74696 67 64 56943 85 73 19

943 45 98 74943 85 27 18902 54 32 10943 85 11 59943 21 26 99943 85 25 87943 85 10 20

30 maxixatzen.eus

ABUZTUAAG

END

IE 7 Musika Hamabostaldia: Loreto Aramendiren organo kontzertua parrokian, 20:00etan.

14tik 18raONDO PASAUANDRAMAIXEK!

maxixatzen.eus

32 maxixatzen.eus