danbolin

22000033//0011 22 55.. ALEA

LLAA

SSA A

O OK K

O OM M

A AR R

K KE E

S SA A

,, N N

O ON N

D DI IK K

E ET T

O OR R

R RI I

Z ZI IN N

E EN N

T TT T

A AK K

U UN N

P PA A

A AL L

D DE E

E EZ Z

K KU U

T TU U

A AK K

GGOOGGOORRAATTUU!! AARRGGAAZZKKIIAAKK BBIILLTTZZEENN AARRII GGAARRAA.. AASSTTEELLEEHHEENNEETTAANN 1188::0000EETTAATTIIKK 2200::0000EETTAARRAA.. IINNFFOORRMMAAZZIIOO GGEEHHIIAAGGOO 994433 114477 112233 TTEELLEEFFOONNOOAANN ((JJOONNEE)) argazkia: begoña isasti

34 6 8 9 10 13 14 15 17 Esku artean duzun hau Danbolin aldizkariaren 2255. alea duzu. Ez dakit asko den ala ez.

Ikaragarri ez da izango, jakina, baina guri behitzat geure ahalegintxoa kostatzen zaigu hile-ro-hilero zuen etxeetara helaraztea.

2255 urte mende laurdena da, dezente izango da, gutxi edo gehiago, gazteek gazte izateariuzten dioten garaia, karroza bihurtze bidean urrats sendoak ematen hasten diren garaiazenbaitentzat; hala diote mihi maltzurrek. 2255. urteurrena ospatzea ere gauza handia izanohi da hainbat ekintzatan.

Hilabetekari batentzat, gutxi gorabehera, 22,,55 urteko ibilbidea da kopuru horretara iristea.Egia esan, ez da erronka gehiegi jotzeko modukoa, baina gure kasuan bada zerbait.

Zenbakien artean batzuk magikoak omen dira, 77 esaterako; 1133 ere zerbait bada. 2255 ez dakitmagikoa den, baina dotorea bada behintzat. "Hortziek hori beintizinko baino dotoreago"esan ohi da. Beraz, 2255 zenbaki dotorea dela esateko arrazoirik bada.

Gure aldizkaria dotorea ote da? Batzuek baietz diote, beste herri aldizkarietatik bereiz-garri nabarmenak dituela eta hori egokia dela. Beste batzuk berriz diote, maketazio berezihorrek traba egiten diela eta, gainera, letra txikia duela. Beste askok diote ondo dagoela, es-fortzu pixka bat egitea ere ez dagoela gaizki beti era berdintsuko produktuak atera beha-rrean. Dena dela, irakurle, zuk esan beharko duzu 2255 urrats hauek zer moduzkoak irudituzaizkizun eta gustura jakingo genuke zenbateraino irakurtzen den gure herritarren artean.Zergatik ez zara zure iritzia ematera ausartzen? Esaguzu zer iruditzen zaizun. Esaguzuzenbat irakurtzen duzun. Esaguzu gustatzen zaizun ala ez.

2255 ale argitaratu ditugula eta hemen ibili gara zenbaki-dantzan. Ea gutxienez beste hain-beste argitaratzen ditugun, orduan ere beste zenbaki-dantza jokatuko dugu, zin degizuet.Hala ere, zenbaki-dantzak arriskugarriak dira, laprast egiteko pista egokiak. Irakurri al du-zue Egunkariaren Urtekaria 22000022? Zestoari eskainitako atalean Ekaingo erreplikaren lana

aurrera - 2003an irekitze-ko asmoa badute ere, ezinda zehaztu hala izango de-nik jartzen du izenburue-tan. 22000033 ez omen da segu-rua; martxa honetan obra-lan horiei ere 2255.urteurrena ospatzeko te-norea etorriko zaie, amai-tu aurretik. Esan dizuetzenbaki-dantzak berearriskuak ditu.

Ekaingo informazioaematean gauza bitxiaagertzen da Urtekarian:Madaleine aldiko labarre-tako pinturak ditu kobak,

barruan. Aztarna horiek duela 125.000 urte baino lehenagoak direla pentsatzen da. Horixejartzen du. Txundituta gelditu naiz; nik uste nuen Ekaingo pinturek dozena bat mila urtezituztela. Nire jakinduria mugatuaren zalantzak uxatzeko entziklopedia kontsultatu dut etabaita Jesus Altunaren "Lehen Euskal Herria" liburua ere. Horrela, egiaztatu ahal izan dutMadaleine aldia duela 2255 mila urte inguru hasi zela.

Esan dizuet, zenbaki-dantzak arriskugarriak dira, irristakorrak, laprast egitea oso errazada. Hala ere, arriskua atsegin dugunez, zenbaki-dantza jokoan jarraituko dugu noiznahi.

MMAANNUUEELL AARRRREEGGII

II NN KK EE SS TT AA EE NN BB II DD OO AA

AA LL DD EE EE ZZ KK UU TT UU AA KK

TT AA LL OO AA

DD AA NN BB OO LL II NN -- ZZ UU LL OO

JJ AA RR DD UU NN II AA NN ::TT TT AA KK UU NN PP AA

ZZ OO RR II OO NN EE KK OO GG RR II PP EE AA

UU DD AA LL EE TT II KK

AA GG EE NN DD AA

arg i tara tza i l ea : Danbolin Zulo elkartea. Kultur Etxea. Gurutze z/g. 20740 Zestoa (Gipuzkoa) Telefonoa: 943 147 123 e-mail: danbolin@topagunea.com

danbo l in : Jone Bergara, Edurne Korta, Olaia Salegi, Manuel Arregi, Jon Artano, Nagore Telleria, Urko Canseco, Margari Eizagirre, Joxeba Larrañaga, Onintza Irureta

d ise inua e ta maketaz ioa : Eneko Aristii npr imateg ia : Gertu (Oñati). l ege gorda i lua : SS-1108/2000 ISSN : 1576-9429

LL AA SS AA OO KK OO MM AA RR KK EE SS AA ,,NN OO NN DD II KK EE TT OO RR RR II ZZ II NN EE NN

?¿

&

dd aa nn bb oo ll ii nn E K E Z D U B E R E G A I N H A R T Z E N A L D I Z K A R I A N A D I E R A Z I TA KO E S A N E N E TA I R I T Z I E N E R A N T Z U K I Z U N A

zutenekoa oroitu ez arren, oroitzen zaretela Santa Ines jai haietan pilotalekuanligatutako neska edo mutil harekin eta ondorengo egonaldi goxoarekin, eta li-

gatu ez bazenuen ere oroitzen zarela Eganekin.

Soilik pilotalekuko hormek jakingo dute zenbat istorio eta pasartegertatu diren Iraetako pilotalekuan.

Ez dakit zer izango liratekeen Santainesak Iraetan, pilota-lekurik ez balitz. Gure auzoko jaietan ere gunerik nagu-

siena pilotalekua baitugu; pilota partidak, herri kirolak, pai-lazoak, dantzaldiak… bertan ospatzen baitira jaietako ekin-

tza gehienak.

Ez dakit nori bururatuko zitzaion Iraetan pilotaleku bateraikitzea (ziurrenik errepide nagusiko eliz paretan

pilotan jokatzen zutenetakoren bati) baina nire partetik, 25urte geroago bada ere eskerrik beroenak, bururatu eta egi-

ten lagundu zenuten guztioi.

Aurten ea pilotalekuaren 25. urteurrena ospatzen duguneta 2028an pilotalekuaren 50.a eta futbol zelaiaren 25.a.

Ahaztu baino lehen, gonbita pasa guztioi, gainean ditu-gun Santa Ines jaietara ager zaitezten, aurten egundo-

koak datoz eta.

iraetako ki-roldegia. Bada jadaurtebete Iraetari buruz danbolinen idatzi nue-la eta atzo goizean izan balitz bezalaxe gogo-ratzen dut. Oroimen onaren seinale izango daagian, baina ziurrenik urteak azkar igarotzendirelako izango da, gero eta azkarrago.

Nik neuk ez dut gogoan, oraindik jaio ga-be nintzelako edo, baina ez dut dudarik

egiten irakurtzen ari zaretenetakoren batzukatzo goizean izan balitz bezala gogoratukoduzuela Iraetako pilotalekua eraiki zutene-koa. IRAETAKO TXIKITO PILOTALEKUA78-07-02, hala dio bai, aurreko horman eske-gita dagoen txapa batek. Beraz 2003ko uztai-lean 25 urte beteko ditu gure auzoko pilotale-kuak. Ez al doaz azkar urteak?

Pilotaleku izena baino, kiroldegi izena ezdakit ez ote datorkion hobeto. Nork daki

zenbat itzuli eman ditugun txirringaz etazenbat pilota, futbol, tenis, beisbol…partidajokatu ditugun bertan. Makina bat kirol motaegindako tokia da bai Iraetako pilotalekua!

Zenbat egun eta ordu pasatakoak ote garabertan, hori izan baita iraetarron gazte-

txotako kiroldegi, jolasleku eta biltokia.

Ziur naiz irakurtzenari zaretenetakoren

batek, pilotalekua eraiki

Aurtengora-ko nituen asmo-ak, niretzat bai-no gehiago, Pe-ruko umeentzatziren: negute-giak, kui hazte-giak... Lehengoigandean onartuzizkiguten bat-batean aipatuta-ko proiektuhoiek. Beraz, ni-re aurtengorakoasmoak dagoe-neko bete dira.Zoriontsua naiz.

Mª Jesus Gonzalez

4422 uurrttee

Neure bu-ruari asmoak...bizitzen segitzea.Bestela, gainon-tzean ze asmoedukiko diat ba?Bizi naizen bainohobeto ez zegokbizitzerik eta zereskatu behardiat ba nikgehiago?

Sasiain´tar Keperin gaur hilabete

7700uurrttee(03-01-14)

Nik, etxebi-zitza eta lan dui-na eskatu diz-kiot urte berria-ri.

J. Antonio Murillo

2255 uurrttee

Zer eskatzen diozu urte berriari?

A itor Unanue

Ze asmodauzkadan urteberrirako? Alai-tasunez aurrerajarraitzekoa!Behintzat, alaita-sunez aurrerazerbait egitekoasmoa beharkogenuke, denokere.

Bernabe

7700 uurrttee

Karta jokorajoateko osasunaizatea, horixe es-katzen dut. Zergehiago eskatu-ko dut ba! Me-zetara joatekolain da... izatea.Erkurtsiotara jo-ateari laga nioneta... osasuna,osasuna!

Pakita Oñederra

8833 uurrttee

Propositoaba... orain beza-la jarraitzea.Osasuna edukieta, orain beza-la. Nahikoa da.

Virginia Anguera

3344 uurrttee

a5

P i n t a dGOSEAK IRITSI DA ETXERA, GOIZA LANEAN PASA

DU ETA BAZKALDU BEZAIN PRONTO KAFE BAT

HARTZERA JAITSI DA TABERNARA, ORDU BIETAN

BERRIRO LANERA SARTU BEHAR BAITU. EGUNERO

BEZALA, EGUNKARIA IRAKURTZEN HASI DA, BAINA

GAUR ERE ZERBAITEK IZUGARRIZKO SAMINA PIZTU

DU BERE BARRUAN. UNAI PAROT PRESOA JIPOITU

DUTE: -AIZAK HI! IRAKURRI AL DUK HAU? GAUR ERE

BESTE TORTURA KASU BAT DIAGU ALBISTE

-BAI IRAKURRI DIAT! SINESGAITZA DUK EGUN

EUSKAL PRESOEK JASAN BEHAR IZATEN DITUZTEN

ETENGABEKO GIZA ESKUBIDE ZAPALKETAK.-EGIA, EGUNA JOAN ETA EGUNA ETORRI, EGOERA

GERO ETA OKERRAGOA DUK, PRESOENTZAT ETA

BERAIEN SENIDEENTZAT.-JODE BAIETZ, BESTELA JAR HADI HERRIKO PRESO-EN LEKUAN. HAMABOST URTE KARTZELAN, ERRAZA

DUK ESATEN BAINA PASA HITZAK! GAINERA, ESPE-TXEA GUTXI BALITZ... BORTXAKERIA, IRAINAK, JIPOIAK JASAN BEHARRA ETA GAINERA HERRITIK EHUNKA KI-

LOMETRORA.-HONEK EZIN DIK HORRELA JARRAITU, GAUR GAUEAN LAGUNEKIN HITZ EGIN ETA ZERBAIT EGINGO DIAGU,

ZESTOAKO HERRIAK HORRETAZ HITZ EGIN ETA HAUSNARTU DEZAN.HONELA BA GURE BI LAGUNAK, GAUEAN LAGUNEKIN ELKARTU ETA EGOERAZ HITZ

EGIN ONDOREN, ZAZPI KIDEK ERREPIDEA MOZTU ETA AUTOBUS GAINERA

IGOTZEA ERABAKI ZUTEN. EGUN BERTAN BESTE SEI LAGUN LURREAN

ESERI ZIREN.HANDIK URTEBETERA, GURE LAGUN KOADRILA POTE BAT

HARTZEN ARI ZEN LASAI TABERNA BATEAN:-AIZAK HI, GAUR GUTUN BAT JASO DIAT UDALE-

TIK. EPAITU EGIN BEHAR OMEN GAITIZTEN/K, LEHEN-GO URTEKO EKINTZA BAKEZALEARENGATIK.

-NIK ERE BAI, JASO DIAT GUTUN HORI!-BAITA NEUK ERE! -ZIOTEN GUZTIEK

-GUZTIRA, BAKOITZARI BI URTE PASA ESKATZEN

OMEN ZIZKIGUK FISKALAK, LA OSTIA! -HAU ZERRIKERIA!. DISPERTSIOA, TORTURA, GI-ZA ESKUBIDEEN ZAPALKETA ZIGORTU BEHARREAN… JODER! HEMEN

IZUGARRIZKO USTEL USAIA ZAGOK. BAINA GUZTIOK ZERTXOBAIT

GEHIAGO EGINGO BAGENU, EUSKAL PRESOEN GIZA ESKUBIDEEN ALDE,BESTE EGOERA BATEAN EGONGO LIRATEKE.

-ARRAZOIA DUK -ESAN ZUTEN GUZTIEK AHO BATEZ

Epaituak izango garen 13 lagunak

aldeI zaten dira esperientzia bitxiak. Niretzat, horieta-ko bat da norbere burua edo gorputzaren atal bat lehenaldiz ikusten duzunean. Esate baterako, zure gorputzanola mugitzen den ikusi duzunean, bideoan. Gaur egun-go gazteek txiki-txikitatik ikusi izan dute beren irudia ar-gazkian edo bideoan, eta ohitu egin dira. Aldiz, helduago-ok, hamazortzi urte arte edo, dozena bat argazki bainogehiago ez ditugu izan, eta gehienak erretratuak. Ondo-rioz, bideoan-edo ikusi garenean erabat esperientzia bitxiaeta kontzientea izan da guretzat.

Antzeko gauza bat gertatzen da gure herriari dagokio-nez ere. Zestoa oso ikusia dago argazkietan eta baita bide-oan eta telebistan ere; herria ikusten ohituta gaude. Ezgaude ohituta, ordea, Zestoa zinean ikusten. Eta xarmahandia du, benetan. Batetik, oso aldi bakanetan gertatzendelako; bestetik, areto batera propi, joan behar duzulakoirudiok ikustera; ilunpean ikusi behar izatea ere izango daerakargarritasunaren arrazoi. Eta gainera, oso gauza labu-rra da, iragankorra, segundo bakar batzuetan ahitzen denesperientzia.

Zestoa aipatzen den pelikula dezente izango da, hortikzehar, baina hemen bertan filmatutakoak ez hainbeste.Aditzera banuen 60ko hamarkada aldean film baten bainogehiagotan aipatzen zela Zestoa (herria oso ezaguna bai-tzen orduan estatu osoan). Aukera ederra eman dit Inter-netek horren adibide bat aurkitzeko. Tengo 17 años: JoseMaria Forquek egindako pelikula, 1964an. Rocio (RocíoDurcal kantaria) ikaslea da eta aktorea izan nahi du. Bereametsa betetzeko lapurreta txiki bat egiten du eta ihes eginbeharko du bere herritik, Madriletik. Pasadizo triste batkontatzen dio auto-gidari bati eta hark Zestoa aldera ekardezan lortzen du (logra que un chófer la lleve cerca de la ciu-dad de Cestona). Gaua iritsi eta zeramika-lanez betetakoukuilu batean hartzen du babesa Rociok. Cestona hori gu-re herria bada, horra hor perla ederra; ez bada, ondo eka-rria da nire asmorako.

Baina lehen esan bezala, Zestoan bertan filmatutakosekuentziak izango dira hizpide artikulu honetan, ez he-rriari buruzko aipamenak. Eta horien artean ere, batzukbakarrik aukeratuko ditugu: pelikuletan azaltzen diren se-kuentziak. Izan ere, hortik aparte (pelikuletatik aparte,alegia) bada Zestoan egindako hainbat film: 1928an, Bai-nuetxeko sozietateak enkargatutako dokumentala; 1991koEuskal Zinema eta Bideo Topaketen klausuran eskainita-ko Zestoa: azken urteetako historia; hurrengo urtean-edo,abuztuaren 17an, erakutsitako Zestoa Historia irudiz irudi(1951-1966) eta abar. Eta bada ni baino pertsona egokia-goa horietaz idazteko; hemendik luzatzen diot gonbita,

ezku-tuak

7

FFeerrnnaannddoo AArrzzaalllluuss

zku-uakurte haietan hainbat zinegile zestoarrek egin zituzten saioei buruz idatzdezan.

Neurearekin segituz, pelikula bateko sekuentziak filmatzera Zestoa-ra etorritako lehen aldia 83a edo 84a da, nik gogoratzen dudanez behin-tzat. Akordatzen naiz Iraetako Nagusikoa etxera etorri zirela, besteakbeste, Angela Molina (beti bezala distiratsua) eta Imanol Arias FuegoEterno-ren zati batzuk egitera. Uste dut sorgin konturen bat grabatu zu-tela han. Jose Angel Rebolledok zuzendu zuen pelikula hura.

Urte batzuk geroago,1992an edo 1993an, Arantxa Lazkano etorri zenZestoara Urte Ilunak filmeko pasarte batzuk grabatzera. Kokaleku arrasbestelakoa aukeratu zuen zuzendari hark: Eduardoren ile-apaindegia.Merezi zuen, bai, lokal harexek zeluloidean jasota gelditzea betirako.Gerra ondorengo Euskal Herrian, Itziar, zortzi urtekoa, bi mundutan bi-zi da: batetik guraso abertzaleak daude, izututa eta ilusiorik gabe gerragaldu ostean, eta horrekin batera mojen eskolako heziketa gogorra; bes-tetik, kalea eta bere lagunak, eta han aurkitzen da zoriontsu Itziar. Peli-kulak halako inflexio puntu bat du: Itziar umetatik neska koskor izaterapasatzen den unea. Orduantxe ageri da gure herria. Umea Eduardorenile-apaindegira sartzen da eta ederki ikusten da lekuaren xarma; handiksegundo batzuetara Eduardoren eskuen hurbileko planoa, haren doto-rezia ilea mozterakoan, eta berehala plano zabalagoa: beste garai bat da,Itziar neska koskor bilakatu da.

Hurrengo, 1999 aldera, erotasunaren errealitate berezia aztertu nahizuen laburmetraia batek –A dar ba kar izenekoak– emango zuen aukeraZestoako irudiak zinean azaltzeko. Akzioa ospitale psikiatriko bateangertatzen da eta horretarako bainuetxeko eraikinik zaharrena, lehenen-goetarikoa, aukeratu zuen Koldo Almandoz zuzendariak. Eta oso ikus-puntu berezia ematen dio, gainera: bainuetxeko kristalezko zubia etakorridoreak ospitalean dauden zaintza-bideokameren lenteetatik ikustenbaititugu.

Eta gure zerrenda amaitzeko, bainuetxea berriro beste pelikula batenkokaleku. Arrasateko Santa Agedako bainuetxe bihurtuta ageri da gu-rea Manuel Gutierrez Aragonek zuzendutako Visionarios filmeko se-kuentzia batzuetan. Protagonistak, Enma Suarez buru dela, bainuetxekozubi txikitik iristen dira, autoz. Gero kafetegia ageri da eta segidan ho-teleko halla; zauritu bat telefonoz hitz egiten (bainuetxea ospitale bihur-tu zen Gerra Zibil garaian); Antzokia ere ikusten da... Eta azkenik, Jan-gela Nagusia, hutsik erabat. Han egiten dute topo, berriro, banaketamingarri baten ondorioz, Josek (Eduardo Noriega) eta Usuak (IngridRubio). Handik pixka batera Usua, Ezkioko Ama Birjinaren agerpena-ren lekuko izan zena, Santa Agedako eroetxe goibelera eramango duteeta horrela amaituko da pelikula.

Film horietako sekuentzia labur batzuetan, Zestoaren alderdi ezku-tua, exotikoa, nabaritzen dugu: Zestoa sorgin-leku; ile-moztailea eta lo-kal baten magia; eromena; maitasunaren lilura... Fotograma bakan ho-riek Zestoa beste era batera imajinatzeko, birpentsatzeko, aukera es-kaintzen digute. Hori baita, izan ere, zinea: mundua beste talaia batetikerakustea. Anjel Lertxundiren testu bat neure erara egokituz: "Arteak–eta, artearen baitan, zineak (literaturak dio Lertxundik)– asko du talaiabeste toki batean kokatzetik: nire begi-bistan daukadan errealitateari–mundu guztiak modu bertsuan ikusten duenari– alde ezkutuak, aldeitzaltsuak ikusten saiatzea du arteak lanbide".

bi urtetik behin aek-k euskararen aldeko Korrika antolatzen du. Euskal Herri guztia zeharka-tzen duen Korrikak euskararen aldeko kontzientzia zabaldu eta dirua ateratzea ditu helburu. Aurten, kanpaina berezia ja-rri du martxan aek-k, azken urteotan euskarak jaso dituen eraso gogorrak direla eta egoera ekonomiko larrian utzi baituerakundea. Korrikaren ‘laguntzaile txartela’ izena du eta metro sinboliko bat erosten da 10 euroko diru laguntza emanez.

Trukean pin bat eta laguntzaile txartela eskuratzen dira, txartel horrekin Euskal Herrikohainbat denda, zinema eta zerbitzuk beherapenak eskaintzen dituzte.Kanpaina honez gain, jadanik salgai dago Korrikako materiala eta herriko Korrikabatzordea ere martxan dago. Pina erosi nahi duenak udaletxean izango ditu eskura.

Aek-k aurreratu digunez, Zestoatik apirilaren 6an pasako da eta dei egiten du era bateraedo bestera Korrika laguntzaile izateko.

TALOAOOSSAAGGAAIIAAKK

8 lagunentzat, bi edo hiru kilo arto irin, sakearen arabera.Txistorra, hirugiharra, gazta… gustuaren arabera.PPRREESSTTAAEERRAA.Mahai gainean arto irina zabalduko dugu; erdian hutsune bat ireki, bertara urabotatzeko. Ura aurrez irakin egingo dugu gatz pixka bat botata. Ondoren, uraarto irinetara bota eta eskuekin nahastuko dugu, ore sendo bat egin arte. Orea

prest noiz dagoen jakiteko behatza sartu orean eta garbi-garbiaateratzen bada bere punttuan dagoen seinale. Orea bustia bale-go, arto irin gehiago nahastuko genioke eta lehorra egonez ge-ro, ur gehiago bota.Orea prest dagoenean, taloak jotzeari ekingo diogu. Zabaltze-

ko modu asko daude. Guk bi aipatuko ditugu. Bata, izara zati baten gaineanorea zabalduz jotzea da eta bestea, oholaren gainean zabaltzea;azken hau modu zaharragoa da, baserrietan eta garai bateanegiten zena. Horrelaxe egingo dugu, bada. Ore zati bat hartu

eta eskuetan biribildu ondoren, ohol gainean zabaldukodugu, kolpe txikiak emanez, eta, betiere forma biribilamantenduz, zabaldu egingo dugu. Zenbat eta meheagoegin, eta gehiago jo, hobe, txapara botatzean errazago

harrotuko baita.Kontua izan behar da txaparekin ere. Bero-bero egotea

komeni da, bestela orea itsasteko arriskua egon daite-ke eta. Behin taloa jota, txapara botako dugu. Espa-

tula batekin izkinak askatuko dizkiogu poliki-poli-ki eta bueltan-bueltan. Hogei bat segundo edo pa-

sata buelta emango diogu espatula eta eskuarenlaguntzaz. Beste aldea minutu erdi edo edukiharrotu arte eta prest egongo da jateko.

Azkenik, taloa betetzea da ge-ratzen zaigun lan bakarra: txis-torra, hirugiharra, gazta, txoko-latea… talo barnean sartu, bil-du eta barrura.

Ziurrenik martxoaren16an izango da aur-ten 25 urte beteko di-tuen Sanjosetako kro-sa. Ez da nolanahi-koa izango egun hori,baina hori gutxi ba-litz otsailaren 2an ereatletismo zaleek izan-go dute nahikoa festaZubiaurre futbol ze-lai inguruetan. Gi-puzkoako eta Euska-diko Kros Txapelke-tak egingo dira. 600parte hartzailetik go-ra espero dira. Aldebatetik, alebinek, in-fantilek eta kadeteek,neska eta mutil, Gi-puzkoako txapelketajokatuko dute; beste-tik, seniorrek, berriz,Euskadikoa. Aukerapolita beraz, otsaile-ko lehenengo igandegoizean futbol zelaiinguruko saltsa pare-gabeaz gozatzeko.

e a r r a z e o n !!!!

M e t r o b a t k o r r i k a r e n a l d e

G i p u z k o a k o e t a E u s k a d i k o k r o s t x a p e l k e t a k

Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak Kultur Onda-rearen legean aurreikusitako kategoria gorenarekin babestuzituen Gipuzkoan orain arte aurkiturako 18 megalito edohistoriaurreko harri-multzoak. Horren ondorioz, ondarehori babestu, aberastu, zaindu eta ezagutzera emateko as-moarekin, Aranzadi Zientzi Elkarteko Historiaurre Sailaproiektu bat garatzen ari da eta Monumentu Megalitiko ho-riek seinaleztatzea du helburu.Zestoa eta Debaren arteko mugan dago megalito horietakobat —Arluze izeneko harria edo monolitoa— eta duela astebatzuk seinaleztatu da Zestoako Udalaren laguntzarekin.Harriaren ondoan kareharrizko bloke bat jarri da eta bertanplaka bat, Arluze izenarekin eta historiaurreko monumentua dela adieraziz. Eusko Jaurlaritzak harri

A r l u z e , s e i n a l e

Urtarrilaren 5ean eta 6an ekimen xume bezain interesgarri batez gozatuahal izan zen Zestoan: Elizako organoa erakustea. Organo ederra da,eta aspalditik zeukan Julian Serrano organo jotzaileak, hura jendearierakusteko asmoa. Errege bezperako meza nagusi ondorena eta erregeeguneko goizeko meza ondorena aukeratu ziren organoa erakusteko.Han ikus zitekeen tresna berezi hura, ate guztiak zabalik zituela eta ba-

rruko trepeta guztiak agerian. Hogeita hamarren bat lagun bildu ziren bi egune-tan. Lehendabizi, hauspoen funtzionamendua azaldu zuen Julian Serranok (ikusDanbolin, 4. zenbakia, 2001eko urtarrila). Gero berriz, tresna osoaren funtziona-mendua testuak, argazkiak eta organoaren pieza txiki batzuk erakutsiz (egurrezkozein metalezko pare bat tutu aterata zituen organotik eta putz eginez soinua atera-tzen zien). Gero, jarri organoan, eta haren erregistroak entzunarazi zituen. Sineste-zina da zenbat soinu dituen tresna horrek; gozoenak, ozenenak, katedraletakoakbezalakoak... aukera ugari eskaini zigun Serrano jaunak.

75 urte beteko ditu aurten organoak eta aukera bat baino gehiago izangoda haren hotsak entzuteko. Zentzu horretan, bada asmoa uda aldera edo(organoa abuztuan inauguratu zen) bizpahiru kontzertu antolatzeko.Bien bitartean, bi erakustaldi horietara joaterik izan ez duenak jakin bezagehiago ere antolatuko direla (hilean behin edo antolatu nahi lituzke Ju-lian Serranok, jendea interesaturik egonez gero, behintzat).

O r g a n o a e r a k u s g a i

d a n b o l i n z u l o9

hori monumentu izendatu ondoren eta seinaleztatu eta gero, ingurua ere (bostbat metro edo) babestuta gelditzen da, eta beraz, hemendik aurrera ez dago

han edozer jarduera egiterik.Euskal Herriko menhir edo monolito batzuen inguruan —Arluzeren kasuan

ere bai, agian— badira berauen kokagunea eta zergatia adierazten dutenkondairak ere. Jesus Altunak dioenez, zabalduena, aldaketa batzuk tarteko,

megalito horiek indar eta adore handiko erraldoiekin lotzen dituena da, puntujakin batetik jaurtiki eta, orain dauden lekura bidali zituztenekin alegia. Hor-

tik Erroldanarri, Sansonarri, Jentilarri izenak, harri horiek jaurtiki zituztenRoldan, Sanson edo jentilen baten aipamenez.

GGGeellttookkii aattzzeeaallddeerraa jjooaann bbeehhaarrkkoo ggeennuukkee oorraaiinnggoo hhoonnee--

ttaann eellkkaarrrriizzkkeettaattuu dduugguunn ggaazzttee ttaallddeeaa eezzaagguuttuu nnaahhiikkoo bbaa--

ggeennuu.. HHaannggoo mmuussiikkaa llookkaalleeaann jjaarrdduutteenn dduuttee eegguunnaa jjooaann

eegguunnaa eettoorrrrii eennttssaaiiaattzzeenn.. HHaassiieerraann ppllaazzeerraa zzeennaarrii,, ggaauurr

eegguunnggoo kkoonnttzzeerrttuu zzaappaarrrraaddeenn oonnddoorriioozz kkoonnpprroommiissoo uussaaii--

nnaa ggeehhiittuuzz ddooaakkiioo.. TTTTAAKKUUNNPPAA ddaa ttaallddeeaarreenn iizzeennaa,, iizzeenn oonnoo--

mmaattooppeeiikkooaa,, eettaa iizzeennaa eezzaagguuttuuttaa ssuummaa ddeezzaakkeegguunnaa eeggiiaazz--

ttaattuuzz,, ppeerrkkuussiioo ttaallddeeaa ddeellaa eessaann ggeenneezzaakkee.. GGeellttookkii aattzzee--

rraannttzz ggooaazzeellaa,, mmuussiikkaa llookkaalleettiikk ggeerrttuu,, dduudduummbbaa,, ddjjeemmbbee,,

eettaa bbeessttee hhaaiinnbbaatt iinnssttrruummeennttuu ddooiinnuu eennttzzuunn ddaaiitteezzkkee.. BBeerrttaa--

rraattzzeerraakkooaann llookkaalleekkoo aatteeaa zzaabbaalliikk ddaauukkaattee eettaa bbaarrrruuaann TTttaa--

kkuunnppaakkoo ppaarrttaaiiddeeaakk iikkuussii ddiittuugguu.. GGuu iikkuussii ggaaiittuuzztteenneeaann,, ggeellddiittuu eettaa

bbaarrrruurraa ssaarrttzzeekkoo ggoonnbbiittaa eeggiinn ddiigguuttee:: ¶¶ KKAAIIXXOO DDEENNOOII,, ZZEERR MMOODDUUZZ?? BBAADDAA

JJEENNDDEEAA HHEEMMEENN!! PPAARRTTAAIIDDEE AASSKKOO ZZAARREETTEE EETTAA HHAAIINNBBAATT LLEEKKUUTTAAKKOOAAKK.. tt\ Bai, leku as-

kotako jendea elkartu gara Ttakunpan: Kortxo (Aitor Korta), Aveiro (Mikel) eta

Tzunje (Eneko Larrañaga) zestoarrak dira; Txintxi eta Uhin zumaiarrak;

Lute eta Ane azpeitiarrak; eta Arantza eta Winki

gasteiztar zestoartuak. ¶¶ HHOONNAANNTTZZ GGEENNTTOOZZEELLAA

ZZUUEENN DDOOIINNUUAAKK EENNTTZZUUTTEEKKOO AAUUKKEERRAA EEDDUUKKII DDUUGGUU EETTAA KKOONN--

TTUURRAATTUU GGAARRAA GGEEHHIIEENNBBAATT EERRRRIITTMMOO BBIIZZIIAAKK EERRAABBIILLTTZZEENN DD II--

TTUUZZUUEELLAA.. NNOONNDDIIKK DDAATTOOZZ EERRRRIITTMMOO HHOORRIIEEKK?? tt\ Errit-

mo gehienak Senegal, Mali eta Ginea aldekoak dira,

baina badira Karibe aldekoak eta guk asmatutako

erritmoak ere. ¶¶ NNOOLLAATTAANN EEZZAAGGUUTTZZEENN DDIITTUUZZUUEE

HHAANNGGOO EERRRRIITTMMOOAAKK?? tt\ Erritmo asko alde batetik

bestera ikastaroetan ibiliz ikasi ditugu. Guk asma-

tutakoak ere jotzen ditugu, beste taldetako lagunak

erakutsitako erritmoekin batera. ¶¶ NNOOLLAA SSOORRTTUU

ZZEENN TTAALLDDEE HHAAUU?? tt\ Hasiera batean lokalean geldi-

tzen ginen djembeak jotzeko. Denborarekin zerbait

egiteko gogoa piztu zen, baina ez zen aurrera atera-

tzen. Garai hartan Aveiro eta Kortxo loka-

lean aritzen ziren txalaparta jotzen,

orduan otu zitzaigun txalaparta ho-

tsak djembeekin nahastuz erritmoak

sortzen hastea. Froga moduan hasi

ginen eta gustua hartu genion. Ho-

rretan jarraitzen dugu gaur arte. ¶¶

TTTTAAKKUUNNPPAA GGOORRAA,, TTTTAAKKUUNNPPAA BBEEHHEERRAA,,

NNOONNDDIIKK DDAATTOORR IIZZEENN HHOORRII?? tt\ Taldearen

izena onomatopeia bat da, tta-kun txala-

partaren golpeengatik eta pa ba, djembe

danborren kolpearen soinuagatik ¶¶ BBAADDAA--

KKIIGGUU LLEEKKUU AASSKKOOTTAANN JJOOTTZZEEKKOO AAUUKKEERRAA IIZZAANN

DDUUZZUUEELLAA.. BBAAKKAARRRREENN BBAATT AAIIPPAATTZZEEKKOOTTAANN ZZEEIINN

AAIIPPAATTUUKKOO ZZEENNUUKKEETTEE?? tt\ Je, je! Azpeitia, Andoain,Astigarraga, Durango, Itsasondo, Soraluze, Gasteiz…¶¶

ZZEEIINN IIZZAANN DD AA ZZUUEENN KKOONNTTZZEERRTTUURRIIKK OONNEENNAA?? tt\ Itsasondokoa! (guztiak bat datoz) Baita Alegian orain dela gutxi jo genue-

na ere. Itsasondoko kontzertua ona izan zen, festibal bat zelako eta gustuko beste talde batzuekin jotzen genuelako. Gai-

nera, festibala amaitzeko bi taldeak eszenatoki gainean aritu ginen flamenkoa eta txalaparta nahasian jotzen eta esperien-

tzia hori asko gustatu zitzaigun. Gure musikak, hainbat motatako erritmoekin nahasteko ematen dituen aukera be-

rriak ikusten goaz poliki-poliki. ¶¶ HHAAIINNBBEESSTTEE KKOONNTTZZEERRTTUUTTAANN PPAASSAADDIIZZOO GGOOGGOOAANNGGAARRRRIIAAKK EERREE UUGGAARRII IIZZAANNGGOO DDIIRRAA.. .. ..

tt\ Bai, Gasteizen gertatu zitzaigun ederra! Guk instrumentu asko ditugu. Euskal Herrian aski ezaguna den egurrez-

jardundundundundunian : ttakunnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnpajardundundundundunian : ttakunnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnpa!dundun

ko txalapartaz gain badugumarmolezko xaflazko beste bat ere.Ba, Gasteizko kontzertuan, emozioa-ren emozioz jotzen ari ginela, horie-tako bat puskatu egin zitzaigun. Es-kerrak azken kantuan gertatu zela!Orduz geroztik ordezkoak ere ibil-

tzen ditugu aurrera eta atze-ra. ¶¶ EETT AA MMOOMMEENNTTUU BBEERREEZZII--RREENN BBAATT?? tt\ (Ane azpeitia-rra) Lehenengo kontzertua,Azpeitian eman genuen. Nirelagun gormutu bat gure kontzerturaetorri zen eta bibrazioen bidez guremusikaz gozatzeko aukera nola izanzuen ikusita guztiok hunkitu ginen. Gureerritmoa barruraino sartzen da eta gormutu ba-tek ere senti dezakeela jakiteak poz handia eman zigun. Beste behin guraso ba-tzuk etorri zitzaizkigun esanez beraien seme "hiperaktiboa" geldi-geldi egon zelakontzertu osoan, eta erabat txundituta zeuden. ¶¶ DDAANNTTZZAA EERREE EEGGIITTEENN DDUUZZUUEE,, NNOONN--

DDIIKK IIRRTTEETTEENN DDIIRRAA HHOORRRREELLAAKKOO MMUUGGIIMMEENNDDUU EEXXOOTTIIKKOOAAKK?? tt\ Gehienak Senegal eta Malikoakdira. Hala ere, dantza batzuk moldatu egin izan ditugu. Dantza afrikarrek gehienetan istorio bat kontatzen dute, beraz

pauso eta koreografiekin beti adierazten da zerbait. Pauso guztiak djembe edo txalapartak indartzen ditu, pausekmarkatzen dituzten kolpe berdinak gehiago markatuz. Dantza eta txalapartaren arteko bateratzearen adibide

agerienekoa "Txalaparta dantza" litzateke, Afrikako koreografiekiko pausoetan oinarrituta baitago txalaparta-ren doinua, eta ez alderantziz. ¶¶ HHAASSIIEERRAATTIIKK HHOONNAA BBAATTZZUUKK TTAALLDDEEAA UUTTZZII EEGGIINN DDUUTTEE,, EETTAA JJEENNDDEE

BBEERRRRIIAA HHAASSII EERREE BBAAII.. ZZAAIILLAA AA LL DD AA TTAALLDDEE BBAATTEENN EERRRRIITTMMOOAA EERRAAMMAATTEEAA?? tt\ Zaila da jen-de asko batera jardutea eta ondo koordinatzea. Ordu-tegi arazoak sortzen dira: batzuk lana egitendutelako, beste batzuk ikasi... Taldetxikia izango bagina errazagoa izan-go litzateke, baina gu bederatzi gara eta zaila da denoksaltsa hau modu berean ikustea. ¶¶ -- IIKKUUSSTTEENN DDUUGGUUNNEEZZ,,IINNSSTTRRUUMMEENNTTUU AASSKKOO DDIITTUUZZUUEE,, IITTXXUURRAA GGUUZZTTIIEETTAAKKOOAAKK EETTAA AASSKKOORREENN--TTZZAATT EEZZEEZZAAGGUUNNAAKK DDIIRREENNAAKK.. AAIIPPAATTUUKKOO ZZEENNIIZZKKIIGGUUKKEETTEE ZZEEIINN DDIIRREENN??tt\ Ba, alde batetik lehen aipatutako marmolezko eta egurrezko txa-lapartak ditugu; bestetik dudumbak, hiru danborrez osatuta: danbor

handiena dundun, erdi-koa sanbagh eta txi-kiena kenkenia. Haueieuren soinuen arabe-

ra ezartzen zaie orde-

na, oinarri batzuetan kokatueta makilaz jotzen dira. Gerodjembeak daude, hauek zutik jotzen dira eta eskuekin. Etaazkenik perkusio txikia dago (shekerea, panderoa, klabe-ak...). ¶¶ KKAANNTTUU BBAATTZZUUKK IIKKAARRAAGGAARRRRIIZZKKOO AARRRRAAKKAASSTTAA DDUUTTEEJJEENNDDEE AARRTTEEAANN.. NNOONNDDIIKK AATTEERRAATTZZEENN DDIITTUUZZUUEE KKAANNTTUUEENNHHIITTZZAAKK EETTAA DDOOIINNUUAAKK?? tt\ Denon artean sortzen ditu-gu, ideien aniztasunak joko asko ematen baitu. Kan-tu bakoitzean denen eragina azaltzen dela ustedugu. Mamaie kantuaren letra, adibidez, Karibe-koa da eta besteak guk asmatutakoak dira. ¶¶NNOOIIZZ AATTEERRAAKKOO DDUUZZUUEE DDIISSKKOO BBAATT ZZUUEENN KKAANN--TTUUEEKKIINN?? tt\Auskalo! Denborak esango du.

1

1

lidia aveiro

nnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnpannnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnpa!

Pistan ere Espainiakotxapelketetan postuonak lortu zituen. La-sarteko krosean betimaila ona erakutsi zuen,eta ikuskizun ugarieman ere bai herrian.Korrikalari bezala he-rrian mailarik onenaeman duena dela esandezakegu.Gaur egun ki-rolariak entrenatzekodituzten astia eta lagun-tzak izan balitu mutilhonek, auskalo zer mai-latara iritsiko zen!

Rikardo Odriozola“Igartza” ere aipa-

tzekoa da, lasterketa po-litak erakutsiak ditu be-re gazte aldian, ikuski-zunak ere bai herrikojaietan. Horietako batBasilio Bergararen aurkaegin zuena; hau ere osoiaioa kirol honetan.

Beste talde txiki batere badugu kirol ho-

netan herrian zegoenmaila erakutsi nahianibili zena: Diyoneko Txi-

kito, Konpiyeroko Roman, Etxeluzeko Luis, Agi-ñako J. Manuel. Talde bezala ez dakit zermailatara iritsi ziren, baina geroztik Konpiye-ro eta Etxeluze askotan ikusiak ditugu herri-ko jaietan ikuskizun politak ematen.

Oinak nagusi dituen kirola utzi eta pasagaitezen eskua erabiltzen duen kirola

aipatzera. Pilotari trebeak ere izan dira he-rrian, nahiz eta gaur daukagun pilotalekuaez eduki, eta eliz paretak edo zimiterioakizan pilotaleku.

aldizkari honek 18. alean argitaratuta-koaren bidetik, beste zenbait kirol etakirolari gogora ekarri nahi nituzke, la-

bur bada ere.

Lehenengo korrika aipatuko dugu, edoAizarnan deitzen diogun bezala,

saltaka.

Antzinakoetatikhasita, Aizar-

nako Txikito aipatubeharko genuke.Gaur egun gazteaskok ez dute eza-gutuko, baina he-rriko aitonek ezdaukate ahaztuta.Bere apustuak etanorgehiagokak osofamatuak izan zi-ren, maila handiko

korrikalariak izan baitzituen aurkari. Ha-ren norgehiagokak herri kirolei buruzko li-buruetan ere azaltzen dira. Horietako ba-tek Aiako Txikitoren aurka Donostiako ze-zen plazan jokatu zuenaren berri ematendigu. Horrelako gehiago ere baditu berehistorian,denak ezin aipatu ordea hemen.Kirolari bezala maila ona erakutsi zuen,gorputzez txikia, Intxiña baserria zuen bizi-leku eta herriko bide eta estratak entrena-leku.

Denboran hurbilago, Ereioko Felix Peñadaukagu. Ez zen izan apustu zalea.

Jaizkibel elkartean federatu zen eta, nahizpistan nahiz krosean sailkapen onak lortuzituen. Aipatzekoak dira Espainiako krostxapelketan soldadu zegoela lortutakoak.

Antzinakoetatik hasita, Julian Agirre etaAkelino Peñagarikano aipatu behar,

galtza zuriak jantzi eta herriko plazan par-tidu politak erakutsitakoen artean.

Galtza zuriak aipatuta, gehiena erabilidituena Txikito de Aizarna izango du-

gu. Herriz herri frontoi asko zapalduak di-tu, Zestoako pilotalekuan hainbat ikuski-zun polit emandakoa da udako partidue-tan, eta inguruko herrietan ere, zer esanikez. Profesionalekin ere inoiz jokatu izandu.

Badira aipatu beharreko beste batzukere: Saka Txikia, Saka Haundia, Barberoko

Luis Mari, Ibarreko Kepa eta aipatu gabeutzitako beste hainbat.

Ez da oso erraza emakumezkoa pilotare-kin lotzea, kirol hau gizonezkoari lotu-

ta ikusi baitugu ia beti. Hala ere, izan duguherrian eskuz nahiz palaz edo erraketazmaila egokian ibili denik: Gloria Agirre.Madrilen frontenisean jokatzen ibilia duguurte batzuetan, Txikita de Aizarna izenare-kin. Ez da gutxi neska honek lortutakoa,herrian ziren frontoiak ikusita.

Agirre familiaren pilotarako grina naba-ria da, aspalditik hasi eta gaur egune-

ra arte. Aurrera begira ere badute pilotanegoki egiten duen gazte bat, txapelketetangogor jarraitzen duena.

Pilota eta saltaka, biak herrian izan du-ten arrakasta eta eman duten maila

ikusita, nahiz oso handia ez izan, badirudiaizarnarrok, ez garela egon lanari bakarriklotuta, eta kirola ere asko bizi izan dugulagure bizimoduan.

JON EGIGUREN

k i r o l a a z t e r t z e na i z a r n a t i k

(II)

31

ko gorputz zatia geldirik mantentzen dugu,baina mina zergatik sortzen den ez dakigunean,sarritan botikarekin kentzen saiatzen gara. Gor-putza eskatzen ari zaigu-na ordea, atsedena etabaraua da, muskuloetaneta liseriketan gastatubehar duen energia, gar-biketa lanetara bideratu,minaren jatorrian dagoeninflamazioa, ultzerazioaeta abar konpon dadin(baraua, ur hutsarekinegotea edo beste elimina-zio dietaren batekin ego-tea izan daiteke, gorputzbakoitzaren intoxikazioeta aurreko ohituren ara-bera).

ERORITASUNA. Honek,gure bizi energia gar-

biketa lanetan ari delaadierazten du, eta harre-man edo bestelako lanetarako, gutxituta dagoe-la. Batzuetan geure lana ezin dugu utzi eta ja-rraitu nahian ari garenean, mareatzeraino iritsigintezke, gorputzak bizi energia hori barne la-netarako behar-beharrekoa duelako.

AHOKO GUSTO TXARRA ETA JATEKO GOGORIKEZA. Elikatzea beharrezkoa izanik ere, ba-

tzuetan baraua egitea komenigarria da. Eta jate-

Negua hurbildu ahala, jende asko gripeanoiz etorriko zain edo beldurrez dago.Baina,zer da gripea? Beste infekzio ba-

tzuk bezalaxe, gaixotasun bat da.

Aurrez esan, izaki bizidunetan bizi inda-rra bizitzaren alde ari den indarra dela,

eta bizi indar horrek bizi energia gastatuzegingo dituela bizirik irauteko beharrezko la-nak. Bi multzotan sailka daitezke:

ERLAZIO-NUTRIZIO FUNTZIOA: kanpoko ha-rremanak, eta jaten dugun elikagaien li-

seriketa, muskulo eta liseri aparatuan garatu-ko da, batez ere.

ELIMINAZIO-NUTRIZIO FUNTZIOA: hondakinakkanporatzea, gibelean eta giltzurrunetan,

egingo da.

Energia banaketa hori, gorputza osasuntsudagoenean, oreka batean egoten da, bai-

na hainbat arrazoigatik, gure gorputzean zi-kin kopurua igotzen bada eta nahikoa ener-gia ez badago, bizi indarrak, liseri aparatuaneta muskuloetan energia gutxiago gastatu etaeliminazio organoetan gehiago gastatze-ra bultzatuko du gorputza eta orduanhonako gaixotasun sintomak agertzendira:

SUKARRA. Tenperatura igotzeko beroabehar du gorputzak, eta bere kabuz

lortuko du batzuetan, hotz-ikararen bi-dez (muskuloen kizkurtzea) eta bestebatzuetan kanpotik eman beharko diogulaguntza. Orduan sentituko ditugun sin-toma, hotza, ondoeza eta mareoa izan li-tezke eta horrek atsedena eta beroa be-har dugula adieraziko digu: poltsa be-roa, manta elektrikoa... Tenperaturarenigoerari esker, gure zeluletako lanak az-kartu egingo dira, batez ere zikinarenkanporatzeak, eta garbiketaren ondoriozbirus edo/eta bakterioen aurkako borro-kan garaile ateratzeko egoera hobeanizango ditugu gure zelulak.

MINA. Gorputz guztian nerbioak di-tugu, gorputz atalen egoeraren berri

ematen digute. Hori garbi ikusten dugu he-zur bat hautsi edo zauri bat egiten dugunean.Igeltsu bidez edo puntuak emanda zaurituta-

ko gogorik ezak eta ahoko usain edo gustotxarrak horretara bultzatu beharko gintuzke.Gure liseri aparatoa, zikinaren kanporatze la-netan ari denaren seinale litzateke, bere lise-ritze lana ahal duen edo uzten diogun neu-rrian alde batera utziz.

BEHERAKOA. Ohiko elikadura egiten ari ga-renean, urdailean eta heste mehearen le-

hen zatian liseriketa jasan duten elikagaiak,deskonposatuta, hestetik odolera pasatzendira, baina gaixotzen garenean, hesteak berakere toxinen kanporaketa lanari ekin diezaiokeeta odoletik hestera toxikoak pasatzeko orga-no bihurtuko da, eta toxiko hori kanporatze-ko likidoa ere gehituko da heste barruan, be-herakoa eraginez.

IDORRERIA. Egoera nor-malean, elikakagaiak

liseritu eta gero, odolerapasatzeko balio ez duena(zelulosa), heste lodianpilatzen da, gorputzarensenak kanporatzea eraba-kitzen duen arte, eta or-duan libratu egiten gara.

Baina gaixorik gaude-nean, kaka egiteko

behar duen energia erebeste garbiketa lan pre-miazkoagoak diren ba-tzuetarako gorde dezakegure gorputzak, eta ido-rreria izango dugu, hauda, kakarik egin gabeegongo gara egun ba-tzuetan; baina horrek ezdu intoxikazio arriskuriksortuko gehienetan.

Z O R I O N E K O GRIPEAITZIAR LARRAÑAGA

AUTORRETRATOA GRIPEAREN ONDOREN. EDVARD MUNCH 1919

du. Programa hori baztertutadauden edo baztertuta gera-tzeko arriskuan dauden per-tsonak lanera bideratzekoprograma da. Urtarrilean ja-rri da martxan zortzi lagune-kin. Dagoeneko hasierakoprestakuntza ikastaroa jaso-tzen ari dira, eta ondoren seihilabeteko kontratuarekin la-nean hasiko dira. Astean 30orduko lanaldi partzialaizango dute (%50) eta Sasta-rrain erreka ingurua garbitueta txukunduko dituzte.

••EEGGUUNNEEKKOO ZZEENNTTRROOAA..Zortzi lagunekin jarri

da martxan Zestoako Egune-ko Zentroa; sei pertsona he-rrigunekoak eta bi auzokoak.Egunero garraio zerbitzuaizango dute eta zentroan ber-tan bi zaintzaile izango di-tuzte. San Juan Egoitzarenondoan egin duten eraikine-an kokatua dago zentro be-rria. San Juan Egoitzako be-rritze lanak ere bukatu dituz-

tenez, egoitzaren zein eguneko zentroareninaugurazio ekitaldia urtarri-laren 31n izango da.

•• IIRRAAEETTAAKKOO FFUUTTBBOOLL ZZ EE--LLAAIIAA.. Abenduaren

12an egin zen udal batzar be-rezian, besteak beste, Iraeta-ko futbol zelaian belar artifi-ziala jartzeko lehiaketarakobaldintzak onartu ziren. Le-hen fasea, lur mugimenduaridagokiona, dagoeneko egitenari dira. Bigarren fasea belarartifiziala jartzeari dagokionada. Lehiaketa bidez kontrata-tuko den enpresak bi hilabe-te izango ditu lanak egitekoeta 247.566,50 euroko aurre-kontua.

•• IINNGGUURRUUMMEENN TTEEKKNNIIKKAA--RRIIAA.. Zestoako Udalak

ingurumen alorreko teknika-riaren zerbitzuak aldi batera-ko kontratatzeko lehiaketa-oposiziorako deialdi publi-koa egin du. Aldi baterakoprograma honen iraupena,lan kontratuaren bidez, urte-betekoa izango da eta dedi-kazioa egun erdikoa(%50).Besteak beste hauekizango dira teknikariaren be-tebeharrak: udaleko baserrieta ingurumen batzorde informatiboak aholka-tzea; industri, nekazari, ha-rrobi, zabortegi.. jarduerenjarraipena eta kontrola egi-tea; Udal 21 Agenda garatu,koordinatu eta dinamizatzea.Ingurumen teknikariak uda-lerriko natur baliabideen ku-deaketa ere aurrera eramanbeharko du. Hautagaiek uni-bertsitate mailako diploma-dun titulua izan eta 3. hiz-kuntz eskakizuna egiaztatubeharko dute hautatze pro-zesuan. Eskaerak ZestoakoUdaletxeko bulegoetan aur-keztu beharko dira 2003kourtarrilaren 31a baino lehen.

••AAUUZZOOLLAANN PPRROOGGRRAAMMAA..Udalak Eusko Jaur-

laritzak bultzatutako Auzo-lan programa martxan jarri

Autobusen geraleku berria

Gurutze kaletik geraleku berriraino argiberriak jartzen eta espaloia zabaltzen etatxukuntzen ari dira. Geralekua bera erehanditu egin dute autobus luzeak arazorikgabe gelditu ahal izateko. Gurutze kaletikautobusak egunean hirurogei bat aldiz pa-satzen direla ikusirik, eta horrek eragitenduen arriskuari irtenbide bat emateko as-moz, geralekua lekuz aldatzeko erabakiahartu zuen udalak. Markesina berria jarribezain laster, otsaila inguruan, Azpeitia etaAzkoitia aldera joateko autobusen gerale-kua errepide nagusian kokatuko da.

u d a l e t i kAzpeitiko norabidean doazen autobusengeraleku berriaren obrak amaitzear daude.Herri eskolaren aurrean kokatuko da.

uurr TTAARRRRIILLAA

1177 OOSSTTIIRRAALLAA

Korrika badator!19:00etan Kultur Etxean le-henengo bilera irekia egin-go da.

1188 LLAARRUUNNBBAATTAA

Goizeko 10:00etatikarratsaldeko 20:00ak arteudaletxe azpian Wadna tal-deak Saharara bidaltzeko ja-nari bilketa egingo du, bes-teak beste azukrea, arroza,pasta, atuna, sardinak,olioa, garbantzuak, lente-jak... jasoko dituzte eta baitahauek bidali ahal izatekobeharrezko dirua ere. Egoe-ra benetan larrian daude etazestoarren laguntza eska-tzen dute.

2211 AASSTTEEAARRTTEEAA

Odol ateraldiak an-bulategian arratsaldeko19:30etik aurrera.

oott SSAAIILLAA

0022 IIGGAANNDDEEAA

Gipuzkoako etaEuskadiko Kross txapelke-tak goizean zehar Zubiaurrefutbol zelaian.

0077 OOSSTTIIRRAALLAA

Kontzertua Sorkun eta Kokeinen eskutik GazteAsanbladak antolatuta.••Preso bat gara bat mus txapelketa.Izen ematea 22:00etan.

1144 OOSSTTEEGGUUNNAA

Gurutze jubilatu eta pentsiodunen elkarteak irte-naldi bat antolatu du Donostiara: Miramongo ZientziarenKutxagunea ezagutuko dute eta ondoren Adunako sagar-dotegian bazkaldu.

••Txirrindulari Elkartea. 2003rako zikloturisten lizentziak es-kuratzeko honako agiri hauek aurkeztu behar dira: lizen-

tzia berrietarako argazki bat eta NAren fotokopia; lizentzia berri-tzeko 2002ko lizentzia. Agiri eta argazkiak Kiroldegian utzi edoBittorianori eman, ahalik lasterren. Ordainketa: 82 euro (lizentzia,elkarteko kuota eta kostuak barne)

••Agiro Mendi Taldeak Sonporten (Aspe bailara) iraupenekoeskia ikasi eta praktikatzeko ikastaroa antolatu du otsaila-

ren 8 eta 9rako; lehenbailehen izena ematea komeni da kiroldegian.

••Euskara ikastaroak AEK eta Zestoako Udalaren eskutik.Urtarrilean berriz irekiko da euskara klaseetara apuntatze-

ko aukera. Adi EGA atera nahi duenak, urtarrilean egin beharkobaitu matrikula. Hauek dira orain dauden maila eta ordutegiak:

Behe maila 2:30-4:30 astelehenetik ostegunera; Erdi maila 7:00-8:30 astelehenetik ostegunera; EGA, Hizkuntz eskakizunak etaalfabetatzea: 2:30-4:30 astelehen, astearte eta ostegunetan. Izenaemateko epea otsailaren 17an bukatuko da. Informazio gehiagoeskuratu nahi duenak honako telefonoetara dei dezala. AEK: 943151089 edo Kultur Etxea 943 147 123.

S a n t a I n e s a k I r a e t a n

1188 LLAARRUUNNBBAATTAA

11:00etan SantaInes Txapelketako finaler-diak: Palaz: Eneritz/Olatz- Mª Jose/Begoña; eta Es-kuz: Martija/Lopetegi -Zelaia/Ostolaza.

1199 IIGGAANNDDEEAA

10:30ean V. Biath-loi Herrikoia. 12 km mendibizikletan eta 5,5 km kro-sean. Hamaiketako etaopari zozketa izango dira.Izen ematea Gure OrdekaElkartean 5 E ordainduta.11:30ean Santa Ines txapel-ketako bigarren finaler-diak: Palaz: Margari/Lorea- Lorea/Nerea. Eskuz:Ipintza anaiak - Zigor/Er-txin. 14:30ean baba-jan he-rrikoia.

2211 SSAANNTTAA IINNEESS EEGGUUNNAA

10:30ean txupina-zoa. 11:00etan Meza Nagu-sia. 14:00etan bazkide baz-karia Gure Ordeka Elkarte-an.

2244 OOSSTTIIRRAALLAA

22:30ean XIV.Mus Txapelketa Azkarra.

Izen ematea Gure Ordeka Elkartean. Sariak: Lehenengoari360E, txapela eta garaikurra, 2.ari 240E eta garaikurra,3.ari 120E eta 4.ari 60E. Joko arauak: lau errege, lau usteleta lau hamarreko. Bikoteko 20E.

2255 LLAARRUUNNBBAATTAA

17:00etan Potxin eta Patxin pailazoak eta ondorentxokolatada. 23:30ean dantzaldia Irats taldearekin.

2266 IIGGAANNDDEEAA

10:30ean Zestoako Musika Bandaren kontzertua.11:30ean Santa Ines Pilota Txapelketako finalak, umeakeskupilotan, neskak palaz eta gizonezkoak eskupilotan.17:00etan Idi-demak eta 18:00etan herri kirolak: Zelaianaiak, Mugerza eta Lapazaran harri jasotzaileak, aizkola-riak, lasto altzatzea, txingak... Ziriako animatzaile.

a g e n d a euskaraz bizi nahi dugu eta...

Bai Euskararidiote.

Euskara Aholku Batzordea

HERRIKO HAINBATGIZARTE ERAGILEKEUSKARARENNORMALKUNTZA BIDEANKONPROMISOAK HARTUDITUZTE ETA BaiEuskarariZiurtagiriaJASOKO DUTE AURKI.

51

71

LASAOKO MARKESA ASKOTAN AIPATU IZAN DA

GURE HERRIKO HAINBAT GAUZARI BURUZ JARDU-TEAN, BAINA NIK USTE HERRITAR GEHIENOK EZER

GUTXI DAKIGULA LEINU, ETXE EDO FAMILIA HO-RRI BURUZ; NAHIZ ETA LEINU HONETAKO BELAU-

NALDI GEHIENEN EGOITZA LASAON EGON DEN.LASAOKO MARKES ETXEAREN JATORRIA ASPALDI-KOA BADA ERE, MARKES TITULU HORI ZERAMAN

AZKEN PERTSONA HIL ZELA EZ DIRA HIRURO-GEI URTETIK GORA ASKO PASA; BERAZ, LASAO-KO MARKESA EZAGUTU ZUEN JENDE DEZENTE

BIZI DA ORAINDIK. HORRELA BADA, EGOKIA

IRUDITU ZAIGU MARKES LEINU HONEN JATO-RRIAZ ETA HISTORIAZ LERRO BATZUK IDAZTEA

DANBOLIN ALDIZKARIAN, IZAN ERE BESTE

HAINBAT GAI BEZALA HAU ERE GURE HERRIKO

HISTORIAREN PARTE BAITA. HORRETARAKO

LASAOKO JESUS MARI ARROITAONANDIA-RENGANA JO DUGU INFORMAZIO ESKE.

MARKES FAMILIAREN HISTORIARI ETA

JATORRIARI JARRAIPEN ZEHATZA EGIN

ARI ZAIO JESUS MARI, ZENBAIT HERRI-TARREKIN BATERA MARKESAREN ZENBAIT

ONDASUN LASAOTARREN ESKU GELDI

DAITEZEN SAIATU IZAN DA ETA ORAIN-DIK ERE HORRETAN JARRAITZEN DU BERE

ANAIA KARLOSEKIN BATERA. GAINERA, BERE

GURASOAK MARKESAREN ZERBITZARI IZAN

ZIREN ETA LANGINTZA HORRETAN EZAGU-TU ZUTEN ELKAR. BERAZ, LASAI ESAN DE-

ZAKEGU LASAOKO MARKESIK GABE NE-KEZ EZAGUTUKO GENUKEELA ARROITAO-NANDIATARRIK LASAON. BERE DENBORA

LIBREAN JESUS MARIK ETA

KARLOSEK ZENBAIT ARTXIBO

ARAKATU DITUZTE ETA

ORAINDIK GEHIAGO ARA-KATZEKO ERE GELDITZEN

ZAIZKIE. BENETAN HARRI-TUTA GELDITU GARA

MARKESAREN KONTUAK

ENTZUTEAN.

Gure jakin-mina asetzeko le-hendabiziko galdera horrelaxebota genion Jesus Mari Arroi-taonandiari: Nor zen Lasao-ko Markesa? Leinu edo fami-lia honetako azken belaunal-diko kide Ramon AlzarribaVillanueva (Barón de Sanga-rren) eta Maria Blanca Por-cel Guirior (Marqués de SanMillán y Villalegre bezalaezagutua) senar-emazteak

LasaokoMarkesa,nond iketorrizinen?E L I Z A A Z P I KO K R I P TA

hartu beharko genituzke. Bi seme izan zituzten, baina zaha-rrena 1904an hil zen, eta gazteena berriz 36ko gerra garaian.Baina hemen Lasaon eta inguruan azken markes bezala Ma-ria Blanca Porcel jotzen da. Alde batetik tituluz ere bere sena-rraren gainetik zegoelako eta hil ere azkena hil zelako, 1940.urtean; senarra berriz, 1906an hil zen. Horrela, Lasaoko azkenmarkesari (Marqués de San Millán) erreferentzia egiten zaionean,beti Maria Blanca emakumeari egiten zaio erreferentzia.

Ondasun askoren jabe omen zenLasaoko Markesa... Bai, hemen Lasaon bertan

baserriak, olak, errotak, hainbat lursail... zituen. Baina ez hemenbakarrik, Gipuzkoa osoan zituzten ondasunak. Esaerak dioenez, garai batean posible

omen zen Lasaotik Donostiara zaldiz joatea Markesaren lursailetatik atera gabe. Gros auzoandagoen okendotarren jauregia ere Lasaoko Markesarena zen, bigarren etxe bezala erabiltzen zu-ten; Donostiako Santa Klara uhartearen jabe ere izan ziren; Usurbilgo Atxega jauregia, orain jate-txe dotore bihurtuta dagoen hori, hori ere garai batean Lasaoko Markesarena zen.Berehala sortu zaigu kezka. Lasaoko jauntxo hauek non ote zuten jatorria?Nondik nora egin ziren titulu horien jabe? Jesus Marik markes etxearenzuhaitz genealogikoa ere egina du eta bere ustez garbi dago Lasaoko Markesleinu edo etxearen jatorria... Itxura denez, honen guztiaren jatorria Andalu-ziako Granadatik buelta dator. Okendotarra izan zen markes titulua jasozuen lehena. Gipuzkoar jatorriko itsas gizon eta militar familia horretako ki-deak Ameriketako konkistan parte hartu zuten eta, ondorioz, Andaluziare-

kin harremana izan zuten. Horrela, Karlos II.a Es-painiako erregeak eman zion markes titulua MiguelCarlos de Oquendori 1685. urtean. Hau izan zenlehenbiziko Marqués de San Milián, agiri bateanagertzen denez, eta ez San Millán, beti uste izan den bezala. Hortik abiatuta, Lasaoko azkenmarkesa zortzigarren belaunaldikoa izango litzateke. Bosgarren belaunaldian San Milian fami-lian "Villalegre" titulua sartu zen eta handik aurrera aztertzen ari garen etxe edo familia hau"Marqués de San Millán y Villalegre" tituluaren jabe egin zen.Hauek denak entzunda Lasaotik urruti gabiltzala dirudi. Nola gertatu zen, bada, Granadaaldetik hasi eta Lasaora bitarteko saltoa? Nik egin ditudan azterketen arabera, XVI. mendehasieran agertzen da nola Martin García de Lasao jauntxoak 1525.ean Mayorazgo de Lasao ti-tulua jaso zuen. Esan behar da, Martin hau Zestoako alkate izendatu zutela 1513an. Gerohonen ondorengo bat, Agirre-Zabala familiakoa 1728 inguruan edo ezkondu zen lehen ai-

patu dugun Marqués de San Milián familiako bigarren belaunaldiko okendo-tar emakume batekin, San Milián titulua zuen Micae-

la de Oquendorekin, hain zuzen. Beraz, garaihonetan sortzen da San Milián markesa eta La-saoko jauntxoaren elkartzea. San Milian izenhori kanpotik etorri zen eta hemengo tituluarigaina hartu zion, maila handiagokoa zelako,seguru asko. Lasaoko Agirre deiturarekin erehorrelako zerbait gertatu zen. Laugarren be-launaldiko San Milian markesa Antonio Joa-quín Agirre Porcel y Oquendo izan zen. Be-raz, Agirre deiturak zuen lehentasuna lauga-rren belaunaldian eta hasierako Oquendoatzean gelditu zen. Eta azkeneko markesa be-rriz, lehen aipatu bezala, Maria Blanca Porcely Guirior zenez, bi adarretako deiturak ere,nolabait desagertu egin ziren, bai Oquendoeta baita Agirre ere.Horrelaxe laburtu zigun Lasaoko San Mi-llan edo San Milian Markesaren historiaJesus Marik. Informazioa zertxobait osa-tzeko Markesaren familiaren inguruko bi-txikeria, pasadizo edo bestelakorik ezagu- M A R K E S A R E N S E M E A E TA E R R A I N A

E Z PATA Z O R R OA

1tzen zuen galdetu genion; eta baita hainbat adibide es-kaini ere... Gauza asko aipa daitezke. Badirudi familiahau arlo teknikoan eta tresneria mailan nahiko aurrera-tua izan zela. Itxura denez, ofizialki inon agertzen ezbada ere, espainiar estatuko lehen bonbilla elektrikoaLasaon piztu zuten. Teknikari frantses batek Espainia-ko erregearenean baino lehenago Lasaon piztu omenzuen lehen bonbilla, baina isilean; itxuraz, ez baitzenegokia erregeari baino lehenago beste norbaiti horrela-

ko aurrerapenak eskaintzea. Hemen inguruko lehenautomobila ere markesarena izan omen zen, eta matrikula ere,

erregearenaren hurrengoa edo oso hurbilekoa omen zuen, bigarrena edo hiru-garrena. Zoologiko txiki bat eta argazki laborategia ere eduki omen zuten hemen Lasaon.

Bestalde, gauza jakina da bainuetxea ere duela berrehun urte inguru Lasaoko markesak jarri zue-la martxan, familia honetako laugarren belaunaldiko Antonio Joaquín Agirre Porcel y Oquendok,alegia. Hau zen, nonbait, sarnaz gaixorik zegoen txakurraren jabea. Ez dakigu egia edo elezaha-rra den, baina txakur hori orain bainuetxea dagoen inguruko putzuren batea ibili eta sendatuegin omen zen. Orduan konturatu ziren nonbait, ur sendagarriak zeudela hor eta bainuetxea ire-kitzea erabaki zuten.Bada beste kontu bitxi bat ere. San Telmo museoan hantxe dago Boabdil errege musulmanarenaizan zela pentsatzen den ezpata. Ezpata hori Lasaon egon izan da hainbat urtetan duela hiruro-gei urte inguru San Telmora eraman zuten arte. Errege Katolikoek penintsulatik 1492an egotzizuten azken errege arabiarra zen Boabdil, hain zuzen. Dirudienez haren ezpata oken-dotarren baten eskuetara iritsi zen eta gero San Milian markesarenleinuko kideren batek Lasaora ekarri zuen.

Bestalde, aipatzekoada San Milian markesleinuaren azken belau-naldiko bost kide Lasa-oko eliza azpian dago-en kriptan daudela hi-lobiraturik: MariaBlanca Porcel eta beresenarra alde batetik, etaberen bi semeak etaerraina bestetik. Azkenhauek ondorengorik ezzuten izan eta beraz,hauekin amaitu zen La-saoko Markesarenzuhaitz genealogikoa.

Oraingoz, hementxe bu-katzen dugu San Millanedo San Milian etxearenhistoria laburra. Hortikaurrerako hainbat infor-mazioa ere badago: mar-kesaren ondasunekin zergertatu zen, zer jarraipenizan zuen markesaren etxe-ak, Lasaorako onurarik izan al zuen. Tartean badira zenbait kontu ilun ere, azken gerrate ingurukoak adibidez, bainaorrialde hauetan Marqués de de San Milián etxearen historia soila aurkeztu nahi izan dugu. Dena dela gustatuko li-tzaiguke Lasaoko historiari buruzko informazio zehatzagoa eta zabalagoa argitaratuta ikustea. Horretarako Jesus MariArroitaonandiarekin kontatu beharko litzateke nahitaez. Ea hala gertatzen den.

Bukatzeko Jesus Mariri eta Karlosi eskerrak ematea besterik ez zaigu geldi-tzen eta animuak ematea eskuartean duten langintzan aurrera jarrai dezaten.

ATZERA BEGIRA: manuel arregi

9L A S A O KO A Z K E N M A R K E S A

autobusakJJOOAATTEEKKOO

zzeessttooaa--ddoonnoossttiiaa

astegunak:

larunbatak:

igandeak eta jaiegunak:

oharrak::

zzeessttooaa--aazzppeeiitt iiaa

astegunak:

asteburua eta jaiegunak:

zzeessttooaa--zzaarraauuttzz

astegunak:

asteburua eta jaiegunak:

zzeessttooaa--zzuummaaiiaa

astegunak:

asteburua eta jaiegunak:

oharra::

zzeessttooaa--zzuummaarrrraaggaa

astegunak:

asteburua eta jaiegunak:

zzeessttooaa--bbiillbboo--lleeiiooaa

astegunak:

IITTZZUULLTTZZEEKKOO

ddoonnoossttiiaa--zzeessttooaa

astegunak:

larunbatak:

igandeak eta jaiegunak:

oharrak:

aazzppeeiitt iiaa--zzeessttooaa

astegunak:

asteburua eta jaiegunak:

zzaarraauuttzz--zzeessttooaa

astegunak:

asteburu eta jaiegunak:

zzuummaaiiaa--zzeessttooaa

astegunak:

asteburu eta jaiegunak:

oharra:

zzuummaarrrraaggaa--zzeessttooaa

astegunak:

asteburu eta jaiegunak:

lleeiiooaa--bbiillbboo--zzeessttooaa

astegunak:

zerbitzuakEERRAAKKUUNNDDEE EEDDOO TTOOKKII PPUUBBLLIIKKOOAAKK

uuddaalleettxxeeaa

uuddaallttzzaaiinnggooaa

ggiizzaarrttee zzeerrbbiittzzuuaakk

kkuullttuurr eettxxeeaa

ll iibbuurruutteeggiiaa

hhiilleerrrriieettaakkoo zzeerrbbiittzzuuaa aasstteebbuurruueettaann::

larunbata: 18:00-20:00, igandea: 8:00-10:00

mmuussiikkaa eesskkoollaa

jjuubbiillaattuu eettaa ppeennttssiioodduunneenn eellkkaarrtteeaa

ssaann jjuuaann eeggooiittzzaa

ssaassttaarrrraaiinn bbaasseerrrrii eesskkoollaa

ggiizzaakkiiaa hheellbbuurruu

ppaarrrrookkiiaa

ppoosstteettxxeeaa

ssuuhhiill ttzzaaii lleeaakk

zzeerrggaa bbuulleeggooaa

iinneemm

uurrkkoommee

llaappaattxx zzaabboorrtteeggiiaa

kkiirroollddeeggiiaa

eerrttzzaaiinnttzzaa

OOSSAASSUUNNAA

aannbbuullaatteeggiiaa

ffaarrmmaazziiaa

gguurruuttzzee ggoorrrriiaa

aannbbuullaannttzziiaa

ddyyaa

aannbbuullaannttzziiaa

llaarrrriiaallddiiaakk

KKOOMMUUNNIIKKAABBIIDDEEAAKK

DDVV bbeerrrriieemmaaiilleeaa

AArrrraattee IIrrrraattiiaa bbeerrrriieemmaaiilleeaa

LLooiioollaa IIrrrraattiiaa

IIKKAASSTTEETTXXEEAAKK

ZZeessttooaakkoo hheerrrrii eesskkoollaa

iikkaassbbeerrrrii iikkaassttoollaa

iirraauurrggii

uurroollaa iikkaassttoollaa

GGAARRRRAAIIOOAAKK

eeuusskkoo ttrreenn

llaa GGuuiippuuzzccooaannaa

ppeessaa

ppiippeerr uu.. eellkkaarrtteeaa

TTAAXXIIAAKK

ppaattxxii AArrrreeggii "" llooppeennee""

jjooxxee mmªª OOllaaiizzoollaa ((uuzzttaappiiddee))

FFAARRMMAAZZIIAAKK

uurrttaarrrriillaarreenn 2200ttiikk 2266rraa

zzuurruuttuuzzaa (zestoa) portale kalea, 1

uurrttaarrrriillaarreenn 2277ttiikk oottssaaiillaarreenn 22rraa

mmuuttiioozzaabbaall (zumaia) alai, z/g.

oottssaaii llaarreenn 33ttiikk 99rraa

ffuullddaaiinn (getaria) Elkano kalea, 1

oottssaaiillaarreenn 1100eettiikk 1166rraa

oottaaññoo (zumaia) E. Gurrutxaga Enp.

oottssaaiillaarreenn 1177ttiikk 2233rraa

aajjuurriiaa (zumaia) Harategiko, 2

943 147 010656 784 867943 147 132943 147 123943 147 062

656 784 869943 147 911943 147 091943 147 019943 148 115943 148 069943 147 001943 147 621943 151 313943 811 368943 140 402943 816 500943 815 505943 147 942943 851 000

943 897 080943 147 006943 813 297943 222 222943 813 849943 464 622112

943 147 133943 812 632943 814 458

943 147 977943 151 246943 810 210943 150 228

902 543 210943 811 159902 101 210943 852 587

607 186 006670 431 906

943 147 006

943 860 022

943 140 441

943 861 104

636 829 242

la guipuzcoana7:02(1)/07:52/8:22(1)/9:12(1)/10:12/13:22(1)/14:12(1)/15:22/16:22/18:57(2)/19:57(2)07:52/10:12/13:52/15:22/16:22/19:2715:22/19:27(1) “este”tik pasatzen da. (2) sarrera amaratik. (3)eskola egunetan.

eusko tren6:15/6:45/7:15/8:15/9:15/10:15/11:15/12:15/13:15/14:15/15:15/16:15/17:15/18:15/19:15/20:15/22:156:50/7:30/8:30/10:30/11:10/12:30/13:10/14:30/16:30/17:10/18:30/19:30/21:30la guipuzcoana6:45/8:35/10:45/13:30/15:15/18:1515:45/18:15/20:15

euskotren6:40/7:20/8:25/9:20(1)/10:20/11:20/12:20/13:20/14:20/15:20/16:20/17:20/18:20/19:20/20:20/21:20/22:207:35/9:35(1)/10:35/11:55/12:35/13:55/14:35/16:35/17:55/18:35/20:35/21:35/22:15(1) Aizarnazabaletik pasatzen da.

euskotren6:45/8:15/ 1:15/12:15/14:15/16:15/18:15/19:157:30/8:30/10:30/12:30/ 14:30/16:30/18:30/19:30

piper unibertsitarien elkargoa6:25/7:10/9:00(astelehenetan)/13:10

la guipuzcoana

7:50/8:50/11:05/12:05/13:05(1)/14:05(1)/15:05/17:30/18:30(1)/19:30(1)/20:00(3)/20:308:50/12:15/14:30/16:00/18:00/20:0018:00/20:00(1) eskola egunetan “este”tik pasatzen da. (3) eskola egunetan.

eusko tren6:30/7:10/8:15/9:10/10:10/11:10/12:10/13:10/14:10/15:10/16:10/17:10/18:10/ 19:10/20:10/21:10/21:507:25/9:25/10:25/12:25/13:25/15:25/16:25/18:25/20:25/21:25/22:20

la guipuzcoana7:15/9:00/ 11:15/14:00/16:00/18:4516:30/19:00/21:00

euskotren6:00/6:30/7:00/8:00/9:00/10:00/11:00/12:00/13:00(1)/14:00/15:00/16:00/17:00/18:00/19:00/20:00/21:00/22:006:35/7:30/8:30/10:30/11:30/13:30(1)/14:30/18:30/19:30/21:30(1) aizarnazabaletik pasatzen da.

euskotren7:35/9:30/11:30/13:30/14:30/15:30/17:30/19:30/20:308:45/9:45/11:45/13:45/ 15:45/17:45/19:45/20:45

piper unibertsitarien elkargoa12:55/14:00/ 18:00/20:00