44. zenbakia (2005eko azaroa)

artzape44. zenbakia - 2005eko azaroa

] SANTA XIXILI]GETARIARRAK BEHOBIA-DONOSTIAN ]

GE

TAR

IAR

RO

N T

OP

AG

UN

EA

EHIZA

Mexikon kooperante

Onintza Bernal eta Begoña Arrieta

[argitaratzailea] Gure Txeru Elkartea [koordinazioa] Amets Etxabe eta Izaskun Larrañaga [lan taldea] Ane Azkue, Josune Urresti, Irantzu Ezenarro, J. Illarramendi,

Kepa Iribar, Zigor Saizar, Josune Uzin [zenbaki honetako kolaboratzaileak] Joxi Erauskin, Jon Arakistain, Eneritz Abruza, Irati Azkue eta Cesar Blanco [bertsoa] I. Garrastazu

[maketazio berria] Vicente Dávila [argazkiak] Artzape [publizitatea] Artzape [inprimaketa] Gertu [tirada] 1.075 ale [lege gordailua] SS-504/01 [ISSN] 1578-469X

Getariako Udalak, Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako aldizkaria

2005eko azaroa artzape -3

]]5/Bertsoak: Laxalde

]]6-7/Getarian zer berri?

Santa Xixili, musikarien eguna

]]8-11/Elkarrizketa: Begoña eta Onintza

Mexikon]]12-13/Argazkien txokoa: sanmartinak Askizun

eta Haurren Eguna Getarian

]]14-15/Erreportajea: Ehiza denboraldia

]]18/: Inkesta: Aparkatzea arazo!

]]20/Katraponako petriletik: Julian Sorazu

]] 23/Akordatzen: Euskal Jaiak

artzape44. zenbakia

2005ekoazaroa

Gabonetako haurren kantaldia

artzapeEskualtxeta kulturguneaKrixketaneko Iturrigaina

Tel: 943 00 05 [email protected] Gure Txeru Elkartea

4-artzape @topagunea.com

rioei buruzko betiko leloaz, esan nahidugu beti esan duguna: elkar errespeta-tzen hasten garenean, irainak eta deska-lifikazioak gainditzeko borondatea ager-tzen dutenean, gu edozertaz hitz egitekoprest gaudela. Hori bai, ez inori lagun-tzarik eskatu, laguntza eskatzen duzuenaldi berean gezurrak eta irainak jaurti-tzen badituzue. Gezur eta irainen lurzo-ruan ez dugu sekula ezer eraikiko elka-rrekin.

Aintzane Ezenarro eta Eneko AlegriaAralarreko zinegotziak

Hiru getariarrak epaitu egingo dituzte

Apirilaren 10 hartan, PNVren PoliziaAutonomikoak erabilitako indarkeria,egindako mehatxu eta irainek jarraipenaizango dute abenduaren 20an, goizeko10:30etan, Azpeitiko epaitegian 3 geta-riarren aurka burutuko den epaiketan.Epaiketa hau, Herri/Nazio eraikuntzaneta eraldaketa sozialaren alde lan egitea-gatik Ezker Abertzaleko kideek jasatenduten biolentzi eta errepresioaren besteadibide bat besterik ez da. Polizia Auto-nomikoak, PNVk, Estatuek… errepre-sioarekin jai dute. Orain, Herria etaBakea eraikitzeko garaia da, eta horreta-rako apustu eta urrats garbiak egin dituEzker Abertzaleak.

3 getariarrei elkartasuna eta babesaadierazi beharra dago. HorretarakoAzpeitian burutuko den epaiketan

Berroeta Aldamar elkarteak jabetza etakontrol publikoa bermatzen du

Azaroaren 3an egindako Udal Batza-rrean hartutako erabakien aurrean Ipa-rrak esan dituenak kontuan hartuta,hainbat argibide ematea erabat beha-rrezkoa da, bereziki Balenciaga Museoa-ren gainean, beraien idatzian jasotzendenak ez duelako argitzen inondik inorahartutako erabakiaren gakoa: jabetza etakontrol publikoarena, alegia.

Herritar guztiok dakizuen bezala,ARALARek bat egiten du CristobalBalenciaga jostunari buruzko museo bategiteko asmoarekin, baina hasieratik bigaietan erabat kontra agertu gara:

Batetik, eman nahi dioten dimentsioan.Hasiera-hasieratik egon gara museoa-ren 2. fasearen aurka, hain museo han-dia egiteko justifikaziorik ikusten ezdugulako, ekonomikoki bideragarrita-sun zaila izango duelako (mantenugastu ikaragarriekin) eta, gainera, Geta-riarrok parke publikorik gabe geratukoginatekeelako. Zentzu horretan hainbaturrats eman ditugu, eta obrak geldiarazigenituen arauekin bat egiten ez zute-lako. Tamalez, EAJ-EAk arauak aldatueta egungo etxea baino 12 aldiz handia-goa den museoa egitea ahalbidetu du.Guretzat ikaragarrikeria bat izatenjarraitzen du.

Bestetik, ez genuen inondik inoraonartzen ez palazioa ez eta parkearen3.200 m2 fundazio bati lagatzea edozeditzea. Horixe zen EAJ-EAren asmoa,hasiera batean 2029 urterarte eta gerobeste 75 urtez luzatu zitekeen lagapenaegitea. Ez zen logikoa museoa egiteko

gutunak]dirua erakunde publikoek jartzea (Dipu-tazioa, Eusko Jaurlaritza eta Madrilekogobernua), lurra Getariako Udalak uzteaeta hori guztiaren jabetza fundazio pri-batu baten esku uztea, hau da, Balen-ciaga Fundazioaren esku.

Lehenengo gaian museoaren tamainagutxitzea lortu ez den bezala, kasu hone-tan bai lortu da Museoaren eraikinarenjabetza eta kontrola publikoa izatea. Etalortu da, hain zuzen ere, Eusko Jaurlari-tza, Gipuzkoako Diputazioak eta Geta-riako Udalaren artean Berroeta Aldamarelkartea sortu delako, eta jabetza elkartepubliko honen esku geratuko delako,hots, jabetza publikoa, herritarrenaizango da, bai palazioarena eta baitabigarren faseko eraikinarena. BerroetaAldamar elkartea sortuz izugarrizkourratsa eman da, beraz: halako dirutzabalio duen eraikina esku pribatuetanegotetik, esku publikoetara pasatuz.

Horrela, Balenciaga Fundazioarimuseoaren kudeaketa edo gestioa baka-rrik uzten zaio. Eta hauxe da gai honetanazpimarratu behar dena eta herritarrekargi izan behar dutena: palazioa etamuseoa ez da fundazio pribatu batenesku egongo, baizik eta erakunde publi-koen esku. ARALARen ikuspegitikurrats positiboa da, hasieratik eskatzenegon garen gauzetako bat da, eta horre-gatik bozkatu genuen alde: lorpen batdelako. Ulertzen ez duguna da eurenburua ezkertiartzat dutenek nola izandezaketen lorpen honen aurkako jarrera,jabetza eta kontrol publikoa bermatzenduen elkartea sortzearen kontrakojarrera.

Eta bukatzeko, ilegalizazioaren ondo-

Zure gutuna Artzapen argitaratzea nahibaduzu, Txeruko postontzian utzi, Eskualtxetaraekarri edo [email protected] helbiderabidali zure izen-abizenekin. Gutunak gehienez200 hitz izan beharko ditu eta luzeagoak direnakmozteko eskubidea izango du Artzapek. Ez dugutestu iraingarririk onartuko eta Artzapek ez dubere gain hartuko argitaratzen diren iritziengaineko erantzukizunik.

alde batera utzita Iparrako ordezkaribat festetan oporretara joaten dela ere,aipatzen duk. Iparrak emandako arra-zoiak, bestalde, ipuin baterako argu-mentu egokitzat jotzen dituk. Ezzegok ikusi nahi ez duena baino itsuhandiagorik!

Guk geure aldetik, berresten diagueta berretsiko diagu egoera hau ezdela ipuin polit bat, errealitate tristeabaizik.

Iparra Herri Plataforma

Aurreko zenbakian pertsona anonimobatek bidalitako bertsoak jarri geni-tuen. Baina inprentako arazoen ondo-rioz ahapaldi bakoitzari bertso-lerrobat falta zitzaion. Hori dela eta egile-ari barkamena eskatu nahi genioke.Dena den, bada bertso hauei erantzu-tera ausartu denik.

Bazkide maite horizein kristo zera zu?hurrena idazteanaurpegia eman (e)zazu.Bertso-mundu eder haugustuko baduzu,txandaka eginez zuk ereparte har dezakezu.

Denbora izan leikeladiozu bertsotan,egia esan ez naiz ahaztuudara osoan.Baina bai eduki detgogoa auzoan,berriro hasiko naizera erosoan.

Bertso sorta hau egin zaitpixkat ezaguna,Iker edo Iñakial zera laguna?Beste bertsoa idatziezazu hurruna,ta eskura eman neribertsoen gutuna.

Laxalde

2005eko urria artzape -52005eko urria artzape -52005eko azaroa artzape -5

Gurasoak haurra jotzeaz IIGurasoei dagokienaz egin genuen gogo-eta aurrekoan. Oraingo honetan, berriz,zaplaztekoa, ipurdikoa, atximurkadaedo dena delako hori jaso duen umehorrengan sortutako ondorioei buruzhausnartuko dugu.Umeak argi ikusten du ekintza berarenondorioz, batzuetan, egurra jasotzenduela eta, beste batzutan, ez. Ondorioz,pixkanaka barneratzen du ez dela egin-dakoa zigorra eragiten duena, baizikberak merezi duela zigorra. Zerbait txa-rra dago bere barruan. Auto-inkulpaziomekanismo bat sortzen da: “egurra jaso-tzen dut--merezi dut. -Nigan zerbaitdaukat zigorra merezi duena. Eta zarta-koz zartako errudun sentimendua duenpertsona eraikitzen goaz. Barrutik per-tsona menpeko bat. Gero bizitzan ailega-tuko zaizkion “zigorrak” ontzat emangodituena. -Merezi duk/n! inkontzientebatez “onartuko” dituena. Hau da -niona naiz eta bizitzako onena merezi dut,ez zigorrik, ez txarrik!- gure umearengogoan eraiki beharrean aurreko zaborraeraikitzen ari gara.Egun mendebaldean mugimendu han-dia dago umeari eragiten zaizkion tratutxarrekin bukatzeko eta iritzi publikoaumeak jotzearen eta tratu fisikoen kon-tra egotea lortu dela dirudi. Baina nagoez direla tratu fisiko txarrek, jotzea kasu,umeari gehien eragiten diona, baizik etapertsona bezala errespetu ezak. Adibi-dez ez da berdin esparru pribatu batean,etxean demagun, zaplaztekoa jotzea edoplazan lagunen aurrean, hor duintasu-nean jotzen dugun, ipurdian ez ezik. Askotan besteen aurrean, umea bertandela, bere zerbait “txar” aipatuz/salatuzegiten ditugun komentarioen ondorioakez ditugu neurtzen. Ez gara jabetzenumeari eragiten diogun minetaz, asko-tan belarri ondoko latzena baino minga-rriago. Komentario haiekin umeak bereburuaz duen usteari kalte larria eragitendiogu eta horrekin pertsona bezala beregarapen afektiboari. Kontuz! mesedez, umearen aurreanberataz egiten ditun adierazpen negati-boekin! Ez gara mundu perfektu bateanbizi eta inoiz zigorrak erabili behar iza-ten ditugu. Ez erabili ordea, sekulan,umearen duintasuna urrituko dituzte-nak!.

Cesar Blanco

Artzapetik begira

izango dugu aukera. Beraz, Getariarrokahaztu ezinezko hitzordua abenduaren20an, goizeko 10:30etan izango duguAzpeitian.

Getariako Batasuna

Ez zegok ikusi nahi ez duena bainohandiagorik

Aurreko Artzapen Udaleko KulturaBatzordeko buruak idatzitakoarenharira, zenbait zehaztapen egitera gatoz-kizue:

Hileroko kultur ekintzak eta festakantolatzeko moduari buruz aritu haizAndoni: “Bilerak hilean behin egitendira hilero ateratzen dugun kulturagenda osatzeko”, “festetan, edozeinherritarrek egin dezakeen bezala, elkar-teek beren ideiak mahai gainean jarditzakete”, “ekintza eta ideia guztiakeskuartean ditugunean proposatu, ezta-baidatu, aukeratu... egiten ditugu poli-tiko guztiok”.

Guk egindako salaketei buruz, ordea,ez duk txintik ere esaten. Zergatik ez dajoaten oposizioa hileroko bilera horie-tara? Zergatik ez da joaten oposizioa fes-tak antolatzen diren foroetara? Diok,festa garaian edozein herritarrek eginditzakeela proposamenak, sekula anto-latu al dituk, bada, herrian bilera irekiakedozein herritarrek proposamenak eginditzan? Denok zekiagu bilera horietanerabakiak hartzen direla, hau da, bilerahoriek benetako erabaki organoakdirela, eta ondoren politikariok egitenditugun batzordeetan informatu beste-rik ez dela egiten. Politikariok erabakiorganoetan egon behar diagu, politikariguztiok ordea, oposiziokoak ere bai, guridagokigun lana egiten.

Festak antolatzeko herritar, ordezkaripolitiko guztiek eta erakunde ezberdi-nek osatutako Batzorde bat eratzea for-mularik demokratikoena dela berrestendiagu; guzti honen atzean PNV-EArenkontrol nahia eta jarrera prepotenteadaudela berresten diagu, eta erabakiorganoetan parte hartu ezin eta erabatosatuta datozen festen antolaketan ezdugula parte hartuko ere, berrestendiagu.

Arrazoi hauek aitzakia hutsak direladiok, alferrak izan eta festetan kolperikjo nahi ez dugulako ari omen gaituk baz-terrak nahasten, esandakoak txorakeriakbesterik ez direla eta erantzukizunak

eutsiz. Aurten, ordea, bandak ez du kon-tzerturik eman; izan ere, Udalarekinhainbat desadostasun izan dituzte kon-tzertuaren eguna zela eta. Dena den,prestatutako kantuak Gabonetan egingoduten emanaldian joko dituzte. Beraz, azaroko azken igandean, herrikoabesbatzak eman zuen kontzertua, eta,bertan, Jaxinto Isasti omentzeaz gain,kaleratu berri duten diskoaren aurkez-pena egin zuten.

Pilota Txapelketa

bigarren fasean sartu da

Urriaren 3an hasi zen Herriko III. Gazteeta Helduen Eskuz Binakako Pilota Txa-pelketa. Aurten, 26 bikotek hartu duteparte, zazpi taldetan banatuta. Lehe-nengo fasean talde bakoitzak bereligaxka jokatu zuen eta puntu gehienlortu zutenak bigarren fasera pasa ziren.Bigarren fasean, berriz, hiru bikotekolau talde osatu zituzten, eta hainbat par-tiden ondoren, dagoeneko baditugufinalistak: Iribar anaiak eta Iker Esnal etaUraitz Etxeberria.Eguraldiak ez du gehiegi lagundu; etaeuria dela eta hainbat partida atzeratudituzte. Hala ere, eguradi polita eginduen egunetan jende ugari bildu daherriko frontoian.

Udal tasak igo egin dira

Azaroaren 3an egindako Udalbatza-rrean, hainbat zerbitzurengatik kobra-tzen diren tasak igotzea onartu zutenEAJ-EA eta Aralarren botoekin. Batzarragela itxi batean egin zen, eta, horregatik,Iparrak ezin izan zuen parte hartu.Gehienek KPIaren araberako igoera izandute; baina badira gehiago igo direnakere, esaterako: Hiri Ondasun Higiezinak%12, Jarduera Ekonomikoak eta Ibilgai-luak %14, Zaborra %10 eta Ura %50.

Hiru getariar epaiketara

Abenduaren 20an Azpeitiko Epaitegianepaituko dituzte Haritz Alberdi, JonaMarrero eta Iñaki Bikuña. Hasierabatean, “autoritateari atentatua egitea”leporatu zioten hiruretako bati; baina,azkenean, “desorden publikoak eragi-tea” egotzi die epaileak hirurei. Horidela eta, gertatutakoa falta hutsean utzidu, eta ez dio delitu izaera eman.

Xixiliren oihartzuna herriko

txoko guztietara iritsi daSanta Xixili zela eta, herriko musikariek hainbat

ekitaldi antolatu zuten

Musika eskolako trikitilariak kalejiran irten ziren Santa Zezilia egunean.

] getarian zer berri?

6- artzape @topagunea.com

Santa Zezilia egunaren ospakizuneanJaxinto Isasti omendu zuten hainbaturtetan herriko abesbatzan egindakolana goraipatzeko. Hori dela eta Jaxinto-rekin solasean jardun dugu. ZZeennbbaatt uurrttee ddaarraammaattzzaazzuu hheerrrriikkooaabbeessbbaattzzaa zzuuzzeennttzzeenn?? NNoollaattaannhhaassii zziinneenn?? Uff! Urte asko daramazkit. Sei urtenituela Don Karmelo bikarioak solfeoaematen zuen eta han ibiltzen nintzen niere. Garai hartan, nire aita zuzendariazen eta hark eraman ninduen lehengoaldiz. Geroztik hor nabil. ZZeerr sseenntt ii ttuu zzeennuueenn oommeenndduuaaiizzaannggoo zziinneellaa jjaakkiinn zzeennuueenneeaann??Egia esan, ez dakit omenaldia den edo

diskoaren aur-kezpena, baina,eskerrak emanbeharrean senti-tzen naiz. Asko-tan galdetzendiot neureburuari ea benetan merezi ote dudanomendua izatea. Hala ere, oso pozik jasodut berria.BBeessttee zzeennbbaatt uurrtteezz jjaarrrraaii ttzzeekkooaassmmooaa dduuzzuu??Gazteren bat zuzendari lanetan errele-boa hartzeko prest egongo balitz, bere-hala utziko nioke postua. Kantatzearidagokionez , berriz, osasunak laguntzendidan bitartean jarraitzeko asmoa dut.

Jaxinto Isasti omendu duteSanta Zezilia egunean

Azaroan 22an, Musika Eskolako haur etagazteak kalejiran irten ziren trikitia etapanderoekin kaleko giroa alaitu nahian.Ondoren, txokolatada egin zuten herrikoplazan euren egunari amaiera politaemateko. Hotzari aurre eginez, jendeaherriko plazan bildu zen haurren giroazgozatu eta txokolate bero-beroa dasta-tzeko. Haien ostean, herriko Musika Banda erekalez kale ibili zen, urteroko ohiturari

Txapelketak giro polita sortu du herrian.


Azaroaren 13an hainbat herritarrekBehobia-Donostia entzutetsuan hartuzuten parte. Urtero bezala, uda amai-tzearekin batera, korrikalariak presta-tzen hasi ziren eta, ohiko irudi bilakatuda hainbat laguneko tropeltxoak por-tuan nahiz Getariatik Zarautzerakobidean entrenamendu saioak egitenikustea.Azkenik iritsi zen hainbeste itxaron-dako eguna. Herrian autobus bat anto-latu zen Behobiara joateko; beraz, goi-zeko 09:00etan autobus geltokianlasterketan parte hartu behar zutenzenbait korrikalari ikus zitezkeen.Eguraldiak ez zien asko lagundu; izanere, euri zaparradei eta hotzari aurreegin behar izan zieten. Baina, hala ere,ez ziren beldurtu eta helmugara iristealortu zuten.Hona hemen getariarren sailkapena:1:14:55 Ekaitz Balenziaga (292)1:16:26 Leandro Andreano (441)

Herriko 25 korrikalari

Behobia-Donostian izan diraHerritarren foroa egingo

da abenduaren 12an

Getariako Agenda 21ek pixkanaka-pix-kanaka urratsak ematen jarraitzen du.Getariak eskualdeko beste 6 udalerribatera (Aia, Aizarnazabal, Orio, Zarautz,Zestoa eta Zumaia) Udaltalde 21 UrolaKosta sortu zuen 2004 urtean eta azke-neko hilabete hauetan aipatutakoherriak elkarrekin lanean ari dira.

Udaberrian herriaren diagnostikoaamaitu zen eta Getariako egoera aztertuondoren herritarrek arlo bakoitzeko hel-buruak proposatu zituzten aurreko forobatean: etxebizitzak, kultura, hezkuntza,turismoa, baliabide naturalak, energia,ura eta beste gaien inguruan.

Momentu honetan Getariako EkintzaPlana definitzeko unea da helburuhoriek betetzeko.

Plangintza horretan hurrengo urteetanhainbat arlotan planteatzen diren ekin-tzak barneratzen dira beti ere iraunkor-tasun ikuspuntutik, hots, Getariakogarapena orekatua izateko (ekonomi-koa, gizartekoa eta ingurumenekoa).

Lan honen zirriborroa udaletxekoordezkariekin aztertu da eta mementuhonetan herritarren ekarpenak jasotzekounea da. Beraz , datorren abenduaren12an, 19:00etan Alhondiga Zaharreanherriatarren foroa antolatuko da. Bilerahorretan Ekintza Planaren zirriborroaaztertuko da, beraz oso garrantzitsua dajendearen parte hartzea herriaren etorki-zuna plangintza horretan definitukobaita.

INFORMAZIO GEHIAGO: Tel. 943 89 00 45www.urolakosta.org [email protected]

1:18:15 Zigor Saizar (631)1:18:17 Ander Aranberria 1:18:37 Iñaki Uzin (686)1:19:17 Jose Ignacio Alberdi (781)1:19:59 Jose Manuek Gorostiaga(892)1:20:58 Ander Iribar (1034)1:21:56 Jose Manuel Arregi (1181)1:22:29 Fernando Campos (1299)1:25:34 Iban Azkue (1943)1:27:52 Mikel Garrastazu (2606)1:27:55 Jon Basurto (2626)1:29:37 Igor Illarramendi (3146)1:30:00 Iñigo Aranguren (3295)1:33:14 Jon Larrañaga (4336)1:35:15 Ibon Iribar (4937)1:35:45 Unai Castañares (5067)1:40:38 Urko Atxotegi (6591)1:40:38 Birgite Joergensen (6590)1:41:09 Marixabel Aizpuru (6712)1:41:11 Itxaso Urresti (6723)1:45:40 Maria Luisa Palacios (7830)1:47:31 Mikel Txueka (8261)1:47:31 Inge Iribar (8263)

Hainbat hilabetetan itsasoan ibili ondo-ren, arrantzaleak etxean dira dagoeneko.Jose Mari Irigoien kofradiako presiden-teak jakinarazi digunez, urtea nahikoeskasa izan da. Izan ere, antxoaren den-boraldia ez zen batere ona izan. Bestalde,atuna nahiko ondo harrapatu da aurtenbaina ez da lortu antxoaren kanpainakeragindako galera berreskuratzea. Beraz,hemendik udaberri arte etxean izangoditugu arrantzaleak.

Behobia-Donostia lasterketaren hasiera. - Arg.: Oarsoaldeko Hitza

Arrantzaleek bukatutzat eman

dute denboraldia


Izaskun Larrañaga ] elkarrizketa

ONINTZA BERNAL ETA BEGOÑA ARRIETA :

“Oaxacan egin genituen egunik gehienak”

Uda amaitzearekin batera Begoña Arrieta eta Onintza Bernal Mexikorantz abiatu

ziren. Ia bi hilabete igaro dituzte bertan, eta han bizitako esperientzia eta

gorabeherei buruz jardun dugu solasean tartetxo honetan.

2004ko maiatza artzape -92005eko azaroa artzape-9

] elkarrizketa ] Onintza Bernal eta Begoña Arrieta

Mexikora joan aurretikproiektu bat aurkeztu behargenuen eta musikako taile-rrak, zehazki txistu klaseak,ematea bururatu zitzaigun.Bertan, CIPOn bazekitenmusika erakusteaz gain ira-kasle lanak egingo genituela.O.B: Proiektua CIPOri aur-keztu behar izan genion.Cacalotepecera, lehenengokomunitatera, iritsi ginenean,hura antolatzen zuenari esangenion edozer gauzetanlaguntzeko prest geundelabaina batez ere haurrekin lanegin nahi genuela. Bertara iri-tsi eta hurrengo egunean kla-seak ematen hasi ginen, etabakoitzak gure taldea genuen.Begoñak matematikako kla-seak ematen zituen eta nik ira-kurtzen irakasten nien. Azke-nean musikako proiektua ezinizan genuen gauzatu.

NNoollaakkooaa ddaa hhaannggoo eegguu--nneerrookkoo bbiizziittzzaa?? HHeemmeenn--ggooaarreenn oossoo eezzbbeerrddiinnaa aallddaa??O.B: Emakumeek etxean egi-ten dute lan: janaria prestatu,arropa garbitu, umeakzaindu, gizonari jaten eman...Gizonek, berriz, baratzan egi-ten dute lan. Oso atzeratutabizi dira eta Euskal Herrikobizimoduari buruz galdetzenzigutenean erantzunek erabatharritzen zituzten. Bertan,etxeak eurek eraikitzendituzte, beren esku eta mate-rialekin; Euskal Herrian etxeaerosteko lan egin behar zelaesaten genienean zail egitenzitzaien hori ulertzea. B.A: Gure herrialdean dirurikgabe bizitzea zaila zela esate-rakoan txundituta geratzenziren. Seme-alabarik ezgenuela esaten genienean ereharrituta geratzen ziren; askokostatzen zitzaien gure bizitzaulertzea.

ZZeerr iirriittzzii dduuttee jjeennddeeaakkooooppeerraannttee mmoodduuaann bbeerr--ttaarraa jjooaatteeaarrii bbuurruuzz??O.B: Komunitateak banatutadaude. Gu CIPOrekin joan

ginen eta erakunde honenaldeko jendeak oso ongi hartugintuen. CIPOz gain besteerakunde batzuk erebadaude, adibidez, gobernu-koak. Erakundeen artean tira-birak izan dituzte eta horikomunitateko herritarrenartean nabaritzen da. La Sole-daden gehiengoa CIPOkoazen, baina Cacalotepecen ez,eta begiradekin bakarriknabaritzen zen tentsio guztia.Bestalde, ez dugu inolako ara-zorik izan. B.A: Beti eskerrak ematen ziz-

kiguten beraiei laguntzerajoateagatik. Polizia eta para-militarrak komunitatetikpasatzen ziren baina inoiz ezziren bertan gelditzen gu hangeundelako. Bertako herrita-rrekin liskarren bat sortu etaherritarren bati zerbait gerta-tuz gero, gu testigu bilakatzenginen eta hori poliziari edoparamilitarrei ez zitzaienkomeni.

ZZeerr iikkuusskkeerraa dduuttee EEuurroo--ppaarrii bbuurruuzz??B.A: Ez dakite non dagoen

“Beti eskerrak ematen zizkiguten beraiei laguntzera joateagatik”

NNoonnddiikk ssoorrttuu zzeenn kkaann--ppoorraa kkooooppeerraanntteemmoodduuaann jjooaatteekkoo iiddeeiiaa??NNoollaa aannttoollaattuu zzeennuutteenngguuzzttiiaa?? Begoña Arrieta: Nik psikolo-gia ikasten dut eta praktikakErtamerikan egitea pentsatunuen. Haritz Alberdirekin hitzegin nuen eta esan zidanAskapena zela bertara joatekobideetako bat. Erakundehonetara jo nuen eta, urrian,Mexikora joan beste aukera-rik ez nuela esan zidaten,zehazki, Chiapas edo Oaxa-cara. Gu Oaxacan egon gara. Onintza Bernal: Nik erehorrelako esperientzia bat bizinahi nuen eta mementurikaproposena zela irudituzitzaidan. Begoñak esan zidaneta data primeran etortzenzitzaidan; udan lanean egonnaiz eta kanpora joatekoaukerarik ez neukan.

ZZeennbbaatt ddeennbboorraa iiggaarroodduuzzuuee bbeerrttaann?? BBuueellttaa--ttzzeekkoo aassmmoorriikk bbaaii??O.B: Bertan ia bi hilabete eginditugu; gehiago geratu? Nikuste dut nahikoa izan dela; bikomunitate ezagutu ditugu,jende ona... Ez dakit berrizleku berdinera bueltatukonintzatekeen. Beste leku inte-resgarri asko daude mun-duan. B.A: Etxera etorri ostean etabertako notizi tamalgarriakentzundakoan sartzen zaizubueltatzeko gogoa. Hona eto-rritakoan, CIPOrekin harre-manetan jarraitu dugu. CIPO,Askapenak Mexikon duenkontaktua da; bertako zenbaitpertsonekin hitz egin dugueta esan digute guk bertatikalde egin ostean paramilita-rrak komunitatean sartuzirela eta ezagutzen ditugunpertsona asko heriotz meha-txupean daudela.

ZZeeiinn zzeenn zzuueenn eeggiinnkkii--zzuunnaa?? ZZeerr llaann eeggiitteennzzeennuutteenn??B.A: Guk umeekin lan eginnahi genuela esan genien.


Europa. Ez dakite itsasoa zerden. Komunitateko haurrekmatematikak oso ongi menpe-ratzen zituzten baina gureherrialdetik Mexikora kotxezjoan ginen galdetu ziguten.Hegazkinez joan ginela esa-teak harritu zituen. Mexikoeta Euskal Herriaren artekoordu diferentzia ere ez zutenulertzen. Cacalotepeceken bihizkuntza zituzten; kulturabatentzat oso aberasgarriazela esaten genien baina eureklotsa moduko zerbait senti-tzen zuten; hau Mexikokogizartearen eraginez dela pen-tsatzen dugu.

EEttaa EEuusskkaall HHeerrrriiaarriibbuurruuzz?? O.B: Hirira jaitsi ginenean

nongoak ginen galdetu zigu-ten; guk Euskal Herrikoakginela erantzundakoan ETA-rekin erlazionatu gintuzten.B.A: Jende askok futbolagatikezagutzen du Euskal Herria;batez ere Osasuna taldea,Javier Aguirre entrenatzailea-rengatik. Euskal Herria nondagoen ez dakite baina guregustuko futbol taldeari buruzgaldetu zigutenean eta Errealaesan genienean, Donostiare-

kin erlazionatu zuten. Honekerabat harritu gintuen.

BBeessttee hheerrrriiaallddeeeettaakkookkooooppeerraanntteerriikk aauurrkkiittuu aalldduuzzuuee hhaann iinngguurruuaann??B.A: Gu bezala joandakojende dezente zegoen bertan:Madril eta Bartzelonako bilagun eta Salamankako jendeasko. Suitzako beste pertsonabat eta Distrito Federalekojendea ere bazen bertan.

MMeexxiikkoozz ggaaiinn,, bbeesstteehheerrrriiaallddeerriikk eezzaagguuttuu aalldduuzzuuee??B.A: Ez. Mexikon egotekoideiarekin joan ginen. DistritoFederala ezagutu genuen;baita Puerto Escondido ere.Oaxacan egin genituen egunikgehienak.

ZZeerr iizzaann ddaa ggeehhiieenn ffaall--ttaann bboottaa iizzaann dduuzzuueennaa??B.A: Etxekoak, lagunak eta

“Jende askok futbolagatik

ezagutzen du Euskal Herria”


Begoña eta Onintza txistua jotzen erakusteko asmoarekin joan ziren Mexikora.

2005eko azaroa artzape-11

“Bertako jedea ez dugu inoiz ahaztuko;

batez ere, haiek gurekin izan duten

jarrera ona”

baita janaria ere. Hasieran,eltxoekin ere nahiko gaizkipasatu genuen.O.B: Hemengo jendea, etahorrez gain janaria eta baitaohea ere; ohe eroso bat.

ZZeerr jjaatteekkoo oohhiittuurraa dduutteemmeexxiikkaarrrreekk??B.A: Babarrunak asko jatendira; eurek “frijoles” deitzendituzten babarrunak. Goize-tan hamaiketako moduanbabarrunak genituen; baitabazkaltzeko eta afaltzeko ere.Egunero-egunero berdina iza-ten zen. O.B: Arrautzak ere asko jatendira; egunero tortila modukozerbait jaten genuen. Han ezdute ez goilara eta ez sardex-karik ere; beraz tortila honenlaguntzaz baliatzen dirababarrunak jateko.

UUrraakkaannaarreenn eegguunn hhaaiieekknnoollaa bbiizzii iizzaann zzeenniittuuzz--tteenn?? O.B: Urriaren 3an, bat-batean,euria hasi zuen; hasi eta gel-ditu. Bigarren aldiz hasizenean, ordea, ez zen gelditu.Bertako jendeak ez zekien zergertatzen zen eta etxera, Eus-kal Herrira, deitzea erabakigenuen gertatzen ari zenarenberri jakiteko. Esan ziguten,agian, gogorrena etortzekozegoela eta hoberena hirirajaistea zela inkomunikatutagelditu aurretik. B.A: Komunitatetik hirirako

bidean ere zenbait gorabeheraizan genituen: errepidera ero-ritako zuhaitzak, bideangurutzatuta geratu zenkamioi bat eta, horrez gain,urez gainezka zegoen errekabat zeharkatu behar izangenuen. Oinetakoak kendu,galtzak izterretaraino igo etamotxila bizkarrean genuelazeharkatu behar izan genuenurez gainezka eta izugarrizkopresioa zuen erreka hura;gizon bati eskutik heldutapasa ginen errekaren aldebatetik bestera.

ZZeeiinn iizzaann ddaa bbiizzii iizzaanndduuzzuueenn eessppeerriieennttzziiaarriikkaabbeerraassggaarrrriieennaa eettaa ddeeii--ggaarrrriieennaa?? B.A: Bertako jendea ez duguinoiz ahaztuko; batez ere,haiek gurekin izan dutenjarrera ona. Baita, haurrekematen ziguten berotasun edolaguntasuna ere.O.B: Komunitateko neskatobatek amari dirua eskatu etaguretzako bi gozoki erosizituen; honelako detaileekegiten dute berezi hango jen-dea. Bertan bizitako esperien-tzia ahaztea ere zail egingozaigu. B.A: Bitxikeria moduan, ber-tako jendeak azalez zuria izannahi du eta honek askoharritu gintuen. Eguzkiakberotzen zuenean aterkiekinbabesten ziren gehiago belztuez zitezen.



Aurten ere San Martin Eguna ospatzeko asmoarekinjende ugari hurbildu zen Askizu auzora. Ostiralean ber-tan, Meza Nagusiaren ostean, pilota partida eta aharijokoa ikusteko aukera paregabea izan zuten gerturatuzirenek. Batzuek, ordea, nahiago izan zuten Elkarteanprestatutako hamaiketako ederraz gozatu. Igandean,berriz, eguraldiak ez zuen hainbeste lagundu eta, zori-txarrez, antolatutako hainbat ekitaldi bertan behera gel-ditu ziren; besteak beste, herri kirolak eta Gorritiren saiomitikoa!

Azaroko azken asteburuan, bestalde, Haurren Egunaospatu zen, eta etxeko txikienek hainbat ekitaldiz goza-tzeko aukera izan zuten. Larunbatean hasi zen festa;arratsaldean, jokuak eta buruhandiak izan ziren, eta,ondoren, kiroldegian elkartu ziren afari eder bat egi-teko. Afalostean, tripa ondo beteta zutela, haurrekberaien artista sena erakutsi zuten Euskal Karaokean.Igandean ere izan zuten ongi pasatzeko aukera. Alkate-aren pregoia entzun eta elizatik atera ostean, berriz ere,jokuekin gozatzeko parada izan zuten. Aurten, lehe-nengo aldiz, neska batek bete du alkatearen papera;Amets Arangurenek, hain zuzen. Azkenik, asteburubikainari amaiera emateko, txotxongilo-emanaldiakikusi ahal izan zuten, Herri Eskolako zinema aretoan.

Izaskun Larrañaga eta Amets Etxabe

Sanmartinaketa HaurrenEguna


zakurrek lan handiagoa izatendute, oilagorra usaindu eta,isil-isilik, ehiztariari nondagoen adierazi behar izatenbaitiote.

Ehiza “kirol” nahiko garestiadela adierazi digu ManuelMari Irigoienek, eta, azkenurteetan, gero eta garestiagobihurtzen ari dela salatu du.Izan ere, eskopeten, kartu-txoen eta zakurren gastuezgain, lizentziak ordaindubehar izaten dituzte. Lehen,lizentzia bakarra izaten zutenEspainiako Estatuan ehiza-

Pun, pun... eskopeten tirohotsak gure belarrientzatohiko bilakatu dira azkenal-dian. Udazkena iristearekinbatera, ehiza denboraldiariere hasiera eman zitzaion;zehazki, urriaren 12an.

Beraz, “denboraldi erdian”(abuztuaren 15etik irailaren15era, gutxi gorabehera) ehi-zatzen diren galeper eta torto-lez gain, orain, hemen ingu-ruko ehiztariek birigarroa,pagausoa, hegabera, antzara,oilagorra eta istingorra bota-tzen dituzte, besteak beste.

batzuk eta besteak ez diraados jartzen kiroltzat har dai-tekeen edo ez esatean. ManuelMari Irigoien Xirimiri Elkar-teko lehendakariaren iritziz,“ehiza kiroltzat hartu beharda” mendian gora eta beheraibiltzen baitira etengabe.

Askotan, zakurrak izatendituzte alboan eta horiek erebadute garrantzia. Zenbaite-tan, zakurra ehiza biltzekoerabiltzen dute; esaterako,usoak edo birigarroak bil-tzeko. Oilagorrak ehizatzenibiltzen direnean, berriz,

Getarian bada ehiztarienelkarte bat: Xirimiri Elkartea,hain zuzen. Elkarte hori1998an sortu zen, eta, egun, 55lagunek osatzen dute. Xirimi-riko kideak arduratzen diraudaberriko postuen antolake-taz; baina, horrez gain, izatendute gozamenerako aukera-rik. Izan ere, bazkideen artekotxapelketa antolatzen duteurtero; azken txapelketa, esa-terako, Valentin Eizagirrek ira-bazi zuen.

Ezagun zaigu ehizaren kirolizaerari buruzko eztabaida;

Amets Etxabe ] erreportajea

Ehiza-denboraldiaamaitzeko bi hilabetefalta dira

Manuel Mari Irigoien,Getariako Xirimiri

Elkarteko lehendakariaren iritziz,

“ehiza kiroltzat hartu behar da”

erakundeak Gipuzkoakofederazioaren aurkako sala-keta jarri zuten Gipuzkoanpagausoa ehizatzea baimen-tzeagatik. EAEko AuzitegiNagusiak eta Auzitegi Gore-nak atzera bota zuten sala-keta; baina, LuxemburgokoAuzitegiak onartu egin du.Beraz, inguruko ehiztariekBizkaira edo Nafarroara joanbeharko dute pagausoa kon-trapasean ehizatzera. XirimiriElkarteko lehendakariarenhitzetan “dena politika da”.Berak dioenez, pagausoak ezdaude galtzeko arriskuan;


hori dela eta, haserre agertuda Europar Batasuneko auzi-tegiak hartutako erabakiare-kin.

Azkenaldian, bada ehizarekinlotutako beste gai bat: hegaz-tien gripea, hain zuzen. Ehiza-tzea debekatuko zuten zurru-murrua entzun arren,oraingoz, ez da halakorik ger-tatu. Manuel Marik adierazidigunez, Eusko Jaurlaritzatikgutun bana bidali diete fede-ratutako ehiztari guztiei eta,bertan, “lasai ibiltzeko” adie-razi diete.

Bestalde, asko hitz egiten daehizak eta ehiztariek eragitendituzten kalteei buruz: arris-kuak, mendian uzten dituztenkartutxoak...; ekologistek, esa-terako, ez dituzte oso gus-tuko. Ximiriko lehendakariafama txar horren jakitun da;baina, leku guztietan bezala,ehiztariak eta ehiztariak dau-dela dio.

Beraz, batzuen zorionerakoeta beste batzuen zoritxarre-rako, tiro hotsekin esnatzenjarraituko dugu urtarrilarenamaiera arte.

] erreportajea ] Ehiza

tzeko; orain, berriz, autonomiaerkidego bakoitzerako lizen-tzia berezi bat behar da. Beraz,EAEn eta Nafarroan ehiza-tzeko bi lizentzia ordaindubehar dituzte.

Hasieran aipatu bezala, Xiri-miri Elkartea arduratzen dapostuen antolaketaz; baina,agian, hurrengo urtean ezdute horretarako aukerarikizango. Izan ere, Europar Bata-sunak kontrapasean pagausoaehizatzea debekatu du Gipuz-koan. Espainiako ErakundeOrnitologiakoak eta Lanius

2004ko maiatza artzape -162004ko maiatza artzape-16

Zabortegira irteeraKaixo irakurleok:Gu 5. mailako ikasleak gara.Irailaren 30ean, goizeko09:00etan Eusko Tren auto-busa hartuz Zarautzera abiatuginen garbigunea eta zaborte-gia ikustera. Garbigunean,birziklatzeko toki ezberdinakaztertu genituen: etxe tresnak,beira, olioa, gai toxikoak etaabar... Argi gelditu zitzaigungarbigunera etxean zaborre-tara bota ezin dena eramanbehar dela.

Gero zabortegira jolastuz etamasustak janez joan ginen.Iristean, harriturik geldituginen hango txukuntasunaz.Zabortegiak eskailera erral-doia zirudien. Lur azpitiktubo handi batzuk ateratzendira, zaborrak sortzen duengasa kanporatzeko. Zabortegihorrek 2012 arte iraungo du.Eta betetzen denean, ZER?Galdera horri erantzutensaiatu ginen, baina, oraindik,ez dugu erabaki horri nolaaurre egin.

Lanean ikusi genituen goialdean: han ziren eskabadoraeta “pata–kabra” makinakzaborra zapaltzen eta antola-tzen. Kontrol kabinaren

aurrean, kamioia pisatzekopisuan pisatu ginen, eta zen-bat!! asmatu asmatu!! Pistabatzuk emango dizkizuegu:hamaiketakoa janda, 30 per-tsona eta motxilak gainean.Erantzuna:___________ kg.

Abiadura bizian jaitsi ginenautobus geltokira, berandugindoazen-eta; baina batzukmasustak jaten gelditu ziren.

Arratsaldean, Anuskarekinsaio berezi bat egin genuengelan. Hemen idazten dizki-zuegu ateratako ondorioak: - Ahal dugun neurrian zabo-rra birziklatu, papera kontai-ner urdinean sartu, beira(kristala ) kontainer berdean,botikak farmazira eraman...- Ahalegindu gauzak berrera-biltzen, txiki gelditzen zaigunarropa txikiagoei pasa.- Zabortegia betetzen denean,zer? Erantzuna:__________

ZABORRIK ONENA SOR-TZEN EZ DENA!!!!!! 5. mailako ikasleak

ESKOLAKO AGENDA 21dela-eta ITURZAETA ESKO-LAKO GURASOEI zuzendu-tako eskutitza:

Guraso agurgarriok! Idazki honen bitartez ikaste-txean bideratzen ari denproiektu berri baten informa-zioa ematera gatoz.

Udalak bere konpromisoahartu du eta Tokiko Agenda21a burutzen ari da. Eskolakgizartearen eta ingurumena-ren premiei erantzuteko,ingurunea ulertu eta bertonesku hartzeko ezagutzak etagaitasunak ezarri behar ditueta hobekuntzarako konpro-misozko jarrerak eta baloreaksustatu.

Ikastetxeak badu zeregina,eta, horregatik, ESKOLAKO

AGENDA 21a martxan jar-tzen ari gara. Aurtengo ikas-turtean, gure inguruan sortu-tako hondakinen azterketa,ezagutza eta kudeaketa lan-tzen ari gara. Proiektua gor-puzteko, ezinbestekoa duguzuen partaidetza. Hori dela-eta sortuko dugun INGURU-MEN BATZORDEAn partehartzera gonbidatzen zaituz-tegu.

Aldez aurretik eskerrak ema-nez, agurtzen zaituztegu.

Interesatuek eman ezazueizena Eskolako Idazkaritzan.

Anima zaitezte!

]harritarten txutxupeka ] herri eskola

Ana Mokoroa donostiarra da,etxeko andrea, eta Elan Euska-dik Euskadiko Gobernuz Kan-poko Erakundeen Koordina-doran (Gipuzkoakodelegaritzan hain zuzen) duenordezkaria da. GetariakoONGa sortu zutenen arteanlagunak zituen Anak, etahorregatik egin zuen batproiektuarekin. Badu gureherriarekin beste lotura batere, sinbolikoa bada ere, abuz-

tuaren 6 batean jaio zen, Sal-batore egunean, orain dela 55urte.

Berarekin izandako solasal-dian Koordinadora zer densakondu nahi izan dugu, etabere esanetan “EuskadikoGobernuz Kanpoko hainbatErakunde biltzen dituen tal-dea da, bertako partaide iza-teko aurrez jarritako baldintzabatzuk eta jokabidearen kode

etikoa bete behar dira. Koor-dinadorak, bere baitan biltzendiren taldeen ordezkaritzalana egiten du, bere kideeiinformazioa igortzen die, etasentsibilizazio kanpainakantolatzen ditu”. GobernuzKanpoko Erakundeen topa-gunea dela esan dezakeguberaz, eta, noski, taldeen etakoordinadoraren artekohartu-emana ugaria da, esate-rako, Elan Euskadirena: “ElanEuskadi Koordinadoran baz-kide da Gipuzkoako ordezka-ritzaren bidez. Koordinado-rak antolaturiko bilera,ekintza eta kanpaina ezberdi-netan hartzen dugu parte”.

Bertako partaide izateko,Koordinadoran egotea inte-resgarritzat jo zuen Elan Eus-kadik, Anak azaldu digu zer-gatik: “Gobernuz Kanpokobeste erakundeak eta haienlana egiteko modua ezagu-tzeko aukera ematen digu.Horrez gain, arazo orokorre-kiko informazio iturri oparoada, eta kooperazioaren mun-duan ematen diren arazoeninguruan iritzia osatzekobeharrezkoa den informazioa

helarazten digu”. Lehen esanbezala, Koordinadorako par-taide izanik, ekintza ezberdi-netan parte hartzen du Ela-nek, “Koordinadorakantolaturiko kanpaina guztie-tan parte hartu ohi du Elanek.Une honetan, Pobreza ceroplataforman sartuta gaude,eta sentsibilizazioaren etakomunikazioaren arduraduen lan taldeko partaidegara”.

Ana Mokoroak Elan Euskadiaukeratu zuen lagun batzu-ren bidez, eta behin taldebarruan dagoela, bere ustez“ONG ona iruditzen zaitElan, arlo honetan ditudankezkak bideratzeko egokia”.Anak zehazki egiten duenlana hurrengoa da: “koordi-nadoran Elanek duen ordez-karia naiz, eta alde horretatikGipuzkoako ordezkaritzakhilero egiten dituen bileretarajoan behar dut. Horrez gain,sentsibilizazio eta komunika-zio arloan dagoen lan taldekopartaide naiz. Koordinadoraberari dagokionez, Gipuzko-ako ordezkaritzan diruzainaeta delegatua naiz”.

Ana Mokoroa:

“Koordinadora beste

taldeak ezagutzeko eta

haiekin harremana

izateko bidea da”

] elan-euskadi

Ana Mokoroa Gipuzkoako ELANen delegaritzako ordezkaria.

Neguaren hotzean

Amona zaharramintza zait:Zerua grisa delaneguaren hotzean.

Kristalerantz doazamonaren keinuakhan, han goian omenkaioak eganbaporeen etorreran...baina badoaz,urruntzen doaz,amonaren begiradagalduan,non, urrutian noizbaitgaldu zirenarima biluzien bila.

Kristalak busti dira,azal goxo nahizximurtuarenak bezala,baina esku biezheldu nau besotik,irrifar batezkonplize egiteraino,eta polikibiok heldu garaneguaren hotzeansenti litekeengoxotasunera.

]] Eneritz Abruza [[inkesta

Kotxea aparkatzeko arazorik izaten al duzu?

Nere ustez aparkaleku gutxi dago. Gainera ez dutgarajerik eta horregatik arazoak izaten ditut autoaaparkatzeko; batez ere, udan. Neguan hainbesteanmoldatzen naiz.

Bai, oso gaizki dago; aparkamentu gutxi eta arazo han-dia. Harritartean ordutegia kontrolatzen ibiltzen naizeta, bestela, Sahatsaga goian edo garajean uzten dut.

Bai. Batik bat herri inguruan aparkatu nahiizaten dudanean. Frontoi atzean denboragutxiz aparkatu daiteke eta bestela autoaurruti utzi behar izaten dugu.

Oso aparkaleku gutxi dago herrian eta, gainera, aparkatunahi denean oso goian utzi behar izaten da autoa. Nik

garajea dut eta alde horretatik arazo gutxiago ditut.

]

Joxi Erauskin

Mertxe Mendizabal

Nahia Inza

Maria Antonia Larrañaga

esaterako, exhibizionismoa,hitz lizunak, zirriak, laztanak,bortxaketa, etab.

Sexu-erasoek, kalte fisikoezgain, ondorio psikologikolarriak eragiten dituzte bikti-mengan (antsietatea, amesgai-toak, depresioa, sexu-desiragutxitzea…). Ondorio horiekluzaroan irauten dute erasoa-ren ondoren eta, eskuarki,laguntza psikologiko espezia-lizatua eskatzen dute gaindituahal izateko.

Etxe barruko tratu txarrakhonela definituko genituzke:edozein indarkeria-modu,fisikoa, sexuala edo psikologi-koa, familiako kideren batensegurtasunari edo ongizateariarriskua dakarkiona; edo/etabortxa fisikoa edo emozionalanahiz bortxa fisikoaren meha-txua erabiltzea familian edoetxe barruan, sexu indarkeriaere barne. Hemen sartzen diraumeen aurkako tratu txarrak,intzestua, emakumeen aur-kako tratu txarrak eta etxeberean bizi diren edonorenaurkako sexu-abusuak edobeste era bateko abusuak.


azio Batuek emakumearenaurkako indarkeria erauztea-ren inguruan egindako Adie-razpenak (1993) eta Emaku-mearen Gaineko IV. MunduKonferentziak onartutakoEkintzarako Oinarriak(Pekin, 1995) ezarritakoarenildotik, Europako Kontseiluakhonela definitu du “emaku-mearen aurkako indarkeria”:indarkeriazko egintza oro,emakumeari kalte fisikoa,sexuala edo psikologikoanahiz sufrimendua eragitendiona edo eragin liezaiokeena,bizitza publikoan nahiz priba-tuan gauzatzen dena, horienbarruan sartzen direlarikegintza horiek gauzatzekomehatxu egitea, derrigortzeakedo askatasun-gabetze arbi-trarioak. Honako hauek sar-tzen dira indarkeria horrenbarruan, nahiz ez diren baka-rrak:

-Familian edo etxean gerta-tzen den indarkeria, hala nola:eraso fisiko edo mentala,abusu emozionala eta psikolo-gikoa, bortxaketa eta sexu-abusuak, intzestua, senar,mutil-lagun edo noizeanbehinkako lagunek edo bera-rekin bizi direnek emakumeabortxatzea, ohorearen izeneanegindako krimenak, emaku-meen aurkako mutilazio geni-tal edo sexuala eta emakume-aren kaltetan oraindik bizirikdirauten hainbat ohitura,behartutako ezkontzak bes-teak beste.

-Gizartean gertatzen denindarkeria, besteak beste : bor-

txaketak, sexu-abusuak, lantokian, erakundeetan edobeste hainbat lekutan gerta-tzen den sexu-jazarpena etalarderia, esplotazio sexual etaekonomikorako emakumeenlegez kanpoko trafikoa etaturismo sexuala;

-Estatuak edo haren aginta-riek eragindakoa edo onartu-tako indarkeria;

-Gatazka armatuko egoeranemakumeen giza eskubideakurratzea, hala nola: emaku-meak bahitzea, lekualdatzerabehartzea, sistematikoki bor-txatzea, sexu-esklabotza,haurdunaldi behartuak etaemakumeen trafikoa (sexu-esplotaziorako eta esplotazioekonomikorako).

Euskal Autonomia Erkide-goan hedatuen dauden ema-kumearen aurkako indarke-riak honako hauek dira:sexu-erasoak eta etxe barrukotratu txarrak. Sexu-erasotzatjotzen dira, zentzu zabalean,beste pertsonaren adostasunikgabe gauzatzen diren izaerasexualeko jokabide guztiak,

] Irati Azkue

N

EGINTZA MOTA Araba Bizkaia Gipuzkoa GUZTIRASexu-askatasunaren aurka 65 152 81 298Sexu-erasoa 34 91 44 169Sexu-abusua 21 49 26 96 Sexu-jazarpena - 3 4 7Erakuts-zalekeria eta sexu-zirikatzea 9 7 6 22Adingabeak galbideratzea - 1 - 1Prostituzioa 1 1 1 3GUZTIRA 65 152 81 298

Iturria: Eusko Jaurlaritzako Herrizaingo Saila, 2005eko otsaila.

Noiz arte?


Garai batean apaiz-etxea izandakoaelkartea da egun; leku hori da, hainzuzen, Askizuarren topalekua. Hala ere,San Martin jaietan, herritik eta ingurukoherrietatik hurbiltzen direnek hamaike-tako eder bat egiteko aukera izaten dutebertan; han ibiltzen dira, zintzo-zintzo,hamaiketakoa prestatzen. “Elkarteanhamaiketakoa prestatzen da erretira-tuentzat, eta, gero, kanpotik etorritakoeiematen zaie”.

Hamaiketakoaz gain, elkartean beste-lako janaldiak ere egiten dituzte; Julia-nek dioen bezala, “jan festa” izaten da.“Elkartean bildu, bazkaldu, museanegin, afaldu, trikitiaren laguntzaz saltobatzuk egin eta gustura ibiltzen gara;giro ona izaten da bertan”.

Festarako orduari dagokionez ere, alda-

San Martin eguna iristean, Askizunfesta-giroa nagusitzen da; garaiak alda-tzearekin batera, ordea, festak ere aldatuegin dira. Julian Sorazuren arabera,lehen gauza gutxi behar zuten festarako;trikitia edo ahoko soinua nahikoa izatenzuten dantzan hasteko. Hala ere, dantzaegite hori galdu egin da: “festa ederrajartzen dute, soinujole onek, bainadenek elkartean sartu eta musean jardu-ten dute. Jendea aspertu egin deladirudi”.

Julian ibilia da festak antolatzen, etabere hitzetan antolaketa bera ere askoaldatu da. Lehen ez zen diru asko behar,baina behar adina lortzeko nahiko lanizaten zuten. “Dantza egiteko denokprest, baina gero…”. Orain, Udalak etabeste enpresa batzuek emandako dirula-guntzekin moldatzen dira.

keta nabaria izan da: “lehengo etxerakoorduan irteten dira orain”. Ezin daahaztu garai batean mezatara joateaderrigorrezkoa zela; beraz, etxeraberandu samar bueltatu arren, goizeangoiz jaiki behar izaten zuten. “Orain,

ordea, bostak eta erdiak pasata etxera-tzen dira, eta, gero, hamaiketan oraindiklo egoten dira”.

Festetan antolatzen dituzten ekintzaguztiak ditu gustuko Julianek: pilota-partiduak, aizkolariak, txinga-eramai-leak… Pilota-partidu onak ikusi nahiizaten dituzte, ordea, “pena izaten daona ikustera joan eta erdipurdikoa ate-ratzea; baina, hori ez da jakiten!”

Jende-kopuruari dagokionez, gero etagehiago dira San Martin jaietan Aski-zura joaten direnak. Gerra aurretik erenahiko jende bertaratzen zen sagardoaedan eta dantza egitera; baina, gerra-garaian, kopuruak behera egin zuen.Orain, ordea, “kotxeak daude, eta bideaegin zutenetik errazagoa da jendea etor-tzea”. Horrez gain, bada beste arrazoibat ere; Julianek dionez, askizuarrekfama txarra zuten lehen Getariarrenartean. Urteak pasa ahala, ordea, “giroagozatu egin da eta gazteek ez dutehorrela pentsatzen; harreman ona dagoherritarren eta askizuarron artean”.

Eguraldiak ere izan du aldaketarik urtehauetan guztietan. Julian ondo gogora-tzen da oraindik gerra-garaian egindakohego-haizeez. Harrezkero, ordea, egu-raldi txar asko egin du. Hori dela-eta,frontoia tapatu egin beharko litzakeJulianen ustez; “pena da frotoia tapatugabe egotea, euria eginez gero, ekital-diak bertan behera utzi behar izaten bai-tira”.

Julian Sorazu :

“Dantza egiteko denok prest, baina gero...”

Julian Sorazu 1931. urtean jaio zen Alikante base-

rrian, eta han igaro du bizi osoa. Urte horietan guz-

tietan, Askizuko festak asko aldatu dira; bai jende

kopuruari dagokionez, bai antolaketari dagokionez.

Esaerak dioen bezala, “ordurtik euri asko egin du”.

Giroak, ordea, bikaina izaten jarraitzen du.

“Lehengo etxerakoorduan irteten dira

orain”

] Katraponako petriletik Amets Etxabe

Zuzenean

Urriaren 20an genuen hitzordua gaztetxeko ekintza ofizialeidagokienez. Hiru taldez osatutako zuzeneko emanaldi; horie-takoo bi taldek errepikatu egiten zuten (Myra Lee eta El Eje DelMäl), hau da, iazko udaberri-udara partean izan genituen etaberriro zetozkigun.Haserako sorpresa Fabrice, Mamat eta gainontzekoekin (MyraLee-ko partaideak), arratsalde partean, herriko taberna bateantopo egin genuen. Estatu espainiarrean eta Portugalen eginbehar zituzten data batzuk eta birako lehen kontzertua, etabide batez Euskal Herriko kontzertu bakarra, Getarian izangozen. Beraz, gustura asko solasean aritzeko eta hainbat pasadizoelkarri kontatzeko astia izan genuen, jende jatorra benetan!Kontzertuari dagokionez, ostegun batean iragarrita zegoelaerreparatzen badugu, jendetza polita izan genuen, 41 lagunbilduz. Lehenengoak taularatzen El Eje Del Mäl Alacanteko lau-kotea, hauek ere iazko udan Yage alemaniarrekin batera izanziren eta nolabait esateko bagenuen elkarren berri. Emanaldilaburra baina intentsitatez betea, hain berezia egiten den deatheta punkaren arteko nahasketan oinarritua (Ivan-en teklatuabarne) eta giroa gori-gorian jartzeko egunotan albiste diren RIParrasatearren bertsio batekin amaitu zuten emanaldia.Hauen atzetik Asfixia laukote bilbotarra, Crust (punk eta hard-core arteko erritmo errepikakor eta azkarrak) emozionaleanoinarrituta eta emakumezko ahotsa, berezitasun gisa. Hauekere 40 bat minutuz aritu ziren eta hardcore erritmo azkar zeinklasikoak maite ditugunoi ez ziguten arnasteko denborarikutzi.Azkenik, jende gehienaren esperoan ziren Poitierseko Myra Leehirukotea. Post-hardcore berezia, noise eta rock ikutu ugarire-kin. Aipatzekoa erabat jarrera positiboa eurak erakutsitakoa etahartu-eman polita hauen eta publikoaren artean izandakoa. 50minutuko saioa, abesti zaharrak zein oraindik kaleratu gabe-koak tartekatuz, eta, bide batez, mundu guztia irribarre politbatez etxera.Eta ez da hau izan hilabete honetako azkeneko zuzenekoa,hurrengo alean arreta berezia eskeiniko baitiogu aldamenekoherriko hainbat taldek parte hartu zuten kontzertuari, eta nolaez, ilusioz sorgindu duten lantegi zaharberrituari, hau da,Zarauzko Gaztetxeari.

Hipertentsioa

“Tentsio altu xamarra dudala ta gatzakentzeko esan dit medikuak.” Ongiesana, baina zer da zuretzat gatzakentze hori? Alperrik da, babarrunakgatzik gabe jatea, gero gainetik txori-zoa edo odolkia jaten badugu.

Honekin esan nahi dudana da, dieta-tik, eguneroko jatordutatik, gatza ken-

tzea ez dela soilik egiten ditugun janariei gatza ez botatzea.Horrez gain, beste neurri dietetiko batzuk hartu beharkoditugu. Baztertu beharreko elikagaiak edo gutxitu beharrekoakhonakoak dira:

- Gatza, baita iodatua edota itsas gatza bada ere.- Haragi eta arrain gatzatuak edota ketuak: bakailu gazia, izokin ketua, salazoiak, prestatuta erosiriko edozein haragi, txorizo, odolki...- Gazta, ia gehiena.- Azeitunak eta fruitu lehor gatzatuak.- Industrialki eginiko sopak, tomateak , saltsak, gazi-tzeko erabiltzen diren kubito horiek, poltsako patatak,pastelak , gailetak, zumoak,... ia denak du gatza gehitua.- Gasa duten edozein edari.

Ondoko zerrendan azaltzen zaizkigun elikagaiak berriz, lasaijan ditzakegu:

-Fruitu lehorrak, frutak eta berdurak.-Lekariak eta patatak.-Zerealak.-Arrain eta haragi garbia, arrautzak.-Esnea, jogurtak, mamia, gurina...-Kakaoa, txokolatea...

Elikagai hauen aukeraketa egokia egitea oso garrantzitsuaizango da. Eta gainera egunero edo sarritan kirola egin ezkero,gure tentsioa kontrolatzen lagunduko dugu, neurrian eginikoaktibitate fisikoak odoleko tentsio maila jeisten baitu. Ez utzi dena botika eta medikuengan.

gaztetxetik / jon arakistainJosune Uzin / dietista

Abenduak 18, igandeaGABONETAKO KANTALDIAHerriko haurrak, Musika Banda eta Getariako Abesbatza.Ordua: 12:30eanLekua: Salbatore Deunareneliza.

Abenduak 27, astearteaOLENTZEROArratsaldez, herriko taldeakkalez kale kantari.

Abenduak 30, ostiralaHAUR-PARKEA: Kar-en zir-kuitoa, puzgarriak, ludo-teka...Lekua: Herriko frontoiaOrdutegia: goiz eta arratsal-dez.Oharra: Eguraldi txarra egingobalu kiroldegian izango litza-teke.

Abenduak 4, 11 eta 18,igandeakOrdua: 17:00etan Lekua: Herri Eskolako zine-aretoa.

Kz gunea

AZAROKO MINTEGIAK:Abenduak 13, astearteaOutlook Express(10:00-12:00)Abenduak 20, astearteaItzultzaileak (10:00-11:00) etaPostal bat bidal ezazu (11:00-12:00)Abenduak 27, astearteaMugi zaitez Via Michelin-ekin(10:00-11:00) eta Gida Gastro-nomikoa (11:00-12:00)Lekua: Kultur Etxeko lehensolairua

kirola

Abenduak 2, ostiralaARETO FUTBOLA:Irizabal Arrainak - Cabo Rojo-UPVLekua: Herriko kiroldegian

Abenduak 9, ostiralaARETO FUTBOLA:

]abenduko agenda

Telefono interesgarriak

Udal bulegoa......943 896024Faxa ............943 140190e-mail:[email protected]

Kiroldegia ..........943 140432Kirol-portua ......943 580959Taxiak

Segundo ......607 720242Jose Mari......607 403498

Udaltzaingoa ....943 896146Liburutegia ........943 896147Anbulatorioa ......943 140653Botika ................943 140441SOSdeiak ......................112Kofradia............943 140 200 Eguneko zentroa943 140618

artzape aldizkaria943 000 548

[email protected]

FULDAIN farmaziaren zaintzako goardiak:abenduak 19tik 24ra

Irizabal Arrainak - Bar PariBerriLekua: Herriko kiroldegian

Abenduak 31, LarunbataSAN SILBESTRE KROSHERRIKOIA:Mailak: Benjaminak (800 m.),Alebinak (1.200 m.), Infantilaketa Kadeteak (2.000 m.) etaHelduak (5.000 m.).Ordua: 12:00etanAntolatzailea: Kiroldegia

Abenduak 13, astearteaZUMARRAGARA IRTEERAAntolatzailea: ArrantzaleZaharren Elkartea

Abenduak 27, astearteaBILBOKO GABONETAKOPARKERA (PIN) BIDAIANorentzat: 1. mailatik 6. mai-lara eta DBHko 1. eta 2. mai-letan dabiltzan gaztetxoen-tzat.Oharra: 6 eta 11 urte bitartekohaurrek heldu batekin joanbeharko dute (6ko taldebakoitzeko arduradun bat),eta 12 urtetik aurrerakoekizena emateko orri bat betebeharko dute gurasoen sina-durarekin. Izen-ematea: libu-rutegian abenduaren 23abaino lehen.

Abenduak 26, astelehenaIPUINAREN ORDUA AnaMeaberekin: “Marilurrek5.722.630 ipuin dakizki”Norentzat: 4 eta 9 urte bitar-teko haurrei zuzenduta.Ordua: 17:30eanLekua: Alondegia

Abenduak 3, larunbataSKT SEKUENTZIA. Gazteentzako kontzertua.Ordua: 22:30eanLekua: Alondegia

Abenduak 4, igandeaELEVATOR antzezlana gazteeta helduentzat, GILKI-TXARO taldearen eskutik(Kafe Bilbao teatro laburrekosaria 2002an).Ordua: 19:30eanLekua: Zine aretoan

Abenduak 17, larunbataSANTO TOMAS EGUNAEguerdian festa giroa!!!Txorizo jana, taloa, musika...

KIROL ASTEA

Azaroak 28-Abenduak 4

SSuurrff eemmaannaallddiiaa,, JJaarr--dduueerraa ffiissiikkooaarrii eettaa oossaa--ssuunnaarrii bbuurruuzzkkoo hhiittzzaall--ddiiaa,, jjuuddoo eerraakkuussttaallddiiaa,,aarrrraauunn--eerrggoommeettrrooaarreenneerraakkuussttaallddiiaa,, ssppiinnnniinnggeerraakkuussttaallddiiaa,, bbiizziikklleettaa

iirrtteeeerraa......

AAnnttoollaattzzaaiilleeaa:: SSaahhaattssaaggaa kkiirroollddeeggiiaa

LLaagguunnttzzaaiilleeaakk:: GGeettaarriiaakkoo UUddaallaa

eettaa GGaazztteettaappee SSuurrffEEllkkaarrtteeaa

Gabonak

irteerak

literatura

Euskararen

Nazioarteko Eguna

zine-emanaldiak

Herritar nahiz herritikkanpo bizi direnen laguntza ezin-bestekoa da aldizkaria aurrera era-mateko. Horregaitik,abenduarekin batera, Artzapediruz laguntzen dutenen arteanzozketa bat egingo dugu.Aldez aurretik eskerrik asko guz-tioi.

Zozketa egin ahal izateko, SAHATSAGA KIROLDEGIAKeskainita, lagun batentzat urtarri-lean Reala ikustera joateko bisarrera zozkatuko ditugu.

*OHARRA: datorren zenbakianirabazlea nor izan den argitaratukodugu.

Harpidetza kanpaina

zorion agurrak

Honako argazki hau, orain dela 60 bat urte ateratakoa da. Garai hartan argazkilariakherriz herri ibiltzen ziren jaietako argazkiak ateratzen. Gehienetan marraztutakooihal bat jartzen zuten atzealdean paisai moduan, argazkiari xarma berezia emateko.

Argazkia agertzen diren neska gazteak honako hauek dira, hurrenez hurren: IñaxiAzpeiti, Mari Cruz Iribar, Ixabelita Berasaluce eta Trini Otamendi. Euskal Jai egunadela pentsa dezakegu; izan ere, baserritarrez jantzita daude. A ze dotore garai hartanere!

] akordatzen

Garai bateko Euskal Jai EgunaPrimitivo Lekubide

Abenduak 5Zorionak eta ondo pasa

zure urtebetetzean!Etxekoen partez.

Joel UrangaAbenduak 9

Zorionak maitasunez.Ondo pas a bihurri!

Maritxu Aizpuru eta Ainhoa ArruabarrenaAzaroak 15 eta 30

Zorionak bioi! Egun on bat pasa dezazuela,

muxu handi bat etxekoen partez.

Josune UzinAbenduak 30

Urruti egon arren, Zorionak!eta bueltan biña kaña

launai!

Aroa ArangurenAzaroak 10

Zorionak gure printzesari,eta 4 muxu potolo etxeko

denon partetik!

Iñaxi Azpeitiak utzitako argazkia

Nerea Iribar eta Eneko OlaizolaAzaroak 16 eta 17

Zorionak eta 23 belarri-tirakada haundi lagunen partetik.

Norbait zoriondu nahi izanez geroargazkia bere testutxoarekin Txerukopostontzian utzi edota Eskualtxetaraeraman. Gogoratu! bazkideek doan dau-kazue eta bazkide ez zaretenok 2 €ordaindu beharko dituzue argazkibakoitzagatik

Egin zaitez

ARTZAPEKO

HARPIDEDUN!!!

IIIIIIIIIIII .... SSSSAAAANNNNTTTTOOOO TTTTOOOOMMMMAAAASSSS EEEEGGGGUUUUNNNNAAAA

AAbbeenndduuaakk 1177,, llaarruunnbbaattaa

EEgguueerrddiiaann ffeessttaa ggiirroo aappaarrttaa !!!!!!

ttxxoorriizzooaa,, ttaallooaakk,, ssaaggaarrddooaa,, mmuussiikkaa..

AAnnttoollaattzzaaiilleeaa:: GGuurree TTxxeerruu EEllkkaarrtteeaa

44. zenbakia (2005eko azaroa)

Documents

Transcript of 44. zenbakia (2005eko azaroa)