Tema 5

Nacionalismo e Imperialismo

O Auxe do Nacionalismo en Europa

• Despóis do fracaso da Revolución de 1848, Alemania dividiuse en dous:– Os partidarios da Grande Alemaña. Todos eles,

agrupábanse ao redor de Austria, potencia católica.– Os partidarios da Pequena Alemaña. Dirixida por Prusia,

a principal potencia protestante.• O chanceler (xefe do goberno) de Prusia era

Bismarck, partidario da Pequena Burguesía e que acadou a unificación alemana a través de diversas guerras:– 1864 Guerra dos Ducados (Schleswig y Holstein) contra

Dinamarca.– 1866 Guerra austro-prusiana. Tras unha curta campaña os

prusianos forman a Confederación de Alemaña do Norte.– 1870-71 A declaración de guerra prodúcese por unha candidatura

prusiana ao trono español. Remata coa derrota de Francia (Napoleón III) na batalla de Sedán e a proclamación en Versalles do Segundo Imperio (Reich) alemán. Alemaña anexionou Alsacia e Lorena.

1. 2. A Unificación de Alemaña

1. 3. A Unificación de Italia

• O caso da unificación italiana foi complexo, debido a que:– O nordeste de Italia estaba ocupado por Austria, unha

potencia extranxeira.– A presenza dos Estados Pontificios, polo que os

nacionalismos tiñan que enfrontarse ao poder Papal.

Factor favorable: axuda de Francia e Prusia

Protagonismo: Piemonte-Sardeña, Vítor Manuel II, Cavour, Garibaldi

• O Estado que dirixiu o sentimento nacionalista foi o Piemonte, cuxo monarca, Vítor Manuel II ostentaba el título de Rei de Sardeña. O seu primeiro ministro, Cavour foi o protagonista da unificación, seguindo as ideas que lle proporcionaron Mazzini e Garibaldi.

Etapas: • 1859 Derrota de Austria ante franceses e

piemonteses. Anexión de Lombardía.• 1860 Anexións de Parma, Módena e Toscana.

Tamén a campaña de Garibaldi permitiu conquistar o sur, o reino das Dúas Sicilias.

• 1861 Proclamación de Vítor Manuel II como rei de Italia.

• 1866 Ocupación do Véneto.• 1871 Ocupación dos Estados Pontificios e Roma.

As grandes potencias europeas

2.1. Segundo Reich alemán

• Alemaña convírtese na grande potencia europea, grazas á política bismarckiana, que pretende illar a Francia, e aos sistemas de alianzas (Liga dos Tres Emperadores en 1872, Tripla Alianza en 1882).

• En 1890 Bismarck dimitiu sendo emperador Guillermo II.

2.5. Reino Unido durante a época vitoriana

• Durante o longo reinado da raiña Victoria I (1837-1901) GB convírtese nunha potencia de amplo imperio colonial.

• Conseguiu un sistema político estable, baseado no bipartidismo (partidos conservador e liberal).

O Imperialismo: A expansión Colonial, Imperios Europeos e Novas Potencias

3. O imperialismo: causas• CAUSAS ECONÓMICAS

– A Revolución Industrial proporcionou aos países medios (tecnoloxía) para afianzar o seu poder. Revolucións dos transportes (Canal Suez).

– As colonias suministran á metrópole materias primas e man de obra, ademais de novos mercados para os produtos industriais. Proteccionismo. Os territorios permitían novos investimentos para obter maior beneficio.

• CAUSAS DEMOGRÁFICAS– Na segunda metade do XIX ata 1914 a

poboación de Europa aumentou un 75% (40 millóns).

– Forte emigración cara a ultramar.• CAUSAS POLÍTICAS

– Situación estratéxica permite o control de rutas marítimas e áreas de influencia.

– As colonias daban prestixio internacional.

• CAUSAS IDEOLÓXICAS– A concepción racista e nacionalista: a

idea da superioridade da raza branca xustificaba o dominio de territorios.

– Desexo de aventura.

4.1. Os grandes imperios europeos• Imperio británico:

– Foi o máis extenso.– Diferenciaban:

• Colonias de explotación (poboación case exclusivamente nativa).• Dominios (máis poboación branca).

– A India era a xoia da coroa británica.– Outros lugares pertencentes á Coroa foron: Birmania, Unión Malaia, Hong Kong, Canadá, Australia, Nova Zelandia, Exipto, Sudán, Uganda, Kenia, Rodesia, Unión Sudafricana, Adén, Sierra Leona, Costa de Ouro, Nixeria

• Imperio francés: Alxeria, África occidental e Ecuatorial, Madagascar, Indochina.• Imperio alemán: Camerún, África do Suroeste, África Oriental• Bélxica: Congo• Holanda: Indonesia (Indias Orientais Holandesas)• Portugal: Angola, Mozambique, Cabo Verde, Timor, Macao• España: Guinea, Sahara

•En 1885 tivo lugar a Conferencia de Berlín:–Foi convocada por Portugal e organizada polo Chanceller de Alemaña, Otto von Bismarck, coa fin de resolver os problemas que plantexaban a expansión colonial en África e resolver a súa repartición.–Catorce Estados foron representados: O Imperio Alemán, o Imperio Austrohúngaro, Bélxica, Dinamarca, o Imperio Otomano, España, Estados Unidos, Francia, Reino Unido, Italia, Países Baixos, Portugal, Rusia e Suecia.–Nela proclamouse a libre navegación marítima e fluvial, a liberdade de comercio.

A Segunda Revolución Industrial

• Xurde a finais do século XIX-comezos do século XX e axiña convértese EEUU como a primeira potencia en acadar os cambios propios desta segunda revolución.

• Principais innovacións tecnolóxicas:– Uso de hidrocarburos e electricidades como fontes de enerxía.– Utilización do motor de explosión e a maquinaria eléctrica aplicados ao

automóbil e outros transportes ou aos electrodomésticos.– Revolución das comunicacións (invéntase o teléfono, a radio e,

posteriormente, a televisión).– Desenvólvese a produción en serie, a través das cadeas de montaxe.

• Principais avances científicos:• Na bioloxía, a Teoría da evolución das Especies de Darwin.• Na medicina destacarían, entre outros, Louis Pasteur, que acadaría un

logro sen precedentes co descubrimento do proceso de pasteurización ou a vacina contra a rabia.

• Na física, avanzouse no campo da electricidade.• Nas ciencias sociais, destacou o desenvolvemento da economía ou a

creación da socioloxía.

A Sociedade da Segunda Metade do Século XIX

6.2. A Primeira Internacional 1864

• En 1864 fundouse en Londres a Asociación Internacional de traballadores (AIT). • Axiña manifestáronse dúas tendencias:

– Os marxistas, que crían na vitoria ineludible do proletariado sobre a burguesía e pretendían que se organizasen en partidos políticos revolucionarios para tomar o poder.– Os anarquistas, seguidores de Bakunin, que desexaban abolir toda autoridade e rexeitaban a participación no sistema electoral.

• En 1872 consumouse a ruptura; os anarquistas abandonaron a Internacional.

6.3. A Segunda Internacional

• En 1889 fundouse en París a II Internacional ou Internacional Socialista, onde xorde unha tendencia socialdemócrata, e dicir, que consideraban a posibilidade de transformar a sociedade mediante reformas conseguidas pola participación política da clase obreira. Este foi o caso do socialismo alemán.

• No seo do socialismo desta época aparece unha disputaentre os partidarios do carácter internacionalista do movemento obreiro e os que buscaban un compromiso co nacionalismo.

ARTE DA SEGUNDA METADE DO XIX

• Realismo páx.58

• Impresionismo páx.100• Postimpresionismo páx.101

REALISMO

• O movemento realista trata de reproducir a realidade (paisaxe, retrato) de forma obxectiva e descriptiva.

• Temática:– Vida cotiá.– Fronte ás representacións históricas do

neoclasicismo ou o Romanticismpo, os pintores realistas buscan representar a realidade social cos seus contrastes.

DAUMIER: Vagón de terceira

• Principais pintores do Realismo:– Millet, que especializouse nas escenas da

vida campesiña.

MILLET: Angelus

– Corot, cuxo interese por plasmar a luz adiantou características do Movemento Impresionista.

COURBET: Enterro en Ornans

– Courbet tratou de mostrar a complexidade da sociedade contemporánea.

– Daumier, destacou como debuxante e caricaturista que satirizaba a sociedade do seu tempo.

IMPRESIONISMO E POSTIMPRESIONISMO

IMPRESIONISMO

Impresión, Sol Naciente. Monet

• Desenvólvese entre 1874 e 1886.

• É un movemento pictórico que causou un grande escándalo na súa época pola súa orixinalidade en contraste cos prototipos académicos da súa época.

Bodegón de Courbet. Realismo Bodegón de Cezánne. Post-Impresionismo

Influencias que tiveron os Impresionistas

• Os avances técnicos da óptica e a fotografía.

Bailarinas. Degas

• As estampas xaponesas.

Características máis significativas do Impresionismo

• A Luz: – É a verdadeira protagonista do cadro. Gracias ao

seu estudo, os contornos das figuras, dos paisaxes, etc. desdebúxanse, aparecen difuminados.

– Os impresionistas pretendían mostrar no cadro a propia luz, non un obxecto bañado por determinada luz.

– Un exemplo o temos na famosa serie da Catedral de Rouen de Monet, na que debuxa o mesmo obxecto en diferentes momentos do día e en diferentes estacións, para captar a luz de cada instante, non o obxecto en sí.

MONET

• A Pincelada: – É máis rápida que nos movementos pictóricos

anteriores e cargada de materia pictórica.– Adoita utilizar cores puras que reparte no cadro a

través de pinceladas curtas.• Os pintores impresionistas adoitan pintar ao

plain air ou aire libre para tratar de captar un momento concreto, posto que un mesmo obxecto pode variar dependendo do momento do día ou da estación no que se pinte. De aí a preferencia dos impresionistas por pintar paisaxes.

• O encadre das pinturas impresionistas é orixinal, querendo, nalgunhas ocasións, recordar aos encadres cinematográficos.

Pintores e escultores do Impresionismo

• Manet, precedente deste movemento.

• Monet.

• Pissarro.• Renoir.

• Degas.

• Rodin.

RENOIR PISARRO

DEGAS

RODIN

MANET: Fusilamento de Maximiliano

POSIMPRESIONISMO

Orixes: No campo da pintura, a vía innovadora

impresionista foi continuada por uns pintores que todavía se alonxaron un pouco máis da tradición imperante, os postimpresionistas.

Foron considerados os “artistas malditos”, os incomprendidos, sen embargo, a pesares de non ter o éxito esperado na su época, o seu traballo cobra importancia porque anuncia os novos caminos que tomará a arte do século XX.

› Pintores destacados Vicent Van Gogh

Utilizou a pintura como un medio de expresión das súas pasións e impulsos personais, o que se reflexa nun tipo de pintura que mostra a súa grande axitación interior.

Foi o precursor do expresionismo.

RETRATO DO DR. GACHET, 1890

OS XIRASOIS, 1888

TERRAZA DO CAFÉ DA PLACE DU FORUM EN ARLÉS POLA NOITE, 1888

A NOITE ESTRELADA, 1889

aul Gauguin Rechazou a civilización occidental e refuxiouse nas

exóticas illas do Pacífico, nas que pintou obras cheas de cor que non reflexan tanto a realidade como o paraíso perdido que el buscaba.

¿De dónde venimos? ¿Qué somos? ¿Adónde vamos?, 1897

Area, Area, 1892 Ta Matete, 1892

› Outros autores postimpresionistas…

PAUL CÈZANNE

TOULOUSE-LAUTREC