Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO...

132
1

Transcript of Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO...

Page 1: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

1

Page 2: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

2

Abereen eskolaAspaldi-aspaldi, animaliek ere bazekiten berba egiten. Azeriak ume txikien modura, zer edo zer bereganatzeko. Lehoiak harro-harro, denen nagusi zela agertzeko. Behiak, apal eta mantso, esnea ez garrazteko. Ahuntzak eta ardiak duora, beeeeheaan ala goiaaan, non zeuden adierazteko...

Aldi hartan, animalia guztiak bizi ziren elkarrekin eta gehienetan ondo konpontzen ziren. Hala ere, tarteka, iskanbilaren bat edo beste sortzen zen beraien artean, batik bat, jana lortzeko orduan.

Handiek indarra erabiltzen zuten irabazteko. Txikiek, indarrik ezean, argudioa, trebezia, jokoa, jolasa...

Izan ere, animaliek kontu ugari sortu izan baitute beti, bizirauteko.

Kontu horiei alegia deitzen zaie.

Alegiak, animalien ipuinak.

Alegiak, abereen eskola.

Page 3: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

3

Page 4: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

I zena :

Ab i zenak:

He lb idea :

He r r ia :

Te lefonoak: E t xekoa :

Sake la koa :

I kastetxea:

Ma i la :

4

nire datuak

Page 5: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

moztu

Moztu i r ud i z o raga r r i hau p unt u txoeta t i k .

5

Alde bietatik plastifikatu eta goiko aldean egiozu zulotxo bat. Hari bat sartu zulotik eta lotu agendarekin. Markatzaile aparta izango duzu!

Page 6: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

6

Page 7: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

ordutegia

7

B A Z K A L O R D U A

BARIKUAEGUENAORDUA ASTELEHENA MARTITZENA EGUAZTENA

Page 8: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

egutegia 2013

8

04 apiri la1 2 3 4 5 6 78 9 10 1 1 12 13 14

1 5 16 17 18 19 20 2122 23 24 25 26 27 2829 30

07 garagarrila/uztaila1 2 3 4 5 6 78 9 10 1 1 12 13 14

1 5 16 17 18 19 20 2122 23 24 25 26 27 2829 30 31

jaiak: Elorrio (4), Sopuerta (26)

1 0 urria1 2 3 4 5 6

7 8 9 10 1 1 12 1314 1 5 16 17 18 19 2021 22 23 24 25 26 2728 29 30 31

06 bagila/ekaina1 2

3 4 5 6 7 8 910 1 1 12 13 14 1 5 1617 18 19 20 21 22 2324 25 26 27 28 29 30

jaiak: Muzkiz (24), Mundaka (29), Munitibar (29)

09 iraila1

2 3 4 5 6 7 89 10 1 1 12 13 14 1 5

16 17 18 19 20 21 2223/30 24 25 26 27 28 29

jaiak: Artzentales (2), Galdames (2), Bermeo (16), Karrantza Harana (18), Gordexola (26)

1 2 abendua1

2 3 4 5 6 7 89 10 1 1 12 13 14 1 5

16 17 18 19 20 21 2223/30

24/31 2 5 26 27 28 29

0 1 urtarrila1 2 3 4 5 6

7 8 9 10 1 1 12 1314 1 5 16 17 18 19 2021 22 23 24 25 26 2728 29 30 31

03 martia/martxoa1 2 3

4 5 6 7 8 9 101 1 12 13 14 1 5 16 1718 19 20 21 22 23 2425 26 27 28 29 30 31

02 zezeila/otsaila1 2 3

4 5 6 7 8 9 101 1 12 13 14 1 5 16 1718 19 20 21 22 23 2425 26 27 28

05 maiatza1 2 3 4 5

6 7 8 9 10 1 1 1213 14 1 5 16 17 18 1920 21 22 23 24 25 2627 28 29 30 31

jaiak: Ortuella (17), Erandio (30)

08 abuztua1 2 3 4

5 6 7 8 9 10 1 112 13 14 1 5 16 17 1819 20 21 22 23 24 2526 27 28 29 30 31

jaiak: Lanestosa (5), Gueñes (10), Turtzioz (16)

1 1 zemendia/azaroa1 2 3

4 5 6 7 8 9 101 1 12 13 14 1 5 16 1718 19 20 21 22 23 2425 26 27 28 29 30

Etxebarria eta Sukarrietako jaiak

jaiak: Zalla (7), Zierbana (15), Balmaseda (23), Muxika (28)

Page 9: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

egutegia 2014

9

04 apiri la1 2 3 4 5 6

7 8 9 10 1 1 12 1314 1 5 16 17 18 19 2021 22 23 24 25 26 2728 29 30

07 garagarrila/uztaila1 2 3 4 5 6

7 8 9 10 1 1 12 1314 1 5 16 17 18 19 2021 22 23 24 25 26 2728 29 30 31

Elorrioko jaiak

1 0 urria1 2 3 4 5

6 7 8 9 10 1 1 1213 14 1 5 16 17 18 1920 21 22 23 24 25 2627 28 29 30 31

06 bagila/ekaina1

2 3 4 5 6 7 89 10 1 1 12 13 14 1 516 17 18 19 20 21 22

23/30 24 25 26 27 28 29

jaiak: Muzkiz (24), Mundaka (29), Munitibar (29), Gueñes (29)

09 iraila1 2 3 4 5 6 78 9 10 1 1 12 13 141 5 16 17 18 19 20 2122 23 24 25 26 27 2829 30

jaiak: Artzentales (2), Galdames (2), Bermeo (8), Sopuerta (8), Karrantza Harana (18), Gordexola (26)

1 2 abendua1 2 3 4 5 6 78 9 10 1 1 12 13 141 5 16 17 18 19 20 2122 23 24 25 26 27 2829 30 31

0 1 urtarrila1 2 3 4 5

6 7 8 9 10 1 1 1213 14 1 5 16 17 18 1920 21 22 23 24 25 2627 28 29 30 31

03 martia/martxoa1 2

3 4 5 6 7 8 910 1 1 12 13 14 1 5 1617 18 19 20 21 22 23

24/3 1 2 5 26 27 28 29 30

02 zezeila/otsaila1 2

3 4 5 6 7 8 910 1 1 12 13 14 1 5 1617 18 19 20 21 22 2324 25 26 27 28

05 maiatza1 2 3 4

5 6 7 8 9 10 1 112 13 14 1 5 16 17 1819 20 21 22 23 24 2526 27 28 29 30 31

Ortuellako jaiak

08 abuztua1 2 3

4 5 6 7 8 9 101 1 12 13 14 1 5 16 1718 19 20 21 22 23 2425 26 27 28 29 30 31

jaiak: Lanestosa (5), Erandio (28)

1 1 zemendia/azaroa1 2

3 4 5 6 7 8 910 1 1 12 13 14 1 5 1617 18 19 20 21 22 2324 25 26 27 28 29 30

Etxebarria eta Sukarrietako jaiak

jaiak: Zalla (6), Zierbana (15), Balmaseda (23), Muxika (27)

Page 10: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

Irailean, hilari izena ematen dion iratze landareaz gain, maha-tsa ere puri-purian egoten da eta horrexegatik aukeratu dugu Bizenta Mogelen Ipuin onak liburuko alegia hau.

Mahatsarekin batera, alegia edo fabula honetako protagonis-ta nagusia azeria da. Eta azeriak berbetan daki, eta amorratu egiten da ezin duelako mahatsik harrapatu eta, azkenean, egoeraz hausnartu on-doren, erabaki bat hartzen du: mahatsak heldu arte itxarotea. Azeriak pertsona bat balitz bezala jokatzen du, alegiak edo fabulak pertsonaia-tzat animaliak dituen ipuin laburrak direlako.

Zergatik ez duzu komiki bat egiten Azeria eta mahatsak alegiako egoera-rekin? Geuk lagunduko dizugu:

• Aurkezpena. Mahats-landare bat mahats mordo batekin. Ondoan, azeria, begira.

• Korapiloa. Azeriak mahatsa hartu nahi.• Nahia lortzeko bideak. Azeria landarera igo eta jauzi.• Ezinak sortarazten duen emozioa. Azeria amorratuta.• Hausnarketa eta ondorioa. Mahatsak heltzen utzi eta azeriak

alde, buztana harro, burua tente.

Azeria eta mahatsakBIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI XXXIV

Heldu zen azeria mahats-landare bat horman itsatsita zeukan horma baten ondora. Ikusi zituenean ale mordo ederki helduak, haiek jateko gogo bizia etorri zitzaion. Hasi zen ba aztertzen nondik igo zitekeen mahats mordoak zeuden tokiraino. Ezin, ordea, igobide onik aurkitu:

-Landaratik igoko naiz.

Mahatsaren adartxoak hain ziren argalak eta sendotasun gabeak, zerbait igo orduko, erortzen zen lurrera.

Hura zen amorrua, mordo ederrak begien aurrean, eta ezin hartu!

Azkenean, baina, zera esan zuen bere ezinaren estalgarritzat:

-Mordo horiek ez dira oraindik ondo heldu. Kalte egingo lidake jango banitu. Beraz, hobe hortxe uztea.

Page 11: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

iraila09

Page 12: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

12

Beharrak ontzen ditu mahatsak.

4EGUAZTENA

Sasoiak helduko ditu mahatsak.

3MARTITZENA

Udaberrian makatza (madaria), udagoienean mahatsa.

2

26 27 28 29 30 31 12 3 4 5 6 7 89 10 1 1 12 13 14 1 5

16 17 18 19 20 21 2223 24 25 26 27 28 2930 1 2 3 4 5 6

ASTELEHENA

iraila 09

Artzentalesko eta Galdamesko jAIAK

Page 13: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

13

5

6

7

8

Ale bat, ale bi, hiru ale,ale mordoa,eta, zapalduz gero,ardoa.

BARIKUA

Mahatsondo onakmahats ona.

ZApATUA

I largi berriz ez pika belarrik.

EGUENA

Behin azeria, plaust, jausi zensasi gainetik salto egitean. Ai ene!

DOMEKA

IRETARGI BARRIA

Page 14: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

14

Azeria, bere ziloan nagusi.

11EGUAZTENA

Azeri zaharrari ilea joan eta buztana soildu,

baina larrua gelditu.

10MARTITZENA

Azeri zaharragoizean goiz lanean.

ASTELEHENA

9

iraila 0926 27 28 29 30 31 12 3 4 5 6 7 89 10 1 1 12 13 14 1 5

16 17 18 19 20 21 2223 24 25 26 27 28 2930 1 2 3 4 5 6

Page 15: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

15

12

13

14

15

Azeria dotore agertugatik, beti azeri.

BARIKUA

Azeria eta otsoa, auzo batekoak.

ZApATUA

Eguzkia eskuan eta ilargia nahi.

EGUENA

Azeriakjaiotzatik buztana harro.

DOMEKA

ILGORA

Page 16: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

16

Azeriak buztana berekin.

18EGUAZTENA

Azeriaren umea azerikume.

17MARTITZENA

Azeriakkastatik buztana gorri.

ASTELEHENA

16

iraila 0926 27 28 29 30 31 12 3 4 5 6 7 89 10 1 1 12 13 14 1 5

16 17 18 19 20 21 2223 24 25 26 27 28 2930 1 2 3 4 5 6

BermeokojAIAK

Karrantza HaranakojAIAK

Page 17: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

17

19

20

22

Txurruku murruku ,azeriak gazta harrapatu!

BARIKUA

Azeri(a)kisatsa luze.

ZApATUA

I largia gazta handi bat da zeruan,

azeria berari begira ari da, adi.

EGUENA

Bi eta bi, hogeita bi.Azeriak be badaki!

DOMEKA

Udazkena 21

IRETARGI BETEA

Page 18: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

18

Zakurrik ez den tokian, azeria nagusi.

25EGUAZTENA

Azeri zaharrak tranpan txiza.

24MARTITZENA

Azeriak artea hedatu eta bere buztana hartu.

ASTELEHENA

23

iraila 0926 27 28 29 30 31 12 3 4 5 6 7 89 10 1 1 12 13 14 1 5

16 17 18 19 20 21 2223 24 25 26 27 28 2930 1 2 3 4 5 6

Page 19: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

19

26

27

28

29

Udazken goizeanIlargia keinuka niri.

BARIKUA

Ardo mardo, kin, kin, kin,

gauza bakoitza bere denborarako.

ZApATUA

Azeri-ezkontza: eguzkia eta euria

batera.

EGUENA

Don don kikil ikon,bran brutx pon!Azeriak mahatsondori hor konpon!

DOMEKA

ILBEHERA

GordexolakojAIAK

Page 20: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

Hilabete honetan amaitzen da baserritarrentzako nekazal ur-tea. Beraz, batzuen ustez, urri hila izango da, hau da, hilabete eskasa.

Demagun animaliak ere, inguruetako eskasiari erreparaturik, janari bila hasi direla, goiko alegian bezala.

Ausartzen zarete bertako egoera antzezten? Ea:

1. ekitaldia. 1. eszena: behia, ahuntza eta ardia, batzartuta, negurako jana ze-

lan lortu pentsatzen.

2. eszena: lehoia ertz batetik dena ikusten eta dena entzuten.

3. eszena: lehoiak hiru lagunei proposatu elkarrekin ehizan egi-tea eta besteek, hobe beharrez, onartu.

2. ekitaldia.eszena: basahuntza ehizatu denen artean.

3. ekitaldia. 1. eszena: lehoiak ehiza banatu eta besteak isilik, lehoiaren beldur.2. eszena: ZEUOK ASMATU AMAIERA

Lehoia, behia, ahuntza eta ardiaBIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV

Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen zena elkarren artean banatzeko eta, basoan zebiltzala, harrapatu zuten basahuntz bat. Lehoiak dio, astiro-astiro:

-Abere guztien buru eta nagusi naizen aldetik, laurden bat zor zait. Bi-garren laurdena ere neuri dagokit, sendoena naizelako. Hirugarrena ere ezingo dit inork kendu, zuek baino arinago ibil i naizelako; nigatik izan ez balitz, ihes egingo zizuen basahuntz honek. Laugarrenari ukitzen dionak, berriz, jakin beharko du bere etsai izango nauela.

Beldurrak isildu zituen beste hirurak.

Hurrengoan ez zuten bat egingo lehoi sendo eta harroarekin.

Page 21: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

urria10

Page 22: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

22

Beldurtiak bidean lehoia aurkitu zuen.

2EGUAZTENA

Beldurra, lagun makurra.

1MARTITZENA

Azeriaren buztanarihaizeak eragin.Klin!

30ASTELEHENA

30 1 2 3 4 5 67 8 9 10 1 1 12 13

14 1 5 16 17 18 19 2021 22 23 24 25 26 2728 29 30 31 1 2 3

10urria

Page 23: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

23

3

4

5

6

Batzuetan ardi eta bertzetan bildots.

BARIKUA

I lunpean begiak diz-diz.

ZApATUA

Lanik errazena, agintzea.

EGUENA

Sei, korta bete behi.

DOMEKA

IRETARGI BARRIA

Page 24: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

24

Artzain onak ardiak maite.

9EGUAZTENA

Behi zaharrak pausu segurua.

8MARTITZENA

Behi beltzak esne zuria.

7ASTELEHENA

30 1 2 3 4 5 67 8 9 10 1 1 12 13

14 1 5 16 17 18 19 2021 22 23 24 25 26 2728 29 30 31 1 2 3

ZallakojAIAK

10urria

Page 25: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

25

10

11

12

13

Amaraunetik zintzilikilgora;igitaiz moztu du denbora.

(X. Olaso)

BARIKUA

Hamabi, gure behiak nabari.

ZApATUA

Artzain asko, ardiak gose.

EGUENA

Elorri beltza lil i, ardia bizi; elorri zuria lil i, behia bizi.

DOMEKA

ILGORA

Page 26: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

26

Ardi beltzik gabeko artalderik ez.

16EGUAZTENA

Belarrak ardiari, «Goian goxo»; ardiak belarrari, «Bertan goxo».

15MARTITZENA

Inor ez da ikasia jaiotzen,arraxinolet, marraxinolet,kirun, karun, pek!

14ASTELEHENA

30 1 2 3 4 5 67 8 9 10 1 1 12 13

14 1 5 16 17 18 19 2021 22 23 24 25 26 2728 29 30 31 1 2 3

ZierbenaEGUNA

10urria

Page 27: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

27

17

18

19

20

Amaraunetik zintzilikilbetea:ilbetea, ordu zurien ordulariaala ordu ulergaitzena?

(X. Olaso)

BARIKUA

Lehoia ez da, gero,

leihoa!

ZApATUA

Harla-marla,kin-kuan-kin,portan zela,

porta min!

EGUENA

Lehoiak marru,behia muuutu.Ahuntzak ardiari beeeekokia zimurtu!

DOMEKA

IRETARGI BETEA

Page 28: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

28

Ardia ahuntzari ile eske:bekereke!

23EGUAZTENA

Ardi batek ez du artalderik egiten.

22MARTITZENA

Ahuntzak beti larrera.

21ASTELEHENA

30 1 2 3 4 5 67 8 9 10 1 1 12 13

14 1 5 16 17 18 19 2021 22 23 24 25 26 2728 29 30 31 1 2 3

Balmasedako jAIAK

10urria

Page 29: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

29

24

25

26

27

Kito, ahuntza larrean ito.

BARIKUA

Amaraunetik zintzilikilbehera:

orduak badoaz aurrera.

(X. Olaso)

ZApATUA

Ardi bat doan bidetik,denak.Beeee!

EGUENA

Adiskideak errazago konta daitezkeardiak baino.

DOMEKA

Euskadiko eguna

ILBEHERA

Page 30: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

30

Ardiak balaka,ahuntzak bekereke,animalia guztiakukuiluan jo eta ke.

(X. Olaso)

30EGUAZTENA

Ardi galdua atzeman daiteke; aldi galdua ez.

Ez, horixe!

29MARTITZENA

Aldeko arkumea hobea da urrutiko ardia baino.Binbili, bonbolo!

28ASTELEHENA

1030 1 2 3 4 5 6

7 8 9 10 1 1 12 1314 1 5 16 17 18 19 2021 22 23 24 25 26 2728 29 30 31 1 2 3

MuxikakojAI LOKALA

urria

Page 31: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

31

31

1

2

3

Txirrita kantatzen, inurria garraiatzen.

BARIKUA

Txitxarra txirrikari,tzirri, tzirri, kitzirri.

(Oxobi)

ZApATUA

Ardi bakarrak nonahi belarra,

nonahi jana,belarra badabarra-barra!

EGUENA

Aldi berriak eta iretargi berriak berdin:argirik ez, oraindik, baina erabat bizirik.

DOMEKA

IRETARGI BARRIA

Page 32: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

Inurria eta txitxarraNeguko egunetan inurriak gari ale lurpean gordeak ateratzen zituen eguz-kitara, barrunbean gehiegi ezkutaturik ustel ez zitezen. Ikusi zuen honetan txitxarra soinulariak eta jana eskatu zion. Inurriak, ostera, erantzuten dio:

-Laztana, zer egin duzu udan negurako jangarria bildu gabe?

Eta txitxarrak, berriz:

-Udan ez dut astirik izan beharra egiteko. Herririk herri eta bazterrik bazter ibil i naiz soinua jotzen.

-Ederki -esaten dio, orduan, inurriak- . Soinuarekin uda zabala olgetan igaro baduzu, igaro orain negua dantzan.

Hilabete hau haziarekin lotuta dago. Horregatik deitzen zaio aza-roa (hazi aroa) edota hazila. Garia ere hilabete honetan ereiten da. Orri-erorte, gari ereite esaten da.

Ipuin edo alegia honetako inurriak gari aleak gorde zituen lurpean bere garaian eta bi gauza lortu ditu: bat, negurako jana eta bi, ale batzuk lur-pean utzita edo ereinda, udarako garia. Txitxarrak, berriz, soinua jotzen igaro zuen uda osoa eta orain ez du zer janik.

Imajinatu, ordea, inurriak proposamen hau egiten diola:

“Gariari buruzko asmakizun bat kantatu eta bi ale emango dizkizut: bata oraintxe jateko eta bestea lurpean ereiteko”.

Imajinatu, orain, zeu zarela txitxarra hori. Sortu asmakizuna eta kantatu inurriari, bikoteka jarrita:

KANTATZEKO MODUKO ASMAKIZUNA (erantzuna: garia)

Errepika: Dakienak badaki, ez dakienak baleki…

Lehen bertsoa: koloreari buruzko datu batBigarren bertsoa: tamainari buruzko pista batHirugarren bertsoa: noiz erein, noiz batu Laugarren bertsoa: zertarako balio duen, zer egin dezakegun be-

rarekin

Errepika: Dakienak badaki, ez dakienak baleki…

Page 33: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

1 1

AZAROA-HAZILAzemendia

Page 34: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

34

Gari gaineko txoriak goserik ez.

6EGUAZTENA

Ezkur urte, gari urte

5MARTITZENA

Atxia mutxia, kolori pan, nire semea errotan.

4ASTELEHENA

AZAROA-HAZILA

28 29 30 31 1 2 34 5 6 7 8 9 101 1 12 13 14 1 5 16 1718 19 20 21 22 23 2425 26 27 28 29 30 1

1 1zemendia

Page 35: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

35

7

8

9

10

Garia da irinarinola haria soinekoari.

BARIKUA

Batzuk garia, beste batzuk

errota-harria.

ZApATUA

Inurria be kontra baino, alde hobe.

EGUENA

Nahiz gari nahiz galtzu,emana bada isil ik hartu.

DOMEKA

ILGORA

Page 36: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

36

Garia da belarrik gozoena.

13EGUAZTENA

Garia ez da gero garoa.

12MARTITZENA

Garia lokatzan eta artoa hautsetan.

11ASTELEHENA

28 29 30 31 1 2 34 5 6 7 8 9 101 1 12 13 14 1 5 16 1718 19 20 21 22 23 2425 26 27 28 29 30 1

AZAROA-HAZILA

1 1zemendia

Page 37: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

37

14

15

16

17

Izotz urte, gari urte.

BARIKUA

Lastorik gabe,garirik ez.

ZApATUA

Ez eman irinikgaririk ez duenari.

EGUENA

Zemendiko ilargia da argiena.

DOMEKA

IRETARGI BETEA

Page 38: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

38

Hazila hotz, negua motz; hazila bero, negua gero.

20EGUAZTENA

Hosto-irtete, arto ereite; hosto-erortze, gari-ereite.

19MARTITZENA

Hazileko ortzia, neguko eguzkia.

18ASTELEHENA

28 29 30 31 1 2 34 5 6 7 8 9 101 1 12 13 14 1 5 16 1718 19 20 21 22 23 2425 26 27 28 29 30 1

AZAROA-HAZILA

1 1zemendia

Page 39: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

39

21

22

23

24

Ereiteko, abenduko hautsak baino azaroko lohiak hobe.

BARIKUA

-Zer moduz Maria? -Kutxan garia.

ZApATUA

Azaro, azaro, erein eta itxaro.

EGUENA

Pittin pittinka, aleak kutxatik hanka.

DOMEKA

Page 40: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

40

Hazi gaiztoa, bera jaiotzen.

27EGUAZTENA

Atzoko hazia ez da biharko uzta.

26MARTITZENA

I lberriko alea lastotsu, ilbeherakoa burutsu.

25ASTELEHENA

28 29 30 31 1 2 34 5 6 7 8 9 101 1 12 13 14 1 5 16 1718 19 20 21 22 23 2425 26 27 28 29 30 1

ILBEHERA

AZAROA-HAZILA

1 1zemendia

Page 41: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

41

28

29

30

1

Azaroa hotz, negua motz.

BARIKUA

San Andres, erdian trabes,

goizean zemendia baina iluntzean ez.

ZApATUA

Zu etxerako, garirik ez den

urterako.

EGUENA

Adiskide onekin orduak labur.

DOMEKA

Etxebarria eta SukarrietakojAIAK

Page 42: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

Hilabete hau hotzaro lez ezagutu izan da, hotzaren hilabetea dela-ko, eta baita lotazila modura ere, hazia lo dagoelako. Gaur egun,

ordea, abendu izena da gehien erabiltzen dena urteko azken hilabete hau izendatzeko.

Abenduaren aurreko hilabeteetan esan dugunez, alegia fikziozko kontakizun bat da, irakaspen bat gorderik duena eta animaliak protagonista dituena.

Halaber, zaindu beharreko betekizun bat egozten zaie alegiei: irakastea, baina atsegin emanez.

Lehoia eta sagua izeneko alegia honek zer irakasten digu?1. erantzuna. Lehoiaren ustez:2. erantzuna. Saguaren ustez:3. erantzuna. Zure ustez:

Lehoia eta saguaBIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI XII

Lehoia lotan zegoela, mendi baten erriberan, hurreratu zitzaizkion sagu aldra bat eta horietako ausartena bizkarrera igo zitzaion. Sagua ohartu zenean noren gainean zegoen eta nolako arriskua zegoen, barkazioa es-katu zion lehoiari, arren gaitzik ez egiteko, ez zitzaiola igo asmo txarrez.

Lehoiak bazekien berari buruz txarto esaka ariko zirela bere atzapar bortitzak sagu bat apurtzen erabiltzen bazituen. Laga zion, bada, joaten saguari. Saguak esan zion:

-Lehoi prestua, esker handiak ematen dizkizut gaitzik gabe bidaltzen nau-zulako; hemen eta nonahi egongo naiz zuri on egiteko, ezertan ahal badut.

Egun batzuen ondoen, erori zen lehoia prestatu zioten lakio baten. Iku-si zuenean bere burua katigu, orroka hasi zen. Aipatu dugun sagutxoak entzun zituen orroak eta baita ezagutu ere: berari on egin zion lehoia estutasunean zegoen. Hurreratu zitzaion ikusteko zer zen eta esan zion:

-Nire ongile prestua, ez larritu. Neuk aterako zaitut arrisku honetatik. Ez daukat ahaztuta zer hitz eman nizun.

Sagutxoa lokarri sendoetara igo zen. Eta, tiki-tiki, hortzekin sokak urratu zituen. Lehoiak, aske, esaten dio:

-Zorioneko ordua, zeinean entzun nituen zure eskariak eta laga nizun joaten gaitzik egin gabe. Zein prestu eta hitz onekoa zaren, txikia izan arren!

Page 43: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

12

abendua

Page 44: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

44

Asko balio du indarrak,gehiago buru azkarrak.

4EGUAZTENA

Gauerdian ilargi bila?Euskarak emango dizu gaur argia!

3MARTITZENA

Hara bi: bata zu eta bestea ni.

2ASTELEHENA

abendua 12

IRETARGI BARRIA

25 26 27 28 29 30 12 3 4 5 6 7 89 10 1 1 12 13 14 1 5

16 17 18 19 20 21 2223 24 25 26 27 28 2930 31 1 2 3 4 5

Euskararen eguna

Page 45: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

45

5

6

7

8

Abendua jai huts eta gau huts.

BARIKUA

Bakoitzari berea,eta beti adiskide.

ZApATUA

Adiskidea egin,ez behar duzunean,

bai behar duzunerako.

EGUENA

Emaile ona bazara, adiskide faltarik ez duzu izango.

DOMEKA

Page 46: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

46

Ondasunik handiena: adiskide ona.

11EGUAZTENA

Anitz daki saguak, baina haboro katuak.

10MARTITZENA

Ez dago ilargia betibere betean.

9ASTELEHENA

abendua 1225 26 27 28 29 30 12 3 4 5 6 7 89 10 1 1 12 13 14 1 5

16 17 18 19 20 21 2223 24 25 26 27 28 2930 31 1 2 3 4 5

ILGORA

Page 47: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

47

12

13

14

15

Santa Luzi:gaua moztu etaeguna hazi.

BARIKUA

Sagu bakoitzak bere zuloaren berri badaki.

ZApATUA

Ezkur urtea, sagu urtea.

EGUENA

Solaskide ona,adiskide ona.

DOMEKA

Page 48: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

48

Egiazko laguna betiko.

18EGUAZTENA

Eguerdian ase eta arratsaldean bete.

17MARTITZENA

Lagun asko baino, adiskide on bat hobe.

16ASTELEHENA

abendua 1225 26 27 28 29 30 12 3 4 5 6 7 89 10 1 1 12 13 14 1 5

16 17 18 19 20 21 2223 24 25 26 27 28 2930 31 1 2 3 4 5

IRETARGI BETEA

Page 49: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

49

19

20

22

Ongileaklagun asko.

BARIKUA

Abendu txuri (elurtsua),ez ardi eta ez axuri.

ZApATUA

Ematen baduzu, lagunik ez duzu faltako.

EGUENA

Ez txantxetan, ez zinez, lagunaren lepotik barrerik ez.

DOMEKA

Negua 21

Page 50: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

50

Eguberri berri, saguak katuari zirri-mirri.

25EGUAZTENA

Adiskide handi hori:nahi duzunean,

gure etxera etorri!

24MARTITZENA

Adiskide ona aurkitzea baino, astoa adarrekin aurkitzea errazago.

23ASTELEHENA

abendua 1225 26 27 28 29 30 12 3 4 5 6 7 89 10 1 1 12 13 14 1 5

16 17 18 19 20 21 2223 24 25 26 27 28 2930 31 1 2 3 4 5

ILBEHERA

Olentzero

Eguberri

Page 51: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

51

26

27

28

29

Eguberri ondorengo lehenbi-ziko sei egunak nolako, hurrengo urteko lehenbiziko sei hilabeteak halako.

BARIKUA

Osasuna eta bakea, zorion betea.

ZApATUA

Eguberritan ilbehera, inauteriz ilberri.

EGUENA

Adiskide ona premia orduan ezagutzen da.

DOMEKA

Inuxente eguna

Page 52: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

Hilabete honen esanahia “urte” eta “hil” berbetan daukagu, hau da, “urtarrila = urteko hila”, urteak dakarren lehenengo hilabetea.

Dena dela, izotzila edo ilbeltza ere deitzen zaio, izotza lagun, urtarrila be-netan hilabete beltza dugulako: lurra beltz dago, fruiturik eta landarerik ez dagoelako, eta eguna ere nahiko beltza izaten da gauak oraindik oso luzeak direlako.

Egunak hotzak eta ilunak izan arren, demagun igelak eta idiak bat egin dute-la, gaur eguerdian, zelai batean.

Alegiako igela idiaren inbidiaz, haizez puztu da, leher egiteraino.

Baina, atzera eginez, demagun, guk idia izateko aukera eman diogula igelari. Eta, halaber, igela izateko aukera, idiari.

Idatzi zerrenda banatan, zer ohitura aldatu beharko lukeen pertsonaia bakoitzak izaera berriaz jabetzeko:

Igela eta idiaBIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI XXII I

Igelak ikusi zuen behin idi bat guzia loditu eta gizen eginda zebilela zelaiko larrean, eta begitandu zitzaion bera ere hazi eta gizendu zitekeela idi hura bezala bere azal eta larru zimurra betetzen bazuen nolabait. Hasi zen bada puztu eta haizez harrotzen bere larrua, eta jarri zitzaion buruan hazi zela asko, eta galdetu zien bere umeei ea idia beste ote zen. Erantzuten diote ezetz, gutxiagoaz ere. Puztuagoa egin zen berriz, puxika bat balitz bezala. Puzka eta indarka zebilela, horra non eztanda edo leher egin zuen larrua etenda.

Janariari dagokionezLo egiteko lekuari dagokionezLagunei dagokienezIbiltzeko moduari dagokionezLanari dagokionezAisialdiari dagokionezLarruazalari dagokionezBerba egiteko moduazGorputzaz…

Idia izan nahi duen igelak

Igela izan nahi duen idiak

Page 53: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

01

urtarrilaIZOTZILA, ILBELTZA

Page 54: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

54

Urtarril eta abendu,idiak idia aurkitu.

1EGUAZTENA

Urte zaharra bukatzean, sagu-zaharra burruntzian.

31MARTITZENA

Auzo onaadiskide ona.

30ASTELEHENA

urtarrila 01

IRETARGI BARRIA

30 3 1 1 2 3 4 56 7 8 9 10 1 1 12

13 14 1 5 16 17 18 1920 21 22 23 24 25 2627 28 29 30 31 1 2

IZOTZILA, ILBELTZA

Urte berri

Page 55: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

55

2

3

4

5

Ehun idik lanean baino, igelak kroaka zarata handiago.

BARIKUA

Igela haserreturik ere, urmaelari ez zaio axola.

ZApATUA

Txurrut bat, txurrut bi; konturatzeke zilipurdi.

EGUENA

Idirik gabe ere, gurdia aldapan beherantz.

DOMEKA

Page 56: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

56

I largiak ere gorabeherak.

8EGUAZTENA

Gaztetan idi bat adarrez aurre jan.

7MARTITZENA

Idi txikiak adar handi, gizon txikiak marru handi.

6ASTELEHENA

urtarrila 0130 3 1 1 2 3 4 5

6 7 8 9 10 1 1 1213 14 1 5 16 17 18 1920 21 22 23 24 25 2627 28 29 30 31 1 2

IZOTZILA, ILBELTZA

ILGORA

Errege eguna

Page 57: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

57

9

10

11

12

Zuzen doan idiari, akuilurik ez.

BARIKUA

Idi zaharrak pausu (urrats) segurua.

ZApATUA

Idi berari adar ondora,hakio!

EGUENA

Idiak igandean lanik ez.

DOMEKA

Page 58: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

58

Igela kerra kerra, eguraldi ederra.

15EGUAZTENA

Inbidi hutsa, zakurraren putza.

14MARTITZENA

Idiak eta mandoak lanean ari ziren garaian, txiza geldirik egiteko den-bora eskatu zuten.

13ASTELEHENA

30 3 1 1 2 3 4 56 7 8 9 10 1 1 12

13 14 1 5 16 17 18 1920 21 22 23 24 25 2627 28 29 30 31 1 2

urtarrila 01

IZOTZILA, ILBELTZA

Page 59: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

59

16

17

18

19

Ehun idik garraioan bainoigelak saltoka iskanbila gehiago.

BARIKUA

Idiak nora, gurdia hara.

ZApATUA

-Ilargi amandrea, zeruan ze berri?

-Zeruan berri onak orain eta beti.

EGUENA

Idi mantsoa helmugari so.

DOMEKA

IRETARGI BETEA

Page 60: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

60

Igelak idiari:-Nola duk tripa hori?

22EGUAZTENA

Idia, lodia,tripa jori joria,jakin bazka on

ez zen beldur meha.

(Otsobi)

21MARTITZENA

Igela,ergela,tripa zabal zabala,putzutik zegoenidi bati beha.

(Otsobi)

20ASTELEHENA

30 3 1 1 2 3 4 56 7 8 9 10 1 1 12

13 14 1 5 16 17 18 1920 21 22 23 24 25 2627 28 29 30 31 1 2

urtarrila 01

IZOTZILA, ILBELTZA

Page 61: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

61

23

24

25

26

Igela kroaka ilargi erdiari,idiaren inbidi.

BARIKUA

Idiak behar eta zintzarriak erosi?

Hi haiz hi!

ZApATUA

Idiak igelari:-Asma ezak hik!

EGUENA

Idi zaharrak ere, ondo janda deskantsuan egon ezkero,saltoka hasten dituk/n, gero!

DOMEKA

ILBEHERA

Page 62: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

62

Nagusiaren begiak gizentzen ditu idiak.

29EGUAZTENA

Hala balitz edo ez balitz,igelak idiaren azpitik

kili-kil i !

28MARTITZENA

Hala balitz edo ez balitz,idiak igelaren gainetiktxilipurdi!

27ASTELEHENA

30 3 1 1 2 3 4 56 7 8 9 10 1 1 12

13 14 1 5 16 17 18 1920 21 22 23 24 25 2627 28 29 30 31 1 2

urtarrila 01

IZOTZILA, ILBELTZA

Page 63: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

63

30

31

1

2

Klin-klon igelaerrekan kantari.

(X. Olaso)

BARIKUA

Tratuak adiskidetzen ditu txakurrak eta katuak.

ZApATUA

Gordeketan dabil ilargia izarrekin.

EGUENA

Bene-benetan, txakurra berbetan.

DOMEKA

IRETARGI BARRIA

Page 64: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

Hotzaren eraginez otsoak herrietara jaisten zirelako, hortik har-tuko luke izena urteko bigarren hilabete honek. Baina, leku as-

kotan, kataila ere deitu izan zaio otsailari, katuen hilabetea delako, eta katuak eta txakurrak elkarren inguruan ibiltzen direlako aukeratu dugu guk goiko alegia hau.

Alegietako pertsonaiek bata bestearengandik bereizten dituzten ezau-garri finko samarrak dituzte, pertsonaien indarrak eta adimenak muga-tutakoak. Adibidez, lehoia indartsua da, idia saiatua, katua iheskorra… Hala ere, ezaugarriak ezaugarri, pertsonaia bakoitzak egoera baten au-rrean nola jokatzen duen, horixe da aztertu behar duguna.

Esate baterako, katua eta txakurra etsaitzat hartu izan dira beti, baina, alegia honetan adiskide modura agertzen dira. Zer esan nahi du horrek? Ohituratzat hartzen diren gauza asko ez direla beti egia hutsa izaten.

Irudimena erabiliko dugu hori erakusteko. Ea:

1. Egin zerrenda bat etsaitzat hartzen diren animaliekin: txakurra eta katua, sagua eta katua, arranoa eta oiloa…

2. Marraztu bikote bakoitza egoera adiskidetsu eta baketsuan.

3. Zintzilikatu marrazkiok eskolako hormetan.

Zakurra eta katuaBIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. HITZ NEURTUAN, V

Zakur-katuak, nork sinetsi,zeuden behin erretilu batean,elkarrekin jaten bakeaneta ez ziren batere tximistu.Etxeko jaunak bertatikauzokoei, erakusteko zergatik,deiturik, abiatzen zaie esaten:-Nola ez dituzue ikustenetsai gogor bi baketurik

eta mahai batean elkarturik?Zakurra eta katua adiskide,balira bezala senide?Zer egin lezake ekanduaketa gauza batera ohiturak?Behazuna bera eztitu,gizon sutsua hoztu,haserre erraza bigundu,okerrena ere zuzendu.

Page 65: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

02

zezeilaOTSAILA

Page 66: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

66

Eguzkia, katuen zerua.

5EGUAZTENA

Lau, zakur zaharrak jango al hau!

4MARTITZENA

Txakurtxoa nora, katutxoa hara.

3ASTELEHENA

zezeila 0227 28 29 30 31 1 23 4 5 6 7 8 9

10 1 1 12 13 14 1 5 1617 18 19 20 21 22 2324 25 26 27 28 1 2

OTSAILA

Agate Deuna bezpera

Page 67: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

67

6

7

8

9

Txalo pin txalo, katutxoa mizpira gainean dago.

BARIKUA

Lekuan lekuan, txakurrak ortozik.

ZApATUA

Zoriona eta ilargia aldatuz doaz.

EGUENA

Beratzi, katuei narrua erazi.

DOMEKA

ILGORA

Page 68: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

68

Hamabi, zakurraren buztanak kana bi.

12EGUAZTENA

Otsailean katuak harro.

11MARTITZENA

Hamar, katu zaharra su bazterrean marmar.

10ASTELEHENA

zezeila 0227 28 29 30 31 1 23 4 5 6 7 8 9

10 1 1 12 13 14 1 5 1617 18 19 20 21 22 2324 25 26 27 28 1 2

OTSAILA

Page 69: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

69

13

14

15

16

I largia argi da, baina eguna beti egun.

BARIKUA

Xapi! esan zuenakatu barik geratu zen.

ZApATUA

Otsaila, zakur eta katuen hilabetea.

EGUENA

Domekan katuak bakarrik egiten du lan.

DOMEKA

IRETARGI BETEA

Page 70: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

70

Gizonak klink eta andreak klonk, etxe hartan katua ere lo konkor.

19EGUAZTENA

Katuak maite du etxea, zakurrak etxeko jabea.

18MARTITZENA

Geroko gordea, katuak jan.

17ASTELEHENA

zezeila 0227 28 29 30 31 1 23 4 5 6 7 8 9

10 1 1 12 13 14 1 5 1617 18 19 20 21 22 2324 25 26 27 28 1 2

OTSAILA

Page 71: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

71

20

21

22

23

Zakurra akabatuta, katuak zaunka.

BARIKUA

Maitasuna eta ilargia ez badira handitzen,

gutxitzen.

ZApATUA

Jaten duen lekuan egiten du zaunka txakurrak.

EGUENA

Otsondoko katua Parolan ehiztari, erne begiratzen dio leihoko gaztari.

DOMEKA

ILBEHERA

Page 72: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

72

Katuak mihiaz zauriak osatu.

26EGUAZTENA

Zakurrak ez du txakurkirik jaten.

25MARTITZENA

Zakurrak ez du katakumerik egiten.

24ASTELEHENA

zezeila 0227 28 29 30 31 1 23 4 5 6 7 8 9

10 1 1 12 13 14 1 5 1617 18 19 20 21 22 2324 25 26 27 28 1 2

OTSAILA

Page 73: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

73

27

28

1

2

Katua saguarentzat tigre, tigrearentzat sagu.

BARIKUA

Bai, ilargia zara zu, ilargi bete argitsu!

ZApATUA

Katuak mahai azpitik miau, zakurrak bortatik guau.

EGUENA

Baina erreketan harrapatzen,gaitz dira arranook!

DOMEKA

IRETARGI BARRIA

Page 74: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

Erromatarrek hilabete hau Marte gerraren jaungoikoari es-kaintzen zioten. Hortik bere izena.

Baina dena ez da gerra. Irakurri dugunez, otsaileko hotzaren ondoren hasten ei dira arranoak maitemintzen. Zeruan txiribuelta olgetariak egi-nez, zuzenean lurrerantz botatzen dira, kiao, kiao! oihuka. Horrela adi-tzera ematen dute lagun bila ari direla, eta harra eta emea elkartu ondo-ren, habia egiten dute.

Goiko alegian, arranoaren kumeak jaio dira, dagoeneko, eta azeriarenak ere bai, antza denez. Alegian ondo ikusten da oihaneko legea: handiak txikia jatearena.

Baina alegiak ipuinak direnez, demagun, hiru kume desberdin elkartu zaretela habia berberean, hau da, txita bat, arranokumea eta azeriku-mea, eta norbaitek lau arto garau eman dizkizuetela. Zelan banatuko zenituzkete?

Idatzi ehun berbako ipuin labur bana eta irakurri lagunen aurrean.

Arranoa eta azeriaBIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI VII I

Arranoak harrapatu zizkion behin azeriari leize baten zeuzkan kumeak. Ikusirik azeri azkarrak ezin ziola ezer egin arranoari, negarrez esan zion:

-Hegazti guztien errege zaren hori, nitaz erruki zaitez eta itzuli nire ku-meak. Zertarako eman guraso bati halako atsekabea?

Arranoak erantzun zion:

-Hago isilik, lapur zital hori! Zenbat aldiz harrapatu dizkiok hik oilo loka-tuari bere txitatxoak?

Arranoak bere habiara eraman zituen azeri kumeak, arrano kumeei jaten emateko. Azeriak, orduan, arranoaren kumeak zeuden arbolari su eman zion. Arranoak, orduan, ikusirik kumeak erre behar zizkiola, habia eta guzti, esaten dio azeriari:

-Azeri oker asmakaria, hire azkartasunari esker garaitu nauk. To hire kumeak.

Page 75: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

03

martiaMARTXOA

Page 76: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

76

Eta laugarren animalia hegalda dabilen arranoa bezalakoa zen.

5EGUAZTENA

Urtean behin da inauteri.

4MARTITZENA

Ezen nonahi baitira sarraskiak, hara bilduren dira arranoak.

3ASTELEHENA

martia 0324 25 26 27 28 1 23 4 5 6 7 8 9

10 1 1 12 13 14 1 5 1617 18 19 20 21 22 2324 25 26 27 28 29 3031 1 2 3 4 5 6MARTXOA

Inauteri

Page 77: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

77

6

7

8

9

Arranoak, usoak, enarak, maiz, laster eta gora hegaldatzen dira.

BARIKUA

I largipean emakume ahotsa entzungarri egin zen.

ZApATUA

Esperantza baitut arranoak, airean doanean,

bere umetara bezala, zuk ere enegana begia edukiko duzula.

EGUENA

Arrano aldra batek beren hegotzarren hotsarekin sartzen zieten izua behekoei.

DOMEKA

ILGORA

Emakume langilearen

eguna

Page 78: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

78

Hegaztietan hauek dira jan behar ez dituzuenak: arranoa, grifoina eta itsaso-arranoa.

12EGUAZTENA

Paganoek arranoa zeukaten

Jupiterren hegazti gogoko bezala.

11MARTITZENA

Arrano batek zuen erbi bat atzeman...

10ASTELEHENA

martia 0324 25 26 27 28 1 23 4 5 6 7 8 9

10 1 1 12 13 14 1 5 1617 18 19 20 21 22 2324 25 26 27 28 29 3031 1 2 3 4 5 6

MARTXOA

Page 79: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

79

13

14

15

16

Pago arbola bateko kopan zen aurkitzenarrano guztiz beldurgarri bat, harro benetan.

BARIKUA

Hegazti eta basapizti mota guziak maiz ondotik zituzten,

arranoak artaldearen ondotik bezala, inguruka.

ZApATUA

. . .Estutasun hartan, jaitsi zen arrano handi bat

eta honek miruaren arriskutik libro zituen...

EGUENA

I largi beteko ohorez,egun on zuri!

DOMEKA

IRETARGI BETEA

Page 80: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

80

-Bolu-bolutxu, zer duzu? -Hegaz dabil arranoa etabeldurrez nauzu.

19EGUAZTENA

Industriako arranoak, bankuetako saiak,

negozioko apalatzak, politikako miruak,

zer aztaparrak dituzten orok!

18MARTITZENA

Sorgintzarrak ez logale,mendi-buruko harkaitz gainean habia daukan arranoaren antzera.

17ASTELEHENA

martia 0324 25 26 27 28 1 23 4 5 6 7 8 9

10 1 1 12 13 14 1 5 1617 18 19 20 21 22 2324 25 26 27 28 29 3031 1 2 3 4 5 6

MARTXOA

Page 81: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

81

20

23

Urtean bi udaberri ezin.

BARIKUA

Arrano eta beleak goian, beti ikaran bizi behar du

artaldearen jabeak.

ZApATUA

Ez al da hori bere izaera ukatzea,

hego luzedun arranoa kaiola estuan eduki nahi izatea?

EGUENA

Arranoa! Zer deabru duk hori!

DOMEKA

Udaberria

22

21

Page 82: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

82

Itxoiteko? Arrano demonio!

26EGUAZTENA

Arranoa! Hego handiak dira horiek, gero.. .

25MARTITZENA

Belarra ebakitzeko, Ilbehera.

24ASTELEHENA

martia 0324 25 26 27 28 1 23 4 5 6 7 8 9

10 1 1 12 13 14 1 5 1617 18 19 20 21 22 2324 25 26 27 28 29 3031 1 2 3 4 5 6

MARTXOA

ILBEHERA

Page 83: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

83

27

28

29

30

Lanaren gainez jarri dirua?Zer arrano! Ez dut Salamancara joan behar horretarako!

BARIKUA

Arrano astoa! Nirekin ibil iaz

maltzurkeriak ikasi dituk hik ere!

ZApATUA

Nola arrano, hainbeste diru, txotxolo hark?

EGUENA

Arranoa!Soineko beltza jantzi du gaurilargiak ere!

DOMEKA

IRETARGI BARRIA

Page 84: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

Belea eta azeriaBele batek ostu zuen behin leiho batetik gazta bat eta eraman zuen arbola gainera. Azeriak ikusi eta gazta hura jateko gogoa sartu zitzaion. Esan zion arbo-lapetik beleari: -O, hegazti ederra! Ez dago zu lakorik hegodunen artean. Zure belztasu-nak argi egiten du. Zenbat eta zaharrago, hainbat ederrago. Nor, zu baino eginagorik, gorputz itxura horretan? Ai, beste txori soinulariak bezalakoak bazina, kantatuko bazenu birigarro batek beste, guztiak garaituko zenituzke.Harroturik bele eroa, berak ere birigarroak adina soinu jotzen bazekiela erakutsi nahirik, ireki zuen mokoa kantatzeko asmoz eta, horra, non eror-tzen zaion lurrera, arbolara eramandako gazta.Ozta-ozta jo zuen gaztak lurra, berehalakoan harrapatu baitzuen etorki-zunaren zain zegoen azeriak. Eta ospa egin zuen bere leizera.Jarraitu zion beleak atzetik, gazta eske. Baina azeriak, oinak arinka, erantzun zion:-Ez da astoentzat eztia, ezta tontoentzat gazta.

Apiril izenak zabaltzearen esanahia dauka, hilabete honetan baso eta landak berriro ere bizirik agertzen direlako, baina apirilari jo-rraila ere deitzen zaio, soroak jorratzeko garaia delako.

Imajinatu apiril honetan, baserritarrak lurra jorratzen ari diren bitartean, belea eta azeria gazta lapurretan ari direla, goiko alegian ageri den bezala. Album ilustratu batean ager dezakegu gertaera. Zelan? Azpian duzue dena antolatzen lagunduko dizuen story-board-a. Egin leihatila bakoitzean marrazkiaren zirriborroa eta idatzi testua. Gero, leihatila bakoitza orri handi batera pasa, orriak elkar josi, azala eta kon-trazala marraztu eta orriei erantsi, eta hor duzue album ilustratua!

Editorea, urtea:Egileak:

(belea gazta lapurretan)

(belea, zuhaitz adarrean, gazta mokoan, azeria belea limurtzen, arbolapean)

(azeriak airean harrapatu gazta)

(belea azeriaren atzetik gazta eske)

(orria zuri)

(azeriak ikusi: inbidia)

(belea harrotuta, kantari hasi eta gazta jausi)

(azeriak ospa bere leizera, arin, gazta ahoan duela)

(azeriak, korrika, atzera begira, gazta hanketan, erantzun)

(orria zuri)

BELEA ETA AZERIAIdazlea: Irudigilea:

BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IX

Page 85: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

04

apirilajORRAILA

Page 86: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

86

-Egun on, bele jauna,oi zure soina!

(Oxobi)

2EGUAZTENA

Zurzuri baten punttan,punttaren punttan,gure belea zegoen,

nola gasna jan!

(Oxobi)

1MARTITZENA

Arranoak halakoak!bisiguak beheko errekara ihes egin dit.Arranoak halakoak!

31ASTELEHENA

apirila 0431 1 2 3 4 5 67 8 9 10 1 1 12 13

14 1 5 16 17 18 19 2021 22 23 24 25 26 2728 29 30 1 2 3 4

jORRAILA

Page 87: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

87

3

4

5

6

Azeriak ttapattan,ttapa, ttapattan,berea ez du hetsi (itxi)gasna irentsi!

(Oxobi)

BARIKUA

Beleak ez du belakirik jaten.

ZApATUA

Bele jaunak, orduan,ordu berean,

mokoa du ireki. . . gasna erori!

(Oxobi)

EGUENA

Beltz guztiak ez dira beleak.

DOMEKA

Haur liburuaren

eguna

Page 88: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

88

Ez dakit dakizun bainabasoko aititak egunero bidaltzen dio ogi erdi gozo bat,bela baten bitartez,hiriko iloba txikiari.Ez dakit dakizun baina halaxe da.

9EGUAZTENA

Ez dakit dakizun bainabehin batean bela batek ostu zuen

leiho batetik gazta bateta eraman zuen arbola gainera.

Ez dakit dakizun baina halaxe da.

8MARTITZENA

Dilin-dalan,ilgora gauean,belea gazta erdianzabuan.

7ASTELEHENA

apirila 0431 1 2 3 4 5 67 8 9 10 1 1 12 13

14 1 5 16 17 18 19 2021 22 23 24 25 26 2728 29 30 1 2 3 4

jORRAILA

ILGORA

Page 89: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

89

10

11

12

13

Arrano erregea jausten da menditik, haragia beleak usnatu ordutik.

BARIKUA

Noek, kutxaren leiho bat irekita, belea bidali zuen,

eta ez zitzaion itzuli .

ZApATUA

Sentitu du beleak, behin edo behin,

txiruli-mirulikantatu nahia.

EGUENA

Erreka-zepo zuloetan bizi bada belea, oki goretan arranoak egiten ohatzea.

DOMEKA

Page 90: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

90

Beleen karrankak, errekatxoen marmarrak eta haize finaren purrustadak!

16EGUAZTENA

Bete betean, Ilargi-gazta ederraerrekaren ispiluan.

15MARTITZENA

Bele beltzak,haragi puska bat mokoan, jan gogoa zaukan haitz baten kaskoan.

14ASTELEHENA

apirila 0431 1 2 3 4 5 67 8 9 10 1 1 12 13

14 1 5 16 17 18 19 2021 22 23 24 25 26 2728 29 30 1 2 3 4

jORRAILA

IRETARGI BETEA

Page 91: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

91

17

18

19

20

Usoa eta belea mendian kantatzen: Iruñeko neskatxak ederki dantzatzen.

BARIKUA

Zozoak beleari ipurbeltz!

ZApATUA

Zuk daukazun sasoiazbelearen urteak harrapatu behar dituzu!

EGUENA

Belearen ipurtaldea baino beltzago zituen buruko ileak.

DOMEKA

Page 92: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

92

Baga, biga, higa, laga, boga, sega, zahi, zohi, bele, arma, zamuka, zamari, begira liburuari!

23EGUAZTENA

Oizko belea beti Oizera,ilargi betearen ondoren

beti ilbehera.

22MARTITZENA

Alostorrean nengoenean goruetan,bela beltzak kua, kua, kua, kua leihoetan.

21ASTELEHENA

apirila 0431 1 2 3 4 5 67 8 9 10 1 1 12 13

14 1 5 16 17 18 19 2021 22 23 24 25 26 2728 29 30 1 2 3 4

jORRAILA

Liburuaren eguna

ILBEHERA

Page 93: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

93

24

25

26

27

Belearena egiteaihes egitea bezalakoxea da.

BARIKUA

Eleak eta beleakelkarren ondoan,

olerki bat asmatu nahian,apiril amaieran.

ZApATUA

Haitz bitarte baten ageri ziren belearen habiak ziren

ohatzeak.

EGUENA

Larre-soroetatik lerro-lerro urrunduz, hegan dator bele-oste ikaragarria.. .

DOMEKA

Page 94: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

Zakurra eta haragi zatiaBIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI I I I

Zakur batek bere ahoan haragi zati bat zeukala igaro nahi izan zuen ibaia, alde batetik bestera. Igerian zihoala, ahoan zeraman oke-la zatiaren geriza ikusi zuen uretan, eta benetakoa zela begitandu zitzaion. Pena ematen zion ezin harrapatzeak, eta ahoan zeramala ahazturik, uretan dzanga egin eta harrapatzen dendatu zen. Hala bada, ireki zuen ahoa eta, geriza hutsari kolpe eginda, erori zitzaion benetako haragia. Eta, halaxe, ezer hartu gabe, galdu zuen berea.

Amorruz abiatu zen bere buruari esanez:

-“Zerk bultzatu ote nau gehiagoren bila? Zorigaiztoan galdu dut neurea”.

Lurra berpiztu da, kolorez bete dira bazterrak: loraila iritsi da.

Zalantzarik gabe, maiatza edo loraila sasoi aproposa da txaku-rrarekin mendira joateko.

Ziur gaude zuen txakurrak ondo zainduta daudela baina badira asko eta asko, jaberik gabe, bazterrik bazter janari bila ibiltzen direnak.

Demagun horietako bat dela gaurko alegiako protagonista ere. Dema-gun, lortu berri duen haragi zatia kenduko dioten beldur ihesi doala errekaren bestaldera. Demagun haragiaren isla errekan ikusi duenean, egiazkoa delakoan, hura ere hartzea erabaki duela, ez dakielako bihar edo etzi besterik izango ote duen.

Ausartzen zarete kontatzen ahoz, idatziz edo marrazki baten bidez, zer gertatu zaion txakur horri, ahoan daroan haragi zatia hartu behar izate-ko? Eta non, zelan, zer eginez, hartu duen?

Page 95: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

05

maiatzaLORAILA

Page 96: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

96

Apirilaren azkenean, hostoa haritz gaineanbelea heganeta azeria arineketan.

30EGUAZTENA

Bele beltza bezain ilun egoten da gauairetargi berria daukagunean.

29MARTITZENA

Ogi bezainbat gasna nahi luke bele beltzak ere.Ai ene!

28ASTELEHENA

maiatza 0528 29 30 1 2 3 45 6 7 8 9 10 1 1

12 13 14 1 5 16 17 1819 20 21 22 23 24 2526 27 28 29 30 31 1

LORAILA

IRETARGI BARRIA

Page 97: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

97

1

2

3

4

Kariku, kariku,aste bakoitzak bere bariku!

BARIKUA

Txakur bat ibil i ohi zen goseak hilik.. .

ZApATUA

Txakur handiagatik esaten da zakurra, txikiagatik txakurra.

EGUENA

Zeren etxetik botatzen banauzu zakur bat banitza bezala,zer egin behar dut nik kale gorrian,hozturik arnasa eta azala?

DOMEKA

Page 98: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

98

Txakur-zaunka urrinetik entzun ordukoigo da hodeietan gora ilargia galduta dabilen ororierdizka behintzat argitzeko bidea.

7EGUAZTENA

Txakur txiki batzukzikinduak lohitan,

mozorroturik zeudennola haurrak inauterietan.

6MARTITZENA

Zakur bi jolasean jauzika baratzean.Jauzika, e? Ez, jausita.

5ASTELEHENA

28 29 30 1 2 3 45 6 7 8 9 10 1 1

12 13 14 1 5 16 17 1819 20 21 22 23 24 2526 27 28 29 30 31 1

ILGORA

maiatza 05

LORAILA

Page 99: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

99

8

9

10

11

Elkarrekin badute zenbait mintzo zuhur;bata azeria bada, bestea da zakur.

BARIKUA

Txakur gazte zaunkari eta jauzkaria bezalaxe zebilen pozaldia gainditu ezinik,

ene eta ene!

ZApATUA

Beste zakur bati hezur hori, Patxi!

EGUENA

Txakur gabeko artzaintza penosoa izaten da, oso.Nekeza, oso.

DOMEKA

Page 100: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

100

Txakurra zaunkaka ilargiarieta, bide batez,deika zakur amari.

14EGUAZTENA

Txakur jagolerik ez zen artean agertueta ardiak eta bildotsak elkarren artera bildu ziren

otsoen beldur.

13MARTITZENA

Zatitzen dut ogi biguna, eta, lehenengo koskorra sendotzeko da amorraturik dagoentxakur adurra.

12ASTELEHENA

28 29 30 1 2 3 45 6 7 8 9 10 1 1

12 13 14 1 5 16 17 1819 20 21 22 23 24 2526 27 28 29 30 31 1

IRETARGI BETEA

maiatza 05

LORAILA

Page 101: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

101

15

16

17

18

Zakur zaunkalaria ezta haginkaria.

BARIKUA

Txakurraren buztanaren moduan beti atzean.

Horixe da, bai, beti atzean gelditzen direnei

esaten zaiena.

ZApATUA

Erbiak arin doaz zakur haginen ihesi.

EGUENA

Bai zera!Txakurraren biolina.. . !

DOMEKA

Page 102: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

102

Zakurra uluka ilargi txikiari,osaba otsoa gogoan.

21EGUAZTENA

Hoa txakurrari arkaku-soak akabatzera!

20MARTITZENA

Txakurrari ipurdian muin egiok!Beste era batera esanda:hoa pikutara!

19ASTELEHENA

28 29 30 1 2 3 45 6 7 8 9 10 1 1

12 13 14 1 5 16 17 1819 20 21 22 23 24 2526 27 28 29 30 31 1

ILBEHERA

OrtuellakojAIAK

maiatza 05

LORAILA

Page 103: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

103

22

23

24

25

Zakurren gisa amorratzeari deitzen zaiozakurtzea.

BARIKUA

Txakur txikiak adausi txikia.Zakur handiak zaunka handia.

ZApATUA

Atzo goibel eta gaur kazkabarra, goiza zakur eta arratsaldea basakatu.

EGUENA

Martxoaren hogeita bosteko, behia larrean aseko.Txakurra eguzkitara etzango.

DOMEKA

Page 104: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

104

Gauak berrituko du zeruko amandre argia.

28EGUAZTENA

Itsasoan badira borroka ederrak, lehorrean bakarrik ez ditugu gerrak,

zakur goseak inoiz dakartza okerrak, joera bera dabil gure inguru okerrak.

27MARTITZENA

Nazkatuta nago!Doala dena zakurraren salara!

26ASTELEHENA

28 29 30 1 2 3 45 6 7 8 9 10 1 1

12 13 14 1 5 16 17 1819 20 21 22 23 24 2526 27 28 29 30 31 1

maiatza 05

LORAILA

IRETARGI BARRIA

Page 105: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

105

29

30

31

1

Gose ase ezina?Zakur-gosea.

BARIKUA

Adio haren esne, arrautza eta txitak,

adio txerri, txahal eta dote guztiak.

Askotan dirudite gure esperantzak osoro zakurraren

gauerdiko ametsak.

ZApATUA

Txakur gosetiak ogia amets.

EGUENA

Ekina eta ekaina elkartzen direneanjai dauka ezinak.

DOMEKA

Page 106: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

Mika egarrituaBIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI MLVII I

Egarritu zen mika bat eta irten zen ur bila. Iturrira heldu zenean, ura sakonduta zegoela ikusi zuen, berak antxitu ezin zezakeen bezala. Estutu zen, baina, bat batean, neskatxa batek ura eramateko ekarritako ontzi bat ikusi zuen zeina erdiraino baizik ez zegoen urez beterik.

-Hau da hau! -dio-. Egarriak ito behar ote nau uraren ondoan, itu-rri sakondutik eta ontzi erdi betetik urik hartu ezinik? Zer egin dezaket?

Buruari eragin ondoren, asmatu zuen zerbait. Harriak ekarri eta banan-banan bota zituen ur ontzira. Zenbat eta harri koskor gehiago bota, hainbat gorago igotzen zen ur ontziko ura eta, azkenik, berak nahi bezala edan zezakeen neurriraino igoarazi zuen.

Asko dezake eskuak,baino gehiago buruak.Garaituko duzu ezin egina,baldin bazara asko jakina.

Hilabete honi deitzeko izenik zaharrena bagila dugu, hau da, ba-ba-hila.

Baina gaur egun, ekaina da izendapen ezagunena. Ekaina, opor luzeak hartzeko garaia. Ekaina, udaren hasiera dakarkigun garaia. Ekai-na, eguzki epeletan bizikletan, korrika edo igerian ibiltzen hasteko ga-raia. Ekaina, iturrietatik ur freskoa sarriago edateko garaia…

Ez dakigu bagila ala ekaina izango zen, goiko alegiako mika ere, egarritu-ta, iturrira joan zenean ura edatera…

Baliteke uda hasieran gertatzea, ezta? Eta baliteke zu zeu izatea ontzi batekin iturrira ur bila joan zena, berdin dio neska ala mutila zaren.

Imajinatu, ontzia iturri ondoan apropos utzita, zuhaitz baten ostean ez-kutatu zarela mikak zer egiten duen behatzeko. Imajinatu bere mugi-mendu guztiak apuntatzen dituzula libreta batean.

Imajinatutako hori errazago “ikusteko”, jarri bikoteka eta batek mikare-na egiten duen bitartean, besteak behatzailearena egin dezala.

Gero, jasotako datuok lagunen aurrean irakurri.

Ea nola imajinatu duen egoera bikote bakoitzak!

Page 107: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

06

bagilaEKAINA

Page 108: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

108

Iturrian ur garbiaekainaren hasieran.

4EGUAZTENA

Ekina,patu onaren erregaia.

3MARTITZENA

Ezina,ekina,egina.

2ASTELEHENA

bagila 061

2 3 4 5 6 7 89 10 1 1 12 13 14 1 5

16 17 18 19 20 21 2223 24 25 26 27 28 2930EKAINA

Page 109: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

109

5

6

7

8

Bagila seigarrena jorratu soloan, artoa aitzurraz eguzki beroan.

BARIKUA

Ezin denean, ahal dena.

ZApATUA

Maiatz iluna eta bagil argia, urte guztiko ogia.

EGUENA

Ustez ezina, saiatuz egina.

DOMEKA

ILGORA

Page 110: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

110

Goseak ez du nehor hiltzen, ezin janak bai.

11EGUAZTENA

Hamar hariko soka, ezin eten.

Etenik gabeko ekina,ez da beti ustel.

10MARTITZENA

Ezinik ez dagoekinik baldin badago.

9ASTELEHENA

bagila 061

2 3 4 5 6 7 89 10 1 1 12 13 14 1 5

16 17 18 19 20 21 2223 24 25 26 27 28 2930

EKAINA

Page 111: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

111

12

13

14

15

Tantaka-tantaka upela bete.

BARIKUA

Hiru gauza gorde ezin direnak:leloen lelokeria,

aberatsen aberastasuna eta jakitunen jakituria.

ZApATUA

Herrenak ibilgura,itsuak ikusgura,

ezin duenak egin gura.

EGUENA

Nahi dena ezin denean, ahal dena egin behar.

DOMEKA

IRETARGI BETEA

Page 112: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

112

Ezin denean,pazientzia.

18EGUAZTENA

Ez dugu nahi ahal duguna, baizik ezin duguna.

17MARTITZENA

Nahi duenak ahal du, nahi ez duenak guzia galdu. Nahi bada, egin ezinik ez zagok/n.

16ASTELEHENA

12 3 4 5 6 7 89 10 1 1 12 13 14 1 5

16 17 18 19 20 21 2223 24 25 26 27 28 2930

bagila 06

EKAINA

Page 113: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

113

19

20

22

Ustez egin ezin zena, bultza eta bultza egin da dena.

BARIKUA

Iturriko ur garbia, hutsa delarik,

handia.

ZApATUA

Hartu gogo egin-egina eguna goitik behera

eramateko.

EGUENA

Ekinaldi gehientsuenen hasierek ilunak eta hutsaren hurrengoak ohi dirudite.

DOMEKA

ILBEHERA

Uda 21

Page 114: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

114

Eginak egin eta etxera bakean.

25EGUAZTENA

Artoak eta gariak gorde, gorde. Gora San Juan Bagilean!

24MARTITZENA

Ekinaldi ona?Ekin handia!

23ASTELEHENA

12 3 4 5 6 7 89 10 1 1 12 13 14 1 5

16 17 18 19 20 21 2223 24 25 26 27 28 2930

MuskizkojAIAK

bagila 06

EKAINA

Page 115: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

115

26

27

28

29

Mika iturri ondoan dago lotan,noiz bihurtu ilargi berria argigau ilunean.

BARIKUA

Zut egon,ezin geldirik egon!

ZApATUA

Nagikeriaren kontra, ekina,

eta, lasterrera,lana egina.

EGUENA

Aizu,horrenbeste ezin eginikez duzu!

DOMEKA

IRETARGI BARRIA

Mundakako, Munitibarko eta GueñeskojAIAK

Page 116: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

116

bibliografiaALEG IAKIpu i onak . B izenta Anton i a Mogel

E lgezaba l . AUSPOA . To losa , 1963

(3 . arg i ta l pena)

Ipu i n onak . B izenta Anton i a Mogel ;

ed . Ma i te Ir i bar. EUSKAL EDITOREEN

ELKARTEA, Donost i a , 1991

Ipu i n onak . B izenta A . Mogel . HIRIA

LIBURUAK, 2000

Eusko a leg i ak . Zaba la’tar Mata i .

EUSKALTZALEAK . Donost i a , 1934

Hama i ka abere- i pu i n : B izka i ko herr i -a leg i ak . Arej i ta , Ado l fo, Hernández,

Lo l i , Arreg i , Nerea, Ast i garraga, As ier.

Labayru Ikasteg ia , Ikasto len E l kar tea .

B i l bo, 1997

Aleg iak . Fé l i x Mar ía de Saman iego . Ed iz i o

e leb id una . Itzu l : Ko ldo B i g u r i . ARABAKO

FORU ALDUNDIA, 2003

Aleg iak sudur ondoan beg iak / J. de la Fonta i ne . Jesusmar i Mend izaba l . I l ustr :

Joaqu í n Resano . EREIN, 1985

Aleg iak . Agust i n Paskua l Itu rr i aga .

MENSAJERO, 1990

Aleg iak . Esopo . J.M . Or t iz . I . Mend i g u ren .

ELKARLANEAN, 1999

Aleg iak . Agust i n Itu rr i aga . HIRIA

LIBURUAK, 2008

Aleg iak . Sekuentz ia d i dakt i koak .

IBAIZABAL, 2012 :

ht tp ://www. i ba izaba l .com/testuak/a leg i ak/

Zenbat l u r behar d i tu g izon batek? Al bum i l ustratua . L . To l sto i . Itzu l : M i ke l V i l ches . I l ustr : E . Odr i ozo la . DENONARTEAN, 2011

Aleg ia k las i koak euskaraz : Isopeteko, La Fonta i neren eta Saman iegoren a leg ien berr i dazketen azterketa . Josune Beldarra i n Ag i r re . TESIA, 2011 : ht tp ://www.ehu .es/arg i ta l penak/images/stor ies/tes i s/Human idades/BELDARRAIN%20AGUIRRE . pdf

EGUNEZ EGUNEKO TESTUAK AUKERATZEKO EDOTA MOLDATZEKO:ESAERAK Atsot i tzak . Gotzon Garate : ht tp ://www.ametza .com/bbk/htdocs/garate . htm

Intza Pro iektua . Euska l l okuz i oak sarean : ht tp :// i ntza .arm iarma .com/

Orotar i ko euska l h izteg ia . Euska l tza i nd i a : ht tp ://www.euska l tza i nd i a .net/i ndex . php?opt i on =com_oeh&v iew=frontpage&Item id =413&lang =eu

Page 117: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

117

web helbideakH i labeteen iz enak http ://www. b izka iera . b iz/ i ndex . php? i d =108

esaerak http ://www.euska l tza i nd i a . net/dok/i ker_ ja-gon_teg iak/auspoa/10985 . pdf

http ://www. b izka iera . b iz/ i ndex

atsot itzak urtean zeHar http :// i barrasanbar to l ome .com/documen -tospdf/Atsot i tzakUr teanZehar. pdf

HERR I L IT ERATURA Herr i L iteratura . Igone Etxebarr ia, Jabier Kalzakorta . LABAYRU IKASTEGIA, EUSKO JAURLARITZA, 2009:

Bu larret i k m i ntzora . Kantak, poemak, i pu i nak . GALTZAGORRI ELKARTEA, 2007

Sas i g uzt ien ga i net i k . Ipu i nak , j o l asak , kantak . GALTZAGORRI ELKARTEA, 2010

Aizak eta a izan , e l karrek i n dantzan . A . Ler txund i . I l ustr : Anton O lar i aga . ELKAR, 2002

Atx i k i sekretua - sorg i naren esku l i bu rua - . Patx i Zub izarreta . I l ustr : E . Odr i ozo la . ELKAR, 2004

Beg i ra beg i ra . Trad iz i oaren le i hot i k . Zenba i t autore . I l ustr : E . Odr i ozo la . ELKAR, 2006

ASMAK IZUNAKAxa m ixa z i l arra . J .M . O la izo la “Tx i l i ku”. I l ustr : E . Odr i ozo la . ELKARLANEAN, 2000

M i ntzo na iz i s i l i k . . . J . K . Igerab ide . I l ustr : Lorena Mart i nez . ELKARLANEAN, 2001

Auska lo . Xab ier O laso . I l ustr : Agur tzane V i l l ate . PAMIELA, 2001

pOES IA (i kus , 2012-2013ko agendaren atzeko b i b l i og raf i a)

Page 118: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

118

oharrak

Page 119: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

119

Page 120: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

120

Etxekoak Sakelakoaktelefonoak

Page 121: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

121

urtegunak

Page 122: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

122

irakasleentzako oharrak zelan idatzi? ¿CÓMO ESCRIBIR NOTAS A LOS/LAS pROFESORES/AS? Hona hemen zenbait eredu lagungarri A continuación os mostramos algunos modelos para facilitar vuestra labor:

Umea eskolara ez joatea • No acudir a clase

Ikaslea berandu heldu edo helduko bada Cuando el/la alumno/a va a llegar o ha llegado tarde

Egun on Amaia,

umea gaixorik egon da eta horregatik ezin izan da eskolara joan. El niño ha estado enfermo por lo que no ha podido ir a clase.

Eskerrik asko. Jon Garai, Aiert Garairen aita

Andereño Josune,

bihar goizean, eguaztenean, medikuarenera eraman behar dugu umea eta arratsaldera arte ez da eskolara joango. Mañana por la mañana, miércoles, tenemos que llevar al niño /niña al médi-co por lo que no podrá ir a la escuela hasta la tarde.

Mila esker. Eyad Salec, Jaidumaren ama

Egun on,

Lur gaur berandu heldu da gau txarra izan duelako. Lur ha llegado tarde porque ha pasado una mala noche.

Gero arte. Asier Egurrola, Lur Egurrolaren aita

Page 123: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

123

Umearen bila joatea • Ir a buscar al niño/a

Irakasle Asier,

gaur Ane Otxoak medikuarengana joan behar du eta horregatik 11:00etan bere bila joango naiz. Arratsaldera arte ez da bueltatuko. Hoy Ane Otxoa tiene que ir al médico y por eso iré a buscarla a las 11:00. No volverá hasta la tarde.

Hurrengora arte. Aitor Otxoa

Irakaslearentzako oharraEguna • Fecha ...........................................................................................................................................

Eskolara ez joatea Berandu heltzea Lehenago ateratzea Bestelakoa no acudir retraso salir antes otro

Azalpena • razón ......................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Gurasoen sinadura

Irakaslearentzako oharraEguna • Fecha ...........................................................................................................................................

Eskolara ez joatea Berandu heltzea Lehenago ateratzea Bestelakoa no acudir retraso salir antes otro

Azalpena • razón ......................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Gurasoen sinadura

Page 124: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

124

Irakaslearentzako oharraEguna • Fecha ...........................................................................................................................................

Eskolara ez joatea Berandu heltzea Lehenago ateratzea Bestelakoa no acudir retraso salir antes otro

Azalpena • razón ......................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Gurasoen sinadura

Irakaslearentzako oharraEguna • Fecha ...........................................................................................................................................

Eskolara ez joatea Berandu heltzea Lehenago ateratzea Bestelakoa no acudir retraso salir antes otro

Azalpena • razón ......................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Gurasoen sinadura

Irakaslearentzako oharraEguna • Fecha ...........................................................................................................................................

Eskolara ez joatea Berandu heltzea Lehenago ateratzea Bestelakoa no acudir retraso salir antes otro

Azalpena • razón ......................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Gurasoen sinadura

irakasleentzako oharrak zelan idatzi? ¿CÓMO ESCRIBIR NOTAS A LOS/LAS pROFESORES/AS?

Page 125: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

125

Irakaslearentzako oharraEguna • Fecha ...........................................................................................................................................

Eskolara ez joatea Berandu heltzea Lehenago ateratzea Bestelakoa no acudir retraso salir antes otro

Azalpena • razón ......................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Gurasoen sinadura

Irakaslearentzako oharraEguna • Fecha ...........................................................................................................................................

Eskolara ez joatea Berandu heltzea Lehenago ateratzea Bestelakoa no acudir retraso salir antes otro

Azalpena • razón ......................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Gurasoen sinadura

Irakaslearentzako oharraEguna • Fecha ...........................................................................................................................................

Eskolara ez joatea Berandu heltzea Lehenago ateratzea Bestelakoa no acudir retraso salir antes otro

Azalpena • razón ......................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Gurasoen sinadura

Page 126: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

126

Elkarrizketa eskatzea • Pedir cita para hablarHona hemen zenbait eredu lagungarri A continuación os mostramos algunos modelos para facilitar vuestra labor:

Andereño Mari Karmen,

zugaz batzartu gurako neuke Ander García Isuskitza ikaslearen ganean berba egiteko. Mesedez, adierazi noz geratu gaitekezan. Me gustaría reunirme contigo para hablar del alumno Ander García Isuski-tza. Dime, por favor, cuándo podemos quedar.

Mila esker. Esther Isuskitza

Egun on Belen,

Datorren astean ezin izango da umea eskolara joan eta zurekin bildu nahiko horri buruz hitz egiteko. La semana que viene la niña no podrá ir a clase por lo que me gustaría reu-nirme contigo para hablar del tema.

Mila esker. Izaskun Pertika, Noaren ama

Eguna • Fecha ................................................................................... Ordua • Hora ..........................

Gaia/Asunto: ............................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Irakaslearen erantzuna/ respuesta profesor: ...................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Gurasoen sinadura

irakasleentzako oharrak zelan idatzi? ¿CÓMO ESCRIBIR NOTAS A LOS/LAS pROFESORES/AS?

Page 127: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

127

Eguna • Fecha ................................................................................... Ordua • Hora ..........................

Gaia/Asunto: ............................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Irakaslearen erantzuna/ respuesta profesor: ...................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Gurasoen sinadura

Eguna • Fecha ................................................................................... Ordua • Hora ..........................

Gaia/Asunto: ............................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Irakaslearen erantzuna/ respuesta profesor: ...................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Gurasoen sinadura

Eguna • Fecha ................................................................................... Ordua • Hora ..........................

Gaia/Asunto: ............................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Irakaslearen erantzuna/ respuesta profesor: ...................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Gurasoen sinadura

Page 128: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

128

BALMASEDA Mendia HLHI

En kar ter r i eto rb i dea , 2 48800 Ba l maseda Te l : 94 680 02 76 cepmend i a@euska l n et . n et

Zubi Zaharra Ikastola

A l da pa , 56 48800 Ba l maseda Te l . : 94 610 30 95 ba l maseda@zub iza ha r ra . com

BERMEO San Frantzisko Herri Ikastetxea

Ata l de , z /g 48370 Bermeo Te l . : 94 602 99 25 (Idazka r i tza) Te l . : 94 688 04 77 (Zuzendar i tza) Faxa : 94 602 99 26 014923aa@hezku ntza . n et http://sanfrantziskobermeo. ikastetxea.net

Eleizalde Ikastola

Arane auzoa , 6 48370 Bermeo Te l . : 94 618 75 93 Faxa : 94 618 77 25 bermeo@ i kas to l a . n et www.e l e i za l de i kas to l a . n et

Page 129: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

129

ikastetxeakSagrado Corazon Ikastetxea

Matx i t xa ko b i dea , 4 48370 Bermeo Te l . : 94 688 02 22 Faxa : 94 688 1 5 81 i . s . co razo n@euska l n et . n et www. i sco razon . n et

ELORRIOTxintxirri Ikastola

San P i o , 3 48230 E l o r r i o Te l . : 94 658 27 13 e l o r r i o@ i kas to l a . n et

Lourdesko Ama Ikastetxea

Lo u rdes eto rb i dea , 8 48230 E l o r r i o Te l . : 94 682 00 56 l o u rdeskoama@hotma i l . com

Elorrio Herri Ikastetxea

San Roke , 12 48230 E l o r r i o Te l . : 94 658 20 12 014258aa@ hezku ntza . n et

ENKARTERRI Angel Larena LHI

Lehendaka r i Ag i r re , z /g 48879 Ar tzenta l e s Te l . : 94 680 92 52 014026aa@hezku ntza . n et

Eduardo Eskartzaga LHI

Jose Anto n i o Garay Eg u i a , 3 48192 Gordexo l a Te l . : 94 679 98 47 014285aa@hezku ntza . n et

Concha LHI

Concha , 49 48891 Ka r ra ntza Harana Te l . : 94 610 71 47 014232aa@hezku ntza . n et

Avellaneda HLBHIP

Ga l l a r raga , 24 48830 Sod u pe Te l . : 94 669 23 28 zuzendar i@ave l l a neda . o rg

Eretza LHI

Pad u ra , z /g 48830 Sod u pe Te l . : 94 669 20 74 014303aa@hezku ntza . n et

San Viator LBHIP

San Cr i s toba l , 2 48190 Sop uer ta Te l . : 94 610 48 00 secreta r i a@sanv i ato r. com

Jose Sierra LHI

Lehendakar i Ag i r re , 43 48880 Tu r tz i oz Te l . : 94 680 92 37 014447aa@hezku ntza . n et

Page 130: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

130

ikastetxeakMaristas-San Miguel HLBHIP

J . A . Ag i r re Lehendakar i a , 12-14 48860 Za l l a Te l . : 94 639 00 29 za l l a . secre@mar i s tas i ber i ca . e s

Mimetiz LHI

Euskad i P l aza , 3 48860 Za l l a Te l . : 94 667 04 3 1 014459aa@hezku ntza . n et

ERANDIOGoikolanda Ikastetxea

Avanzada er rep i dea , 14 48950 Erand i o Te l . : 94 453 30 39 014470aa@gma i l . com

Ignazio Aldekoa Ikastetxea

Meso, 37 48950 Erand i o Te l . : 94 417 50 99 014471aa@ hezku ntza . n et

Altzaga Ikastola

Ku ku l a r rab i dea , 8 48950 Erand i o Te l . : 94 467 17 05 014560aa@ hezku ntza . n et

Jado-Compasión Ikastetxea

Tar ta n ga , 13 48950 Erand i o Te l . : 94 467 25 58 j ad ocom pas i o n@p l a n a l fa . e s

ETXEBARRIA Manuela Zubizarreta Ikastetxea

Erbera , 25 48277 Et xebar r i a Te l . : 94 616 81 59 Faxa : 94 616 74 77 014256aa@ hezku ntza . n et

MUNDAKAMundakako Eskola Publikoa

Ag i r re l ehendaka r i a en pa rantza , 1 48360 Mu ndaka Te l . : 94 687 65 65 Faxa : 94 687 65 65 014361aa@hezku ntza . n et

MUNITIBAR-ARBATZEGI-GERRIKAITZMunitibarko Herri Eskola

Her r i ko P l aza , 7 48381 Mu n i t i ba r Te l . : 94 616 53 00 014025aa@ hezku ntza . n et

Page 131: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

131

MUSKIZMuskizko Ikastola

Er rota za ha r, 1 48550 Musk i z Te l . : 94 670 78 73

Cantarrana Herri Eskola

Memerea , 12 48550 Musk i z Te l . : 94 670 60 59

MUXIKAUrretxindorra Herri Eskola

Ku r tzero, 41 48392 Mux i ka Te l . eta faxa : 94 625 12 81 014356aa@hezku ntza . n et

ORTUELLASan Felix Ikastetxea

Lasagabaster Eto rb i dea , 1 48530 O r tue l l a Te l . : 94 664 02 30 sa n fe l i x i ka s tet xea@san fe l i x . o rg

Page 132: Abereen eskola - BizkaiaLehoia, behia, ahuntza eta ardia BIZENTA MOGEL. IpUIN ONAK. IpUI IV ESOpO FAB IV Behia, ahuntza eta ardia lehoi batekin elkartu ziren behin, ehizan lortzen

Sustatzaileak:

Testuak aukeratu eta jokoak asmatu: Yolanda Arrieta / Ilustrazioak: Enrique Morente / Diseinua: biko komunikazioa

Babesleak:

Euskara Zerbitzuawww.balmaseda.net

www.bermeo.org Euskara Zerbitzuawww.elorrio.net

Euskara Zerbitzuawww.erandio.net

Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaizko Udala

Euskara Zerbitzuawww.munitibar.org

Mundakako Udala

Euskara Zerbitzuawww.mundaka.org

Enkarterriko Udal Mankomunitatea

Euskara Zerbitzuawww.enkarterri.org

Etxebarriko Udala

Euskara Zerbitzuawww.etxebarria.biz

Muxikako UdalaEuskara Zerbitzua

www.muxikakoudala.com

Ortuellako UdalaEuskara Zerbitzuawww.ortuella.biz

Sukarrietako Udala

Euskara Zerbitzua

Muskizko UdalaEuskara Zerbitzuawww.muskiz.org

Euskara Zerbitzuawww.zierbena.net