udako alea.pdf · 500 pezeta. 20 libera udako topaketak 2001eko uztaila hik hasi DONOSTIA...

2001ek

o U

DA

Zart

DISEINUA:

60eu

skal

h

ezik

etar

ako

ald

izk

aria

500

peze

ta.

20 li

bera udako

topaketak

2001eko uztaila

hik hasi

DDOONNOOSSTTIIAAUnibertsitate CampusaUUzzttaaiillaakk 33,, 44 eettaa 5520 ikastaro goizez eta saio libreak arratsaldez

hik hasi Udako Topaketak. 2001eko uztaila • 3

4 Sarrera

5 Kohlberg

11 Web orria lantzen

13 Aldizkari elektronikoarenprestaketa

15 Klik

17 Ipuin multimediak sortzen.“Fabula proiektua”

19 Musika Hezkuntza Berezian

21 Plis-plast(h)ik(h)asi... Plastika,hizkuntza eta dramatizazioa uztartuz

23 Munduko dantzak

25 Eutonia

27 Heziketa fisikoko irakasleentxokoa

31 Praktika psikomotrizarenadinkako analisia

Argitaratzailea: XANGORIN Errekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 37.14.08

Fax: 943/ 37.21.54. Posta Elektronikoa: [email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Koordinatzailea: Joxe Mari Auzmendi Erredak-zio burua: Ainhoa Azpiroz Erredakzio batzordea: Itziar Barriola, Mikel Estonba, Arantxa Goiburu, Mari Karmen Irastorza, Kristina Mardaraz, Josi Oiarbide,Fito Rodriguez, Maite Saenz, Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak: Imanol Agirre, Abel Ariznabarreta, Bego a Bilbao, Mariam Bilbatua, Xabier Isa-si, Irene Lopez-Go i, Izaskun Madariaga, Kepa Perez Urraza, Lore Erriondo, Idoia Fernandez, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Juanjo Ota o eta Pruden

Sudupe. Diseinua: TRAM¥Graf!k maketazio, aurreinpresioa: Gaizka Ibeas.Inprimategia: ANtzA S.A.L. Azaleko irudia: hik hasi Udako Topaketak Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak Onetsia 2001/VI/25. Kopurua: 5.000 alehik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke.hik hasik ez ditu bere gain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

aurkibidea35 Euskaraz aritzeko kantak etajolasak

37 Hizkuntza idatzia eta ikasleenaniztasuna

47 Literatura eta haurren mundua

51 Literatur txokoa: Lizardi,Mirande eta Sarrionandia

55 Idazkera “txarra”? Ez, eskerrik asko

57 Niri ez zait matematika gustatzen

59 Heriotza heziketan. Egungo tabua?

63 Eskolak bakarrik ezin...Familiak bakarrik ezin...

65 Nahigabe psikikoa bideratzekointerbentzio goiztiarra

70 Arratsaldeetako saioak

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA

DEPARTAMENTO DE EDUCACION,UNIVERSIDADES E INVESTIGACION

Gipuzkoako Foru AldundiaEuskararen Normalkuntzako

Zuzendaritza Nagusia

DonostiakoUdala

hik hasik antolatutako II. Udako Topaketa Pedagogikohauek ilusioz eta gogoz antolatzen hasi ginen. Iazkoa erronkagisa hartu genuen, gure aldizkariaren 50. zenbakiaren kaleratzeaaitzakiatzat harturik. Apustu hark erantzun ezin hobea izanzuen, eta aurten ere topaketak antolatzera animatu gintuen.

Lehenengo aldiak izaten duen berritasun eta primiziarik gabe,aurtengo ikastaroek iaz adinako erantzunik izango ote zuten zengure kezka. Aitzitik, matrikulatu kopurua ikusirik, iazkoa erre-pikatzera goazela esan daiteke. 600 pertsona inguru matrikulatudira 20 ikastarotan, eta hizlari eta antolatzaileon artean 700lagun inguru bilduko gara uztailaren 3, 4 eta 5ean Donostian.

Erantzun honek argi uzten du euskal irakaskuntzan gabil-tzanok prestakuntza gosea daukagula. Eguneroko lana hobe-tzeko aukera emango diguten ikastaroak nahi ditugu, gurebeharretara egokitutako ikastaroak. Hori jakinik, hik hasirenerronka dauden gabezia, hutsune eta kezkei erantzuna emate-ko aukera eskaintzea da, bai ikastaroen eta saioen bidez, etabaita elkarrekin egoteko topagunea sortuz.

Horrela, aurten 20 ikastaro izango dira, horietako bitan taldeabikoiztu delarik eskaerari erantzun ahal izateko. Hainbat gai etaarlo ukitzen dituzten ikastaroak dira, zehatzak eta praktikoak.Teoria arloa jorratzen da batzuetan, infomatika eta teknologiaberriak beste batzuetan, gaurkotasuna eta kezka sortzen dutengaiaren ingurukoak dira beste zenbait, eta espresioarekin etakomunikazioarekin zerikusia duten ikastaro arinak beste zenbait.“Etorkinak eta kulturaniztasunaren trataera hezkuntzan” ikasta-roa bertan behera gelditu da erantzun eskasa jaso duelako. Gukilusio handia geneukan gaurkotasuna duen eta kezka sortzenduen gai hau lantzeko. Gero eta etorkin gehiago dago gure arte-an eta eskolan eman behar zaien trataera eta heziketa euskal ikus-

pegitik aztertu nahi genuen. Bruselan gai hau jorratzen ari direnpertsonak etortzekoak ziren. Baina, esan bezala, ikastaroa aurreraateratzeko adinako erantzunik ez zuen jaso.

Goizeko lanari arratsaldeko saioek emango diote segida, modulasaiagoan, baina gogoa duenari ikasteko eta esperientziak elkar-trukatzeko aukera emanez.

Urte osoko lanaren emaitza ikustera goaz. Hilabeteetan jorra-tutako soroan uzta jasotzeko unea iritsi da. Jende askok lagundudigu soro horretan lurra prestatzen, hazia ereiten edota urezta-tzen. Lerro hauetatik laguntza guztia eskertu nahi dugu, etabereziki Gipuzkoako Foru Aldundiarena eta EHUko PedagogiaFakultateko Hezkuntzaren Teoria eta Historia Sailarena. Lehe-nengoarekin, iaz bezala, topaketen aurreko hasiera ekitaldia anto-latzen jardun dugu. Gipuzkoako Foru Aldundia gazteen hizkerainformalaren erabilera bultzatzeko egiten ari den lana, ikastetxe-etako ahaleginarekin lotu nahi izan dugu, eta aurkezpenean Joxe-rra Garziak eskainiko duen hitzaldia izango da horretarako bideemango duena. Pedagogia Fakultateko aipatu sailaren aldetik,ostera, ikastaroetarako lekua aurkitzeko eta egokitzeko garaianjaso dugun jarrera, laguntza eta prestutasuna ere benetan esker-tzen ditugu.

Eta orain, uzta jasotzeko garaia iritsi denean, argi utzi nahidugu ez dugula guretzako nahi uzta hori, denon artean banatze-ko baizik. Ikastaroetan parte hartzen duzuen guztion artean etainteresa agertzen duen edonoren artean banatu nahi dugu. Aterabekio bakoitzak ahal duen etekinik handiena, bai berarentzat etabaita, oro har, euskal hezkuntzarentzat ere. Horrela, gero eta sorohandiagoa, oparoagoa eta aberatsagoa izango dugu. Ahaleginhorretan jardun du hik hasik orain arte eta hemendik aurrera erehala jarraituko du.

sarrera

Koh

lber

g

Kohlberg

8:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia

9:30 Balio moralak: balioetan hez-teko orientabideak?- Balioen artean bereizten. Moral-

tasunaren eta etikaren arteanbereizten. - Hezkuntza morala. Oinarrizko

ereduak: ikuspegi "erromantikoa",ikuspegi "teknologikoa" edo"balioen transmisioarena" eta ikus-pegi "progresiboa".

* Fausti Azazeta Zubiaurre.EHUko irakaslea.

ATSEDENALDIA

- PIAGETengantik KOHLBERGen-ganaino.- Psikologia genetikoa garapen

moralaren kasuan. Zertan gainditzendu Kohlbergek Piaget?

* Conchi Medrano. EHUko ira-kaslea.

14:00 BAZKARIA

9:00 Garapen moralaren mailak eta

aldiak: hezkuntzaren inplikazioak.

- Garapen moralaren hiru mailak

eta sei aldiak. Benetako dilemak eta

dilema hipotetikoak eredutzat har-

tuz aldien ebaluazioa erraztuko du.

* Conchi Medrano.

ATSEDENALDIA

- Berdinen arteko eztabaidak eta

gatazka garapenaren eragile gisa.

* Conchi Medrano.

14:00 BAZKARIA

9:00 Kohlbergen proposamen psi-kopedagogikoaren deskribapena:just community.

* Lontxo Oihartzabal. EHUkoirakaslea.

ATSEDENALDIA

- Kohlbergen proposamen psiko-pedagogikoaren aplikapen prakti-koaren hainbat eredu.- Garapen morala neurtzeko tres-

na bat.* Oskar Viguera (Lasarte-Oriako

PAT) eta Gema del Rio (Donos-tiako IBT)

- La Salle ikastetxeetako esperien-tzia.

14:00 BAZKARIA

Koordinatzailea: Lontxo Oihartzabal

Lekua: Pedagogia Fakultatean, 2.2 gelan

Uztailak 3 Uztailak 4 Uztailak 5


6 • hik hasi Udako Topaketak. 2001eko uztaila

Balioetan heztea, horra hor ira-kasleoi plazaratzen zaigun erronkazoragarria, zaila, aldi berean. Hez-

kuntzaren eguneroko egoeretan gal-dera asko sortzen zaizkigu, balioenheziketarekin zerikusia dutenak.

Nola muga daitezke, zehaztasunez,balioen hezkuntzaren eginkizunak

eta helburuak? Balioetan heztea biamildegien aurrean aurkitzen da:

balioen erlatibotasunaren amildegia("balio guztiek balio berdina dute")eta doktrinamenduaren amildegia.Zer egin? Hezitzaileok ezkutuko

balioak txertatzen dizkiegu ikasleei.Hezitzaileen jarduera guztien atze-an ezkutuko curriculum bat dago.Zer jarrera hartzen dugu prozesuhorren aurrean? Zer gertatzen da

belaunaldien arteko balio ikusmol-deen desberdintasunekin? Ez al

dugu entzuten zaharragoak gaztea-goak baino "moralagoak" direla?

Oraintxe aipatu berri dugu “magikoa”bilakatzen ari zaigun kontzeptua, moralaalegia. Azken bolada honetan maiz hitzegiten da moraltasunaz jendaurrean; badi-rudi nolabaiteko "moda" bihurtu den gaiadela. Zalantzarik gabe, "moda" horrenazpian dagoen zergatiko bultzatzaileakizaera sozio-kulturala dauka, sortzen arizaizkigun arazo sozio-kultural berrietankonkreta daitekeena: sinesmenen anizta-suna, bioetika problemak, herri zapalduenburujabetzarako borrokak, eutanasia,kutsaduraren aurkako borroka, EuropaBatua eta lana eta abar. Zalantzarik gabe,

(klasista, sexista, belaunaldikoa eta abar)eta, beraz, beti egongo diren, gutxienez,bi moral mota?

Baina, filosofia ez da moralaz kezkatzenden giza jakinduria bakarra. Badaude bes-teak, psikologia, esate baterako. Psikolo-giaren esparruan, 60ko hamarkadan, Pia-geten lanak berreskuratzen dira. Piagetenteoria egiaztatzeko asmoz, zenbait egilekegin zituzten ikerketak nagusitzen hasiziren, eta erreferentzia puntu bilakatuziren hortik aurrera. Beraz, moraltasunariburuzko gaurko azterlan psikologikoakparadigma kognitibo-ebolutiboari egoki-tzen zaizkio neurri handi batean. Eta para-digma horren barnean aitzindari dugunegilea Estatu Batuetako psikologo etafilosofo zen Lawrence Kohlberg dugu(1927-1987).

Kohlbergen hezkuntza moralaren muinazein den galderari honelaxe erantzutenzaio gehienetan: dilema-eztabaida. Eran-tzun hori laburregia eta okerrekoa da.Teoriaren muina Just Communityren ideiada: hezkuntza morala ekintza eta erabakimoralen bidez gauzatzen da; demokraziademokraziaren praxiaren bitartez ikastenda. Just Community, hots, "komunitatezuzena" motako eskoletan justizia prin-tzipio gidari bilakatzen da, elkarrekikobizitzaren giro moralaren bitartez.

Topaketa hauetan Kohlbergen ekarriakazaltzen saiatuko gara, aldez aurretikjakinda ez dela dagoen hezkuntza morale-rako bide bakarra, baina badela laguntzaeskaintzen duen bide bat.

Balio moralak:balioetan heztekoorientabideak?

gertaera horiek guztiek balioak islatzendituzte: politikoak, zientifikoak, sozialak,ekonomikoak. Baina badirudi, horienartean ordena edo orientabidea jartzea-rren, balio moralen beharra aldarrikatzenari garela. Bai, arazo sozio-kultural horiekmorala berreskuratzea eragin dute, etanoski, horrelakoa gertatzen denean, eza-guerazko diziplinen zeregina berreskura-tze hori lantzea da.

Auzi horretan aritzeko garaian filoso-fiak hartu izan du ardura nagusia. Hez-kuntza moralaren programek hipotesifilosofiko jakin batzuk dituzte hondarre-an. Filosofoak izan behar ote dugu, hortaz,hezkuntza moralean jarduteko? Gainera,filosofia moralaz zerbait dakienak filosofo-en artean ere desadostasun nabarmenakdaudela badaki. Zeini jarraitu behar zaio?Utilitaristei, moraltasuna ekintzen emai-tza positiboekin lotzen dutelako (guztizzilegi ez diren bitartekoen erabilpena ereonartuz, helburuetarako baliagarria izanezgero)? Ala sozialistei, zeinentzat Ongiaketa Gaizkiak izaera kontraesankorra duten

Fausti AZAZETAEHUko Psikologia Fakultateko irakaslea


Kohlbergen ekarrpena ezagutu-tzeko asmoz, bi hitzaldi eskainikoditut. Lehenengoan PiagetengadikKohlbergengaino izenekoa izangoda. Psikologia genetikoa izangodugu aztergai garapen moralaren

kasuan eta zergatik ganditzen duenKohlbergek Piaget. Bigarren egune-ko jardunaren izenburua Garapenmoralaren mailak eta aldizak: hez-kuntzaren inplikazioak izango da.

Hitzaldia Kohlbergen teoriari buruz-koa izango da. Autore hau garapen mora-laren azalpenean ikuspegi kognitibo-ebolutiboaren ordezkaririk onenetakoada. Epistemologia genetikoaren markoanautore honek garapen moralaren teoriaegin du dilema moralak erabiliz bai sub-jektuaren ebaluazioa egiteko bere arra-zoiketa moralaren mailaren arabera, etabai arrazoiketa maila altuagoak bultza-tzeko eztabaida eta gatazken bitartez.Hau da, bere ereduak hezkuntzako profe-sionaloi gure ikasleen arrazoiketa morala-ren ebaluazioa errazteko balioko digu, etagelan esku-hartzeko estrategia bezala erebai.

Garapen moralaren hiru maila handisailkatzen ditu eta horiek sei fasetanbereizten ditu.

Maila aurrekonbentzionalak 1.fasea (moraltasun heteronomoa) eta 2.fasea (harremanen moraltasuna) biltzenditu. Maila honetan arau sozialen uler-menik ere ez dago, subjektuarengandikkanpo daudela ulertzen baita.

Maila konbentzionalak 3. fasea(pertsonen arteko araudiaren moraltasu-

PiagetengandikKohlbergenganaino

Conchi MEDRANOEHUko Pedagogia Fakultateko irakaslea

Koh

lber

g

na) eta 4. fasea (gizarte sistemaren moral-tasuna) biltzen ditu. Pertsonen eta talde-en leialtasuna baloratzen dituen perspek-tiba soziala du maila honek. Ongiaadostasunarekin eta besteek guregandikespero dituzten espektatibak betetzeare-kin definitzen da.

Maila postkonbentzionalak 5.fasea (giza eskubideen moraltasuna) eta6. fasea biltzen ditu. Maila honetan sub-jektua bere taldetik harantzago doa etabere printzipioak eraikitzen ditu arausozialen gainetik. Oinarrizko eskubide

unibertsalen arabera eta taldearen legeakedo arauak gizakien eskubideen aurkadoazenean gizarteak eta indibiduoakmantendu behar dituzten balioen araberadefinitzen da ongia.

Garapen moralerako estrategia batbezala dilemen arteko eztabaida bultza-tzen du egileak. Dilemek beti bi balioenarteko gatazka aurkezten dute, eta hipo-tetikoak edo errealak izan daitezke.

Dilema hipotetikoak arazo deskon-testualizatuak planteatzen dituzte, nonbeti interesen gatazka bat agertzen den.Kolhbergek bederatzi dilemekin lan eginzuen eta zuzenketa eskuliburu bat eginzuen. Horrek subjektuak arrazoiketamoralaren fase batean kokatzea ahalbide-tzen digu.

Bien bitartean, dilema errealak ikas-leek beraiek egituratzen dituztenak dira,eta beraientzat oso esanguratsuak direnbi balioen arteko gatazka adierazi ohidute. Dilema horiek zeharka eta hainbatdiziplinetan ere plantea daitezke. Edobesterik gabe, heziketa moralera erretser-batutako eta irakasleek aurretik zehaztu-tako espazio bereziak erabil daitezke.

Kolhbergen teoriarekin ohitzekomodu bat dilemak ebaluatzen saiatzeada. Hori dela-eta, aurkezpenean gure tes-tuingurutik hartutako dilema errealaklanduko dira, arrazoiketa moralaren mai-la bat ezartzen ahaleginduz. Hezkuntzainstituzioetan ezartzeko eztabaida mora-laren ereduaren pauso nagusienak ereaztertuko dira. Bukatzeko, teoria honenkritika eta muga garrantzitsuenak azter-tuko dira, bai teorikoak eta bai ezarpenpraktikoan agertzen direnak.

Autore hau gara-pen moralarenazalpenean ikus-pegi kognitibo-ebolutiboarenordezkaririk one-netakoa da


Pertsonak ezagutza etiko-morala-ren eremuan egiten duen garapena

aztertu zuen lehenikKohlbergek, etagarapen horretako urrats nagusiakdeskribatu ondoren, ikalsla garape-neko zein mailatan aurkitzen denjakin ahal izateko eskuliburu batere moldatu eta argitaratu zuen.

Kezka batek astintzen zuen, ordea,autorearen barrena: etikoki arrazoitze-ko gaitasuna nahikoa garaturik izanikere, garatutako arrazoibideen aurkajokatu ohi duela askotan gizakiak, etahori izan zen bere ikerketetako ondo-rioetako bat. Nondik sortzen ote dapentsaeraren eta jardunaren artekoetendura eta kontraesan hori? Arrazoi-keta morala ez ezik, pertsonaren izaeraemozionala ere konprometitua dagojarrera ea jokabide etikoetan; horrenondorioz, hezkuntzak izakiaren bialderdi horiek batera landu beharkolituzkeela zioen Kohlbergek, aipatuta-ko eten hori gaindituko bada.

Zentzu horretan, eskolak berakkomunitate zuzen (just community)moduan jardun beharko luke, ikasleenarrazoiketa eta konpromiso praktikoa

ikasleek, irakasleek eta gurasoek, baitaikasle batzuk eta beste batzuk; ikasle-en jarrerak eta jokabideak oso eraezberdinean epaitu eta bizi dituzteikasleek, irakasleek eta gurasoek, etabar. Egunerokotasunak bere dituengatazka horiez nola baliatu ikasleen(baina baita irakasleen eta gurasoen)juzgu eta jarrera moralaren garapenbultzatzeko? Horretarako hezkuntzaproposamen praktiko bat da eskola=komunitate zuzenaren egitasmoa.

Egitasmo honen ezaugarri nagusiakaztertzea da hitzaldi honen helburuanagusia:

a) zein eratako partaidetza eremuaksor daitezke eta sortu beharko liratekeikasleentzako eskolako egunerokota-sunean?

b) zein eratako jarrera eta eginkizunditu irakasleak eskola egoera gatazka-tsuetan?

c) zer egin dezakete gurasoek berenseme-alaben garapen etiko-moralaeskolarekin batera bultzatzeko?

Antzeko gaiak jorratuko dira teori-koki, eta gero guztien artean eztabai-datuko.

Kohlbergenproposamenpsikopedagogikoarendeskribapena: just comunity

aldi berean lantzen joan ahal izateko,zioen gure autoreak. Izan ere, konpro-misoak -egoera gatazkatsuetan eran-tzukizunez jokatzea, alegia- inplikatu-riko egoeraren azterketa arrazionalaeta ondoriozko erabaki erreala eska-tzen baititu, biak batera. Bestela esan-da , jarrera eta jokabide etikoaren xedenagusi den erantzukizunez hartutakokonpromiso egoera erreal gatazkatsue-tan partaide eraginkor izanaz bakarrikirits daiteke gizakia.

Eskolako bizitzan egoera gatazkatsuugari sortu ohi da egunerokotasunarengurpilean: arau berdinak modu ezber-dinean interpretatu eta bizi dituzte

Lontxo OIHARTZABALEHUko Pedagogia Fakultateko irakaslea

hik hasi Udako Topaketak. 2000ko uztaila • 9

Lan honen helburua ez da Kolh-bergen maila moralen ezaugarriak

eta definizioa ematea. Baina,garrantzitsua iruditzen zitzaigungaldera bati erantzuna ematen

saiatzea: ba al dago ikasleen (per-tsonen) garapen morala neurtzerik?

Guretzat galdera horrek zerikusihandia du beste batzuekin: garapenmorala eskolan bultza daiteke, ala berez,naturalki, gertatzen den prozesua da?Ikasleen garapen moralaren maila kon-tuan hartu behar al du eskolak bere ekin-tzetan? Garapen moralari dagokionez, baal dago alderik adin bereko ikasleen arte-an? Eta eskolen artean?...

Garbi geratzen da galdera horiekguztiek garapen moralaren neurketaposible izatea eskatzen dutela. Bainapuntu hori ez dago zeharo garbi. Bila-tzen hasi ginenean ez genuen garapenmorala neurtzen zuen froga askorikaurkitu. Garapen morala neurtzekosaiakera nagusienetariko eta ezagune-netariko bat DIT izenekoa da. Rest-ekdiseinatu zuen, eta asko zabaldu dahainbat herrialdetan zehar. Estatumailan ere itzulpena eta balioztapenaeginak zeuzkan. Froga horrek gureemaitzak beste batzuekin erkatzekoaukera ematen zigun. Baina, gure kez-ka nagusia zera zen: froga hori garapenmorala neurtzeko baliagarria zen ala ezegiaztatzea.

Gure lehenengo lana froga itzultzeaeta egokitzea izan zen. Horretan ariginela lehenengo oztopoak aurkitugenituen. Frogaren egitura eta zentzuamantendu nahian, hainbat arlo erraztueta egokitu izan behar genituen, batezere, hainbat arrazoiren erredakzio era.

dok eta besteek estatuan lortu zituztenemaitzekin konparatuz gero.

Froga horrek ez digu erantzunetarairisteko jarraitu den arrazoiketa bidea-ren berririk ematen. Beraz, erantzunbera eman duten ikasleen arteko arra-zoiketaren berezitasunak ez ditu kon-tuan hartzen, eta arrazoiketa horiekzenbait kasutan garrantzitsuak izandaitezke.

Bestetik, froga horrek arrazonamen-du moralaren maila neurtu nahi du.Baina, ez da arrazonamendu moralagarapen moralarekin nahastu behar.Gure ustez, garapen morala zabalagoada, eta arrazonamenduaz gain, ekintzaeta jarrerekin ere koherentzia eskatzendu.

Gatazkei buruzko eztabaida tresnabaliagarritzat hartzen dugu arrazoike-ta morala lantzeko. Hainbat arrazoire-kiko kontaktuak, batez ere ondokomailakoak baldin badira, goiko maila-ra pasatzea ahalbidetzen du. Eztabaidahoriek ikasleen artean gauzatzen badi-ra, “irekiagoak” azaldu ohi dira.

Garapen moralaaneurtzeko tresna bat

Frogaren oinarria sei istorio hipoteti-kotan datza, bakoitzean gatazka moralbat agertzen delarik. Ikasleek gatazkamoralari irtenbidea eman behar diote.Erantzun hori emateko eskaintzenzaizkien hainbat arrazoi baloratu etasailkatu behar dituzte.

Derrigorrezko Hezkuntzaren bukae-ran ikasleen artean sortzen ziren emai-tzak jasotzea erabaki genuen, etahorretarako, DBHko 4. mailako 415ikasleek egin zuten froga. Ikasle horiek19 gela ezberdinetakoak ziren, etazoriz aukeratutako 18 ikastetxetakoak,publiko zein pribatutakoak.

Emaitzen azterketak zera adierazizuen: emaitzen eta frogaren barnekoherentzi maila. Ikasle bakoitzekoerantzunak maila batean edo ondokobi mailen artean kokatzeko tendentzianabaritzen da. Ez da salto handirikaurkitu oso urrun dauden mailen arte-an. Beraz, arrazoiketa moralaren pro-gresioa eta atzeraezintasuna egiaztatudira emaitzetan.

Erantzunak, oro har, beste testuin-guruetan lortutakoekin bat datoz. Ezda alde garrantzitsurik ikusten Delga-

Oskar VIGUERALasarte-Oriako PATeko aholkularia

Koh

lber

g

Gema DEL RIODonostiako IBTko aholkularia

WEB

WEB orria lantzen

8:30 Dokumentazioaren banaketa

9:00 Sarrera ekitaldia

9:30 9:00 9:00- Word testu prozesatzaileak WEBerako dituen funtzioak aztertu.- Irudien oinarrizko trataera.- HTML mintzairaren oinarriak.- Web editore baten oinarrizko funtzioak ikasi (DreamWeaver).- Webgune baten eraketa: taulak, markoak, irudiak, loturak…- Artxiboak Interneteko zerbitzari batean eskegi.* Lukas Rodriguez Toimil. . IKTko programaren teknikaria

14:00 BAZKARIA

Lekua: Informatika Fakultatean, 16 gelan



Hiru eguneko ikastaro trinkohonetan Internet munduan murgil-du behar dugu, edo zehatzago esa-

teko, Internet edo Intranetekoedukien argitarapenean.

Hiru egun trinkotako ikastaro honetanInternet munduan murgildu behar dugu,edo zehatzago esateko, Internet edo Intra-neteko edukien argitarapenean.

Apunteak, ikastetxeetako web orriak...izango dira ardatz bezala hartuko ditugunadibideak, eta helburua web orrien erake-taren oinarriak ikastea izango da.

Honako hauek izango dira jorratukoditugun edukiak:

Word-ek ematen dizkigun ahalbideak:Microsoft etxeko Word testu prozesatzai-

lea da, zalantzarik gabe, gehien erabiltzendugun tresna informatikoa. Baina askotanez dugu jakiten eratzen ditugun dokumen-tuak web orri bihur daitezkeela, eta eraerrazean, gainera; dokumentua gordetzean“Web orria bezala” aukeran sakatuz, hainzuzen ere.

Web orrien editoreak:Bigarrenik, era profesionalean web

orriak diseinatzeko erabiltzen diren pro-gramen gorabeherak ikusiko ditugu, etaarreta berezia Macromedia etxeko Dream-weaver programari ipiniko diogu.

Webgune baten eraketa, testu eta iru-dien formatua, markoak eta abar era erra-zagoan egiten dira editore horietatik. Etawebgune bat eratzeko behar diren oina-rrizko funtzioak ikasiko ditugu, ipinikoditugun adibideak gure ingurune hurbile-koak direlarik: ikastetxearen web orria,apunteak edo ariketen publikazioa HTMLformatuan.

Grafikoak eta grafikoen trataera:Askotan argazki edo irudiak gehitu

nahi izango dizkiegu gure lanei erakarga-rritasun handiagoa emateko. Bada, atalhonek ere izango du bere txokoa ikastarohonetan. Irudien digitalizazioaz eta iru-diak tratatzeko erabiltzen diren progra-mez hitz egingo dugu, horietako batenoinarrizko funtzioak ikasiz gure weborrietan irudiak sartu ahal izateko.

Interneten edo Intraneten argita-ratzea:

Amaierako helburua, eta azkenengourratsa, egindako lana argitaratzea izangoda, gure ikastetxeko Intraneten edo Inter-neten.

Horretarako, zerbitzarietara artxiboakbidaltzeko erabiltzen diren FTP progra-mak eta Dreamweaver berak dakarrenaaztertuko ditugu.

Ikastaroan egindako adibideak Interne-teko zerbitzari batean eskegiko ditugu etaondoren Internetetik kontsultatu ahalizango ditugu.

Web orrien diseinua

Horrela, gero Nabigatzaile baten bidezikusta ditzakegu, web orri editore batekineginak baileuden. Dokumentuz doku-mentu joateko aukera ere badugu, testuprozesatzaileek estekak egiteko dituztenfuntzioak aprobetxatzen baditugu.

Hori da ahalegin handirik egin gabeikasiko dugun lehendabiziko gauza: nor-malean erabiltzen dugun tresna web edi-tore bihurtzen.

Lukas RODRIGUEZIKTko programen teknikaria

Ald

izka

ri

elek

tron

ikoa

Aldizkari elektroni-koaren prestaketa


9:30 9:00 9:00- Erabiliko ditugun tresnak ezagutu:

- Aldizkari elektroniko bat egiteko behar den CD-ROM bat banatu eta aurkeztu (CD-ROM hau shareware-ko programa, laguntza, irudia eta beste informazio batzuez osaturik izango da).- M. Explorer nabigatzailearen funtzio nagusiak ezagutu.- Bilatzaileak (Google, Kaixo, aurki, jalgi, ....).- Informazio gordeketa (gogokoak, web osoa, irudiak...).- WORD testu editorea. Dokumentua sortu, formatua eman, taulak, letra tipoak, kopiatu, ebaki, itsatsi...- PAINT diseinu aplikazioa:tresnak. JPEG eta GIF irudiak sortu.- Posta elektronikoa. Posta helbide bat lortu doan web orrialde honetan: www.euskalerria.org/posta.

- Aldizkariaren prestaketa:- Atalen edukiak prestatu bai ordenagailu gelan, bai kalean, bai liburutegian.- WORD testu editorea, PAINT eta beste aplikazio batzuk erabiliz elektroniko moduan aurkeztu.Horretarako, lehenago, aurkezpen bateratua egiteko arau batzuk finkatuko ditugu: letra tipoa, tamaina, tituluak, koloreak, bazterrak, hondoa, taulak...

- HTML hizkera bihurketa:- HTML hizkera lortzeko prozedura WORD testu editorea erabiliz.

- Aldizkariaren diseinua:- Front Page programarekin markoak sortuko ditugu atal guztiak lotzeko.

- Interneten argitarapena:- Gure aldizkari elektronikoa kargatzeko web hornitzaile batean web gune bat lortu.- Windows Commander 32 FTP programa erabiliz prestatuko dugun aldizkaria Interneten kargatuko dugu.

- Ebaluazioa:- Ikastaroaren balorazioa: zailtasunak, eskolan aplikatzeko aukerak, ondorengo koordinaketa...

* Miguel Angel LOPEZ LLORENTE. “ Ignacio Aldecoa” Ikastetxe Publikoko irakaslea.

14:00 BAZKARIA





Informazio eta Komunikazio Tek-nologien (IKT) garapena aldaketaberri eta sakonak ekartzen ari da

gure gizartera. Etorkizunari begira,gaur egun zaila da noraino heldukodiren jakitea, baina argi dago ira-kaskuntzak birmoldatu egin beharduela eta IKTak irakaskuntza-ikas-kuntza prozesuan sartu behar ditu-gula eskaintzen dituzten aukerak

aprobetxatuz

Beste aldetik, komunikabideak geroeta garrantzitsuagoak dira gure gizarte-an. Horregatik, gure ikasleek nola fun-tzionatzen duten ezagutzea derrigorrez-koa dela uste dut.

Baina, zein dira baliabide berri horiekeskaintzen dituzten aukerak?

Teknologia horiek ahalmen didaktikohandia dute, batez ere informazioa proze-satu eta sortzeko. Eta jakina, esparruhorretan kokatzen da ikastetxeetan esko-la aldizkari elektronikoak martxan jar-tzea.

Dena dela, hasieran behintzat, aldizka-ri elektronikoa aurrera eramateko nola-baiteko prestakuntza behar da, eta irakas-leek izan behar dute, azken finean,proiektu horretako gidariak.

Testuinguru horretan kokatzen da HikHasik antolatu duen Udako TopaketaPedagogikoetako “Aldizkari elektroni-koaren prestaketa” ikastaroa; hau da,IKTak erabiliz informazioa eskuratu,prozesatu eta elkartrukatzeko baliabideezjabetzea.

Eskola aldizkari elektronikoaren ezau-

- Lan taldeak egitera bultzatzea.- Hizkuntza (irakurketa-idazketa)

sakontzea.- Plastika eta ikus hezkuntzari dago-

kienez, diseinu programek (Paint....)eskaintzen dituzten adierazpen aukerezjabetzea.

- Informazioa bilatu, aukeratu etaantolatzea.

- Ikasleei interesatzen zaizkien gaiaklantzea (prozesu honetan protagonistaksentitzen direnez oso motibagarria izatenda).

- Ikuspuntu praktikoari eta kritikoarieustea.

- Irakasleok elkarlanaren beharraz jabe-tzea.

Bestalde, aldizkari elektronikoa presta-tzean ikasleek talde lanak elkartasunizpirituz eta erantzukizunez antolatubehar dituzte.

“Aldizkari elektronikoaren prestaketa”ikastaroan metodologia hau erabilikodugu:

- Interneten dauden eskola aldizkaribatzuk ezagutzea eta aztertzea.

- Aldizkari elektronikoa (pausoz pauso)nola egiten den jabetzea.

- Parte hartuko duten ikasleek faseguztietan modu praktikoan jokatzea.

- Komunikabide honek eskaintzendituen aukerez eztabaidatzea.

- Eta, azkenik, datorren ikasturterakoikastetxeetan aldizkari elektronikoak sor-tzen saiatzea eta koordinaketa antolatzea.

Aldizkarielektronikoarrenprestaketa

garriak hauexek izan litezke: irakurterra-za eta atsegina, estilo arinekoa eta zuzena,bai hurbilean bai urrutian sortzen ari deneuren gustuko informazioa ezagutzekoeta trukatzeko aukera ematen duena, etaposta elektronikoaz baliatuz beste ikaste-txeetako ikasleekin harremanetan jartze-ko aukera eskaintzen duena.

Ikasleak oso gustura erabiltzen dituzteTeknologia Berriak, tresna berri horiekintestuen egitura, ortografia eta sintaxiapaperean baino askoz erakargarriagoaketa dibertigarriagoak iruditzen zaizkiela-ko.

Aldizkari elektronikoaren helburuak:- Tokian tokiko eskola aldizkari elek-

tronikoa sortzea.- Hainbat tokitan dauden ikasleen

artean gauzatzea.- Irakaskuntza-ikaskuntza prozesua

bizkortzea eta motibazioa eragitea.

Miguel Angel LOPEZErandioko Ignacio Aldekoa ikastetxe

publikoko irakaslea

Klik

KlikLekua: Informatika Fakultatean, E8 eta 123 geletan




9:30 - Sinera CDaren aurkezpena (Klik

programa) eta aplikazio batzuk ireki.

- Kontzeptuak argitu.

- Artxibo mota (bmp, gif-mi, dwav-avi,

fli), kopiatu eta itsatsi, eta karpetak sortu.

- Buruhausgarriak.

- Irudiekin (bikoitza, elkartrukea, hutsu-

nea eta memoria motatakoak), sekuen-

tziak, testuak eta memory.

- Letra zopa arrunta.

- Eskuineko leihoa (testua eta irudiak)

- Gurutzegrama.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Elkarketak.

- Arruntak: testua-testua, irudi-testua,

irudi-irudi.

- Konplexuak: idatzizko erantzunak, araketa

modalitatea, identifikazio elkarketak, argi-

bide pantaila eta “arit.dll” modulua.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Testu aktibitateak:

- Hutsuneak bete, testua osatu, letrak

identifikatu, hitzak identifikatu, hitzak

ordenatu eta parrafoak ordenatu.

- Klik pakete arruntak – Klik pakete trin-

koak.

- Klik pak - kateamenduak.

- Trinkotu – destrinkotu.

* Jose Manuel Beltran Urzelai. Gas-

teizko Antonio Lpz de Guereñu IPko ira-

kaslea.

* Fultso Crespo Bianako Erentzun ikas-

tolako irakaslea

14:00 BAZKARIA



Lau urteko haur bat tapiz batengainean dago lankideen izenak

dagozkien argazkiekin kokatzen...Bost urteko ikasle bat irakasleak

margotu dituen kartulinazko fitxakhorman zintzilikatzen ari da belkroz

baliatuzLehenengo mailan, irakaslearen

pazientzia frogatzeko, ikasle batektxitean-pitean galdu duen paperez-

ko hitza lurrean bilatzen duBigarren mailan, irakasleak, era-

giketak idatzi eta fotokopiatu ondo-ren, banan-banan zuzendu behar

ditu...Hirugarren mailan, fotokopiaz

baliatuz, neska-mutilak ulermenalantzen ari dira esaldi batzuekin....Betiko lana, gogorra bezain astu-na irakaslearentzat... betiko aspe-rraldia ikasleentzat. Atzo goizeko

kontuak.

Eta lan hori guztia informatika gelaraeramaten badugu? Litekeena al da? Gal-detzea ere! Haurrak hara joateko irrikitandaude, eta orain giltza bat badaukagu:Klik programa. Tresna hori azaldutakolan neketsua laket erakargarri bihurtzekogai den erreminta da, hain zuzen.

Informatika gelan klaseko haur guztiekberen argazkiak ordenagailuaren pantai-lan ikusi eta beren izenekin lotzen dituz-te. Eta asmatzen duten bakoitzean marraz-ki bizidun bat agertzen da algaraka.

Pantailan agertzen diren kolorezkohitzak ez dira galtzen... eta amen bateanhaurrak dagokion lekuan kokatzen ditu

tailarik garrantzitsuena: ekintza berri batsortzen dugunean gure gelako haurrenezaugarriei egokitzeko aukera, hots, geureikasleen beharren arabera sor ditzakeguaplikazio zehatzak. Klik programari esker,helburuak, ariketa mota, pausoak, xeheta-sunak, aurrerapenak …irakasleak aukera-tzen ditu.

Mundu zoragarri honetan murgiltzekoinformatika ezaguera sakonak behar alditugu? Ez, oinarrizkoak baino ez ditugubehar. Betiko Windows-a, eta kito.

Klik erremintaz baliatuz jardueraberriak prestatzea edo eginik daudenakegokitzea lan gogorra dela esan beharrikez dago. Baina, ez al da nekezagoa eta izu-garrizko lana 25 esaldi idaztea, plastifika-tzea, moztea eta eskutitzaren azaletan sar-tzea ikasleek ariketa berehala egingodutela jakinik?

Klik, zalantzarik gabe, ezagutu ondo-ren zure lankide handienetariko bat izan-go da. Eutsi goiari!

Klik programari buruzkoazalpen xume batzuk

esaldia osatzen dituen hitzak... bere errit-moan, jo eta ke, atsedenik hartu gabe.

Irakasleak ez ditu eragiketak zuzendubehar. Ikasle bakoitzak egin duen ariketa-ren txostena klik batekin agertzen da.

Klik programaren bidez hainbat ariketaegin daitezke: hitzak erlazionatu, egia alagezurra, hitzen artean soberan dagoenabaztertu, testuak osatu, hutsuneak bete,puzzleak, serieak, sekuentziak, eragike-tak, testuak, ingurunearen liburuan ager-tzen den edozein fitxa, musikan erritmoalantzeko, edozein ikasgaietan agertzendiren ariketak... Edozein mailatan etaedozein arlotan ordenagailuaren diskogogorrean hamaika aplikazio eduki ditza-kegu erabiltzeko prest.

Une honetan Klik programak 100 jar-duera ditu euskaraz, alor guztietan. Etahori hasiera baino ez da. Astero agertzendira jarduera berriak. Denetarik dago etajarduera guztiak irakasleok egindakoakdirela azpimarratu behar da.

Lehenengo eta behin, ez dut ahaztunahi Klik programak ematen digun aban-

Jose Manuel BELTRANGasteizko Antonio Lopez de Guereñu

ikastetxe publikoko irakaslea

Fultxo CRESPOBianako Erentzun ikastolako irakaslea

“Fab

ula

proi

ektu

a”

Ipuin multimediaksortzen.

“Fabula proiektua”



9:30 9:00 9:00

Tailer gisa antolatzen den ikastaldi hau funtsezko sei urratsetan oinarritzen da:

- Testuak numerizatu eta tratatu.

- Irudiak numerizatu eta tratatu.

- Bozak edo soinuak ordenagailuz grabatu eta tratatu.

- Ordenagailuan datutegia antolatu.

- Datutegi hori “Fabula” programari txertatu ipuin multimediara heltzeko.

- Ipuin multimedia CD-ROMean grabatu.

Sei urratsetan garatuko den ikastaldiari esker, paper euskarrian zegoena multimedia bilakatuko da.

* Mixel Jojauria. Lehen Hezkuntzako irakaslea Iparraldeko sail elebidunean. Informatikan diplomatua. IKAS elkarte-burua eta

“Fabula proiektu” kidea IKASen izenean.

14:00 BAZKARIA





Fabula projetua Brighton-eko Uni-bersitatetik abiatua da duela 2

urte, Viv Edwards-en inguruan (Pro-fessor of Langage in Education

Reading and Language InformationCentre The University of ReadingBrighton http://www.ralic.rea-

ding.ac.uk). Helburua du hizkuntzagutituak laguntzea. Europa mailako

proiektua da eta araberako dirulaguntzak baditu. Ideia da eskualdebakoitzean bi hizkuntzetan idazteaipuin bat. Adibidez, orain arte parte

hartzen dutenetan bada euskaraeta frantsesera, katalana eta gaz-telania, galesa eta angelesa... Ikus

web-gunean:http://www.fabula.eu.org

Hortarako logiciel bat muntatu dute(ez da oraino punttu-punttuan): Fabulamaker. Diaporama baten muntatzekoda, eta Fabula reader diaporama horrenirakurtzeko.

Biak erabil errazak dira. Gehieniklehen mailako haurrei zuzendua da.Behar dute erakaslearen laguntzarekinipuin bat asmatu, ilustratu, idatzi.Horretarako, neurri oneko irudiak etabehar den tamainuko idazkia papereanongi sailkatu ondoan, ordenagailuangrabatzen dira kontalarien ahotsak, etamarrazkiak eta testua numerizatu.Horiek denak ongi altxatu (gorde) etagero, Fabula maker-i esker aski fite egi-ten da muntaketa.

Jakin behar da, beraz, irudien numeri-zatzen, soinuen grabatzen edota ordena-

eskanerra pilotatzekoa, irudiak lantze-koa, eta idazkien irakurtzekoa); jakinhelburuaren araberako hautuen egiteneskanerra pilotatzean -zenbat DPI...- etanumerizatuaren gordetzerakoan -jpg,tiff, Bmp...-. Ahotsa grabatzen ere arikogara: mozten, kopiatzen, kolatzen, gora-tzen, eztitzen... nahasten.

Bigarren eguna iraganen dugu datubase baten egiten, ongi sailkatuz irudi,ahots, soinu eta idazki, Fabula-an sar-tzeko prest izan ditezen.

Hirugarren egunean Fabula maker-ekin bakoitzak diaporama bat sortukodu eta CD-ROM batean grabatuko.

Gogoan izan hiru egunez egin lanakeskas aire bat izanen duela nahitaez; ezdugu epe labur hortan "Koko ezin hobe-agoak" ipuinaren heineko lanik aterako.

“Koko ezin hobeagoak” ipuina tele-kargatzen ahal da. CD-ROMa eginaizan da eta Ikas-en salgai da bere libu-ruskarekin (http://www.ikas.org ) .Fabulako lehen proiektu hori KanbokoErrobi ikastolako andereño batzuk lan-du zuten... Geroztik ere badute elkarlanean egina euskarako eta frantsesekoirakasleek, haurrek eta gurasoek “Sain-gaka ari zen gatua”, laster Internetbitartez eskuratzen ahalko duguna.Fabula proiektua horri buruz ari da:Interneten bitartez ipuin horiek zabal-tzen Europako haur guzieri; bakoitzakbere hizkuntzan eginikan ere, denekulert ditzaten ama hizkuntzan ez bada,estatuko hizkuntzan bederen.

Nahi duenak parte hartu, badu zeregin.

Ipuin multimediaksortzen. “Fabulaproiektua”

gailuan sartzen.Hori dugu landuko hiru egunez:

bakoitzak baldin badu bere ipuina prest,marrazki eta idazki, hobe. Norbaitekgogoan baldin badu liburuxka bat, ongiikusiko lukeena lan hortarako, ekardezala. Zer nahi gisaz, nik ere ekarrikodut gaia.

Lehen egunean teknikaren ikasten ari-ko gara: irudien numerizatzeko oinarriz-ko gauzak (ongi bereizi hiru logiciel:

Mixel JORAJURIAIKASeko kidea

Fabula proiektuahorri buruz ari da:Interneten bitar-tez ipuin horiekzabaltzen Europa-ko haur guzieri

Mus

ika

Hez

kunt

za B

erez

ian

MusikaHezkuntza Berezian


9:30 Aschero musika sistema- Kodigoari buruzko sarrera- Eduki zientifikoaren euskarriak- Figura eta zenbakien bidezko irakurketaerritmikoa- Kolorearen bidezko altueraren irakurketa- Irakaskuntza arlo guztiak Aschero musikasistemaren bidez globalizatzea curriculumhelburuak lortzeko* Jose Ramon Vitoria, Mondra-gon Unibertsitateko irakaslea

11:30 ATSEDENALDIA

12:00 Aschero musika sistema- Materialen aplikazio pedagogikoa etapaezberdinetan* Jose Ramon Vitoria

14:00 BAZKARIA

9:00 Down sindromearen, atzeratuen,

autismoaren eta burmuin elbarritasu-

naren ezaugarri pedagogikoak

- Arazo bakoitzaren azterketa

- Arlo bakoitzeko ekintza didaktikoak

* Jose Ramon Vitoria

11:30 ATSEDENALDIA

12:00 Down sindromearen, atzera-

tuen, autismoaren eta burmuin elbarri-

tasunaren ezaugarri pedagogikoak

- Musikaren bestelako aplikazioak


14:00 BAZKARIA

9:00 Metodologiaren prozedurak eta

aplikazioak

- Arazo bakoitzaren aplikazioa

- Adin eta maila ezberdineko programazioa


11:30 ATSEDENALDIA

12:00: Metodologiaren prozedurak

eta aplikazioak

- Itzulpenak ohiko musika sistematik

Aschero sistemara

- Konposizio musikala


14:00 BAZKARIA




20 • hik hasi Udako Topaketak. 2000ko uztaila

Ikastaro honetan musika ira-kasteko sistema edo metodolo-

gia berri bat aurkeztuko da:Aschero musika sistema. Downsindromea, burmuin elbarrita-suna, atzerapen mentala eta

autismoa daukaten pertsonen-tzako metodologia da.

Artetzat zer ulertzen dugun jakite-ko, ez dugu ahaztu behar oinarrizkoprintzipio gisa zentzumenen bidezkokomunikazio harremana, eta ezagupenhorren fruitu gisa zentzumenez kan-poko komunikazio harremana (espiri-tuala).

Horrela bada, premisa horretatikabiatuz gero, edozein jarduera artisti-kotarako ezinbestekoa izango da gurezentzumen eta pertzepzioak (ikusme-na, usaimena, entzumena, dastamenaeta ukimena) ikertu, aztertu eta esti-mulatzea. Erabiliko dugun metodolo-gia, beraz, gure zentzumenezko balia-bideak aplikatu eta garatzera bideratuadago, gure ikasleak arlo artistikoangaitzeko helburuarekin (zentzumena-sentitu-sentimendua).

Horretarako, material teoriko etapraktiko ugari erabiliko ditugu, bainabereziki Aschero musika sistema, pro-grama horrek zentzumen guztiak bil-tzen baititu.

Zehatzago esateko, Aschero sistema-ren egiturak jarduera plastikoan ager-tzen diren elementu guztiak biltzen

kan funtsezkoak diren hainbat alder-ditan eragin positiboa izango du.

Azken finean, diziplina anitzeko ira-kaskuntza da, diseinu bateratuarenbidez, gai garrantzitsu honi erantzunkoherente eta erakargarria ematen diona.

Ikastaroaren eta metodologia horrenhelburu orokorrak hiru dira. Lehenen-goa, era guztietako musika jolasak sor-tu eta erabiltzeko trebetasuna garatzeahaurrengan partaidetza, autoestimua,sormena, irudimena eta adierazmenabultzatzeko. Bigarrena, irakasleei jolasariketaren bidez haurrengan mugi-menduak, psikomotrizitate globalaeta gorputz espresioa pizten laguntzea.Eta hirugarrena, musika jolasarenbitartez haurrengan hainbat estimulugaratzea (lengoaia eta aurre-matemati-ka, arreta, oroimena, kontzentrazioa,abstrakzioa, asoziazioa eta disozia-zioa...).

Helburu orokorrak izateaz gain,metodologia horrek helburu musika-lak ere baditu. Lehenik, soinuarenezaugarriak bereizteko gaitasuna gara-tzea (iraupena, altuera, intentsitateaeta tinbrea). Bigarrenik, erritmikaadierazpena bultzatzea gorputzareneta tresnen bidez. Hirugarrenik,entzumena garatzea. Laugarrenik,teklatua jotzen ikastea. Eta azkenik,sormena piztea (interpretazioa, konpo-saketa...).

Musika Hezkuntza Berezian

ditu (hala nola bolumena, kolorea,materia, forma eta tamaina) eta, eraberean, soinuzko jarduera orotan dau-den parametroekin (iraupena, altuera,intentsitatea eta tinbrea) elkartzenditu, usaimen, dastamen eta ukimena-ren bidezko hainbat jarduerarekinuztartuz.

Horrela, metodologia horretan zen-tzumenen gaitasun guztiak bildu etalanduko ditugu, adin horietan haingarrantzitsuak diren lehen erreferen-tzia artistikoak izango diren baliabide-ak esperimentatuz eta estimulatuz.Baina, ez dira orain arte bezala banan-duta landuko, globalki, jolas giroaneta era praktikoan baizik.

Horregatik, orain musika irakas-kuntzak garrantzi handigoa daukaeskola barruan, erabiliko ditugunkode eta zeinuek harreman etengabeabaitute euren artean. Horrek, era bere-an, aurre-idazketa eta aurre-matemati-

Jose Ramon VITORIAMondragon Unibertsitateko irakaslea

Plis

ti-p

las(

h)ik

(h)a

siPl

astik

a, h

izku

ntza

eta

dr

amat

izaz

ioa

uzt

artu

z

Plis-plast(h)ik(h)asi...Plastika, hizkuntza eta dramatizazioa uztartuz



9:30 9:00 9:00

- Eszenatokia egiteko marrazkia eta pintura landuko ditugu; diseinua espazio eszenikoa eta egiturak diseinatzeko eta baita (denboraren

arabera) jazkerak eta makilaia ere.

- Horrekin guztiarekin era praktikoan eta plastika arlotik abiatuz, proiektu eszeniko bat nola gauzatu eta horretarako eman beharrezko

urratsak aztertu eta landuko ditugu.

- Antzerkiarekin lotura duten teknikak beharraren eta denboraren arabera lan ditzakegu: gorputz adierazpena, ahotsa eta abar.

* Pako Serras. Zarauzko Salbatore Mitxelena ikastolako irakaslea.

14:00 BAZKARIA

Lekua: Ekintza Ikastolan, plastika gelan




Jakina da antzerki saio bat antola-tzea zer erakargarria izan daitekeenikasleentzat, zer interesgarria hiz-

kuntza arloan ahozkotasuna lantzekoeta zer onuragarria aniztasuna eta

elkarlana bultzatzeko...

Bai, baina...Jakin badakigu hiruzpalau arlo ukitu eta

landu beharko ditugula ere- Hizkuntza, Dra-matizazioa, Plastika eta ziurrenik Musika-, etahori ez dela “ahuntzaren gauerdiko eztula”.Baita, askotan hau ikusita atzeraka egitendugula lehenengo pausoa ez luzatzeagatik,nahiz eta jakin bidaiarik luzeena ere urrats batemanez hasten dela.

GoazemazuNonbaitetik hasi behar, eta goazen bada

aldez aurretik landu den testu dramatiko horiedo antzezteko egokitu den ipuina kolorez etaformaz hornitzera.

Hala ere, aurretik komenigarria litzatekeaipatu testua edo ipuina aukeratzerakoan ira-kaslea eta ikasleak elkarlanean aritzea ahal denaukerarik onena eta egokiena izan dadin.Antzezleen adina, nahiak... eta baita ikusleakizango direnenenak kontuan hartuko ditugu.Horrez gain, testuak ematen dizkigun drama-tizaziorako aukerak eta alderdi plastikoak lan-tzeko aukerak ere gogoan izango ditugu.

MarraztuIkastaroan zehar alderdi plastikoari arreta

berezia eskainiko diogu. Arkatza hartu etamarrazten hasiko gara. Pertsonaiak nolakoakizango diren, zer itxura, nolako janzkera...Denon ideiak onartuz eta erabakiak guztionartean hartu ondoren aurrenengo zirriborroakegin eta eskuak lapikoan sartuko ditugu.

Baina nola? (Atrezzoa)Eskolak eskaintzen dizkigun aukerak,

baliabideak, materialak erabiliko ditugu heinhandi batean, baina seguruenik ez da nahikoaizango eta ikasleak inplikatu beharko ditugumaterialak biltzen, erropak lortzen... behardugun guztia eskuratzeko. Hala ere, proiektuabideratzeko, erabili behar ditugun materialakeskuragarriak izan daitezen saiatuko gara.

Antzoki bilaEspazio eszenikoa behar dugu egindako

lana erakusteko, zeren hainbeste lan hartuondoren inork ez ikusteko! Bada egia esan...xedea jendaurrean erakustea da.

Eskoletan leku aproposik dugunik ere ezinesan, orokorrean. Bada, hau ere diseinatu egin-go dugu beharrak ezagutuz: mugikorra beharduela, jasotzeko erraza, leku txikian bildu dai-tekeena eta abar. Eskuaira eta kartaboia hartu,metroa, planoak egin eta errementaria denguraso edo lagunen bat badugu, ezin hobe,berarengana joko baitugu.

Hau al da dena? (espazioa, mugi-mendua, koreografia...)

Badugu testua, pertsonaiak karakterizatuta,dekoratuak margotuta, antzokia... falta zaigu-na taularatzea da. Entsaioak egin, testua dra-matizatu, eszenatokian nola mugitu, espazioeszenikoa nola erabili... azken finean, ikuski-zuna eratu gorputz adierazpenetik hasi etamugimendu koralak sortu arte. Hori eredenon artean erabakiak hartuz (ikasle-irakasle-ak), ideiak trukatuz eta parte-hartzea bultza-tuz egingo dugu.

Eta hala bada edo ez bada...

Plis-plast(h)ik(h)asi...Plastika, hizkuntzaeta dramatizazioauztartuz

Forma ematen (modelatu)Hainbat teknika erabiliko ditugu marraz-

tutakoari forma eta bolumena emateko:paper-matxea, paper-pasta, goma-espuma...Horiek nola egin eta eskaintzen dizkigutenaukerak arakatuko ditugu. Emaitzak alderatueta pertsonaia bakoitzarentzat egokiena litza-tekeena eta antzezlanaren “tonuari” atxikituz,lanari ekingo diogu.

Objektuak diseinatzeaPertsonaiek erabiliko dituzten tresnak,

objektuak diseinatzen arituko gara. Batzuetanlor ditzakegunak lortuz, eta besteetan objek-tuak eraldatuz edo erabilpen sinbolikoa eginazberaiekin. Lortu ezin ditugunak eraikitzenahaleginduko gara, betiere objektuak bai per-tsonaiarekin eta bai dekoratuekin lotuz.

Eta non? (eszenografia)Ekintzak beti nonbait gertatzen dira, eta non

hori ere era sinbolikoan edo errealean adierazdezakegu dekoratuen bidez. Hauek egitekohainbat modu eta material behatu, marraztu,moztu, itsatsi, margotu... beharko ditugu.

Pako SERRASZarauzko Salbatore Mitxelena ikastolako

irakaslea

Mun

duko

da

ntza

k

Munduko dantzakeskolan



9:30 9:00 9:00

Ikastaroa zeharo praktikoa izango da, beraz arropa erosoa eramatea komeni da.

Dantzak taldean edo binaka dantzatzekoak dira, eta ikasteko errazak.

Saioen hasieran beroketa lanak egingo ditugu eta jolas batzuk.

Dantza hauek eskolan adin guztietako haurrekin dantza daitezke.

* Arantza Alvarez Garcia. Txingudi ikastolako irakaslea.

14:00 BAZKARIA

Lekua: Ekintza ikastolan, aretoan




Programan azaldu genuenbezala, ikastaro honetan ez

dugu dantza egiteari buruzkoteoriarik azalduko, alegia, ez da

inola ere ikastaro teorikoaizango, guztiz kontrakoa baizik:ikastaro honetan dantza egingodugu gogotik; teoria gutxi eta

mugimendu asko.

Nolako dantzakHiru multzotan sailkatuko genituzke

ikastaroan ikasiko ditugun dantzak:a) Munduko hainbat herrialdetako fol-

klorearekin lotutakoak. Horietako batzukdantza tradizionalak dira, eta beste batzuktokian tokiko musika tradizionala oinarrihartuta, gaur egun asmatutakoak ditugu.Oso jatorri desberdinetakoak izango ditu-gu: Euskal Herria, Frantzia, Errumania,Israel, Austria, Grezia, Eskozia... Jatorriazaparte, bestela ere dantza bakoitzak berenortasuna du: batzuek erritmo azkar-azka-rra dute, hau da, bizi-biziak dira; bestehainbat geldoagoak dira; batzuk korroaneta bakarka dantzatzekoak dira; beste zen-bait, berriz, binakakoak...

b) Haur Hezkuntzako eta Lehen Hez-kuntzako 1. eta 2. mailako haurrekin egi-teko modukoak. Horietako zenbait Txin-gudi ikastolako musika irakasleaksortutakoak dira, eta beste hainbat han-hemenka ikasitakoak.

c) Dantza librea. Azken hau eta b) tal-

- Hainbat herrialdetako folklorea eza-gutu eta ezagutarazteko.

- Lotsa soinetik astintzeko.

Bukatzeko, hona hemen nolakoa izandaitekeen ikastaro honetako dantza egunbat:

- Aurkezpena- Beroketa jolasak (haur txikien dantzak

eta dantza librea)- Israelgo “Eroa eta Jakintsua”- Eskoziako “Cumbreland Ree”- Austriako “Die kutsche”Atsedena- Lehenengo atalean egindakoari errepa-

soa.- Errumaniako “Alnelul”- Euskal Herriko “Zazpi Jauziak”- Eta, bukatzeko, kalejira berezia.Edozelan ere, egun bati dagokion egita-

rautxo hau malgua da, jakina: taldeak har-tzen duen erritmoak markatuko du zenbatdantza ikasi eta horien hurrenkera.

Munduko dantzakeskolan

dekoak saioen hasieran erabiliko ditugugorputza berotze aldera.

Dantza egin, zertarako?- Lehenik, ondo pasatzeko, bai ikastaro-

an bai ondoren, dantzakeskolatzen ditugunean.

- Erritmoa lantzeko.- Elkarren arteko harremanak estutze-

ko.

Arantza ALVAREZIrungo Txingudi ikastolako irakaslea

Euto

nia

Eutonia Gorputza eta sentsazioak



9:30 9:00 9:00

Ikastaroa zeharo praktikoa izango da, beraz arropa erosoa eramatea komeni da.

Hasieran, gorputz atalen inbentarioa egingo dugu, atal ezberdinak kontzienteki landuz.

Ondoren, azala eta artikulazioak landuko ditugu. Horren ostean, oinak eta pelbisa; eta bukatzeko, bizkarrezurra landuko

dugu.

Horretarako, hainbat material erabiliko dugu: teniseko pilotak, gaztainak, banbuak... eta bi motatako lana egingo dugu:

- Azaletik gorputz barnealdera abiatuz (taktua).

- Gorputz azaletik kanporantz abiatuz (kontaktua).

* Luis Goenaga Zangitu. . Medikuntzan, Soin-hezkuntzan eta Filosofian lizentziatua.

14:00 BAZKARIA

Lekua: Ekintza ikastolan, musika gelan




EEuuttoonniiaa hhiittzzaa ((ggrreekkeerraakkoo eeuu==oonnaa,,bbiiddeezzkkooaa,, hhaarrmmoonniiaattssuuaa,, eettaa

ttoonnooss==ttoonnuuaa,, tteennttssiiooaa hhiittzzeettiikkddaattoorrrreennaa)) 11995577aann ssoorrttuu zzeenn hhaarr--mmoonniiaattssuukkii oorreekkaattuuttaakkoo ttoonniizziittaa--tteeaarreenn iiddeeiiaa aaddiieerraazztteekkoo,, zzeeiinnaa

eetteennggaabbee eettaa zzeehhaazzttaassuunneezz uunneekkooeekkiinnttzzaarraa eeddoo eeggooeerraarraa mmoollddaattzzeenn

eettaa eeggookkiittzzeenn ddaaggooeenn..

Gaur egun tonizitatearen eta bizitakoa-ren arteko erlazio estuak ezagutzen ditu-gu, kontzienteki edo inkontzienteki.Gure gorputzaren espresioak zuzeneanhorien menpe daude, bai jarrerak etamugimenduak, eta bai arnasketa eta aho-tsa.

Gaur egungo ikerketek garunarentonuaren eta aktibitatearen arteko erlazioestuak eta etengabeko interakzioak froga-tu dituzte. Jarreraren tonua, sistema neu-robegetatiboa eta erregulazio fisiologiko-en multzoa gure psikearekin estuki lotutadaude. Horrela, modu ezberdinen bidez,gorputzean gure nortasuneko alderdiinkontzientea eta kontzientea adieraztendira. Edozein asaldatzek gure gorputzarenegoera aldatzeaz gain, portaera eta kon-tzientzia egoera ere aldatzen ditu.

Orduan, ulergarria da tonizitateareneraginez gizakiaren alderdi guztietan era-gitea. Oinarri horren gainean erlaxaziometodo ugari eratu dira.

Haatik, metodo horien helburua orekaeta tonuaren jaitsiera lortzea den heinean,erlaxazioaren zentzuan eutoniaren xedeada interesatuari tonu egokia lortzekoaukera ematea, baina ez erlaxazio eta atse-den egoera bati soilik, baizik eta bizitzako

egoera guztiei.Gainetik bada ere, ikastaro honetan

eutoniaren bitartez gaitasun hori zeinbidetatik lortzen den ikusiko dugu. Gurepraktikak zera erakusten digu: azaleko etasakoneko sentsibilitatearen garapenarenbitartez lortzen dela sistemetan kontzien-teki eragitea. Sistema horiek normaleanoharkabekoak izan ohi dira, eta tonu etaoreka neurobegetatiboa erregulatzen dute.

C. G. Jung-ek aktibitate psikikoa laufuntziotan banatu zuen eta bere ikuspegipsikologikotik eutonian funtzio horietakobat garatzen da, zehazki, sentsazioa, zei-nak “benetan present dagoena ezartzen duen”.Intuizio funtzioarekin batera Jungek“irrazionala” deitu zion. Bestetik, pentsa-mendua eta sentimendua izango liratekearrazionalak (1).

W. Jamesek, giza portaera aztertu ondo-ren, zera ondorioztatu zuen: “gizakiarengehiengoa ez dago bere gorputzean, ezbere ardatzean, ez bere erdigunean”. (2)

Eutonia.Gorputza etasentsazioak

Luis GOENAGAMedikuntzan, Soin Hezkuntzan eta

Filosofian lizentziatua

Winnicott pediatrak eta beste autorebatzuk hau pentsatzen zuten: “lo egiteaedo gorputzarengandik bereiztea egoeraarrunta da gure kulturan”.

Azken finean eutoniak gorputzean etasentsazioetan esna egotera gonbidatzendu, bizitzako hainbat egoeratan “orainazeta hemengoaz” kontziente izatera. Horre-gatik, baliagarria da egunerokoa bizitze-ko.

Interesgarria izango liteke gelako “labo-rategian” egiten dugun lana gure egune-roko bizitzara pasatzea.

Praktikan bi kontzeptu hartzen dirakontuan: “ukimena” eta “kontaktua”. Etagorputzeko hainbat atalen pertzepzioaneragiten da.

(1) JUNG, C. G.: Tipos psicológicos. Edhasa argitaletxea.

GAUMOND, Marcel: Du corps a l´àme. Le loup de

Gouttière argitaletxea

(2) VISHNIVETZ, Berta: Eutonia. Paidós argitaletxea.

Sentsazioa Intuizioa

Sentimendua

Pentsamendua

INTUIZIOA SENTSAZIOA

Pentsamendua

Sentimendua

Barnerakortasuna

Kanporakortasuna

EutonistakPsikoanalistak

Hez

iket

afis

ikoa

Heziketa fisikokoirakasleen txokoa



9:30 - Eskola-kirola baliabide hezitzaile

gisa:

- Haurtzaroko kirol jardueraren onurak

(eremu fisiko, psikologiko eta sozialean).

- Egungo errealitatean sumatutako arrisku edo

jarduera desegokiak (ikuspegi hezitzailetik).

- Hainbat gizatalderen eginkizunak eta jokae-

raren ezaugarriak: gurasoak, monitoreak, hau-

rrak.

- Motibazioa: garrantzia, eragina eta hobetze-

ko estrategiak.

- Eskola-kirolaren jarduera, bere osotasunean,

hezitzaileago bihurtzeko proposamenak.

* Luix Mari Zulaika Isasti. Gorputz

hezkuntzako irakaslea, pedagogoa eta psiko-

logian doktorea.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Natur ekintzak.

- Hitzaldia, natur ekintzetako lau ekintzetan zen-

tratuko da: mendiko txirrindularitza, eskalada,

piraguismo eta orientazioa. Saio teoriko-praktikoa

izango da (eskaladaren saio praktikoa).

* Luis Larrañaga “Pizti”. Tuterako Argia

ikastolan Heziketa Fisikoko espezialista.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Herri kirolak hezkuntzan.

Goizean zehar egingo dugun Herri-Kirolen

inguruko ikastaro teoriko–praktiko hone-

tan puntu hauek aztertuko ditugu:

- Historia.

- Garapena.

- Gaur egungo egoera.

- Arlo teorikoa:

- Herri-Kirolen oinarri teorikoak.

- Herri-Kirolen egokitzapena hez

kuntzan: materiala, arauak, teknika...

- Arlo praktikoa:

- Unitate Didaktikoak.

- Jolasak.

* Onintza Garcia Udabe. Heziketa Fisi-

koan espezializatutako Irakasle Eskolako ikaslea.

* Leire Cano Txokarro. Heziketa Fisikoan

espezializatutako Irakasle Eskolako

14:00 BAZKARIA





Maiz entzun izan dugu haurra-rentzat kirola egitea oso ona dela,abantaila eta ondorio onuragarriugari ekartzen baitizkio. Lelo haukontuan hartuta, gero eta guraso,

monitore eta irakasle gehiagosaiatzen dira gure haur eta gazte-ak kirol jardueretara bultzatzen.Baina, kirol jarduera beti eta edo-

zein egoeratan al da positiboahaurraren garapenerako? Egiten

diren kirol jarduera guztiak al dirahezitzaileak? Uste dut gai honeninguruko eztabaida eta gogoetari

heltzeko garaia iritsia dela.

Hasteko, arestian aipaturikoarekin lotuz,jarduera fisikoak ekar ditzakeen onurak eralaburrean azaldu nahi nituzke.

Arlo fisiologikoan: defentsak indartuorganismoaren bizitza kalitatea hobetuz etaluzatuz; lokomozio aparatua sendotu, baigiharrak, bai eta hezurrak ere; hazkuntzakartilagoak suspertu; bihotz eta biriken gai-tasuna areagotu, odolaren oxigenazioa hobe-tu, zirkulazio hodiak handitu eta bigundu;gehiegizko gantzak xahutu; nerbio sistemalandu koordinazio eta trebetasunak garatuz...

Arlo psikikoan: burmuineko nerbio egi-turen eta psikomotrizitatearen garapena;funtzio mentalen hobekuntza, hots, adime-na, mintzaira eta afektibitatea; zentzumenengaitasun hartzaileak eta erabakiak prozesa-tzeko gaitasuna bizkortu; lankidetza jorratugiza harremanak eta elkarren arteko errespe-tua landuz, sozializazio eta integraziorakolagungarri; agresibitate, antsietate, tentsioeta estresa gutxitu oreka emozionalerantzlagunduz; autokontrolatzen eta norbere iru-dia eta autoestimua hobetzen lagundu;arauak eta emaitzak onartzen erakutsi, hel-buru bat lortzearren saiatu eta lan eginaz.

Beraz, ez da makala kirolari esker eskura

daitezkeen ondorio, balio eta ontasunenzerrenda.

Aipatu den eran, ondorio horiek egoeraguztietan jasotzen ote diren aztertu nahi da.Hau da, kirol jarduera edozein izanik ere, eabeti, baldintza eta testuinguru guztietan,ontasun horiek eskuratzen ote diren.

Horretarako, lehenik eta behin, kiroljarduera guztiak berdinak ote diren balo-ratu beharko dugu, hau da, antolaketaguztiek xede bera ote duten. Denok kiro-laz kontzeptu edo ikuspegi bera otedugun, alegia.

Manikeistak izateko asmorik ez baduguere, azaleko analisi batetik bere helburuasailkapen irizpidetzat hartuz, kirola biikuspegitan bereiztu ohi dugu:

Lehiakorra, ikuskizunekoa edo goi-mailakoa: nola edo hala garaipena lortzeada helburua, eta horrek gainontzeko guz-tia baldintzatzen du. Gaitasun maila one-koek bakarrik har dezakete parte. Emai-tzak, errendimendua, izarren goraipamena,ikuskizuna, interes komertzial eta ekono-mikoen inguruan antolatzen da.

Kirol hezitzailearenbila

Luix Mari ZULAIKAPsikologian doktorea

Ordiziako Oianguren-Urdaneta Institutukoirakaslea

Herritarra, hezitzailea edo aisialdikoa:helburu ludikoa du, disfrutatzea, ondopasatzea; eguneroko kezkak baztertuzbizi-kalitatea hobetzea, finean. Guztion-tzat irekia dago. Osasuna eta lagunartekogiroa berezko ezaugarriak ditu.

Eskola kirola eta, oro har, haurtzaroanburuturiko kirol jarduerak bigarren mul-tzoko ikuspegian kokatu beharko geni-tuzke. Adin honetan gauzaturiko kiroljardueren helburua haurren osoko garape-na eta beren nortasun eta izaeraren erake-tan laguntzea izan behar luke.

Errealitatean ordea, zenbait kasutan,goi mailako kirol lehiakorrean dugunikuspegia bere horretan haurren kirolekojardueretara transferitzen dugu, erabatekomimetismoz, inolako egokitzapenik gabe.Ondorioz, ezin daiteke esan jarduerahorien eragina hezitzailea edo adinari ego-kiturikoa denik.

Pedagogiaren ikuspegi edo irizpidetikhaurraren formaziorako desegokiak direnezaugarrien artean, kirolean inoiz ondo-rengoak aurki daitezke: gehiegizko lehia-kortasuna edo konpetibitatea, ingurunea-ren gehiegizko presioa, helburu desegokiak,konparaketa soziala, espezializazio goiz-tiarra eta hautapenerako irizpide zorrotze-giak.

Esandakoak esan ondoren, kirol hezi-tzaileak behar lituzkeen ezaugarriakzerrendatuko ditugu ikastaroan. Kirol jar-dueran parte hartzen dugun gizataldeguztiok (guraso, entrenatzaile, irakasle,komunikabide, antolatzaile eta abarrok)kirol jarduera hezitzaileago bihurtzensaiatu behar dugu.

Gauzak horrela, beraz, denon laguntzariesker eskola kirola hezitzaileagoa bihurtu-ko genuke. Uste dugu helburuak mereziduela. Ekin diezaiogun, bada.


Azkeneko hamarkada hauetangizartean aldaketa handiak gertatu

dira (lan ordu kopuru gutxiago,eskoletan ordutegi trinkoa, langa-

bezia, poltsikoan diru gehiago,ama eta aita etxetik kanpo biak

lanean...). Denboraren pertzepzioberria sortu da eta gero eta garran-tzitsuagoa bihurtu da aisialdia eta

denbora librearen hezkuntza.

Arrazoi askorengatik proiektu kurriku-lar askotan errealitate hori ez da islatzen,eta hortik dator natur ekintzen ingurukoeskaintza. Guk jorratzen dugun arloa ezda zerbait itxia eta mugi ezina, gurematerialak eta ekintzak diseinatzekoaukera dugu.

Ia denok kritikatu izan dugu guk biziizan genuen heziketa fisikoko eskolakoesperientzia. Beraz, ez da aukera txarragure ikasleei gaur egungo gizartean bizi-tzen egokitzeko eta mugimenduzko gai-tasunak hobetu eta aberasteko denboralibrea nola bete erakusten badiegu. Hone-la, denbora librea era osasuntsuan betetze-ko aukera izango dute.

Inguru naturalean landuko ditugun jar-duera hauek izaera irekia izango dute.Horien bitartez estereotipo ezagunei ezdiegu lekurik utziko. Ekintza horietanezusteko handiak izango ditugu, ez baitirabeti mutilak izango trebeenak. Gehienetanikasle guztiek hasierako maila antzekoadute. Ez da horrela suertatzen beste kirolbatzuetan (futbolean, saski-baloian...).Ikaslea ez dago duen trebetasun mailaren-gatik parte hartzera baldintzatuta, etaberaz, ikasleen partaidetza ziurtatuta dago.

Era teorikoan planteamendu hau guz-

tiontzat erakargarria da, baina antolaketa-

ren aldetik arazoak ekartzen dizkigu.

Ikastetxetik atera beharra egoten da,

garraioa antolatu eta, kasu askotan, ordu-

tegia egokitu beharra. Horrekin batera

prestakuntzan ez gara oso eroso sentitzen.

Horregatik, albo batera gelditzen dira

teorian hain politak iruditzen zaizkigun

jarduerak. Baina arazo guztien gainetik,

jarduerak eskaintzea oso aberasgarria da,

ikasleen motibazioa hasi aurretik lortzen

baita, eta hori abiapuntu hobezina da.

Topaketa hauen helburua prestakun-

tzan dauden oinarrizko hutsuneak bete

eta arazoen gainetik irakasleria jarduerak

eskaintzera animatzea da. Lau unitate

didaktikoren garapena ikusteko eta ezta-

baidaren bitartez gure zalantzak argitzeko

aukera izango dugu.

Natur ekintza jardueren artean zer ira-

kats dezakegu? Aukera oso zabala da, eta

zerrenda honetan horietako batzuk ager-

tzen dira:orientazioa, ibilaldiak, kanpal-

diak, mendizaletasuna, espeleologia, eska-

lada, mendiko txirrindularitza/

zikloturismoa, eskia, piraguismoa, bela,

hainbat jardueren arteko nahasketak...

Topaketa hauetan lau jarduera zehatze-

tan zentratuko gara, landutako unitate

didaktiko hauen azalpena ikusiko dugula-

rik: piraguismoa, mendiko txirrindulari-

tza, eskalada eta orientazioa. Guztion

ekarpenekin ziur topaketa interesgarriak

suertatuko direla. Ikusi arte!

Natur ekintzak

Inguru naturala eremu egokienetakoada guk bultzatzea nahi dugun hezkuntzaosoa eta integrala garatzeko. Gorputzarenkontrola hainbat jarduera eta ingurutanlortzeak beraien garapenean hobekuntzaekarriko du. Ikasleak abentura bila abia-tzen dira, lau hormen artean eta egun oso-an eserita egotetik eremu zabaletara atera-tzen dira, beraien ikusmena eta barneegoerak lasaitzen direlarik. Gai eta inguruberriak ezagutzea, arriskua dagoenmomentuak bizitzea eta antzeko esperien-tziak oso erakargarriak suertatzen zaizkie.

Autonomia eta lankidetza garatzekojarduera ezin hobeak direla probatzekoaukera eta beharra izango dute ikasleek.Batzuetan lagunaren segurtasuna bereeskuetan egongo da, eta berea lagunareneskuetan (eskaladan); bestetan norberarenerabakiak era zuzenean izango du eragina(orientazioan galtzeko arriskua, okerrekoerabakia hartuz gero) edo taldean adostubeharko dute zein den erabaki hoberena.

Luis LARRAÑAGA“PIZTI”

Tuterako Argia ikastolan HeziketaFisikoko espezialista

Hez

iket

afis

ikoa


Ikastaro honetan herri kirolenhistoria, garapena eta gaur egungo

egoera ikusiko ditugu hasieran.Ondoren, bi atal jorratuko ditugu,

teorikoa eta praktikoa.

Hasieran, atal teorikoan, herri kiro-len historia jorratuko dugu, jatorritikizan duen garapena gaur egungo egoe-ra arte.

Ondoren beste hainbat arlo landukoditugu, hala nola, materiala, arauak,teknikak... Betiere hezkuntzarekinerlazionatuz eta egokituz, eta kutsupraktiko eta erabilgarria ematen saia-tuko gara. Garrantzi handia emangozaio parte-hartze aktiboari, ikastarohonetara etortzen diren guztiek hain-bat ekintzetan parte hartuko dutelarik.

Azkenik, atal praktikoa garatukodugu gimnasioan eta beraz, parte-har-tzaileek arropa erosoa ekar dezaten

roko jardunerako erabilgarriak etabaliagarriak izan daitezkeela frogatuz.Bestalde, ahalik eta material ugarienaeta anitzena biltzen saiatuko gara, herrikirolak hezkuntzara egokitzeko beha-rrezkoak direnak.

Herri kirolakhezkuntzan

komeni da. Hainbat jolas proposatukoditugu, aurretik ikusitakoa praktikanjarriz.

Baliabideei dagokionez, saiatukogara gaur egungo teknologia berriakerabiltzen (ikus-entzunezkoak), egune-

Onintza GARCIAHeziketa Fisikoan espezializatutako

Irakasle Eskolako ikaslea“HERRI KIROLAK lantzeko fitxa

didaktikoak” lanaren egilea

Leire CANOHeziketa Fisikoan espezializatutako

Irakasle Eskolako ikaslea“HERRI KIROLAK lantzeko fitxa

didaktikoak” lanaren egilea

Pra

ktik

a ps

ikom

otriza

Praktika psikomotriza-ren adinkako analisia


9:30 E- Bernard Aucouturier-en praktikapsikomotriza: haurraren heltze psikologi-koaren prozesua, bere dinamikaren uler-mena.- Eskolan bat-bateko ekintza eta jolasarenzergatia.- Espresibitate motriza (gorputz afektibo-ren eta pentsamenduaren batasuna haurtxikiarengan).- Destrukzio-konstrukzio dinamika (egin-eragin) heltze psikologikoaren derrigorrez-ko prozesu bezala.- Gorputza eta mugimenduaren garrantziahaur txikiaren heltze psikologikoaren proze-suan (plazera eta displazera).- “Bestea”-rekiko harremana: heltze psikolo-gikoaren prozesuan eta identitate eraikitzeprozesuan duen garrantzia.

* Alvaro Beñaran Aranzabal. Peda-gogia terapeutikoan lizentziatua. Psikomotri-zitatean hezitzaile eta terapeuta. NAHIAZentruko kidea eta Bergarako UNEDekoBernard Aucouturier Psikomotrizitate Esko-lako irakaslea.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Zer gertatzen da psikomotrizitate

gelan 0-3 urteko haurrekin?

Praktika psikomotrizaren esperientzia bat

aurkeztuko dugu eta ondoren adin horietara

zuzenduriko esperientzia honen gaineko iri-

tzi trukaketa egin nahiko genuke.

- Saioen garapena: denboraren, espazioaren

eta materialaren antolaketa.

- Psikomotrizistaren esku-hartze zehatzak

adin horiekin.

- Praktika psikomotrizak gure hezkuntza jar-

dueran duen eraginaren inguruko hausnarke-

ta.

* Josefa Rufina Martin, Mª Jose Armen-

dariz Leunda, Lourdes Garijo Casado eta

Monserrat Meana Martinez. Gasteizko

Udaleko Udal haur eskoletako hezitzaileak.

Psikomotrizitate praktika hezitzailean pres-

tatuak.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Psikomotrizitate praktika hezitzai-

lea (HHko bigarren zikloan -3/6 urte)

- 3-6 urteko haurra

- Helburuak: haurraren heltze psikologikoa-

ren prozesuan lagundu (komunikazioa, sor-

mena eta pentsamendua garatu).

- Psikomotrizistaren jarrerak.

- Psikomotrizitate gela: lekuak eta mate-

rialak.

- Psikomotrizitate saioa: heltze ibilbidea.

Egite plazeretik pentsatze plazerera.

Uneak eta ekintzak, espresibitate motrize-

tik espresibitate plastikarantz.

- Saioa eta haurren behaketa. Erabilitako

parametroak.

* Alvaro Beñaran Aranzabal.

14:00 BAZKARIA





Gai honen inguruko bi saio eskainikoditu emaile honek bi egunetan.

1.- Haurraren heltze psikologikoarenprozesua, bere dinamikaren ulermena.

Psikomotrizitate ikuspegitik hezkuntzarenhelburuak komunikazioa, sormena eta dezen-trazioa (pentsamendu operatoriorantz zabal-tzea) ditugu. Helburu horiek batean labur dai-tezke: haurra autonomoa izatea. Hau da, bereheltze prozesuaren subjektua izatea, eta ezhezitzaileon proiektuen objektua. Horrek hau-rraren ekintzari, hitzari, adierazpenari eskolanlekua ematea esan nahi du. Beraz, konfiantzaz-ko eta segurtasunezko giroa sortzea izangodugu Haur Hezkuntzan helburua.

Zertarako? Haurrak bere burua azaltzekoeta mundua esploratzeko aukera izan dezan.Segurtasun hori hezitzailearen jarreretan oina-rrituko da, batez ere afektibitatea eta frustra-zio legea argitasunez azaltzean.

Beraz, aukera hori ematen duten espazioaketa denborak sortu behar ditugu. Horien arte-an, praktika psikomotrizitatea proposatzendugu.

0-6 urteko haurrak badu oinarrizko ezauga-rri bat: bere ekintzetan oso-osorik inplikatzenda (gorputz mailan, afektiboki eta kognitibo-ki), eta baliabide garrantzitsuak ditu gorputzaeta mugimendua pixkanaka-pixkanaka ahoz-ko komunikaziorantz eta pentsamendurantzbideratzeko.

0-6 urteko haurren bizitza “egitea” da, eteberen “egite” hori batez ere jolasa da: berengorputzarekin egiten dituzten jolasak, jolassinbolikoa, plastika jolasak, eraikitze jola-sak… bere burua adierazteko eta besteak etamundua ezagutzeko baliabideak direnak.

Eta nola iristen da haurra egite edo sortzedinamika horretara? “Bestea”rekin izatendituen harremanen bitartez. Eta harremanhorietan plazera da bizitzeko, izateko, komu-nikatzeko eta gogoa sortzeko oinarria. “Elka-

2.- Psikomotrizitate praktika hezitzai-lea (HHko bigarren zikloan, 3-6 urte)

3-6 urteko haurrak bestearengandiko bana-keta prozesua burutu duenez, bere burua etabestearen iraunkortasuna barneratu dituenez,autonomia bidean zeharo murgildurik dago.

Esfinterren kontrola, gorputzaren kontrola,hitzaren garapena, baliabide sinbolikoengarapena… aldaketa anitz aurkitzen dituguaurreko zikloarekin alderatuz.

Pentsamendurantzako bidea irekita dago,sozializaziorako bidea ere bai, baina haurraoraindik oso zentratuta dago bere baitan.

Dezentrazioa eta sozializazioa ez dira izan-go ziklo honetako abiapuntuak, helmugakbaizik.

Haurrak oraindik lan handia du bereburuarekin: denbora, espazioa eta materialakbehar ditu bere baitan lasai zentratzeko etaplazerean bizitzeko, egite plazeretik pentsatzeplazerera pasatzeko.

Egin eta eragin egin behar du: bere gorpu-tza eta mugimenduarekin, objektuekin, bes-teekin (lagunak eta helduak)… bere buruaziurtatu, bere burua ezagutu… behar du mar-ko baten barruan, marko hezitzaile batenbarruan. Baina haurrak hori guztia egin deza-ke bere premia, gogo, gaitasun, zailtasun etabeldurrak entzungo dituen heldu bat prestbaldin badago, bai eta ez esaten dakien heldubat, gertu eta urruti egoten dakien heldu bat,bere identitatea galdu gabe haurraren identi-tatea errespetatzen duen heldu bat.

3-6 urteko haurrentzako psikomotrizitategelan hori guztia eskaintzen saiatzen gara;espazioak, denborak, materialak, jarreraksakonki aztertzen, adin horietako haurreierantzun egokia eman ahal izateko.

Haur Hezkuntzan pertsonaren oinarriaklantzen ari gara, eta gure gizartean ematenzaiona baino garrantzia handiagoa du horrek.

Haurraren heltzepsikologikoarenprozesua

rren arteko plazera” esan dezakegu, haurrarenplazera “beste”aren plazerean oinarritzen baita.

Baina, “egitea”, “eraikitzea”, ez da prozesulineala, dialektikoa baizik; hau da, kontrako-ak batu behar dituena: haurrak eraikitzeko(autonomian) “suntsitu” egin behar du!(hau probokazioa pedagogian, ezta?). Hone-tan Winnicott-en diskurtsoa dugu erreferen-tzia. Oso laburki esanda honako hau da: hau-rrak “objektua” eraikitzeko eta erabiltzeko“suntsitu” (eragin) egin behar du. “Suntsike-ta” horren aurrean “objektuak“ “bizirik”jarraitu behar du. Orduan, haurrak objektuhori bere omnipotentziatik kanpo aurkitzendu, independientea bezala. Une horretan hau-rra prest dago objektu hori erabiltzeko (hau-rra dagoen “nahasketa”tik ateratzen da: “ni”eta “objektua” dikotomia beharrezkoa da hau-rraren heltze prozesua aurrera joateko. “Ni”eta “ez ni” bereiztea funtsezkoa da). Honekzerikusi handia du ikuspegi konstruktibista-rekin eta haurrari “gaizki edo huts egiten”uztearekin ikaste prozesuaren barruan.

Beraz, eskolak munduan egiteko eta eragi-teko aukera eman behar dio haurrari autono-mia prozesu horretan murgildu nahi badu.

Alvaro BEÑARANPedagogia terapeutikoan lizentziatua


Gasteizko Udal haur eskoletakohezitzaileak eta Bergarako Esko-lan ikasitako psikomotrizistakgara. 6-10 urteko esperientzia

daukagu tutore eta psikomotrizis-ta bezala 0-3 urteko haurrekin.Gasteizko Udal haur eskola guz-tiek ez dituzte 0-3 urte bitartekohaurrak hartzen: batzuetan sehas-kan dauden haurrak edo oinez ez

dakitenak daude; beste batzuetan,aldiz, urte eta erditik gorakoak.

Hori bai, guztietan daude 2 urtekohaur taldeak.

Bergarako eskolaren bitartez iritsizitzaigun topaketa hauetan parte har-tzeko gonbidapena. Gure taldea oraindela 5 urte inguru hasi zen lanean etabeharraren ondorioz sortu zen. Espe-rientziak, kezkak, ezinegonak, inpre-sioak, beldurrak… konpartitzekobeharretik, hain justu.

Urte hauetan zehar galderak sortuizan zaizkigu, eta sortzen zaizkiguoraindik ere, eta talde txiki honetanerantzunak bilatzen ditugu. Zenbaitondoriotara iritsi gara, eta batez ere,gure esperientziak elkartrukatzekokonplizitate nahikoa lortu dugu.

Hori guztia konpartitzeko asmozgatoz topaketa hauetara: praktika psi-komotrizeko esperientzia eta egunero-ko lana, saioetatik, ekintzetatik, harre-manetatik eta espazioarekikoerlazioetatik eta objektuetatik abiatuz.Aldagai horiek haurraren egoera isla-tzen digute. Adin hauetako haurrekinoinarrizko printzipioa zera da: jakiteaeta kontuan hartzea ekintza dela hau-

egokitzen gara.Praktika hau, hezitzailea izateaz

gain, prebentiboa ere bada. Izan ere,haurrari leku pribilegiatua eskaintzendio bere beldurrak, larritasunak, beha-rrak, gatazkak, pultsioak… adierazte-ko.

Gure agerpena bukatzeko zera azpi-marratu nahi dugu: praktika hau egi-teko, egoteko, begiratzeko eta haurraulertzeko modu bat bilakatu dela gela-ko eguneroko lanean, eta ez psikomo-trizitate gelan soilik.

Zer gertatzen da psiko-motrizitate gelan 0-3 urte-ko haurrekin?

rrak ulertzeko eta munduarekin erla-zionatzeko daukan erreminta, gorpu-tzaren eta keinuen hizkuntza (tonua,jarrerak, begirada, adierazpenak…)ahozko hizkuntzaren gainetik baitago.

Bernard Aucouturier-ek proposatu-tako praktika psikomotrizak espazioa-denbora markoaz eta haurrarekindagoen helduaren interbentzio espezi-fikoaz hitz egiten digu. Behaketa akti-boaren bidez eta haurraren ekintzanparte hartuz ematen diegu zentzuabere produkzioei, eta bere eskaeretara

Pra

ktik

a ps

ikom

otriza

Mari Jose ARMENDARIZ Josefa Rufina MARTIN

Lourdes GARIJO Montserrat MEARAGasteizko Udal haur eskoletako hezitzaileak. Psikomotrizitate praktika hezitzailean

prestatuak

Eskolan nahiz etxean, musika mota desberdinakezagutzeko ezinbesteko materiala aurkezten dizuegu.Eskolan, DBHko ikasleekin lan egiteko. Etxean, musikariburuzko informazioa eskura edukitzeko.

KLASIZISMO eta ERROMANTIZISMO garaikomusikaren historia, XV. mendetik XIX. menderabitarteko EUSKAL KLASIKOAK eta MUSIKARENMERKATU TXIKIAren inguruko gorabeherak biltzendira lan berri eta osatu hauetan.

Ordubeteko lau bideo hauek gidaliburuxka batezlagundurik azalduko zaizkizue, bertan, bideoaren helburupedagogikoak eta garai bakoitzeko informazio ugarieskaintzen delarik. Bakarka nahiz laurak batera erosdaitezke.

Produktu hau esperientzia pedagogiko zabala duen profesionaltalde batek egina da, musikaren historia edozeini, bainabereziki DBHko ikasleei, gerturatzeko asmoz.Informazio gehiago jasotzeko bidali kupoi hau 943 463 555FAXera, edo postaz helbide honetara: Xirula Mirula,Katalina Erauso, 12 behea, 20010 Donostia.

Zure eskaria azkarrago egin nahi baduzu,deitu 943 463 555 telefonora.

Etxerako zein eskolarako musikaren historiaezagutzeko bideoak.

Izen-deiturak:..............................................................................

Lanbidea:...................................................................................

Helbidea:.....................................................................................

Herria:.........................................................................................

Probintzia:...................................................................................

Kodea: Tel.:

Lau musika tresna berri zure esku

Eusk

araz

jo

last

en

Euskaraz aritzekokantak eta jolasak


9:30 - Sarrerako jolasak: izenakikastekoak (armiarma, mimoa...) etagirotze jolasak (korapiloa...)- Jolas tradizionalak eta berriak:

- zotz era ezberdinak- soka-saltoan aritzekoak- behatz jolasak

* Leire Elices eta Harkaitz Iza-girre, Hik Hasiko “Haur-jolasenabestiak” ikastaroko emaileak

11:30 ATSEDENALDIA

12:00 Jolas tradizionalak etaberriak:

- txalotakoak- aukerako jira-biraka alaiak- asmakizunak- ...

* Leire Elices eta Harkaitz Iza-girre

14:00 BAZKARIA

9:00 Jolas tradizionalak eta berriak:- gomatan aritzekoak- hizkuntz jokoak (aho-korapiloak,

ikusi-makusika, errima jolasetan)- talde jolasak (zubiri-zubiri, magila,

banpiroa)* Leire Elices eta Harkaitz Izagirre

11:30 ATSEDENALDIA

12:00 Jolas tradizionalak eta berriak:- kulunpiotakoak- erritmoa lantzeko jolasak- imitazio jolasak- ...

* Leire Elices eta Harkaitz Izagirre

14:00 BAZKARIA

9:00 Jolas tradizionalak eta berriak:- “kantineritaren” antzekoak- ezkutaketan aritzekoak- bidai abestiak

* Leire Elices eta Harkaitz Iza-girre

11:30 ATSEDENALDIA

12:00 Jolas tradizionalak etaberriak:

- dantzA ezberdinak- aulkien jolasak- txakolinke, barraskilo, baloi,

gaileta... jolasak* Leire Elices eta Harkaitz Izagirre

14:00 BAZKARIA

Lekua: Donostiako Irakasle Eskolan, musika eta soinketa geletan




- Zer, jolastuko al gara zerbaitetan?

- Hasi, Bixen, zotzetan!- Dona dona katona...

Modu horretan ekiten diogujolasari. Hortik aurrera

bakoitzaren fantasia eta iru-dimena jolasteko nahiarekin

elkartu, eta lapiko handibatean nahastuko dugu erre-

zeta honen osagai gisa.

Ikastaroa bera izango dugu erreze-ta, eta lapikotik aterako dugun jakiaeuskal jolasez beteriko plater goxo-goxoa izango da.

Ikasturte honetan zehar horrelakomenua eskaini dugu hainbat eskola-tan; hartzaileak ederki asetu direla-koan, Udako Topaketa hauetan dakar-kigu nahi duenak dasta dezan.

Jateak plazerra ematen duen modu

jolasteko ohitura jasotzen dutela eus-kara albo batera utziz. Guk pentsa-tzen dugu euskal jolasen artean asko-tan errepikatzen diren gutxi horiekbesterik ez ditugula ezagutzen. Bai-na hizkuntz ohituren aldaketak frui-tuak izan ditzan, euskal jolas berrie-kin motibatu behar ditugu haurrak.

Jolasen sailkapen bat egitearren,hainbat motatakoak ezagutuko ditu-gu: zotz egiteko kantuetatik hasita,sokasaltokoak, esku-jolasak, gomata-koak, korroan-lerroan aritzekoak,dantza-jolasak eta animazio-jolasak,besteak beste.

Beraz, mahaia zerbitzaturik dago-en honetan, jolastea besterik ez dafalta, ikasteko modurik egokienajolasean jardutea dela defendatzenbaitugu. Gauzak ekinaren ekinezegiten dira, eta benetan, jolasarenxarmaz gozatuz, oso ongi pasatukodugu!

Haur-jolasen abestiak

berean, jolasak ere gozamena eskain-tzen digu beste hainbat bizipen etabalioen artean. Esaterako, sozializa-zioa, lankidetza, autonomia, trebeta-suna...

Halere, euskaraz jolastearen garran-tzia azpimarratu nahi genuke ikasta-ro honetan. Gauza jakina da, gauregungo haur gehienek gaztelaniaz

Leire ELICESHik Hasiko “Haur-jolasen abestiak”

ikastaroko emailea

Harkaitz IZAGIRREHik Hasiko “Haur-jolasen abestiak”

ikastaroko emailea

Hiz

kunt

za

idat

zaia

Hizkuntza idatziaeta ikasleen aniztasuna


9:30 - Hizkuntzaren Didaktikaren

erronka berriak.

* Matilde Sainz Osinaga. Mondragon

Unibertsitateko irakaslea.

- Hizkuntzen curriculum bateratua.

Zenbait zertzelada.

* Pili Sagasta. Mondragon Unibertsi-

tateko irakaslea.

- Sekuentzia Didaktikoa, izaera eta fun-

tzionamendu.

* Pilar Labayen. Nafarroako ILZ.

- Sekuentzia Didaktikoaren barnean

esku-hartze psikopedagogikorako zen-

bait estrategia.

* Mariam Bilbatua. Mondragon Uni-

bertsitateko irakaslea.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Argibide testutik azalpen testura:

hitz egin eta idatzi ikasteko. Gelan gauzatu-

tako kimikako esperientzia baten gogoeta.

* Joaquim Dolz. Ginebrako Unibertsi-

tateko irakaslea.

- Sekuentzia didaktiko baten adibidea.

* Mariam Bilbatua, Lurdes Etxeberria

eta Marisol Etxabe.

- Sekuentzia didaktiko baten adibidea.

* Lurdes Rodriguez. Urretxuko Gain-

zuri eskola publikoko irakaslea.

- Ekoizpen idatziko estrategiak. Tailerra.

* Montserrat Castelló. Kataluniako

Unibersitate Autonomoko irakaslea.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Argumentuzko testuen idazketa

Lehen eta Bigarren Hezkuntzan. Ikaspe-

nen aurreratzeari buruzko ekarpen

berriak.

* Joaquim Dolz.

- Ikasleek idazketaz duten ezagutza.

* Montserrat Castelló.

- Zer ikasi dute ikasleek Sekuentzia

Didaktikoaren bidez? Ikasleen aurreko

testuak eta ondorengo testuak.

* Matilde Sainz eta * Ines Garcia.

EHUko irakaslea.

14:00 BAZKARIA

Koordinatzailea: Matilde Sainz





Didaktikaren esku-hartze guztie-tan irakaslea da elementurik

garrantzizkoena, eta berak hartukodituen erabakiek —curriculumaz, ira-kasteko objektuaz, ikasteko teoriaz,irizpide metodologikoaz...— ikasleenikaskuntzari eta motibazioari era-gingo diote, zalantzarik gabe. Hala-

ber, bere usteak gelan hartukodituen erabakietan ere islatuko dira,alegia, ikaskuntzaz, irakaskuntzaz,sistemaz, curriculumaz, ikasleazeta bere formazioaz, portaeraz,

motibazioaz, nortasunaz eta aba-rrez dituen usteak. Irakaslearengarrantzia ikusirik, bere profila

zehazten saiatuko gara lan honenbukaeran, jakin arren profil hori

dinamikoa dela eta hemen egingodiren zehaztapenak osagabeak ereizan daitezkeela. Irakaslearen profi-

la zehaztu aurretik, ordea, gauregun Hizkuntzaren Didaktikak

dituen erronka berriez arituko gara.

Gaur egun ezin dugu ezertaz hitz egingizartean bizi ditugun aldaketa azkarrakkontuan izan gabe. Aldaketa horiek hainbatgertakariren menpe gertatzen ari dira, bainahorietatik nabarmenenak hiru ditugu: glo-balizazioa, migrazioak eta teknologiaberriak. Hiru eragile horiek modu bateraedo bestera munduko hiztunengan eta hiz-kuntzetan eragiten ari dira, eta, ondorioz,hizkuntzekin erlazionatutako kontzeptuakere aldatzen ari zaizkigu, didaktika barne.Horien artean ditugu eleaniztasunaren kon-

bora librearen erabilera, adina...–. Eta gauzabera gertatzen da hirukiaren beste bi erpine-tan ditugun elementuekin –irakaslearekineta objektuarekin–, horiek ere aldakorrakdira, batetik bestera eta denboran zehar erealdatuz joan dira. Hiru elementu horiendinamikotasunari erantsi behar diogu, gai-nera, hiruren interakzionatzeko era ezberdi-nak, egoera batetik bestera eta denboranzehar. Beraz, hiruki didaktikoaren irudi horilagun dugula, ikusten dugu jarduera didak-tiko guztiak oso dinamikoak eta konple-xuak direla. Faktore horiek islatzen etaberen dinamikotasuna ikusarazten saiatukogara.

HizkuntzarenDidaktikaren errronkaberriak

tzeptua, giro hizkuntzaren kontzeptua,lehenengo eta bigarren hizkuntzen kontzep-tuak eta abar.

Didaktikak jasan dituen aldaketak izaeraanitzekoak izanik ere, irakaskuntza/ikas-kuntzaren markoa taxutzen dute guztiek.Horregatik, horiek guztiak biltzeko marko-rik koherenteena irakaskuntza/ikaskuntza-ren markoa bera izan da: hiruki didaktikoa.Dakigunez, irakaskuntza/ikaskuntza feno-meno guztiak hiru elementu hauen interak-zioari esker gertatzen dira: irakaslea, ikasleaeta irakas/ikas-gai den objektua –euskara,gure kasuan–. Ondotxo dakizue, hirukididaktikoaren elementuak dinamikoakdirela: ikasleengan aniztasuna aurkitzendugu –herri ezberdinetako ikasleak ezberdi-nak dira, talde bereko ikasleak ezberdinakdira (aurrezagutzetan, erabiltzen dituztenestrategietan, motibazioan...)–, oraingo etalehengo ikasleak ezberdinak dira –euskaraikasteko motibazioa, duten formazioa, den-

Matilde SAINZMondragon Unibertsitateko Humanitate

eta Hezkuntza Zientzien Fakultatekoirakaslea


Komunikazio hau hiru atale-tan zatiturik aurkeztuko da.

Lehendabiziko atalean Ikaste-txeko Hizkuntz Curriculuma

bateratzeko dagoen justifikazioteorikoa aipatuko da. Bigarre-nean, curriculum bateratuaren

kontzeptualizazioaz aritukogara. Ondoren, curriculuma

bateratzeko aurreikusten denbidea jorratuko da.

Hizkuntz Curriculuma bate-ratzeko dagoen justifikazioteorikoa

Azken 30 urteotan elebitasun alorre-an egindako ikerketari esker ikasi dugubigarren zein etxeko hizkuntzetan gara-tzen diren hizkuntz gaitasunak erlazio-natuta daudela. Eleaniztasunaren alorre-an ere baieztatu da hizkuntza gaitasunenarteko loturak daudela: hizkuntza bate-an garatzen diren estrategiak baliaga-rriak dira beste hizkuntza batean erabil-tzeko. Hala eta guztiz ere, ikasleakestrategia horiek martxan jar ditzan,Hizkuntzako irakasleen planifikaziobateratua ezinbestekoa da.

Curriculum bateratuarenkontzeptualizazioa

Eleaniztasuna suspertzeak ez du esannahi soilik curriculumean bi hizkun-tza baino gehiago landuko direla. Ele-aniztasunaren ezaugarri bakarra ez bai-ta hizkuntzen kopurua. Beraz, osogarrantzitsua deritzogu eleaniztasuna-ren ereduaz hitz egiteari.

Hizkuntzen curriculumbateratua: zenbait

zertzelada

Pili SAGASTAMondragon Unibertsitateko Humanitate


Curriculuma bateratzekoaurreikusten den bidea

Lehenik eta behin, ikastetxekodiagnostikoa egin behar da. Diagnos-tikoa egiteko hona hemen aztertubeharrekoak: testuingurua (soziolin-guistikoa zein soziokulturala), ikas-leen profila, ikastetxeko antolaketa,lan egiturak, gelako jarduera etaabar. Diagnostikoa egin ondoren,hizkuntz curriculuma aztertu beharda diagnostikoarekin bat datorren alaez ikusteko. Ondoren, beharrak, ego-kitzapenak edo aldaketak bideratubehar dira.

Hiz

kunt

za

idat

zaia


Bi egunetan parte hartuko dut ikastarohonetan. Lehenengoan Sekuentzia Didak-

tikoaren definizioa eta funtzionamen-duaz arituko naiz. Bigarren egunean,

ostera, adibide praktikoak ikusiko ditugu.

DefinizioaSekuentzia Didaktikoak tresna didaktikoak

dira, hizkuntzen irakaskuntza-ikaskuntza sis-tematikoki antolatzeko modu bat. Sekuen-tziak dira irakaskuntza-ikaskuntza prozesuangradualki eta progresiboki aurreratzen doazentailerren inguruan egituratzen direlako; betie-re ikasleen zailtasunak eta landuko direngeneroaren ezaugarriak aintzat hartzen direla-rik. Didaktikoak dira zera defendatzen duenmarko teoriko batean oinarritzen direlako:hitz egitea eta idaztea ez direla ikasle batzuekdituzten eta beste batzuek ez dituzten dohainukiezinak. Haatik, tresna komunikatibo etalinguistiko batzuk menperatuz irakatsi etaikasi behar diren aktibitate linguistikoak dira.

ZatiakSekuentzia Didaktikoak hiru fasetan egitu-

ratzen dira. Lehenengo fasean kontratu didak-tiko bat egiten da ikasleekin, hots, idazketara-ko proiektu bat egiten da. Hasierako produkzioaegitea proposatzen zaie, eta horrek ikasleengaitasunak aztertzeko balioko du. Horrela,horietara egokituz, beraien gaitasun komuni-katiboak eta linguistikoak hobetzen lagundu-ko duten aktibitateen diseinua egin daiteke.

Bigarren fasea hainbat alderdi testual etakomunikatibo lantzen dituzten tailerrez osa-tzen da. Sekuentziaren azken fasean testuakberrikusi eta azken produkzioa egiten da ida-tzitakoa berreginez. Modu honetan, tailerre-tan aparte landutako nozioak eta abileziakpraktikan jar daitezke.

Sekuentzien ereduen analisiaZenbait Sekuentzia Didaktikoren ereduen

rimentatzen ditugu berarekin batera. Lehe-nengo Sekuentzia Didaktikoa “Konbentzitze-ko argudiatu” izenekoa da eta DBHko 1.ziklorako da. Bigarrena iritzi testuen hastape-nerako Sekuentzia Didaktikoari buruzko“Nire iritzia idazten dut” da, eta Lehen Hez-kuntzako 3. ziklora zuzendua dago.

Komunikazio honetan bi sekuentzia horienegokitzapenari eta itzulpenari buruzko alderdiadierazgarrienak komentatuko ditut. Gureartean argudioaren irakaskuntzan ohiturarikez zegoelako aukeratu genituen, eta interesga-rria iruditzen zitzaigulako zenbait eredu edu-kitzea hainbat ziklotarako. Gainera, Sekuen-tzia Didaktikoek gure curriculumeko bihizkuntza ofizialen trataera integralaren ingu-ruan hainbat aukera interesgarri irekitzenzituztela konturatu ginen.

Sekuentziak itzultzen hasi ginenean argigeratu zen egokitu egin behar zirela. Izan ere,testu errealekin eta Suitzako ikasleen errealita-tetik gertu zeuden komunikazio egoerekin lanegiten hasi ginen, eta beharrezkoa zen guretestuingurura eta ezaugarrietara egokitzea.

Azkenik, “Konbentzitzeko argudiatu”Sekuentzia Didaktikoan ikasleek egindakohasierako eta bukaerako zenbait testu aztertu-ko ditut. Ama hizkuntza euskara duten Nafa-rroako zonalde euskalduneko ikasleek gaztela-niaz idatzitako testuak dira. Hainbat testurenartetik hiru ikaslerenak hautatu ditut Sekuen-tzia Didaktikoei eta aniztasunaren trataerariburuzko aldi bereko hausnarketa egin ahalizateko; ikasle bat maila ertaineko da (A ikas-lea), bestea gaztelaniaz adierazteko zailtasunakdituena (B ikaslea) eta hirugarrena (C ikaslea)heziketa behar bereziak dituena eta gelatikkanpoko laguntza jasotzen duena.

Sekuentzia Didaktikoak:definizioa etafuntzionamendua

analisiaren ondoren hausnarketa teorikoaplanteatuko da. Sekuentzien baitan egituratu-tako gelako lanak hizkuntzen didaktikarenikuspuntuan zer aldaketa ekartzen dituenhausnartuko da honako alderdiak azpimarra-tuz: irakurketa, idazketa eta ahozkotasuna bil-tzen dituen zentzuzko aktibitateak plantea-tzeko beharra; hasierako produkzioakaztertzearen garrantzia geletako aniztasunarentrataera kontuan hartuz; erreferentziazkogenero sozialen analisia eta azterketa; noladiseinatu gure ikasleek dakitenari egokituta-ko ikaskuntza tailerrak; Sekuentzia Didakti-koen barruko ebaluazio formatiboa; eta ahoz-ko eta idatzizko generoen inguruko lanarengarrantzia.

Argudiozko testuen lan esperientziaikastetxe elebidunetan

Irakasle eta aholkulari bezala lan egiten dutNafarroan eta orain dela urte batzuk hasiginen elkarlanean Joaquim Dolz GinebrakoUnibertsitateko irakaslearekin. Urtero etor-tzen da irakasleen formaziorako ikastaroak etamintegiak ematera.

Lanaren lehenengo zatian argudiozko biSekuentzia Didaktiko itzuli, egokitu eta espe-

Pilar LABAYENIruñeko Irakasle Laguntza Zentroko

aholkularia


Sekuentzia Didaktikoak eskain-tzen digun marko esanguratsuankokatu ditugu testuaren ulerme-narekin eta ekoizpenarekin erla-zionatutako estrategiak lantzekojarduerak. Sekuentzia Didaktikoalau urratsetan banatu dugu: sarre-

ra, garapena, hausnarketa etaazken elaborazioa, eta urratsbakoitzak prozesuan betetzen

duen funtzioen arabera sailkatuditugu estrategiak eta jarduerak.

Dena dela, sailkapen hori malguta-sunez erabiliko dugu, egunerokopraktikan sortzen diren aukerak

aprobetxatuz.

SarreraUrrats honetan oso garrantzitsua da

haurrek bereganatzea Sekuentzia Didakti-koaren bukaeran gauzatuko duten eginki-zun komunikatiboaren zentzua eta balioa.Horregatik, oso garrantzitsua da azkenxedea egoera errealekin lotzea eta azkenxedearen definizioarekin erlazionatutakohainbat erabaki haurren esku uztea: har-tzailea nor izango den finkatzea, zer infor-mazio edo material osagarri erabilikodituzten proposatzea...

Oso garrantzitsua da, halaber, eginkizu-na gauzatzeko beraien aurrezagutzak akti-batzea eta ezagutzeko beharra sortzea;horretarako, zenbait estrategiaren bidezezagutzen dutena gogoratu eta jakitekonahiak kanporatzen lagundu behar diegu

taerak garatzeko: galdetzeko, alternatibakproposatzeko, norberaren aukerak justifi-katzeko eta defendatzeko...

GarapenaUrrats honetan gara daitezkeen estrate-

giak hiru helbururen inguruan antolatuditugu:

A. Ahozko zein idatzizko ulermenare-kin erlazionatutako trebetasunak gara-tzea: informazioa gogoratu, erlazionatu...

B. Ereduen azterketaren bidez ekoiztubehar dituzten testuen berezitasunak eza-gutzea.

C. Ingurunearen ezaguerarekin erlazio-natutako edukiak lantzea.

Hausnarketa ekintzakAzken xedearen ekoizpena egin aurre-

tik, ikasitakoaz hausnartu eta ekoizpenaegiteko lagungarri egingo zaizkien tres-nak sortu edo aztertuko ditugu haurrekin.Adinaren arabera estrategia desberdinakerabiliko ditugu hausnarketa bideratzeko:euskarri grafikoak, kontrol zerrendak...

Testuaren ekoizpenaEkoizpena prozesu baten barnean koka-

tu dugu: zirriborroa idatzi, zirriborroazuzendu eta azken testua ekoiztu. Proze-suaren une bakoitzean estrategia desberdi-nak erabiliko ditugu baina helburua betiizango da haurren autonomia garatzea.

Sekuentzia Didaktikoarenbarnean esku-hartze

psikopedagogikorakozenbait estrategia

agerian utz dezaten zer dakiten, zer daki-

ten egiten, zer zaien atsegin, zer ez zaien

atsegin, zer jakin nahi duten...

Urrats honek aukera ematen digu talde-

ko komunikazioarekin zuzendutako por-

Mariam BILBATUAMondragon Unibertsitateko Humanitate


Oso garrantzitsuada, halaber, eginkizu-na gauzatzeko beraienaurrezagutzak aktiba-tzea eta ezagutzekobeharra sortzea

Hiz

kunt

za

idat

zaia


Bi saio eskainiko ditu JoaquimDolzek ikastaro honetan. Bata,

Ahozko eztabaida: irakaskuntza-ko praktiken eraldaketa ikaskun-tza eraldatzeko . Bestea, Argibi-de testutik azalpen testura: hitzegin eta idatzi ikasteko. Gelan

gauzatutako Kimikako esperien-tzia baten gogoeta. Aza gorriaren

infusioa, kameleoi kimikoa .

Ahozko eztabaida: irakaskun-tzako praktiken eraldaketa ikas-kuntza eraldatzeko

Izenburu hau daraman ikerketaChristiane Moro eta Antonella Pollo-rekin batera batera burutu dut.

Duela zenbait urtetik hona (Dolz,Schneuwly, 1998) Ginebrako Uniber-tsitateko Hizkuntzen Didaktikako tal-deak hainbat ikerketa egiten diharduahozko genero formal publikoen ira-kaskuntzaren inguruan: hitzaldiak,elkarrizketak, eztabaidak eta abar.Ikerketa hauek idatzizko generoan etasekuentzia didaktikoan oinarritutakoahozko espresioaren didaktika bat fun-tsatu nahi dute.

Araututako eztabaidaren eredudidaktikoa egiteak aukera eman diguHaur eta Lehen Hezkuntzako ikasleenahozko argudio gaitasunak hobetzerabideratutako hainbat sekuentzia didak-tiko egitea eta esperimentatzea.

11 urteko haurrek McDonald´s jate-txeen alde eta kontra egindako ezta-

esperientzia baten gogoeta. Azagorriaren infusioa, kameleoikimikoa

Ginebrako Unibertsitateko Zien-tzien Fakultateko Kimika Organikokolaguntzaile Yves Allembach-ekinbatera egindako ikerketa da honakohau.

Kimika eta Espresio Idatzia ikas-gaien hastapenetan burututako dizi-plinarteko lan bat da hau. Lehen Hez-kuntzako haur talde batek eta heldutalde batek esperientzia kimiko batburutu dute aldi berean. Esperientziahorretan aza gorriaren hostoen infusioakoloredun adierazle bezala erabiltzenda. Bere propietatea azidoekin (limoizukua, adibidez) eta baseekin (garbi-gailurako xaboiaren disoluzioa, esate-rako) nahastean kolorez aldatzen delada.

Gelan burututako esperientziakargibideen plan bat idazteaz gain, ger-tatutako kolore aldaketa esplikatzekotestu bat idaztea eskatzen du. Haurreketa helduek idatzitako azalpenezkotestuen arteko konparaketak eta anali-siak zera erakutsiko digu: Lehen etaBigarren Hezkuntzan lantzea mereziduten generoaren dimentsioak.

Esperimentuan erabilitako sekuen-tzia didaktikoaren elementuak ikerke-taren behin-behineko emaitzak ikusitaaurkeztu eta eztabaidatuko dira.

Irakaskuntzako prak-tiken eraldaketa ikas-

kuntza eraldatzeko”

baidaren transkripzioak eta analisiaaztertu ditugu sekuentzia didaktikoajarraitu aurretik eta ondoren. Horrekidatzizko generoaren irakaskuntzakotresnak (irakasleak bere ikasleekin era-biltzen dituenak) eta ikaskuntzakotresnak (ikasleen gaitasunak eralda-tzen laguntzen dutenak) kualitatibokiaztertzeko aukera emango digu. Argu-diozko estrategiak garatzen laguntzenduten funtzioak eta unitate linguisti-koak bereiztu egingo dira, batzuekzein besteek ikasleen argudio gaitasu-nen ikasketan eta eraldaketan daudenoztopoak gainditzeko duten eraginaaztertzeko.

Argibide testutik azalpen tes-tura: hitz egin eta idatzi ikaste-ko. Gelan gauzatutako Kimikako

Joaquim DOLZGinebrako Unibertsitateko Psikologia eta

Hezkuntzaren Zientzien Fakultatekoirakaslea


Laburpena lantzeko bi galderahauen inguruan egin dugun azter-keta eta hausnarketa hartu dituguardatz gure komunikazioa antola-tzeko. Hasteko, irakasteko ikuspe-giak alderatuko ditugu; ondoren,

bi testu mota lantzeko erabilitakoSekuentzia Didaktikoa azaldukodugu; eta, bukatzeko, ikasleen

ezagutzaren prozesuaz hausnarke-ta egingo dugu.

Laburpena lantzeko bi ikuspegibereiz daitezke: laburpena ariketadeskontestualizatu gisa lantzen due-na eta laburpena testuinguru komu-nikatiboan kokatzen duena.

Lehenak laburpena ikasleen uler-mena neurtzeko tresna gisa erabil-tzen du edota helburu funtzionalikgabeko trebetasun gisa. Ondorioz, ezditu kontuan hartzen laburpenarenparametro komunikatiboak: zertara-

Laburpena: nolairakasten dugu

irakasleok? Zer ikastendute ikasleek?

ko idatziko den, norentzat, zeriburuz...

Bigarren ikuspegiak, ostera, para-metro horiek abiapuntutzat hartzenditu, ez baita gauza bera liburu batenirakurleak erakartzeko, informazioa-ren bilketa errazteko, informazioaelkartrukatzeko edota norberarenoroimena ziurtatzeko laburtzea.

Bigarren ikuspegian oinarritu ditu-gun bi Sekuentzia Didaktikoak lan-tzerakoan, ondoko urratsak izanditugu aintzat:

- Laburtuko den testuaren egoerakomunikatiboa aztertzea, baita labur-penaren ondorioz sortuko dena ere,garrantzitsua baita egoera desberdi-

Mariam BILBATUAMondragon Unibertsitateko Humanitate


Lourdes ETXEBERRIAAretxabaletako Kurtzeberri eskolako

irakaslea

Marisol ETXABEArrasateko Arizmendi ikastolako

irakaslea

nak direla kontuan izatea.- Haurrek laburtutako testuaren

egoera komunikatiboa irudika deza-ten jarduerak planifikatzea.

- Jarduera horien bidez ikasleeklaburpenaren inguruan dituztenideiak eta ezagutzak behatzea etagure esku-hartzea egokitzea.

Sekuentzietan landu ditugun tes-tuak testu narratiboa eta azalpenez-koa dira eta haurren adina 9-10 eta11-12 urte.

Hiz

kunt

za

idat

zaia


Irakaslearentzat garrantzi-tsua da bere esku-hartze didak-tikoari buruzko gogoeta egitea.Hori dela-eta, kanpoko laguntzadela medio, nire ikasleekin era-bili dudan Sekuentzia Didaktiko

baten hausnarketa egiteko.aukera izan dut,.

Horretarako, aukeratu genuen testumota informatiboa zen, eta horreninguruan Sekuentzia Didaktikoa eraikidugu.

Dakizuenez, Sekuentzia Didaktikoa-ren bidez antolatzen da testuaren lanke-ta sistematikoa. Sekuentzia Didaktiko-aren bukaeran, ikasleek azken xedeaburutuko dute, gure kasuan “Herrikozerbitzuen gida”.

Edukiak zehazteko hainbat alderdiezagutu behar genituen: testu informa-tiboaren ezaugarriak, ikasleen aurreza-gutzak (testu horri buruz, zerbitzugidari buruz, testu horren antolaketarieta testuratzeari buruz eta abar). Ikasle-en aurrezagutzak jakiteko, ikasleek ida-tzitako aurretestuaz baliatu gara. Hauekdira ikasleek landu beharrekoak irudituzaizkigun alderdiak, eta beraz, bakoi-tzarekin tailer bat antolatu dugu: gaiaketa azpigaiak ezberdintzea eta ordena-tzea (ideien ordena, parrafoa, puntu etaaparte, maiuskulak), izenburua eta beregarrantzia, testuaren hasiera, ideienarteko loturak (izen ordezkapenak), gaiberrien aurkezpena eta abar. Tailerhoriek guztiak elkarren artean erlazio-naturik daude eta guztiak azken xedeaongi egiteko bideratuta daude, alegia,

Sekuentzia Didaktikobaten adibidea

testu informatiboaren ekoizpena hobe-tzera bideratuta. Hizkuntza moduhorretara landuz, hizkuntz erabileraerrealetan aritzeko aukera ematen zaioikasleari.

Lourdes RODRIGUEZUrretxuko Gainzuri eskola publikoko

irakaslea

“Aukeratugenuen testumota informa-tiboa zen, etahorren ingu-ruan Sekuen-tzia Didakti-koa eraikidugu”


Izenburu honen pean hizkun-tzaren erabilerak duen garran-tzia azpimarratu nahi dugu, hiz-

kuntz eskoletan zeincurriculumeko beste arlo guz-tietan hizkuntza baita, ahozedo idatziz, elkarren artean

komunikatzeko eta ideiak azal-tzeko erabiltzen dugun bitarte-

korik garrantzitsuena.

Hizkuntzaren irakaskuntza, baina,gure kasuan euskararena, izen berekoikasgaira mugatzen da gehienetan;beharrak, ordea, esparru hori gainditueta ohikoak diren beste zereginetan ereantzematen dira.

Eskola eta hizkuntza aktibitateareninguruan hainbat egilek egin dituztenhausnarketa batzuk gogora ekarriondoren, 12 eta 13 urte bitarteko ikas-

orokorrak behatu ondoren, testuanzehar informazio unitate berriak nolasartzen diren eta jarraian, gaiarengarapenak aurrera egin dezan, aurretikemandako informazio horiek nolaberreskuratzen diren ikusiko dugu.Kontua da, azken finean, testuarenizen-kohesioan eragiten duten adieraz-pen anaforikoen erabilera aztertzea,hauek ziurtatzen baitute informazioa-ren jarraikortasuna, eta ezin duguahaztu alderdi honek azalpenetan duengarrantzia.

Ondorioetan zera ikusiko dugu:beraien azalpena emateko orduan ikas-leak identitatearen lotura duten ele-mentuetan oinarritzen direla. Izan ere,errepikapenaren bitartez ziurtatzendute testuaren izen-kohesioa, etahorrek eragina du beraien idazlanekazkenean izango duten itxuran.

Hizkuntza etacurriculumeko beste

arloak

leek euskaraz idatzitako azalpenenazterketari ekingo diogu, ikastetxee-tan gaztetxoek sarritan erabili beharizaten baitituzte tankera horretakoidazlanak, besteak beste, azterketetan.

Horretarako Natur Zientzietakoeskola batean ekoiztutako testu ida-tziak bildu ditugu. Dituzten ezaugarri

Ines Mª GARCIAEHUko irakaslea

Hiz

kunt

za

idat

zaia


Testua idaztea oso jarduera kon-plexua da, faktore asko eduki behardira kontuan eta guztiak aldi bere-an. Horregatik, Hizkuntza irakasle-ontzat zaila izaten da jakitea ikas-

leak zer dakien egitenhizkuntzarekin. Alabaina, irakasle-ak informazio hori beharrezkoa duikasleari egokituko zaion esku-har-tze didaktikoa martxan jartzeko.

Bestalde, badakigu ikasle bakoitzarenaurrerapenak ebaluatzeko, esku-hartzedidaktikoaren aurretik dakiena eta ondorenegiten duena alderatu egin behar ditugula;horrela eginez, ikasi duena ebaluatuko dugu.Nola jakin daiteke, beraz, ikasleak zer dakieneta zer ez ikaskuntza saioa baino lehen?

Hizkuntza idatziaz ari garela, aurretestuaekoiztea proposatzen dugu horretarako.Ikasleak ikaskuntza saioen aurretik ekoiztu-ko duen testua da aurretestua. Ekoizpenhori aztertu ondoren, jakin daiteke ikasleakzein hutsune dituen eta zer-nolako edukiaklandu behar diren Sekuentzia Didaktikoan,ikasleek beren ekoizpenak hobe ditzaten.

Aurkezten dugun lan honetan, DBHko3. mailako haurrek ekoiztutako aurretes-tuak eta ondotestuak alderatu ditugu, jaki-teko ikasleek zer ikasi duten SekuentziaDidaktikoan. Ekoiztutako testuetan “herri-ko zerbitzuen” inguruko informazioa azal-tzen da (kiroldegia, suhiltzaileak, osasun

Sailkatze lan hori egin ondoren, bestezenbait ezaugarri ere aztertu ditugu ikasle-en ekoizpenetan: testuan azaltzen den infor-mazio mota, testuaren antolaketa eta pun-tuazioaren erabilera. Ezaugarri horiekguztiek lagundu digute testuen artekoezberdintasunak nabarmentzen, eta, hala-ber, ikasle bakoitzak ikaskuntzaren ondorenikasi duena zehazten.

Lan honek adieraziko digun bezala, pro-posatzen dugun metodologia eskuratuzgero, gai izango gara ikasleen ekoizpenakmodu objektiboan ebaluatzeko; halaber,esku-hartze didaktikoari esker, nabarmengeldituko dira bai ikasleak egin dituenaurrerapenak eta baita oraindik egitekofalta zaizkion ikaskuntzak ere.

Zer ikasi dute ikasleekSekuentziaDidaktikoarekin?Ikasleen aurretestuaketa ondotestuak

zentroa...). Testu informatiboak direla esan-go dugu.

Aurretestuak eta ondotestuak alderatzeko,izaera ezberdineko bi aldagai izan ditugukontuan: ikasleen maila eta testuaren egitu-ra. Bi alderdi horiek aintzat harturik, honahemen erabili dugun metodologia. Testuaklau multzotan sailkatu ditugu (A, B, C etaD); A multzoan eredu sozialetik gertuendauden testuak kokatu ditugu eta D multzo-an, aldiz, eredu sozialetik urrunen daudenak.Hona hemen horretarako kontuan izan ditu-gun lau irizpideak: 1) izenburua agertzen daeta bertan testuaren gaiari buruzko informa-zio osoa ematen da; 2) testuaren hasieran gaiaaurkezten da; 3) azaltzen duen zerbitzualekutu egiten da (non dagoen esaten da); 4)testuak badu sarrera bat.

Matilde SAINZMondragon Unibertsitateko Humanitate


Ines GARCIAEHUko irakaslea

Lite

ratu

raet

a ha

urre

n m

undu

a

Literaturaeta haurren mundua



9:30 - Narratiba haur literaturan.

- Ikuspuntu historikoa hasierako urteeta-

tik gaur egun arte.

- Gaur egungo egoera Euskal Herrian:

- Korronte eta idazle garrantzi-

tsuenak.

- Liburu adierazgarriak.

- Ahozko narratiba.

- Euskal ipuin tradizionalak: ezaugarriak,

adibideak.

* Xabier Etxaniz. EHUko irakaslea.

Idazlea eta Haur eta Gazte literaturari

buruzko ikerketa lan batzuk egindakoa.

14:00 BAZKARIA

9:00 - “Hiru belarritan iragan hitz isila...

orotan laster dabila”.

Hitzaldi honen ideia nagusia ahozko trans-

misioa izango da:

* Arlo teorikoa: “Etxeko” litera-

turaren inguruko azalpen teorikoa eta etxe-

tik eskolarako trasbasea. Gai hauek jorra-

tuko dira:

- Ahokorapiloak.

- Igarkizunak.

- Hitz jokoak.

- Abestitxoak.

- Esaera zaharrak.

* Arlo praktikoa: “Axa mixa zila-

rra” liburuaren inguruko eta igarkizunak

eskolan nola erabili jakiteko saio prakti-

koa.

* J.M. Olaizola “Txiliku”. Idazlea eta

ikasliburu egile.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Literaturaren lanketa eta erabile-

ra ikuspegi eraikitzaile batetik.* Arlo teorikoa:

- Helburuak. - Ipuin itxura duen guztiaipuina al da?- Zer dago ipuin batean?Ezaugarriak.- Irakasleen eginkizuna.- Baliabideak.

* Arlo praktikoa: gelan burututako bi jardueren azalpena:

- Haur Hezkuntza: “Testuliterario baten irakurketaketa berridazketa”. - Lehen Hezkuntza: “Testu literarioen ekoizpenaren pro-zesua: borradoreak”.

* Lourdes Muñoz. ErrenteriakoPATeko aholkularia. * Begoña Olaskoaga. Oiartzungo

Elizalde ikastetxeko irakaslea.* Elena Laiz. Zizurkilgo San Millan

ikastetxeko irakaslea.

14:00 BAZKARIA





Haurrentzako liburuak ez diraoso berriak gure artean; duela

bi mende argitaratu zirenlehenbizikoak. Baina helburuestetikoa duten haurrentzakoliburuak, horiek 1960ko hamar-kadan hasi ziren argitaratzen

euskaraz.

M. J. Minaberrik eginiko liburuak(Itchulingo anderea… 1963, eta Xoriakantari, 1965) jotzen genituen euskalhaur literaturaren hasierako liburutzat(Etxaniz, 1997); hots, irakaspen hel-buruen gainetik entretenitzea zutenliburu horiek. Harrezkero milakaliburu argitaratu dira euskaraz haureta gazteentzat.

Gordailu eta Iker taldeek ekindakobidetik, euskal irakurle gazteek sortu-tako eta itzulitako hainbat eta hainbatliburu daukate, batez ere 80ko hamar-kadan hasitako oinarrizko bildumabatzuetatik (Sor, Itzul, Auskalo, Per-kax...) eta Erein eta Elkar argitaletxeekbultzatuta. Horrela, esan dezakeguazken hogei urteotan euskararen uni-bertsoa, euskararen mundua, euskara-ren egoera, asko aldatu den bezala,aldaketa nabarmena izan duela gurehaur eta gazte literaturak. Baina alda-keta horiek guztiek gogoetara eramanbehar gaituzte; zer, nola, zergatik argi-taratzen da?

Haur eta gazte literaturak aldaketahandiak izan ditu, gizartean gero etagarrantzi handiagoa du, unibertsitate-an ere bere esparrua hartzen ari da, kri-tikagintzan ere bere txokotxoa du; ale-

rrentzat), Oxobik 1944an egina. BainaFrancoren diktadurak eta Iparraldekoegoerak eragina izan zuten hurrengohamarkadetako basamortu egoeran.Oasis txiki eta preziatu batzuk izanzituen basamortu luze horren ondorenetorri da oraingo egoera paregabe etaaberatsa; euskal literaturak, euskalhaur eta gazte literaturak inoiz ezagu-tu ez duen bezalako egoera aparta.

Gaur egun literatura tradizionala,edo herri ipuinen ingurukoaren ondo-ren, gizarte arazoak, norberaren barnekezkak edo gai sozialak ukitzen dituz-ten lanak dauzkagu; testu lirikoenondoren narratiba zuzena eta bizia aur-ki dezakegu; haur txikientzako jolaseta irakurri aurreko liburuen alboangazteen kezkak eta

hizkera lantzen dituzten liburuakditugu. Hots, arestian bizi izandakobasamortua oihan bilakatzeko bideangaude... neurri batean, gabeziak ereegon badaudelako gure artean (antzer-kia eta poesiaren presentzia, haur txi-kientzako irudi liburuak edo aldizka-rigintza, bakar batzuk aipatzearren).Hala ere, baikorrak izateko arrazoiakditugu; gure idazle eta ilustratzaileekEuskal Herritik kanpora duten oihar-tzuna eta harrera ikustea besterik ezdago. Gaur egun 300 bat liburu argi-taratzen dira urtero haur eta gazteen-tzat, horietako asko berrargitalpenak,gehiago itzulpenak, baina urtero-urte-ro 40-50 bat liburu berri plazaratzenditugu euskaraz mundura, horietakobatzuek oso harrera ona dutelarik.

Euskal haur eta gazteliteratura gaur

gia, literaturaren sisteman sartzen arida. Hala ere, heziketarekin erlaziona-tzen da, heziketaren menpean jartzenda; literatur aditu eta ikerlari askoren-tzat, baita komunikabide ugariren-tzat, haur eta gazte literatura ikustezi-na da.

Horra hor gaur egungo egoerarenkontraesana, eta alde horretatik, inte-resgarria izango litzateke nondik gato-zen eta zer garen (literatur ikuspuntubatetik) aztertzea.

1803an idatzi zen euskaraz lehenliburua haurrentzat, Aguirre Asteasu-koak idatzitako katexima bat. Geroa-go etorri ziren liburu didaktikoak (ale-giak, gehien bat) eta haur eta gazteeiidatzitako literatura (Pernando Amezke-tarra, Abarrak, O. Wilderen ipuinaketa abar). Horiekin batera herri ipui-nak bildu eta hainbat lan argitaratuziren (Barbier, M. Arizti...). Egoerahorretan geunden XX. mendearenhasierako hamarkadetan; eta egoerahorren ondorioa da haurrentzat egini-ko lehen poesia liburua (Haur elhe hau-

Xabier ETXANIZEHUko irakaslea eta idazlea


Horixe da hik hasik udako eki-taldietarako eskatu eta Litera-tura eta haurren mundua ikas-taroaren barruan jarritako nirehitzaldiaren (edo berriketaldia-

ren) izenburua.

Esaldi horrek badu, alde batetik,gaiztakeriaren kutsua, maliziaren uki-tua, eta alderdi horretatik ulertzen da,gainera, gehienetan. Alegia, ez dagoe-la ezkutuko hitza pertsona gehiegiriesaterik, ez badugu nahi sekretua ustegenuena edonora zabaltzea; hiru bela-rriak entzuten badute ezkutuko hitzhori, laster baino lehenago ibiliko delaahoz aho eta belarriz belarri.

Baina esaldia ikuspegi baikor etapositibotik ere har genezake, hau da,guk zabaldu nahi dugun hori (ahozkoliteratura deitzen dugun hori izan edo-ta hizkuntzako trebetasunerako tres-neria) aise joango dela ahoz aho etabelarriz belarri hiru belarritara iristealortzen badugu.

Hortxe baitugu kakoa, beste kakoaskoren artean, hortxe gu guztion kez-ketako bat : nola lortu hizkuntzarenaltxorra ahotik belarrira zabaltzea.

Lehen, beste garai eta gizarte batean,ahotik belarrirako transmisioak bazi-tuen bere iturriak. Artazuritzeak, lino-lanak, dandak eta gainerako auzola-nak… aipatzen dira oraindik ere, etaegia zen ahotik belarrirako transmisio-ak garrantzi izugarria zuela eskola

gutxi, lan asko eta denbora ugarikogizarte iragan hartan. Amonak, amak,arrebek, ahizpek eta, batzuetan, anaiek,aitak edo aitonak ipuin, kondaira etabestelako istorioak kontatzeko denbo-ra nahikoa izaten zuten. Orduan den-borak ez baitzuen gaur egun balioduen adina balio, astia franko izatenbaitzen, eta edozertarako beta har bai-tzitekeen…

Baina alferrik da lehengo denborennostalgian galduta ibiltzea. Nekazari-tzan oinarritutako gizartea amaitu daia erabat (bazter ezkuturen batean ezbada behintzat, eta hori ez da, inolaere, aztertu behar dugun gaiaren mui-na). Ahaztu zaigu zer diren artazuri-tzeak, lino-lanak, dandak eta auzola-nak; gaur egungo amonek, amek eta,askoz gutxiago, gainerakoek, ez dute(ez dugu) istorio, kondaira eta ipuinik

Hiru belarritan iraganhitz isila orotan laster

dabila...

J. M. OLAIZOLA“TXILIKU”

Idazlea eta ikasliburu egilea

kontatzen. Ez dute (ez dugu) astirik!(Baina astia, beta edo nahi duzuena ezomen da inoiz edukitzen, beti hartuegin behar omen da).

Eta irakasleek? Kontatzen ote dituzte istorioak ira-

kasleek?Honaino irakurri duen irakasleari

zintzurreraino etorriko zitzaion, segu-ru aski, halako estuasun bat, nolabai-teko ezinegona… Eta ezpainetara gal-dera hau:

—Hau ere guk egin beharreko zer-bait ote da?

Ahotik belarrirako isuri horretan zerden bakoitzak egin dezakeena, zertara-ko balio dezakeen, nola egin daiteke-en, eta beste hainbat gauza argitzekoasmoa du uztaileko ekitaldi horrek.

Benetan gauza gehiegitxo izan dai-teke egun bakar batean, zirt-zart, kon-pontzeko, eta, seguru asko, askozgutxiagorekin konformatu beharkodugu, baina, arazoa zein den (arazoabaldin bada, behintzat) eta nondik helgeniezaiokeen ikusten hasteko aukeraederra izan daiteke.

Kontuak kontu, egindakoarekinpozik itzultzeko arrazoi bat beti izan-go dugu: elkarri ahotik belarrira hain-bat kontu esateko, eta beste hainbatentzuteko, aukera izan dugula. Etabadakigu hiru belarritan iragan hitz isi-la, orotan laster dabila…

Lite

ratu

raet

a ha

urre

n m

undu

a


Ipuinetatik eta haur folkloretikabiatuz, haurrek ezagupen askobereganatzen dituzte idaztiei

buruz.Hizkuntza idatziaz ikasteko arike-tarik eraginkorrena haurtzaroan

ipuinak entzun izana dela dio Well-sek bere ikerketan (86). Esperien-tzia horren bidez haurra hizkuntza-

ren ahalmen sinbolikoadeskubritzen hasten da, eta hitza-ren bidez mundu posible edo imaji-narioa sortzeko aukera izaten du.

Kontakizunak eraikitzen eta ulertzenirakastea eginkizun nagusia da irakas-kuntzan; ikasleak narrazio testuak ahoznahiz idatziz ekoizteko eta interpreta-tzeko gaitasuna garatzea da, beraz, hel-buruetariko bat.

Bestalde, ipuinak haurraren barrukomunduarekin konektatzeko ahalmenaduenez, bere bizipen eta sentsazioakulertzeko tresnak ematea garrantzizkohelburu bilakatzenda. Eta nola ez, hau-rraren emozioekin zubi bat egitea ira-kurle bihurtzeko bidean jarriz, eta lite-raturaz gozatzea.

Ipuin itxura duten liburu guztiakipuinak al dira? Galdera hau soberandagoela badirudi ere, eskolan, HaurHezkuntzan batez ere, izen orokor horiematen zaio ia edozein libururi.

Ipuina izateko, ordea, baldintza jakinbatzuk bete behar ditu testu horrek: egi-tura kanonikoa, asmatutako gertaerak etapertsonaiak, berariazko lexikoa...

Hasieran esan bezala, haurrek gertu-koa dute ipuinen mundua eta ezagupenugari dute ikastetxean lanketa honetanhasi baino lehen; beraz, ezagutza horre-taz baliatzen gara.

Orain arte esandakoa kontuan hartu-ta, ipuina lantzeko jarduerak planifika-tzen ditugu Haur Hezkuntzako lehenikasturtetik aurrera. Adibide gisa,sekuentzia didaktiko batzuk azaldukoditugu.

Literaturaren lanketaeta erabilera ikuspegieraikitzaile batetik

Ipuina eta ez-ipuina bereiztearen arra-zoia zera da: ikasleei konturaraztea eus-karria ez dela testuari bere nortasunaematen diona, eta testu mota bakoitzakezaugarri propioak dituela. Ezagutzahau beharrezkoa da edozein testu inter-pretatu edo ekoiztu ahal izateko.

Gaur egun badakigu haurrak bereezagupenak eraikitzen dituela, bainaezagupen horiek ez dira erabat garatukoez badu elkarreraginean lan egiten berabezala eraikitzen ari diren kideekin eta,batez ere, ez badago ikasle eta ezagupe-nen arteko bitartekari den irakaslerik.

Beraz, irakaslearen eginkizunakgarrantzi handia du hainbat alderditan:haurren ezagupenak kontuan harturikjarduerak antolatu eta aurrera eramate-ko garaian, ikasleen arteko elkarreraginasustatzean, baliabideak eta materialakaukeratzean, hausnarketa uneak bultza-tu eta denen ekarpena ahalbideratzean,prozesua ebaluatu eta hobekuntzak egi-teko momentuan…

Lourdes MUÑOZErrenteriako PATeko aholkularia

Elena LAIZZizurkingo San Millan ikastetxeko

irakaslea

Begoña OLASKOAGAOiartzungo Elizalde ikastetxeko irakaslea

Lite

ratu

rtx

okoa

Literatur txokoa:Lizardi, Mirande eta Sarrionandia



9:30 - XABIER LIZARDI.

- Testuingurua eta biografia

- Obra eta ezaugarriak:

- Ipuinak (ipuinen taxuera).

- Antzerkiak (antzerki lanen taxuera).

- Kazetari-lanak (artikuluen tematika

eta ezaugarriak).

- Olerkiak (tematika, estiloa, baliapi-

deak eta ezaugarri formalak).

- Iruzkinak:

- Prosazko testuen iruzkinak.

- Olerki batzuen iruzkina.

* Lurdes Otaegi Imaz. Euskal Filolo-

gian lizentziatua.

14:00 BAZKARIA

9:00 - JON MIRANDE.

Zenbait testu poetiko zein narrati-

boren bidez, Jon Miranderen obra literarioa-

ren zenbait atal ezagutzera ematea dut xede.

Halaber, ikastaroko partaideak irakas mundu-

ko profesionalak izango garenez gero, helburu

erantsia litzateke, euskal literatura garaikidea-

ren programa baten barruan, bai idazle paris-

tarraren garrantzia azpimarratzea, bai ikasgai

honi eman beharreko lekua, denbora zein ira-

kasbideen nolakoak azaltzea. Esan bezala,

nagusiki, egilearen bi alderdi izango dira

aztergai: batean, bere poesiaren eragina eta

nondik-norakoak; bestean, bere prosarenak.

Hartara, goizaren bi zatietan, eguarte eta

eguerdian, banatuko genituzke bi aztergaiok.

* Edorta Matauko Elorza. Euskara eta

Euskal Literatura irakaslea IRALEko Donos-

tiako euskaltegian.

14:00 BAZKARIA

9:00 - JOSEBA SARRIONANDIA.Joseba Sarrionandia Uribelarrea-

ren obrak ikasgelan izan dezakeen erabile-raz mintzatuko da Aranbarri. HorretarakoSarrionandiaren obraren aberastasunazbaliatuko da, alegia, egileak landu dituengenero guztiak ukituko dira. Horretarakoipuinak eta poesiak erabiliko dira batez ere,baina saio laburrak inolaz ere ahaztu gabe.Bestalde, oso kontuan hartuko da gelanizan dezakeen erakarpen efektuagatik,Sarrionandiaren poemaz edota kantu letrazosaturiko zenbait abesti.

Ez da Sarrionandiaren obra egunbakar batean azaltzekoa. Are gehiago bostorduk ez digute honen lan guztia ondoaztertzeko paradarik ematen, baina, halaere, solasaldiaren helburua idazlearen alder-di tematiko eta baliabide nagusietara hur-biltzea da. Horrezaz gain, ikasgelan erabil-garri gerta dakigukeen antologiaproposamen bat egingo da. Horretarako,ezinbesteko ikusten da parte-hartzaileekirakurle moduan izan duten esperientziazhitz egitea, horrela, amaieran, unitatedidaktiko bat zirriborratzera hel gaitezen.

Saio hasieran idazlearen zeinidazleaz dagoen bibliografia nagusia etasarean dagoen informazioa eskainiko da, material lagungarri gerta dakigun.* Iñigo Aranbarri. Euskara eta Euskal

Literaturako irakaslea da Iurretako Insti-tutuan.

14:00 BAZKARIA

Koordinatzailea: Xabier Mendiguren Elizegi





Testuingurua eta biografiaEuskal Herrian XIX: mende buka-eratik XX. mendeko lehen herene-ra arteko giro politiko kulturala

Pizkundea deiturako mugimenduakmarkaturiko garaia da, oro har.

Beraz, Jose Maria Agirre XabierLizardi ren biografia pertsonala

azalduz batera, Pizkundearen tes-tuinguru horretan izan zuen

proiekzioa, eta une jakin hark bereidazlanean izandako eragina age-rian jartzea izango da sarrerako

atal honen helburua.

Obra eta ezaugarriakLizardik hainbat literatur genero

landu zituen. Osperik handiena ekarriziotenak olerkigintza eta kazetaritzaizan ziren, baina ipuingintza etaantzerkigintza ere saiatu zituen lehe-nik. Bere garaian kazetaritza jardu-nak jende askorengana eraman zuenLizardi idazlearen pentsamendua etaprosa atsegina, eta oso ezaguna etaeraginkorra izan zen bere artikulupolemiko eta argien ondorioz. Bestal-de, bere olerkigintza arloko emaitzakeuskal lirikaren gailurtzat aipatzendituzte kritikoek.

Obra osoaren aurkezpena:- Ipuinak: Ipuinak Lizardi gaztea-

ren lehen lanak dira, izaera alegorikoadute gehienbat. Taxu erromantikoadute eta euskararen eta maitasunarengaleraren ingurukoak dira interesga-rrienak, geroagoko zenbait poemekin

izenez argitaratu ziren euskarazkogehienak.

- Olerkiak: Lizardiren olerkigintza-ren emaitza 54 poemek soilik osatzendute, baina euskal lirika modernoarengailurtzat izendatua izateko adinakopoesia sorta izan zen, halere. Poemaliburu bakarra argitaratu zuen Biotz-Begietan izenburuaz 1932an. Bertanargitaratzeko hautatu zituen aro ezber-dinetan landutako bere olerkietakobatzuk, eta beste berri batzuk onduzituen liburuari halako egitura adie-razgarria eta esanguratsua eman arte.

Lizardiren obraren berri zabalaeman ondoren, zenbait prosazko tes-turen eta olerki adierazgarrieneniruzkina egingo da.

Jose Maria Agirrre“Xabier Lizardi”

duten harremanarengatik.- Antzerkiak: Antzerkigintzaren

arloan hiru obra argitaratu soilik eza-gutzen dira. Lehenengoa haur ipuinbaten egokitzapena da, Laño ta Izarizenez errepresentatu zena 1930an.Beste bi antzerki lan luze argitaratuziren Lizardiren eskutik: Bi aizpak etaEzkondu ezin ziteken mutilla. Biak ohi-turen komedia deitzen den teatromotaren sailekoak dira eta umorearenbidez helarazten dute gizarte kritika,.Ikusleei familia ohituren ingurukohausnarketa eginarazten diote.

- Kazetari lanak: Artikulugintzaizan zen Lizardik gehienik landu zuengeneroa olerkigintzarekin batera. Izanere, egunkarietako artikuluen bidezezagutzera ematen eta bultzatzen bai-tzituen Euskaltzaleaken bidez sustatunahi zituen kanpainak eta ekintzak.Garaiko egunkari, astekari eta aldizka-rietan argitaratu ziren Lizardiren arti-kuluak, eta bere garaian oso irakurriaketa oihartzun handikoak izan ziren.Bera hil ondoren bildu eta Itz-lauz

Lurdes OTAEGIEuskal Filologian lizentziatua


ZZeennbbaaiitt tteessttuu ppooeettiikkoo zzeeiinnnnaarrrraattiibboorreenn bbiiddeezz,, JJoonn MMiirraann--ddeerreenn oobbrraa lliitteerraarriiooaarreenn zzeenn--bbaaiitt aattaall eezzaagguuttzzeerraa eemmaatteeaadduutt xxeeddee.. HHaallaabbeerr,, iikkaassttaarrookkooppaarrttaaiiddeeaakk iirraakkaass --mmuunndduukkoo

pprrooffeessiioonnaallaakk iizzaannggoo ggaarreenneezzggeerroo,, hheellbbuurruu eerraannttssiiaa lliittzzaattee--kkee,, eeuusskkaall lliitteerraattuurraa ggaarraaiikkiiddee--aarreenn pprrooggrraammaa bbaatteenn bbaarrrruuaann,,

bbaaii iiddaazzllee ppaarriissttaarrrraarreenn ggaarrrraann--ttzziiaa aazzppiimmaarrrraattzzeeaa,, bbaaii iikkaassggaaii

hhoonnii eemmaann bbeehhaarrrreekkoo lleekkuuaa,,ddeennbboorraa zzeeiinn iirraakkaassbbiiddeeeenn nnoollaa--

kkooaakk aazzaallttzzeeaa..

Esan bezala, nagusiki, egilearen bialderdi izango dira aztergai: batean,bere poesiaren eragina eta nondik-norakoak; bestean, bere prosarenak.Hartara, goizaren bi zatietan, eguarteeta eguerdian, banatuko genituzke biaztergaiok.

Obra poetikoaSei poema aukeratu ditut: Koldo

Izagirre eta Xabier Mendigurenekgertatu Euskal Literaturaren Antolo-gian agertzen diren bostak (aukera-ketaren egokia eta testuei buruzkoargibideen ugaria lagungarri) eta sei-garrena, Orziren Ttunttuna, giza exis-tentziaren metaforarik beteenetakoaeuskal literaturan.

Poema bakoitzaren irakurketa ozenaegin ondoren, alde formalak izangoditugu hizpide, maila foniko, morfo-sintaktiko eta semantikoan, baita egi-

Hitz lauzko lanakHiru irakurgaik osatuko dute atal

hau: Eresi Kantari, Gauaz Parke Bateaneta Haur Besoetakoa eleberriaren hasie-rako bost orrialdeek. Lehenengo zatianbezala, bigarren honetan ere ozen ira-kurriko dugu, osorik izan ezean, baibehinik behin zenbait parrafo. Jarraian,hala ipuin jostalarietan nola eleberria-ren atmosfera dramatikoagoan barre-na, baliabide estilistikoak komentatu-ko ditugu, euskal ipuingintza modernoeta kreatiboan mugarri diren lanon goimailako prosa agerian utziz.

Amaitzeko, eta osagarri bibliografi-ko gisa, Miranderen obra osoaz gain,haren inguruko liburu eta erreferen-tziak aurkeztuko dira.

Jon Mirande

leak baliabide lirikoen bidez erakutsi-tako inkonformismoa, ezinegona, sor-terri-mina, ironia, misoginia, hetero-doxia, sentsualitatea eta unibertsoikuskera ere, hitz batez, bere arimarenmamia.

Edorta MATAUKOEuskara eta Euskal Literatura irakaslea

IRALEko Donostiako euskaltegian

Lite

ratu

r tx

okoa

:

Liza

rdi,

Miran

de, Sar

rion

andi

a


JJoosseebbaa SSaarrrriioonnaannddiiaa UUrriibbeellaa--rrrreeaarreenn oobbrraakk iikkaassggeellaann iizzaann

ddeezzaakkeeeenn eerraabbiilleerraazz mmiinnttzzaattuukkoonnaaiizz.. HHoorrrreettaarraakkoo,, SSaarrrriioonnaann--ddiiaarreenn oobbrraakk eesskkaaiinnttzzeenn dduueennaabbeerraassttaassuunnaazz bbaalliiaattuukkoo ggaarraa,,aalleeggiiaa,, bbaattzzuueekk ggeehhiiaaggoo,, bbeessttee--aakk gguuttxxiiaaggoo,, iiuurrrreettaarrrraakk uurrttee

hhaauueettaann gguuzzttiieettaann llaanndduu ddiittuueennggeenneerrooaakk oorroo uukkiittuukkoo ddiirraa bboosstt

oorrdduukkoo ssaaiiooaann..

Ez da erraza Sarrionandiaren lanabere osotasunean ikustea, izan ere, ika-ragarri zabala baita honen obra (itzul-penak barne, hogeitik gora dira beresinadura daramaten liburuak). Beraz,aukeratzen hasita, ipuinen eta poemenaldeko hautua egin da batez ere, ber-tan jasotzen direlako, neurri handibatean, egilearen mundua ulertzekozain nagusiak.

Hala dago pentsatua lan saioa: gutxigorabehera erdia poesiari eskaintzeaeta beste erdia ipuingintzari. Halaber,eta material lagungarri gisa, oso kon-tuan izango dira idazlearen saio labu-rrak eta aforismoak. Egilea hobetoulertzeko eskaintzen duten balioaren-gatik, sarri erabiliko ditugu.

Bestalde, eta ikasle gazteen arteanizan dezakeen iman efektuagatik,Sarrionandiaren poemaz edota kantuletraz osaturiko zenbait abesti ere iku-siko dira. Musikan, material erabilga-rria, badago (Ruper Ordorika, MikelLaboa, Fermin Muguruza, Oskorri...).Material honen berri ematea eta kan-tuok eskaintzen dituzten aukerak era-kustea da saioaren xedeetako bat.

Esan bezala, aberatsa da oso Sarrio-nandiaren mundua. Inoiz, denbora etaespazio ezagunetik haratago zabaltzenda. Majikoa da. Inoiz, egilea eta per-tsona oso bateratuta agertzen direnamarauna da. Gordina da.

Majikotasuna eta errealitatea; idaz-lea eta pertsona, ikasleei transmititze-ko mundu oso bat eskaintzen diguJoseba Sarrionandiaren literatur obrak.

Beraz, badago asmoa ikasgelan erabil-garri gerta dakigukeen antologia propo-samen bat ere egiteko. Horretarako,interesgarri ikusten da parte-hartzaileekirakurle moduan izan duten esperien-tziaz hitz egitea, horrela, amaieran, etaesan bezala, unitate didaktiko bat zirri-borratzera hel gaitezen.

Ikastaroan parte hartzeko izenaeman duten guztiei idazlearen zeinidazleaz dagoen bibliografia nagusiaeta sarean dagoen informazioa eskaini-ko zaie material lagungarri gisa, saioaaberatsago gerta dakigun.

Joseba Sarrionandia

Ez da Sarrionandiaren obra egunbakar batean azaltzekoa. Are gehiago,bost orduk ez digute honen lan guztiaondo aztertzeko paradarik ematen.Hala ere, solasaldiaren helburua idaz-learen alderdi tematiko eta baliabidenagusietara hurbiltzea denez, ustedugu saioaren amaieran denon arteanSarrionandiaren irakurketa baterakoproposamenak ateratzeko moduanizango garela.

Iñigo ARANBARRIEuskara eta Euskal Literatuako irakaslea

Iurretako Institutuan eta idazlea

Idaz

ker

a “t

xarr

a”?

Ez, es

kerr

ik a

sko

Idazkera “txarrra”?

Ez, eskerrik asko



9:30 - Eroso idazteko aurrebaldin-

tzak ezagutzen (ezkerti eta eskubien-

tzako):

- aulkia, mahaia, gorputz

jarrera, orria, idazteko tresna…

- Grafomotrizitatea.

Zer den ezagutzea.

* Irune Ibarra. Liburu idazle eta

idazkera “txarren” gaian aditua.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Idazkera armonikoek ahalbide-

tzen dituzten parametroen azterketa:

- letren forma, orriaren antola-

keta, letren neurria, letren

arteko lotura, makurdura,

lerroen norabidea, presioa,

abiadura… egoki edo oreka-

tuenak.



14:00 BAZKARIA

9:00 - Idazkerak “txar” bilakatzen

dituzten elementuak identifikatzen.

- Idazkera “txarrak” bideratzeko tres-

na eraginkorrak barneratzen.



14:00 BAZKARIA





Ikastaro honetan gusturaeskuz idazteko baldintza ego-kienak zein diren zehaztuko

dugu: mahai eta aulkien berezi-tasunak, orriaren posizioa adi-naren eta ezkerra edo eskuinaizatearen arabera, gorputzarenjarrera atalez atal (sorbalda,besagaina, ukondoa, eskumu-rra ), idazgailu motak eta

hauek eroso heltzearen garran-tzia Idaztearen ekintzan par-te hartzen duten osagai horie-

kin era harmonikoan etaergonomikoan zelan jokatu

azalduko da.

Ondoren, idazkera “txarrak” aurre-hartzeko grafomotrizitatea lantzea-

ingurura arte jorratzea funtsezkoada haurrak idazketa era erosoan lordezan.

Idazkera harmonikoak ahalbide-tzeko oso garrantzitsua da letrenarteko loturak zelan egin irakastea,espazioen antolaketaren esanahiazkonturatzea, lerroen horizontalta-suna barneratzea… Harmonia ikusieta gero, harmonia hori apurtzenduten elementuak identifikatukoditugu: idazkera oso txikiak, irre-gularrak, zikinak, desordenatuak…dira idazkera “txarrak”. Horietakobakoitzak zergati eta konponbideberezia dauka. Kaligrafiarik egingabe nola bideratzen diren ikusikodugu.

Idazkera “txarra”? Ez,eskerrik asko

ren garrantziaz ariko gara. Eskua-

ren eta begiaren koordinazioa, for-

maren konstantzia, atzamar-eskuen

lantzea, erritmo grafomotorea…

hori guztia eskolaurrean eta 8 urte

Irune IBARRAFilologoa, grafologoa, EHUko irakaslea

eta UEUko kidea

Mat

emat

ika

Niri ez zait matematika

gustatzen



9:30 - Esperientzia matematikoak.

Matematika-argazki rallya.

- Matematikako jolasak.

* Jesus Mari Goñi. EHUko ira-

kaslea eta ikasliburu egilea.

14:00 BAZKARIA

9:00

- Zenbakien propietate harrigarriak.

- Matematika paper eta guraizeekin.

* Jesus Mari Goñi. EHUko irakaslea

eta ikasliburu egilea.

14:00 BAZKARIA

9:00

- Matematikako ikerketak eta probak.

- Eginiko lanen aurkezpena.

* Jesus Mari Goñi. EHUko ira-

kaslea eta ikasliburu egilea.

14:00 BAZKARIA





Niri ere ez zait matematikagustatzen izenburuko ikastaroak

nire baitan dudan sinesmenbatean du iturburua. Ikastea etaerakustea guztiz loturik daudenprozesuak dira; erakuste moduakikasten dena baldintzatzen badu(honetan denok bat gatoz) ikastemoduak, era berean, erakusten

dena moldatzen du. Azkenhamarkadotan Matematika era-kuste bideak birplanteatzeko

beharra behin eta berriro errepi-katu al da? Ez dakit. Jakingo

banu hobe, baina

Ez dakit. Baina problema konplexuhonetan eragin esanguratsua duen fak-tore bat identifikatzeko gauza naizelauste dut. Iraskasleek dakitenak eraginzuzena du erakusteko duten moduan.Horixe da nire tesia. Ondorioa sinpleada: irakasleek dakitena aldatu gabenekez alda genezake erakusten dutena.Irakasleriaren formazioan jarraitutakoestrategia gehienek besterik uste izanbadute ere, antzua da "era bateandakien bati" beste era batean nola era-kuts daitekeen agertzea, antzua infor-mazio "didaktiko" hori jasotzen duenaegin behar duen batuketa burutzekogauza ez delako. Formula matematikobat erabiliz azalduko dut esan nahidudana:

Ezagutza matematikoa +Aholku didaktikoak = Presta-kuntza didaktikoa

Berdintza faltsua da.

kia dela faltan sentitzen dutena. Eznago ados. Arazoa sakonagoa da, hots,dakigun Matematika, eta dakigunMatematikak ikaste prozesuan gugansortu duen perspektiba.

Ahantz dezagun, une batez, irakas-leak garela. Pentsa dezagun pertsonahutsak (ez da gutxi) garela. Pentsadezagun ikastea, ikasten dena ederrabada, berez balio duen zerbait dela.Ikasteari plazera ateratzen ez dion per-tsonak nekez sorraraz dezake senti-mendu hori besteengan. Irakaslea denpertsona da aldaketa guztien funtsa etasustengu garrantzitsuena. Maiz ahaztuegiten dugu errealitate hori eta bidelaburragoa ibili nahi izateagatik galduegiten gara.

Matematika ederra da eta ikasteaplazer bat. Ez baduzu sinesten, etorzaitez.

Niri ez zait matematikagustatzen

Batuketa hori ez dago egiterik, eza-gutza matematikoak berak bere baitangordetzen baitu erakuste estiloa. Etaezagutza ikasteko jarraitu den bideaaldatzeko aholku didaktikoek (norma-lean aholku metodologikoek) adinaindarra izango dutela sinestea ameske-ria da. Errealitateak, behin eta berriro,deusestatzen duena.

Gogorra bada ere Matematika besteera batean erakusteak beste era bateanikastea eskatzen du. Horixe da bede-ren nire sinesmena. Horregatik, ikas-taro honetan parte hartzen dutenek ezdituzte "nola erakutsi behar denariburuzko" aholkuak jasoko. Ez da horinire asmoa ekitaldi hau proposatzera-koan. Irakasleak dakiena eta ez dakie-na da niri orain interesatzen zaidana.Irakasleak beren garapen intelektualpropioa behar duten pertsonak dira,eta ez bete ahala ustutzen diren kupe-lak.

Maiz entzuten da irakasleen arteanberaiek jakin badakitela, baina daki-ten hori erakusteko metodologia ego-

Jesus Mari GOÑIEHUko irakaslea eta ikasliburu egilea

Iraskasleek daki-tenak eragin zuzenadu erakusteko dutenmoduan. Horixe danire tesia. Ondorioasinplea da: irakasle-ek dakitena aldatugabe nekez aldagenezake erakus-ten dutena

Her

iotz

a he

zike

tan

Heriotza heziketan.Egungo tabua?



9:30 - Galera, heriotza eta dolurako

hezi: bizitzarako hezi. Kataluniako

esperientzia.- Zenbait hezkuntza esparrutan galera, heriotza eta doluarenpedagogiari buruzko esperien-tzien sarrera historikoa.- Dolu prozesuen eskema.- Zenbait bizipeneko jardueraaztertuko ditugu.

* Maria Antonia Plaxats. Psiko-terapeuta eta “Educar para la vida,educar para la pérdida, la muerte y elduelo en la escuela” mintegiarenkoordinatzailea, Kataluniako RosaSensaten.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Hezitzaileak dolua eta galeraren

aurrean.

- Dolua eta galeraren aurrean hezi-

tzaileoi hunkitzen gaituzten aldeak

aztertuko ditugu. Paradigma

Hollistikoren filosofia oinarritzat

hartuz, hainbat gairi buruz hausnar-

tuko dugu.

* Patxi Izagirre. Psikoterapeuta, zain-

keta paliatiboetan espezialista. Donos-

tiako Ekintza ikastolako psikologoa.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Heriotzaren nahigabea erama-

teko hezitzearen inguruko alde

didaktikoak.

- Kasu praktikoak aztertuko

ditugu eta orientzaio pedagogi-

koaz gain galderak eta eztabaida

bultzatuko dira.

* Patxi Izagirre. Psikoterapeuta,

zainketa paliatiboetan espezialista.

Donostiako Ekintza ikastolako psi-

kologoa.

* Maria Antonia Plaxats. Psiko-

terapeuta eta “Educar para la vida,

educar para la pérdida, la muerte y el

duelo en la escuela” mintegiaren

koordinatzailea, Kataluniako Rosa

Sensaten.

14:00 BAZKARIA





Orain dela hilabete batzuk herio-tzari eta bere ingurukoari buruzkoikastaro bat emateko proposamenaegin zidaten. Gonbidapena berria iru-ditu zitzaidan pedagogia arlotik eginzidatelako eta mintegia irakasleei

zuzendutakoa izango zelako.

Zerbitzu klinikoetara bideratutakoprestakuntzan aritu izan naiz eta betipentsatu izan dut heriotzaren eta hil-tzearen pedagogia egoki bat osatubehar dugula heriotza gure garapennaturaleko zati bezala integratzekohelburuarekin. Hezkuntzarekin ereerlazio estua daukat eta horrek guztiakzuei espazio desberdin bat erakusteraanimatzen nau, ahaztuta daukagunagogoratzeko espazioa.

Maria Antonia Plaxats-ekin harre-manetan jarri nintzen ikastaroa Kata-lunian garatu diren esperientzia aitzin-dariekin aberasteko asmoz. Hasieratikagertu zen kolaboratzeko prest etahortik sortu da ilusioz betetzen gai-tuen proiektua.

Hik Hasik eskaintzen didan leihohau aprobetxatu nahi dut ikastaroarennondik-norakoen berri emateko etazenbait ideia aurkezteko.

Orain dela gutxiko kasu bat etorrizait gogora, minbizia dela-eta amagaldu duen 14 urteko nerabe batena.Doluaren aurrean gaztearen erreakzioazein izaten ari den behatzen ari naiz,nola jokatzen duten familiak, osasuneuskarriak (pediatria), eskolako kide-ak, eta azkenik, berarekin dauden ira-kasleek.

Irakasleek ikaslea krisi egoerandagoela eta laguntza behar duela sus-matzen dute. Zer egin? Lankideen

ezin hobeto deskribatzen duen tabubaten aurrean aurkitzen da.

10 eta 13 urte bitarteko neska-mutilaskok heriotzari buruzko galderakkuriositate handiz egiten dituztelaikusten dudanean, gai horrek beraien-tzat duen misterioa entzuten dudane-an, zera galdetzen diot neure buruari:zer egiten dugu galdera horri ziurga-betasun, segurtasun eza, ezezagun etabeldur zentzua emateko? Ohikoenanola edo hala aurrera egitea izaten da,eta gorde nahi duguna gutxi gorabe-hera sofistikatuak diren moduekinmozorrotuz egin ohi da hori. Hau da,heriotza ukatzen ikasten da minariaurre egiteko eta bizirauteko.

Sarritan proposamen erakargarriakjasotzen dira gai hau ikastetxeko curri-culumean zeharlerro bezala lantzeko.Ez dut inolako zalantzarik sexualita-tea, bide segurtasuna, drogak, euroaedota elkartasuna oinarrizkoak direnikheziketa proiektuetan. Norbaitek pen-tsatuko du heriotza beste bat gehiagobezala sartzea proposatzen ari naizelaeta garrantzitsua dela, eta zentzu bate-an hala da. Dena dela, badakit edukiaksoberan daudela eta irakasleei presioizugarria egiten zaiela. Nire proposa-mena hausnarketara bideratua dago;gure gizarteko hainbat arlotan plante-atzen diren erantzunik gabeko galde-ren inguruko hausnarketa egitea pro-posatzen dut.

Lehen esan dizuedan bezala, ikasta-roari buruzko zenbait ideia eman nahiizan dizkizuet. Hortik aurrerakoaikastaroan bertan aurkitzera gonbida-tu nahi zaiztuztet. Dudarik gabe ber-tan parte hartuko dugunon hausnarke-tek aberastu egingo gaituzte.

Heriotza heziketan.Egungo tabua?

artean kasua komentatzen da, egoera-rekin enpatizatzen dute, eta ezintasunsentsazio ikaragarria sortzen da. Ger-tuko norbaiten ehorzketan familiakoa-rengana hurbildu eta zer esan ez daki-gunean sentitzen dugunaren antzekozerbait sentitzen dugu.

Garrantzitsua da egoera horretandagoen ikaslearen mina irakurtzekoerreferentzia txiki batzuk edukitzea,eta baita krisi horrek taldean izangoduen eragina ulertzea ere. Haatik,eginkizun hori eguneroko amesgaiztoobsesiboa bihurtzen denean eta segur-tasun ezak gure portaera blokeatzenduenean, agian zera planteatu behardugu: zer gertatzen zaigu herio-tzaren aurrean?

Heriotza gure bizitzako gertaeraekidin ezina da eta inork ez diguhorretaz hitz egin duen garrantziaemanez. Are gutxiago geletan, eta ino-laz ere ez Pedagogia Fakultateetan edoIrakasle Eskoletan. Aipatu ikaslearenirakaslea gure gizartearen beldurra

Patxi IZAGIRREPsikoterapeuta, zainketa paliatiboetan

espezialistaDonostiako Ekintza ikastolako irakaslea


Ikastaroaren helburu oroko-rra gure gizartean, eta ondorioz

gure ikastetxeetan, ukatzenden gai baten inguruan haus-

nartzera animatzea da. Momen-tuz, eskolatik galerei aurrezaurre begiratzearekin konfor-

matzen gara, eta horien arteanoso garrantzitsua den bati:

heriotzari.

Katalunian aurrera eramaten arigaren Doluaren Pedagogiarengarapena ezagutzeko aukera izangoduzue ikastaroan. Ez ditut gure lantaldearen esperientzia, emaitzak etaondorioak soilik azalduko, ezagutzenditugun guztiak baizik.

Galera garrantzitsuen aurreko dolua-ren gaia 1988an lantzen hasi nintzen.1993an egin genuen galerei buruzkolehen esperientzia pilotua Bartzelona-ko ikastetxe publiko batean. ValentíTeixidor eta biok burutu genuen espe-rientzia hura 5. eta 6. mailako bi ikas-le talderekin. Ordubeteko hiru saioburutu genituen eta eztabaidatzeko,marrazteko, idazteko… zenbait galde-ra aurkeztu genizkien. Gure helburue-tako bat neska-mutilak adimen emo-zionalaren munduan sartzea zen, hauda, gure sentimenduen, emozioen etagogo aldartearen garrantzia ulertzea(garuneko ezker hemisferioarena) etagaruneko erdi eta ezker hemisferiokofuntzioekin behar duen kudeaketa osa-

irten zen, balorazio oso positiboa egingenuen. Geroztik Rosa Sensateko uda-ko, udazkeneko nahiz neguko ikasta-roetan aritu gara ikastaro hau ematen.Ikastaroari izenburua aldatu diogu,edukiak egokitu eta gaurkotu ditugu,taldea handitu dugu eta espezialistaaskoren kolaborazioa jasotzen dugu.Era berean, hainbat lekutatik deitudigute ikastaroa eman dezagun. Horre-kin batera, egoera zehatzetan laguntzaeta aholkua eskatzen digute.

Horren guztiaren berri izango duzueikastaroan, gure arteko hausnarketaeta eztabaidekin batera.

Gelarako, heriotzera etadolurako hezi:

bizitzarako hezi

suntsuaz jabetzea. Beste helburu batizan zen gure emozioei buruz hitz egi-teko denbora eta espazioa eskaintzeaeta ahal zen leialtasun handienarekinazalaraztea. Emaitzek espero genuenagainditu zuten, pisua duten hainbatgalera agertu baitziren: lagunak, gura-soak, amona, dena galeraren beldu-rra…

Esperientzia horren ondoren bestehainbat etorri ziren eta ondorengourteetan hitzaldi eta ikastaro ugarieman ditut gai horren inguruan.1995ean Joan-Carles Mélich, Concep-ció Poch eta hirurok estatu mailanlehenengoa izan zen ikastaroa diseina-tu genuen: “Bizitzarako hezi: heziotze-rako hezi”. Rosa Sensaten aurkeztugenuen ikastaroa. Jende gutxik emanzuen izena, baina ikastaroa oso ongi

Maria AntoniaPLAXATS

Psikoterapeuta eta “Educar para la vida,

educar para la pérdida, la muerte y el duelo

en la escuela” mintegiaren koordinatzailea

Rosa Sensaten

Katalunianaurrera erama-

ten ari garenDoluaren Peda-gogiaren gara-pena ezagutze-

ko aukeraizango duzue

ikastaroan

Her

iotz

a he

zike

tan

hhhik hasi

Egile

a: J

ose

Ram

on V

itor

iaOstadarraren

hotsazhotsazASCHERO musika sistema

Euskal abestiak, abesti eza-

gunak... sistema horretan

aurkeztuak.

Esko

laFa

mili

a

Eskolak bakarrik ezin...Familiak bakarrrik

ezin...



9:30 9:00 9:00

- Familiaren kontzeptua eta bere funtzioak perspektiba sistemikotik.

- Familiako bizitza zikloak eta bere eragina eskolan.

- Haurraren eta nerabearen ezaugarri nagusiak.

- Familiekin bilerak aldaketak bultzatzeko.

- Bileren prestaketa: helburuak zehaztu eta hipotesiak egin.

- Entzuteko gaitasuna garatzea.

- Bileraren ondorengo analisia eta jarraipena.

* Marije Uranga. Psikomotrizista eta familia terapeuta. Familia Terapiaren Euskal Eskolako kolaboratzaile ira-

kaslea. Kontsulta pribatuan egiten du lan eta baita hainbat eskoletan irakasleak prestatuz. Perspektiba Sistemikoan

oinarritutako ikastaroak ematen ditu.

14:00 BAZKARIA





Ikuspegi sistemikoak dituenabantailak adieraztea ez zaiterraza. Ikuspegi sistemikoak

azaltzen diguna zera da: erlaziosistemen gorabeherak. Ez

dago errudunik edo denok garaerrudunak nerurri batean .

Indibiduoaren garapenean gehieneragiten duten bi sistemak familia etaeskola direla onartu arren, oraindikasko falta da bi sistemak elkarrekin lanegiteko.

Azkenaldian familiak asko aldatudira eta hezkuntza sistemak neska-mutilari laguntza eskaintzen jarraitubehar du bere heziketa eginkizunean.Eskola eta familiaren arteko elkarlanazein eraginkorra den egiaztatzen arigara. Ikaslearen arazoak familia-eskola

sortu. Zenbat eta gehiagotan esanfamiliak ez duela laguntzen, orduaneta gutxiago lagunduko du. Zenbateta erru gehiago egotzi eskolari, orduaneta gutxiago onartuko du.

Ikuspegi sistemikotik “zergatik”galdera (lineala, kausa-ondorioa)“nola” galderak ordezkatzen du, hauda, “nola” sortzen den arazoa, eta ez“zergatik”.

Pentsamolde sistemikoak kontestuakontuan hartzen duen portaera indibi-dualari egiten dio erreferentzia.

Sistemen teoria orokorrak eredulinealarekiko alternatiboa den markoteorikoa eskaintzen du, zeinak kausakbilatzen dituen ondorioak azaltzeko.

Arazoak atzemateko dauden diferen-tziak argituko ditugu, nola gertatzendiren pentsatuz zergatik gertatzendiren baino.

Eskolak bakarrik ezin...Familiak bakarrikezin...

kontestu bikoitzean aurkitzeko gaita-sunak lan bateratua egitera eramangaitu, errudunak bilatzea alde baterautziz.

Eskolak arazoak aurkitzen ditu etajatorria eta kausa familiari egotzi die-zazkioke; familiak, bere aldetik, esko-lari, ordura arte egoera hori ez zelako

Marije URANGAPsikoterapeuta eta familia terapeuta

Nah

igab

e ps

ikik

oa

Nahigabe psikikoa bideratzeko interbentzio

goiztiarra



9:30 - Familia-erlazioa eta funtziona-

mendu mentala. Familia-erlazioa

burua egituratzen doa eta funtziona-

mendu mental honen araberakoa

izango da ikasteko modua.

* Lourdes Otermin Arrizurieta.

Psikologo-Psikoterapeuta

-Tailerrak. Hainbat kasu agertzeko

hiru tailer antolatuko dira.

- Elkar-jartzea.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Behaketa. Behaketa, garapen

emozionala ulertzeko ikerketa meto-

doa. * Lupe Apezetxea Arozena.

Psikologo- Errenteriako PATeko TaldeMultiprofesionala.

- Kasu larrietan ez ohiko interbentzioaeskolan. Familiak haurrak dituen beha-rrei erantzun egokia emateko ezintasu-na dela-eta eskolan egindako konpen-tsazio lana.* Marga Alkorta Eizagirre. Peda-

gogo- Errenteriako PATeko Talde Mul-tiprofesionala.

- Tailerrak. Kasu larrien behaketenazterketa egin ahal izateko, hiru tailerantolatuko dira.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Haur Hezkuntzan interben-tzio psikologikoa garapen on batentresna eragile.

-Beharren detekzioa.-Interbentzioa egiteko proposamena.

* Angels Ciutat i Montserrat.Filosofia eta letretan lizentziatua psi-kologia atalean. Bartzelonako LesCorts Buruko Higienerako Zentroandihardu 1975az geroztik, eta egunhango prestakuntza eta irakaskun-tzarako koordinatzailea da.

- Lehen Hezkuntzan interbentziopsikologikoa.

-Zailtasun emozionalak eta ikas-keta arazoak.

-Norbanakoarentzat eta instituzio-arentzat bitartekoak prebentziorako.* Rosa Sellarés i Viola. Psikolo-

gian Doktorea eta Pedagogia Tera-peutikoan lizentziatua. PRESME(Pro educación y salud mental) Fun-dazioko zuzendaria da.

- MAHAI INGURUA.

14:00 BAZKARIA

Arduradunak: Lupe Apezetxea eta Marga Alkorta





Utz nazazu izaten, beraz, gauorduetan

kantatuko dizun abesbatza...John Keats

Psikoanalisiaren ikuspegi orokorrare-kin bat, gure erreferentzia markoa Bion,Esther Bick eta Donald Meltzerrekjorratutako teoriak dira.

Familia erlazioak burua nola egitura-tzen duen, eta aldi berean, gure ikastekomodua nola antolatzen duen lan taldeanhausnartzea eta eztabaidatzea da gurezeregina.

Funtzionamendu hau ulertzeko erarikaberatsena, gure iritziz, Esther Bickeksortutako Behaketa Metodoa da.

Esther Bick, Bion eta Meltzerrekeuren ikerlanetan M. Kleinek aurkitu-tako kontzeptuak dituzte abiapuntu:posizio eskizoparanoidea eta posizio depresi-boa, alegia.

M. Kleinek dioenez, posizio eskizopa-ranoidean haurrak, kanpo errealitateanezarrita, honoko mekanismoak erabil-tzen ditu heriotz senak sortutako antsie-tateari aurre egiteko: disoziazioa, ukape-na, omnipotentzia, idealizazioa etaidentifikazio proiektiboa.

Posizio depresiboa disoziazioa inte-gratzearen prozesua da. Eta Bionen honiburuzko ekarpena hau da: gorabeherakadabiltzala bi posizioak bizi prozesuan(PS D).

Pentsatze prozesua ulertzen laguntzendigun Bionen beste ekarpena eusle-eutsia

txua du; beraz, norbanakoaren garapenahaustura eta integraziorako joeren arte-ko gorabehera txikietan datza.

Honela, ez jakiteak duen nahigabeatoleratuz, ikasteak sortutako dependen-tzia egoera jasateko jarrerak eskainikodion posizio depresiboa (esker ona etaobjektuaren ongizatea) sortzen da.

Marko teoriko honekin, zailtasun psi-kikoak dituzten haurrei ulertzeko erabi-

Nahigabe psikikoabideratzekointerbentzio goiztiarra

kontzeptua da.Hau ulertzeko haurraren bizitzaren

sorrerara itzuli behar dugu eta amarekinizandako erlaziora.

Bionek dioenez, haurrak duen antsie-tate eta egonezina garrasi bidez kanpo-ratzen badu, eta amak hartu, jaso eta onbilakatuta itzultzen badio, amak rêveriegaitasuna du. Amaren eusteko gaitasunhonen bidetik barneratuko du haurrakama, beharren asetzaile izateaz gain,pentsatzen duen izaki ere badela ohar-tuz. Horrek abian jarriko du haurrarenpentsatzeko gaitasuna, eta pentsatzekogai izate-ez izate arteko egoeraren oina-rriak ezarriko ditu.

Bionek ama-eusle eta haur-eutsiarenarteko erlazio honi K binkulua deritzo,eta Meltzerrek dioenez buru topagunehori ikaskuntza eta ezagutzaren oinarriaizango litzateke.

Ikasketa orok buru gatazkaren meha-

Marga ALKORTAPedagogoa eta Errenteriako PATeko

Talde Multiprofesionaleko aholkularia

Lupe APEZETXEAPsikologoa eta Errenteriako PATeko

Talde Multiprofesionaleko aholkularia

Lourdes OTERMINPsikologoa eta psikoterapeuta


litako lan egiteko modua azaldukogenuke, non gurasoek euren eginkizu-nak betetzeko ezintasuna duten.

Mintegiaren haria R deitu diogun 3 urte-ko eskolatu berria den neska izango da.

Neska horrek ikaskideengan eta irakasle-engan sortutako egonezina zela-eta, eskolakPedagogia Aholkutegiko (PAT) aholkula-rion laguntza eskatu zuen.

Hori ikusita, Talde Multiprofesiona-leko kideok lan plan hau proposatugenuen:

1. Esther Bicken Behaketa Teknikazikertu eta Rren funtzionamendua eza-gutzea.

2. Familia eta eskolaren testuingurua-ren azterketa egitea.

Aipatu epean R eta bere gurasoen fun-tzionamendua ezagutu ondoren, honakoabordatze proposamena egin genuen:

1. Psikoterapia eskolan.2. Elkarrizketak gurasoekin, maizta-

sun batekin.3. Bilerak Haur Hezkuntzan, maizta-

sun batekin.4. Gurasoekin euste lana, EPIn (Osa-

kidetzan).Proposamen horrek, eskolan espero ez

bezalakoa zelako, inpaktua sortu zuen, etaideia berriko proposamen hau onartzekozailtasunak azaldu ziren; hau da, bestearenproposamena onartzeko zailtasuna.

Bionek dioen bezala, ideia berria barne-ratzeari ekiteko, hau da, egoera mental bate-tik bestera igarotzeko, zalantza eta ahulda-dea dakarren trantsizio egoera toleratzea dabaldintza.

Kasu horren bidez, aurrez azaldutakoaurreikuspen teorikoak gorpuzten doaz.

Psikoterapia egiteko prestakuntzandiharduen profesional baten parte-har-tzea izan dugu. Esher Bickek BehaketaZuzenaren Teknika, ama-haurra-inguru-nearentzat sortu zuen; baina, une hone-tan, beste alorretara hedatzen ari da,eskolara esaterako.

Esther Bicken Teknika kontuan har-tuta, behaketa esperimentaletik at, begi-ratu eta erlazioaren behaketan barneratzean

Ikasbide hau ezkon familiarena litza-teke; eta bere buru den bikoteak honakoeginkizunak izango ditu:

Maitasuna sortu,Itxaropena sustatu,Nahigabe depresiboari eutsieta pentsatu.Talde honetan, seme-alabek gurasoek edo-

zein egoerari aurre egiteko erabilitako pen-tsamendu mota barneratuko dute.

Koadrila-familia-narzisista deitu ere-duan, agintzen duenak (aita, ama) hel-dutasuna eta sasi-heldutasunaren artekooreka ezegonkorra du.

Familia hau osatzen dutenen ikasbidea“lapurreta” eta identifikazio adhesiboa da, hauda, azaleko ezaugarriekin identifikatzea.

Supuesto básico deitu taldean burudena egundokoa da. Beregan daudeerrepresentatuak pentsatzea, antolatzeaeta erantzukizunak hartzea.

Funtzionamendu hau duten familie-tako kideek identifikazio proiektibo etaadhesiboaren bidez ikasten dute. Goi gai-tasunekiko bekaitza litzateke identifi-kazio proiektiboa, eta bere xedea ezagu-tza hau bat-batean lortzea da.

Aipatu ereduek ez dute betikotasu-nik; aldiz, familia unitate edo familiazabaletik at, zerikusi zuzena dute hau-rrari irakasle, terapeuta eta heroi histori-koak bezalako irudiekin transferentziaerlazioak sortzeko duten gaitasunarekin.

Komunitatean aldakorrak diren beha-rrei eta norbanakoaren garapenarizuzendua izango den sistema sentikoreta erabilgarri baten marko egokia izandaiteke norbere familian, komunitatebatean, dagoen haur eredu hau.

datza teknika behatze modu hau. HorrekRren buru funtzionamenduan, eta kide-ekiko eta helduekiko duen erlazioenezagutze eta deskubritze ildoan bilatzenutziko digu.

Behaketa lan hau hainbat eremutanegin da: ikasgelan, psikomotrizitategelan, sarrera-irteeretan eta jolastokian.

Bionen euste kontzeptua lan metodo-logian islatu da; hau da, R irakasleak etapsikoterapeutak eusten dute; irakaslea,aldi berean, Talde Multiprofesionalakzuzendutako taldelanak; eta psikotera-peuta, berriz, asteroko gainbegiratzesaioak eusten du.

Meltzerrek proposatu eskema oinarri izan-da, beraz, haurra eusteaz gain, euslea ereeusten da. Eskema honek dioena hau da:amak haurraren proiekzioak eustenditu, eta aitak, haurraren eusle den amaeusten du.

Ondoren aurkeztuko dugun plantea-mendua Martha Harris eta Donald Mel-tzerrek deskribatua izan da.

Haiek diotenez, familia bizitza egonkor-tasun mailak dituen antolamendua da:

- Ezkontza-familia- Koadrila-familia narzisista- Supuesto-básico taldeaIkasteko moduak mugatzen du izaera,

eta aldi berean, honengan familia erlazio-ak eta antolamendu mailak du eragina.Edozein familia talderen asmoa osatzenduten kideei ikasteko adorea ematea da.Jakintza eta trebetasunak lortzea norta-sun garapenaren lagungarri izan daiteke.

Esperientziaz ikasteak pertsona eraldatzendu, esperientzia emozional baten ondorio baitaikasketa hori; eta bertan nahasketara dara-maten zentzumen datu kaotikoak eta hon-damen antsietateak objektu baten menpedaude, barne edo kanpoko guraso transfe-rentzia batekin ordenatuak izan daitezen.

Nah

igab

e ps

ikik

oa

aitaama

haurra


Haurraren garapenean eragindezaketen haur eskolaren ezau-garriez arituko gara, harrema-naren alderdiak zaintzearen

garrantzia azpimarratuz. Haureskola buru osasunaren preben-

tziorako eta promoziorakooinarrizko elementua nola izan

litekeen ere ikusiko dugu.

Haurraren garapenean eskola etafamilia funtsezko bi testuinguru direlaaintzat harturik, familia eta eskolarenarteko harremana zaintzearen garran-tzia aztertuko dugu.

Haur eskoletako eta haurtzaindegie-tako psikologoaren interbentzio eredubat aurkeztuko dugu, zeinak irakaslee-kin eta hezitzaileekin aldi berean lanegitea aurreikusten duen. Horrek hau-rraren behar emozionalei arreta han-diagoa jartzea ekartzen du, lehen etabigarren mailako prebentzio lana gara-tuz.

Haur eskola: haurrarengarapenean haureskolak edotahaurtzaindegiak duenfuntzioari buruzkoiritziak

Angels CIUTAT IMONTSERRAT

Filosofia eta Letretan lizentziatuaPsikologia atalean

Haur eskoletako etahaurtzaindegietakopsikologoaren inter-

bentzio eredu bat aur-keztuko dugu, zeinakirakasleekin eta hezi-tzaileekin aldi bereanlan egitea aurreikus-

ten duen


Eskolako interbentzio psikolo-gikoa hainbat elementuren bai-tan egongo da: testuingurua,instituzioak eskaintzen duen

markoa, haur garapenari buruz-ko teoriak, irakaskuntza-ikas-kuntza prozesuak eta praktikaprofesionala bideratzen dutenharreman interpertsonalak.

Eskolako errealitateak etengabe kri-sian jartzen du ametsezko ideia hau: haurrenzailtasunak “heziketa” behar bereziak bezalaitzultzeak eta metodologiak egokiak, hau-rren aurrerapen pedagogikoa eta ongizatepsikologikoa eta irakasleen asetzea eta era-ginkortasun sentimendua bermatzen ditue-la. Eskola ez da eremu neutrala eta isolatua,diskurtso teknokratiko batekin maneia dai-tekeena. Kanpoko eraginek, irakasteko etaikasteko zereginak berak eta bere baitan ger-tatzen diren aldaketa sozial konplexuek era-gin izugarria dute pertsonengan, irakasle edoikasle izan. Batzuen zein besteen ziurgabeta-sunak eta ezinegonak eskolan azaleratzendira.

Irakasleak oso kezkatuta egon ohi dira, etabatzuetan gainezka, ikasle batzuengatik;zeren, beren portaera bat edo bestea izan(inhibitua, zirikatzailea, barreiatua, alden-dua…) badirudi ez dietela erantzuten irakas-leak eta eskolak egiten dituzten esfortzuei etaezin dutela ikasteko jarrerarik hartu. Edozeingelatan aurki daitezke horrelako haurrak.Beraien zailtasun emozionalak direla-eta,ikasteko gaitasunak blokeatzen zaizkie edo

Zailtasun emozionalaketa ikasketa arazoak.

Prebentzio elementuak

eskolako jabetzeak ez dituzte ikasteko plazereta aurrerapen pertsonal bezala ikusten.Beraien ikasketa akademikoa eta sozialaoztopatzen dituzten arazo pertsonalak ekar-tzen dituzte eskolara, eta zenbait kasutan(zorionez gutxitan Haur Hezkuntzan), askoaztora dezakete gelako erritmoa. Zailtasunemozionalak garrantzitsuak direnean, ikasketaprozesuen kalitatea eta errekurtso pedagogi-koak ez dira nahikoak haur horien aurrerapenabermatzeko.

Psikologoaren funtziotako bat eskolarekinlankidetzan jardutea da zailtasun emozionalaketa ikasketa eragozpenak egoki tratatzeko hel-buruarekin. Hautemate eta interbentzio goiz-tiarrak balio handia izango dute haurrarengarapenerako eta etorkizuneko sufrimentuedota baztertze egoerei aurre hartzeko.

Prestaketa egokia duen psikologoak lagun-tza handiko kolaborazioa eskain dezake hain-bat gauzatarako: instituzioaren euskarriakposibilitatzeko, irakasleei ulermenerako ele-mentu teorikoak eskaintzeko, familiak orien-tatzeko, maila pedagogikoko edo pertsonale-ko erabakiak hartzeko eta ikasketarako gune“babestuak” posible egingo dituzten neurriakezartzeko.

Rosa SELLARÉS IVIOLA

Psikologian doktorea eta Pedagogia

Terapeutikoan lizentziatua

Nah

igab

e ps

ikik

oa

Psikologoarenfuntziotako bateskolarekin lan-kidetzan jardu-

tea da zailtasunemozionalak etaikasketa eragoz-penak egoki tra-

tatzeko helbu-ruarekin.

Prestaketa ego-kia duen psiko-

logoak laguntzahandiko kolabo-

razioa eskaindezake

Arratsaldeetako saioak

Uztailak 3, asteartea

- Web diseinua: grafikoak eta animazioa. Inf, 16 gelan* Miguel Angel Lopez

- Klik programan aplikatzeko jarduerak. Inf, E8 gelan* Jose Manuel Beltran

- Prestakuntza telematikoa. Inf, 123 gelan* Jexus Mari Goñi

- Hezitzailea heriotza eta doluaren aurrean. P, 0.1 gelan* M. Antonia Plaxats

- PNL: Ikuspegi orokorra. Heziketarako erabilpenbatzuk. P, 0.2 gelan* Iñaki Barrenetxea

- Kirol estraeskolarra: jarraibide pedagogikoak. P, 0.4gelan

* Aitor Uriondo

- Idafe. Autoerrealizazio bidean. . P, 0.5 gelan* Pedro Hernandez

- Informatika proposamen kurrikular baten aplikazioa(DBHko 1. zikloan). P, 0.6 gelan* Josune Gereka

- Gatazken bideratzea. Zenbait programen eta esku-har-tzeko osagaien aurkezpena. P, 1.1 gelan* Ramon Alzate, Amaia Agirre etaLucia Gobena

- Proposamen berriak. P, 1.4 gelan


Informatika eta Pedagogia Fakultateetan

Uztailak 4, asteazkena

- Klik programan aplikatzeko jarduerak. Inf, E8 gelan

* Jose Manuel Beltran

- Prestakuntza telematikoa. Inf, 123 gelan

* Jexus Mari Goñi

- Heriotzaren inguruko gogoetak eta bizipenak. P, 0.1

gelan

* Patxi Izagirre

- “Euskal Curriculuma” Tailerra. P, 0.2 gelan

* Felix Basurko

- Mendi orientazioa. P, 0.4 gelan

* Luis Larrañaga “Pizti”

- Argitalpenen aurkezpenak. P, 0.5 gelan

- Talde Operatiboak. P, 0.6 gelan

* Joxean Goia eta Julian Martinez

- Gatazken tailerra... dagokien irtenbideekin. P, 1.1

gelan

* Carme Boque i Torremorell

- Proposamen berriak. P, 1.4 gelan


Web diseinua: grafikoak eta animazioa1. Grafikoak sortzeko XARA WEB STYLE shareware-ko programak dituenplantilak erabiliko ditugu. Sortu ahal ditugun grafikoak, honako hauek izandaitezke: tituluak, botoiak, banaketa egiteko lerroak eta biñetak.2. Gif animatuak. Paint Shop Pro programaren ANIMATION SHOP(Shareware-koa) erabiliko dugu.- Zer den gif animatua- Bistarapena- Sorketa: morroia erabiliz- Koadroak - Testua eta abar.3. Grafiko eta irudiak bistaratzeko programa ACDSee 3.1 - Nola erabili- Aukerak

Uztailak 3

Miguel Angel LOPEZIgnacio Aldekoa ikastetxe publikoko

irakaslea



Klik programan aplikatzeko jarduerak (marrazki bizidunak)“.gif”, “.avi”, “.mid” eta “.wav” artxiboak.Zer dira? Nondik eta nola lortu? Non eta nola aplikatu?Internet sarean murgildu eta zuzenean edo bilatzailez baliatuz disketera adibide batzukjaisteko balio dute artxibo horiek.Irekitzeko programa egokiak burutu eta erabil daitezke: gif construction, animagic gif,soinu grabatzailea, wave estudio.Marrazki bizidunak eta banners (testuak) ere sor daitezke.Irudiak banan-banan marraztu eta margotu, itsasi eta abiadura kontrola daiteke: paintshop pro, adobe, paint, gif constructor…“Gif bizidun” artxiboak “avi” artxibo bihur daitezke Klik aplikazioetan kokatzeko.

Hezitzailea heriotza eta doluaren aurreanKrisi egoeren aurrean hezitzaleak jokatzen duen rola bizitzen lagunduko digun tailerpraktiko bat egiten saiatuko gara.Emaile hau “Educar para la vida, educar para la pérdida, la muerte y el duelo en laescuela” mintegiaren koordinatzailea da Kataluniako Rosa Sensaten.

Prestakuntza telematikoa (I)Tailer hauen helburua prestakuntza telematikoaren ezaugarriei buruz gogoeta egitea da,bereziki Internet erabiliz irakasleek etengabeko prestakuntza profesionalean lordezaketena komentatuz. Ikastaro honek bi zati izango ditu: lehenengoa teorikoa, etahurrengoa praktikoa. Zati teorikoan Interneten erabilpenak ikaskuntza-irakaskuntzaprozesuan, eta horren barruan irakasleen prestakuntzan, sor ditzakeen aldaketakaurkeztea eta eztabaidatzea da helburu nagusia. Prestakuntza birtuala zer ote da. Aldipraktikoan dagoeneko bide honetatik abiatuta dauden zenbait esperientzien berriemango da eta orain arte izandako emaitzen balorazioa egingo da.1. Saioa:Aldi teorikoa: Prestakuntza telematikoa, ezaugarri nagusiak. Ohikoa den prestakuntzamoldeekin dituen desberdintasunak. Ikasketak denbora eta espazio birtualean. Aldi praktikoa: Esperientzien aurkezpena.

Jesus Mari GOÑIEHUko Pedagogia Fakultateko irakaslea

eta ikasliburu egilea

Mª Antonia PLAXATSPsikoterapeuta

Arr

atsa

ldee

tako

saio

ak

Kirol estaeskolarra: jarraibide pedagogikoakKirol estraeskolarrean aurkitzen ditugun hainbat arazo eta egoera aztertzea izango duguhelburu nagusia.Azterketa honetan, haurrarengan eragina duten pertsonen eta horien jarrereren analisiaegingo dugu; batez ere, monitore eta gurasoen papera aztertuko da.Horrekin batera, gaur egun kirol estraeskolarrean jarraitu beharreko korrontea (jokoaoinarri bezala hartuta) eta finkatu beharreko balioak argitzen saiatuko gara.Azkenik, Gipuzkoan martxan jarritako kirol aniztasun proiektuari buruzko hausnarketaeta eztabaida egingo dugu.

Informatika DBHn: proposamen kurrikularra eta bere aplikazioaInformatikako ikasketak zentzuz landuko dituen curriculumaren diseinuangarrantzitsua da marko pedagogiko sendoan oinarritzea -gur kasuan OstadarProiektuarena-. Baina, hori bezain garrantzitsua da bere garapenean ikasmaterialegokien bidez jorratzea. Ikastolen Elkartearen Hezkuntza Informatika Taldeakirakasleari dagokion ekitza-plana indartuko duen proiektu osoa garatu du etaikasmaterial konkretuaren eskaintzan gauzatu du. Hori da saio honetan aurkeztukoduguna.

Gatazken bideratzea.Zenbait programen eta esku-har tzeko osagaien aur-kezpena. Diziplinar kodea.Gatazketan esku-hartzeko eredu bataurkeztuko da. Berau hainbat ele-mentuz, prozesuz eta aktorez osatuadago:diziplina, curriculuma, bitar-tekaritza programak, irakasleak,ikasleak, gurasoak…

Aitor URIONDODonostiako Axular ikastolako Heziketa

Fisikoko irakaslea

Ramon ALZATEEHUko irakaslea

Josune GEREKAIkastolen Elkarteko Hezkuntza Informatika

Taldeko kidea

Idafe: autoerrealizazio bideanIdafe izeneko programa hau hezkuntzan balioak lantzeko bitarteko bat da. La LagunakoTafor argitaletxeak kaleratu du. Pentsamendu kritikoaren eta balioen garapenerakoikus-entzunezko programa da, bereziki Bigarren Hezkuntzako ikasleentzat zuzenduadagoelarik. Pedro Hernández Hernández La Lagunako Unibertsitateko HezkuntzarenPsikologiako Katedraduna da egileetako bat.

Pedro HERNANDEZIDAFE programaren egilea

PNL: ikuspegi orokorra. Heziketarako erabilpen batzukUrte batzuk badira PNLren oinarriak finaktu zirela. Azkenaldian dezente zabaldu da etagure artean ere entzuten hasi den gaia da.Gure errealitatearen esperientzia zentzumenetan oinarritzen da eta horrela, bakoitzarenbaitan, errealitatearen ikuspegi berezia jasotzen dugu: zentzumenek ematen digutenerrepresentatzioa. Honek gure ingurugiroarekin harremanak baldintzatuko ditu. Gukgeuk izan genezake baldintza hauen eraginaren kontrola.Ikuspegi honek heziketarako dauzkan proposamenak azaltzea, praktikatzera etaeztabaidatzea izango da topaketa honen zeregin nagusia.

Iñaki BARRENETXEAPsikologoa

Amaia AGIRRE Lucía GOBEÑAGatazken ebazpenetan doktoretza-aurreko bekadunak


Harreman pedagogikoan irakaslearenrola indartzeko: talde operatiboakAzken urte hauetan asko idatzi eta entzun da “Burnout”sindromeari buruz. Irakasleok ikasleekiko harremanetanmaiz pairatu behar izan ditugu egoera zailak. Gaur egun,irakaslearen rola birdefinitzea guztiz beharrezkoa da.Norberak eraiki behar du erreferente teoriko bat praktikangertatzen ari dena kokatu ahal izateko; hala eta guztiz,egoera zehatzetan “arazoak” sortzen diren momentuan,ezin dira guztiz konpondu. Irakasleen artean bigarrenzirkuitu komunikatiboak (talde operatiboak) irekitzearenpremia nabarmendu nahi dugu.

UUzzttaaiillaakk 44Klik programan aplikatzeko jarduerakEuskaraokea ( ikasgelan karaokea ordenagailuaren bidez)

“Midi” eta “.kar” artxiboakZer dira? Nondik eta nola lortu?Internetetik adibideak har daitezke.Euskal abestiak (16 gutxi gorabehera) martxan jartzeko programak daude: star3,smfkar4, winkaraoke player, vbasko…Programa bakoitzaren ezaugarriak aztertu eta praktikan jar daitezke.- Abesti batzuei (midi formatuan daudenei) hitza ezar dakieke: winkaraoke creator.

Heriotzaren inguruko gogoetak eta bizipenakHeriotzaren inguruko gogoetak eta bizipenak konpartitzeko aukera izango da saiohonetan.

Arr

atsa

ldee

tako

saio

ak



Jesus Mari GOÑIEHUko Pedagogia Fakultateko irakaslea

eta ikasliburu egilea

Prestakuntza telematikoa (II)Aurreko eguneko jardunaren jarraipena egingo da saio honetan.

2. Saioa: Aldi teorikoa: izandako esperientzien balorazioa. Alderdi positibo eta negatiboak.Eztabaida.Aldi praktikoa: esperientzien aurkezpena

Joxean GOIALasarte-Oriako Landaberriikastetxeko irakaslea

Julian MARTINEZOIartzungo Elizalde ikastetxeko

irakaslea

Patxi IZAGIRREPsikoterapeuta


Mari Carme BOQUÉIrakaslea, pedagogoa, bitartekaritzan

graduatu-ondokoa eta “Guía de laMediación Escolar”en egilea

Mendi orientazioa Mendi orientazioaren inguruko saio praktikoa burutzeko aukera izangoduzue. Saio honetan, maila eta etapa desberdinetako adibideak lantzensaiatuko gara.

Gatazken tailerra... dagokion irtenbideekinGaztakak gure bizitzako gauza naturalak direla ulertzeak indarkeria etaelkarrizketaren aurreko pasibitatea banatzen dituen bidea egitenlaguntzen digu.Egoera gatazkatsuak aurrez ikusi daitekeen dinamika jarraituz gauzatzendira. Orduan, bere aldagai nagusienak zein diren jakin dezakegu, etaaurrez landu.Gatazkak konstruktiboki eraldatzeko lan egitea eta beraien alderdipedagogikoa aprobetxatzea ere bakearen alde lan egitea da.Helburuak:- Gatazken potentzial pedagogikoa aztertu jolas proposamenetatikabiatuz.- Egoera gatazkatsuei modu desberdinetaz erantzuteko aukerak aurkitu.- Gatazken eraldaketa konstruktiborako perspektibak eman.- Bitartekotza kultura zabaldu.MetodologiaSaio interaktiboa izango da; gatazka ardatz bezala hartuz eta hortikabiatuz, gure ikasleekin batera elkarrizketaren eta bakearen kultura nolasor eta landu dezakegun hausnartuko dugu.

Luis LARRAÑAGA“PIZTI”

Tuterako Argia ikastolan HeziketaFisikoko espezialista

Felix BASURKOEHUko Pedagogia Fakultateko irakaslea

Euskal Curriculuma Mendi orientazioaren inguruko saio praktikoa burutzeko aukera izangoduzue. Saio honetan, maila eta etapa desberdinetako adibideak lantzensaiatuko gara.

Argitaletxeen materialen aurkezpenakIbaizabal eta Elkarlanean argitaletxeek beren materialen aurkezpenaegingo dute.


udako alea.pdf · 500 pezeta. 20 libera udako topaketak 2001eko uztaila hik hasi DONOSTIA...

Documents

Transcript of udako alea.pdf · 500 pezeta. 20 libera udako topaketak 2001eko uztaila hik hasi DONOSTIA...