r e v i s t a t r i m e s t r a l a d e l ' i n s t i t u t d ' e s t u d i s o c c i t a n s

Entresenhas practicasper la manifestacion

n° 139

€

issn 2105-620X

Adieu, paure carnaval !

mar/abr/maide 2012

4

Occitan, qu'es aquò ?Edicion 2012

n°139 — 2

ENSENHADOR

Aquesta revista es publicada amb las ajudas de:

Editorial L’escasença electorala se sarra... - P. Brechet p 3

Actualitats An agut lo labèl Òc per l’occitan ! p 4

Retorn de Somèires, Lo navèth site de l’Ostau Occitan - IEO 33 p 5

Adiu a las Valadas ?, 2012 : Baía e Bèa p 6

Carnaval es mòrt, visca lo Carnaval ! p 7

Imatges dels Carnavals d’uèi e del temps passat p 8

Projèctes Alvernhe, Barbonés, Velai : un vam nòu p 9-10

Los novèls emplegats de la ret IEO p 10

Dorsièr Entresenhas practicas per la manifestacion p 11-13

Seccions Lo Servici d’Emplec a France Bleu Toulouse, Candidaturas au Conselh d’Administracion a l’escasença de l’Amassada Generau 2012

p 14

Projèctes Musica en bovina p 15-17

Las novetats de l’edicion 2012 de l’Occitan qu’es aquò ? p 17

Disques e filmes

Du Bartàs sortís “Es contra ta pèl”, Tousis en Òc : la lenga aus pòts, Eths Segaires p 18

Libres Gramatica e conjugason : una reedicion e una novetat, Edicion occitana : complement del dorsièr d’Anem Occitans

p 19-20

Tribuna Liura Lo bandit, Colera : 1956-2012 p 21-22

An obrat per aqueste n°139 : Pèire Brechet, Felip Car-cassés, Micheu Chapduelh, Geraud Delbès, Laurenç Gòsset, Lisa Gròs, Joan-Miquèu Lhubac, Cristian Omelhièr, Claudi-na Paul, Rosella Pellerino, Marçau d’Oliu.

Crèdits foto : © Carnaval Pantalonada, cobèrta.

Concepcion grafica de la tampa : MT Trace

Anem Occitans! es una revista trimestrala de l’Institut d’Estudis Occitans,

11 carrièra Malcosinat, 31000 Tolosa - 05 34 44 97 11 direccion@ieo-oc.org / www.ieo-oc.org

Depaus legal : 1èr trimèstre 2012

Venètz sòcis de l'Institut d'Estudis Occitans !

Nom, petit nom : …………………………………………………….………………………………………..

Adreça :……………………………………………………………...…………………………………………

CP : ………... Vila : ………………………………… Corrièl: ...……………………………………………..

Vòli prene l'adesion per l'annada (recebrai la revista) 30 € - individual

12 € - estudiant e caumaire

38 € - cople e associacion

M'aboni a la revista Anem ! Occitans ! 4 n° l'an : 15 € 20€ fòra Estat francés (virament obligatòri, ref. bancàrias : CEMP 13135 00080 08106194919 56)

Abonament de sosten : a comptar de 25 €.

Vòli far un don de .......... €

l'IEO es reconegut d'utilitat publica : lo vòstre don es deductible dels impòstes. Per exemple, s’avètz un revengut impausable de 1000€, podètz faire un don d'un montant de 20% maximum siá 200€.

Auretz alara una reduccion d'impòstes de 66% de vòstre don siá 120€ de reduccion d'impòstes.

mandi un chèc de ...... € a IEO federal, 11 carrièra Malcosinat 31000 Tolosa

n°139 — 3

EDITORIAL

Ara, lei causas son claras, que siegue la ratification de la Carta dei lengas regionalas e minorisa-das ò una lèi, una revision de la Constitucion es necessària.

D’autant mai que nosautres, sus lo terren, dins la vida vidanta, ve-sèm au contrari que la situacion se degalha totjorn que mai. L’estat francés refusa de lònga la diversi-tat culturala e lingüistica: fau ba-talhar dins l’ensenhament public per simplament mantenir çò que fonciona, lei classas bilingüas tra-son mau, leis escòlas immersivas an de dificultats, lei diplòms e lei filie-ras son menaçadas.

Ges d’avançada en matèria de senhalizacion — la lèi es pas esta-da manco examinada — rèn de novèu per la preséncia de la lenga dins la vida publica. Radio e tele-vision se tòrnan centralizar, dins la premsa ren de seriós. Leis arts de l’espectacle son marginalizats per lei produccions parisencas, e par-

lem pas dau drech dei locutors oc-citanofòns.

França ignòra la Declaration universala de l'UNESCO sus la di-versitat culturala e denega lei drechs culturaus umans fondamen-taus.

Lei temps de dificultat economi-ca son sovent liberticides e gara se sabèm pas impausar la presa en còmpte dei lengas de França. Lo besonh de reformacion dei sistè-mas de produccion e d’escambi, la necessitat d’un desvolopament sos-tenible renovèlan la vision dei so-cietats tradicionalas. La diversitat culturala, la transmission dei valors e dei conoissenças son un capitau de ressorsas per inventar lo futur.

La crisi deu pas servir, un còp de mai d’escampa per escobar la question dei lengas e dei culturas regionalas dins la societat france-sa, l’occitan deu èstre present dins la campanha presidenciala per mai de democracia.

Avisem-se que faire prendre consciéncia de la necessitat d'una politica en favor de l'occitan es tanben de la responsabilitat de cadun... de nòstra responsabilitat!

Vèn a nosautres de faire pròva d'audàcia dins nòstrei revindica-cions. Nos fau pesar coma ciuta-dans, coma movement sociau e co-ma electors... per exigir d'actes concrèts e pas simpletament de paraulas sensa seguiment.

Per aquò faire, per se faire en-tendre avèm l’instrument: "Anem Òc! Per la lenga occitana!" Ren-detz-vos au 31 de març a Tolosa.

Ara, retrobem-se, encara mai qu'en 2009, e toteis ensems, a de-senaus de milierats, aqueste jorn d'aquí, fasèm-se ausir !

"Anem Òc! Per la lenga occitana!"

Pèire Brechet, President de l’IEO

L’escasença electorala se sarra...

E totjorn ren au nivèu legislatiu qu’assegura un estatut a l’occitan ! Crèson nos faire pitar quand nos cantan la san-sonha bèn conoissuda qu’ambe la reglamentacion existenta se pòt ja tot faire.

L’un dels visuals que circulan sus internet. Gràcias a la mobilizacion occitanista en linha, nòstre messatge se declina en mantuns dessenhs e

colors. Sens comptar las derivacions dels autres partenaris regionals, coma los Bretons, los Catalans, Bascs...

© M

acar

el

n°139 — 4

ACTUALITATS

An agut lo labèl Òc per l’occitan ! Mai de 260 estructuras son ara labellizadas. Aquí las darrièras.

Patrice Saint Marc

Carrièra picha 32240 Estang en Armanhac 05 62 09 60 79 06 85 20 03 92

Coberturas, fustatge, isolacion

Nivèl 1 : Se compren l'occitan. Lo premièr mot d'acuèlh es en occitan.

CFPO Lengadòc

7, carrièra Benjamin Franklin 34500 Besièrs 04 67 28 75 36 04 67 28 75 39

La formacion a la lenga occitana per cada persona qu’o desire, demercé d’estagis o de corses collectius setmanièrs.

Nivèl 3 : La lenga de trabalh i es l’occitan. Site bilingüe.

Partit Occitan

BP 13 16270 Romasièras 05 61 53 81 02 partitoccitan.org

Lo Partit Occitan es present en Occitània dins las luchas economicas e socialas o d’amainat-jament del territòri.

Nivèl 3 : Site bilingüe. Comunicats de premsa en occitan. Promocion activa de la lenga.

Spirale

1, carrièra Loís Latrada 19100 Briva la Galharda 09 81 67 95 49

Spirale es una agéncia d'arquitectura que de contunh cerca de téisser de ligams entre lo bastit e l'istòria del luòc, sa cultura, sos rites socials.

Ofici de torisme de la Val de Vinhana

49, avenguda delPresident Wilson 87700 Aissa 06 35 92 28 77

L'ofici de torisme de la Val de Vinhana a entre-prés un procediment de valorisacion de la cultura occitana dempuèi 2009 dins lo quadre del calendrièr d'animacions del Parc natural regional Peiregòrd-Lemosin, "Lo Tamborinaire".

Nivèl 1 : Aicí l’occitan nos agrada

Ofici de torisme de Briança Ròselha

Plaça del 1èr de mai de 1945 87250 Péira Bufíera 05 55 00 94 33

Vos aculhirem en totas sasons !

Nivèl 1: Aicí l’occitan nos agrada

Les Amis de Perpezac-le-Blanc

Ostal de la comuna 19310 Perpesac lo Blanc jlacormerois@orange.fr

L'associacion a per mira la promocion del vilatge per la valoracion de son patrimòni, l'organizacion de manifestacions a caractèr cultural, pedagogic o artistic.

Nivèl 1 : Aicí l’occitan nos agrada

Musèu de l’escòla publica

1, carrièra de la pòsta 32380 Sent Clar

Un musèu original e modèrn que retipa l'istòria de l'Escòla publica en França a travèrs lo quo-tidian dels pichòts Gascons.

Nivèl 1 : Aicí l’occitan nos agrada

La tor deu Borrèu

2, còsta de la hont Barri deu hedàs 64000 Pau 05 59 98 04 90

La Tor deu Borrèu qu'ei lo locau politica del movement politic Libertat en Biarn.

Nivèl 2 : Aicí parlam occitan.

Bi-bip Produccion

7, carrièra Jacques Cartier 33700 Merinhac bibipdiff@gmail.com

Una estructura associativa (lei 1901) destinada a gerir las activitats de la còla "Double em-brouille" (concèrts, seradas, produccion).

Nivèl 1 : Aicí l’occitan nos agrada

Le Peilharote

23, carrièra dels blanquièrs Tolosa 31000 05 63 37 55 43

Nòstra cosina seguís lo cors de las sasons e vos mèna a l'epòca dels bons plats que nòstre terrador rebofa.

Nivèl 1 : Se compren l’occitan. Escrits en occitan.

Lo Sarmonèir

Un jornau occitan en Gironda

Collectiu C²

3, alèia de la Cornuda 87000 Lemòtges 05 55 58 68 06 - 06 81 48 72 08 collectif-c2.com

Nivèl 1 : Aicí l’occitan nos agrada

Caireforc Ventadorn

Las Fargas 19300 Mostièr Ventadura 05 55 93 04 84 ventadour.net

L’associacion vos prepausa una boquinariá / librariá / bibliotèca associativa.

Nivèl 1 : L’associacion s’a balhat per devisa lo vers de Bernart de Ventadorn, Daus totas partz sui de joi claus et sens.

IEO Lengadòc

14, avenguda d'Estienne d'Orves BP 60011 - 34501 Besièrs 04 67 31 18 91 ieo-lengadoc.org

Edicion, difusion de libres, CD, DVD d’en per-tot (mercats, manifestacions occitanes, eveni-ments culturals). Corses d’occitan pels adul-tes.

Nivèl 3 : Estructura ont l’occitan es bravament emplegat

ASPIC

05 61 59 16 02 fronteradoc.blogspot.com aspic.salat2@orange.fr

Nòstra associacion òbra per las relacions occi-tano-catalanas e per la memòria trasfrontaliè-ra (Coserans/Pallars).

Nivèl 2 : Aicí parlam occitan… e catalan !

Nivèl 1 : Aicí l’occitan nos agrada

Nivèl 3 : Aquí se parla, s’ecrís, se legís en occitan

Atrevat coma lo Ludovic Chatenet dins lo collectiu C², lo Franc Chabrelie vos perpausa sos services e conselhs de consultant en semiotica e comunicacion.

9 rua Kleber 33800 Bordèu 06 35 92 28 77

n°139 — 5

ACTUALITATS

Avèm reçauput artistas, dançai-res, expausants e musicians. Avèm agut lo plaser de charrar amb Manu Théron de Lo Cor de la Pla-na, La Péiro Douso dei valadas occitanas d’Italia, Leis Zéoles, Ca-davre Exquis, lo duò Brotto-Lopez, La Masca, Pife Cantò...Per lo pu-blic, dansaires, organisators o be-nevòls associatius an evocat sa participacion, parlat francés, occi-tan, italian, e montrat la diversitat culturala que nos fa.

Lei quatre radiòs associativas èran partenarias de Coriandre, l’associacion ligaira d’aquèste fes-

tenal, que nos a tan ben acculhits e qu’a coordo-nat lei vengudas deis ar-tistas au micrò. Radiò So-mèires nos reçaupiá e supervisava leis amassa-das de preparacion, me-nava mai d’un joves ani-mators e un tecnician - Radiò Lenga d'Oc fornis-siá lo platèu tecnic, de realisators e dos anima-

tors occitans - Radiò Escapades veniái amb una tecniciana realisa-tritz e un animator occitan - Radiò Grille Ouverte plaçava dos anima-tors au micrò (occitan e françès) e un traductor (dau francés vers l'ita-lian). Quanta equipa !

Una cubertura geografica es-pandida dempuèi Ganjas jusqu'a Uzès en passant per Montpelhièr, Alès, Cevenas bassas, alentorn de Vidorle, Gardonenca mai tanben Concolas au nòrd, e quitament la plana lengadociana e lo litoral d'Eraut. Lo plaser d’ofrir an aquel eveniment de tria un resson sus

nòstreis ondas e sus la telaranha. Un platèu adobat coma un salon au còr dau festenal, accessible a totei. Plaser dei rescontres e dei sens. Sovetam vivament que leis organisators nos tornaràn faire fisança l’an que ven per la 14ena edicion !

Au lendeman dei Trad'Ivernalas de Somèires, podretz tornar viure aquèstei moments sus RGO dins l'emission Lo 30 Bolega lo dimars 24 de genièr de 2012 a 10h (redifusada lo dijòus a 14h e lo dimenche a 14h10) o en linha jus-qu’au 13.02.2012 sus lo siti de RGO :

Claudina Paul

Retrobetz lei cronicas radiò de Claudina Paul dins son libre Dichas de l’Estèr Lucada, publicat ais edi-cions IEO Lengadòc, en venta a l’I-deco e au Caire d’Oc : 4, rue Fer-nand Pelloutier, 30900 Nîmes, 16 euròs

Entresenhas au 04 66 76 19 09

Retorn de Somèires Lei 20 e 21 de genièr avèm animat tres platèus radiò en direct dei 13enas Trad’Ivernalas de Somèires

Sus ostau-occitan.org, trobarètz totas las actualitats de l’Ostau, tau com los axes desvolopats per l’as-sociacion, qu’a per tòca de promo-ver e de deféner l’occitan-gascon en Gironda.

Avètz doncas au programa :

- Un portau Actualitats : sus aquesta pagina d’acuèlh torna-ràn pujar las darrèras infòs en data, en ligam dab l’occitan e la Gironda, mes pas sonque, las nòstas activitats e las de nòstes amics… Idèias de sortidas, arti-cles de hons, oraris de cors, tro-barètz segurament lo vòste bonur sus aquesta pagina, a condicion de viéner sovent !

- Una pagina Cultura : petit torn

d’orizon de la creacion culturau en Gironda (e un chic au delai). Pas exaustiu, mes representatiu de mei d’una tendéncia.

- Una pagina Cors per adul-tes : oraris, lòcs e organizators de tots los cors e talhièrs d’occitan per adultes suu departament. Aquiu, ne poderatz pas passar a costat !

- Una pagina L’Òc a l’Escòla : tièra de las possibilitats de percors es-colaris dab pauc o pro d’occitan. Pr’amor parlar dus lengas despuish

tot joenòt es mei que plan !

- U n a p a g i n a C a d a Dia : l’occitan es pertot, quita-ment dens l’economia, quitament sus panèus rotièrs…

- U n a p a g i -na Ressorças : destinada a ar-cuélher los utis, los supòrts, brac, tot çò que l’Ostau Occitan vòu botar a la dispausicion deu pu-

blic. Peu moment i trobarètz 3 sec-cions, mes i a dijà de que lèger: las seccions Bibliotèca, Agendà e Li-gams.

Lo navèth site de l’Ostau Occitan - IEO 33

n°139 — 6

Coma en lo 2010, la Region Piemont a anulat tanben per l’an 2 0 1 1 l a s c o n t r i b u c c i o n s financiarias per las associacions des minoranças occitanas previstas da la lei regionala n. 26. Emè la f i n d ’aque s ta fo rma de financiament las minoranças linguísticas del Piemont subisson un dur colp: ans e ans de trabalh per gardar e desvelopar lo patrimòni cultural dels nòstres territòris alpencs e marginals, jà en d i f i c u l t a t e c o n ò m i c a e demograf ica, pòdon èsser vanificats da aquesti talhs, que cal dir encidon sus lo bilanç regional

per ben 200.000 euros… Totun aqueste pichòt tresòr, mercés l’activitat benevòla e al sacrifici d’un molon d’apassionats, avia ajudat a viure associacions que s’òcupon d’informacion, editoria, musica, recercha, cors de lenga e de cultura. Es evident que los projèctes d’una part des associacions son pus retenguts d’instruments qualificants per la comunitat linguística occitana, e donc denhes d’un sostenh econòmic.

Donc per pas murir Ousitanio Vivo, que publica son mesadier despuèi lo 1974 e qu’es tanben seccion italiana de l’IEO, a decidit de trobar d’un autre biais los me-jans econòmics per sobreviure. Cercarè lo sostenh dels legeires, dels administrators, dels aimants de la cultura occitana: los premièrs pas serèn l’augment del jornal da 1,40 a 2 euros . Tanben l’abonament passarè da 16 a 22 euros per l’Italia, e da 30 a 35 euros fòra Italia. Serè creada una fòrmula especiala (a partir de 100

euros) a travèrs la quala jornalistas, intellectuals, directors d’autres jornals, musicaires, administrators, politics, polerèn sostenir la causa del jornals des valadas. Per mai d’informacions : redazione@ousitaniovivo.com.

Analogament l’Espaci Occitan de Draonier, que trabalha pas sonque emè de benevòles, mas a doas dependentas, una Bibliotèca, l’Institut d’Estudis e un Musèu, cer-carè de modificar son biais de tra-balhar: es pr’aquò, e pas per s’en-richir, que los cors de lenga serèn pus gratis, mas serè prevista una quòta simbolica, e que tanben una part des consuléncias del portanèl de servici linguístic devenarè a pa-gament. Per relançar e publicizar sias activitats en en tren d’acabar la realizacion de sa novèla luèia internet, www.espaci-occitan.org. Un darrier esfòrç per resistre, per pas s’arrendre a l’indiferéncia de l’Estat.

Rosella Pellerino

Adiu a las Valadas ?

La Baía es una antica fèsta pagana richa de simbols ligats a la renaissença e a la fertilitat, ente tanben los personatges femenils son empersonats da òmes, e qu’en los sècles a sobrepausat a aquesta valor lo moment istòric de la fòrabanda dels Sarrasins da las valadas.

Transformadas da la cultura cristiana en procession sacra per los sants a Limon, Chastelmanh, F e s t i o na , Sambu c , Ce la s , Chanuelhas, an gardat lor valor profana originaria a Sant Pèire e a Blins (ent’es dicha Bèa) en Val Varacha. Lo cortèu navisa aquel dels antics Carnavals alpencs, emè Espós, Vielhs, Turcs, e decò un còrp militar format da los Alums, guidats dals Abats. Per tot lo país venon

plaçadas de barrièras de fust, que venon destruitas da personatges dichs Sapeurs.

La fèsta s’acaba après dos jorns emè un procés catartic qu’arsòna aquels de las fèstas d’uvèrn de l’arc alpenc, ente lo Carnaval o l’òme sarvatge eron tuats e brusats. Per convencion darrierament la Baía se passa cada 5 ans, e la Bèa cada 3: aqueste an donc cal pas mancar l’apontament de febrier en Val Varacha, per coneisser las fèstas e las tradiccions ancestralas dels territòris occitans alpencs.

Rosella Pellerino

ACTUALITATS

2012 : Baía e Bèa

Las Valadas occitanas d’Itàlia

n°139 — 7

Aquí l'una d'aquelas fèstas dont l'origina es pas exactament aisida de confirmar. Se ben que siá assi-milada al mond cristian, l'influéncia pagana latina e germanica i es indissociabla. Tombant pus sovent pròche de l'equinòxi de prima per d'unes o de davalada per d'au-tres, lo carnaval a pogut tanben se mesclar amb de tradicions perten-hentas a d'autras culturas, coma la brasiliana e la colombiana, çò que li balhèt una remarcabla adapta-bilitat a de divèrsas latituts. Mas, filha incontestabla del Mediterra-nèu latin, es mai que mai una fèsta exaltativa e baròca, catartica e populara. Alavètz vivament occita-na.

D'èst a oèst, los carnavals d'Oc-citània pròvan de la riquesa uma-na d'aquel espaci geografic. Man-tunes punches en comun, fòrça d'autres especifics. Lo passa car-rièra es fondamental e fa partida de quasi totas los carnavals dins lo monde. Un autre exemple federa-dor, lo Monsur Carnaval o Care-mentrant representa totes males de la societat e se fa brutlar a la fin de la fèsta per purificar lo pò-ble abans que començe la purifi-cacion espiritala del Carème. Es un personatge present un pauc de pertot, mas se poirà far sonar au-trament d'una region a l'autra o quitament a cada annada (dins la val de la Danha, las actualitats politicas e socialas se fan convidar dins aquel rite e pren la fòrma del Monsur Carnaval). Mas, abans la condamnation, un jutjament (cèrtas inequitable) pren plaça al dimars gras. Alara la scèna publica ven un teatre universal ont totes e ca-dun jòga son ròtle.

A Pau, Sent Pançard es lo rei del carnaval e escapa tostemps de la mòrt al dimars gras per se refu-giar en Aragon. Alara, a l'annada seguenta, tòrna venir per ensajar

de conquistar sa corona a la debu-ta de las novèlas celebracions car-navalescas. Pel Sompòrt, Sent Pan-çard dintra en Biarn en s’arrestant a vilas e vilatges. A cada etapa se debana una fèsta ritualizada (danças, ceremonia d’acuèlh en biarnés, manjar, musica). Pauc a cha pauc, son corteg ven mai grand e sa marcha trionfala contunha de far camin. A la fin d'un mes, son tornar acaba al dis-sabte ser precedent la setmana de carnaval : es la pantalonada de la vila de Pau. Aital, aquel bèl peri-ple enrasiga la tradicion del car-naval dins tot lo territòri biarnés.

Un mica diferent, lo carnaval de Pesenàs comença amb lo Carivari de Sant Blasi, protector de la vila, lo 4 de febrièr. E lo dimars gras, totes abitants se retròban per car-rièras al son de tambors, flestèls e autbòis per seguir lo Polin, animal totemic simbòl de la vila. Segon la legenda, lo rei de França Loís VIII, vengut a Pesenàs en 1226 pen-dent la crosada, se privèt de son èga, tombada malauda. Salvada per dos consuls de la vila, ela aja-

guèt alara un polin. Per dire de mercejar la ciutat, lo rei li ofriguèt un polin de fusta. Dempuèi, lo Polin sortís tostemps de fèsta al moment mai joiós del carnaval. Nòu òmes pòrtan lor armadura d'alumini e un menaire guida la bèstia per las carrièras de la vila. Amb son cap e son còl articulats, ela reclama las almòinas qu'èran reservadas als paures de la ciutat. Sus sa cropa, portant una cobèrta blaua seme-nada de liris dauradas e marcada amb las armas de la vila, son jo-cats dos personatges de fusta, Es-tieinon e Estieineta, representant, segon una autra legenda, lo rei Loís XIII e una jova païsana qu'aquel auriá ajudada a traver-sar lo flume Pèina. Lo Polin de Pe-senàs foguèt reconegut patrimòni imaterial de l'umanitat per l'Unes-co en 2005.

Per segur, mantunas autras tra-dicions carnavalescas contunhan d'existir o se fan reviscolar. Es no-tadament lo cas del Carnaval de Sant Ròc de Niça, lo Carnaval Oc-citan de Besièrs e d'aquel organi-zat per l'Ostau dau País Marsel-hés. Parlar de totas demandariá una tèsi sancèra e non pas sonque un article.

Brasilièr que soi, los carnavals occitans me semblan d'una tala complexitat, varietat e puretat me fan pensar a las diferentas fèstas carnavalescas que podèm trobar a cada region o vila brasiliana, co-ma a Recife, Olinda, Bezerros (los petaçons d'aquí se seblan als pa-pangus d'ailà) o als passa-carrièras populars que tornan sor-tir a Rio de Janeiro. Espèri doncas poder tastar un pauc mai del vòs-tre terrador e vos tornar res-contrar. Adieu, paure Carnaval, e a l'an que ven !

Marçau d’Oliu

Carnaval es mòrt, visca lo Carnaval !

ACTUALITATS

Entre mistèri e estrambòrd, paucas fèstas representan melhor qu'aquesta la diversitat occitana

Aprèp 24 ans, Monsur Carnaval tòrna tanben a Tolosa lo 21 de març.

© “

Car

nav

al d

e T

oulo

use

”, L

oubat

ière

s, 1

984

n°139 — 8

ACTUALITATS

Imatges dels Carnavals d’uèi e del temps passat

A Tolosa en 1984

Lo Carneval independent de Saint Ròc en 2007

© C

ounte

a de N

issa

(la

counte

a.co

m)

© “

Car

nav

al d

e T

oulo

use

”, L

oubat

ière

s, 1

984

A Besièrs en 1892

Carnaval Biarnés de Pau

© C

arnaval P

antalo

nad

a

Gargantuàs au Clapàs (1832)

© A

junta

ment

de L

es

A Les, dens la Val d’Aran

Cartèl del Carnaval besierenc

© L

o C

amel d

e fu

òc

© T

héât

re d

es

ori

gines

La Sant Blasi a Pesenàs

n°139 — 9

PROJÈCTES

Una region comuna per maitas encontradas

Ressoventem-nos, a la lesta, de la composicion d’aquesta region. I sòn quatre departaments. Tot al mei Puei-de-Doma (o Puei-Domat) a per chap-luòc Clarmont d’Alvernhe coneissut per sa fabrica de bandatges de ròdas en caochot. A sa mèidia Chantal (o coma se ditz vas Orlhac : Cantal) a per centre civile Orlhac renommat per son festenal occitan dels contes amai per aquel del teatre per las charreiras. Es aquí q u ’ a v e t z t o t a l’Alvernhe istorica : a quicòm près lo prumeir departament fai l’ancianament Alvernhe-Bassa e lo segond l’Alvernhe-Nalta. Per fin de faire una region i an apondut Leire-Nalt (o coma se ditz a l’estrescolada Lèger-Nalt) qu’es per dos tierçs lo Velai, un dels Estats de Lengadòc, e qu’es amb lo Puei, sa viala màger, l ’enreja del remiuvatge vas sant Jaque d’as Compostela. E per ‘chabar i saguèt ajustat z-Aleir, ancianament lo Barbonés qu’a per chap-luòc Molins d’ont sòrt la familha dels Barbons que fagueron reis de França e que sòn enquera Ostal d’Espanha.

Gaire d’Òil e tot plen d’Òc

Tota aquesta Istòria Grand nos ditz pas gaire sobels biais de parlar del monde. De fat d’aquò a

la finta bisa, al delai de Mont-Luçon, Ganat e Vichei los Barbonés parlan o an agut parlat lor varianta de la lenga d’òil ; quasi totes los altes parlan l’occitan de bisa en ch e j, i a mas l’estrescolada meijornala, Orlhac e s o n e n t o r n , q u ’ a n u n a prononciacion sussinhada amb pr’aquò c e g. La part del Velai qu’es a la soladra es de la mena

vivaro-alpenca que se coneis per la perda dels d entre las vocalas. Per ‘chabar de retraire la Lenga coma se viu dinc aquesta region, mancassiam pas de dire que l’essucada (o aferesi) i es quasi automatica e generala. E enquera mens emblidassiam pas de precisar qu’una larja espandida que cavala Puei-de-Doma, Chantal e Leire-Nalt garda, coma Javaudan e Marselha, la diferença de prononciacion entre ll dobla e l simpla d’origina latina : aital l simpla sòna rh, v o g segond los país quand ll dobla sòna totjorn l.

Malurosament la chaus ida d’escritura moderne per l’occitan a mancat de faire cas de tant de precision etimologica, pasmens amb pas grand cas de bòna volentat ‘quò seriá de bòn redreiçar.

E l’ IEO aquí dedinc ?

L’IEO es present dinc tres departaments, manca la partida barbonesa que fai enquera sofraita. La seccion regionala que los recampa a fat menat a l ’ IFOP, enstitut de sondatges altrament coneissut, un’enquesta d’opinions sobre l’ideia que los abitants e altes estatjants se fason de la lenga del país, sobre lor vejaire per quenha valor li donar e quenh avenidor li chaldriá faire. Las resultas segueron claras : tot plen de monde se declaran de conustre pauc o pro la lenga, e l’apelan lo p a t o à s / p a t o é s ,

l’alvernhat o lo valau, rarament la lenga d’òc e enquera mens l’occitan, mas aqueste mot es coma sovent enqera reservat a la lenga mal parlada d’aquels que l’an pas ‘chabada d’apréner e que l’estròpian. Mai pus marcant es l’enveja declarada pels dos tierçs dels parents qu’an de dròles vas l ’ e s cò l a e q ue v o ld r i án qu’aprenesson l’occitan. E aquestes nen veson coma responsables las en s t i t u c i on s char jadas de l’ensenhament : altrament dit la lenga occitana e sa coltura sòn vistas pels joines coma causa (que deuriá estre) normala.

Alvernhe, Barbonés e Velai : un vam nòu

Dempuèis un parelh d’annadas, l’IEO de la region “Alvernhe” a cherchat de se reviscolar per dire de venir un partenari de tria per las enstitucions francesas del luòc e las bolegar de vas mai de respeit per la lenga e la coltura

de lor país.

n°139 — 10

La seccion regional renovada

Amb un tal bilanç l’IEO regional Alvernhe, Barbonés, Velai vòl podre pesar pus fòrt e faire achabre las demandas d’una poplacion joina despeitada del reire-vielh vejaire de l’occitan bòn per “demorar al cuol de las vachas”.

Per aquò faire la seccion, fa gaire, a pres un seti nòu vas Clarmont amb un numeròt nòu lo 04 73 26 80 10 e un’adreiça : ieoregionauvergne@gmail.com. Una messatja permanenta, arribada de nòu z-ela tanben, vos pòt respondre tots los jorns del l u n s t a i q u ’ a l vèndres, li se ditz Clémentine Bouvet e fai l’agent de desvelopament, se podriá amai dire de remontason. A per mession de donar un vam professional a l’associacion, a de segre e montar los dorsiers, a de reviscolar e faire viure la ret dels p a r t e n a r i s e n s t i t u c i o n a l s , privats e personals...

E un projeit ambicion pels ans que venon

Après las resultas de l’enquesta IFOP e dinc l’amira de

d e s r e v e l h a r u n a r e g i o n enstitutionala moligassa en passant per monde que i viu per que se fachesson ausir de lors elegits, la seccion regional a projeitat una mòstra chaminaira que fará lo torn dels departaments. La mòstra, pensada pels franchimands, repren los mots, los biais de dire, los noms de luòcs o de personas que chascun dinc la region usa sens mesma s’entraitar qu’aquò’s pas tot-a-fet de francés. Fin finala, a lor dessabeguda, fason viure la lenga de lors reires o dels reires del país que sòn venguts abitar.

L a m ò s t r a e s e s t a d a engenhada per un agenci

especialista d’aquò e que presenta la lenga amb la musica o los sons enregistats a diferentas gòrjas, de joines o pas, de femnas e d’òmes, d’aicí e d’ailai. Los vesitaires passarán entre de siloetas de carton reciclat que lor farán descubrir d’esplicacions cortas e quand sautarán, se portarán a l’ostal un librilhon de legir tot belament per dire de n’apréner enquera mai.

Aques ta mòs t ra deu r iá comencar concretament en 2012-2013, e quò será lo cas de vos la presentar amb mai de detalhs.

Cristian Omelhièr

PROJÈCTES

Visual de l’exposicion ‘‘La fèsta dels mots’’

Los novèls emplegats de la ret IEO Professionala de la cultura e

del patrimòni, Anna Solat es es-

tada recrutada dempuèi la fin de

l’annada passada coma Cargada

de Promocion Culturala a temps

plen de l’IEO Cantal. Per la con-

tactar, sonatz al 04 71 48 93 87

o escrivetz a son adreça electro-

nica : ieocantal@wanadoo.fr

Bòris Daussat qu'ei lo navèth animator deu labèl

Òc per l'occitan a la seccion federau. Lo seu ròtle que

serà d'espandir lo labèl pendent l'annada 2012. La

tòca qu'ei de balhar ua navèra bohada ad aquest

projècte. Lo labèl que dèu estar un utís de mei per la

lenga nosta tà crear un navèth sentit occitan basat sus

ua realitat sociau e economica. Qu’ei present cada

diluns e dimars a Tolosa e que'u podetz contactar au

05 34 44 97 11 o a l'adreça label@ieo-oc.org.

dorsièr n°139 - 1

Entresenhas practicas per la manifestacion La preservacion de la diversitat linguistica e culturala dins lo monde es un enjòc mager per las annadas a venir. Pr'aquò, en França, la situacion legala i es desfavorabla. La lenga occitana es particularament menaçada per l'abséncia d'una vertadièra volontat politica en favor de sa transmission e de sa vida culturala.

Las lengas regionalas foguèron reconegudas dins l'article [75-1] de la Constitucion. « Las lengas Regio-nalas apartenon al patrimòni de França ».

Volèm una lei que done un vertadièr estatut juridic a las lengas regionalas. Una lei que permeta la mesa en plaça efectiva, per l'occitan, d'una politica linguistica publica coëren-ta e volontarista cap al seu desvolopament sus l'ensemble de l'espaci occitan.

Nos cal doncas, sul territòri occitanofòne, crear un environament favorable a l'ensenhament de e dins aquela lenga, a sa preséncia dins los media electronics, audiovisuals e escrits, a la creacion culturala en occitan.

Toteis aquelei demandas an una tòca unenca : que la lenga nòstra pòsque viure e que toteis aquelei que o desiran pòsquen l'emplegar. S’adreiçan au còp ai collectivitats localas occitanas (comunas, comu-nautats de comunas, despartaments, regions) e a l’Estat. Cadun se deu encargar de çò qu’es de sa res-ponsabilitat.

Revèn a l’Estat d’adaptar sa legislacion. Es indispensable que nòstre president e nòstrei deputats a venir s’engatjan e garantisson lei drechs dei lengas regionalas amb una lèi.

Institut d’Estudis Occitans ; Confederacion de las Calandretas ; Òc-Bi

Per arribar a Tolosa

Per l’autòrota :

Un malhum de quatre autòrotas convergís sus Tolosa e vos permeton d’i accedir : pel nòrd, A62 en provenença de Bordèu e París. Pel sud oèst, A 64 en provenença de Pau, Baiona. Pel sud èst, A61 en provenença de Perpin-han, Montpelhièr, Barcelona, Marselha, Niça. Pel nòrd est, A68 en provenença d’Albi.

Pel ralh :

Las principalas ligasons nacionalas sont (durada minimq del viatge) : París-Tolosa (5h15), Marselha-Tolosa (3h30), Baiona-Tolosa (3h10), Bordèu-Tolosa (2h15), Montpelhièr-Tolosa (2h10), Pau-Tolosa (2h05).

Lo divendres 30 de març a Tolosa, un eveniment coorganizat per l’IEO :

Rescontre internacional de fotbòl entre Occitània e Sápmi (Laponia) a l’Estadi de Tolosa a 19h.

Mai d’entresenhas : 06 88 97 06 96

dorsièr n°139 - 2

Per arribar a la Plaça d’Euròpa amb Tisseò (en passant per Compans-Caffarelli)

En metrò :

Linha B - Direccion Bòrdaroja En autòbus :

Linha 1 (Grand Rond - Compans-Caffarelli)

Linha 45 (Pelletier Purpan - Jeanne d’Arc)

Linha 63 (Tournefeuille Lycée - Compans-Caffarelli)

Abans la manifestacion :

© G

oogle

10h30 : Plaça de l’Euròpa, dubertura dau Vilatge Occitan :

- Estands associatius, mangiscla, produchs dau terrai-re…

- Tendas d’acuelh e d’informacion

- Pontin d’animacion (anóncias, presa de paraula…) 14h00 : Mesa en plaça dau cortègi e par-

tença dau Passa-carrièras :

- Itinerari : Plaça de l’Europa, Camin André Malraux, Carrièra de Sebastopòl, Baloard Lascrossas, Vira-dor Gabrièl Martin, Baloard d’Arcòle, Baloard d’Estrasborg, Baloard Lazare Carnòt, Carrièra de Metz, Carrièra d’Alsàcia Lorena, Carrièra Lafayette e Plaça del Capitòli

- Presa de paraula de la Coordinacion. 18h00 : Fin de la manifestacion.

Mai d’entresenhas : coordinacion.perlengaoccitana@gmail.com / (33) 04 42 59 43 96 / (33) 06 77 49 37 78 2012@manifestarperloccitan.com / (33) 05 34 44 97 11

18h – 24h : Concèrt A GRATIS : NADAU e LO CÒR DE LA PLANA ambé sos convidats.

Mai d’entresenhas sul concèrt : Convergéncia Occitana / (33) 05 61 22 13 31 / acuelh@ostaldoccitania.net

dorsièr n°139 - 3

Trajècte de la manifestacion : © Google

Programacion de la jornada :

Bona manifestacion a totes e a totas !

A Tolosa, la plaça del Capitòli comptarà d’un bèl abandeiratge per nos aculhir (Fòto © Convergència Occitana)

n°139 — 14

Cada primièr dimenge del mes entre 12h05 e 12h30, podètz re-trobar las novèlas anóncias del Servici de l'Emplec dins l'emission Conta Monde a France Bleu Tou-louse (90.5 FM a Tolosa e tanben www.bleutoulouse.fr). L'emission se pòt tornar escotar dedins lo site de France Bleu Toulouse (en linha o en "podcast").

France Bleu Toulouse existís dempuèi lo 23 de febrièr de 2011. Aquò's una estacion locala

de servici public del grop Radio France. France Bleu Toulouse consacra cada jorn un rendètz-vos de l'emplec ambe "le coup de pouce à l'emploi" a 08h50. Aquel rendètz-vos mesadièr ambe

lo servici de l'emplec dintra dins las missions d'acompan-hament dels auditors de Fran-ce Bleu Toulouse que son en recèrca de trabalh.

Conta Monde es una emis-sion d'actualitat occitana. Aquela emission es en occitan e en francés. Aquela collabo-racion entre lo Servici de l'Emplec e France Bleu Toulou-se permetrà de far lo punt cada primièr dimenge del

mes al sicut de las anóncias novè-las. Serà l'escasença tanben de parlar de tota l'actualitat del Ser-vici de l'Emplec.

Geraud Delbès

Lo Servici de l’emplec a France Bleu Toulouse

França Blau Tolosa e lo Servici de l’Emplec botan en plaça una collaboracion dins lo cadre de l’emission occitana del Conta Monde

© F

rance

Ble

u

Amassada generau de l'IEO a Niça

Los 12 e 13 de mai, la seccion departamentau deus Aups -Maritimes de l'IEO (IEO-06), en associacion dab la seccion regio-nau, lo CREO Provença, qu'organi-za l'Amassada Generau. Totas las informacions que se pòden trobar suu site internet de l'IEO (ieo-oc.org), dins la seccion Vida asso-ciativa o a la una de la pagina d’acuèlh.

Candidaturas tà l’eleccion deu CA 2013

Que ne profieitam tà rebrem-bar a l'ensems deus aderents a jorn de la lor cotisa que poden candidatar tà estar membre deu Conselh d'Administracion de la lor associacion e, atau, tà poder deci-dir de las orientacions e accions concretas de l'IEO per 2012-2013. En 2013, lo CA que serà

c o m p l e t a m e n t r e n o v e l a t .

Candidatura de mandar, per corric o letra, a Pèire brechet, pre-sident de l'IEO, a la adreça postau de la seccion federau (Institut d'Es-

tudis Occitans, 11 carrièra Malco-sinat 31000 Tolosa) o per corrièl a direccion@ieo-oc.org.

Laurenç Gòsset

Candidaturas au Conselh d’Administracion a l’escasença de l’Amassada Generau 2012

SECCIONS

n°139 — 15

Se pòt pensar que ne siaguèt antau de lònga : dempuòi l’invencion das jòcs taurins, solide que la musica i siaguèt presenta. Se sa fòrma evoluïguèt dins lo temps, a l’ora d’ara trobam essencialament doas menas de formacions musicalas pendent las fèstas de buòus : las ‘peñas’, e los ensembles de galobets-tamborins acompanhats de sas dansaïras.

Se volèm resumir en quauques mòts, porriám dire que los segonds datan dau Felibritge, que Mistral n’aviá fach sortir lo galobet-tamborin das salons per ne faire un instrument de carrièira, e que lo marqués de Baroncelli aviá revirat coma emblematic de Provença.

Per çò qu’es de las primièiras, las peñas, s’agís, coma chascun o sap aicí, de formacions de coires (trompetas, tubà, trombònes…) e boèsses (sax, clarinetas, flaütas…) acompanhadas de percussions (cassa clara, bomba, cimbalas…). Son encara mai recentas puòi que siaguèron introduchas dins las annadas cinquanta per los emigrats espanhòus, e popularizadas per la tropa d’animacion taurina El Gallo.

En consequéncia, lor repertòri es en màger part constituït d’aires espanhòus (pasos, jotas, valsas, fandangos…), tan coma d’aires de mòda de chasca epòca, qu’i trobam l’opereta marsilhesa (« Venise provençale »), d’estandards de jazz New-Orleans (Oh when the saints) o d’autres adobats dins aqueste biais (« Les copains d’abord »).

Tot aquò es ben conogut de totes, mas quid de las epòcas anterioras ?

Los mai ancians se sovenon das « jaç », orquèstres pichòts que cabián piston, tubà, clarineta e percussion o batariá, e que de las annadas 1920 fins a las annadas 1950 espandiguèron un repertòri pròpri, mesclum de primièrs bocins de jazz (charlestons, rag-time, one step…), de danças « typics » (rumba, bolerò, cha-cha…), e de cançons de mòda (« La valse brune », « Viens Poupoule », « La Matchiche », o « La Paimpolaise »…), tan coma de repertòri orfeonic (polkàs, escòtishas, marchas…).

Aqueles orquèstres avián la particularitat d’animar los torns de vila, en acompanhar los questaires encargats d’amassar de moneda auprès de la populacion per pagar los aperitius dançants, la corsa e sustot los balètis.

Enfin, d’unes, encara mai ancians, an gardat en tèsta lo son

d’un parelh d’instruments, autres còps indispensable a la fèsta taurina : lo parelh autbòi-tambor.

Un parelh omní-present dins la Bovina

Pendent fòrça temps, aqueles dos instruments emplissián mantuns oficis de la fèsta : torns de vila, passa-carrièira, dejunars au prat, fogasset (quèsta en musica), corsa dins las arenas, pausetas musicalas entre dos buòus, balètis, aperitius dançants, mas tanben : virada das conscrits de mas en mas, carnavals, Maiadas, etc

Antau, au debanar das ans, s’elaborèt un brave repertòri, que d’unes aires son pròpris a-n-aqueles instruments.

Per los presentar a la lèsta, direm que l’autbòi dau Lengadòc-bas es un instrument sens clau (de fes n’a pas qu’una) de boès virat ; bois, oliu o autre boès dur, puòi d’ebèn..

Se considèra l’autbòi coma un simbòl solar, aquò dempuòi son

Musica en Bovina

PROJÈCTES

Sus tot l’espandi de la Bovina, pais del biou, a lest de Montpelhièr, las vòtas e manifestacions an pas jamai luòc sens musica.

© F

oto

lia

n°139 — 16

son introduccion en Occident, datada de l’Atge Mejan (2). Antau representa tanben l’element Fuòc, associat au Dieu Març. Per çò q u ’ e s d e s o n c o m p a n h indissociable, se tracta d’una mena de tambor d’ordenança, coma lo das gardas campèstres, mas de mesura mai reducha, e d’aquí proven son apelacion de « tambornet ». Simboliza l’element « aire » (1).

Generalament, lo tèrme « autbòi » s’aplica tan au quite instrument coma au musicaire, e nomena tanben lo parelh de musicaires, çò qu’enclaus doncas lo tambor !!

Las sorsas

Avèm mai d’una sorsa qu’afortís la vivacitat d’aquela formula as sègles XVIIen e XIXen, mas es fòrça probable que data das menestrièrs e que son istòria es intimament ligada a l’introduccion das jòcs taurins dins nòstra region. Pendent l’entre doas guèrras, dos auboissaires son conoguts per son activitat regulara : s’agís de Mariús Bròs de Lunèu-vièlh e de Leopòld Fesquet de Lansargues. Per astre, los musicaires de la ‘peña’ dau Grau dau Rei an perpetuats los aires d’aquela epòca fins a l’ora d’ara.

A Melguelh, los Ancians se sovenon d’un cèrt « Canet », s’èra nafrat au paladar en jogant, e ne defuntèt, per las seguidas de l’infeccion.

Segon d’unes afecionats rescontrats dins las arenas de Lunèu, la practica de l’autbòi dins aqueste contèxte auriá perdurat fins au començament de las annadas 60.

Dins aquela localitat, que sas sasons son ritmadas per lo buòu, òm sonava tanben los auboissaires requistes de Seta, siá Leon Larose (nascut a Mesa), siá Emilian Briançon.

Los musicaires mai ancians

nomenats datan de la mitat dau sègle XIXen, ambé, per exemple, un cèrt Montèl de Mudaison en 1861.

Lo lòng poèma de German Encòntre, « Una corsa de buòus », publicat en 1838, e raportat per Alan Laborieux dins son obratge « Le taureau et la Fête au XIXème siècle en Languedoc » (2), balha pas ges de nom mas cita pas mens de nòu còps la preséncia de l’autbòi (tambor).

Aquestes son evocats dins mantuns ròtles : menar la dança dins la carrièira, balèti en mai d’aquò, ponchejar la corsa de traches atissoses, o, au contrari : compatissents, faire plenament partida d’aquel decoròm quasí rituau.

Dins son estudi, A. Laborieux afortís : « Au mitan dau sègle XIXen, es l’autbòi-tambor qu’es omní-present, que se trache de balètis, de farandolas, d’aubada, de passa-carrièira o de corsa de buòu » (p 161), tièira que podèm i apondre las ferradas e los dejunars au prat.

Cita aquel decret municipau de 1 8 1 9 , d a u c ò n s e d e Massilhargues : « Perdequé cranhisse qu’en faguent sa farandola, Monsurs de l’autbòi anen cèrcar la ronha as autres, lor ai pas donada la permission » (de jogar pendant la fèsta) !!

Precisa qu’ a l’ocasion de la capelada (rituau de salut das rasetaires a la presidéncia, dempuòi l’arena : « Aquò vai solet, la marcha es ritmada per l’autbòi e lo tambor » (p. 208).

Precisa tanbem que dins lo roman « L’òdi d’un Gardian », los autors J. Bòsc e L. André (p 233) descrivon los autbois menant una farandola grande. Son força plan descriches : lor cara tibada et roja, las potas sarradas, las gautas confladas eca. Podèm pas que saludar la

justesa d’observacion das autors, maudespièch doas ‘dècas’ en çò d’un auboissaire : confla pas las gautas, e se deu pas sarrar las brègas sus l’enche ! Mas comprendrem que poguèron pas resistir a un detalh mai visuau que reau !

Lo repertòri de la musica taurina

Conten d’aires :

-de ‘caitos’, danças en cadena pas que masculinas, que procedisson per sauticatges rapides, e onte los participants impausan a la cadena de retengudas violentas, d’acceleracions, corsas en davant, viraments subtes, o tot moviment susceptible de desquilhar los autres, fins a los tombar au sòu e quitament los traïnar dins lo posca !! -de farandolas : s’agís pas aicí de las farandolas provençalas coregrafiadas, que son acompanhament es devolut as galobets-tamborins, mas de danças vilatgesas que crèban l’uòu liurament dins las carrièiras. -d’aires oblijats, estandards de la cultura taurina, coma « Copa Santa », « Carmen », d’après Bizet, aire dau toreador, chasca fes qu’un buòu (o un taur) se fai remarcar, o encara en salut finau, dempuòi l’arena, o tanben a la remesa das prèmis, antau coma per las clarinas, sonariás cortetas per l’intrada e la sortida dau buòu au toril, e au moment onte los rasetaires sautan dins l’arena per s’acarar au buòu. -d’aires sonats ‘d’agrement’, a l’ocasion das dejunars au prat, o encara a l’entorn de la beguda : aquò pòt èstre d’aires d’opereta, en particular marsilhesas, de cançons recentas o felibrencas. -de retintons, que despassan pas un trentenat de segondas, e jogats entre dos buòus pendent la corsa ; l’aire se comença au moment de la rintrada au toril e s’arrèsta just abans la sortida dau buòu que ven, per laissar la plaça a las sonariás de clarinas.

PROJÈCTES

n°139 — 17

Lo reviscòl

Fin de 2011, un ensemble de musicaires se constituïguèt e se donèt per tòca de faire viure tornar, de repiutar aqueste repertòri per lo biais de la formula tradicionala centrada sus l’autbòi e tambor, sus laquala s’apondon pifre, bomba e eventualament tubà.

Animats, a lor biais, per la fe dei buòus, prenguèron lo nom de TRADIBIÒU, e son operacionaus tre la temporada (sason taurina) de 2012 !

S’apuèjan per aquò sus las recèrcas efectuadas fai quauques annadas per Pèire Laurence, etnològ au Conselh Generau d’Erau, e Pascal Chevalier (3). Los musicaires trabalhan tanben en relacion ambé la familha Fesquet,

encara deteneira de tot un saber dins aqueste domèni. Adaptan lo repertòri a la demanda e a las mòdas actualas : apondi d’aires de ‘peñas’, de creacions (« La sortida au prat » de P. Chevalier, « Lo caito das Mases » de P. Carcassés o « La marcha de Muscadet » de JM Lhubac).

Aqueles musicaires an dos decènnis de practica comuna de la musica, e lo grop ne sòna doncas d’un biais omogèn. Es sople e reactiu dins son foncionament, e porgís un matís festiu en acòrdi ambé lo vam actuau.

Lo fach de tornar faire ausir las sonoritats de l’autbòi fai respelir de remembres as mai ancians e revèla una practica musicala « autoctòna » as mai joines.

Joan-Miquèu Lhubac

Revirada : Felip Carcassés

Musicaires de TRADIBIÒU

Autbòis : Alan Charrié, Felip Carcassés, Jaume Landièr e Joan-Miquèu Lhubac. Tambor : Danièl Tournebize e Morgan Swojak. Bomba : Maria Frinking

Contact : 04 67 29 57 54, JM Lhubac. 1 : in « Musique et Symbolisme » de Roger J.V. Cotte, éditions Dangles, St Jean de Braye, 1988 2 : Edition Gaussen, Corlet, 2011. 3 : Atlas Sonore en Languedoc Roussillon « Hérault : la Bouvine » CLRMDT 1018, produit en 2003 par feu le Centre Languedoc Roussillon de musique et Danse Traditionnelles, collection dirigée par Luc Charles-Dominique.

PROJÈCTES

Las novetats de l’edicion 2012 de L’Occitan qu’es aquò ?

Per dire de s’adaptar a la rea-litat actuala del metjan occitanista, l’IEO Federal sortirà de novèlas versions de dos dels seus docu-ments mai famoses : lo prospèctus L’occitan, qu’es aquò ? e l’annuari

del labèl Òc per l’occitan - que contrariament a l’annada passada seràn ara separats.

Atanben se prepausarà dins aquela novèla fasa de novèls esplèits per mel-horar lo rapòrt entre las comunicacions estampada e virtuala : per exemple, las versions en castelhan e en anglés seràn pas pus disponiblas sus papièr, mas puslèu en linha dins un ligam accessible via lo site de l’IEO Federal e tanben via de flashcòdes estam-pats sul prospèc-tus, que podon èsser escanejats

amb tot aparelh smartp-hone.

Aquò garantís una uti-litzacion innovanta e au-tomatica dels documents produsits per l’IEO.

A la sortida del novèl OQA, aquest flashcòde servirà per accedir a la version

anglesa del document en linha.

n°139 — 18

DISQUES E FILMES

Aprèp Turbo Balèti, puèi Frater-nitat, Du Bartàs tòrna amb un nòvel disc. Lo repertòri es compausat de cansons collectadas per Laurent Cavalié o d’autres abans el, en occitan lengadocian. Las se tòrna apropriar ; tòrna inventar las me-lodias ; de còps i ajusta de parau-las e repics. Se los tèmas abordats dins las cansons son universals, lo tractament ritmic que’n fa Du Bar-tàs es fòrça innovador. Car lo rit-me e la fèsta ocupan una plaça bèla dins la musica del grope. La preséncia marcada de las percus-sions balha una energia novèla a las cansons de Laurenç Cavalié.

Darrièr Du Bartàs s’amagan Laurenç Cavalié, autor compositor interprèt creatiu e atipic noirrit de cultura occitana ; Jocelyn Papon, luthier de mestièr, à la grosse cais-se et à la voix ; Titouan Billon que canta ; Abdelatef Bouzbiba que canta e jòga del violon oriental, Clemenç Chauvet que jòga de las

percussions e canta. Los cinc musi-caires son los complices del grope polifonic La Mal Coiffée (dont la direccion artistica es assegurada per Laurenç Cavalié), que Du Bar-tàs convidèt sul títol La Trivala.

Sas melodias convidan a la fès-ta, mas Du Bartàs doblida pas ja-mai d’explorar las memòria en-fouie e las cicatrices de lor tèrra lengadociana : soldats de la guer-

ra 14/18, luchas socialas, immi-gracion… Aital, lo títol Plantarem de Pastecas nasquèt mentre la mo-bilizacion recenta de la populacion d’un vilatge del Menerbés contra l’implantacion d’una granda surfa-cia. Es una canson a la glòria de l’òrt e de la l’agricultura païsana locala. Du Bartàs faguèt d’aquela canson de lucha sociala un moment de fèsta. Louis Barthas, caporal tonnelier pacifiste es inspirat dels quasèrns de guerra de Loís Bar-tàs : originari de Pèiriac-Menerbés (Aude), lo tonelièr vengut caporal i decritz la sauvatgeriá de la guer-ra amb clarvesença, au terme de quatre années passadas dins las tranchées. La musica d’Abdel es omnipresenta, coma un omenatge a la « carn de canon » eissida de las colonias.

Aital, aquel grope pròva un còp de mai que, per parlar de l’univer-sal, cal passar per sas rasigas.

Du Bartàs sortís “Es contra ta pèl”

Los cinc compaires revisitan la canson lengadociana, confrontada a las seunas cosinas del Mediterranèu

Eths Segaires

Lo darrèr documentari de l’Ostau Comen-gués

Aqueth film que conda se quin eths païsans segavan e ba-tián d’autis còps en Comenge e Coserans. Eras gents inter-rogadas qu’explican se quin trebalhavan, ara man o en ame era ajuda deras prumè-ras maquinas agricòlas. Que tornan sus era solidaritat e sus era convivialitat que ca-racterizavan aqueras jorna-das de trebalh e de hèsta. Que mos hèn tanben part deras suas arreflexions sus eths cambiaments qu’an co-negut eras nòstras campan-has despuish 1945.

Eth film Eths Segai-res (colleccion Oralitat de Gasconha, vol. 13) qu’é dis-ponible en DVD (sostitolat en

occitan gascon o en francés) au-près de th Os tau Comen-gés :ostaucomenges@orange.fr, 15 € (+ 1,70 € de pòrt).

Tousis en Òc : la lenga aus pòts

Passat per la cançon francesa, Didier Tousis que canta adara dab los sons musicians en "parlar ne-gue", gascon de la còsta landesa. Tousis en Òc, que son cinc musi-cians : Didier Tousis (guitarra, cant), Lionel Gomez (charango, guitar-ras), Martin Lassouque (acordeon diatonic, boha), Guillaume Navail-les (baisha) e Roman Gratalon (bateria). Dab la poesia deus tèxtes au quau l'occitan balha fòrça e color, Tousis en Òc qu'ei un grop qui sap har tastar la musicalitat de la len-ga. L'acompanhament non prem pas entà'n a las musicas actuaus e a entrainar charango brasilian, boha e acordeon landés dens tots

n°139 — 19

L ’ i n s t i t u t d’Estudis Oc-citans d’Arièja tòrna editar la Grammaire des parlers occitans du Couserans de Jòrdi Enser-gueix. Coma la primièra edicion de

1995 s’èra agotada dempuèi mantunas annadas, aquesta novèla parucion permetrà a totes d’acce-dir a un obratge essencial per la coneissença de l’occitan del Cose-rans. La gramatica foguèt revisa-da e remanejada per Camilla Bil-hac-Lassala e Patrici Pojada (IEO-Arièja) per dire de’n facilitar l’u-satge.

Jòrdi Ensergueix (1947-1996) : Metge a Sant-Girons (Arièja), èra membre de l’Institut d’Estudis Occi-tans e collaborator d’Estudis occi-tans e de Ligam-Digam. Especialis-ta dels parlars occitans de l’Arièja, mai que mai dels parlars gascons, es l’autor de L’occitan parlé en

Ariège, en collaboracion amb Pa-trici Pojada (Pamiàs, Cercle occitan P. Estieu, 1992), Grammaire des parlers couserannais (1èra ed., Lou-bières, IEO Arièja, 1995) ; Atlas linguistique de l’Ariège (Pamiàs, IEO Arièja, 2003) e de mantunes articles.

Jòrdi Ensergueix, Grammaire des par-lers du Couserans, nov. ed., IEO Arièja

2012.

Aquest ma-nual presenta la conjugason de l’occitan lemosin, la varianta de la lenga occi-tana parlada en Lemosin, dins la mitat nòrd del Peri-gòrd, dins una bèla partida de la

Marcha e dins la partida orientala de la Charenta. La primièra parti-da de l’obratge balha las caracte-risticas de cada temps a cadun

dels quatre gropes verbals, illus-trats per de nombroses exemples. La seconda partida desvolopa las fòrmas conjugadas de 67 vèrbes ‘‘tipes’’ als diferents mòdes, mantu-nes d’aqueles vèrbes essent estats causits per lor irregularitat o per lor variabilitat. L’obratge se conclutz per un index de prèp de 400 autres vèrbes susceptibles de presentar dificultats de conjuga-son.

Aquel manual s’adresse d’en bèl primièr a-n-aqueles qu’apre-non la lenga occitana dins sa va-riata lemosina, qu’aquest aprentis-satge se debane dins un quadre escolar o universitari o qu’el pren-ga la fòrma d’un cors o talhièr de conversacion per adultes. Serà atanben utile als locutors o als au-tors a la recerca d’una fòrme ver-bala particulara, als amoroses de la lenga, e a totes aqueles que se preocupan de respectar sa grafia e sa morfologia.

Jean Roux, Jean-Louis Lévêque, Précis de conjugaison occitane : dialecte li-

mousin, Novelum - IEO, 2012.

Gramatica e conjugason : una reedicion e una novetat

LIBRES

L'abondancia dei publicacions mòstra qu'avem besonh d'un otís permanent per informar lo mai largament possible de la parucion dei libres novèus. Desiram bastir futurament un portau internet per l'edicion occitana. Ostau dau país marselhés 5, car. dei “Trois Mages”, 13001 Marselha ostau.org ostaumarselhes@gmail.com

L'associacion a editat dos libres-discs : Cançons provençalas de Victor Gelu ; Laissarem degun, de Roland Pecout.

Ed. TAC Motifs 24-26, car. M.-Journet, 06130

Grassa tacmotifs.com tacmotifs@aol.com

An publicat de recuelhs de contes e de cansons de la tradicion : Chansons d'amour en Provençe, Contes du diable et de l'ogre, Contes merveilleux, per J.-L. Do-

menge (bilenga) ; Contes per contar, de G. Gibelin. Reedicion dei Chants populaires de la Proven-ce, de D. Arbaud.

Ed. les Aresquiers 27, av. d'Ingril, 34110 Frontinhan editionslesaresquiers.ouvaton.org

veronique-agostini@orange.fr

Son de libres d'artista, en tirat-ge limitat. Dos poemas d'Aure-lia Lassaca an pareigut en 2011 : Lo Sòmi d'Orfèu / Le Rêve d'Orphée e Lo Sòmi d'Eu-ridícia / Le Rêve d'Eurydice. totei dos illustrats per Veronica Agostini.

Gèli Fossat

Edicion occitana : complement del dorsièr d’Anem Occitans

n°139 — 20

Lo primièr libre publicat de Ro-bèrt Lafont es un recuèlh de poè-mas : Paraulas au vièlh silenci. Sèm en 1946, el a 23 ans. Aquò's per la poesia qu'inaugura una òbra literària, scientifica e politica que comptarà mai de 110 libres. Robèrt Lafont es d'en primièr un poèta e aquò's per la poesia qu'intra en escritura. Lo vam es pres. Pendent tota sa vida, farà paréisser de poèmas, en revistas o en recuèlhs, 9 recuèlhs en tot, de longor inegala, despuèi aquelas Paraulas au vièlh silenci fins al Viat-ge grand de l'Ulisses d'Itaca, tra-duccion de l'Odissèa, que publica en 2004 e que constituís una òbra de creacion a part entièra. Seis-santa ans de poësia.

La poësia per el es pas un léser d'ensenhaire letraferit (letrat o letrut). Es lo còr escur e bategant, ''lo centre pus centre'' d'una quista que se confond amb sa vida e que podèm definir coma una cèrca de paraula. Paraula personala que remonta al paradís de l'enfança, eiretada d'un papet tutelar que son estatura domina tota la vida e tota l'òbra. Paraula collectiva que cal tornar a un pòble vençut pas-sat a costat de son destin, per que sortisca de son ''vièlh silenci'' e tòr-ne venir un subjècte d'istòria. Par-lar e far parlar. La paraula perso-nala rejonh la paraula collectiva.

Lo poèta rejonh l'ensenhaire, lo militant e lo sabent linguista. Lo destin de l'escrivan se confond amb lo de son pòble. Un vèrs so-vent citat del segond recuèlh (1957), entitolat precisament Dire, resumís la vida e l'òbra : ''Lo sol poder es que de dire''.

''Lo sol poder es que de dire''. Lo lengatge es lo pròpri de l'òme es un èsser de paraula, una crea-tura traucada de porositat linguis-tica. Rebastís dins lo microcosme de sa boca parlanta lo tot de l'uni-vèrs, per anamorfòsi, es a dire per analogia e en modèl reduch. Lo linguista inventèt una teoria per demostrar que tot acte de paraula es una accion sul mond e que sa poténcia sul mond l'òme la deu a la paraula. Es la paraula que li permet de desplaçar las montan-has.

Aprèp lo primièr recuèlh escrich a la fin de guèrra, 11 poèmas ele-giacs, plens de languison e d'es-bleugiment davant lo paisatge, aquela poesia se fa a l'encòp me-dication e accion. Nos parla de la beutat del mond e de la misèria dels òmes. Beutat e misèria : dins lo grand recuèlh Dire, la primièra part s'entitola ''Dire l'amor las cau-sas'' e la segunda ''Dire l'òme lo sègle''.

Assaja tanben de reconcilar l'angel e la bèstia que cabisson en nos, lo còr e la rason, la sensualitat e l'intelligéncia. Un poèma del re-cuèlh Aire liure (1974) nos convida a ''còrprene'' e ''comprene'' lo mond, a lo consumar pels senses e per l'esperit. L'òrt, que celèbra

Lausa per un soleu mòrt e reviudat (1984), es una figura del poèma : un luòc de natura ordenat per la cultura, un luòc ont se rejonhon lo gisclament avugle de vida e una volontat d'òrdre, lo projècte d'una pensada.

Lafont a totjorn agut lo gost de forma, de la paraula mesurada per la rima e lo mètre. Lausa per un soleu mòrt e reviudat prepausa una reflexion suls rapòrts entre lo poèma e lo monument, lo poèta e l'arquitècte. Pèira talhada e pa-raula poetica s'esclairan una l'au-tra : lor ponch comun residís dins la forma impausada per l'intelligén-cia a la substáncia volatila, eva-nescenta, abstracha de la paraula e a la densitat pesuga, escrachan-ta e brutala de la pèira. La forma rend la pèira leugièra e la parau-la densa, las eterniza totas doas. Lo poèma tancat dins sa forma pren vida dins lo buf de la decla-macion, dins çò que lo linguista La-font apèla lo temps operacional de la frasa, coma lo monument s'anima pas que dins la proporcion de longa cambiadissa d'ombra e de lutz distribuida pel cors del so-lelh.

Los grands recuèlhs, Dire e Aire liure, interrògan l'istòria e celèbran ''las doas grandors de l'òme : sexe e rason''. Sensitiva e cerebrala, liure o somesa a la mesura del vèrs, la poesia de Robèrt Lafont es una temptativa per agantar lo mond pel còr e per l'intelligéncia. Poèmas/Poèmes, Robèrt Lafont, Jorn,24€,

376p. Bilingüe (francés-occitan)

Robèrt Lafont poèta

LIBRES

De 1943 a 1984, de poèmas per comprene e còrprene lo mond

© F

òto

: A

ndré

Abbe

n°139 — 21

Èra venguda de la plana de Limanha, la Solanja. Aviá esposat lo Paulin de l’amèu de la Perrilha, amont dins lei grands bòscs negres De gaspar dei Montanhas. Tre qu’aquela union fuguèt coneguda, se diguèt qu’èra saberuda. Aviá lo brevet superior. Causa rara per l’epòca. En mai d’aquò èra bèla amb sa capeladura blonda e seis uèlhs blaus. Fau dire que lo Paulin èra polit dròlle el tanben. Grand, calossut, cara ben talhada. La Solanja, aquí, faguèt quasiment figura de filha de la vila. Dintrèt dins una familha que leis òmes èran reputats per lor caratère ben trempat. Pas soples, en fach. La maire dau Paulin, pichòta femna vestida de negre, èra lo testimoniatge viu de çò qu’aviá degut patir. Pichòta, rugada coma l’estanh un jorn de vent de Nòrd. De pèus blancs tirats en un tinhon menut. La testa totjorn clinada, leis uèlhs tristes e lagremós darrièr sei lunetas rondas, semblava de gemegar puslèu que de parlar. Passava d’oras longas d’assetada sus lo banc davant sa pòrta. Recaufava sei dets torcits per l’artròsi. Òm li donava l’escais nom de « L’enulhada ». Lo bèu paire, l’Edoard aviá menat son ostalada d’una man de ferre. Son fiu fariá çò meme. Trabalhèt tota sa vida, la Solanja. Pas un jorn de repaus. Tot bèu just aquelei que metèt au monde sei dos fius. Lo lavador èra pas qu’a cent mèstres de l’ostau, una crespina. I aviá pas l’aiga a la bòria. La proprietat èra granda. Tèrras a cerealas, a blèts campestres, a caulets, prats per lo

fem dei vacas, bòsc, òrt immens. L’obratge preissava totjorn. La Solanja darrièr lei talons dau Paulin, la Solanja sus lo tractor a costat dau Paulin, la Solanja de pertot. A la mòrt dau Leonce, lo vesin sens ereitièr, la familha aviá comprat son ostalàs. Demorariá vuège per totjorn. Supression de vesinatge ! Lo fiu de Paulin s’afecionariá per l’entreténer. La voliá pas veire s’abausonar coma aquela de la Celina. Lei dos fius venián bèus. Avián trobat de trabalh en defòra de la bòria. L’acampatge dau lach per l’ainat e la mantenença de la mema entrepresa per l’autre. Se maridèron e aguèron cadun dos enfants : dos dròlles per l’un, doas filhas per l’autre. Lo temps aviá filat sa tela. Aviá entrainat l’ainat dins de garolhas dins l’entrepresa. Òm lo trobèt penjat dins un bòsc. Laissèt una vèusa e doas filhas. Lo Paulin e la Solanja contunhèron de menar la bòria au mièlhs amb l’ajuda dau second fiu, Joan Peire. Partejava sei jornadas entre la lachariá, la bòria de sei gens e aquela de sa femna. Viure en cò de sa femna èra malaisit. I aviá, dins lo meme ostau, lei parents e la familha da sa conhada. Una quasi comunautat qu’anava gaire au Joan Peire. Cada jorn vers detz e set oras trenta, arrivava a la Perrilha. Dobla vida….d’òbra. Lo Paulin tombèt malaut : emiplegia e mutisme. Una reeducacion laboriosa melhorèt un pauc la paraula. Lo Paulin podiá pas pus faire grand causa. Mema sens parlar vertadierament,

esbramassava sa femna. S’engarçava quand capitava pas de comprene çò que voliá. La Solanja èra venguda sopla coma un anhèu. Rebecava pas. Èra son biais. Li èra somesa e devoada còs e eime. Quand lo Paulin moriguèt, lo Joan Peire venguèt trabalhar encara mai a la bòria. Sopèt cada sèr amb sa maire. Dintrava en cò sieun vers detz oras de sèr. Saviá tot faire lo Joan Peire. Remplaçava lo paire. La pelòta bourruda de la vida se desrotlava. Dins l’amèu, vacanças d’estiu de 2010 acabadas, demorava pas que doas vèusas : la Solanja e la Danisa. Un jorn qu’èra venguda s’assetar un moment davant ma pòrta, la Solanja respondèt a una question de l’Ivèta, sa vesina : « E aquest’ivern que la Danisa serà en cò de sa filha, vos anatz trobar tota sola a la Perrilha. Auretz pas paur ?

- O ! Me’n parletz pas ! Me’n fau pas parlar ! Es ben mon socit ! Vesetz, la nuèch passada, la Rita jaupèt coma una enrabiada dins la granja. I aviá ben quicòm que rodelejava. Alòr me siái levada. Aviái paur, de segur. Ai pas alucat e ai regardat per la fenestra. Risque pas de davalar. Me siái dicha : de còps que seriá lo bandit ! » Lo bandit, coma dins lo temps, aquel de Gaspard dei montanhas. Lo mot que tornava de tan luènh aviá demorat dins leis esperits dei gens en 2010.

Lisa Gròs

Lo bandit

TRIBUNA LIURA

Novèla inedicha

L’autora gardesa nos envièt aqueste tèxte que farà partida del seu libre venent, A tuat la tèrra

n°139 — 22

Desencusatz-me si ma cronica es queste còp plena de dechas, mas quo es vertadierament pas comò-de de picar sus un clavier las mans dins de las mitas de lana. E òc, fai freg dins mon recapte champestre e la neu nos barra los chamins. Io que sei pro vielh per me sovenir un pauc d’un autre ivern plan rufe, lo de 56, pòde far quauquas compa-rasons. E ben, quo es completa-ment diferent ! Normau : lo pro-grès es passat per aquí. Quauques exemples.

2012 : Desjà dietz jorns sens publicitat dins la bóitia. Quo es dur ! E ben en 56, las letras e lo jornau arribavan tots los jorns. La veitura jauna riscava pas d’anar au fossat. Lo portaire passava a pè emb son chen e son baston (mai qu’un jorn, que son chen era pas aquí, nos disset que s’era ‘restat pissar contra un jarric e que lo tornariá prener au des-geu !) En 56, lo portaire era fonccionari jurat, en 2012 es vacatari.

En 2012, passem lo temps a espiar si los tudeus, la chaudiera, lo chaufatge an pas petat. En 56, quo es pas quò que nos auriá em-paichat de durmir, qu’aviam pas de tudeus, pas de canalizacions, pas d’abeuradors per las bèstias, pas de chaudiera, pas de chaufat-ge... Nonmàs que, de temps en temps, la nuech au liech, nos de-viam desjalar lo nas per tornar prener nòstre alen. Mai que la me-met nos brochet daus aditius per nòstres bonets de nuech e ne’n fa-guet dau passa-montanha de nuech.

En 2012, nos damandam çò que se vai passar emb la cuba de fiol qu’es voida e los camions que pòden pas venir (degun pòt ve-

nir !) En 56, anavam copar de la lenha per bruslar dins la chami-nèia. Copar la lenha nos eschaura-va e lo fuòc eschaurava la sopa e lo conduch de la chaminèia. En 2012, eschaura nonmàs lo conduch.

En 56, coma podiam ren far, anavem veire los vesins e nos sar-ravem un pauc. En 2012, espiam la television e aquí vesem dau

monde que son plan malurós que podem pas montar lor apartament a mai de 19° o que lo geu los a arrestats sus lo chamin daus es-pòrts d’ivern, empaichats per la neu d’anar a la neu ! (si quo es pas malurós d’aver de la neu sus las rotas au segle XXI ! Mas que fai la prefectura ? Fotuts fonccionaris que nos fan crebar de freg sus lo chamins de nòstras vacanças !) En 56, los coija-vestits durmián dins las granjas, dins la palha, dins lo fen. Daus còps i fotian lo fuòc e bruslavan vius. En 2012 coijan jos los ponts e, urosament, riscan pas mai botar lo fuòc.

En 56, sabiam quitament pas qui era president de la Republica. Lo pepet parlava de Sadi-Carnot

e la memet sabiá pas tròp si Ba-dinguet era enquera emperaire, que lo vesiam totjorn sus quauquas peças de monneda. En 2012, sa-bem plan qu’avem un president e un valhent, que es anat en Russia per lor damandar de se gardar lo freg chas ilhs e que i a trapat la foira, lo paubre eu. Me sente plan mesquin de pensar que si aviá io, dins ma cuba, lo fiol qu’a despen-sat per i anar... Non, ai tròp ver-

gonha de pensar quò…

En 56, lo termometre chas nos era a liquide. Ge-let e petet tanleu passat lo 0°. Per consequent, pòde pas afortir que davalerem a -30°. En 2012, lo termo-metre es electronic e pòde dire que davalet devers los -20°.

En 2012, las autòpistas menan sens problemas a París. Parier per los TGV. Las nacionalas son desne-viadas en prioritat. Pas en 56.

En 56, rotas segondàrias e chamins eran gelats o/e enne-viats e degun i podiá circular. La prefectura e lo govern se’n fotián ben. En 2012, difusan sus las on-das un messatge que ditz de pen-sar a la gent que son isolats. Io, que sei isolat, quò m’eschaura bo-grament de saber que quauqu’un a pensat de dire aus autres de pensar a nos, a n’autres tots, glo-balament.

Vene d’auvir que las artèrias principalas son desgatjadas. Osa-nà ! Mas sabetz pas que quo es las arteriòlas que gelan prumieras, çò que pòt menar a l’amputacion ?

Michèu Chapduelh

1956-2012

TRIBUNA LIURA

Colera

n°139 — 23

ADREÇAS

L’Institut d’Estudis Occitans de pertot IEO (FEDERAL) Ostal d’Occitània 11, carrièra Malcosinat 31000 Tolosa 05 34 44 97 11 - direccion@ieo-oc.org www.ieo-oc.org

IEO-IDECO Carrièra dels ancians combatents ZA plana St Martin 81700 Puèglaurenç 05 63 75 22 26 - ideco@ideco-dif.com www.ideco-dif.com SECCIONS REGIONALAS

IEO AQUITÀNIA 171, avenguda de la Palhèra 33600 Peçac 05 56 39 27 99 - ieoaquitania@ieo-oc.org http://ieoaquitania.free.fr

IEO AUVÈRNHE, BORBONÉS, VELAI 24, avenguda Edoard Michelin 63000 Clarmont d’Auvèrnhe 04 73 26 80 10 ieoregionauvergne@gmail.com

IEO LEMOSIN Plaça daus vinhairons 19140 Usercha 05 55 98 28 90 - contact@ieo-lemosin.org http://ieo.lemosin.free.fr

IEO LENGADÒC 14, avenguda Estienne d'Orves BP 60011 34501 Besièrs cedex 04 67 31 18 91- ieolengadoc@ieo-oc.org www.ieo-lengadoc.org

IEO MEIDIA-PIRENÈUS 11, carrièra Malcosinat 31000 Tolosa 09 62 56 09 91 - ieom-pireneus@ieo-oc.org

IEO PROVENÇA-AUPS-CÒSTA D’AZUR (CREO PROVENÇA) Ostau de Provença 8 bis, avenguda Jules Ferry 13100 Ais de Provença 04 42 59 43 96 - ieopaca@ieo-oc.org http://c-oc.org/ieo/provenca

IEO RÒSE-AUPS Chez Gerard Betton - Le Petit Avanon 07370 Auzon 04 75 23 02 71 - ieor-aups@ieo-oc.org SECCIONS DEPARTAMENTALAS

IEO 04-05 "ESPACI OCCITAN DEIS AUPS" 21, charrièra de l'Estampariá 05000 Gap 04 92 53 98 40 - ieo04-05@ieo-oc.org www.espaci-occitan.com

IEO AUPS MARITIMES En çò de J.P Baquié 17, baloard Carabacel 06000 Niça 04 92 04 27 20 - ieo06@ieo-oc.org http://ieo06.free.fr

IEO ARDECHA En çò de Denis Capian La pastourelle A 07000 Privàs 04 75 64 87 74 - ieo07@ieo-oc.org

IEO ARIÈJA "OSTAL OCCITAN" 11, carrièra Henri Fabre 09100 Pàmias 05 61 69 60 96 - ieo09@ieo-oc.org

IEO AUDE 79, la Trivala BP 105 11022 Carcassona 04 68 25 19 78 - ieo11@ieo-oc.org http://perso.orange.fr/ostal.sirventes

IEO AVAIRON Ostal del patrimòni Plaça Foch 12000 Rodés 05 65 68 18 75 - ieo12@ieo-oc.org www.ieo12.org

IEO BOCAS DE RÒSE Ostau de Provença 8 bis, avenguda J. Ferry 13100 Ais de Provença 06 15 89 59 38 - ieo13@ieo-oc.org

IEO CANTAL 32, ciutat "Clair vivre" BP 602 15006 Orlhac 04 71 48 93 87 - ieo15@ieo-oc.org http://ieo15.cantalpassion.com

IEO CHARANTA "CONVERSA OCCITANA" 13, carrièra Gaston Agard 16800 Soyaux 05 45 38 03 08 - ieo16@ieo-oc.org

IEO DORDONHA "NOVELUM" Centre sociau de Marsac 95, rota de Bordèu 24430 Marsac/ L’Isla 05 53 08 76 50 - ieo24@ieo-oc.org http://novelum.ieo24.online.fr

IEO DROMA "DAUFINAT, PROVÈNÇA, TÈRRA D'OC" Ostal dels Servicis Publics Servici de la vida associativa 1, avenguda St Martin 26200 Monteleimar 04 75 46 86 52 ieo26@ieo-oc.org www.ieo-droma.org

IEO GARD 4, carrièra F. Pelloutier 30900 Nimes 04 66 76 19 09 - ieo30@ieo-oc.org www.ieo30.org

IEO GARONA NAUTA Ostal d’Occitània 11, carrièra Malcosinat 31000 Tolosa 05 61 11 24 87 - ieo31@ieo31.com www.ieo31.com

IEO GÈRS 2, plaça Puits de Mothe 32000 Aush 09 54 10 11 41 - ieo32@ieo-oc.org

IEO GIRONDA Ostau occitan 171, avenguda de la Palhèra 33600 Peçac 05 56 36 30 27 - ieo33@ieo-oc.org ostau.occitan.online.fr

IEO ERAU 14, avenguda Estienne d'Orves BP 60011 34501 Besièrs cedex 04 67 31 18 91 - ieo34@ieo-oc.org

IEO GASCON LANAS En cò de Miquèu Baris 313, alèa de las Alaudas Partiment Sent-Robèrt 40440 Ondres 06 09 62 52 99 - ieo40@ieo-oc.org

IEO LÉGER NAUT "L'AURA" Centre Pèire Cardenal Charrièra Jules Vallès 43000 Lo Puèi de Velai 04 71 06 17 42 - ieo43@ieo-oc.org

IEO ÒLT Espaci Clément Marot Plaça Bessières 46000 Caurs 05 65 24 62 82 - ieo46@ieo-oc.org

IEO ÒUT E GARONA "ESCÒLA OCCITANA D’ESTIU" 16, carrièra pujòls 47300 Vilanuèva d’Òlt 05 53 41 32 43 - ieo47@ieo-oc.org

IEO PUÈI DE DOMA Centre J. Richepin salle B12 21, carrièra Richepin 63000 Clarmont d'Auvèrnhe 06 08 21 45 55 - ieo63@ieo-oc.org

IEO HAUTAS PIRENÈAS "NOSAUTS DE BIGÒRRA" Ostal de comuna 65350 Bouilh-Péreuilh 05 62 93 04 65 - ieo65@ieo-oc.org www.ieo65.com

IEO PARÍS En cò d'Alexis Quentin 31, carrièra Vandrezanne 75013 París ieo75@ieo-oc.org

IEO TARN 3, carrièra de la Torque BP 14 81120 Realmont 05 63 79 06 67 - ieo81@ieo-oc.org www.ieo-tarn.org

IEO TARN E GARONA "ANTONIN PERBÒSC" 307, avenguda de Montech 82000 Montalban 05 63 03 48 70 ieo82@ieo-oc.org

IEO VAR "PROVÈNÇA TÈRRA D’ÒC" En cò de J. G. Babois - Plaça deis infèrns 83790 Pinhans 04 94 33 22 51 - ieo83@ieo-oc.org http://textoc.hostzi.com/ieo83.html

IEO VAUCLUSA 26, carrièra dels Tinturièrs 84000 Avinhon 04 90 67 16 90 - ieo84@ieo-oc.org

IEO VINHANA Madame Christiane Carron Résidence du Petit Breuil 37, rue de la Vallée 86000 Poitiers ieo86@ieo-oc.org

ASSOCIACIONS AFILIADAS

OFICI PER L'OCCITAN Ostal d’Occitània 11, carrièra Malcosinat 31000 Tolosa

05 34 44 97 11 - ofici@occitan-oc.org

www.occitan-oc.org