KANADAAPUNTE KOADERNOA Egileak: Jesús Bilbao, Mari Mar Carreño, Janire Carreras, Nekane...

APUNTE KOADERNOA

Egileak: Jesús Bilbao, Mari Mar Carreño, Janire Carreras, Nekane Goikoetxea, Zaloa Gómez, Idoia Iruretagoiena, Blanca Lazkano, Jaime Martinez, Ana Monge, Juan Carlos Naberan, Adelaida Tellitu

ERKIDE - Irakaskuntza

KANADAKANADAKO HEZKUNTZA SISTEMA AZTERGAI

2014ko maiatza

2

Erkide-Irakaskuntza

SARRERA.............. ................................................................................................................... 5

TESTUINGURAKETA ................................................................................................................. 7

1. KANADAKO HEZKUNTZA SISTEMAREN EDUKI NAGUSIAK .............................................. 9

1.1. ESKUMENEN ANTOLAKETA ...................................................................................... 9

1.2. ESKOLA ANTOLAKETAREN DISEINUA, IKASKETA ETAPAK ..................................... 10

1.3. HEZKUNTZA SISTEMAREN KUDEAKETARAKO EGITURA ......................................... 12

2. IKAS-IRAKAS PROZESUA: HAINBAT ALDERDI ................................................................. 15

2.1. CURRICULUMA ETA HAUTAGARRITASUNA ........................................................... 15

2.2. IKASLE, IRAKASLEEN EGUTEGI ETA ORDUTEGIA ................................................... 17

2.3. METODOLOGIA ETA BALIABIDEAK ....................................................................... 18

2.4. EBALAUAZIORAKO IRIZPIDEAK .............................................................................. 20

2.5. ESKOLA GIROA ...................................................................................................... 20

3. EBALUAZIO SISTEMAK. PISA EMAITZEK PIZTURIKO KEZKAK ETA HEZKUNTZA SISTEMAREN ARRAKASTAREN AZALPENAK ............................................... 23

3.1. EBALUAZIO SISTEMAK ............................................................................................ 23

3.1.1. ESKOLA ZERBITZUEN BARRUKO EBALUAZIO SISTEMA.............................. 23

3.1.2. ESKOLAKO EMAITZA AKADEMIKOEN KANPO EBALUAZIORAKO

PROZEDURAK ............................................................................................ 25

3.2. PISA EMAITZAK ETA ERAGINDAKO EZTABAIDA .................................................... 26

AURKIBIDEA

3

Kanadako - Apunte koadernoa

3.3. KANADAKO ARRAKASTAREN ARRAZOIAK .......................................................... 31

3.3.1 ALBERTA BANFF “DISTRIT”EKO SUPERINTENDENTEAREN AZALPENAK ... 31

3.3.2. MONTREALEKO CONCORDIA UNIBERTSITATEKO IRAKASLE FAKULTATEKO

ZUZENDARIAREN AZALPENAK. Martin Dominic Jaunaren iritziak ........ 31

4. PERTSONEN KUDEAKETA ................................................................................................. 35

4.1. IRAKASLEAK ............................................................................................................ 35

4.2. ZUZENDARITZA ........................................................................................................ 38

5. BESTE GAI BATZUK ........................................................................................................... 41

5.1. ELEBITASUNA ........................................................................................................... 41

5.2. INTERNAZIONALIZAZIO EDO NAZIOARTEKOTZEA ................................................ 41

5.3. ESPAZIOAK, BALIABIDEAK, EKIPAMENDUAK ........................................................ 42

5.3.1. Eskolaren herri erabilpena....................................................................... 42

5.3.2. Barruko agora edo topagunea ............................................................. 43

5.3.3. Ikastetxe espazio osoa espazio hezitzailea da ..................................... 43

5.3.4. Komunitatea eta ikurrak .......................................................................... 43

5.3.5. Dekorazioa eta eginiko lanen balioa .................................................... 43

5.3.6. Materialak eta altzariak .......................................................................... 43

5.3.7. Instalazioekiko errespetua eta garbitasuna ......................................... 44

5.3.8. Teknologia berriak eta konektibitatea .................................................. 44

5.3.9. Kiroldegia .................................................................................................. 44

5.3.10. Liburutegiak .............................................................................................. 44

5.3.11. Gela tematikoak ...................................................................................... 44

5.3.12. Gela berezi- bereziak .............................................................................. 45

5.3.13. Tailer gelak ................................................................................................ 45

5.3.14. Eta irakasleen gelak ................................................................................. 45

5.3.15. Eraikina eta ikaslearen autonomia ........................................................ 45

6. LANBIDE HEZIKETA KANADAN ........................................................................................ 47

6.1. Konpetentzia edo gaitasunekin lan egiten dute .............................................. 47

6.2. Ziklo presentzialak eta urrunetik egiteko moodle plataformak dituzte .......... 47

6.3. Txandaka: ikasi eta lana batera egiteko programak dituzte. ......................... 47

6.4. Konpetentzia edo gaitasun espezifikoak ........................................................... 48

6.5. Zeharkako konpetentziak .................................................................................... 48

6.6. Matrikulazioa lanbide heziketan ......................................................................... 48

6.7. Unibertsitatea ........................................................................................................ 48

6.8. Kanadan porrot maila oso apala ....................................................................... 49

6.9. College-etako Lanbide Heziketako irakasleen prestakuntza .......................... 49

7. ERANSKINAK ................................................................................................................. 51

7.1. ERANSKINA: IBILBIDEA ........................................................................................... 51

7.2. ERANSKINA: PARTE HARTZAILEAK ......................................................................... 52

7.3. ERANSKINA: GAIAK ............................................................................................... 53

5


SARRERA

2014ko maiatzaren 11n, ERKIDE Irakaskuntzak antolatuta, hamabi pertsona joan ginen Kanadako hezkuntza sistema ezagutzera (ikus 7.2. eranskina). Izan ere, Erkide Irakaskuntzaren 2013-14 ikasturteko Kudeaketa Planean hezkuntza-esperientzien topaketa bultzatzeko aukera planteatu zen, ahal izanez gero, beste herrialde batzuetako errealitatea ezagutzeko. Horrela, aurrekariak dituen esperientzia bati jarraipena eman zitzaion, 2005ean Finlandiara eta 2009an Holandara egin baitziren bisitak.Kanadako bisita aztertzerakoan interesgune genituen (ikus 7.3. eranskina) PISA ebaluazioetan lortutako emaitzak, testuinguru eleaniztunean etorkin ikasleen integrazio-esperientzia, kalitatezko laneko ibilbide luzea, kultura-aniztasuna eta kultura-artekotasun planteamenduen integrazioa hezkuntza-sisteman, besteak beste.

Zortzi eguneko bisita honetan, Kanada osatzen duten 10 probintzietatik hirutan egoteko aukera izan genuen: Alberta, Quebec eta Nova Scotian, hain zuzen ere. Buruturiko egitasmoan ez dugu interesgune guztiak aztertzerik izan, baina 7.1. eranskinean ikus litezkeen hezkuntza-erakundeak bisitatuta hainbat informazio bildu dugu.

Txosten honetara ekarri dugu bisita horietan ikusi ahal izan dugunaren sintesia. Irakurleak ez du bertan aurkituko informazioaren elaborazio teorikorik, talde lanean egindako datu bilketa egitea izan da helburua. Material hori gehiago landu nahi duenaren esku geratuko da. Nolabait esateko bidaideon apunte koadernoa da hau. Pertsona ezberdinek landu dituzte atalok eta hori antzemango du irakurleak irakurketan. Hala ere, interesgarria ikusi dugu lan koral hau publiko egitea.

6

Erkide-Irakaskuntza

7


TESTUINGURAKETA

Kanadak ondoko berezitasunak ditu herrialde moduan:

Lur zabalera handikoa da, 9.984.670 km2koa (%8,62 ura), munduko bigarrena hain zuzen eta km2ko 3,41 biztanle dituena. Berrikuntza teknologikoek oztopo geografikoak gainditzea ekarri dute teknologiaren erabilera sustatuz eta komunikazioa erraztea lortuz.

Bere biztanleriaren aberastasun kulturala nabaria da, arrazen nahasketagatik (frantsesak, ingelesak, mexikarrak, errusiarrak, indioak...) eta unibertsitateetan ikasten duten trukeko ikasleengatik. Gizarte irekia da atzerritar ikasleei begira, honetarako elebitasunak ere laguntzen baitu.

Parte-hartzearen garrantzia heziketan, ikasle, irakasle, familia, komunitateko kide eta gobernuaren artekoa. Honek etengabeko hausnarketara eramaten ditu beharrizanak asetzeko.

Bere ekonomian zerbitzuen sektoreak 2/3a suposatzen du, munduko esportatzaile handienetarikoa da (garia), arrantzak ere garrantzia du, mineralen ekoizle garrantzitsuenetarikoa da (nikel, zink, uranio) eta munduko hirugarren petrolio erreserba du.

G8ko estatuen artean hezkuntzako gasturik altuena du per capita, bere Barne Produktu Gordinaren (BPG) %6,1 hezkuntzara bideratuta dagoelarik.

Adierazle makroekonomikoen artean:

2010 2011 2012 2013 2014

Inflazioa (%) 1,8 2,9 1,5 1,1 1,6

Langabezia (%) 8 7,5 7,3 7,1 7,1

Biztanleria (milioi) 34 34,34 34,7 35,105

8

Erkide-Irakaskuntza

9


1. KANADAKO HEZKUNTZA SISTEMAREN EDUKI NAGUSIAK

1.1. ESKUMENEN ANTOLAKETAKanadak ez du Hezkuntza Ministerio nazionalik; probintzia bakoitzean sailak daude, Gobernuaren araudia eta hezkuntzako legeria betetzeko ardura dutenak. Hezkuntza egitura honelakoa da:

A) Kanadako Gobernu Federala.

Ez du Hezkuntza eskumenik. Hezkuntza eskumen edo konpetentzia guztiak Probintzietako Gobernuenak dira.

Gobernu Federalak baditu, ordea, egiteko garrantzitsuak eta C.M.E.C.en (Council of Ministers of Education Canada) bidez betetzen ditu. Esate baterako:

- Probintzien Gobernu arteko Hezkuntza gai, erronka eta ekimen garrantzitsuen eztabaida sustatu eta bideratu, jarraibide nagusiak adoste aldera. Adibidez: Ikastetxeen kanpo ebaluazio orientatzaile sistema eta “Secondary” amaitu ondorengo ikasleen proba; PISA emaitzen eztabaida eta antzeko beste batzuk.

- Programa bereziak sustatu eta lagundu. Adibidez: TRUDEAU lehen ministroak 90eko hamarkadan sustaturiko ISCP ekimena (International Student Program Canada), gaur egun Probintzia guztietan zabalduta eta sendo erroturik dagoena; ABORIGINAL (First born people) ikasleentzat programa bereziak, etab.

B) Probintzietako Gobernuak.

Probintziako Hezkuntza Gobernuak Hezkuntza eskumen guztiak ditu. Probintziaren Hezkuntza Sistema osoaren arduraduna da. Berak eratzen du sistema eta finantzatzen du, Curriculuma definitzen du, emaitzak ebaluatzen ditu eta hobekuntza ekimenak bultzatzen ditu. Curriculumak ikasleen beharrizanetara, gaitasunetara zuzenduta daude eta bizitzara bideratutakoak dira.

Hori dela-eta Kanadako Hezkuntza sistemak ardatz eta osagarri sendo komunak baditu ere, bere Historia eta Gizarte anitza sendo errotuta, Espainian baino diferentzia askoz ugariagoak aurkitu daitezke Probintzia batetik bestera, edozein ataletan: Eskola sistemaren diseinu eta kudeaketa, (QUEBECen Unibertsitate aurreko eskola-urteak bat gehiago dira besteetan baino, adibidez); Eskola Curriculuma; Hizkuntzen trataera; Irakasleen lan baldintzak; ikasleek bete behar dituzten “COURSE” edo Kreditu kopuruaren eraketa

10

Erkide-Irakaskuntza

edo klase saioen luzera (Nova Scotian: 4 saio egunero, 75 minutukoak, beste leku batzuetan 45 minutuko 7 saio egunero); etab.

Honela zehazten da hezkuntza arloko egitura:- Gobernu federala- Probintziako gobernuak- Hezkuntza idazkaritza- Hezkuntza kontseiluak- Eskola distrituak (School Board)- Ikastetxe publikoak- Eskola Kontseiluak

Hezkuntza zentroak honela sailkatzen dira:- Oinarrizko hezkuntza eskolak (Elementary Schools)- Bitartezko oinarrizko hezkuntza eskolak (Middle Schools)- Bigarren hezkuntzako eskolak (Secondary Schools)- Unibertsitateak eta Community Colleges

1.2. ESKOLA ANTOLAKETAREN DISEINUA, IKASKETA ETAPAKHona hemen ikasketa etapen antolaketa probintzietako antolaketak kontuan hartuta:

11


Derrigorrezko Hezkuntza Zerbitzuaren aurreko etapak aparteko arreta merezi du.

Derrigorrezko eskola ikasleak 6 urte dituenean hasten da. Adin hori bete aurreko umeentzat badira zerbitzuak. Familiei eskaintzen zaizkien bi programa nagusiak honako hauek dira:

A) 0 eta 5 urte bitarteko umeentzat: “TAKING CARE” zerbitzuak.

Hemen asistentziala deitzen dugun ikuspegian oinarrituta. Lan egiten duten gurasoei zuzendua.

Goizeko 7etatik arratsaldeko 6ak (18:00) arte zabalik dago. Eta ikasleak tarte horretan egon daitezke, ohikoa ez bada ere, gurasoen beharrizan eta lan ordutegiaren arabera.

Programa honetako ikasleek, adinera heltzean, B) programa ere jarrai dezakete.

Ikusitako eskolan 7 gela dituzte, 12 ume gelako, 3 urtekoak baldin badira, eta gelako 15 ume, 4 urtekoak badira.

B) 4 eta 5 urte bitarteko umeentzat: PRE-SCHOOL, Aurre eskola programa.

Umeak 6 urte dituztenerako derrigorrezko eskolarako prestakuntza da. Eguneko saioek bi ordu diraute. Gurasoek aukera dezakete goizeko saioetan edo arratsaldekoetan parte hartzea.

Ikas material batzuk erakutsi zizkiguten: hizki banakako aurre irakurketa lantzeko ariketak agertzen dira.

Ikasgelan bi irakasle izaten dituzte. Gurasoek parte hartzen dute, bigarren irakaslearen funtzioak betetzeko.

Noren ardurapean daude honen moduko ikastetxeetan ez dauden umeak? galderari erantzuna: gurasoekin, “Baby-sitters-ekin”…

Familien %95ek eskola publikoan matrikulatzea erabakitzen du. Familia bakoitzak erabaki dezake ez dagokien beste eskola publiko batera joatea. Gehienak laikoak dira (erlijioso batzuek ere finantzaketa publikoa dute).

12

Erkide-Irakaskuntza

1.3. HEZKUNTZA SISTEMAREN KUDEAKETARAKO EGITURA SCHOOL DISTRICT

Probintzietako Eskola sistema Barruti edo “Distrit”etan dago egituratua. Eskola Distritu edo Barrutia dugu beraz, Probintzia eta Eskola bitarteko Gobernu eta kudeaketarako egitura. Probintzia bakoitzak finkatzen ditu bere DISTRIT edo eskola BARRUTIAK. School Distrit batek 6 eskola har ditzake (ALBERTAKO Banffekoak). Eta beste batek, 200 eskola (Callgharikoa).

13


SCHOOL BOARD

SCHOOL BOARD “Eskola Kontseilu” bezala itzul daiteke, baina ez da gurean ezagutzen denaren parekoa. “School DISTRIT”eko Gobernu eta kudeaketaren ardura “SCHOOL BOARD”aren esku dago. Bertan 60 bat pertsonak lan egiten dute. Erditik gora “irakasleak” izaten dira. “Curriculum”aren ikas arlo ezberdinak ikertu, eguneratu eta prestatzen dituzte, eskolak gidatu eta laguntzeko. Ikas arloka edo “departamentu”etan lan egiten dute, koordinatzaile edo zuzendari baten ardurapean. Beste langileek nomina, kontabilitate eta zeregin administratiboetan dihardute.

“SCHOOL BOARD”AREN PRESIDENTEA ETA “TRUSTEE”AK (“kontseilu kide”-”fideo comisario”)

Distritu osoan egiten diren hauteskundeetan hautatzen dira lau urtero. Aukeratuak izateko bere egiteko eta asmoa agertzen dute eta propaganda ugari egiten dute, Udal hauteskundeetan bezala. Kanadako nazionalitatea duten hiritar guztiek dute inskribatu eta bozkatzeko eskubidea, eskoletan seme-alabarik izan edo ez izan.

Organo honen gobernu ardura “politikoa”, Presidentea eta “Trustee”ena da (kontseilu kideena). Organo honek “Superintendentea” kontratatu edo kentzen du.

SCHOOL BOARDek izan dute, garai batean behintzat, diru sarrerarik Barrutiko zenbait zergaren bidez, beren eskola programak laguntzeko eta posible egiteko. Badirudi orain politika hori murriztu edo kendu egin dela.

Albertako probintzian adibidez, 62 daude.

“SUPERINTENDENTEA”

Figura hau ez da gurean ematen, baina bai Estatu Batuetan. Eta han ere SCHOOL BOARDak kontratatzen duen bere konfiantzako Hezkuntza profesionala da.

Irakaslanean esperientziaduna behar du izan, Principal (Ikastetxeko Zuzendari) funtzioetan ibilitakoa, eta MASTER egokien jabe: Hezkuntza legedia, Kudeaketa eta planifikazio inguruan.

Besteak beste, gai hauetaz arduratzen dira:

- “Distrit”eko hezkuntza planifikazio orokorra, Probintziako “MINISTRY”, Hezkuntza sailaren helburu eta jarraibideak betez.

- Ikastetxeetako PRINCIPAL edo zuzendaria kontratatu, ebaluatu eta aldatzea. Bai eta “School Board” eta Barrutiko beste hezkuntza arduradun guztiak ere.

- Barrutiko Azpiegitura eta eskoletako ekipamendua.

- “Distrit”eko hezkuntza emaitzak jaso eta aztertu.

- Egokiak diren hobekuntza planak definitu eta beharrezko neurri zuzentzaileak hartu.

4. PRINCIPAL (IKASTETXEKO ZUZENDARIA) ETA IRAKASLEAK

4. atalean jorratuko dira arlo biak.

14

Erkide-Irakaskuntza

15


2. IKAS-IRAKAS PROZESUA: HAINBAT ALDERDI

2.1. CURRICULUMA ETA HAUTAGARRITASUNA:

Kanadako Hezkuntzako Curriculuma gaitasun edo konpetentzietan oinarritzen da; orain dela hogei urte hasi ziren horretan. Curriculum hau sortzea probintzia bakoitzeko departamentu edo ministerioaren ardura da.

Maila guztietan gaitasunetan oinarrituta lan egitean hemengo sistemarekin alderatuz curriculum edukien kopurua jaitsi egiten da, sinpleagoa da eta prozedurei garrantzia handia ematen zaie. Sistema honek egiten jakitea eta edukiak bizitza errealean erabiltzen jakitea lehenesten du. Probintzia guztietan, ikasleen eskolaratze denbora guztirako eta ikasgai orotarako helburuak eta estandarrak era egonkorrean definituta daude, eta ezagunak dira ikasle, irakasle eta familientzat. Hemengoarekin konparatuta, edukiak nahiko murrizten dira; adibidez, Historian ez dira ikusten ardatz kronologiko bati jarraituz gertakari guztiak, baizik eta mugarri historikoak oinarri hartuz, zergatiak aztertuz eta ulertuz ikasten dira edukiak.

Eskolaren balio zein indargune nagusiak honako hauek dira beraien iritziz: teknologia aurreratua, pentsamendu kritikoa, nazioartekotasuna, (35 naziotako ikasleak dituzte). Garrantzitsuak dira ere, kirola, sozializazioa, arteak (musika, arte plastikoak, antzerkia), nutrizioaren teknologia eta kimika.

Ikasleek lau ikasgai finko dituzte: Hizkuntza, Matematika, Zientziak eta Gizarte Zientziak. Beste ikasgaiak dira: dantza, antzerkia, musika, sukaldaritza, autoaren mekanika, aroztegia, etab. Aukerakoak dira guztiak.

Bigarren hezkuntzan, derrigorrezkoak diren lau ikasgaiak, zailtasunaren arabera hiru mailatan sailkatzen dira: advanced, academy eta graduation/open levels. High School-en, hemen batxilergoa, hemezortzi kredituetatik hamabost gainditu behar dituzte. Ikasgaien zailtasunaren arabera kredituen kopurua aldatu egiten da eta hemezortzi lortu beharrean hogeita bat edo hogeita lau lor ditzakete.

Hautazko ikasgaien aukeraketaren arabera eta ikasgai finkoekin, ikasle bakoitza bere ikas-ibilbidea osatuz joaten da, bere portfolioa nolabait esateko. Hauek guztiek kreditu legez zenbatzen dizkiete. Sistema honekin kurtsoa ez da EHn kontsideratzen den moduan ulertzen, kurtsoa ez baita errepikatzen ikasgaiak ez daudelako blokeka. Ikasgai bat errepikatzen da helburuak ez badira bete. Behar beste denbora erabiliko du ikasle bakoitzak, horrenbestez (ez dira deialdiak agortzen).

Ikasle batek kreditu kopurua lortzeko, nahi duen zailtasunaren

16

Erkide-Irakaskuntza

arabera edo berak dituen interesak, zaletasunak eta abar kontuan izanik hautatu behar ditu ikasgaiak. Ikus daiteken moduan, Kanadako Hezkuntzan hautazkoei garrantzia handia ematen diete eta honek ahalbidetzen du ikasleen autonomia, inplikazioa eta motibazio konpetentziak garatzea. Ikasgaiak eta kreditu kopurua lortzeko edo/eta aukeratzeko aholkulariek, gidatzaileek laguntza ematen diete.

Ikasgaien hautaketak baldintza batzuk bete behar ditu, ordea; nahitaezko betebehar batzuk badituzte nolabait. Adibidez, 10 eta 11 graduan matematika ikasgaia bi kurtsotan (kurtsoa seihilabetekoa da) jasotzen dute eta ikasleak berak aukera dezake: ahal duen zailtasunaren arabera edo/eta geroago egingo dituen ikasketak kontuan hartuta aukeratzea ikasgaia, baina ezinbesteko baldintza da, maila bereko ikasgaia ezin duela bi aldiz egin.

Adibidez:

3 Ingelesa (gradu bakoitzean)2 Matematika (10. eta 11. graduetan zailtasun desberdinekin)2 Gizarte Zientziak (10. graduan eta beste behin)2 Estra zientziak edo teknologiakoak1 Artea1 Physical Education1 Canadian Studies1 Global estudies (Geografia, Historia)5 Elective credits

Hartzen diren ikasgaien arabera egin dezakezu “College” edo unibertsitateko ikasketa bat edo beste, arteetakoa, ingeniaritza, zientziak, merkataritza... Nova Scotian ez badituzu nahikoa kreditu 19 urterekin, Albertan 21 urterekin, eskola utzi egin behar duzu eta helduentzako eskolara joan; kasu honetan eskola ez da doakoa.

17


2.2. IKASLEEN, IRAKASLEEN EGUTEGI ETA ORDUTEGIAIrakasleen koordinazioa

Garrantzi handia ematen zaio irakasleen prestakuntzari, eta koordinatzeari berriz ez hainbeste, ez baitute horretarako ia denborarik erabiltzen. “Professional Development Days” eta koordinaziorako hamabost egun-erdi dituzte. Urtero, zuzendariak irakasle bakoitzarekin lan plan bat adosten du eta esan dezakegu irakasle bakoitzak barneratua duela garapen profesionalaren garrantzia.

Tutorea/orientatzailea

Bigarren Hezkuntzan ez dago tutorearen figura talde bati atxikita, hemen dagoen bezala; ikasleak bere ibilbidea kredituen bidez egiten duenez, taldeak ez dira egonkorrak, ikasgai bakoitzean adin desberdineko ikasleak egon daitezke ikasgaia ikasten.

Sistema honetan beste figura berri bat ikusi dugu: orientatzailearena, honek ordutegiak egiten ditu eta ikasleei laguntzen die nahi dituzten ikasketak egiteko ikasgaiak hautatzen, behar dituzten kredituak lortzen eta ibilbide egokiena definitzen, eurek nahi duten jardunbide profesionala izan dezaten. Orientatzaile hauek lanaldi osoa ematen dute eginbehar honetan eta bulegoak dituzte ikasleak aholku bila joan daitezen, ikastetxe bakoitzean bi, hiru edo lau izan daitezke.

Eskola egutegia, irakasle ordutegia eta egutegia

Ikasturte akademikoa Kanadan abuztuaren 29an edo irailaren lehenean hasten da eta ekainean bukatu. 180 eguneko iraupena du eta ordutegiari dagokionez, goizeko 8:30etik 15:30era luzatzen da (aldeak egon litezke batetik bestera); hor bazkaltzeko denbora eta jolastordu edo atsedenak sartuta daude.

Irakasleen lan baldintzek ez dute gureekin puntu komunik: bederatzi egun dituzte gaixoaldietarako eta hiru zeregin pertsonaletarako; hauek amaitzean, eskolara egunen batean huts egiten badute, soldatatik kentzen zaie.

Irakasle baten irakaskuntza orduak, zenbat diren jakiteko zehaztasunik ez dago, zuzendari bati galdetzean ere, honek ez zuen erantzuten jakin. Irakasleak eskolara joaten dira ikasleak baino hamabost minutu lehenago, eta ikasleek bukatzean bertan geratu behar dute beste hamabost edo hogeita hamar minutuz. Lehen Hezkuntzan jolas denbora 20-30 minutukoa izaten da eta bazkaltzeko tartea 30-45 minutukoa. Antza, irakasleek izendatuta duten ordutegia erraz gainditzen dute, ordu pila egoten baitira ikastetxean klaseak prestatzen, zereginak gertatzen eta ikasleekin bai kirol zein aisialdiko jardunetan eta borondatezko ekintzetan parte hartzen, asteburuetan.

Eskola lanaldiaren banaketa 40-45 minutuko saioetan egiten da, nahiz eta ikasgai batzuk 75 minutukoak izan daitezkeen. Hemen ere, ikasgaiak dituen ezaugarrien araberako malgutasuna kontuan hartzen da. Malgutasun hau eman zen ikaslearen arreta, iraupena, nekea neurtzeko ikerketa-ekimenetik.

18

Erkide-Irakaskuntza

2.3. METODOLOGIA ETA BALIABIDEAKEgon ginen pertsona guztiek, beren jarduerez, metodologiaz... gogobetez hitz egiten ziguten eta beren eginkizunekin harro sentitzen ziren; hori dena, eskolak ahalbidetzen duelako, arlo teorikotik at, hazkuntza-bide eta hezibide nahiko. Hala nola, Lehen Hezkuntzako ikastetxe bat, proiektuaren goiburu legez, “jarrera kritikoa eta sormena” lantzen ikusi genuen; beste ikastetxe bat (Canmore) “estresaren kudeaketa” lantzen. Bigarren Hezkuntzako beste batean kirol jarduerak eskaintzen dira eskola aurretik. Beste batean, makina simulatzaileen bidez, ikasleei baso lanetan trebakuntza ematen zaie.

Proiektuak

Gelatan proiektuen bidez lan egiten dute eta gehienetan taldeka. Proiektu gaiak ikasleentzat zentzua duten egoeretatik hautatuz burutzen dira. Esperimentazio asko gauzatuz eta talde proiektuak eginez Gobernuak jarritako helburuak lortzen dituzte. Bizitzarako konpetentzia edo gaitasun asko ikasi eta irakasten dira gela-tailerretan: sukaldaritza, arotzeria, ortu-lanak, autoen mekanika, joste lanak …

Taldeka lana

Behaketa bat egin ahal izan dugu gela barruan: geletan ikasleak taldeka egoten dira eserita, eta lana lau ikasleko taldeetan burutzen dute, non taldekide bakoitzak bere rola ondo definitua duen eta bakoitzak ardura zehatz bat bereganatzen duen. Taldea libreki antolatzen da, nahiz eta irakaslea adi izaten den, blokeoren bat ematen bada laguntzeko prest egon dadin. Gela bateko taldekideek azaldu ziguten, bata Japoniako Historia aldi bat prestatzen ari zen bitartean, besteak liburu baten ezaugarri batzuen arakatzea egin behar zuela, eta hirugarren batek blog-ean eskegitzeko egituraketa, etab. Blog-a irakasleak ikuskatzen zuen eta lan guztiak ez ziren gela guztiaren aurrean aurkezten, batzuk baizik.

Egon garen ikastetxe guztietan eta gela guztietan, adin zein maila ezberdinetan ikaskuntza kooperatiboan trebatzen ikusi ditugu ikasleak. Konpetentzia edo gaitasun honi lehentasuna ematen zaio.

19


Etxerako lanak

Astean proiektu bat burutzen dute eta etxeko lanak aurkezte-entregatze epetik bertatik sortzen direnak dira; beraz, lan horiek proiektuen baitan daude.

Baliabideak

Ikasle bakoitzak bere IKT tresna edo gailuak eramaten ditu eskolara: ipad, tablet, ordenagailuak… Norbaitek ez badu tresnarik, ikastetxeak ematen dio lan egin dezan. Ordenagailuak edonon ikusten dira, smartboard gela guztietan, liburutegietan, laborategietan, irakasleen mahai guztietan… Bestetik, moodle plataforma erabiltzen da eskoletan eta tresna hau gurasoekin partekatzen da.

Argitaletxeetako liburuak ere erabiltzen dira, halaber, mailegu gisara, eskolak duelako horren jabetza. Hauek, erabilera egokiaren baldintzarekin, ikasleei doan banatzen zaizkie eta ikasturte bukaeran irakasleak bilketaren kontrola egiten du. Eskola batzuetan ezin dira liburuak etxera eraman; beste batzuetan berriz, batez ere, Bigarren Hezkuntzakoetan, ez dute testu libururik erabiltzen.

Eskola baliabide eta heziketa materiala, probintzietako departamentuen eskumenekoa da. Material didaktikoaren adibide, gure artean dagoen Bigarren Hezkuntzako sukalde liburua da: bertan sukaldaritza gaitasun edo konpetentziaren barruan, jakien ezaugarriak iraunarazteko tenperaturarekin, mikroorganismoen portaerarekin, ingurumen baldintzekin, gaixotasunekin, kaloriekin eta abarrekin lotzen dira. Liburua eskematikoa da eta arrunta bere joskeran, baina helburuak, ikaste jarduerak, ebaluazio irizpideak, auto-ebaluazioa, zalantzetarako web edo liburuen zerrenda jartzen ditu, besteak beste. Ildo beretik esan, liburuak ikasleen eta irakasleen zereginak erabat errazten dituela, eta aipatutako erakundeek curriculuma eta aniztasuna kontuan izanik arakatzen dituzte, ondoren onarpena emateko.

Gela antolaketa eta taldea

Irakaslea da gelan finkoa dena, eta ikasleak mugitzen dira gela batetik bestera. Ikusi dugunez, ikasle bakoitzak bere interes, gustu, ahalmen, helburu, etab.

20

Erkide-Irakaskuntza

kontuan izanik, hautatzen ditu ikasgaiak. Adin askotako ikasleak egon ohi dira gai berean. Ikasgai bakoitzak kreditu kopuru bat du eta hauek bete ahala ikasleak ibilbide bat osatzen du, eta ibilbide hori portfolio batean jasotzen da.

Lehen Hezkuntzako gela bakoitzean 25 lagun egoten dira, eta batxilerrean 30 ikasle gehienez. Ikasgai gehienak seihilabetekoak dira.

2.4. EBALUAZIORAKO IRIZPIDEAKEbaluazioa orientagarria da eta gaitasun edo konpetentzietara lotua, ikaslearen eta ikastetxearen etengabeko hobekuntzara begira baitago betiere. Probintzia bakoitzak zehaztuta ditu lorpen adierazle estandarrak eskolarentzat.

Hainbat espainiar ikaslerekin egon ginen, batez ere Bigarren Hezkuntzan, eta hauek esan ziguten azterketak ez zirela oroimenezkoak, beste erabatekoak baizik: kontrol motzak eta abc erantzuna eskatzen dutenak, ”quiz” izenekoak klase bukaeran irakasleak egiten dituztenak, eta beste batzuk luzeagoak, baina egiten jakitea eskatzen dutenak.

Azterketak errepikatu egiten dira, hezkuntza sailak jarritako mailako helburuak lortu arte. Ikasleen banan-banako etengabeko eta eguneroko jarraipena eskatzen zaio irakasleari, klasea bukatu ondorengoa eta astekoa. Ebaluazioaren banaketa honelakoa izan ohi da: lanak eta proiektuak %70 eta probak % 30.

Halaber, irakasleek maiz informatu behar dituzte gurasoak seme-alaben ikaste prozesuaren esku-hartze mailaren inguruan. Gainera, ikasleren batek lorpen maila apala baldin badu, era asertibo eta egingarri batean aurkeztu behar zaio hobetu beharreko arloak zeintzuk diren. Etxera doazen buletinetan emaitzak ehunekotan adierazten dira Bigarren Hezkuntzan, eta letrekin kodifikatzen dira Lehen hezkuntzan.

Ebaluazioak hiru maila ditu, baxua, ertaina eta goi mailakoa. Baxuan daudenak estandarra baino beherago kokatzen dira, ertainean estandarrean edo zertxobait goitik daudenak, eta goi mailan % 80tik 100ra lortzen dutenak daude. Emaitzei begira esan behar da, Bigarren Hezkuntzan ikasleen %98k titulua lortzen duela; %70eko batez bestekoa baldin badu, ikasle bat unibertsitatera joan daiteke eta %85 lortzen badu beka bat eska dezake.

Kanadako gizarteak autoestimuari garrantzia handia ematen dio, eta ongi hezita egoteari ere bai, ahaztu gabe ikasketei onura ateratzea; hori dela-eta, Lehen Hezkuntzako irakasleek hainbat ahalegin eta sariketa antolatzen dituzte, balio horiek lortzeko.

2.5. ESKOLA GIROAIkustaldia egin genuen ikastetxe guztietan, bai hiru probintzietakoetan (Alberta, Quebec, Nova Scotia) zein Lehen edo Bigarren Hezkuntzako eskoletan askatasuna eta isiltasuna izan dira ezaugarri nagusi. Hona hemen ikusi diren ezaugarri batzuk:

Baretasun giroa, ikasleak ibili dabiltza, ez korrikan, ezta oihuka ere, eta hizketan aritzen dira edo txoko baten lanean. Talde txikitan mugitzen dira eskolan zehar eta lerroka behin ere ez ditugu ikusi. Ikastetxeen ikusbidea alaia, eragingarria da, eta debekuaren momentuan ere, mezu adeitsuekin aritzen dira.

21


Espazio handiak eta guztiak komunikatuta daude, itxita daudenek ere horma gardenak dituzte, beirazkoak. Ikastetxean zehar leku asko daude ikasleek lan egiteko, eta beste asko sozializaziorako.

Gelaren kudeaketa: gelan irakaslea azalpenak ematen ari den bitartean, ikasleak naturaltasun osoz egon daitezke jaten, zerbait edaten, postura lasai batean... eta, gainera, gehiengoa lanean gogoz aritzen da eta egitekoarekin adoretsu.

Gelaren antolaerari dagokionez, aurrerago esan dugun moduan, ikasleak dira mugitzen direnak gela batetik bestera eta ez irakasleak, hauek gela barruan, ikasleei itxaroten egoten dira. Gela prestatuta, girotuta dago ikasgaiarekin zerikusia duten horma-irudi, sari, tresna, liburu, lan ezberdinekin. Gela barruan hainbat eremu daude: bat azalpen teorikoak emateko, beste bat esperimentaziorako, hirugarrena biltegia da, beste txoko bat aldi berean egiteko talde lana eta gelako lana, eta beste bat irakaslearentzako txokoa.

Ikasle eta irakasleen arteko harremanaz, bertan dauden ikasle espainiarren esanetan, irakaslea une oro lagun izaten dute, proiektu edo lanagatik galdezka, euskarriren bat behar duten, zalantzaren bat argitzeko premia duten, etab.

Eskola guztietan daude liburutegi zabalak, biziak, ikasleek eginiko lanen erakusleak, eta ondo hornituta baliabide arrunten aldetik (liburu, aldizkari…) zein teknologia berrien aldetik.

Bigarren Hezkuntzako ikasle batek ikastetxetik alde egin dezake, betiere erantzukizuna bere gain hartuta. Hezkuntza mota honek, ikaslea erantzukizun eta autonomia balioetan hezten du.

Ingurugiro eginbidea: eskola komunitate osoak ondo barneratuta dauka ingurugiroarekiko konpromisoa. Ikastetxe batzuetan sortua dute talde berdea, eguzki plaken kudeaketa egiteko. Autobusak biodieselaz ibiltzen dira, ortuak eta lorategiak ureztatzeko euri ura erabiltzen dute. Ikastetxe guztietan eta hainbat lekutan, birziklatzeko ontziak (papera, plastikoa, organikoa…) ikusten dira.

Irakasleek eskolaz kanpoko ekintzetan parte hartzen dute ikasleekin batera (eski eta mendi-irteerak, kirolak…) eta irakasleen esku daude jardunaldien antolakuntza eta garapena. Eskolak dira komunitateetako erdigune nagusiak.

22

Erkide-Irakaskuntza

23


3. EBALUAZIO SISTEMAK. PISA EMAITZEK PIZTURIKO KEZKAK ETA HEZKUNTZA SISTEMAREN ARRAKASTAREN AZALPENAK

3.1. EBALUAZIO SISTEMAKKanadan argi agertzen dizute Eskolaren izateko arrazoia ikasleek ikastea dela eta ikasleek ikastea irakaslearen ardura dela. Beraz, ikasleen emaitzak eta irakasleen lana ebaluatzeko sistemak funtsezkoak dira eta erro sendoak dituzte eskola eta irakasle bakoitzaren hobekuntza ekimenak eragin eta gidatzeko.

Eskola edo DISTRIT bateko emaitzak onak ez direnean zer egiten duten galderari erantzuna:

“… Probintziako Gobernuko arduradunek Barrutiko Superintendentearekin hitz egiten dute eta honek eskolako “Principal”arekin. “Principal” jaunak edo andreak ikastetxe osoko emaitza guztiak dakizki, bere eskolarenak, beste eskoletakoekin alderatuta; irakasle bakoitzarenak; eta ikasle bakoitzarenak eta ikas mailetakoak ere bai. Eta “Principal” denak, hobekuntza ekimenak eta planak indarrean ipini behar ditu, jarraipena egin, ebaluatu eta kontuak eman”.

3.1.1. ESKOLA ZERBITZUEN BARRUKO EBALUAZIO SISTEMA:

a) Ikaslearen eskola ebaluazio txostenak.

“Primary School”. “Letrak” erabiltzen dituzte, eta ez zenbakiak, ikasleen jakintza edo gaitasun maila adierazteko.

“Mandatory School”, Derrigorrezko hezkuntza, Probintzia gehienetan 16 urterekin amaitzen dena. Ikasleen %98k gainditzen du ikas etapa hau.

Ikasleek ez dute ikas maila errepikatzen. Bai, ordea, “Course” edo ikas arloa, hori bai, laguntza egoki eta arreta pertsonalizatuarekin.

Lehenago ere esan denez, etapa honetan ikas arloak hiru mailetan ematen dira. Eta ahalmen handiko ikasleei ere bide ugari eta aukera ugari zabaltzen zaizkie.

Azterketak ere egon badaude, baina iritziaren %30eko pisua omen dutela ulertu genuen. Ikas eta Irakaskuntza jarduerak gaitasun eta trebetasun zehatzak garatzera zuzenduta daudenez, eta Proiektuen bidez egiten denez (ikus 2. atala), iritziaren %70 honakoetatik

24

Erkide-Irakaskuntza

omen dator: ariketak, proiektuak, banakako lanak, talde lanak, aurkezpenak, etab.

Maila hauetan ebaluazioa zenbakiz adierazten da, eta 5 multzo egiten dira:- % 50etik beherako emaitzak, maila eskasa. Ez du gainditu.- 50-59 artekoak: “Standar”etik beheragoko maila. Gainditzen du.- 60-69 artekoak: “Standar”etik hurbil, baina iritsi gabe.- 70-79 artekoak: “Standar” maila. Maila altua.- 80-100 artekoak: Goi maila edo maila oso altua.

Gorago esan dugun bezala. High School ondorengo Graduation Test edo frogan %70etik gorako emaitzak Unibertsitaterako sarrera ematen dizu. %85etik gorakoak Unibertsitaterako “Grant” edo Beka lortzeko bidea ematen dizu.

b) Ikaslearen “Survey” Galdekizun prozedurak, asebetetzea ezagutzeko

Probintziako Gobernuak behartzen ditu ikastetxe guztiak eskola zerbitzu eta emaitzei buruzko asebetetze maila neurtu eta ezagutze aldera “Survey” edo galdekizun espezifikoak egitera. Galdekizun sistema hau, duela 20 urtetik dago indarrean ikastetxe (Publiko) guztietan. Urtero egiten zaie 4, 7 eta 10. graduetako ikasle, guraso eta irakasleei. Emaitzak “Distrit” eko “School Board”era doaz eta hemendik Ikastetxe bakoitzeko “Principal”ari itzultzen zaizkio, eta irakasle bakoitzari ere bai, berari dagozkionak.

Eskola zerbitzuen inguruko gaien gainean eta ikastetxearengandik espero denaren inguruan galdetzen da: irakaslearen irakasteko metodologia eta jarrerak, eskola baliabideak, emaitza akademikoak, eskola ordutegiak, bus eta jantoki zerbitzuak, eskola osasuna, eskola giroa, ingurugiro konpromisoa.

Emaitzak hobekuntzarako eta eraberritze proiektuetarako oinarri dira.

Eskola honetan bertan gauzaturiko adibide batzuk aipatu zizkiguten “efizientzia energetikoaren” inguruan: Eskola busak bio diesela erabiltzeaz, “Rain down” euri ura batu eta erabiltzeaz, etab.

Deigarria gertatu zitzaigun gorago aipatu besterik egin ez dugun eskola ordutegiaren eredu eraginkorragoa definitzeko ikerketa-ekintza PROIEKTUA, Kanada osoan ezaguna den HOCKEY kirol talde bateko ikasle dohatsuen eskola ibilbidea egokitu eta beraiei laguntzeko helburua duena. 11. graduko ikasleak dira eta kirolari profesionalak izateko bidean daude. Prestatzen egin behar duten aparteko esfortzuak emaitza akademikoetan %50eko galera dakarkie. Klase ordutegiaren eredu berriarekin, %25era jaitsi nahi dute hori.

c) Irakasleen ebaluazio prozedurak

Ikastetxeko “Principal”aren zeregina da. (Ikus 3.1. atala).

Kontratu ostean eta kontratu egonkorra lortu bitartean, honako egoerak gainditu behar ditu irakasleak:

25


- “Evaluation” aldia. Bi urte irauten du gutxienez. Aldi honetan Principal-ak era zehatzean ebaluatzen du irakaslea, araututako irizpideen arabera. Klasean sartzen da bere lana begiratu eta zuzentzeko. Irakaslearen urteroko prestakuntza plana begiratu behar du eta jarraitu. Kontuan hartzen ditu ikasle eta familien iritziak ere, baita hemen azaltzen diren barru eta kanpo ebaluazioen emaitzak ere, noski.

- “Supervision”. “Principal” jaun-andreak irakaslearen lana gainbegiratzen eta zuzentzen jarraitzen du. Eta bere lana behar bezala betetzen eta hobetzen jarraitu ezean, berriro ere “Evaluation” egoerara itzul daiteke. Lanean hasten diren irakasleetatik, kontratu egonkorra zenbatek lortzen duen galdetuta, %75-80k lortzen duela erantzun zuten.

3.1.2. ESKOLAKO EMAITZA AKADEMIKOEN KANPO EBALUAZIORAKO PROZEDURAK

a) Achievement Test. Irakaslearen irakasteko metodologia hobetzeko “Outcomes”

Kanpo ebaluazio hau Probintziako Gobernuak 3, 6 eta 9 graduetako ikasleei urtero egiten dien proba da. “It’s not Graduation Test, but Evaluation”. Kanpo ebaluazio honetan, ikasleari “scenery” edo egoera zehatzak aurkezten zaizkio, oinarrizko diren lau ikas arloren gainean, bere gaitasun eta trebetasunak ager ditzan: komunikazioa, analisia, pentsaera kritikoa, ekimena eta eraberritze gaitasunak, taldean lan egitekoak, etab. Ez dira kontzeptu edukiak neurtzen.

Irailean egiten dira probak, orain. Hiru asteren barruan hartzen ditu emaitza guztiak Eskolako Zuzendariak, irakasle bakoitzak bereak eta familiek ere bai.

Irakaslearen metodologia hobetzeko erabiltzen dituzte “Outcomes”, emaitza hauek, ikasleen ikaskuntzarako egokiak diren ekimen eta neurri zuzentzaileak berehala indarrean ipintzeko. Emaitzak

26

Erkide-Irakaskuntza

oinarrizko erreferentzia dira Ikastetxeko irakasleen “Training Programme” definitu eta plan orokorrak sustatu eta gidatzeko ere.

Ikastetxearen emaitza orokorrak “publikoak” izaten dira, edonork ezagut ditzake eta inguru hurbileko edo urrunagoko beste ikastetxeetakoekin alderatu. Seme edo alabentzat ikastetxea aukeratu eta matrikula egin behar duten gurasoek kontuan hartzen dituzte emaitza horiek. Eta honek badu beste ondorio kritikorik ere, Ikastetxearen finantzaketa matrikula kopuruaren arabera etortzen zaie-eta.

b) Graduation Test. “High School” amaitzean egiten den proba honekin Graduazio Diploma lortzen da, Unibertsitate eta “Vocational College”etan sartzeko beharrezkoa dena, baina ez nahikoa. (Ikus 1. atala. “Eskola ibilbideak”).

Proba hau Probintziako Gobernuak prestatzen du eta zorro itxian igortzen dio ikastetxeko “Principal”ari. Kanpoan zuzentzen dira eta ikasle bakoitzari bere emaitza ematen zaio. Azterketa honen edukiak “High School”eko azken bi ikasmailetako “Derrigorrezko COURSE” edo ikastaroetako gaiekin osatzen dira. Hemengo “Unibertsitatera sartzeko probaren” parekoa izan daiteke eta azken iritzia erdi bana osatzen da: azterketa proba honekin eta “High School”ean lorturiko iritzien batez bestekoekin. Unibertsitatean sartzeko eskabidea egin ahal izateko %70 lortu behar duzu. Eta “Grant” edo beka eskatzeko, %85.

Garapen emozionala, harremanak

Beste era bateko emaitzak ere badaude, neurtzeko hain errazak ez direnak: harremanen eremua, garapen emozionala, etab. Eta hori zelan baloratzen duten edo kontuan hartzen duten galdetzean, zera adierazi ziguten:

… Irakaslearen ardura ikasleek ikastea da. Eta horretarako gaitasun eta trebetasun egokien jabe behar du izan. Irakasleak ez du hartzen ikasleen arlo emozionala lantzeko prestakuntza berezirik, behar duena unibertsitatean jaso duelako.

… Emaitza onak lortzea ikasi eta irakasteko metodologian datza. Eta horretarako beharrezko da irakasleen etengabeko prestakuntza.

3.2. PISA EMAITZAK ETA ERAGINDAKO EZTABAIDA2012ko azken saioan 66 herrialdetako ikasleek parte hartu dute. Saio bakoitzean arlo bat era berezian aztertzen da. Azkenengoan, MATEMATIKAK izan dira.

Kanadako Probintziek hasieratik parte hartu izan dute eta emaitza oso onak lortu dituzte beti, parte hartu duten OCDEko nazioen batez bestekoaren gainetik nabarmen. Proban aztertzen den “Ekitatea” delakoan ere, Kanada gailendu egiten da.

Alderaketa errazte aldera, ondoan agertzen den taula osatu dugu. Bertan agertzen dira bisitatu ditugun hiru Probintzietako datuak eta Kanadako datu orokorrak. OCDEkoak gehitu ditugu eta arlo bakoitzeko “Benchmarking” edo emaitza altuena ere bai. Azkenik, Euskadikoak eta Espainiakoak daude.

27


PISA FROGA 2012

Arloa OCDE Bench.M Kanada Alberta Quebec Nov.Scot Eusk. Spain

Matem. 494 618 518 517 536 497 505 484

Irakurk. 496 570 523 525 520 508 498 488

Zientz. 501 580 523 539 516 516 506 496

PISA 2012ko azken emaitzen arabera, Kanada:

- Irakurketan, nazioarteko rankingean 8. dago eta 4. OCDE multzoan. Emaitza oso altuak dira eta sendo mantentzen dira. British C. gailentzen da, 535 punturekin. Ordenagailu bidezko irakurketan, munduko 4 herrialdek bakarrik lortzen dituzte emaitza hobeak. Era honetara burututako probetan neska eta mutilen arteko aldea ia desagertu egiten da.

- Zientzietan, munduko rankingean 8. kokatzen da eta OCDEn 5.

British C. ─544 punturekin─ eta Alberta ─539rekin─ gailentzen dira.

- Matematiketan, berriz, 11. postuan kokatu da mundu mailako rankingean. Eta OCDE multzoan 9.a da, hiru postu beherago aurreko emaitzetan baino; 6 beherago 2006.ean baino; eta 2003. urteko 532 puntuak 518ra jaitsi dira azken proban.

Jaitsiera Probintzia guztietan eman da, “QUEBEC”en izan ezik. Probintzia hau da hobekuntzarako erreferentzia arlo honetan. Lorturiko 536 puntuak Japoniak lorturiko beste dira. Mundu mailako rankingean laugarrenak dira, lehen postuetako Shangai, Hong Kong eta Macau hirurak estatu berekoak –Txinakoak– direlarik.

Mutilen emaitzak hobeak izaten dira neskenak baino.

28

Erkide-Irakaskuntza

Azken PISA emaitzen beste datu batzuk:

- Oso altu eta Bikain mailetako (5-6) ikasle kopurua gutxitu egin da apur bat.

- Hizkuntzari dagokionez: Probintzia elebidunetan, gehiengoaren hizkuntza duten eskoletako ikasleek emaitza altuagoak lortu dituzte Matematikan gutxiengoen hizkuntza duten eskoletako ikasleek baino.

MATEMATIKA EMAITZEN IBILBIDEAK ERAGINDAKO KEZKAK

Beheko taulan Kanadako Matematika emaitzen ibilbidea ipini da eta bisitatu ditugun hiru probintzietakoak, Kanadak bizi duen eztabaidaren neurri egokia ulertzen laguntzeko.

Pisa probetako Matematika emaitzak. (Euskadiko azkenak goiko taulan daude)

Proba urteak 2003 2006 2009 2012 2003-2012

aldea

ALBERTA 549 530 529 517 - 2

NOVA SCOTIA 515 506 512 497 - 18

QUEBEC 537 540 543 538 +1

KANADA 532 527 527 518 - 14

Matematikan jaisteko joera horrek bereziki kezkatu du C.M.E.C., hau da, “Council of Minister of Education Canada” edo Kanadako Probintzietako Hezkuntza Ministroen Batzordea.

Eztabaida handia: “How Math is taught”, Matematikak zelan irakatsi

Batzordearen buru den Manley jaunak adierazi du: “This is on the scale of a national emergency”; “because it´s a fundamental skill for the 21st century …and the results have been trending downward” (= “Nazio mailako emergentzia da, XXI. mendean funtsezko trebetasuna delako eta emaitzek behera jarraitzen dutelako”).

Batzordeak berak zera adierazi du:

- Emaitzek oso onak izaten jarraitzen dute. Kontuan hartzekoa da hobetzeko premia handia zuten beste nazio batzuen aurrerakuntza ere. Eta bestetik, probetan parte hartu berriak diren Asiako herrialdeek emaitza harrigarriak lortu dituztela.

- Baina emaitza horiek “alarm bells” (alarma hotsak) piztu dituztela eta ikasleen lorpenak hobetzeko hartu beharreko neurri egokiak indarrean ipini behar dituela Probintzia bakoitzak “Key Priority” (lehentasunezko giltza) diren bi ardatzetan: Curriculumean eta irakasleen prestakuntzan.

- Probintzietako Hezkuntza arduradunak batera arituko direla ikasleen lorpenak igo arazteko ikasteko estrategia eta irakaskuntza berritzailean jardunbide egokien edo praktika onenak identifikatu eta konpartitzeko (“the best practices on innovative teaching and learning strategies to raise student achievement in this area”).

29


Gurasoak ere kezkaturik daude

Bere seme-alaben etorkizunerako funtsezkotzat daukaten ikas arlo honetako kanpo ebaluazioetako emaitzen ibilbidearen aurrean gurasoak ere kezkaturik daude. Bere seme-alaben etxerako Matematika-lanak begiratu eta duela urte batzuk beraiek funtsezko bezala ikasi zituzten edukietatik oso gutxi geratzen dira edo batere ez.

Gai honen gainean eskabide ugari ari dira sinatzen, Probintzietako Hezkuntza arduradunei zuzenduta, arazoa konpon dezaten eskatuz.

Eztabaida bizia da eta oso zabalduta dago. “Math Wars” edo “Matematika gudak” ere deitzen dituzte batzuetan.

1. “Discovery learning” edo “The inquiry-based” metodologia berriari kritikak

Metodologia berriaren adibide esanguratsua da Western and Northern Canadian Protocol” (W.N.C.P.) deituriko matematika curriculuma. 2006. urtetik aurrera indarrean ipini eta zabaldu zuten Alberta, British Columbia, Manitoba eta alde hartako beste 4 probintzietan ere. Matematika ikasteko Printzipioak eta ikasleei buruzkoak, “Beliefs about students and Mathematics learning” idatzian jasota dituzte.

Matematika adituek eta Probintzietako Hezkuntza arduradunek ñabardura ugari egiten dituzte egoera aztertzerakoan eta soluziobideetara hurbiltzean. Eta gehienak halako “The third way” edo hirugarren bidearen bila dabiltza.

2. Zenbait adituren iritziak

Anna Stokke andreak, Unibertsitateko Matematika irakasleak, honako hau adierazi zigun:

- Emaitzen moteltze joerak ez duela bera harritu. Arrazoia Irakasteko filosofian dagoela. Filosofia horrek urrundu egin ditu ikasleak biderketa taulak buruz ikastetik eta oinarrizko diren ariketak egitetik: zutabe batuketak eta zatiketa luzeak.

Jaitsiera nabarmenagoa izan duten Manitoba eta Alberta aipatzen ditu. Bietan ere aldaketa erradikala dakarren ikerketan oinarritutako Curriculuma (Proiektuka), “The inquiry-based”, dago ezarrita. Baina berriz ere ari dira indarrean jartzen lehen alboratutako oinarrizko zenbait trebetasun.

- Berriro itzuli behar dela arkatza erabiltzera eta paper gaineko Matematikara. Matematika metatze-era edo era akumulatiboan ikasten dela eta ikasleek ez dituztela orain ikasten oinarrizkoak diren trebetasunak gero egin behar den matematika zailagoa egiteko.

Antzeko iritzikoak dira beste unibertsitate irakasle eta aditu asko ere. Esate baterako:

- Wilfried Laurier Unibertsitateko Donna Kotsupouylos irakasleak esan du azken hamarkadan gehiegizko indarra ipini dela Discovery learning delakoan, “investigating ideas through problem-solving, pattern discovery an open-ended exploration”...

- Manitoba Unibertsitateko Robert Craingen-ek ere “… oinarrizko trebetasun eta algoritmoetara itzuli beharra” aldarrikatzen du.

30

Erkide-Irakaskuntza

3. HIRUGARREN BIDEA: Alde bien arrazoiak eta kontuan hartzeko alde onak.

Badira alde bien arrazoiak eta kontuan izan beharrekoak azpimarratzen dituztenak ere, arazoaren neurria ikusita. Eta “hirugarren bidea” deiturikoa definitzen ari dira. Esate baterako, John Mighton aditu ospetsuak dioena:

“Discovery learning baztertzea ideia txarra dela uste dugu. Baina beste aldekoak ere zuzen daude. Gurasoak zuzen daude neurri batean, eta oinarrizko matematikara itzuli gura dutenak. Aurkikuntza eta gidatzea, biak batera erabili behar dituzu.”

4. ARAZOARI AURRE EGITEKO PLANAK. QUEBEC.

- British Columbia: Probintzia honek 2011n lehen aipaturiko W.N.C.P. kendu egin zuen. Buruzko estrategiak lantzen dituzte orain, 9 urterekin gai izateko bi zenbakidun batuketak egiteko. Ematen ari diren matematika kontzeptualegia dela uste dute eta oinarrizko trebetasunetara itzuli behar dela. Egoera konplexuak zati txikiagotan aurkeztu behar zaizkiela ikasleei. Enfasi handiagoa jarri behar dela algoritmo eta taulak buruz ikasten. Diziplinarteko Pentsaera bultzatuko dute, baita finantza edukiak ere. Irakasleen prestakuntza planak ere berrikusten ari dira.

- Alberta: “W.N.C.P. eta Discovery learning” berrikusten ari dira eta 2 eta 6 gradu arteko derrigorrezko eskakizunak zehaztu dituzte, batuketak, kenketak, biderketak eta zatiketak ulertze aldera. Matematika taulak 10 urterekin buruz jakin behar dituzte.

Guraso eta irakasleak oreka berria eskatzen ari dira ikasteko estrategien eta ikasleek jakin behar dituzten oinarrizko “math facts”en artean.

Mr. Johnson Hezkuntza ministroaren ustez, munduan ongien dabiltzan herrialdeei gehiago erreparatu behar diete. Eta errekurtso gehiago ari dira ipintzen irakasleen kalitatean, irakasleen “training” edo prestakuntzan.

- Ontario: Beren Curriculum propioa dute. Ez dute aldatzeko asmorik. 4 miloi dolar gehiago ipini ditu 2014an, Matematika irakasleak eguneratu eta kualifikazio aurreratuak lortzen laguntzeko. Irakasleen “College” urte bateko ikastaroak bi urtekoak izango dira.

- Nova Scotia: Kanadako Probintzien artean erditik beherako multzoan kokatzen da. Matematikak lehentasuna behar duela adierazi du Gobernuak eta Curriculuma zabalegia.

- QUEBEC: “Canadian leader in Maths”: “The discovery learning” metodoa indarrean 2000. urteko erreforma nagusiarekin ipini bazuten ere, 80ko hamarkadan bertan hasi ziren metodo horretara hurbiltzen. University of Quebec-eko Stephane Cyr irakaslearen ustez: “epe luze horretan aldaketak ezartzen joateak mesede egin ahal izan dio”.

Beste irakasle batzuen iritziz, ordea, “QUEBEC is succeeding in spite of its curriculum” (Arrakasta lortzen ari da curriculuma ezarri izan arren, a pesar de su curriculum).

Nathelie Morel-ek, irakasleen sindikatu nagusiaren presidenteordeak, esan du oinarrizko matematika irakasten jarraitu izan dutela eta ikasleei azterketetan eskatzen; ez dutela oraindik alboan utzi “the rote memorization”, behin eta berriro errepikatuz buruz ikastea (memorización por repetición). Curriculumaren arabera, adibidez, 8 urterekin hasten ei dira biderketa eta zatiketa taulak buruz ikasten. Arrakastaren arrazoi zehatzak ez dira ikertu, baina bere ustez, honako bi hauek lirateke:

31


- Oreka egokia betiko oinarrizko ariketa eta “Problem-solving” saiakeren artean.

- QUEBECen Matematika irakasle izateko 4 urteko prestakuntza behar duzu. Beste Probintzietan, hirukoa. Eta QUEBECeko eredu hori imitatu egin beharko litzateke.

3.3. KANADAKO ARRAKASTAREN ARRAZOIAK

3.3.1. ALBERTA BANFF “DISTRIT”EKO SUPERINTENDENTEAREN AZALPENAK.

1. Lehenengoa: Irakasleen Kalitatea. (ikusi 4.1 atalean irakasleen prestakuntza, etab.)

2. Bigarrena: Ikasleen ikasteko “engagement” edo konpromisoa. Eta hau ere bada, neurri handi batean, irakasleen eta ikasleen artean lorturiko ikas harremanen ondorioa.

3. Hirugarrena: Irakasle bakoitzak urtero nahitaez egin behar duen 15-18 eguneko “training” edo prestakuntza. Irakasle bakoitzak bere 5 urteko prestakuntza plana izan behar du eta garapenaren deskargua “Principal”ari egin.

Ikastaroak ez dira izaten bat-batean pentsaturiko gaiaren inguruan. Eskolaren helburu eta planetan oinarrituz, irakaslearen emaitzak eta hobetu beharrak kontuan hartzen dira. Egun askoko saioak ei dira, proiektu sendoak garatu eta indarrean ipini ahal izateko.

4. Laugarrena: PRINCIPAL edo Ikastetxeko Zuzendariak dituen prestakuntza eta gaitasunak.

5. Curriculuma. Eskoletan diru asko ere sartzen da, baina ondo erabili ezean ez ei da arrakastarako arrazoia. Curriculuma ikertzen, eraberritzen ari dira eten gabe, eta Hezkuntza sistema osoa ere bai. Kanadatik kanpo ere irteten dira, jardunbide egoki edo praktika onak ezagutzera eta sistema arrakastatsuetatik ikastera: Txina, Finlandia, Singapur...

Eta laburbilduz dio ikerketa guztiek ondorioztatzen dutela arrakastaren lehen faktorea TEACHERS dela, bigarrena, PRINCIPALS, eta hirugarrena, CURRICULUMA.

3.3.2. MONTREALEKO CONCORDIA UNIBERTSITATEKO IRAKASLE FAKULTATEKO ZUZENDARIAREN AZALPENAK. Martin Dominic jaunaren iritziak:

1. Kanadako Hezkuntza “COMPREHENSIVE SYSTEM” dela azaldu digu, inklusiboa eta ikasle bakoitzari laguntza eta aukera handiak ematen dizkiona. Beste nazio batzuetakoak, ordea, “Stratifying System” direla, sistema sailkatzaile eta baztertzaileagoak. Alemanian, Holandan, Korean eta abarretan eskola sistemak ikasleak oso gaztetatik banatzen omen ditu eta atzean geratzen denak ez omen du izaten Kanadan duen laguntza, arreta eta aukerarik. LAGUNTZA SISTEMA FAKTORE KRITIKOA dela. Eskolan huts egiten duzunean ez zaituzte kanpora bultzatzen, baizik eta laguntza ugari daukazu. Zure gainean

32

Erkide-Irakaskuntza

33


dituzu beti hainbat bide, modu eta aukera eskaintzen. Eskolara itzul zaitezke, eta onartua izango zara, 21 urte bete arte. Eskolak ardura hartzen du zuk ez dezazun “Fail” (suspenditu). “Suspenditu duzu” esan ordez, zera esango dizute: “Ez zara iritsi, oraindik ez duzu lortu, ahalegin eta konpromiso handiagoa behar duzu, laguntza gehiago eta bide berriak... beste azterketa baterako prestatzeko. Udako ikastaro bereziak ere eskaintzen zaizkie batzuetan. Irakasleak etengabe dituzu ondoan galdezka: Zer da hoberen egiten dakizuna? Zer da gogotsu egiten duzuna? Zer duzu gogokoena zeure etorkizunari begira?

2. Irakasleen “TRAINING” Politika. Bakoitzak bere 5 urteko prestakuntza plana du.

Eta norberak bere portfolioan gehitu ditzake Unibertsitate Masterrak. Master bakoitzeko, soldata igoera bat irabazten du betiko, hiruko mugarekin betiere.

3. CURRICULUM BIKAINA (“Excellent”). “QUEBECen indarrean dagoena duela 20 urte hasi zuten erreforma handi baten emaitza da. Lege asko aldatu ziren eta Programa berri asko ipini ziren indarrean etorkizuneko ikuspegi zabalarekin. Kritika handiak izan zituen eta talde ugari aurka jarri ziren. Baina orain frogatu da Erreforma horrek eta Curriculumak XXI. mendean jarri gaituela”. Curriculum hori ikasleen gaitasun edo konpetentziak garatzean dago oinarrituta eta XXI. mendean behar diren trebetasunen jabe egiteko.

4. ELEBITASUNA. QUEBECen hizkuntza murgiltze sistema erabat zabalduta dago. Eta Hezkuntza elebidunak buruak garatzen laguntzen du eta burua “more efficient” bihurtzen du.

5. IRAKURKETA. Irakurzaletasuna bultzatu. Eta ez bakarrik irakurri edo irakurketa saioa entzun; erantzun, partekatu eta abar ere egin behar dute ikasleek irakurketa saioetan.

6. “PRINCIPALS” edo ikastetxeetan prestakuntza bikaina dutenak: Oso ondo prestatuta daude. Ikasgeletan sartzen dira eta irakasleen lana gainbegiratu, zuzendu eta orientatu egin behar dute. Eskola batetik besterako diferentzia, Zuzendariak markatzen du.

34

Erkide-Irakaskuntza

35


4. PERTSONEN KUDEAKETA

4.1. IRAKASLEAKIkusi berri ditugun Pisa probetako emaitzen gakoez galdetu diegunean gure informatzaileei irakasleen kalitatea aipatu dute faktore garrantzitsuenen artean. Zehatzago, irakasleen kalitateaz gain, ematen zaien prestakuntza guztia, eta ikasleekiko duten konpromisoa aipatzen dituzte.

Irakasleen kontratazioa

Albertako irakasle baten batez besteko soldata/kostua: 100.000 $/urtean?. Prestigioa duen lanbidea bada ere, irakasleen %50ek lanbidea bertan behera uzten du lehenengo bost urteetan. Alde batetik, beste sektore pribatuen soldatekin ezin da lehiatu. Horregatik joaten dira. Bestetik, lanbidearen zailtasuna aipatzen dute. Azken horri aurre egiteko irakasle gazteei prestakuntza errefortzua eman behar zaiela diote informatzaileek eta arin egin behar dela hori, bestela lanbidea uzten dutela (lana aukeran dago beste arlo askotan, ez dago langabeziarik).

Irakasleak kontratatzerakoan begiratzen dena da bakoitzaren curriculum akademikoa, nortasun ezaugarriak, ikastetxeari egin ahal dizkion aparteko ekarpenak (ohikoa da irakasle batek ordutegiz kanpoko jarduerak antolatzea ikasleekin, adibidez kanoetan ibiltzera joatea ikasleekin), daukan energia, etab. Bere portfolioan jasotzen den guztiari erreparatzen diote, bere profil pertsonal-profesionalari. Alberta-n aipatu ziguten bezala, garrantzi handia ematen diote irakasle izan nahi duena, esate baterako, goi mailako kirolaria, antzerkian aditua, edo beste zerbait izateari; argudiatzen dute zerbait osagarri izan behar dutela irakasleek beren unibertsitate-ikasketez gain, honekin bermatzen dutela irakaslearen sormena eta lidergoa gela barnean, eta irakasle horrek ikasleekin eskolaz kanpoko ekintzak partekatzeko beharrezkotzat jotzen dute irakasle horrek hobby ahaltsuak izatea.

18 urte arteko hezkuntzan irakasleak hezitzaileak dira, ez dira ikasgaietako graduatuak. Beraiek garrantzi handia ematen diote matematikaren didaktika jakiteari, ez diete hainbeste garrantzi ematen irakasle batek matematikari buruz dituen ezagutzei. Esate baterako, institutu batean matematikako klaseak ematera heltzeko baldintzak:

1) Matematiken 45 kreditu gutxienez eduki Matematikako klaseak eman ahal izateko (fakultatean ikasten dira).

2) Irakasletzako 120 kreditu (hauen barnean 45 matematikakoak).

3) Matematikaria baldin bazara (Matematika ikasi duzu karrera moduan), gainera irakasle fakultatean 45 kredituko kurtso bat egin behar duzu (kurtso eskolar bat 30 kreditu dira): pedagogiako kurtsoa da, suposatzen delako matematika badakizula baina ez pedagogia.

36

Erkide-Irakaskuntza

Eskola batek urte batean zehar matematikako klaseak emateko irakasle titulazioa ez duen pertsona bat kontrata dezake (adibidez, matematikari bat), baina hau denbora mugatu batez izango da, irakasle bat bilatzen duten bitartean. Irakasle bat aurkitzen duten momentuan matematikariak postu hori galduko luke irakasleari emateko.

Lanbide heziketaren kasuan, enpresako profesionalak izaten dira lanbide heziketako zikloetako irakasleak, 5 urteko lan esperientzia behar dute bertan lan egiteko. Lan munduko gaitasunak ezagutzea lehenetsi dute orain arte, nahiz eta hau aldatzen ari den orain. Irakasleek ikasleek izan behar dituzten gaitasun edo konpetentziak izan behar dituztela diote, eta horiek gehienak lan munduan lortzen direla, horregatik lan esparruko adituak dira lanbide heziketako irakasleak. Orain hasi dira (Montrealen esan ziguten bezala) gutxienez urtebeteko irakasle prestakuntza eskatzen.

Montrealen lanbide eskola batean aipatu ziguten ez zituztela behartzen irakasgaian lizentziatura edo gradua izatera, adibidez enpresan lizentziatua izatera kontabilitatea emateko, baizik eta lanbide heziketako goi mailako teknikari bat 5 urteko lan esperientziarekin eta urtebeteko irakasle prestakuntzarekin nahikoa zela bertan klaseak emateko. Bigarren adibide gisa aipa dezagun Halifaxen osasun College batean Farmaziako zikloko publizitaterako triptiko batean jartzen zuena, gauza bereizgarri bezala: bertako irakasle guztiak farmazian graduatuak zirela.

Lanbide heziketari buruzko zenbait link interesgarri:http://www.canadian-universities.net/Career-Colleges/Programs/index.htmlVocational Training Websitehttp://inforoutefpt.org/default.aspx?langue=en

Irakasleen prestakuntza

Oro har, hezitzaileak 4 urte egoten dira unibertsitatean irakaskuntza ikasten, eta unibertsitatean sartzeko garaian ez dira soilik kalifikapen edo noten arabera sartzen, baizik eta zenbait gaitasun edo konpetentzia izatea baloratzen dute; horregatik notez gain beste proba mota batzuk ere egiten dizkiete. Gainera portfolioa kontuan hartzen dute unibertsitatera sartzeko unean, bertan pertsona horren ibilbide profesionala eta pertsonala aztertzen da (curriculum arautua, ez arautua, lan boluntarioak, etab.).

Irakasle batek kualifikatuta egoteko 4 urteko prestakuntza behar du. Concordia Universityko hezkuntza fakultateak hiru profil lantzen ditu: Lehen hezkuntzako irakaslea, Bigarren hezkuntzako irakaslea eta ezagutza-arlo bateko irakaslea. Azken honek ezagutza arloan graduatua izateaz gain, bi urteko prestakuntza pedagogikoa behar du izan. Practicumek 700 orduko iraupena dute graduetan, 4 eta 8 aste arteko lau praktika-aldi izaten dituzte eta beti eskola ezberdin eta profil ezberdineko arloetan egiten dira praktikak. Eskolaren eta fakultatearen arteko harremana sendoa da: fakultateko irakasleak bizpahiru egun igarotzen ditu eskolan praktika-aldiaren zenbait unetan. Ikasle bakoitzak fakultateko lau irakasle eta eskolako beste lau izaten ditu tutore moduan graduan zehar. Irakasle batek (eskola batekoak) beste irakasle bat praktiketan hartzeko gutxienez 5 urteko esperientzia izan behar du.

Concordia Universityko hezkuntza unibertsitatean matrikulatu nahi duten 10 ikasletik 8 baztertu egiten dituzte. Aukeraketa egiterakoan ez da soilik

37


espediente akademikoa kontuan hartzen; bere ibilbidearen portfolioa eta ikaslearen jarrerak hartzen dira kontuan. Sarri erabiltzen den ariketa da kasu ebazpen bat eginaraztea. Anekdota moduan konta genezake gure taldeko kide zen Ana Monge Halifaxeko unibertsitatera joan zela matrikulatzera, bertan Arte Ederrak ikasteko interesaturik zegoela esanez (hori eskaintzen baitzuten bertan), eta idazkariak bere portfolioa aurkezteko xehetasunak eman zizkion: egindako koadroak, pinturak edo bestelakoak pendrive batean sartuta eraman behar zituela, honez gain egindako kurtso guztiak ... Azterketaren arabera, 2, 3 edo 4 urteko ikasketak egin beharko zituela esango ziotela adierazi zioten. Hau ohiko prozedura omen da unibertsitate-ikasketa guztietan.

Honako estekan kontsulta liteke zein den ikasleek lortzen duten profil profesionala:Link for curriculumshttp://www1.mels.gouv.qc.ca/sections/programmeFormation/index_en.asp

Prestakuntza iraunkorra

Ikastetxe bakoitzeko zuzendariak prestakuntza plan bat prestatu behar du ikasturte oro. School Board bakoitzak erabakitzen du nolakoa izango den prestakuntza.

Batzuetan unibertsitatearekin elkarlanean egiten da prestakuntza. Esate baterako, Concordia unibertsitatean azaldu zigutenez, urtero biltzar bat antolatzen da, non Quebec-eko irakasle-talde guztiek parte hartzen duten. Concordiak biltzar horretako hitzaldi asko egiten ditu. Bestetik, urtero urrian workshop batzuk antolatzen dituzte, non praktiketako ikasleak hartu dituzten irakasleek parte hartzen duten (gaia: praktiketako ikasleei nola egin jarraipena modu eraginkorrean). Ohargarria da Gobernuak ikastetxe bakoitzari 620 $ ematen dizkiola ikasleen praktiketan laguntzen duen irakasle bakoitzagatik. Zentro batzuek prestakuntzarako erabiltzen dute diru hori, beste batzuek eskola materiala erosteko. Diruarekin zer egingo duten sindikatuetan eztabaidatzen da.

Irakasleek egiten duten master bakoitzak soldata indizean eragin automatikoa izaten du. Prestakuntza iraunkorra sustatzeko politika moduan ikusten da.

Eskolaren eta unibertsitatearen arteko elkarlanaren adierazgarri moduan esanguratsua da honako datu hau: Gobernuaren laguntzak daude Unibertsitate eta eskoletan lan egiten duten pertsonek elkarlanean parte hartuz egiten diren ikerkuntza proiektuetarako. 100.000 $ urte bat edo bitarako proiektu bakoitzarentzat. Modu konpetitiboan erabakitzen dira. (Ikus deialdia)

Program to support the professional development of School Staff (Chantier 7)http://www.mesrst.gouv.qc.ca/index.php?id=1076

Bestalde, urtero 15-20 egun (ostiralak dira eta eskola-egutegian jasotzen dira) erabiltzen dituzte irakasleek prestakuntzarako. Beraien klaseetara zerbait berria eramateko entrenatzen dituzte. Irakasle batek berak hobetu nahi duen arloa aukera dezake. Izan ere, irakasleek urtero Banakako Hobekuntza Plan bat aurkeztu behar dute. Eskola bakoitzak erabakitzen du irakasle bakoitzari prestakuntza pertsonalizatua emango dion ala irakasleei talde modura emango dien prestakuntza.

38

Erkide-Irakaskuntza

Irakasle bakoitzari jarduera ebaluazioa egiten zaio urtero eta moduluko konpetentziekiko hobekuntza indibidualak eta taldeko hobekuntzak lantzen dituzte.

Ezagutzaren kudeaketaz ere arduratzen da zuzendaria, eta honetan ere oinarritzen dute irakaslearen formazioa. Ikastetxeetan egiten diren proiektuak azaldu eta guztien artean hobekuntzak egiten dizkiete eta horretarako aditu baten laguntza behar dutenean orduan kanpoko edo unibertsitateko norbait ekartzen dute. Prestakuntza asko autoprestakuntzan eta taldean ezagutzak partekatzean oinarritzen dute. Beraiek egiten duten lanari hobekuntzak ateratzea dute helburutzat.

Ikasleekiko lanaz

Irakasle guztiak ikaslearen jarraipenaz ere arduratzen dira, ikaslea motibatu eta zailtasunak dituztenei aparteko jarraipena egiten diete. Ikaslearen motibazioa lantzeari garrantzi handia ematen diote porrotari aurre egiteko, porrotaren ehuneko oso baxua dute, %2 ingurukoa. Emaitza hauek lortzeko gakoa motibazioa lantzea eta gertuko jarraipena egitea dela diote.

Irakasleak ikasleari jarraipen oso handia eta indibiduala egiten dio; ikaslearen ibilbide profesionala osatzea eta lantzea dute helburu. Irakasle guztiak dira tutore eta bakoitza bere moduluaren jarraipenaz arduratzen da. Irakasleek motibazioa landu behar dute ikasketa emaitzak hobetzeko eta porrotak gutxitzeko.

Irakasle baten funtzioa ibilbide profesionalean laguntzea ere bada; eskolaz kanpoko ekintzei izugarrizko garrantzia ematen diete, gaitasun edo konpetentzia asko ekintza horietan oinarrituz lortuko dituztelako: ekipo batean entrenatuz, proiektu batetan boluntario moduan parte hartuz eta abar. Eta honen guztiaren gidari IRAKASLEA da; beraz, ikasleak Unibertsitatera joateko behar dituen gaitasun edo konpetentziak lortzeko egin beharreko bidea diseinatu behar dio irakasleak, eta ibilbide hau gertutasunean eta motibazioan oinarrituta dago.

Irakasleak ikasleek izan behar dituzten konpetentziak izateaz arduratzen dira, eta sormenaren gaitasunari garrantzi handia ematen diote; beraz, irakaslea izateaz gain, zerbait eskaini behar dio irakasle horrek ikastetxearen proiektuari (abeslari famatua izatea, edo kirolari amorratua, edo zerbait oso gustukoa izatea, ...).

4.2. ZUZENDARITZAConcordia Universityko hezkuntza fakultateko zuzendaria den Martin Dominic-en iritziz, Quebeckeko datu arrakastatsuen atzean zuzendaritzaren prestakuntza dago. Zuzendariak irakasle izan dira aurretik eta, gainera, 8 urteko eskarmentua izan ohi dute. Zuzendariak prestatzeko 30 kredituko programa espezifikoak dituzte hezkuntza fakultateetan.

Zuzendari dena irakasle izateari (8 urtez) garrantzi handia ematen diote, gero ikasleen emaitzak aztertu eta hobekuntzak atera behar dituelako. Kudeaketa pedagogikoa da bere lanaren ardatza. Emaitzari begira lan egiten dute, beti hobekuntzak ezartzea da beraien zeregin nagusia. Zuzendaritza dinamikoak oso baloratuak dira; lidergo terminotan hitz egin digute.

Zuzendari batek irakasle baten lana baloratzen duenean ez du irakasle batek

39


nola irakasten duen begiratzen, baizik eta bere ikasleek konpetentziak eskuratu dituzten ala ez (gaitasun edo konpetentziak oso ondo definituta daude). Oso praktikoak dira eta ikerketa egiten ohituta daude. Zerbaitek ez badu funtzionatzen kendu egiten dute, inolako traumarik gabe. Zuzendariaren lana da irakasleen lanaren kalitatea hobetzea. Koebaluazioaz ere hitz egin digute, parekideek elkarren artean egindakoaz, baina, dirudienez, zuzendariaren lan gisa ikusten da nagusiki.

Eskualdeko superintendenteak aukeratzen du zuzendaria. Eta, horrenbestez, zentro bakoitzeko zuzendariak aukeratzen ditu zentro horretarako irakasleak.

- Lehenengo bi urteetan, zuzendariak irakasle bakoitzaren lana egituratzen du, hurbiletik kontrolatzen du, bere klaseetara sartzen da, ikasleei galdetzen die, gurasoei galdetzen die, irakasle bakoitza ebaluatzen du eta azkenik, bi urteren ostean, kontratatuko duten edo ez erabakitzen du.

- Lehenengo bi urteak pasa ondoren, irakaslea ebaluatzetik irakaslea gainbegiratzera igarotzen dira.

Ikerketa oso barneratua dutela diote, beti ikertzen ari direla. Adibidez, honako bi kasu hauek kontatu dizkigute: 1) Gela batean oso hiztunak ziren eta ikasleek ez zuten atentziorik jartzen. Ikertzen hasi ziren gauzak aldatzeko asmoarekin. Albertako ikastetxe batean, kirolarekin ikertzen hasi ziren, kirola erabiliz ikaslearen kontzentrazioa handitzeko helburuarekin. Honela, goizero lehenengo ordu erdia kirola eginez hasten ziren eta gero joaten ziren klaseko lanera. 2) Beste ikastetxe batean, ikasleek jana edukitzen zuten gelan tupperware batzuetan (fruta, batez ere); beraiek esan zigutenez, ikerketa baten ondorioen arabera, ikasleek maiz jaten badute, batez ere fruituak, atentzio edo arreta hobea izaten dute, horregatik baimentzen zieten ikasleei gelan jatea.

Beraz, zuzendariek horrelako ikerketak egitea oso ohikoa dute kulturalki, beti gauza berriak ikertzen eta, batez ere, beti hobekuntzak bilatzen ari omen dira, eta hau zuzendariaren ardura da.

40

Erkide-Irakaskuntza

41


5. BESTE GAI BATZUK

5.1. ELEBITASUNAKanadan ingelesa eta frantsesa dira herritarren hizkuntza nagusiak. Egia da munduko hainbat jatorritako pertsonak bizi direla bertan, baina laburbilduta, aipaturiko bi ama hizkuntza horiek dira nagusi hango biztanleriaren artean. Ingelesa biztanleriaren %90ek ezagutzen du eta frantsesa %60k, ezaguera eta jario maila ezberdinekin, noski.

Aipamen berezia merezi dute, noski, Kanadako aborigenen hizkuntzek, inuktitut-ak kasu. Gure bidaian bisitatu ditugun eskoletan ez dugu halako hizkuntzen arrastorik ikusi. Eurentzako propio eginiko eskoletan agian erabiliko dira, baina, gutxiengo hauen integrazio zantzu gutxi topatu dugu orokorrean, eta hizkuntzaren alorrean, are gutxiago. Tamalez, hizkuntza gutxituen egoerak ez dirudi lehentasunezko gaia hango hezkuntza sisteman.

Hizkuntza ofiziala, ingelesa orokorrean, eskolan jakintzagai guztietan erabiltzen da eta gainontzeko hizkuntzak irakasgai hutsak izaten dira. Komunikazio hizkuntza, beraz, ingelesa da guk bisitatutako probintzietan, Quebeceko salbuespena alde batera utzita.

Quebecen, hizkuntza nagusia frantsesa da, nahiz eta probintzian ingelesez hitz egiten duen komunitatea handia den. Bertako erakundeen hizkuntza politika, 101 Legeak markatu zuena, frantsesa babesteko dago diseinaturik. Araudiaren helburua zera da: Quebeceko gazte guztiek frantsesez ikasi behar izatea. Honetatik salbuetsita egoteko baldintza zehatz batzuk bete behar dira. Salbuespen sistema zorrotz hau izan da legegilearen zereginaren puntu garrantzitsuenetako bat azken urteetan. Ingelesa, gainera, ezin da bertako eskoletan komunikazio hizkuntza legez erabili. Hau da, ingelesa bera izan ezik, beste asignatura guztiak frantsesez eman behar dira nahitaez.

5.2. INTERNAZIONALIZAZIO EDO NAZIOARTEKOTZEA

Bisitan nazioartekotze edo internazionalizazioaren ildoko esperientzia asko ikusi dugu. Kanpoko hainbat ikaslek ematen dute Kanadako ikasgeletan ikasturtea, integratuta, bertako ikasleekin batera.

Esperientzia hauen baliagarritasuna ukaezina da: kanpoko ikasleak oso sakabanaturik zeuden eskoletan eta ez zeuden, beraz, euren jatorrizko lagunekin talde bat edo ghetto bat osatzeko moduan. Honek, dudarik gabe, aberasgarriago bilakatzen du esperientzia. Atzerriko ikasleek euren komunitate

42

Erkide-Irakaskuntza

berrian sartu behar dute guztiz, erabateko integrazioarekin, bai herrian, bai familian eta bai eskolan.

Inongo balio estatistikorik gabe, baina halako esperientziatan murgilduta zeuden ikasleekin berba eginda, badirudi integrazioa erraza dela, sistema pedagogikoa ere eramangarria eta erakargarria egiten zaiela eta, oro har, oso gustura daudela. Kanpotik datorren pertsonarentzako harrera protokoloak oso abegikorrak dira eta xehetasun guztiak kontu handiz zaintzen dira.

Jatorri askotariko ikasle arrotzak hartzen ditu bertako sistema publikoak, baina jatorri horietakoak eta bertakoak nahastuz. Hizkuntzak ikasteko esperientzia soila, kultura eta pertsona ezberdinak ezagutzeko esperientzia bilakatzen da honela.

Geurearekin alderatua interesgarria dirudi estrategiak. Askotan saiatzen gara gure ikasleak atzerrira eramaten, halako nazioarteko esperientziak izan ditzaten, eta hori -dudarik gabe- onuragarria da; Kanadan, planteamendu horren osagarria ikusi dugu. Kanpoko ikasleak gurera ekartzeak ere etxeko sistema eta ikasleak aberasten ditu.

Nova Scotia edo Eskozia Berriko sistema publikoaren nazioarteko programa oso interesgarria da, dudarik gabe. Bertako Gobernuak indarrez bultzatzen du, eslogan eta guzti. Kanadan badago “the west coast” eta “the best coast”, euren esanetan. Kostalde eder eta atlantiko honetan ikasle arrotzentzako eskaintza anitza da: udalekuak, “short term program” (hilabete bat edo bi) eta luzeagoak ere bai. Mundu osoko ikasleak daudela ziurtatzeko, heren bat europarrak, beste heren bat hegoamerikarrak, eta beste heren bat asiarrak onartzen dituzte.

Eskozia Berriko programa honetan parte hartzen duten ikaslerik bikainenek Kanadako Unibertsitateetan sartzeko aukera dute, lortu duten notaren arabera. Onenentzako ateak zabalik uztea da puntu honetan haien politikaren ardatza.

Nazioarteko esperientzia Kanadan, ikusitakoaren arabera, oso gomendagarria da, eta halakoa bizitzeko pribilegioa dutenek -dudarik gabe- etekin handia atera diezaiokete. Kostea, zeresanik ez, ez dago familia guztien eskura.

5.3. ESPAZIOAK, BALIABIDEAK, EKIPAMENDUAKBidaian ikusi ditugun eskolak zenbait kasutan herri xehetakoak izanda, eta publikoak diren arren, adjektibo positiboak erabilita bakarrik definitu daitezke: espazio handikoak, argiak, modernoak, praktikoak eta, zergatik ez, politak.

5.3.1. Eskolaren herri erabilpena

Maiz, bisitatu ditugun herrietako ekipamendurik garrantzitsuena, edo garrantzitsuenetako bat gutxienez, eskola da. Ikastetxeak, eraikin legez, ez du bakarrik eskolak emateko leku aproposa eskaintzen, baizik eta komunitate osoaren bilgune legez funtzionatzeko behar beste baliabide ere baditu. Kirol instalazioen handitasun eta aniztasunak, eskola orduetan ez ezik, beste ordu batzuetan ere erabiltzeko aukera ematen du. “Soccer” edo futbol zelaiak, beisbolekoak, atletismo pistak, kiroldegiak eta abar horren erakusgarri dira.

Kirol instalazioez gain, hitzaldi aretoak, benetako antzokiak batzuetan, komunitate osoari zabalik egoten dira eta herriak bere osotasunean erabiltzen ditu eskola ordutegietatik kanpo.

43


5.3.2. Barruko agora edo topagunea

Eskola herriarentzat topagunea dela esan badugu, hori arkitektonikoki ere islatzen da nolabait. Eskola gehienek, guztiek ez esatearren, badute barruan topagune edo barneko plaza antzeko espazio bat. Eraikinak berak harrera egiten die bertan lanera etorritakoei. Agora hauek, beharrizanaren arabera, erabilera anitzeko espazioak izan daitezke: topagunea eta jantokia, topagunea eta ikuskizunetan ikusleentzako lekua, eta abar. Espazio malgua, hitz batez esanda.

5.3.3. Ikastetxeko espazio osoa espazio hezitzailea da

Eskoletan oso urriak dira iraganbide edo eskailburu hutsak. Toki guztietan aurkitzen dira elkarrizketarako, irakurketarako edo beste edozein lan mota egiteko altzari eta txokoak. Pasilloetan guztiz arrunta da ikasleak taldeka lanean ikustea, ikasgelan dauden beste ikaskideen aurrean aurkeztu beharreko zerbait prestatzen edo besterik gabe ariketak egiten, zerbait grabatzen edo wifi bidez konektaturiko ordenagailu batean informazioa bilatzen.

Eskola osoa lan egiteko lekua izanik, ez dauka ezer ezkutatzekorik eta gardentasuna da nagusi espazioetan. Guztiek ikusten dute elkar, lanean eta elkarlanean.

Espazioak, gainera, abegikorrak dira berez, eta era abegikorrean daude atonduta.

5.3.4. Komunitatea eta ikurrak

Komunitatea sustatzeko, eskola askotan ikusi dugu arte agerpenen bat. Muralak, eskulturak edo zenbaitetan mosaikoak ikusi ditugu komunitatearen ikurrekin. Eskola guztiona da eta espazio sinbolikoa ere bai, komunitatea batzeko balio duena. Hortik aurrera, ikasleen esku dago eskolaren dekorazioa.

5.3.5. Dekorazioa eta eginiko lanen balioa

Ikasleen lanek, proiektuek, maketek -hau da- euren zereginetan sortutako produktuak guztien aurrean ikusgai egoten dira. Eskoletako pasilloetatik igarotzean nahiko argi ikusten dugu zertan ari diren lanean.

Ikasleek eginiko produktu horien balioa horrela nabarmentzen da. Ikasle bakoitzaren lanaz eskola osoak goza lezake, merezi du-eta.

Klub ezberdinetan ere mezuak eta bestelako dekorazio elementuak sortu eta hormetan eskegitzen dituzte. Elikaduraz aritzeko Klub batek hala zuen karteltxo bat: “drink water, you are sweet enough”. Horren moduko milaka mezutxo topa zitezkeen eskoletako iragarki-tauletan. Ikasleek sortutako mezuak, ikasleentzakoak.

5.3.6. Materialak eta altzariak

Aurreko puntuaren harira, erabiltzen dituzten materialak abegikorrak edo beroak dira. Egurra, hormigoi lizatua, leiar handiak eta halako material sinple eta garbiak erabiltzen dituzte.

44

Erkide-Irakaskuntza

Altzarien inguruan, aipa daiteke ohiko aulkiez eta mahaiez gain, badaudela bestelako altzari erosoagoak ere zenbait tokitan: besaulkiak, sofak, bileretarako mahaiak eta abar

5.3.7. Instalazioekiko errespetua eta garbitasuna

Alde materialak momentu batez alboratua, aipatzekoa da eskolan dagoen guztion jabegoarekiko errespetua. Pintadarik, lurrera botatako paperik, jakien zaborrik… ez dago Kanadan bisitatu ditugun eskoletako paisaian. Zintzoak izateko, gaineratu behar da, hau orokorra dela, ez direla hitz hutsak eta kostata ikusi genuela zikinkeriarik umez beteriko eskoletan.

5.3.8. Teknologia berriak eta konektibitatea

Orokortu gabe, baina badirudi oso apustu zabala dagoela wifi bidezko konexioaren alde. Ikasgela guztietan dago kablerik gabeko konexioa, eta gehienetan ere ikasle bakoitzak ekartzen du bere ordenagailua edo tableta lan egiteko. Zenbait kasutan, erosi ezin dutenentzat, badaude maileguan hartzeko ordenagailuak eskoletako liburutegietan. Sistema, kasu horiek gora behera, “bring your own device” da.

Eskola zereginetan errotuta dago teknologia berrien erabilpena. Sarean egiten dute lan ekipoak erabiliz.

5.3.9. Kiroldegia

Kiroldegiek aipamen berezia merezi dute. Jokaleku edo kantxa duinak kasurik txarrenean ere eta bikainak gehienetan, eskolako taldeko ikurrez josita daude. Bertan erakusten dira irabazitako txapelketak eta aurkakoekin jokatutako partida gomutagarrien banderatxoak. Kirolaren garrantzia handia da, baina ekipamenduan harmailek ere protagonismo handia dute. Taldeak jarraitzaileak ditu eta espazioa gorde behar da ikusleak bertaratzeko. Kirolariak ez daude bakarrik. Eskola kirola komunitatearen ekimen bezala tratatzeko espazioa da kiroldegia.

5.3.10. Liburutegiak

Zenbait eskolatan, teknologia berrien eraginez, ohiko liburutegien etorkizunaz gogoeta egin beharra dagoela aipatu diguten arren, askotan topatu dugu liburutegia ikastetxearen oso toki bizia dela. Sarritan arduradun bat dago liburuen antolamenduaz eta maileguen ordenaz arduratzen dena. Liburutegia, gainera, irakasgaietarako baliabideen iturria da. Kasuren batean, lanen erakustoki legez erabilita ere ikusi dugu.

5.3.11. Gela tematikoak

Gelak, jakina denez, tematikoak dira, eta ondorioz irakasleak era iraunkorragoan ekipatzeko eta dekoratzeko modua du. Ikasleak, beraz, gelaz gela mugitzen dira, klaseen artean armairuetatik behar duten materiala hartuta.

Ikastetxearen itxura aberasten du estrategia honek. Gelak ez dira guztiak berdinak, baizik eta nortasuna dute, helburu eta lan ezberdinetara

45


egokitzen dira eta interesa pizten dute. Eskola ez da ikasgela kloniko batzuen batura.

5.3.12. Gela berezi-bereziak

Gorago esandakoaren ildotik, musika gelak aipatu behar dira: entsegurako espazioak, isolatuak, taldeka jotzekoak, musika tresna ugariz hornituak. Benetan musikaz era gustagarri eta sortzailean aritzeko ekipamenduak dira. Eskolako curriculum arrunt bat baino urrunago joateko espazioa osatzen dute.

Plastikako gelez ere antzeko zerbait esan liteke. Curriculuma eta adierazpen artistikoa lotuta egon daitezkeela frogatzen da gela bikainetan.

5.3.13. Tailer gelak

Aroztegia, autoak konpontzeko lantegiak, diseinuko tailerrak, arropa tailerrak (laundry barne), sukaldeak eta abar ikusi ditugu. Ekipamenduen kostua, gure egungo sistemarekin konparaturik, beste dimentsio batean daude Kanadako eskola publikoetan. Noiz ikusiko dugu, Kanadan bezala, hiru dimentsioko inpresora bat eskolan? Edo benetako sukaldeak? Edo autoak konpontzeko tailerrak garabi industrial eta guzti?

Ikasleek bertan ofizioen benetako esperientzia bizia lortu ahal dute, benetako tresneriaz, benetako materialez, benetako tamainan.

5.3.14. Eta irakasleen gelak?

Irakasleen gelak ikasgelarekin oso loturik daude, egotekotan. Irakaslearen eremua ikasgela da batik bat eta bertan garatzen du bere lan gehiena. Ez dira bulego asko ikusten, tailerra dirudi irakaslearen eremuak.

5.3.15. Eraikina eta ikaslearen autonomia

Ikusitakoaren arabera, ikasleak eskolan zehar era arduratsuan mugitu behar du uneoro. Berak daki zer egin behar/ahal duen une bakoitzean eta non egin ahal duen. Curriculuma deskribatu dugunean aukerako ikasgaien garrantzia aipatu da: nola ikasle bakoitzak egokitu ahal duen bere ibilbide akademikoa bere beharren eta interesen arabera. Bada, autonomia eta erantzukizun honek ere badu islarik eraikinean. Gazteek bertan bilatu behar dute nola erabiliko duten eskola euren prestakuntzarako, norbere prestakuntzaren protagonista izanda.

Zeregin honetan laguntzeko Ikasleentzako informazio guneak topatu ditugu ikastetxeetan, gazteei behar dituzten orientabideak eskaintzeko. Laguntza horrek ezinbestekoa dirudi autonomia benetan sustatzen den halako eskola ingurugiroan.

46

Erkide-Irakaskuntza

47


6. LANBIDE HEZIKETA KANADAN

Hau da, laburbilduta, Montreal-eko College d’Informatique et d’Administration - VERDUN - LA SALLEko arduradunek adierazi zigutena:

6.1. Konpetentzia edo gaitasunekin lan egiten dute.

Lanbide heziketako erdi mailako ziklo bateko titulua lortzeko, ikasleak 35 konpetentzia lortu behar ditu (gutxi gorabehera), hauetatik 27-28 espezifikoak eta 6-7 zeharkakoak (1.500 orduko erdi mailako ziklo bat aurkeztu ziguten: Idazkaritza).

Guk, aldiz, ziklo baten aurkezpena egiten dugunean moduluak aurkezten ditugu, beraiek ikasleak lortu behar dituen konpetentzia edo gaitasunak azaltzen dituzten bitartean.

Han, eduki kontzeptualei oso garrantzi txikia ematen zaie eta prozedurei, alta, handia. Hori dela eta, ez dituzte eduki kontzeptualak ebaluatzen, prozedurak baizik.

6.2. Ziklo presentzialak eta urrunetik egiteko moodle plataformak dituzte.

Distantziak oso handiak dira Kanadan eta absentismo maila oso altua; beraz distantziazko moduan egiten dituzte zenbait ziklo. Dena den, orain asistentzia minimo bat finkatzen hasi dira, hezkuntza porrota oso handia zen eta. Beraiek nahiago omen dituzte ziklo presentzialak ikasleek emaitza hobeak ematen dituztelako, baina, kasu askotan hau ezinezkoa denez, Kanadan, lanbide heziketako irakasleak oso ohituak daude klaseak on line moduan ematera.

6.3. Txandaka: ikasi eta lana batera egiteko programak dituzte.

Hezteko era hau ikasleak zenbait konpetentzia edo gaitasun lortzeko oso ona eta lagungarria dela diote. Enpresan lortu beharreko konpetentziak lortu dituzten ala ez frogatzeko, ikaslea eskolan bertan ebaluatzen dute ikasturte bukaeran nahiz urtean zehar.

Ikasleek beraiek bilatzen dute enpresa, ez ikastetxeak, eta enpresa ez dago ikasleari zerbait ordaintzera behartuta, nahiz eta kasu gehienetan zerbait ematen dion.

Zikloaren % 20 betetzen dute enpresan eta gainontzekoa eskolan.

48

Erkide-Irakaskuntza

6.4. Konpetentzia edo gaitasun espezifikoak.Irakasle adituak dituzte konpetentzia espezifikoak garatzeko garaian eta lan munduko konpetentziak oso ongi ezagutzen dituzte; beraz, unitate didaktikoak oso prozedura-moduan diseinaturik dituzte.

6.5. Zeharkako konpetentziak.Hauen lanketari buruz ez genuen gehiegi ikusi lanbide eskoletan. Ebaluatzeko txantiloiak eskatu genituen eta konpetentzia orokorrak nola ebaluatzen zituzten jakiteko interesa adierazi genien, baina ez ziguten oso argi utzi eta informazio gutxi lortu genuen gai honi buruz.

Halere, Haur hezkuntzako zikloa aurkeztu ziguten Montrealeko La Salle College ikastetxean eta konpetentziak nola ebaluatzen zituzten ikusteko aukera izan genuen:

- Gelan landutako proiektuak kasu errealetan oinarritzen dira, eta ikasle bakoitza praktikak egingo dituen enpresako kasu errealak lantzen saiatzen da. Kasu honetan, ikasleek haur eskola baten programazioa egin behar zuten, alegia, ikasle bakoitzak praktikak egingo zituen haur eskolako urteko plana egin behar zuen. Gero alderatu behar zuen bere eskolan zutenarekin eta, hobekuntzak atera ondoren, klaustroaren aurrean aurkeztu behar zuen. Prozedura honekin, ikaslearen jakin-mina eta ekimena sustatu eta aztertzen zituzten.

- Beste haur eskola batek zailtasunak omen zituen Gurasoen harreraren gaiarekin eta, kasu honetan, ikasleak haur eskola horren harreman protokoloa aztertu eta hobetu behar zuen eta, ondoren, beraiengana joan bere proposamena aurkeztera.

- Beraien lema honako hau da: Proiektuek errealak eta ebaluagarriak izan behar dute.

- Ebaluazioari dagokionez, irakasleak bakarrik ebaluatzen du, ez dute koebaluaziorik eta behaketak erabiltzen dituzte.

6.6. Matrikulazioa lanbide heziketan.Irakaskuntza arautua eta ez arautua ez dituzte bereizten. Irakaskuntza oro kreditatu edo egiaztatzeko ziurtagiri bitartez antolatzen dute: 350 ordutik hasita, 2.000 baino gehiagorainoko ziurtagiriak dituzte eta, bertan, erritmo ezberdineko ibilbideak egin daitezke. Horrela, pertsona bakoitza bere ziurtagiriak pilatuz joango da eta bizitzan zehar jorratutako ibilbidearen arabera baliozkotze edo konbalidazioak lortuko ditu, horretarako oso mapa malgua eta zabala dutelarik.

6.7. UnibertsitateaHalifax-eko Unibertsitatera matrikulatzera joan nintzen, esanez interesatuta nengoela bertan Arte Ederrak ikasteko (hori eskaintzen baitzuten), eta idazkaria

49


nire portfolioa aztertzen hasi zen: egindako koadroak, margolanak edo bestelakoak pendrive batean sartu eta eraman beharko nituen; honetaz gain, egindako kurtso guztiak eta, horren arabera, 2, 3 edo 4 urteko ikasketak izango zirela adierazi zidaten. Eta horrela egiten da ikasketa guztietan. Portfolioa kontuan hartzen dute edozein ikasketa egiteko garaian.

6.8. Kanadan porrot maila oso apala%2koa soilik da, baina gero, Unibertsitatera eta lanbide heziketara joaten den ikasle kopurua ere oso txikia da eta Unibertsitatera joaten den ikasle kopurua ez da %20ra iristen. Halaber, lanbide heziketara joaten direnen kopurua ere oso txikia da (datu hauek ez zituzten oso argi azaldu).

6.9. College-etako Lanbide Heziketako irakasleen prestakuntza:

Batetik, lan guztia proiektuetan oinarrituta antolatzen dela eta, bestetik, prozedurei garrantzi handia ematen zaiela kontutan izanik, irakasle batentzat lan munduan duen esperientzia oso garrantzitsua da.

Horregatik, irakasleak ez dira izaten unibertsitatean ikasitakoak, baizik eta lan mundutik datozen profesionalak, askotan, perfil pedagogiko eskasarekin. Hala ere, Fakultateak ez du irakasle hauek klaseak eman ahal izateko programa espezifiko bat, eta oso zaila egiten zaie jende hori Fakultatera eramatea falta duten titulazioa lortzeko. Hau dela eta, egiaztagiriak ematera mugatzen dira.

Lanbide heziketako zenbait link interesgarri:http://www.canadian-universities.net/Career-Colleges/Programs/index.html

50

Erkide-Irakaskuntza

51


7. ERANSKINAK

7.1. ERANSKINA: IBILBIDEAMaiatzak 11 (igandea)

Irteera: Bilbo-Frankfurt 7-9:10 / Frankfurt-Calgary 13:30-15:45

Kanadako aireportuan ibilgailu partikular bat hartu genuen hotelera joateko (arratsalde erdian heldu ginen).

Maiatzak 12 (astelehena)

Gozaldu ondoren furgoneta batek jaso (txoferra 8 ordurako kontratatuta genuen) eta hainbat ikastetxe bisitatzera eraman gintuen, besteak beste, haur-hezkuntzako ikastetxe bat, batxilergoko ikastetxe bat eta irakasle-eskola bat. Gauez Albertako Gobernuko (Canmore-ko, Banff-eko, Lake Louise-ko eta Dananaskis-eko) ordezkari batzuekin afaldu genuen.

Maiatzak 13 (asteartea)

Goizean West Vancouver ikastetxea bisitatu genuen.

Arratsaldean barne-hegaldi bat hartu genuen Quebeceko probintziara (Montrealera) eta gauean-egunsentian heldu ginen.

Aireportuan furgoneta batek hartu gintuen hotelera eramateko. Bertan, egin genuen lo.

Maiatzak 14 (asteazkena)

Quebeceko Gobernuak zer ikastetxe bisitatuko genituen egiaztatzeko zain egon ginen. Hotelean lo egin genuen.

Maiatzak 15 (osteguna)

Goizeko lehen orduan hegaldi bat hartu genuen Halifax-era (1,5 ordu). Heldu orduko hotelera joan ginen.

Nova Scotiako Gobernuko ordezkariek harrera egin ziguten, eta egunean zehar haur-hezkuntzako, lehen hezkuntzako, bigarren hezkuntzako, batxilergoko eta LHko ikastetxeak ikusi genituen.

Maiatzak 16 (ostirala)

Aurreko egunean denborarik izan ez genuelako ikusi gabe geratu ziren ikastetxeak ikusi genituen.

Atsaldean Nova Scotiako Hezkuntza Departamentuko ordezkariekin bilera izan genuen.

Maiatzak 17 (larunbata)

Ez genuen izan irakaskuntzako jarduerarik (jarduerak zehazteko zain egon ginen)

Maiatzak 18 (igandia)

Europara itzultzea

52

Erkide-Irakaskuntza

7.2. ERANSKINA: PARTE HARTZAILEAK

KOOPERATIBA BERTARATUAK

1. EL REGATO IKASTETXEA Adelaida Tellitu

2. Jaime Martinez

3. TOLOSAKO INMAKULADA IKASTETXEA Ana Monge

4. LAURO IKASTOLA Idoia Iruretagoiena

5. LAURO IKASTOLA Zaloa Gómez

6. HUHEZI Nekane Goikoetxea

7. BETIKO IKASTOLA Blanca Lazkano

8. ARTXANDAKO TRUEBA IKASTETXEA Janire Carreras Navas

9. ARTXANDAKO TRUEBA IKASTETXEA Maria del Mar Carrero

10. ASTI-LEKU IKASTOLA Juan Carlos Naberan

11. ASTI-LEKU IKASTOLA Jesus Maria Bilbao

12 MONTROYAL (trukerako erakundea) Susana Bernardini

53


7.3. ERANSKINA: GAIAK

• KANADAKO HEZKUNTZA-SISTEMAREN EDUKI OROKORRAK ETA HORIEN ZEHAZPEN DESBERDINDUA ESTATUETAN.

– Hezkuntza-sistemaren ikuspegi orokorra. Unibertsitate-ikasketen eta Lanbide Heziketako ikasketen, edo antzekoen, sistemara sarbidea.

– Derrigorrezkoa ez den haur-hezkuntzaren diseinua eta antolamendua. Derrigorrezko hezkuntzaren eta Unibertsitatearen aurreko derrigorrezko hezkuntzaren ondokoaren diseinua.

– Hezkuntza-sistemaren ezaugarri orokorrak:

- Batasuneko eta/edo Estatuetako curriculuma.

- Etapen eta ordutegi-tratamenduaren oinarrizko curriculuma.

- Ikasleen urteko eta asteko eskola-egutegia. Eta irakasleena.

- Ikasleen ebaluazioa: orientatzailea, hautatzailea… eskola-ibilbideko momenturen batean? Prozedurak.

- Ikastetxeen ebaluazioa. Prozedurak.

- Hezkuntza-sistemaren ebaluazioa. PISA txostenei buruzko ikuspegia, eta, kasuan kasu, beste batzuei buruzkoa.

- Eskaintza publiko eta pribatua, eta horien finantzaketa.

- Kanadako eta AEBko hezkuntza-sistemen arteko aldeak eta antzekotasunak.

- Kanadako hezkuntza-sitemaren gaur egungo beharrak eta erronka nagusiak.

• IKASTETXEEN KUDEAKETA.

- Hezkuntza-administrazioen (tokikoen, Estatukoen…) erantzukizuna: Helburuak finkatu eta ebaluatu egiten ditu? Zer prozedura erabilta?

- Zer baliabide jartzen ditu administrazioak eta zer irizpide eta prozedura erabiltzen ditu? Nork ordaintzen ditu nominak eta zer prozedura erabiltzen ditu?

- Ikastetxeek beren aurrekontuak eta finantzatzeko baliabide autonomo gehigarriak dituzte beren ekimeneko esperientziak eta proiektuak garatzeko eta ebaluatzeko? Nola lortzen dituzte?

- Zuzendaritza: Zuzendaria eta Zuzendaritza Taldea. Erantzukizunak eta ikastetxeak kudeatzeko erabil daitezkeen baliabideak. Zuzendaritzan sartzea, zuzendaritzaren jarduera-eremua eta jardueraren ebaluazioa.

- Familiekiko harremana eta inguruneko beste interes-talde batzuekiko harremana: tokiko agintariak. Fundazioak, askotariko elkarteak…

- Ikastetxeetan kalitatea kudeatzeko sistemak dituzte eta erabiltzen dira.

• IRAKASLEAK: PRESTAKUNTZA, IRAKASLE-FUNTZION SARTZEA ETA JARDUERA EREMUA.

- Prestakuntza. Irakasle-funtzioan sartzeko eskakizunak eta prozedurak hainbat etapatan. (Interesgarria izango litzateke Finlandian izandako

54

Erkide-Irakaskuntza

bileraren antzeko bat izatea irakasleak prestatzeko fakultate bateko dekanoren edo arduradunen batekin)

- Kanadako gizartearen hezkuntza-erronka berriei eta ikasleen etorkizunari hobeto erantzuteko, etapa desberdinetako irakasleen profilari eta formulazioari buruzko eduki berriak diseinatzen ari dira? Behar nagusiak eta ekintza-ildo aurreratuak.

- Irakasle-funtzioan sartzea.

- Beren jarduerari eta ikastetxeen ebaluaziori eta kudeaketari loturiko erantzukizunak.

- Lan- eta ordainsari-eremua. Irakasle-karrera.

- Irakasleek beren jarduerari buruz duten ikuspegia. Itxaropen nagusiak. Eskakizun eta kexa nagusiak. Irakasle-karrera. Irakasleak etengabe eguneratzeko eta prestatzeko prozedurak. Irakaslearen jarduera ebaluatzeko prozedurak.

- Irakasleen erantzukizunei eta jarduerari buruz hezkuntza-sistemako arduradunek, familiarrek eta interes-taldeek duten ikuspegia.

• IKASTETXE ESANgURATSU jAKIN BATZUK BISITATZEAN EZAgUTU AhAL IZANgO DIREN INTERES BEREZIKO ATALAK:

- Lanbide-heziketako erreferentzia berritzaileak, enpresekin duten harremanagatik eta lehen munduko gizarte aurreratuen gizarte-behar berriei edo hazten ari diren sektoreen behar berriei erantzuteagatik. Baita metodologiagatik eta/edo garaturiko baliabide berritzaileengatik ere.

- Haur-hezkuntza eta eskolaurrea.

- Aniztasunaren tratamendua:

o Interesgarriak izan daitezke Holandan bizitako “Lab”en antzeko esperientziak. Horiek New Yorketik (AEBtik) inportatu dituzte duela gutxi.

o Supergaituen tratamendua. Gogoratu Holandan hasi berri duten esperientzia, baita AEBko erreferentziak ere.

o IKTen aplikazio nabarmenak, ebaluatuak eta integratuak, hainbat etapatan eta arlotan, baita hezkuntzako eta antolakuntzako beste baliabide batzuenak ere.

o Elebitasun- eta eleaniztasun-esperientziak.

o Kanadako sistemako beste praktika aurreratu eta adierazgarri batzuk.

o … eta egin ahal duzuen ekarpen oro …

55


ERKIDE - Irakaskuntza

KANADAAPUNTE KOADERNOA Egileak: Jesús Bilbao, Mari Mar Carreño, Janire Carreras, Nekane...

Documents

Transcript of KANADAAPUNTE KOADERNOA Egileak: Jesús Bilbao, Mari Mar Carreño, Janire Carreras, Nekane...