ASTO LASTER BERRIA Ehizlariak eta ekologistak (Südür ... · Hau egiazko antzerkia zen, erran nahi...

38
ASTO LASTER BERRIA Ehizlariak eta ekologistak (Südür gorriak eta üzkü berdeak) Txomin Peillen ERAKUSTE/PRÉSENTATION Zer ziren asto lasterrak / (Qu’étaient les asto laster?) Lehenago beste txostakarik ez zelarik gazteek alargüner eta beste senar emazte zonbaiter zintzarrotsak egiten zeitzen: sonia phaka artino, gai oroz zintzarri, bertz, hüstü, türüt eta oihuz jenteak iratzarririk ezarten. Prefosta ülünpean tiro baten ez biltzeko etxetarik hürrünxka egoiten ziren. Gero jenteak ez baziren zeditzen egünaz, astolasterra egiten. Hau egiazko antzerkia zen, erran nahi beita pastoralaren gisa egünaz emanik –eta zonbait aldiz pastoral baten erditan– berset, dantza eta khantore- kin. Ordian, ez zen aski herots egitea, senaremazte horien bizio bat edo ko- media batez ezkibatzen zen: batean emazteak senharra joiten, bestean senarra edale handi, bestean neskatila bat gizon oroekin haur egiten züana. Pentsa zer pena zen holako baten jesaitea eta zonbait «khantoreak eginik» kartieletik joaiten ziren. Zonbait aldiz ogenik gabeak ere hunkirik ziren. Ger- la ondoan 1950. urteetan zintzarrots egitea ützi bazen, astolasterrak lehenago- tik, justiziak eta hede xuriek debetatzen zütielako galdü ziren. Pastoral zaha- rretan ezpazen Euskal Herriko egunorozko bizitzea aipatzen, astolasterretan bai eta frantsesez ere idatzirik edireiten ez diren lehenagoko berriak heetan jakiten ahal dütügü. Zer diren oraiko asto lasterrak Ezkünüke nahi moda zaharreko historia laidogarri itsusi batekin ihor ere minberatü eta hortako Joanes Casenave Harigilek abiatü bidetik asto laster moda berrikoa eman nahi günüke. Jones Casenavek badü Frantziako Iraültza izeneko bat ezkiribatürik, hor kontatzen deikü, erri eginaraziz frantses errebo- luzione horrez Eüskal Herrian agitü afera errigei zonbait. Maleruski eztü

Transcript of ASTO LASTER BERRIA Ehizlariak eta ekologistak (Südür ... · Hau egiazko antzerkia zen, erran nahi...

  • ASTO LASTER BERRIAEhizlariak eta ekologistak

    (Südür gorriak eta üzkü berdeak)

    Txomin Peillen

    ERAKUSTE/PRÉSENTATION

    Zer ziren asto lasterrak / (Qu’étaient les asto laster?)

    Lehenago beste txostakarik ez zelarik gazteek alargüner eta beste senar emazte zonbaiter zin tzarro tsak egiten zei tzen: sonia phaka artino, gai oroz zin tzarri, ber tz, hüstü, türüt eta oihuz jenteak ira tzarririk ezarten. Prefosta ülünpean tiro baten ez bil tzeko e txetarik hürrünxka egoiten ziren. Gero jenteak ez baziren zedi tzen egünaz, astolasterra egiten.

    Hau egiazko an tzerkia zen, erran nahi beita pastoralaren gisa egünaz emanik –eta zonbait aldiz pastoral baten erditan– berset, dan tza eta khantore-kin. Ordian, ez zen aski hero ts egitea, senaremazte horien bizio bat edo ko-media batez ezkiba tzen zen: batean emazteak senharra joiten, bestean senarra edale handi, bestean neskatila bat gizon oroekin haur egiten züana.

    Pen tsa zer pena zen holako baten jesaitea eta zonbait «khantoreak eginik» kartieletik joaiten ziren. Zonbait aldiz ogenik gabeak ere hunkirik ziren. Ger-la ondoan 1950. urteetan zin tzarro ts egitea ü tzi bazen, astolasterrak lehenago-tik, justiziak eta hede xuriek debetatzen zütielako galdü ziren. Pastoral zaha-rretan ezpazen Euskal Herriko egunorozko bizi tzea aipa tzen, astolasterretan bai eta fran tsesez ere ida tzirik edireiten ez diren lehenagoko berriak heetan jakiten ahal dütügü.

    Zer diren oraiko asto lasterrak

    Ezkünüke nahi moda zaharreko historia laidogarri i tsusi batekin ihor ere minberatü eta hortako Joanes Casenave Harigilek abiatü bidetik asto laster moda berrikoa eman nahi günüke. Jones Casenavek badü Fran tziako Iraül tza izeneko bat ezkiribatürik, hor konta tzen deikü, erri eginaraziz fran tses errebo-luzione horrez Eüskal Herrian agitü afera errigei zonbait. Maleruski eztü

  • 346 EUSKERA – LIII, 2008, 2

    emanarazi ahal izan 1999.an berrehüngerren urtebürü hartan politika estakürü zonbaiten gatik jokülariak ez pei tziren libre izan emaiteko.

    Arauz, asto laster hunek eztü süberte gaixto bardina ezagütüko edo bes-telan, nahiz fran tzimantek gaiza gogorragoak eta i tsusiagoak idazten, dutien ezkünüke eüskaldünek lege zonbaitez, politikero zonbaitez erri egiteko züze-nik. Eztügü behin ere ager tzen diren jente horien e txeko bizi tza aipatüko. Ihizlari bürü beroen arteko aharrak eta ekologista üzkü berdeekin dütien par-tidez erri egin dezagün ihor ere gai tzitü gabe.

    * * *

    En bref

    Nous rappelons que jusqu’aux années 50 des charivaris nocturnes les zintzarro ts étaient donnés à proximité des maisons par des jeunes qui voulaient se faire payer un bal par des veufs, des remariés ou des concubins pour les empêcher de bien dormir. Si les personnes ne cédaient pas, de jour, on donnait une repré-sentation théatrale de farse, l’astolaster, qui cette fois allait plus loin et dénoncait un travers du couple victime repéré par les jeunes. le texte en vers et en chansons joué comme une pastorale avait des thèmes variés le mari ivrogne, la femme qui bat son mari, la fille qui couche avec tous les hommes et récupére une ribambe-lle d’enfan ts etc. Ces textes étaient parfois révélateurs de la vie en Soule au XVIII ème, XIXème et XXe siècle. Une douzaine ont été récupérés.

    Nous n’avons pas voulu reprendre ces procédés qui parfois étaient diffa-matoires et grossiers, nous n’avons retenu que le principe de cette farse et sa scénographie, guidé en celà par le précédent du Père Joanes Casenave Hari-gile, qui innova en écrivant une farse sur la Révolution Française qui hélas ne fut pas représenté en 1999 en partie pour des raisons politiques. Notre thème est moins ambitieux, plus général c’est celui des confli ts entre les écologistes et les chasseurs ainsi que le comportement de leurs élus. Aucune allusion à la vie privée de ces personnes n’apparaîtra dans ce texte. Espérons que cet asto laster trouvera grâce auprès de quelques acteurs souletins et que bien d’autres Basques en écriront.

    * * *

    Asto laster hunen emaiteko

    Taulata:

    1. Teatreala jelkitean, eskuineko oihal borta bluiaren leküan oihal berde bat ezar. Üzküberdeak hortik sar.

  • ASTO LASTER BERRIA - Txomin Peillen 347

    2. Erditan borta xuria, bena apez eta aingürien partez hortik jelk aboka-tüak eta debrü xarrak.

    3. Exkerreti jelkitean betiko borta gorria. Üzkü gorriak hortik sar.

    Arropak:

    Ekologista Üzküberdeak ahalaz bonet berdez eta arropa xurieki.

    Ihizlari Südürgorriak ahalaz bonet gorriz eta ihizeko arropekin.

    Nor, nun.

    Lehen jelkaldian (Satanak, Allande Ligi, Antton Kabaña)

    Bigerren jelkaldian (Ezkertiro, Antton Kabaña, Musde Maule, Allande Ligi)

    Hirurgerren jelkaldian (Tarrapata Hü ts, Esküintiro)

    Laurgerren jelkaldian (Esküintiro, Domingo, Satanak)

    Bosgerren jelkaldian (Kartuxa, Tarrapata Hü ts, Antton Kabaña)

    Seigerren jelkaldian (Ezkertiro, Esküintiro, Tarrapat Hü ts, Antton, Allande)

    Zazpigerren jelkaldian (Mamera, Voynet, Lalonda, Senjosé)

    Zor tzigerren jelkaldian (Brigitte, Allande Ligi, Ezkertiro)

    Bedera tzügerren jelkaldian (Muñuña, Pi tzi tzi, Antton, kosinersa ihizlariak oro)

    Hamargerren jelkaldian (Jüjü Stissia, Laberde, Latiro).

    Jokülariak (zazpi ürrüxa eta hameka ko txo)

    Südürgorriak (ihizlariak) Üzküberdeak Besteak

    Esküintiro? Mamera? Kozinersa?Domingo? Voynet? Jüjü Stissia?Kartuxa? Lalonda? Laberde?Tarrapata Hü ts? Brigitte? Latiro?Ezkertiro?Allande Ligi? Satanak: Bujideferre eta JakirakoSenjosé?

  • 348 EUSKERA – LIII, 2008, 2Le

    hen

    pere

    diki

    a / P

    rolo

    gue

    Egün

    hon

    dei

    ziel

    a B

    onjo

    ur à

    vou

    sX

    iber

    oko

    arne

    gate

    nak;

    So

    ulet

    ins

    enra

    gés;

    ziek

    ben

    o ar

    nega

    tago

    en

    vous

    ête

    s ve

    nus

    voir

    ikus

    tera

    jin

    zide

    nak.

    de

    plu

    s en

    ragé

    s qu

    e vo

    us.

    Ihau

    tiriz

    jin

    zaiz

    Pour

    Car

    nava

    l nou

    s so

    nt a

    rriv

    és

    debr

    üak

    hartü

    sal

    doak

    de

    s tro

    upes

    pos

    sédé

    es d

    u dé

    mon

    er

    aku t

    siko

    dei

    tzie

    nous

    vou

    s le

    s m

    ontre

    rons

    : ih

    izla

    ri et

    a ek

    olog

    oak.

    ce

    son

    t les

    cha

    sseu

    rs e

    t les

    éco

    los.

    Gib

    elek

    o ka

    bana

    tik

    De

    la c

    aban

    e de

    der

    rière

    ja

    i tsik

    o za

    izkü

    ürz

    okar

    iak,

    de

    scen

    dron

    t les

    cha

    sseu

    rs d

    e pa

    lom

    bes

    bai e

    ta h

    orko

    kar

    bepe

    tik

    et d

    u fo

    nd d

    e ce

    tte c

    aver

    ne v

    iend

    ront

    ba

    surd

    ekar

    i ehe

    lega

    tiak.

    le

    s ch

    asse

    urs

    de s

    angl

    iers

    ach

    arné

    s.

    Hee

    n be

    gist

    a tze

    ra ji

    nik

    Pour

    les

    surv

    eille

    r vi

    endr

    ont

    Ber

    de b

    iho t

    z go

    rria

    k le

    s ve

    r ts a

    u cœ

    ur r

    ouge

    ig

    orrik

    o dü

    tütie

    qu

    e le

    s ch

    asse

    urs

    enve

    rron

    t bi

    sita

    tzer

    a el

    horr

    iak.

    se

    pro

    men

    er d

    ans

    les

    épin

    es.

    Hor

    ra b

    ero,

    her

    roka

    n V

    oici

    en

    ligne

    tout

    bou

    illan

    t ür

    zoka

    ri O

    kerti

    ro,

    le p

    alom

    bier

    Tir

    De

    Trav

    ers

    bai e

    ta b

    asur

    deka

    ria

    et le

    cha

    sseu

    r de

    san

    glie

    r A

    mbr

    osi E

    zker

    tiro.

    A

    mbr

    oise

    Tir

    à G

    auch

    e.

    Mau

    leko

    Kar

    tuxa

    k C

    arto

    uche

    de

    Mau

    léon

    ba

    düke

    ber

    e eg

    iteko

    a au

    ra s

    on r

    ôle

    dan

    l’aff

    aire

    ka

    rtuxa

    hon

    ik s

    al tz

    en o

    te

    s’il

    vend

    de

    bonn

    es c

    arto

    uche

    s de

    iene

    z la

    ster

    jaki

    teko

    a.

    Nou

    s le

    sau

    rons

    rap

    idem

    ent.

    Beg

    les

    hirit

    ik M

    amer

    a D

    e la

    vill

    e de

    Bèg

    les

    Mam

    ère

    Ber

    deen

    pre

    side

    nt b

    ehar

    ra

    néce

    ssai

    re p

    rési

    dent

    des

    Ver

    ts

  • ASTO LASTER BERRIA - Txomin Peillen 349ez

    ta lo

    tsa

    izan

    en

    n’au

    ra p

    as p

    eur

    pizt

    ürik

    ere

    aha

    rra.

    m

    ême

    en a

    llum

    ant l

    a ba

    garr

    e.

    Paris

    erik

    err

    anen

    dei

    De

    Paris

    nou

    s di

    ra

    üzkü

    ber

    deko

    and

    reak

    la

    dam

    e au

    cul

    ver

    t zo

    in b

    ehar

    dei

    zkün

    sal

    batü

    ce

    qu’

    il fa

    udra

    sau

    ver

    Gor

    riak

    ala

    berd

    eak.

    le

    s R

    ouge

    s ou

    les

    Ver

    ts.

    Labr

    it La

    lond

    ek b

    ere

    txan

    paz

    Le L

    abrit

    Lal

    onde

    de

    ses

    aboi

    emen

    ts

    ihiz

    ia o

    hiltü

    ko

    éloi

    gner

    a le

    gib

    ier

    eta

    asto

    bat

    en g

    aine

    tik

    et m

    onté

    sur

    un

    âne

    erri

    kark

    azaz

    arik

    o.

    se m

    ettra

    à r

    igol

    er.

    Ihiz

    erik

    ezt

    a ze

    rra t

    zen

    Une

    cha

    sse

    ne s

    e fe

    rme

    pas

    nun

    ezte

    n A

    kaba

    illos

    a sa

    ns le

    rep

    as d

    ’Aka

    baill

    osa

    Xilo

    mai

    teko

    ost

    atüa

    n A

    l’au

    berg

    e C

    hilo

    mai

    te

    date

    apa

    idü

    kürio

    sa.

    un r

    epas

    cur

    ieux

    se

    donn

    era.

    Ikus

    iko

    dütü

    tzie

    V

    ous

    verr

    ez le

    gib

    ier

    ihiz

    e ta

    kab

    alea

    k et

    les

    anim

    aux

    dom

    estiq

    ues

    Bak

    o txa

    min

    tzat

    üko

    da

    sans

    oub

    lier

    les

    Ver

    ts

    aha t

    ze g

    abe

    berd

    eak.

    s’

    expr

    imer

    dan

    s le

    urs

    pato

    is.

    Ora

    i en t

    zün

    e tza

    tzie

    M

    aint

    enan

    t éco

    uter

    ih

    akin

    aren

    tiro

    ak

    les

    tirs

    de l’

    ironi

    e ez

    peitü

    tü e

    hoko

    ez

    car

    ils n

    e tu

    eron

    t ni

    ihiz

    lari,

    ez

    ekol

    oak.

    C

    hass

    eurs

    , ni é

    colo

    s.

    (Bi s

    atan

    ak j

    alki

    eta

    dan

    tza)

    (Buj

    idef

    erre

    ) Bu

    jidef

    erre

    Eüsk

    al H

    erri

    zoko

    hor

    tan

    Dan

    s ce

    coi

    n de

    Pay

    s B

    asqu

    e je

    ntea

    k be

    ti ix

    ilik

    Les

    habi

    tan t

    s so

    nt s

    ilenc

    ieux

  • 350 EUSKERA – LIII, 2008, 2Ja

    kira

    ko b

    azte

    rrak

    oro

    Ja

    kira

    ko n

    ous

    devo

    ns p

    arto

    ut

    jarr

    iko

    tiagü

    nah

    asiri

    k.

    les

    met

    tre d

    ans

    la p

    agai

    lle.

    Kaz

    etek

    ezt

    ie o

    raik

    oz

    Les

    jour

    naux

    en

    ce m

    omen

    t de

    use

    kont

    a tze

    korik

    n’

    ont r

    ien

    à ra

    cont

    er

    gü g

    irela

    med

    io

    grâc

    e à

    nous

    ils

    auro

    nt

    izan

    en d

    ie e

    rrai

    teko

    rik.

    de q

    uoi é

    pilo

    guer

    .

    (Jak

    irak

    o)

    Jaki

    rako

    Bul

    jifer

    arr

    azut

    an h

    iz

    Bul

    jifer

    tu a

    s ra

    ison

    ka

    rtiel

    hau

    ixile

    gi d

    ük

    ce c

    oin

    es tr

    op s

    ilenc

    ieux

    he

    rri h

    unen

    nah

    aste

    ko

    pour

    met

    tre le

    dés

    ordr

    e en

    ce

    pays

    ed

    irene

    n di

    at d

    es tr

    ous

    du c

    ...

    nous

    trou

    vero

    ns b

    ien

    des

    tru d

    u c.

    ..

    Ihiz

    lari

    arne

    gata

    k Le

    s ch

    asse

    urs

    enra

    gés

    ekol

    ogis

    ta g

    ogor

    reki

    n av

    ec le

    s éc

    olog

    iste

    s en

    durc

    is

    hona

    t eka

    rrik

    o tia

    nous

    allo

    ns le

    ur im

    porte

    r ah

    arra

    gei e

    lkar

    reki

    n.

    pour

    qu’

    ils s

    e di

    sput

    ent e

    nsem

    ble.

    I. Le

    hen

    jelk

    aldi

    a: ü

    rzok

    aria

    k / I

    . Pre

    miè

    re s

    cène

    : le

    s ch

    asse

    urs

    de p

    alom

    bes

    (Jal

    ki A

    lland

    e et

    a A

    nton

    Kab

    aña)

    A

    rnau

    d Li

    cq e

    t A

    ntoi

    ne K

    abañ

    a so

    rten

    t (A

    ntto

    n ar

    ma

    bizk

    arre

    an)

    Ant

    oine

    l’ar

    me

    à l’é

    paul

    e

    (Alla

    nde

    Ligi

    min

    tza)

    A

    rnau

    d Li

    cq p

    arle

    Agu

    r et

    a no

    rat h

    oa,

    Salu

    t et o

    ù va

    s-tu

    , A

    ntto

    n ih

    izla

    ri ha

    ndia

    , A

    ntoi

    ne le

    gra

    nd c

    hass

    eur,

    hain

    goi

    ztia

    r ar

    mat

    ia,

    si m

    atin

    al e

    t arm

    é,

    ala

    ohea

    k ha

    i urth

    iki?

    ou

    bie

    n le

    lit t

    ’as

    jeté

    bas

    ?

  • ASTO LASTER BERRIA - Txomin Peillen 351(A

    ntto

    n)

    Ant

    oine

    Egün

    oroz

    bez

    ala

    Com

    me

    tous

    les

    jour

    s ba

    noa

    ni ih

    izer

    a je

    vai

    s à

    la c

    hass

    e ho

    rtako

    bei

    tüt a

    rma

    hau

    c’es

    t pou

    r ce

    la q

    ue j’

    ai

    aspa

    ldia

    n er

    osia

    . de

    puis

    long

    tem

    ps a

    chet

    é ce

    tte a

    rme.

    (Alla

    nde)

    A

    rnau

    d

    Bad

    akik

    a e t

    zi d

    ela

    Sais

    -tu q

    ue c

    ’est

    apr

    ès d

    emai

    n ih

    izea

    ren

    zaba

    l tzea

    l’o

    uver

    ture

    de

    la c

    hass

    e le

    hena

    go e

    ztel

    a lib

    re

    qu’a

    vant

    ce

    jour

    il n

    ’est

    pas

    libr

    e ih

    izen

    ari t

    zea.

    de

    pra

    tique

    r la

    cha

    sse.

    (Ant

    ton

    min

    tza

    erri

    z)

    Ant

    oine

    par

    le e

    n ri

    ant

    Egün

    dia

    t jak

    iten

    Auj

    ourd

    ’hui

    j’ap

    pren

    ds

    Ihiz

    ea z

    abal

    tzen

    del

    a.

    que

    la c

    hass

    e s’

    ouvr

    e.

    Enia

    sek

    ülan

    en t

    zün

    Je n

    ’ava

    is ja

    mai

    s co

    mpr

    is

    ihiz

    ea z

    erra

    tzen

    zel

    a.

    que

    la c

    hass

    e se

    fer

    mai

    t.

    (Alla

    nde)

    A

    rnau

    d

    Zerta

    ra h

    oa h

    ain

    goiz

    ik

    Pour

    quoi

    vas

    -tu s

    i mat

    inal

    ar

    razu

    ak e

    zin

    berh

    ez?

    je n

    e pe

    ux d

    émêl

    er te

    s ra

    ison

    s?

    Ora

    no e

    ztük

    urz

    orik

    age

    ri O

    n ne

    voi

    t pas

    enc

    ore

    de p

    alom

    bes

    orka

    tz b

    asur

    derik

    ere

    ez.

    ni

    che

    vreu

    il ni

    san

    glie

    r.

    (Ant

    ton

    min

    tza)

    A

    ntoi

    ne p

    arle

    Erre

    kont

    rü g

    aist

    o ba

    t Si

    une

    mau

    vais

    e re

    ncon

    tre

    egin

    ban

    eza

    ere

    je f

    aisa

    is a

    ussi

    ar

    ma

    hau

    har tz

    en d

    iat

    je te

    pre

    nds

    cette

    arm

    e bi

    dean

    zer

    hel

    ere

    . qu

    oiqu

    ’il m

    ’arr

    ive

    en c

    hem

    in.

  • 352 EUSKERA – LIII, 2008, 2(A

    lland

    e)

    Arn

    aud

    Igar

    an u

    rthea

    n ez

    tiagü

    L’

    an p

    assé

    nou

    s n’

    avon

    s pa

    s ha

    nbat

    ürz

    o ik

    husi

    , vu

    bea

    ucou

    p de

    pal

    ombe

    s be

    ste

    nonb

    aitik

    igai

    ten

    car

    elle

    s on

    t dû

    appr

    endr

    e be

    itie

    haie

    k ik

    hasi

    . à

    pass

    er p

    ar a

    illeu

    rs.

    (Ant

    ton)

    A

    rnau

    d

    Brig

    itte

    Bar

    dot ü

    rzon

    dol

    üz

    Brig

    itte

    Bar

    dot p

    laig

    nant

    les

    palo

    mbe

    s m

    ezü t

    zen

    ibilt

    en z

    iek

    va le

    s in

    form

    ant

    Xib

    eroa

    n ga

    inti

    igar

    an

    qu’à

    trav

    ers

    la S

    oule

    ka

    sü e

    maz

    ie z

    iek.

    ils

    évi

    tent

    de

    pass

    er.

    (Alla

    nde)

    A

    rnau

    d

    Nik

    bad

    akia

    t hor

    taz

    zerb

    ait

    Je s

    ais

    certa

    ine

    chos

    e à

    ce s

    ujet

    te

    leco

    men

    gatik

    del

    a qu

    e c’

    est l

    a fa

    ute

    des

    télé

    com

    s ür

    zoek

    ere

    ero

    si d

    ie

    car

    mêm

    e le

    s pa

    lom

    bes

    ont a

    chet

    é te

    lefo

    na p

    orta

    blea

    . Le

    télé

    phon

    e in

    supp

    orta

    ble.

    Tele

    fono

    mob

    il ho

    rrek

    in

    Ave

    c ce

    télé

    phon

    e m

    obile

    gi

    tie a

    isa

    khod

    i tzen

    le

    s pa

    lom

    bes

    nous

    em

    bobi

    nent

    el

    khar

    ri be

    rri e

    man

    ez

    elle

    s éc

    hang

    ent d

    es in

    form

    atio

    ns

    Eüsk

    al H

    errit

    ik b

    azte

    r tzen

    . po

    ur é

    vite

    r le

    Pay

    s ba

    sque

    .

    Sonü

    . Ihi

    zlar

    i bat

    eta

    nes

    ka b

    at s

    ar e

    ta k

    anta

    Urz

    o lü

    ma

    gris

    gaix

    oa

    Urz

    o lü

    ma

    gris

    gax

    ua

    Palo

    mbe

    au

    gris

    plu

    mag

    e ja

    kinz

    ak h

    ire b

    idea

    ap

    pren

    ds to

    n ch

    emin

  • ASTO LASTER BERRIA - Txomin Peillen 353Zi

    loka

    hor

    iek

    ü tzi

    rik e

    ta b

    araz

    ak h

    eben

    joai

    tea

    lais

    se c

    es r

    avin

    s et

    res

    te ic

    i M

    endi

    par

    ete

    polli

    t hun

    tan

    badü

    k hi

    re tz

    at le

    khia

    . su

    r ce

    tte jo

    lie p

    aroi

    de

    mon

    tagn

    e tu

    as

    ta p

    lace

    .

    Nah

    i nüz

    ü jo

    an e

    rditi

    k Je

    veu

    x al

    ler

    entre

    les

    deux

    ez

    tüke

    t hor

    nik

    lanj

    errik

    . je

    ne

    risqu

    erai

    rie

    n.

    Nah

    i bad

    üzü

    zük

    igor

    ri e t

    xera

    t zur

    e be

    rriri

    k Si

    vou

    s vo

    ulez

    env

    oyer

    che

    z vo

    us v

    os n

    ouve

    lles

    aidi

    an p

    haus

    atü

    gogo

    dit

    last

    er D

    onaz

    ahar

    retik

    . je

    pen

    se m

    e po

    ser

    en l’

    air

    à Sa

    int J

    ean

    le V

    ieux

    .

    Eztü

    k ik

    uste

    n ür

    zoa

    Ne

    vois

    -tu p

    as p

    alom

    be

    Oxk

    ax h

    andi

    ko le

    phoa

    . le

    col

    du

    gran

    d O

    squi

    ch.

    Han

    ko s

    aret

    an d

    ük ü

    tzik

    o ha

    rtürik

    hire

    bur

    ia

    Tu te

    lais

    sera

    s pr

    endr

    e là

    -bas

    dan

    s le

    s fil

    e ts

    Nah

    i bad

    ük h

    ortik

    ezk

    api j

    ozak

    ber

    hala

    zel

    ia.

    si tu

    veu

    x t’e

    n sa

    uver

    fon

    ce v

    ers

    le c

    iel.

    Han

    i tx e

    sker

    zur

    i jau

    na

    Mer

    ci b

    eauc

    oup

    Mon

    sieu

    r, ha

    r tzen

    dit

    zure

    err

    ana

    j’acc

    epte

    ce

    que

    vous

    dite

    s O

    xkax

    eko

    mak

    il xu

    riak

    Dup

    rat n

    ausi

    aren

    lana

    je

    lais

    sera

    i de

    côté

    les

    appe

    aux

    blan

    cs d

    u pa

    tron

    Dup

    rat

    U tz

    iko

    dütü

    t ero

    r tzer

    a et

    a jo

    anen

    niz

    ai tz

    ina.

    et

    je c

    ontin

    uera

    i à a

    ller

    de l’

    avan

    t.

    Urz

    oeta

    n ed

    erre

    na

    O!

    la p

    lus

    belle

    des

    pal

    ombe

    s Ji

    nko

    jaun

    ak h

    iz e

    gina

    , c’

    est D

    ieu

    qui t

    ’a c

    réé,

    m

    endi

    gor

    ak ig

    aran

    gab

    e em

    an’z

    ak h

    eben

    egü

    na

    avan

    t de

    fran

    chir

    les

    haut

    es m

    onta

    gnes

    pas

    se le

    jour

    ici

    Irat

    iko

    oiha

    nak

    eztik

    eni

    aren

    ezk

    ür h

    una.

    la

    for

    êt d

    ’Ira

    ti n’

    a pa

    s la

    bon

    ne f

    aîne

    de

    ma

    forê

    t.

    Ezku

    rrak

    ezt

    ü pa

    rerik

    La

    faî

    ne n

    ’a p

    as s

    on p

    arei

    l ez

    kürr

    a ba

    i mai

    te d

    ut n

    ik,

    je l’

    aim

    e bi

    en la

    faî

    ne,

    bena

    zur

    e ez

    kurr

    a ze

    r de

    n go

    goan

    dut

    irag

    anik

    m

    ais

    j’ai d

    ans

    l’esp

    rit q

    uel e

    st v

    otre

    faî

    ne

    botig

    etan

    sal

    dü tr

    ajea

    arm

    an d

    uzul

    a em

    anik

    . ce

    son

    t des

    plo

    mbs

    ach

    etés

    en

    bout

    ique

    et m

    is d

    ans

    votre

    arm

    e.

    Urz

    o tx

    ar m

    ehe

    pher

    dela

    Sa

    le p

    alom

    be m

    aigr

    e,

    bixt

    atik

    abi

    l ber

    hala

    . qu

    itte

    ma

    vue

    tout

    de

    suite

    . In

    dar

    hand

    iak

    ez u

    kene

    z ba

    hoa

    apha

    l aph

    ala

    Aya

    nt p

    eu d

    e fo

    rces

    tu t’

    en v

    as e

    n vo

    lant

    bas

    ag

    ian

    eztü

    k ig

    aran

    en b

    iziri

    k O

    xkax

    heg

    ala.

    sa

    ns d

    oute

    ne

    verr

    as-tu

    pas

    la p

    ente

    du

    col d

    ’Osq

    uich

    .

    Ixta

    ntia

    n ni

    n tza

    n ed

    er

    Il y

    a pe

    u j’é

    tais

    bel

    le

    khan

    biat

    u nu

    zu la

    ster

    , j’a

    i vite

    cha

    ngé,

  • 354 EUSKERA – LIII, 2008, 2ad

    ios

    bera

    z ja

    un a

    bila

    bi m

    ilaka

    zur

    i esk

    er

    adie

    u do

    nc a

    droi

    t mon

    sieu

    r de

    ux m

    ille

    fois

    mer

    ci

    ürzo

    heg

    al b

    aten

    jate

    ko b

    este

    gis

    az jo

    kha

    best

    er.

    si vo

    us v

    oulez

    man

    ger u

    ne a

    ile d

    e pa

    lom

    be a

    ttaqu

    ez-le

    s d’a

    utre

    man

    ière.

    (Jal

    ki O

    kert

    iro

    eta

    Ezke

    rtir

    o) /

    (Tir

    de

    Trav

    ers

    et T

    ir à

    Gau

    che

    sort

    ent)

    (Ezk

    ertir

    o m

    in tz

    a)

    Tir

    de T

    rave

    rs p

    arle

    Ezke

    rrea

    n ja

    rri h

    in tz

    an

    Tu é

    tais

    inst

    allé

    à g

    auch

    e er

    ran

    neia

    n be

    zala

    , et

    com

    me

    je te

    l’av

    ais

    dit,

    ezke

    rrek

    o ür

    zo h

    ari

    à la

    pal

    ombe

    de

    gauc

    he

    tirok

    atü

    beha

    r hi

    ala.

    tu

    dev

    ais

    tirer

    .

    Eta

    e’hi

    ana

    ikhu

    sten

    , Tu

    ne

    la v

    oyai

    s do

    nc p

    as.

    dobl

    atü

    ere

    ezpe

    itük,

    pu

    isqu

    e tu

    n’a

    pas

    dou

    blé

    ton

    tir,

    eskü

    in ü

    rzoa

    ezd

    euse

    tan

    ma

    palo

    mbe

    de

    droi

    te in

    utile

    men

    t ai

    dara

    zi b

    ader

    eikü

    k.

    tu l’

    as f

    aite

    env

    oler

    .

    (Oke

    rtir

    o m

    in tz

    a)

    Tir

    de T

    rave

    rs p

    arle

    Ord

    ü dü

    k hi

    k m

    in tz

    a tze

    ko

    Il es

    t bie

    n te

    mps

    que

    tu p

    arle

    s hü

    llan t

    zen

    zeni

    an ü

    rzoa

    : qu

    and

    la p

    alom

    be a

    ppro

    chai

    t: H

    orra

    tük!

    hor

    ra tü

    k Le

    s vo

    ilà!

    les

    voilà

    oi

    hüka

    ohi

    ltü h

    ian

    sald

    oa.

    en c

    riant

    tu a

    s fa

    it fu

    ire le

    vol

    .

    (Ezk

    ertir

    o)

    Tir

    à G

    auch

    e

    Hik

    dük

    a be

    har

    hi tz

    egi

    n Es

    t-ce

    à to

    i de

    parle

    r ix

    ilik

    egoi

    ten

    bahi

    z hi

    re

    mêm

    e si

    tu te

    tais

    be

    so je

    sto

    hand

    iz e

    ztük

    av

    ec te

    s gr

    ands

    ges

    tes

    de b

    ras

    paus

    a tze

    n ba

    kho t

    xik

    ere.

    il

    ne s

    ’en

    pose

    mêm

    e au

    cune

    .

    Abi

    l hor

    tik x

    oxok

    ara

    Va

    donc

    cha

    sser

    les

    « m

    erle

    s »

    hura

    k ez

    peiti

    ra h

    ain

    ohil

    car

    il ne

    son

    t pas

    si s

    auva

    ges

  • ASTO LASTER BERRIA - Txomin Peillen 355he

    ekin

    egi

    nen

    dük

    aisa

    av

    ec «

    eux»

    tu f

    eras

    hi

    re p

    ate

    eta

    ophi

    l. to

    n pâ

    té e

    t tes

    pet

    i ts p

    ains

    .

    (Oke

    rtir

    o)

    Tir

    de T

    rave

    rs

    Xox

    oez

    min

    tzo

    beih

    i tzai

    t Pu

    isqu

    e tu

    me

    parle

    s de

    « m

    erle

    s »

    e tza

    ik a

    ipa t

    zea

    kom

    eni

    il ne

    te c

    onvi

    ent d

    ’en

    parle

    r ez

    peih

    aie

    behi

    nere

    ca

    r l’o

    n ne

    t’as

    jam

    ais

    nesk

    atila

    kan

    ikhu

    si.

    vu c

    hass

    er le

    s je

    unes

    fill

    es.

    (Ezk

    ertir

    o)

    Tir

    à G

    auch

    e

    Ixil

    gitia

    n ar

    ren

    biak

    Ta

    ison

    s-no

    us to

    us le

    s de

    ux

    izte

    rbeg

    i kan

    pota

    rrak

    qu

    e le

    s ad

    vers

    aire

    s ét

    rang

    ers

    en tz

    ün e

    z di

    tzan

    heb

    entik

    n’

    ente

    nden

    t pas

    d’ic

    i gu

    re a

    rteko

    aha

    rrak

    . no

    s di

    sput

    es d

    e G

    asco

    ns.

    II. B

    iger

    ren

    jelk

    aldi

    a: a

    idek

    aria

    k et

    a ka

    baña

    kari

    ak

    II. D

    euxi

    ème

    scèn

    e: le

    s tir

    eurs

    au

    col,

    les

    tireu

    rs e

    n ca

    bane

    (Ezk

    ertir

    o)

    Tir

    à ga

    uche

    Orh

    it nü

    k eg

    on n

    in tz

    ala

    Il m

    e so

    uvie

    nt q

    ue j’

    alla

    i B

    ezko

    ien

    igar

    an u

    rthia

    n l’a

    n pa

    ssé

    au c

    ol d

    e B

    ezko

    i ha

    nko

    ürzo

    aid

    ekar

    ien

    que

    les

    chas

    seur

    s au

    col

    ik

    uste

    n ib

    ili n

    ündi

    an.

    j’alla

    i vis

    iter.

    Bez

    koie

    n ag

    itü n

    iz h

    an

    Je m

    e su

    is tr

    ouvé

    à B

    ezko

    i ho

    gei t

    hira

    ri ba

    zian

    il

    y av

    ait v

    ingt

    cha

    sseu

    rs

    nola

    nahi

    ka ti

    ra tz

    en

    qui t

    iraie

    nt n

    ’impo

    rte c

    omm

    ent

    gerla

    üdü

    ri zü

    kian

    . on

    aur

    ait d

    it la

    gue

    rre.

  • 356 EUSKERA – LIII, 2008, 2(A

    ntto

    n K

    abañ

    a m

    in tz

    a)

    Ant

    oine

    de

    la C

    aban

    e pa

    rle

    Hor

    txe

    düzi

    e ai

    deka

    ri V

    oici

    des

    tire

    urs

    au v

    ol

    sald

    o ba

    ten

    bürü

    zagi

    , d’

    une

    équi

    pe le

    pat

    ron,

    ez

    peita

    izar

    ede

    rra

    ce n

    ’est

    pas

    une

    éto

    ile

    bena

    erd

    i arg

    izag

    i. to

    ut a

    u pl

    us u

    ne d

    emi-l

    une.

    Heg

    aztie

    r be

    har

    dela

    Pr

    étex

    tant

    qu’

    il fa

    ut a

    ux o

    isea

    ux

    thira

    tü a

    i tzin

    eala

    . tir

    er à

    l’av

    ant d

    u vo

    l Ü

    rzoa

    k he

    ltü b

    eno

    lehe

    n av

    ant q

    ue le

    s pa

    lom

    bes

    n’ar

    riven

    t m

    anha

    tzen

    bei

    tü ti

    roa.

    il

    leur

    com

    man

    de le

    tir.

    Hüj

    en ü

    rzo

    hürr

    ün tz

    eko

    A H

    uje

    pour

    élo

    igne

    r le

    ram

    iers

    Ez

    tügü

    khü

    so b

    ehar

    rik,

    nul b

    esoi

    n d’

    épou

    vant

    ail,

    aide

    karie

    k be

    itütie

    ca

    r le

    s tir

    eurs

    au

    vol

    ai tz

    inet

    ik th

    iratü

    rik.

    leur

    tire

    nt à

    l’av

    ant.

    (Ezk

    ertir

    o)

    Tir

    à G

    auch

    e

    Hor

    ien

    ondo

    an e

    ztia

    Près

    d’e

    ux n

    ous

    ne ti

    rons

    ür

    zo b

    at e

    re th

    ira tz

    en

    pas

    une

    seul

    e pa

    lom

    be

    bena

    beh

    arria

    k ha

    u tse

    rik

    mai

    s le

    s or

    eille

    s ca

    ssée

    s ge

    rla h

    orre

    z de

    beia

    tzen

    . no

    us n

    ous

    lass

    ons

    de c

    ette

    gue

    rre.

    Kab

    añet

    an b

    eitü

    tügü

    D

    ans

    les

    caba

    nes

    nous

    ne

    tiron

    s pa

    usat

    ü bi

    ürz

    o th

    ira tz

    en

    que

    deux

    pal

    ombe

    s po

    sées

    ez

    tütü

    gü a

    uher

    reta

    n va

    inem

    ent n

    ous

    ne le

    s cr

    iblo

    ns

    plom

    ü ez

    deus

    ez b

    etha

    tzen

    . de

    plo

    mbs

    inut

    iles.

    Ald

    iz a

    idek

    ari s

    osdü

    n ho

    riek

    Tand

    is q

    ue le

    s ric

    hes

    tireu

    rs a

    u vo

    l ho

    gei d

    irela

    rik ti

    roka

    n qu

    and

    ils s

    ont v

    ingt

    à ti

    rer

    ürzo

    han

    i tx d

    erei

    kie

    à ch

    aque

    tir

    ils n

    ous

    bles

    sent

    ko

    lpa t

    zen

    tiro

    aldi

    kan.

    be

    auco

    up d

    e pa

    lom

    bes.

  • ASTO LASTER BERRIA - Txomin Peillen 357(M

    usde

    Mau

    leko

    Aid

    ekar

    ia)

    Mon

    sieur

    de

    Mau

    léon

    du

    Col

    Que

    dite

    s-vo

    us m

    écha

    nt b

    onho

    mm

    e Ze

    r di

    ozü

    gizo

    n tz

    arra

    je

    pen

    se q

    ue v

    ous

    parle

    z de

    nou

    s us

    te d

    it gü

    taz

    min

    tza t

    zen

    zire

    la

    c’es

    t à v

    ous

    que

    nous

    pay

    ons

    cher

    zi

    er d

    eizi

    egü

    kario

    pak

    a tze

    n le

    dro

    it d’

    pouv

    oir

    chas

    ser

    chez

    vou

    s. zi

    enet

    an ih

    izen

    ari t

    zea.

    (Ezk

    ertir

    o)

    Tir

    à G

    auch

    e

    Nik

    err

    ana

    en tz

    ün e

    ta

    M’a

    yant

    ent

    endu

    en

    tele

    gatü

    bei

    tüzü

    vo

    us m

    ’ave

    z co

    mpr

    is

    ihiz

    ea d

    üzie

    la a

    kaba

    tü.

    que

    vous

    ave

    z dé

    truit

    la c

    hass

    e ai

    tortü

    beh

    ar d

    eikü

    zü.

    vous

    dev

    ez n

    ous

    avou

    er.

    (Alla

    nde

    Ligi

    ) A

    rnau

    d de

    Lic

    q

    Düa

    la b

    erro

    gei b

    at u

    rte

    Il y

    a qu

    aran

    te a

    ns

    baze

    la o

    rota

    n ür

    zo,

    il y

    avai

    t par

    tout

    des

    pal

    ombe

    s or

    aiko

    men

    tian

    beno

    di

    x fo

    is p

    lus

    enco

    re

    ham

    ar a

    ldiz

    hab

    oro.

    Q

    ue d

    ans

    notre

    siè

    cle.

    Lehe

    n ba

    zen

    ehün

    ürz

    o A

    utre

    fois

    il y

    ava

    it ce

    nt p

    alom

    bes

    eta

    ham

    ar b

    at ti

    rari

    et u

    ne d

    izai

    ne d

    e ch

    asse

    urs

    orai

    ald

    iz h

    amar

    ürz

    o m

    aint

    enan

    t dix

    pal

    ombe

    s et

    a eh

    ün ih

    izla

    ri.

    et u

    ne c

    enta

    ine

    de c

    hass

    eurs

    .

    (Den

    ak e

    rret

    ira,

    son

    ü) /

    (Tou

    s so

    rten

    t, m

    usiq

    ue)

    (Kha

    ntor

    e) (

    lau

    kant

    ari)

    Ürz

    o lü

    ma

    gris

    gai

    xoa

    Pauv

    re p

    alom

    be a

    u gr

    is p

    lum

    age

    hire

    bid

    ajea

    n ba

    hoa

    tu t’

    éloi

    gnes

    en

    ton

    voya

    ge

    Ger

    tha t

    zen

    baza

    ik M

    usde

    Sar

    ri, ja

    un a

    petit

    ü ho

    n hu

    ra

    Si tu

    ren

    cont

    res

    Mon

    sieu

    r de

    Sar

    ri be

    giz

    ikus

    ten

    bald

    in b

    ahai

    Phe

    tiriñ

    ala

    baho

    a.

    s’il

    te v

    ois

    tu ir

    as to

    ut d

    roit

    à B

    eyris

    .

  • 358 EUSKERA – LIII, 2008, 2Ü

    rzo

    gaix

    oak

    apal

    ki

    La p

    auvr

    e pa

    lom

    be h

    umbl

    emen

    t di

    ozü

    Mus

    de S

    arrir

    i di

    t qu’

    à M

    onsi

    eur

    de S

    arri

    egün

    dano

    ezt

    erei

    ola

    ogen

    ik e

    gin

    jaun

    har

    i el

    le n

    e lu

    i a ja

    mai

    s fa

    it de

    tort

    ü tzi

    dez

    an ig

    arai

    tera

    üsa

    tü d

    üan

    bide

    ti.

    qu’il

    la la

    isse

    pas

    ser

    par

    sa v

    oie

    habi

    tuel

    le.

    Jaun

    a zo

    aza

    e txe

    ra

    Mon

    sieu

    r re

    tour

    nez

    chez

    vou

    s M

    aule

    rik P

    hetir

    iñal

    a de

    Mau

    léon

    à B

    eyris

    tx

    ori e

    ta b

    ilaga

    rro

    gize

    n zo

    nbai

    ten

    jate

    ra

    man

    ger

    quel

    ques

    pas

    sere

    aux

    et g

    rives

    gra

    s ür

    zo h

    egal

    azk

    artto

    hor

    ik e

    ztira

    zur

    e pl

    ater

    a.

    ces

    palo

    mbe

    s au

    x du

    res

    aile

    s ne

    son

    t pas

    vot

    re m

    e ts.

    Sata

    nak

    Bujid

    efer

    re

    Lan

    eder

    ra e

    gin

    Il a

    fait

    un b

    eau

    trava

    il ife

    rnük

    o na

    usia

    k le

    maî

    tre d

    e l’e

    nfer

    ik

    uste

    n ‘tu

    k ür

    zoka

    riak

    nous

    avo

    ns v

    u le

    s ch

    asse

    urs

    de p

    alom

    bes

    gük

    on ts

    a na

    hasi

    ak.

    bien

    bro

    uillé

    s en

    tre e

    ux.

    Bas

    urde

    kari

    horie

    n D

    e ce

    s ch

    asse

    urs

    de s

    angl

    ier

    aldi

    a jit

    en b

    eita

    vo

    ici q

    ue v

    ient

    le to

    ur

    heen

    arte

    an p

    i tz d

    ezag

    ün

    allu

    mon

    s do

    nc e

    ntre

    eux

    ah

    arra

    eta

    des

    pita

    . di

    sput

    es e

    t dép

    it.

    III.

    Jelk

    aldi

    a: b

    asur

    deka

    riak

    / II

    I. Tr

    oisiè

    me

    scèn

    e: le

    s ch

    asse

    urs

    de s

    angl

    iers

    (Jal

    ki T

    arra

    pata

    hü t

    s et

    a es

    küin

    tiro)

    So

    rten

    t Pu

    r V

    acar

    me

    et T

    ir à

    dro

    ite

    (Esk

    uint

    iro

    min

    tza)

    Ti

    r à

    droi

    te p

    arle

    Ora

    i hor

    ra n

    i tzai

    zie

    Me

    voic

    i dev

    ant v

    ous

    ihiz

    orak

    gal

    dürik

    , ay

    ant é

    garé

    s le

    s ch

    iens

    , ho

    tero

    ez

    deus

    hor

    rek

    cet i

    ncap

    able

    de

    gard

    e-ch

    iens

    or

    ka tz

    etar

    a ü t

    zirik

    . le

    s a

    lais

    sés

    alle

    r au

    che

    vreu

    il.

  • ASTO LASTER BERRIA - Txomin Peillen 359B

    asur

    de p

    osta

    n ni

    n tza

    larik

    J’

    étai

    s po

    sté

    pour

    le s

    angl

    ier

    Tarr

    apat

    a H

    ü ts

    hasi

    zai

    quan

    d Pu

    r V

    acar

    me

    a co

    mm

    encé

    stül

    a tze

    n al

    ager

    a ga

    iem

    ent à

    siff

    lote

    r ba

    surd

    e ba

    t iku

    si b

    eitü

    . lo

    rsqu

    ’il a

    vu

    un s

    angl

    ier.

    (Age

    r Ta

    rrap

    ata

    Hü t

    s, tir

    o ba

    t gi

    bele

    an)

    Para

    ît Pu

    r V

    acar

    me

    et r

    eten

    tit u

    n pé

    tard

    en

    coul

    isse

    (Esk

    uint

    iro

    min

    tza)

    Ti

    r à

    droi

    te p

    arle

    Tarr

    apat

    a hü

    ts b

    ai d

    ela

    Oui

    Pur

    vac

    arm

    e es

    t bie

    n ta

    rrap

    ata

    eta

    hü ts

    egi

    le

    fais

    eur

    de v

    acar

    me

    et d

    e pu

    res

    râté

    es

    Azk

    en a

    ldia

    n ha

    si h

    in tz

    an

    La f

    ois

    dern

    ière

    tu c

    omm

    ença

    s pi

    pa tz

    en, h

    i, te

    lele

    . à

    fum

    er to

    i l’im

    béci

    le.

    (Tar

    rapa

    ta H

    ü ts

    min

    tza)

    Pu

    r V

    acar

    me

    parl

    e

    Eni h

    iza

    hola

    min

    tzo

    Est-c

    e à

    moi

    que

    tu p

    arle

    s ai

    nsi

    hi a

    halk

    egab

    eak

    edo

    toi l

    e sa

    ns v

    ergo

    gne

    uste

    z ze

    la b

    asur

    dea

    car

    toi l

    e pr

    enan

    t pou

    r un

    san

    glie

    r za

    kür

    bel tz

    a he

    itan

    eho.

    tu

    aba

    ttis

    mon

    chi

    en n

    oir.

    (Den

    ak e

    rret

    ira)

    (So

    nü M

    alür

    bat

    hel

    tü z

    aikü

    San

    ta G

    razi

    an)

    Mal

    ür b

    at a

    gitü

    zai

    kü B

    asab

    ürüa

    n U

    n m

    alhe

    ur e

    st a

    rriv

    é en

    Hau

    te-S

    oule

    eg

    iare

    n er

    raite

    ko S

    anta

    Gra

    zian

    à

    la v

    érité

    à S

    aint

    e En

    grâc

    e pr

    ima

    eder

    bat

    har

    tzak

    usi

    ki P

    usun

    pes

    alte

    an

    une

    belle

    hér

    itièr

    e m

    ordu

    e pa

    r l’o

    urs

    près

    de

    chez

    Pos

    som

    pes

    bena

    han

    i tx ir

    us iz

    an d

    a ja

    n ez

    tüan

    ean.

    m

    ais

    elle

    a e

    u bi

    en d

    e la

    cha

    nce

    de n

    e pa

    s êt

    re m

    angé

    e.

    O ts

    oa iz

    an b

    ali tz

    ara

    koitü

    a Si

    c’e

    ût é

    té le

    loup

    dév

    oreu

    r de

    cha

    ir ih

    ork

    aski

    zük

    ean

    hora

    ren

    haxi

    tzia

    il

    eut s

    uffi

    de f

    aire

    abo

    yer

    le c

    hien

    be

    na h

    ar tz

    ari n

    ola

    leite

    ke m

    entü

    ra e

    gite

    ra

    mai

    s qu

    i se

    risqu

    erai

    t con

    tre l’

    ours

    ze

    ren

    hura

    bei

    ta d

    ena

    mal

    izia

    . ca

    r il

    est p

    lein

    de

    mal

    ice.

  • 360 EUSKERA – LIII, 2008, 2Pr

    ima

    hand

    i har

    enta

    ko n

    ahig

    abea

    La

    con

    trarié

    té p

    our

    cette

    gra

    nde

    hérit

    ière

    eg

    in z

    erei

    onea

    n ha

    r tzak

    usi

    kia.

    lo

    rsqu

    e l’o

    urs

    lui f

    it «

    cette

    mor

    sure

    »

    Men

    türa

    z ko

    stak

    o zi

    ozü

    kolp

    e hu

    ra b

    izia

    Pe

    ut-ê

    tre c

    e co

    up lu

    i coû

    tera

    la v

    ie

    gang

    rena

    tzen

    ais

    a be

    ita h

    ar tz

    aren

    usi

    kia.

    ca

    r la

    mor

    sure

    d’o

    urs

    se g

    angr

    ène

    faci

    lem

    ent.

    Erra

    n M

    aide

    r be

    hadi

    ene

    err

    anar

    i M

    aide

    r éc

    oute

    mon

    pro

    pos

    «Pek

    o ei

    hera

    bor

    tha»

    zer

    ra e

    zan

    hobe

    ki,

    ferm

    e m

    ieux

    « la

    por

    te d

    u ba

    s de

    ton

    mou

    lin »

    ha

    r tz h

    andi

    hur

    a jit

    en b

    azai

    n, E

    hüja

    rre

    alde

    ti Si

    ce

    gran

    d ou

    rs te

    vie

    ns d

    u cô

    té d

    u ra

    vin

    d’Eh

    üjar

    re

    zepo

    hon

    bat

    hed

    a et

    a ha

    tzam

    an e

    zan

    zank

    hoti.

    te

    nds

    lui u

    n bo

    n pi

    ège

    et a

    ttrap

    e le

    par

    la p

    atte

    .

    Kun

    plitü

    dire

    nean

    hila

    bete

    ak,

    Lors

    que

    le te

    rme

    des

    moi

    s s’

    acco

    mpl

    ira.

    lau,

    bos

    t, se

    i zaz

    pi, z

    or tz

    i, be

    dera

    tzia

    k,

    quat

    re, c

    inq,

    six

    , sep

    t, hu

    it, n

    euf

    send

    otük

    o zi

    ozü

    prim

    ari d

    olor

    ea

    la d

    oule

    ur lu

    i pas

    sera

    et

    a ge

    ro k

    anta

    türe

    n H

    ar tz

    aren

    kan

    tore

    a.

    et a

    lors

    elle

    cha

    nter

    a le

    Cha

    nt d

    e l’O

    urs.

    IV. L

    aurg

    arre

    n je

    lkha

    ldia

    : do

    min

    go b

    asah

    ün tz

    ihiz

    lari

    eta

    Esk

    üint

    iro

    IV. Q

    uatr

    ièm

    e sc

    ène:

    dom

    ingo

    cha

    sseu

    r d’

    isard

    s et

    Tir

    à D

    roite

    Jalk

    i esk

    uint

    iro

    eta

    Dom

    ingo

    En

    tren

    t Ti

    r à

    droi

    te e

    t D

    omin

    go

    (Esk

    uint

    iro)

    Ti

    r à

    Dro

    ite

    Ihau

    tiriz

    bas

    ahün

    tza

    Pour

    Car

    nava

    l l’is

    ard

    e tzü

    nien

    a ja

    ten

    herr

    ian

    ne le

    man

    giez

    -vou

    s pa

    s au

    vill

    age

    ihiz

    ea z

    erra

    türik

    le

    s je

    unes

    tous

    réu

    nis

    gazt

    eek

    hork

    o os

    tatia

    n.

    mêm

    e pe

    ndan

    t la

    ferm

    etur

    e.

    (Dom

    ingo

    ) D

    omin

    go

    Bai

    ni n

    ündu

    zün

    ihiz

    lari

    Oui

    c’é

    tait

    moi

    le c

    hass

    eur

    Urth

    ’oro

    tan

    basa

    hün t

    zkar

    i qu

    i tou

    te l’

    anné

    e ch

    assa

    it l’i

    sard

    be

    na h

    orta

    ko b

    ehar

    diz

    ü iz

    an

    mai

    s po

    ur c

    ela

    il fa

    ut ê

    tre

    ibil t

    zale

    ta th

    irari.

    bo

    n m

    arch

    eur

    et b

    on ti

    reur

    .

  • ASTO LASTER BERRIA - Txomin Peillen 361G

    abe

    enun

    düzü

    n ü t

    zül tz

    en

    Je n

    e re

    vena

    is ja

    mai

    s br

    edou

    ille

    bena

    bat

    ek s

    alha

    türik

    m

    ais

    déno

    ncé

    par

    quel

    qu’u

    n je

    ndar

    mez

    izan

    nün

    düzü

    n je

    fus

    par

    les

    gend

    arm

    es

    i tsus

    ki ih

    arra

    usiri

    k.

    horr

    ible

    men

    t mal

    traîté

    .

    (Age

    r je

    ndar

    ma

    bürü

    bat

    ) A

    ppar

    aît

    un m

    asqu

    e de

    gen

    darm

    e

    (Dom

    ingo

    ber

    riz

    min

    tza)

    D

    omin

    go p

    arle

    à n

    ouve

    auEn

    izün

    deu

    se a

    ithor

    Je n

    ’avo

    uai r

    ien

    bena

    kas

    ü eg

    in n

    izün

    . m

    ais

    je f

    is a

    ttent

    ion

    Ger

    oztik

    Iha

    utiri

    tan

    depu

    is a

    u C

    arna

    val

    axur

    i lea

    l jan

    gin

    izün

    . no

    us m

    ange

    âmes

    un

    agne

    au lé

    gal.

    Orh

    it nü

    zü ik

    usiri

    k Il

    me

    souv

    ient

    d’a

    voir

    vu

    hiru

    tanh

    ogei

    ahü

    n tz

    sald

    oka

    soix

    ante

    isar

    d en

    trou

    peau

    es

    ki e

    gite

    n el

    hürr

    ian,

    fa

    isan

    t du

    ski d

    ans

    la n

    eige

    he

    er s

    o gü

    aho

    zaba

    lka.

    et

    nou

    s le

    s re

    gard

    ant b

    ouch

    e bé

    e.O

    rdia

    n ba

    t bai

    zik

    ezki

    nizü

    n A

    lors

    nou

    s n’

    avio

    ns tu

    é qu

    ’un

    seul

    eh

    o et

    a eg

    ün h

    arta

    n,

    et c

    e m

    ême

    jour

    , ba

    sahü

    n tz

    hila

    lagü

    nare

    n l’i

    sard

    mor

    t du

    dos

    bizk

    arre

    tik ja

    uz e

    ta jo

    an.

    d’un

    cam

    arad

    e sa

    uta

    et s

    ’éch

    appa

    .O

    rai e

    nüzü

    hab

    oro

    Dés

    orm

    ais

    je n

    e va

    is p

    lus

    ibilt

    en h

    ola

    bortü

    tan

    cour

    ir en

    hau

    te m

    onta

    gne

    eta

    hola

    ibilt

    en d

    enik

    et

    par

    mi l

    es je

    unes

    il n

    ’yen

    a p

    as

    ezta

    bat

    ere

    gazt

    eeta

    n.

    qui c

    hass

    ent a

    insi

    .N

    i arm

    a za

    harr

    ekila

    n M

    oi a

    vec

    ma

    viel

    le a

    rme

    nünd

    üzün

    ibilt

    en

    je c

    ircul

    ai.

    orai

    zon

    baite

    k ti t

    zie

    mai

    nten

    ant c

    erta

    ins

    achè

    tent

    te

    lesk

    opik

    oak

    eros

    ten.

    de

    s ar

    mes

    à lu

    nette

    s.G

    aüaz

    ere

    tira

    liro

    zie

    De

    nuit

    il pe

    uven

    t tire

    r la

    uzpa

    bost

    bal

    a al

    kar

    ondo

    z,

    quat

    re à

    cin

    q ba

    lles

    en r

    épét

    ition

    ,

  • 362 EUSKERA – LIII, 2008, 2be

    na h

    oine

    z ib

    iltek

    o m

    ais

    pour

    alle

    r à

    pied

    ez

    tira

    hun

    ahal

    oro

    z.

    il ne

    son

    t pas

    bie

    n ca

    pabl

    es.

    Segü

    r nü

    zü b

    adire

    la

    Je s

    uis

    sûr

    qu’il

    y a

    des

    isar

    ds

    joan

    nin

    tezü

    ikus

    tera

    j’i

    rais

    bie

    n le

    s vo

    ir ar

    mar

    ik g

    abe

    eram

    an n

    irozü

    sa

    ns a

    rmes

    j’em

    porte

    rais

    en

    ekin

    ene

    kam

    era.

    av

    ec m

    oi m

    a ca

    mér

    a.(S

    atan

    ak d

    an tz

    a)

    (Buj

    idef

    erre

    ) Bu

    jidef

    erre

    Hü t

    s eg

    iten

    düen

    ean

    Lors

    qu’il

    s on

    t des

    rat

    ées

    ogen

    a dü

    e ka

    rtuxa

    k le

    tort

    est à

    la c

    arto

    uche

    be

    na n

    ik u

    ste

    dütie

    la

    mai

    s je

    cro

    is b

    ien

    qu’il

    s on

    t ok

    er, b

    egik

    o es

    tüxa

    k.

    les

    enve

    lopp

    es d

    e l’o

    eil d

    e tra

    vers

    .

    (Jak

    irak

    o)

    Jaki

    rako

    Mau

    leko

    Kar

    tuxa

    jaun

    arek

    i Il

    faut

    que

    nou

    s le

    s fa

    ssio

    ns s

    e br

    ouill

    er

    Beh

    ar ti

    agü

    ahar

    rara

    zi

    avec

    Mon

    sieu

    r C

    arto

    uche

    de

    Mau

    léon

    ho

    la e

    n tzü

    nen

    dütie

    ai

    nsi o

    n le

    s en

    tend

    ra

    Zibe

    roa

    ta G

    araz

    in.

    en S

    oule

    et e

    n C

    ize.

    V. B

    osga

    rren

    jel

    khal

    dia:

    kar

    tuxa

    jau

    na e

    ta t

    erre

    ilka

    V. C

    inqu

    ièm

    e sc

    ène:

    mon

    sieur

    Car

    touc

    he e

    t le

    tir

    tra

    ditio

    nnel

    (Age

    r K

    artu

    xa e

    ta b

    asur

    deka

    riak

    , ürz

    okar

    iak)

    Pa

    raît

    Car

    touc

    he, l

    es c

    hass

    eurs

    de

    sang

    liers

    et

    de p

    alom

    bes

    (Tar

    rapa

    ta H

    ü ts

    min

    tza)

    Pu

    r V

    acar

    me

    parl

    eH

    or tx

    e be

    i tzira

    Kar

    tuxa

    Pu

    isqu

    e vo

    us v

    oilà

    Car

    touc

    he

    mau

    leta

    r et

    a ge

    zürti

    a de

    Mau

    léon

    le m

    ente

    ur

  • ASTO LASTER BERRIA - Txomin Peillen 363ez

    ta b

    ater

    e ar

    gia

    il n’

    est p

    as tr

    ès c

    lair

    gure

    kin

    egin

    trat

    ia.

    le c

    ontra

    t pas

    sé a

    vec

    nous

    .

    Alle

    gia

    hü ts

    ik g

    abe

    Vou

    s pr

    éten

    diez

    que

    san

    s râ

    tées

    iz

    anen

    zire

    la k

    artu

    xak,

    se

    raie

    nt v

    os c

    arto

    uche

    s ez

    teiz

    kie

    xebr

    otin

    ek

    mai

    s no

    s ch

    evro

    tines

    hu

    nki tz

    en b

    asa

    xerr

    iak.

    ne

    touc

    hent

    mêm

    e pa

    s le

    san

    glie

    r.

    (Kar

    tuxa

    min

    tza)

    C

    arto

    uche

    par

    le

    Nol

    a ar

    i zid

    e xe

    brot

    inez

    C

    omm

    ent a

    vec

    des

    chev

    rotin

    es

    ihiz

    e ha

    ndi e

    haite

    n!

    vous

    tuez

    le g

    ros

    gibi

    er!

    bala

    z de

    la e

    ho b

    ehar

    le

    s lo

    is v

    ous

    dise

    nt q

    u’av

    ec d

    es b

    alle

    s le

    geek

    dei

    zie

    erra

    iten.

    vo

    us d

    evez

    les

    tuer

    .

    (Ant

    ton

    Kab

    aña

    min

    tza)

    A

    ntoi

    ne K

    abañ

    a pa

    rle

    Eta

    ürzo

    kan

    traje

    ak

    Et a

    vec

    les

    ram

    iers

    les

    plom

    bs

    ga tz

    ez b

    alira

    bez

    ala

    sont

    com

    me

    s’ils

    éta

    ient

    de

    sel

    ürzo

    er d

    eie

    bero

    tzen

    lo

    rsqu

    ’ils

    les

    touc

    hent

    aux

    pal

    ombe

    s üz

    kia

    hunk

    i tzea

    la.

    ils le

    ur c

    hauf

    fent

    le d

    erriè

    re.

    (Kar

    tuxa

    ) C

    arto

    uche

    Jaun

    ak e

    z zi

    tiela

    kex

    a M

    essi

    eurs

    ne

    vous

    fâc

    hez

    pas

    ogen

    a nu

    rena

    den

    . de

    qui

    est

    la f

    aute

    . Ja

    kin

    deza

    gün

    goaz

    en

    Pour

    le s

    avoi

    r al

    lons

    ik

    uste

    ra b

    ai B

    en L

    aden

    . co

    nsul

    ter

    Ben

    Lad

    en.

    Tira

    ri hu

    nak

    zira

    dela

    Q

    ue v

    ous

    êtes

    bon

    s tir

    eurs

    er

    aku t

    si iz

    agüz

    ie;

    mon

    trez

    nous

    le d

    onc;

    er

    ran

    nahi

    bei

    ta z

    iek

    ce q

    ui v

    eut d

    ire q

    ue v

    ous

    terr

    eilk

    a ba

    t egi

    zie.

    or

    gani

    siez

    un

    tir tr

    aditi

    onne

    l.

  • 364 EUSKERA – LIII, 2008, 2(G

    ibel

    ean

    kart

    uxa

    fal ts

    üz t

    iroa

    k)

    En c

    oulis

    se t

    irs

    à bl

    anc

    Kha

    ntor

    ea g

    ibel

    etik

    : Et

    a tir

    o et

    a tir

    o Ti

    rons

    ! tir

    ons!

    eta

    tiro

    eta

    tiro

    Tiro

    ns!

    tiron

    s!

    ür

    zo g

    risar

    i su

    r la

    pla

    ombe

    gris

    e.

    et

    a tir

    o et

    a tir

    o Ti

    rons

    ! tir

    ons!

    eta

    tiro

    eta

    tiro

    Tiro

    ns!

    tiron

    s!

    ba

    surd

    e be

    l tzar

    i. su

    r le

    san

    glie

    r no

    ir!

    VI.

    jelk

    aldi

    a Ih

    ize

    ohoi

    na /

    VI.

    Le v

    oleu

    r de

    gib

    ier

    (Jal

    ki E

    zker

    tiro,

    Esk

    uint

    iro,

    Tar

    rapa

    ta h

    ü ts,

    Entr

    ent

    Tir

    à G

    auch

    e, T

    ir à

    dro

    ite, P

    ur v

    acar

    me,

    A

    ntto

    n, A

    lland

    e)

    Ant

    oine

    et

    Arn

    aud

    (Ezk

    ertir

    o)

    Tir

    à G

    auch

    e

    Nor

    düg

    ü ho

    r txe

    ikus

    i Q

    u’av

    ons

    nous

    vu

    par

    ici

    arm

    arik

    gab

    e ih

    izen

    ch

    assa

    nt s

    ans

    arm

    e he

    rrik

    o gu

    re a

    lexa

    ndro

    A

    lexa

    ndre

    de

    notre

    vill

    age

    ihiz

    e eb

    aste

    n ar

    i zen

    . oc

    cupé

    à v

    oler

    le g

    ibie

    r.

    (Esk

    uint

    iro)

    Ti

    r à

    Dro

    ite

    Bas

    urde

    a th

    iratü

    rik

    Aya

    nt ti

    ré u

    n sa

    nglie

    r ne

    kez

    ezka

    pi b

    ei tz

    eikü

    n qu

    i pén

    ible

    men

    t nou

    s éc

    happ

    a m

    endi

    ra g

    oiti

    joan

    zel

    a il

    nous

    con

    ta u

    n m

    enso

    nge

    gezü

    rra

    kont

    atü

    zeik

    ün.

    qu’il

    s’é

    tait

    dirig

    é ve

    rs la

    mon

    tagn

    e.

    Ben

    a A

    ntto

    n e t

    zen

    fida

    Mai

    s A

    ntoi

    ne s

    e m

    éfia

    et

    a al

    egia

    goi

    ti zo

    ala

    et f

    aisa

    nt s

    embl

    ant d

    e m

    onte

    r ha

    n txe

    oih

    an h

    orre

    n pe

    tik

    par

    dess

    ous

    ce b

    ois

    ü tzü

    li ib

    ar z

    olal

    a.

    reto

    urna

    ver

    s le

    fon

    d de

    la v

    allé

    e.

  • ASTO LASTER BERRIA - Txomin Peillen 365(A

    ntto

    n)

    Ant

    oine

    ikhu

    sirik

    ber

    hala

    Si

    tôt q

    u’il

    nous

    vit

    Ale

    xand

    ro ih

    esi j

    oan

    Ale

    xand

    re s

    ’enf

    uit

    basu

    rde

    hila

    ü tz

    irik

    ayan

    t lai

    ssé

    le s

    angl

    ier

    mor

    t ha

    in tx

    e bi

    de b

    azte

    rria

    n.

    là-b

    as m

    ême

    au b

    ord

    du c

    hem

    in.

    (Tar

    rapa

    ta H

    u ts

    oihü

    z)

    Pur

    Vac

    arm

    e cr

    iant

    Orh

    it hi

    za ig

    aran

    urth

    ean

    Te s

    ouvi

    ens-

    tu l’

    an p

    assé

    bi

    ore

    inhu

    me

    zütia

    n ag

    ertü

    de

    ux f

    aons

    ava

    ient

    app

    aru

    Ale

    xand

    ro ta

    sem

    eak

    Ale

    xand

    re e

    t son

    fils

    tx

    akür

    ka tz

    ez le

    hertü

    . le

    s ép

    uisè

    rent

    ave

    c le

    urs

    chie

    ns.

    E tzi

    an ih

    izea

    zab

    alik

    La

    cha

    sse

    n’ét

    ait p

    as o

    uver

    te

    eta

    aisa

    zie

    an e

    do

    et je

    cro

    is b

    ien

    que

    faci

    lem

    ent

    med

    aila

    rik iz

    an g

    abe

    sans

    avo

    ir au

    cune

    méd

    aille

    me

    gazt

    eak

    han

    eho.

    ils

    tuèr

    ent l

    es je

    unes

    fao

    ns.

    (Alla

    nde)

    A

    rnau

    d

    O ts

    o ze

    poa

    nahi

    niro

    a Je

    vou

    lais

    mon

    trer

    à Tx

    omin

    Tx

    omin

    i era

    ku ts

    i m

    on p

    iège

    à lo

    ups

    eta

    Ale

    xand

    rek

    zeita

    n m

    ais

    Ale

    xand

    re q

    ui tr

    aîna

    par

    saba

    ietik

    eba

    tsi.

    me

    l’ava

    it bi

    en v

    olé.

    (Ant

    ton)

    A

    ntoi

    ne

    Erra

    iten

    die

    ohoi

    nak

    On

    dit q

    ue le

    vol

    eur

    egin

    liro

    la je

    ndar

    me

    lan

    fera

    it un

    trav

    ail d

    e ge

    ndar

    me

    ihiz

    e ga

    rda

    haiti

    a ils

    pou

    rrai

    ent f

    aire

    ave

    c l’u

    n de

    ux

    egin

    liro

    ie b

    atek

    ilan.

    un

    exc

    elle

    nt g

    arde

    -cha

    sses

    .

    (Den

    ak e

    rret

    ira)

    To

    us s

    orte

    nt d

    e sc

    ène

  • 366 EUSKERA – LIII, 2008, 2(S

    atan

    eria

    ) Bu

    ljide

    ferr

    e

    Heb

    enko

    ak e

    ztiti

    agü

    Les

    gens

    d’ic

    i nou

    s ne

    ai

    tzin

    ala

    naha

    siko

    le

    s em

    brou

    iller

    ont p

    as d

    avan

    tage

    Pa

    risen

    teki

    n la

    ster

    av

    ec le

    s Pa

    risie

    ns r

    apid

    emen

    t da

    n tza

    n di

    e ik

    asik

    o.

    ils a

    ppre

    ndro

    nt à

    dan

    ser.

    (Jak

    irak

    o)

    Zirr

    ina

    beita

    üsü

    ber

    de

    Com

    me

    la d

    iarr

    hée

    est s

    ouve

    nt v

    erte

    ba

    diag

    ü ko

    lore

    hor

    tako

    no

    us a

    vons

    de

    cette

    cou

    leur

    ze

    r na

    hi m

    inis

    tro e

    ta

    tout

    e so

    rte d

    e m

    inis

    tère

    s le

    ihok

    o ta

    bor

    thak

    o.

    de la

    fen

    être

    et d

    e la

    por

    te (

    de la

    por

    te=

    porc

    ).

    VII

    . Jel

    khal

    dia:

    üzk

    ü Be

    rdea

    k et

    a Se

    njos

    sén

    üzke

    rrak

    V

    II. S

    eptiè

    me

    scèn

    e: le

    s cu

    ls ve

    rtes

    et

    le c

    hass

    eur

    péto

    man

    e

    (Jal

    ki M

    amer

    a, B

    onet

    , Lab

    rit

    Lalo

    n tza

    , Pa

    raiss

    ent

    Mam

    ère,

    Voy

    net,

    Labr

    it La

    lond

    e,

    Sen

    José

    ) Se

    n Jo

    ssé

    (Min

    tza

    Mam

    era)

    M

    amèr

    e pa

    rle

    Ni n

    iz M

    amèr

    e fa

    mat

    ua

    C’e

    st m

    oi M

    amèr

    e, le

    rép

    uté

    egia

    zko

    berd

    e be

    rdea

    le

    vra

    i Ver

    t de

    Ver

    t ho

    na ji

    n be

    iniz

    har

    tzer

    a je

    sui

    s ve

    nu p

    rend

    re

    hebe

    nko

    bortü

    aid

    ea.

    l’air

    de c

    es m

    onta

    gnes

    .

    (Oha

    r: Se

    njos

    se ih

    izta

    rien

    Que

    lle e

    st c

    ette

    mau

    vais

    e od

    eur

    CN

    PT a

    lder

    diko

    bur

    u et

    a c’

    est s

    ûrem

    ent l

    a pu

    ante

    ur

    euro

    par

    dipu

    tatu

    a da

    ). de

    leur

    pat

    ron

    Sen

    Joss

    é.

    le

    pat

    ron

    du C

    N a

    pét

    é.

  • ASTO LASTER BERRIA - Txomin Peillen 367(M

    in tz

    a Sa

    n Jo

    se)

    (Sen

    joss

    e pa

    rle)

    Sen

    Joss

    é he

    ben

    nüzi

    e Je

    sui

    s Se

    njos

    se d

    éput

    é Ih

    izla

    rien

    pres

    iden

    ta,

    prés

    iden

    t des

    cha

    sseu

    rs

    Ene

    Am

    a B

    egle

    skoa

    ren

    Je s

    uis

    venu

    déf

    ier

    desa

    fiora

    jin

    niza

    na.

    Mam

    ère

    de B

    ègle

    s.

    Arm

    arik

    ezp

    eitü

    sak

    olan

    N

    ’aya

    nt p

    as d

    ’arm

    e da

    ns s

    a po

    che

    edo

    soin

    ean

    zilin

    tzau

    ou

    acc

    roch

    ée à

    son

    épa

    ule

    ezta

    sek

    ulan

    izan

    en

    il ne

    ser

    a ja

    mai

    s ce

    lui-l

    à gi

    zon

    zibi

    lizat

    ü ha

    u.

    un h

    omm

    e ci

    vilis

    é.

    (Min

    tza

    Mam

    ère)

    M

    amèr

    e pa

    rle

    Eztü

    ka a

    ski g

    izon

    a H

    omm

    e tu

    n’a

    s pa

    s as

    sez

    zank

    arte

    ko b

    ekan

    ika

    de ta

    mac

    hine

    ent

    re le

    s cu

    isse

    s bü

    rdüi

    nezk

    o ba

    teki

    lan

    pour

    que

    tu c

    harg

    es te

    s de

    ux b

    oule

    s ka

    rga t

    zeko

    bi k

    anik

    ak.

    avec

    de

    la f

    erra

    ille.

    Biz

    i tzek

    o be

    har

    düka

    Po

    ur v

    ivre

    as-

    tu b

    esoi

    n ih

    ize

    ehai

    ten

    ibili

    d’

    alle

    r tu

    er d

    u gi

    bier

    al

    a go

    seak

    hai

    hal

    a ou

    bie

    n la

    fai

    m t’

    as a

    insi

    mis

    ho

    lako

    tren

    pian

    jarr

    i. da

    ns l’

    état

    tu te

    trou

    ves.

    (San

    Jos

    e)

    Senj

    osse

    Jent

    ea d

    ük b

    ere

    sor tz

    ez

    L’ho

    mm

    e pa

    r sa

    nai

    ssan

    ce

    arag

    i jal

    e eg

    ina

    est f

    ait p

    our

    man

    ger

    de la

    via

    nde

    nola

    beh

    ar g

    ünük

    e ha

    rtü

    com

    men

    t pou

    rrio

    ns-n

    ous

    pren

    dre

    bela

    rjale

    bat

    lagü

    na.

    un h

    erbi

    vore

    com

    me

    cam

    arad

    e.

    Hor

    tako

    z tia

    gü e

    haite

    n C

    ’est

    pou

    r m

    ange

    r qu

    e no

    us tu

    ons

    men

    di h

    orie

    tan

    ihiz

    iak

    dans

    ces

    mon

    tagn

    es le

    s gi

    bier

    s et

    a zi

    ek g

    ogoz

    jate

    n et

    vou

    s vo

    lont

    iers

    les

    man

    gez

    gord

    erik

    ixil-

    ixila

    k.

    en c

    ache

    tte e

    t en

    sile

    nce.

  • 368 EUSKERA – LIII, 2008, 2(S

    ar L

    abri

    t La

    lon t

    za, L

    abri

    t bi

    loar

    eki)

    Entr

    e La

    brit

    Lalo

    nde

    avec

    une

    che

    velu

    re d

    e La

    brit

    (Lab

    rit

    min

    tza)

    La

    brit

    parl

    e

    Eztü

    ziei

    a be

    sten

    gis

    a N

    e po

    uvez

    -vou

    s pa

    s co

    mm

    e le

    s au

    tres

    buxe

    riatik

    jate

    n ah

    al

    man

    ger

    de la

    bou

    cher

    ie

    ala

    nahi

    ago

    dütü

    tzie

    ou

    bie

    n vo

    ulez

    -vou

    s re

    ndre

    m

    endi

    ak a

    n tzü

    eta

    ü ts

    al.

    les

    mon

    tagn

    es s

    téril

    es e

    t dés

    erté

    es.

    (San

    Jos

    e m

    in tz

    a)

    Senj

    osse

    par

    le

    Bai

    zie

    n be

    hi e

    rhoa

    z R

    epai

    ssez

    -vou

    s do

    nc

    egiz

    ie z

    iek

    asea

    de

    vot

    re v

    ache

    fol

    le

    gük

    nahi

    ago

    beitü

    quan

    t à n

    ous

    nous

    pré

    féro

    ns

    oiha

    neko

    bas

    urde

    a.

    le s

    angl

    ier

    de la

    for

    êt.

    (Lab

    rit

    Lalo

    nda

    min

    tza)

    La

    brit

    Lalo

    nde

    parl

    e

    Eztia

    t sin

    este

    n Sa

    n Jo

    se

    Je n

    e cr

    ois

    pas

    Senj

    osse

    ez

    tiala

    beh

    ikiri

    k ja

    ten

    que

    tu n

    e m

    ange

    s pa

    s de

    uf

    ez a

    rdi i

    kara

    rik

    et q

    ue d

    u m

    outo

    n tre

    mbl

    ant

    sekü

    lan

    ere

    irest

    en.

    tu n

    ’ava

    les

    pas.

    (San

    Jos

    e)

    Senj

    osse

    Soik

    gai

    xo L

    abrit

    Lal

    on tz

    a R

    egar

    de p

    auvr

    e La

    brit

    Lalo

    nde

    nola

    ko g

    irade

    n ed

    er

    com

    me

    nous

    som

    mes

    bea

    ux e

    n te

    nue

    arro

    pa h

    andi

    hor

    ieki

    n av

    ec c

    es g

    rand

    s vê

    tem

    en ts

    je

    nte

    güzi

    en m

    iraile

    r. ad

    mira

    tion

    de to

    us.

    (Lab

    rit)

    Labr

    it

    Hor

    i ezt

    ük a

    rrap

    ostü

    C

    eci n

    ’est

    pas

    une

    rép

    onse

    ar

    ropa

    k ez

    tik e

    rrai

    ten

    l’hab

    it ne

    dit

    pas

  • ASTO LASTER BERRIA - Txomin Peillen 369eg

    iazk

    o je

    ntea

    ce

    que

    la v

    raie

    per

    sonn

    e ba

    rnea

    n no

    la d

    en.

    est e

    n so

    n fo

    r in

    térie

    ur.

    (Lab

    rit

    Lalo

    nda

    min

    tza)

    La

    brit

    Lalo

    nde

    parl

    e

    Hob

    e lü

    kie

    labo

    rarie

    k Le

    s pa

    ysan

    s fe

    raie

    nt m

    ieux

    ür

    zoka

    ü tz

    i eta

    la

    issa

    nt d

    e cô

    té la

    cha

    sse

    à la

    pal

    ombe

    ne

    skat

    ilen

    ihiz

    erak

    o de

    fai

    re la

    vra

    ie f

    ête

    egin

    bal

    eze

    best

    a.

    et d

    e ch

    asse

    r le

    s fil

    les.

    Bi e

    sküt

    ako

    txor

    iak

    Vou

    s la

    isse

    z pa

    rtir

    herr

    itik

    üzte

    n tü

    tzie

    du

    pay

    s ve

    rs le

    s vi

    lles

    joai

    tera

    hiri

    hor

    ieta

    ra

    ces

    oise

    aux

    aux

    deux

    mai

    ns

    best

    eeki

    n ez

    kon

    ditia

    n.

    qui s

    e m

    arie

    nt à

    d’a

    utre

    s.

    (San

    Jos

    e)

    Senj

    osse

    Ezkü

    tük

    oro

    mot

    hiko

    zah

    ar

    Nou

    s ne

    som

    mes

    pas

    tous

    vie

    ux g

    arço

    ns

    ez e

    ta o

    ro la

    bora

    ri ni

    mêm

    e pa

    ysan

    s B

    edez

    i, de

    ntis

    ta o

    stal

    er

    nous

    avo

    ns to

    utes

    sor

    tes

    de m

    étie

    rs

    badi

    agü

    ofiz

    ioz

    zer

    nahi

    . m

    édec

    ins

    dent

    iste

    s et

    hôt

    elie

    rs

    (Lab

    rit

    Lalo

    nda)

    La

    brit

    Lalo

    nde

    Ost

    aler

    en iz

    atea

    k Q

    ue v

    ous

    ayez

    des

    hôt

    elie

    rs

    e’ni

    k ba

    tere

    har

    ri tze

    n ne

    m’é

    tonn

    e nu

    llem

    ent

    coup

    de

    fusi

    l are

    n eg

    iten

    car

    il ne

    rec

    ule

    pas

    ezpe

    itira

    gib

    ela t

    zen.

    à

    prat

    ique

    r le

    cou

    p de

    fus

    il.

    (San

    Jos

    e)

    Senj

    osse

    Hor

    i en t

    züni

    k ez

    taki

    at

    Aya

    nt o

    uïe

    cela

    je n

    e sa

    is

    nun

    bazk

    altü

    ko o

    te h

    izan

    ou

    l’on

    te d

    onne

    ra à

    dîn

    er

  • 370 EUSKERA – LIII, 2008, 2oi

    hane

    an b

    azka

    tzer

    a va

    s do

    nc p

    aître

    en

    forê

    t ab

    il ih

    ize

    mai

    teki

    lan.

    av

    ec to

    n gi

    bier

    Bie

    n-ai

    mé.

    (Ene

    am

    a, M

    amèr

    e)

    Mam

    ère

    Ora

    i ber

    ean

    en tz

    ün d

    iat

    Je v

    iens

    d’e

    nten

    dre

    à l’i

    nsta

    nt

    bede

    ziak

    bat

    ü tzi

    ela:

    qu

    e vo

    us a

    vez

    des

    méd

    ecin

    s, zi

    en a

    rtean

    ihiz

    en

    qu’il

    s on

    t des

    pos

    tes

    post

    ak o

    men

    düt

    iela

    . po

    ur c

    hass

    er a

    vec

    vous

    .

    E’ni

    k ba

    tere

    est

    ona t

    zen

    Cel

    a ne

    me

    surp

    rend

    nul

    lem

    ent

    agitü

    bei

    niz

    hani

    txet

    an,

    car

    il m

    ’est

    arr

    ivé

    souv

    ent

    ihiz

    e ba

    tent

    ako

    nünd

    iela

    qu

    e da

    ns le

    urs

    clin

    ique

    s ha

    rtü b

    eren

    klin

    iket

    an.

    ils m

    e pr

    irent

    pou

    r gi

    bier

    .

    (San

    Jos

    e)

    Senj

    osse

    Abi

    l, ab

    il M

    amèr

    e ga

    izoa

    V

    as!

    Vas

    ! pa

    uvre

    Mam

    ère

    dese

    rtüan

    biz

    i tzer

    a vi

    vre

    dans

    le d

    éser

    t ha

    n ez

    tüke

    k be

    dezi

    rik

    là-b

    as tu

    n’a

    uras

    ni m

    édec

    in

    ez o

    stat

    ürik

    bis

    tala

    . ni

    res

    taur

    ant à

    la v

    ue.

    (Kan

    ta b

    erse

    t ba

    t)

    (Txo

    ritto

    a no

    rat

    hoa?

    ) Pe

    tit o

    iseau

    vas-

    tu?

    Sen

    Jose

    ren

    erm

    ita

    La c

    hape

    lle d

    e Se

    njos

    se

    dese

    rtüan

    gor

    a da

    es

    t trè

    s ha

    ute

    dans

    le d

    éser

    t Es

    pain

    iala

    joai

    tean

    Q

    uand

    je v

    ais

    en E

    spag

    ne

    han

    dük

    ene

    paus

    ada

    là-b

    as e

    st m

    a ha

    lte

    gibe

    lera

    sog

    in e

    ta

    en r

    egar

    dant

    en

    arriè

    re

    hasp

    erre

    na a

    rdür

    a.

    je s

    oupi

    re s

    ouve

    nt.

  • ASTO LASTER BERRIA - Txomin Peillen 371V

    III.

    Brig

    itte

    Bard

    ot e

    ta h

    axer

    iak

    / VII

    I. Br

    igitt

    e Ba

    rdot

    et

    les

    Ren

    ards

    Jalk

    i Bri

    gitte

    Bar

    dot,

    Alla

    nde,

    Ezk

    ertir

    o / E

    ntre

    nt B

    rigi

    tte B

    ardo

    t, A

    lland

    e et

    Tir

    à g

    auch

    e

    (Bri

    gitte

    min

    tza)

    Br

    igitt

    e pa

    rle

    Ikhu

    si d

    ut h

    axer

    ia

    J’ai

    vu

    com

    men

    t le

    rena

    rd

    nola

    zep

    oan

    hartü

    rik

    étai

    t pris

    dan

    s le

    piè

    ge

    azta

    parr

    a er

    di h

    au ts

    erik

    pa

    ssan

    t la

    nuit

    entiè

    re

    igai

    ten

    gaia

    oso

    rik.

    la p

    atte

    à d

    emi c

    assé

    e.

    Zier

    hal

    a ag

    itürik

    S’

    il vo

    us a

    rriv

    ait a

    insi

    za

    nko

    bata

    hau

    tser

    ik

    une

    jam

    be c

    assé

    e ga

    ia k

    anpo

    an h

    oztü

    rik

    de p

    asse

    r la

    nui

    t deh

    ors

    gelé

    s ba

    zünü

    kie

    oihü

    rik.

    vous

    en

    aurie

    z de

    s cr

    is.

    Ez z

    irea

    zü a

    halk

    e N

    ’ave

    z-vo

    us p

    as h

    onte

    ze

    po h

    orzd

    ün p

    ausa

    zale

    , vo

    us le

    pos

    eur

    de p

    iège

    s à

    den t

    s ha

    xeria

    sof

    riraz

    ten

    qui e

    n vé

    ritab

    le s

    auva

    ge

    zü e

    giaz

    ko s

    alba

    je.

    faite

    s so

    uffr

    ir le

    ren

    ard.

    (Deb

    rü x

    ar b

    at a

    ger,

    oih

    u ka

    rras

    kaz

    min

    tza)

    A

    ppar

    aît u

    n di

    ablo

    tin, q

    ui p

    arle

    en

    hurl

    ant d

    ’une

    voi

    x gr

    inça

    nte

    Hax

    eria

    k la

    u za

    nkho

    Le

    ren

    ard

    à qu

    atre

    pat

    tes

    laua

    k kh

    ako

    les

    quat

    re to

    rdue

    s kh

    ako

    badü

    tü k

    hako

    s’

    il le

    s a

    tord

    ues

    tord

    ues

    khak

    a de

    la h

    ireta

    ko.

    que

    tu s

    ois

    mer

    du!

    Xiri

    kito

    ! X

    iriki

    to!

    (Deb

    rü x

    arra

    err

    etir

    a)

    Le d

    iabo

    lotin

    disp

    araî

    t

    (Alla

    nde

    min

    tza)

    A

    rnau

    d pa

    rle

    Eztü

    k as

    ki e

    rrai

    tea

    Il n’

    est p

    as s

    uffis

    ant d

    e di

    re

    Brig

    itte

    Bar

    doti

    khak

    a m

    erde

    à B

    rigitt

    e B

    ardo

    t

  • 372 EUSKERA – LIII, 2008, 2ha

    xeria

    k ar

    i’tük

    nas

    ai tz

    en

    les

    rena

    rds

    prol

    ifère

    nt

    ta d

    ebet

    atü

    zepo

    ka.

    et le

    pié

    geag

    e es

    t int

    erdi

    t.

    Hax

    eri,

    hazk

    u et

    a fo

    ina

    Ren

    ard,

    bla

    ireau

    et f

    ouin

    e ze

    rbai

    t egi

    n be

    har

    diag

    ü no

    us d

    evon

    s fa

    ire q

    uelq

    u