1  

Aurkibidea

ZERTARA GOAZ? .................................................................................................................................... 2

PREST AHAL GAUDE? ........................................................................................................................... 3

SAIO ARINAK: HERRITARREK HERRITARRENTZAT ....................................................................... 4

ZER DA GIDALIBURU HAU? .................................................................................................................. 5

ARIKETA BANKUA ................................................................................................................................... 6

Aurkibidea (TAILERRA)

0. SARRERA: SAIOAREN HELBURUAK ETA EDUKIA ................................................................... 10

1. PERTZEPZIOA AURREIRITZIAK KOLEKTIBOKI LANTZEN ....................................................... 11

2. OZTOPOAK: EUSKARAREN ERABILERAKO ZAILTASUNAK ................................................... 13

3. BALIABIDEAK: OZTOPOAK GAINDITUZ .................................................................................. 14

4. ROL JOKOAK: EGOERAK ETA ERREAKZIOAK AURREIKUSI .................................................. 15

5. AMAIERAKO GOMENDIOAK: ASKO GARA .............................................................................. 18

6. ERASKINAK ARIKETA BANKUA ................................................................................................ 20

 

 

 

 2  

ZERTARA GOAZ?

Euskaraldia: 11 egun euskaraz herritarren hizkuntza-ohituretan eragiteko ariketa sozial bat da;

herritarrak aktibatuz ahalbidetuko dena, euskalgintza sozialak eta instituzionalak bultzatuta.

Euskaraz egoera normalizatuan bizitzea epe luzeko helburua da, eta, horregatik, aurrera

begirako lan-ildo gisa ulertu behar dugu iaz elkarrekin abiatu genuen bide hau.

2018ari begira, euskaltzaleak aktibatu nahi ditugu euren egunerokoan euskaraz bizitzeko urratsak

eman ditzaten. Hain zuzen ere, 2018ko azaroaren 23tik abenduaren 3ra, Euskaraldia: 11 egun

euskaraz ekimena gauzatuko dugu Euskal Herri osoan. Elkarrekin eta garai berean arituta,

herritarrak ahobizi eta belarriprest bihurtuko gara. Ahobiziak, ulertzen duten guztiei euskaraz hitz

egiten dieten lagunak dira, eta belarriprestak, berriz, gutxienez euskaraz ulertzen duten kideak

dira, gainontzekoei euskaraz aritzeko gonbidapena luzatzen dietenak. Rol bat ala bestea

aukeratzeak ez du norbanakoen hizkuntza gaitasunekin zerikusirik, hizkuntza jokabide eta

hautuekin baizik. Ariketa kolektiboa izanik, hamaika egunetan ahobizi eta belarriprestok giro

babestua sentitzea garrantzitsua izango da, hamabigarren egunetik aurrera ere baldintza

beretan jarrai dezagun.

AHOBIZI GARA

• Euskaraz egingo diegu ulertzen duten guztiei. Edonon, edonoiz eta ulertzen duen edonorekin arituko gara euskaraz.

• Ezagutzen ez ditugunekin lehen hitza euskaraz egingo dugu, eta ulertzen baldin badute, hortik aurrerakoak ere.

Horrela, orain arte euskaraz izan ditugun elkarrizketek euskarazkoak izaten jarraituko dute, baina orain arte erdaraz izandako elkarrizketa batzuk euskaraz edo elebiz izatea ere lortuko dugu.

Jarrera aktiboa izango dugu, beraz. Gure harreman sarean ditugun hizkuntza praktikak aztertu eta euskarara aldatzeko aukera dagoen horietan eragingo dugu. Hamaika egunetan, hizkuntza aldaketarako aukeratu ditugun harreman horietan ez ezik, gure bizitzako esparru guztietan euskaraz arituko gara, ahal den guztietan, ahal dugun guztiekin. Bi aldeek euskaraz ulertzen badute, ez dago euskaraz ez egiteko arrazoirik.

BELARRIPREST GARA

• Euskaraz dakiten guztiei guri euskaraz egiteko gonbitea egingo diegu. Euskara ulertzen dugula adieraziko diegu eta gurekin euskaraz hitz egin dezatela eskatu.

• Zuk euskaraz edo erdaraz erantzungo duzu, baina zuri euskaraz egiteko eskatuko duzu.

Horrela, orain arte euskaraz izan ditugun elkarrizketek euskarazkoak izaten jarraituko dute, baina orain arte erdaraz izandako elkarrizketa batzuk euskaraz edo elebiz izatea ere lortuko dugu.

Jarrera aktiboa izango dugu, beraz, gonbitea egingo baitiegu euskal hiztunek gurekin euskaraz hitz egin dezaten. Oso garrantzitsua da gure funtzioa, euskarazko elkarrizketak sortzea ahalbidetu eta euskara erabiltzeko giro babestua sortuko dugulako.

 3  

PREST AL GAUDE?

Euskaraldian berebiziko garrantzia du prozesuak berak, bidean aktibatuko eta indartuko diren

sinergiei esker gauzatuko baita ekimena bera. Eta bide horretan, 11 egun euskaraz ekimenera

gerturatu garen eta gerturatuko direnek gure hizkuntza ohiturak astindu eta ingurukoak ere

horretara animatzeko prest eta trebatuta sentitzea lagungarria izango da. Hamaika egunak

iristen direnean ere ahalik eta testuinguru gehienetan, ahalik eta euskara gehien erabiltzeko,

ahalik eta erosoen senti gaitezen.

Hizkuntza ohiturak aldatzea ez da inprobisazio lan bat. Gure harreman sareetan aldatu nahi

ditugun inertziez hausnartu behar dugu eta horiek aldatzeko tresnak behar ditugu. Horrexegatik,

Euskaraldia ekimenaren barruan herritarren trebakuntzarako euskarriak eskaintzeari garrantzitsua

deritzogu.

Herri mailan sortzen ari garen material ugariak tokian tokiko parte-hartzaileek euren beharretara

egokitutako euskarriak jaso ditzaten laguntzen digu. Dena dela, koordinazio orokorretik nazio

mailan baliagarria izan daitekeen prestakuntza euskarriak sortu ditugu eta sortzen jarraituko

dugu ekimenak dirauen bitartean.

Trebakuntza saioak eskaintzea, beraz, herri eta entitateen esku uzten dugun aukera bat gehiago

da. Ez da nahitaezkoa gure herrietan aplikatzea, baina bai da beharrezkoa herritarrak hamaika

egun horietan egingo duten ariketarako aldez aurretik prestatzea; eta horretarako tailerrak bide

eraginkorra izan daitezkeela uste dugu. Beraz, herritarrei tailerrak emateko interesa eta aukera

duten horien esku uzten dugu eskaintza hau, Euskaraldia ekimenaren mezua eta tresnak ahalik

eta gehien zabaltzen laguntzeko ideiarekin.

PRESTAKUNTZA ESKAINTZA OROKORRA

• TAILERRAK o ARINAK (1.5h ingurukoak):

§ Ahobizi eta Belarriprestentzako saio arinak. § Borondatezko prestatzaileen bidez.

o SAKONAK (4-6h artekoak): § Ahobizi, Belarriprest, euskaraz ulertzen ez duten euskaltzale eta

herrietako batzordeentzako saio sakonak. § AEK, Artez, Behatokia, Elhuyar, Emun, Labayru, Urtxintxa Gipuzkoa eta

Euskaltzaleen Topagunearen bidez (bezeroaren aukeran). § Informazio osatua intraneteko prestakuntza eskaintza katalogoan.

• GOMENDIOAK: parte-hartzaile eta sustatzaileentzako gomendio eta motibazio pilulak.

• BESTELAKOAK: sare sozial eta hedabideetan partekatutako informazioa.

*Herrietan faltan botatzen duzuen bestelako euskarririk bada, jarri harremanetan gurekin.

 

 4  

AHOBIZI ETA BELARRIPRESTENTZAKO SAIO ARINEN HELBURUAK

• Ahalik eta herritar gehien prestatzea, praktika berrietan eroso senti daitezen. Batez

ere, euskalgintzan eta Euskaraldia batzordeetan murgilduta ez dauden herritarrentzat.

• Borondatezko herritarren sarea trinkotzea, auzolanaren bidez, eta pertsona horiek

eduki eta diskurtsoetan janztea.

SAIO ARINAK: HERRITARREK HERRITARRENTZAT

Txosten honen jarraian Ahobizi eta Belarriprest izango diren herritarrei trebakuntza saio arinak

ematen laguntzeko bi gidaliburu aurkituko dituzu. Euskaraldiaren koordinazio orokorretik

trebakuntza saioak prestatu ditugu 2017an Baiona, Angelu eta Miarritzen (BAM) antzeko ekintza

bat antolatu zuten kideekin batera, haien esperientzia eta ezagutza oinarri hartuta. Saio

horietarako prestatutako ariketak praktikan jarri ditugu, “irakasle” izango garenok prestatzeko

antolatu ditugun lurraldekako mintegietan, eta gidaliburu horietan jaso ditugu.

Helburu horiek lortzeko, ezagutza eta esperientzia partekatzea izan da gure estrategia:

biderkatze efektua bilatu dugu, alegia. Adibidez, BAMeko talde eragilearen barruan herritarren

trebakuntzaz arduratu ziren 15 kide formatu ziren horrelako saioak emateko. Horrela, saioz saio,

350 parte-hartzaile inguru trebatzera iritsi ziren txapak jaso aurretik. Euskaraldiak oinarrian du

taldean lan egitea eta, prestakuntza alorrean ere, lanak banatuta, taldekideak gutxiago nekatu

eta ahalik eta jende gehienarengana iritsi nahi dugu.

Saio sakonen balio erantsia, denbora gehiago hartzeaz gain, saioak aditu profesionalek ematen

dituztela da. Aldiz, saio arinak herritarrek herritarrentzat antolatzen dituzten hausnarketarako

gune moduan ulertzen ditugu, eta horixe bera da guretzat saio hauen balio erantsia. Bi saio

motak, dena dela, osagarriak dira, xede-taldearen arabera bata ala bestea eskaini baitezakegu.

Tailer arinetan hizkuntza ohituren gaia mahai gainean jarri nahi dugu eta ordu eta erdiz horren

inguruan jardun, elkar entzun eta gure esperientziak trukatu. Gidaliburuak horixe bera dira,

hausnarketa hori aurrera emateko gida bat, eredu bat; errealitate desberdinetara moldagarriak

eta moldatu behar ditugunak.

Esker bereziak helarazi nahi dizkiegu BAM eta Erabil Kolektiboko lagunei, euren esperientzia

gu guztiokin partekatzeagatik eta tailerrei forma emateagatik. Eskerrik asko, baita ere,

prestatzaileen mintegietan parte hartu eta ekarpenak egin dizkiguzuen guztiei.

Zuekin guztiekin osatu ditugu prestatzaileentzako gidaliburuak eta, hauxe da Euskaraldia

ekimenaren oinarrian elkarlana dugula argi uzten duen beste adibide bat.

 5  

ZER DA GIDALIBURU HAU?

Esku artean duzun hau Euskaraldia: 11 egun euskaraz ekimenean parte hartuko duten ahobiziak

trebatzeko ariketen gidaliburua da. Ahobizientzako saio arina emango duten trebatzaileak edo

irakasleak izango direnentzako gidoi eredu bat da.

Eredua diogu, alde batetik, saio hauek ematea ez delako derrigorrezkoa herrientzat; bestetik,

prestakuntza eman nahi duten horientzat saioak zerotik asmatu behar ez izateko material

moduan sortu ditugulako; eta, azkenik, aurrean ditugun partaideen behar eta ezaugarrietara

moldagarriak direla uste dugulako.

SAIOEN EZAUGARRIAK

Saio honen azken helburuak gure hizkuntza ohiturez hausnartzeko espazioak sortzea eta

hamaika egunetarako egin nahi ditugun aldaketetan ahalik eta erosoen sentitzeko tresnak

trukatu eta praktikan jartzea dira.

Kontuan izan behar dugu gu Euskaraldian murgilduta gaudela eta askotan jakintzat ematen

ditugula euskararen inguruko hainbat ezagutza. Trebatzaile moduan, aurreikusi behar dugu

partaideen ezaugarriak anitzak izango direla eta soziolinguistikaz ezer ez dakien norbait izan

dezakegula aurrean. Ariketa eta azalpen hauek edonork ulertzeko moduan daude planteatuta.

ARIKETEN AZALPENA

Gidaliburuan, lehen ariketatik azkenerako karta pedagogiko osoa proposatzen dugu. Ariketa

sorta bakoitzeko helburuak, denbora, prozedura, beharrezko materiala eta kontuan hartu

beharrekoak aurkituko dituzue; ahalik eta eskematikoen, baina era berean ahalik eta argien,

txosten hau baliatzen duenak pausoz pauso zer egin behar duen uler dezan eta praktikan jartzea

erraza izan dadin. Txostenaren amaieran saio guztiaren eskema moduko bat aurkituko duzue

norberaren apunteak modu bisualago batean irudikatzen laguntzeko.

EZAUGARRI TEKNIKOAK

Denbora 1.5h – 2h

Partaideak 6 – 15 lagun

Emaileak 2 (gomendagarria)

Espazioa Eroso sentitzeko moduko lekua, aulkiekin

Materiala

• Power point aurkezpena

• Bideoak

• Proiektorea eta bozgorailuak

• Errotulkiak

• (Klarionak)

• Post-itak

• (Argazkiak)

EDUKIA

Sarrera

Elkar ezagutza

Pertsonaletik kolektibora

Pertzepzioa, aurreiritziak

Lehen hitza

Rol jokoak

Azpimarrak, konklusioak

 6  

ARIKETA BANKUA

Puntuz puntu, ariketa desberdinak proposatzen ditugu elementu bakoitza lantzeko. Ordea,

ariketa motarekin ez bagaude eroso edo ez badugu gustuko, helburu eta funtzio berak betetzen

dituen beste ariketa batengatik alda dezakegu. Dinamika banku bat jaso dugu txostenaren

amaieran, aukeraketa eta moldaketa lana erraztearren.

Ariketak saioan parte hartuko duten kideen ezaugarrietara moldatzea bereziki lagungarria

izango da, esaterako “rol jokoen” kasuan. Honen helburua 11 egunetan zehar izan ditzakegun

egoera desberdinetan zer egin genezakeen praktikatzea denez, errealistagoa izango da

partaideen eguneroko errealitatean gerta daitezkeen egoera komunikatiboak praktikatzea,

orokorrak baino.

AHOLKU OROKORRAK

• Emaileak: gomendagarriena da taldeen dinamizazio-lanetan eroso sentitzen den

norbait izatea. Saioak binaka ematea gomendatzen dugu, bakoitzak ariketa desberdinen

karga har dezan, bestea laguntzaile lanetan ari den bitartean. Batek paper nagusia

hartzen badu, besteari erakuts diezaioke eta gero, ikasi duenak, beste bati erakutsi baita

ere.

• Balioa: herritarrak gara herritarrak trebatzen. Ez dugu adituak izan beharrik saio hauek

emateko, baina geu ere hau egin ahal izateko trebatu garela gogoratu. Ez gutxietsi zure

burua, zure papera garrantzitsua baita partaideek euren hizkuntza-ohiturez hausnar

dezaten. Agian ez ditugu erantzun guztiak izango, baina bideratzen saiatuko gara eta

erantzun horiek modu kolektiboan, elkarrekin, bilatzeari emango diogu garrantzia. Ez

dago egoera guztietarako balioko duen erantzun perfektu absoluturik. Eta horixe da

onena.

• Edukia: beti izan gogoan gidaliburuan dauden ariketak aukerako jarraibide bat direla.

Taldearen arabera eta beharren arabera ariketa horiek aldatu, moldatu edo ezabatu

ditzakegu, trebatzailearen irizpideen baitan.

• Helburuak: saio arinen helburuak ahaztu gabe, garrantzitsua da hizkuntza-ohituren

hausnarketarako espazio seguru bat sortzea eta partaideak hamaika egunetarako ahalik

eta ahaldunduen eta motibatuen ateratzea tailerretik.

• Alde teknikoa: materiala prest izan eta saioa hasi aurretik badabilela frogatu. PPTan

dagoena ez da proiektatu beharrik horretarako gailurik ez badugu; inprimatu daiteke edo

ahoz azaldu.

• Denboraren kudeaketa: esperientzia pertsonalez ari garenean denbora mugatzea zaila

bihurtzen da, denok dugulako asko kontatzeko. Ordu eta erdirako prestatutako tailerra

 7  

den arren, erraz luzatu daiteke. Emaileen esku geratzen da edukien eta denboraren

baitan komenigarriena zer den baloratzea.

 9  

Aurkibidea (TAILERRA)

0. SARRERA: SAIOAREN HELBURUAK ETA EDUKIA ................................................................... 10

1. PERTZEPZIOA AURREIRITZIAK KOLEKTIBOKI LANTZEN ....................................................... 11

2. OZTOPOAK: EUSKARAREN ERABILERARAKO ZAILTASUNAK ............................................. 13

3. BALIABIDEAK: OZTOPOAK GAINDITUZ .................................................................................. 14

4. ROL JOKOAK: EGOERAK ETA ERREAKZIOAK AURREIKUSI .................................................. 15

5. AMAIERAKO GOMENDIOAK: ASKO GARA .............................................................................. 18

6. ERASKINAK ARIKETA BANKUA ................................................................................................ 20

 10  

0. SARRERA: SAIOAREN HELBURUAK ETA EDUKIA

GAIA Sarrera Publikoa Belarriprest

Denbora 10-15 min Ariketa zenbakia 0

Helburua: zertarako? • Partaideei saioaren helburuak eta edukia azaldu • Gure buruak aurkeztu

Prozedura: nola? 0.1. AGURTU • Partaideak agurtu eta saioan parte hartzeagatik eskerrak eman. • Adituak ez garela abisatu: herritarrak gara, konbentziturik

euskararen erabilera sozialari buruzko gogoeta kolektibo eta eraikitzailea beharrezkoa dela hizkuntza ohiturak aldatzeko eta hamaika egunetan kalera atera aurretik.

• Saioan zehar dituzten galdera eta zalantzei erantzuten saiatuko garela esan.

• Saioa euskaraz emango dugu, zerbait ulertzen ez badute esan eta moldatuko dugu, baina ulermen orokorra jakintzat ematen dugu. Partaideek, belarriprest diren unetik, erosoen sentitzen diren hizkuntzan har dezakete parte.

• Gu nor garen esan eta partaideen erronda bat egin. • Belarriprestaren figura labur-labur gogorarazi (ppt-an dago

aukeran)

0.2. SAIOA AURKEZTU • Euskaraldiari begirako prestatze saioa da. 1.5h iraungo du. • Saio honetan 11 egun horiek ahalik eta erosoen pasatzeko

prestatuko gara. • 11 egunetan ager daitezkeen egoerak eta nekeziak aurreikusiko

ditugu, eta aholkuak ekarriko dira, beti gogoeta kolektiboa lehenetsiz.

• Saioak lau fase nagusi izango ditu: o Euskararen pertzepzioa. o Euskararen biziberritzea eta belarripresten ekarpena. o Oztopoak eta baliabideak. o Egoera desberdin eta korapilatsuak abordatzea,

aterabideak aurkitzeko.

Materiala Aukeran: partaideen izenak jartzeko pegatinak banatu.

Powerpoint aurkezpena

Kontuan hartzekoak Herritarrak gara herritarrentzat hausnarketa espazioak sortzen, ez dugu erantzun absoluturik izango ezta emango, eta horixe bera da gure balio erantsia.

 11  

1. PERTZEPZIOA: AURREIRITZIAK KOLEKTIBOKI LANTZEN

GAIA Euskararen pertzepzioa Publikoa Belarriprest

Denbora 20-25 min Ariketa zenbakia 1

Helburua: zertarako? • Partaideek euskararekiko duten pertzepzioa ezagutzea • Pertzepzio horien partekatzearen bidez elkar hobeto ezagutzea • Pertzepzio horiek biziberritzearen kontzeptuarekin alderatzea

Prozedura: nola? 1.1. LOREA • Arbelean edo paper handi batean petalorik gabeko lore bat

marraztu. Erdian “euskara” hitza idatzi. • Partaideei galdetu: “zer falta zaio loreari?”. Momenturen batean

“petaloak” falta zaizkiola esango du norbaitek. • Partaideek osatu behar dituzte petalo horiek eta horretarako:

banaka hitz bakarrean erantzun behar dute “zer da euskara niretzat?” galdera.

• Minutu pare bat emango dizkiegu hausnartzeko, azpimarratuz hitz bakar hori abstraktua edo konkretua, baikorra edo ezkorra izan daitekeela.

• Bukatzean, banan bana bakoitzak bere petaloa marraztuko dio loreari, barruan pentsatu duen hitza idatziz. Laburki hitz hori zergatik hautatu duten azaltzeko eskatuko diegu.

• Behin lorea osatuta, talde osoan komentatuko ditugu pertzepzioak.

• Pertzepzio hauek alor desberdinetakoak izan daitezke eta bakoitzaren esperientzia pertsonalarekin lotuta egongo dira. Hurrengo pausoan euskararen aspektu soziala eta dinamikoa aipatuko dugu biziberritzearen ideiarekin.

1.2. BIZIBERRITZEA • Laburki biziberritzearen kontzeptua jorratuko dugu ppt euskarria

baliatuz. Adibide konkretuak zein sentsibilizazio printzak eskainiko ditugu.

• Helburua ez da inor konbentzitzea, baizik eta ikuspegi berezi eta baikor bat azaltzea, euskarari balio sozial bat ematen diona.

• Powerpoint aurkezpenaren barne-errelatoa, diapositibaka: 1. Koldo Mitxelenak zioen euskararen misteriorik handiena ez dela

nondik datorren, baizik eta zergatik iraun duen hain luze, mendeetan zehar.

2. Eta Kike Amonarrizek azalpen bat ematen dio honi, hizkuntzaren biziberritzearen kontzeptua ekarriaz euskarara: beti izan da minoria bat, munduko mugimendu garrantzitsu bat hartu eta euskaraz aplikatu duena, euskaraz inprimatu zen lehen liburutik hasita.

3. Hemen ematen diren zenbait biziberritze-adibide: musikan, hedabideetan eta interneten. Geroz eta eskaintza gehiago dugu euskaraz sortua, euskaraz kontsumitzeko. (Nahi badugu, banan bana sar gaitezke diapositiban agertzen direnak aurkezten,

 12  

partaideei galdetuz ezagutzen dituzten edo ez; ala zuzenena adibide moduan utzi. Argazkietako azalpena behean).

4. Dena den, biziberritzea ez da soilik “kanpokoa” euskaraz egokitzea, gure berezitasun kulturalak garaikide izan daitezen ere garrantzitsua da, funtzio solzio-kultural-linguistiko bat izan dezaten. Guk ere baditugu euskaraz sortu ziren eta gaur egun irauten duten berezitasunak. Aibidez, bertsolaritza edota maskaradak.

-­‐ Bertsolaritza: milaka gazte eta heldu bertso-eskoletan; 13.000 lagun biltzen gara BEC-en finala nagusiarentzat; hainbat erreferente sozio-kultural sortu dira gazteriarentzat; pausoa eman da baserri-mundutik zibilizazio urbanora; hizkuntza-kalitatearen berme estetikoa.

-­‐ Maskaradak: libertimenduak, plazak betetzen dituzte eta funtsezkoak dira gazteria euskarara ekartzeko, beren arteko estetika linguistikoa, gazte-hizkera asmatzeko eta plazaratzeko.

Espazio hauek denak funtsezkoak dira, folkloretik haratago, ez baitira existitzen ez frantsesez, ez gazteleraz, ez ingelesez. Jon Sarasuaren galdera datorkigu orduan burura: zer biziarazten digu euskarak, inguruko erdarek biziarazten ez digutena? (ez da eztabaida filosofikoan sartzeko momentua, baina bai momentu batez norberak hausnartzekoa).

1.3. GU • Konklusio gisa, hasierako lorera itzuliko gara, ondoko galderarekin:

“nori esker loratu da gure lorea?, zeri esker biziberritu da euskara?” • Momenturen batean “gu” erantzunak atera beharko luke taldean,

eta lorearen gainean eguzki handi bat marraztuko dugu, barruan GU eder bat daukana.

• Azpimarratuko dugu denak garela garrantzitsuak euskararen biziberritzerako bidean.

• Belarripresten figura funtsezkoa izango da euskararen erabilera egoerak biderkatuko dituztelako, euskara entzuteko prest zaudetelako bakarrik. Euskaraz egin nahi dutenei euskaraz hitz egiteko ateak irekitzen dizkiezue (ppt-ko 7. diapositiba) eta, zuen lasaitasunerako, zuek ezar dezakezue hizkuntzaren maila, zuek eroso sentitzeko moduan (erabilera, egokitasuna…).

• Mariano Ferrer-en bideoa jarriko dugu. Ondoren komentatu. Hemen azpimarratu euskara ulertzearen garrantzia.

• Aukerako azalpena: ariketa bankuan “denok belarriprest bagina?” Materiala Arbela edo idazteko euskarria. Errotulkia / tiza. Powerpoint

aurkezpena. Mariano Ferrer-en bideoa: https://www.youtube.com/watch?v=jS5rxSK3V2E

Kontuan hartzekoak • Herritar batzurentzat hausnarketa hau egiten duten lehen aldia izan daiteke.

• Ez dago erantzun zuzenik edo okerrik. Ez dago erantzunak

 13  

justifikatu beharrik. Bakoitzak bere bizipen pertsonalak partekatzea da kontua.

2. OZTOPOAK: EUSKARAREN ERABILERARAKO ZAILTASUNAK

GAIA Oztopoak identifikatzea Publikoa Belarriprest

Denbora 15 min Ariketa zenbakia 2

Helburua: zertarako? • Erabilpena oztopatzen duten elementuak ezagutu, parteketu eta sailkatzea

Prozedura: nola? 2.1. OZTOPOAK • Banaka, post-it banatan, euskara erabiltzeko dituzten edo

jendeak eurei euskaraz hitz egiteko izan ditzakeen oztopoak identifikatuko eta idatziko dituzte. “Zein oztopo ditut nik euskara erabiltzeko edo jendeak nirekin erabiltzeko?”

• Denbora bat eskaini honi eta amaitzean, banan bana idatzi dituzten oztopoak paretean edo arbelean jarriko dituzte.

• Ideiak errepikatzen badira, post-itak bata bestearen gainean jarri. • Elkarbanatzearekin batera, ideiak sailkatuko ditugu, konturatzeko

denok antzeko zailtasunak izango ditugula eta hauek arrazoi bat izaten dutela atzean. Klasifikazio hau erabil dezakegu, kontuan hartuta hemen sailkatu ezin daitekeen beste ideiaren bat ere atera daitekeela:

o Norekin o Ulermen maila o Adierazpen maila/modua o Beldurra, aurreiritziak

• Elkarrekin hausnartzeko momentua da, esperientziak trukatzeko momentua izan daiteke hau. Batek oztopo bat azaltzen duenean, besteek ere hala bizi duten galdetu.

Materiala Post-itak, errotulkiak. Arbela edo idazteko euskarria.

Kontuan hartzekoak • Bi dinamizatzaile izateak lagunduko digu batak ariketaren pisua eraman eta besteak sailkapenak egiten arbelean. Lana orekatuko dugu eta argiagoa izango da partaideentzat.

• Oztopoak partekatzeak elkarrizketa sustatzea du helburu, horien parekatzean eta amankomunak dituztela ikustean, lasaiago har ditzaten.

• Oztopo horiek irtenbide kolektiboen bidez gainditzea da helburua, elkarrekin aterabideak aurkitu, partekatu eta haienganatuz (hurrengo ariketaren sarrera moduan).

 14  

3. BALIABIDEAK: OZTOPOAK GAINDITUZ

GAIA Oztopoak gainditzea Publikoa Belarriprest

Denbora 20-25 min Ariketa zenbakia 3

Helburua: zertarako? • Erabilpenaren oztopoen irtenbide posibleak modu kolektiboan pentsatzea

Prozedura: nola? 2.1. BALIABIDEAK • Taldeka jarri eta bakoitzak sailkapen baterako irtenbideak

aurkituko ditu, gero talde handian aurkezteko. “Zer egin dezakegu oztopo honen aurrean?”

• Guk ideia horiek arbelean edo paper batean jasotzea komenigarria da.

2.2. GERTUKOEKIN HARREMANA • Senide/lagunen harremanak jarriko ditugu zentroan. Euskaraldian

indar berezia jarri beharko baitiogu harreman sare honi. • Gertuko pertsonekin aurretiaz gertatuko denaz hitz egitea eta

egoera esplizitatzea izango da garrantzitsua. • “Aurre akordio” moduko bat egin dezakegu, bakoitzak eman nahi

dituen pausoak adieraziz. Lanketa posiblea: o Bi bolondres eskatu eta antzeztu. o Bi egoera posible aurkeztu eta egoera berria nola

negoziatuko dugun antzeztu. o Bikotearekin: gu BP gara eta bikotea AB da. o Lankidearekin: biok BP gara.

• Eroso sentiarazten gaituen ariketa izan behar du Euskaraldiak. Guri euskaraz hitz egiten digutem lagunak ez ikustea ez da irtenbidea izango 11 egunetarako.

Materiala Post-itak, errotulkiak Arbela edo idazteko euskarria

Kontuan hartzekoak • Aurre akordiorako egoerak taldearen ezaugarrien arabera egokitu ditzakegu.

• Belarripresten arteko negoziaketak ere garrantzitsuak direla azpimarratu.

 15  

4. ROL JOKOAK: EGOERAK ETA ERREAKZIOAK AURREIKUSI

GAIA Simulazioak Publikoa Belarriprest

Denbora 10-15 min Ariketa zenbakia 4

Helburua: zertarako? • Parte-hartzaileak 11 egunetan egon ahal diren egoeretan kokatzea • Profil desberdinetako rolak molde arinean biziaraztea • Gerta daitezkeen erreakzioak aurreikustea, nola erantzun • Aterabkideak kolektiboki gogoetatzea eta borobiltzea

Prozedura: nola? 4.1. JOKOA AURKEZTU • Rol jokoak egingo ditugu, Euskaraldian gerta daitezkeen

egoera batzuk antzeztuz. • Horretarako bolondresak behar ditugu. Bizpahirunaka

gerturatuko zarete erdira eta deskribatuko dugun egoera bat antzeztuko duzue.

• Antzezten ez duzuenek ongi behatu beharko duzue, ondoren egoerak komentatu behar dituzuelako eta irtenbide berriak aurkitzen lagundu.

• Gure rola belarriprest izango da beti. Aldatuko dena egoera bera, egoera horrekiko gure hasierako jarrera eta identifikazioa (txapa) izango da.

• Antzezten duzuenek izan dituzuen inpresioak eta sentitu duzuena gogoan gorde, gero analizatuko baitugu.

• Rol jokoetan ezezagunak diren harreman laburrak landuko ditugu gehienbat, ezagunen artekoek bestelako trataera bat merezi dutela uste dugulako. Horregatik landu dugu aurretik.

4.2. ROLAK BANATU • Roletan parte hartzeko bolondresik baden galdetu. • Birekin hasiko gara, gero gehiago aterako dira beharren

arabera. • Rol antzezlan bakoitzaren ondoren galdetuko dugu ea

aldatzerik nahi duten. Atera direnak gustura badaude, jarraituko dugu.

• Inork ez balu antzezle izan nahi, egoera konkretuak taldean komentatukok ditugu, garrantzitsuena ondorengo hausnarketa kolektiboa egitea baita.

 16  

4.3 ROLAK ANTZEZTU ETA GOGOETA KOLEKTIBOA EGIN • Behean planteatu dugun egoera azalduko dugu, baina taldearen

ezaugarri edo beharren arabera antzeko egoerak planteatu ditzakegu.

• Egoera orokorra taldean aurkeztuko dugu eta antzezle bakoitzari bere papera belarrira azalduko diogu, besteek entzun gabe.

• Testuingurutik ateratako egoerak direla gogorarazi behar diegu, artifizialak hein batean, baina hizkuntza ohituretan eragiteko tresnak lortzen lagunduko digutenak.

• Partaideen ezaugarriak zein diren saioaren aurretik badakigu, egoera hauek ezaugarri horietara egokitu ditzakegu, errealistagoak izan daitezen.

• Bolondresei esan zein rol antzeztu behar duen bakoitzak (nahi bada besteek ez entzuteko moduan ala agerian).

• Antzezpenak egingo ditugu eta aldiro esfortzua eskertu eta txalotu.

• Rol joko bakoitzaren ondoren, galderak egingo ditugu, adibidez: zer gertatu da? Zergatik uste duzue erabaki duela horrela egitea? Zein izan zitekeen irtenbidea?

o Gogoeta kolektiboa bultzatuko dugu. o Irtenbide konkretuak pentsatu eta balidatuko ditugu.

EGOERA: OKINDEGIAN Erdaraz egiteko ohitura duen pertsona okindegira doa eta okina euskalduna da, baina ez bereziki euskararekiko kontzientzia duena: • A egoera: inork ez du txaparik. Bezeroak “buenos días/bonjour”

esaten du. • B egoera: inork ez du txaparik. Bezeroak “egun on!” esaten du. • C egoera: bezeroak belarriprest txapa dauka jantzita.

• D egoera: okinak ahobizi txapa du eta belarriprestak ez du %100ean euskaraz egiten.

4.4. LEHEN HITZAREN GARRANTZIA AZPIMARRATU • Tarte labur bat hartuko dugu gogoratzeko, txapa eramateaz gain,

lehen hitza euskaraz egiten dugunean gonbidapena egiten diogula aurrean dugunari berak ere euskaraz hitz egiten jarraitzeko.

• Gainera, lehen hitza euskaraz egitearekin euskaraz badakigula ere adierazten dugu hasieratik, egiten genuela ez zekitenen aurrean ere.

• Denbora badugu eta kontzeptuarekin eroso sentitzen bagara, “estres linguistikoaren” bideoa aurkeztu dezakegu (Badu Bada): aurrekoak zein hizkuntzan hitz egingo digun ez jakiteak sortzen digun korapilo horri “estres linguistikoa” deitzen zaio, eta eleanitzak garenok “pairatzen” dugu gehienbat.

• Bideoa ikusi ondoren galde dezakegu zer aldatuko litzatekeen besteak belarriprest txapa izango balu.

 17  

Materiala Arbela eta errotulkia (aukeran, ideia nagusiak idatzi nahi baditugu) Ahobizi eta belarriprest txapak edo pegatinak (aukeran, rolak horrela desberdindu nahi baditugu) Estres linguistikoaren bideoa: http://www.argia.eus/multimedia/bideoa/estres-linguistikoa

Kontuan hartzekoak • Egoerak guztiz moldagarriak dira eta eraginkorragoak izango dira, gainera, partaideen ezaugarri orokorretara egokitzen baditugu (adibidez, irakasle talde batekin ari bagara, irakasleen ohiko komunikazio egoerak irudikatu ditzakegu orokorrak erabili beharrean).

• Antzezleen arabera ariketa honek denbora gehiago ala gutxiago eskatuko du. Normalean umore handia ateratzen da ariketa honetan, giroa hobetzen da.

• Rolak desberdintzeko ahobizi eta belarriprest txapak edo pegatinak erabil ditzakegu. Askotan hauek jartze hutsak komunikazio egoera nola alda dezakeen argi uzten du.

• Momentuan egoera berriak inprobisa ditzakegu edo inprobisa ditzakete partaideek, uste badugu beraientzat egokia dela kasu zehatz bat praktikatzea momentu horretan gertatu den zerbaitengatik.

• Kasu praktikoak antzezten saiatuko gara, baina antzezlanak dira eta inprobisatuak berdin-berdin. Ez espero gure aurreikuspenak beteko direnik beti, pertsonekin ari gara eta ezin dugu jakin nola erantzungo dugun.

• Antzerkiak garrantzitsuak dira, baina are gehiago ondorengo talde-hausnarketa. Gure rola galderak egitea da, denon artean irtenbide kolektibo batera iristeko, gure zalantzak agertzeko, egoera hauetan sentitzen duguna partekatzeko.

• Ez dago erantzun perfektu eta absoluturik, elkarrekin, modu kolektiboan, irtenbide egokienak bilatzen saiatuko gara.

• Belarriprest rola hartu duen pertsona batek ez du esan nahi ez duela euskara maila alturik edo euskara ikasten ari denik momentu honetan.

• Askotan uste da belarriprestek ez dutela euskaraz guztiz ongi ulertzen edo ikasten ari direla; horregatik normala baino polikiago eta modu sinpleagoan hitz egiten zaie. Belarriprest moduan, guk adierazi dezakegu polikiago hitz egitea nahi dugun edo zerbait ulertzen ez badugu.

• Binakako egoera komunikatiboez gain, taldean ditugunak ere landu. Izan ere, batzuetan taldean lausotu egiten dira gure hizkuntza hautuak, baten batek euskara ulertzen ez badu bereziki.

• 11 egunetan nola joka dezakegun landuko dugu, baina gogorarazi 12. egunetik aurrera eta tailerraren egunean ere erabilgarriak direla hemen aterako diren irtenbide posibleak.

 18  

5. AMAIERAKO GOMENDIOAK: ASKO GARA!

GAIA Azken gomendioak Publikoa Belarriprest

Denbora 10 min Ariketa zenbakia 5

Helburua: zertarako? • Saioaren ideia nagusienak laburbiltzea • Gure jarreraren garrantzia azpimarratzea • Dimentsio kolektiboaren garrantzia azpimarratzea • Saioaren balorazioa egitea

Prozedura: nola? 5.1. SAIOAREN LABURPENA

• Estres linguistikoa da askatu behar dugun korapiloa. Euskaraldiak lagundu ahal gaitu honetan identifikazioaren bitartez.

• Lehen hitza argi, goxo, alai eta lehenik! • Asertibitatea da giltza: gure hizkuntza hautuan mantentzea

irribarrez eta tinko, komunikazioa eten gabe, ahalik eta modu naturalenean. Elkarrizketaren ardurak partekatuko ditugu modu onean horrela.

• Esperientzia txar gutxi espero ditugu, eta gutxiago oraindik ariketa kolektibo batean gaudela kontuan hartuta.

• Elkarrizketa elebidunak ohitura kontua dira. Praktikan jar ditzakegu.

• Ezagunekin, errazenetik zailenera, eta ahal dela, gaia mahai gainean jarrita, helburu lorgarriak adosteko.

• Euskaraz agurtzea ez da errespetu falta. • Jarrerak aldatzeko, taldearen indarra baliatu, 11 egunetan eta

ondoren euskara gehiago baliatuz aldatuko ditugu mentalitateak. • Euskaraldian parte hartzen ari diren euskara ikasleekin arreta

berezia izan, indar handia egiten ari baitira euskaraz egiten ari direnean. Solasaldia erraz dezakegu motelago edo argiago hitz eginda.

• Ahobiziei euskaraz hitz egiteko aukerak gehitzen dizkiegu. • Euskaraldiak euskararen erabilera igotzeko helburu nagusia du. 5.2. AZKEN GOMENDIOAK • Txapa soinean eramateak adierazten duena:

o Ekimen kolektibo baten kide izatearen sentimendua. o Euskaraz mintzatzeko nahia. o Besteei euskaraz mintzatzeko egiten diegun gomita. o Harremanak sortzeko edota sare humanoa atxikitzeko tresna. o Identifikazioaren zentzu negatiboena saihestu nahi dugu

(adib. Juduen izar horiarekin lotzea txaparen erabilera, bereziki Ipar Euskal Herrian).

5.3. MOTIBAZIOA • Ez gaude bakarrik: milaka izango gara espazio/denbora berean

 19  

ariketa bera egiten. • Ekimen kolektiboa da. • Jarrerak euskara gehiago erabiliz aldaraziko ditugu. • Txapek euskara norekin egin dezakegun identifikatzen lagunduko

digute. • Jendeak zertan ari garen badaki, mezua zabaldu delako. Ez

dakien norbaitekin topo egiten badugu, azaldu eta gonbidatu ezazu parte hartzera.

• Denon artean lortuko dugu: euskararen erabilera erraztuko dugu eta normalizazioaren bidean pauso bat aurrera egingo dugu!

5.4. EBALUAZIO PERTSONALA Bukatzeko, saioaren balorazioa egingo dugu: bakoitzari saioaren ondoren nola sentitzen diren laburbiltzeko hitz bat esateko eskatuko diogu. Baikor edo ezkor, egindako hausnarketak balio izatea espero dugu.

Materiala Beste

Kontuan hartzekoak • Saiotik irribarre batekin ateratzea izan daiteke ongi atera denaren seinale, baina bestela ere zuzenean galde dezakegu ea emandako gomendioek lagunduko dietela uste duten, ia saioa erabilgarri zaien edo ez.

• Aurrera begira bestelako tresnak jasotzen jarraituko dutela aipa dezakegu, koordinazio orokorretik zabalduko direnak (spotak, gomendioak, pilulak…).

• Batzordearen kontaktua eman dezakegu edozein duda dela ere guregana jo dezaten.

• Euskaraldian zehar antolatuko diren ekintzetara gonbidatu ditzakegu, talde sentsazioa areagotuz.

• Herri batzuetan saio hauek baliatuko dituzte txapen banaketa egiteko. Gure kasua bada, hau aurretik antolatu beharra dago.

 20  

6. ERANSKINAK: ARIKETA BANKUA

DENOK BELARRIPREST BAGINA?

Powerpoint aurkezpenaren barruan (8-9. diapositibak) Pello Jauregiren hizkuntza eremuen

azalpenak sartu ditugu, kontzeptu hauek azaltzen eroso sentitzen bagara erabiltzeko. Azalpen

osoa ikustea lagungarria izan daiteke:

Udaltop 2018 Pello Jauregiren aurkezpena - https://www.youtube.com/watch?v=Je6LW8S8bqE

Zera adierazi nahi dugu:

8. diapositiba:

• Hizkuntza eremu zulatuetan euskaraz ez dakitenak edo euskara hiztun moduan

identifikatu ez direnak daude.

• Egoera hauetan euskara erabiltzeko aukerak txikiak dira eta txikiagotu egiten dira

elkarrizketan sartzen diren pertsona kopurua handitzen doan heinean.

• Erdara erabiltzeko aukerak mantendu egiten dira beti.

9. diapositiba:

• Hizkuntza eremu trinkoetan partaide guztiek ulertzen dute euskara.

• Euskaraz egiteko aukerak beti izango dira %100ekoak, partaide kopuruak ez du eragiten.

• Ez da inor behartzen euskaraz egitera, baina aukerak irekitzen dira hala egin nahi

dutenentzat.

• Horrelako eremu bat eraikitzeko, nahikoa da ulermen maila minimo bat izatea taldean.

BESTELAKO ARIKETAK

Sarreran aipatu bezala, planteatzen ditugun ariketa asko talde-dinamikak bultzatzeko

pentsatuak dira. Ez dute lotura zuzena Euskaraldiarekin, baizik eta taldea esnatu eta

girotzearekin, edo saioaren balorazioarekin baizik.

Txosten honetan agertzen ez den bestelako dinamikekin truka ditzakegu hemen daudenak,

helburu bera betetzen dutela bermatzen badugu eta gu, dinamizatzaile garenetik, eroso

sentitzen bagara horiek egiten.

Adibidez, Joxemi Zumalabek tresna-kutxa oparoa eskaintzen digu honetarako:

http://joxemizumalabe.eus/tresna-kutxa/denak.php

 21  

EUSKARAZ EGITEKO ESPAZIOEN IDENTIFIKAZIOA

Arnasguneak ez diren herrietan eta, bereziki, tamaina handikoetan euskaraz eroso mintzatzeko

lekuak identitikatu ditzakegu. Herrika edo auzoka bil ditzakegu partaideak eta 5 minutuz

euskaraz lasai egin dezakegun herriko ahal bezainbeste gune zerrendatuko dituzte. Gero, talde

handian bateratu eta zerrendatuko ditugu.

Helburuak:

• Euskaraz eroso sendi daitezkeen lekuak identifikatu

• Euskaraldiaren helburua ez da gure artean egotea baina lagungarria da euskaraz

egiteko leku eroso identifikatuak izatea euskararen praktikarako.

• Belarriprestei oinarrizko basea eskaintzen diegu: helburua da euskarazko espazioa

hedatzea denboran.

• Horregatik ere lagungarri izan daiteke hiri nagusietan, zeinetan maiztasunez ibiltzen

garen, euskara erabil daitekeen guneen zerrenda bat izatea (arriskua baita Belarriprestek

ez identifikatu izana halako gunerik beren ingurumen hurbilean).

 22  

NIRE HIZKUNTZA-OHITURAK

Zure solaskidearekin aipatu, erritualak adostu.

Pertsona / Egoera, errexenetik zailenera jo.

Helburu lorgarriak finkatu, irabazi bezala aitzinatzeko.

EUSKARAREN

ERABILPENA

NOREKIN MAIZTASUNA (ezer,

zerbait, asko)

EUSKARALDIAN

HELBURUA

Familian

Lagunekin

Lankideekin

EUSKARAZKO KONTSUMOA ZER? EUSKARALDIA HELBURUA

Irratia

Telebista

Irakurri

Internet

Denbora Ariketa Arduraduna Dinamika Azalpena Arbela/ppt Materiala

5’ 0. Sarrera

Miren Agurtu

- Aurkezpen erronda -Saioaren hizkuntza -Belarriprest figura

PPT 1 PPT 2

Izena jartzeko pegatinak

Jon Saioa aurkeztu

- Iraupena - Helburua - Faseak

-

(*) Prestatutako saioarekin beharren arabera betetzeko aukerako gidoia.