Barrendik GogozkoTokian Ik

8/14/2019 Barrendik GogozkoTokian Ik

1/24

gogozko tokianaldaparik ez

barrendik 200-3001A maila

ikaslearena


2/24

EGILEAKProiektuaren arduraduna: Juxto Egaa (HABEko Hizkuntzaren Didaktika arduraduna)Koordinatzaile didaktikoak: Begoa Martinez (HABEko teknikaria)

Sabin Zabala (HABEko teknikaria)Partehartzaileak: Jose Luis Azpillaga (Debabe Udal Euskaltegia)Errealizazio didaktikoa: Felix Sainz (HABEko teknikaria)

Mikel Dorronsoro (HABEko teknikaria)

HABE Erakundeak eskerrak ematen dizkio Debabe Udal Euskaltegiari materialgintza proiektu honetan partehartzerakoan agertu duen borondateagatik.Halaber, esker ona luzatu nahi die euskalduntze-alfabetatzegintzan diharduten euskaltegi guztiei, berenesperientzia eta ekarpena baliagarri izan direlako.

Diseinua, maketazioa eta marrazkiak: Marisa Mantxola

Gure esker ona ondoren aipatzen direnei, hainbat material eta ideia hartzeko baimena eman digutelako:Valderejoko natur parkea. Ikusgela. ETBEuskal Herriko parke naturalak. Argia 1.676: Oporrak gehigarria

Era berean, argazki, izenburu eta gutunak erabiltzen utzi digutelako eskerrak eman nahi dizkiegu ondokolagun, elkarte, erakunde eta aldizkariei:Euskal Hiztegi Entziklopedikoa. Klaudio Harluxet Fundazioa Euskal Herriko basoak. Aranzazi Zientzi Elkartea Atlas Geografikoa eta Politikoa. ElkarlaneanEuskal Herria Osatzeko Mapak. Anaya Haritza

HABE 2001. ISBN 84-86968-26-7Legezko Gordailua: SS-408/01Inprimaketa: GERTU Inprimategia. Oati.


3/24


4/24


5/24


6/24


7/24

7

1. Sarrera

I K A

S L E A RE

N L I B

UR

UA

1 A MA I L A

2 0 0 - 3

0 0

2. IKASTUNITATEAREN IBILBIDEA

C ATAZA: GURE GUSTUKOTOKIA

Goiz buelta edo egun-pasa egiteko gustukotokia aukeratu:

Jatorrizko hiztunen ereduei erreparatu:- taula bete

Gustuko tokia aurkeztu- eskema erabili

(19. or.)

MINTZ/IRAK/ENTZ/IDAZ

1. SARRERA Ikastunitatearen eta lan--egitasmoaren aurkezpena

(6. or.)

A ATAZA: VALDEREJO,PARADISU TXIKIA

Bideoan azalduko diren landare etaanimaliei buruzko aurreikuspenak

Bideoa ikusi eta aurreikuspenak egiaztatu - Di/-Ti atzizkia

Ibilaldiaren etapak ordenatu Bideoa ikusi

(8. or.)

ENTZ/IRAK/MINTZ/HIZT

B ATAZA: EUSKAL HERRIKOPARKE NATURALAK

Artikulua gainetik irakurri Taulako esaldietako parkeak identifikatu Lekua adierazteko posposizioak

(14. or.)

IRAK/GRAM

IKASLEEN

AUTOEBALUAZIOA(21. or.)


8/24

Hasteko, saia zaitezte ondoko galderakkomentatzen:- Non dago Valderejo Araban, Bizkaian,

Gipuzkoan edo Nafarroan?- Inoiz egon al zarete han?- Nolakoa da, handia ala txikia?- Zein herri daude bertan eta inguruan?

Zuen ustez, nolako zuhaitzak eta animaliakbiziko dira Valderejon? Aukeratuondorengoen artean.

2. Atazak

M

ATAZA: VALDEREJO, PARADISU TXIKIA

1

AAtaza honetan, Valderejo parke naturalari buruzko bideo-erreportajea ikusteko aukera izango duzu. Bidebatez, hiztegia eta hizkuntz forma batzuk ikasiko dituzu, ikastunitatearen bukaeran aurkeztu beharkoduzun gustuko tokiaren azalpena ahalik eta txukunena izateko.


9/24

9

2. Atazak

I K A

S L E A RE

N L I B

UR

UA

1 A MA I L A

2 0 0 - 3

0 0

A

O T S O A

A Z E R I A

O R K A T Z A

O R E I N A

T R I K U A

P I N U A

IZEIA

ARTEA

SAIA, PUTREA H A R T Z A

A R D I A

BASURDEA

TXAHALA

L I Z A R R A

M O X A L A


10/24

0

2. Atazak

M

A

Z A L D I A

O S T R U K A

E R B I A

Z I K O I N A

B E L E A

S A G U Z A R R A

K A T A G O R R I A

T X I M U A

E N A R A

URKIA K U K U A

P A L M O N D O A

ARRANOA

P A G O A

H A R I T Z A


11/24

11

2. Atazak

I K A

S L E A RE

N L I B

UR

UA

1 A MA I L A

2 0 0 - 3

0 0

A Sailkatu ondorengo hitzak beheko lau multzoetan. Hitzak ulertzen ez badituzue, galdetu gainontzeko

taldekideei edo begiratu hiztegian.

Bideo-pasarte bat ikusiko duzu orain, aurreikusi duzun guztia egiaztatzeko.

Behin baino gehiagotan entzun duzu - di/-ti atzizkia erreportajean. Beheko adibideei erreparatu ondoren,bete itzazu hutsuneak:

LEKUEI BURUZKOAK LANDAREDIA ANIMALIA BASATIAKBASERRIKO

ABEREAK

ibar

arte

sastraka

hegoalde

naturgune

otso

pinu

mendi-hegal

pago

baso

mendebalde

abelgorri

ardi latx

basurde

azeri

haritz

herrigune

herrialde

harkaitz

lursail

sai arre

lur emankor

orkatz

paraje

Pinudi: pinu-basoaPagadi:Harizti:Artadi:Urkidi:

Landaredi: landare-multzoaArantzadi:Legedi:Gizadi:Araudi:


12/24

2

2. Atazak

M

A Erreparatu ondorengo hitzei eta gaztelaniazko baliokideei: alfabetikoki daude zerrendatuta. Zuen

eginkizuna ordenatzea da, hitz bakoitzari dagokion baliokidea jarriz.

Saiatu ordenatzen Valederejora bisita egiteko gomendatutako ibilbideko pausoak

2

1. aisialdi2. areto3. baliabide4. baseliza5. begiztatu6. behatoki7. bere luze-zabal-sakonean8. bisitari9. errota10. esku-orri11. gomendio, aholku12. haitzarte

13. haran14. ibilbide15. informazio orokorra16. izadi17. izendapen18. ondare19. solairu

A. can, desfiladeroB. denominacinC. divisar, verD. en toda su extensinE. ermitaF. excursin, rutaG. folleto, hoja informativaH. informacin general I. molinoJ. naturalezaK. observatorioL. patrimonio

M. planta, piso ermitaN. recomendacinO. recursoP. salaQ. tiempo libreR. valleS. visitante

Esku-orriek hainbat ibilbide proposatzen dituzte, tartean herri abandonatuak bisitatzekogomendioa ere. Baina aurretik, ur- errotaren museotxora joatea gonbidatzen du.

Eta handik Valledrueleko harkaitzetara ordu erdiko ibilaldia besterik ez dago. Harkaitzetan

zintzilikatuta pausatzen diren sai arreak ikusteko behatoki aproposa da

Handik, Puron ibaiari jarraituta, haitzarte ikusgarri batekin egingo dugu topo. San Lorentzorenbaselizatik haran guztia begiztatuko duzu.

Ezer baino lehen, bisitariak Parketxetik pasatzen dira informazio orokorra eta ibilbideari begiraaholkua eskatzera bere luze-zabal-sakonean .


13/24

13

2. Atazak

I K A

S L E A RE

N L I B

UR

UA

1 A MA I L A

2 0 0 - 3

0 0

A Bideo-erreportajearen bigarren zatia ikusiko duzu, egindakoa zuzentzeko.

Begiratu aurreko esaldietan azpimarratuta dauden hitzei eta hitz multzoei ( Ezer baino lehen... ). Zertarakobalio dute?

Horien ordez zein erabil daiteke?

A. Ezer baino lehen, aurretik: B. Handik:

A.B.


14/24

4

2. Atazak

M

B

..............................

..............................

..............................

..............................

..............................

.............................

..............................

..............................

.............................

ATAZA: EUSKAL HERRIKO PARKENATURALAK

Euskal Herrian parke natural ugari dago. Artikulu bat irakurri beharko duzu gainetik eta, irakurketan

lortutako informazioaren laguntzaz, taulan azaltzen diren datuak zein parkeri dagozkion esan beharko duzu.

Zure ustez, zenbat parke natural daude Euskal Herrian?

Begiratu mapari eta saiatu parkeak bertan kokatzen.

1


15/24

15

2. Atazak

I K A

S L E A RE

N L I B

UR

UA

1 A MA I L A

2 0 0 - 3

0 0

B Beheko taulan Euskal Herriko parke naturalei buruzko informazio dago. Irakurri eta ulertu ondoren, esaldi

bakoitza zein parkeri dagokion esan beharko duzu Argia ko artikulua gainetik irakurri ahala.

1. Erreserba hau Ernio menditik hurbil dago.

2. Parke hau Busturialdeko bailaran dago.

3. Bidasoa eta Urumea ibaien artean dago.

4. Gipuzkoako Goierriren bihotzean dago, eta Nafarroarekin mugaegiten du.

5. Parke honetan harizti bikainak aurki daitezke

6. Parke honetan goi mendietako fauna ikus dezakegu, eta baitaartzainak mendira igotako ardi latxa ere.

7. Inguruan Santimamieko kobazuloak daude.

8. Oraindik baso ugari daude parke horretan, esate baterako: Lizarrusti,Itaundieta, Leizadi edo Txindokin.

9. Hegazti migratzaileen pausalekua da.

10. Parkean monumentu megalitiko asko aurki ditzakegu.

11. Urjauzi paregabeak daude.

12. Izokinak, putreak, arranoak, basakatuak eta orkatzak ere aurkidaitezke parke honetan.

13. Parke honetatik gertu Izaro uhartea dago. Bertan eratzen dituztekaioek eta belatzek beren koloniak.

14. Parke honen lur azpian tunel eta errekasto ugari aurki ditzakegu.

PARKEA


16/24

6

2. Atazak

M

BNaturari dagokionez, Euskal Herria aberastasun ikaragarria duen

lurraldea da. Zenbait gunetan ingurugiro arazo larriak izan baditugu ere,geure inguruko fauna eta flora zaindu eta berreskuratzeko parke

naturalak izendatu dira zenbait eremutan.ENTZUN, IKUSI, USAINDU ETA UKITU PARKE NATURALAK

Euskal Herrian babestutako naturguneak ugari dira, baina ez dute guztiek maila berekobabesa. Zainketaren arabera izen desberdinak hartzen dituzte. Horietako izendatze--mota bat da Parke Naturalak. Euskal Herrian hamaika gune daude izen honekin :Pagoeta, Aiako Harria, Aralar eta Aizkorri Gipuzkoan, Gorbea eta Urkiola Bizkaian,Valderejo, Entzia eta Izkiz Araban eta Bertiz eta Urbasa Nafarroan. Azken lurraldehonetan Bardeetako parkea izendatzeko azken bideratzeak besterik ez dira falta etaAralarko parkea ere aurreikusia dago.Hamaika izateari laster utziko diote beraz parkeek, eta egia esan gaur egun ere batgehiago hartzen da kontuan, Urdaibai Biosfera Erreserba ere zaku berean sartzen

baita.

Euskal Herrian hamabi parke natural daude, lau Gipuzkoan, hiru Bizkaian, hiruAraban eta bi Nafarroan

URDAIBAI BIOSFERA ERRESERBA

Busturialdeko bailaran kokaturik,izugarrizko balio ekologikoa duenlurraldea da.Oiz mendiaren magalean Oka ibaia

jaiotzen da eta Gernikatik aurrera ur gaziaeta geza nahastuta dauden estuariobilakatzen da. Estuario honen luzera 12km-koa da eta i tsasoratzea hondarpilaketa izugarrien artean egiten du.Lurralde heze hau, hegazti migratzaileenatsedenleku da. Europa Erdialdekohotzetatik Afrikarako bidea hartzendutenean, hegazti askok Urdaibai duteerreferentzia puntu eta bertan IberiarPenintsulan ikusterik ez dagoen hainbatespezierekin egin daiteke topo. I tsasbeleak edota kaioak oso arruntak diraingurune honetan. Hauek, hondar arteanbizi diren animaliez hornitzen dira. Izarokouhartea, hegazti hauentzat paradisubikaina da eta kaioek eta belatzekberaien koloniak bertan eratzen dituzte.Inguru honetan, Santimamie,Kortezubiko kobak aurki ditzakegu.Bertako margoak garrantzi handikoakdira, baina ez dago berauek ikusterik joanden urte amaieraz geroztik. Jendearensartu-irtenak hondatzeko arriskuan jarriditu eta atea itxi dute oraingoz.


17/24

17

2. Atazak

I K A

S L E A RE

N L I B

UR

UA

1 A MA I L A

2 0 0 - 3

0 0

BPAGOETA

Ernio menditik gertu dagoen erreserba honetanpaisaia ezin hobeak ikusteko parada dugu.

Baso misto bikainak eta kalizaz osatutakoibarrak topa daitezke bertan. Geologikokiinteresgune apartak ditu bere baitan. Hala nola,Errezil errekaren bailara edo Salubitakoiturburua, Gipuzkoako i turburu karkasikogarrantzitsuena da berau.Pagoetako basoek aparteko garrantzia duteeta gutxi bilatu gabe ere harizti paregabeekinegingo dugu topo.Pagoetan, gizakiaren presentzia aspaldikoadela oso nabarmena geratzen da, bertan topaditzakegun monumentu megalitikoei esker.

AIAKO HARRIA

lparraldetik zein hegoaldetik begiratuz gero ikustenden harri tzar bitxi honek ikusgarri tasun eta b aliogeologiko handia du. Hiru gailur ditu: Irumugarrieta,Txurrumurru eta Erroilbide. Bidasoa eta Urumea ibaienartean kokatuta dagoen harri tzar honek, urjauziparegabeak ditu. Hauen artean, Aiztondo, 100 m-ko

jauzierarekin, eta Endara aipatuko genituzke.Inguru horietan, harizti paregabeak aurki daitezke,batez ere Bianditz edo Oihanleku izeneko parajean.Parke honetatik zerbait azpimarratzekotan, bere faunakaipamen berezia merezi du. Endarako arroilean,izokinak topa daitezke. Zeruari so eginez gero, putreakedo arranoak ikusteko zailtasuni k ez da izaten etalurrean berriz, basakatua eta orkatza topa ditzakegu.

ARALAR

Gipuzkoako Goierriren bihotzean kokatuta etaNafarroarekin muga eginez, bertaratzen den edonortxunditzeko adinako edertasuna du Aralarrek etaGipuzkoako mendilerro maItatuena Izatea lortu du.Edonondik begiratuta ere, Txindokiren irudi apartekoa ikus

daiteke. Bertan, betidanik bizi izan da gizakia eta gurearbasoen aztarna ugari topa daitezke bertan. Antzina,baso ugari zeuden, baina hauetako asko abeltzantzarakolurrak lortzeko asmoz moztu egin ziren. Hala ere, oraindikere baso ugari aurki daiteke Aralarren, hala nola,Lizarrusti, Itaundieta , Leizadi edota Txindokiko iparhegala.Mendilerroaren kararrizko izaerak eta ur pilaketek, ur putzueta lurrazpiko errekasto eta tunel ugariren sortzea ekarridu.Faunari dagokionean, goi mendietako fauna orokorrarekinegin dezakegu topo eta baita artzainek mendira igotako

latxa ardiarekin ere.


18/24

8

2. Atazak

M

B Beheko ereduetan lekua edo kokapena adierazten duten posposizio batzuk daude. Aztertu eta gero, saia

zaitez beheragoko adibideak osatzen, ezagutzen dituzun posposizioak erabiliz.

EREDUAK:

Erreserba hau Ernio menditik hurbil dago.

Bidasoa eta Urumea ibaien artean dago.Inguruan Santimamieko kobazuloak daude.Parke honetatik gertu Izaro uhartea dago.

ADIBIDEAK:

Parkea ........................... lau herrigune daude. Harkaitz garaietan dabil beti, habia ...........................

etengabe hegaka. Basoko zuhaitz ................................... izkutatzen dira

oreinak. Puron ibaiak ..................................... zeharkatzen du

Valderejo parkea.

Biasteriko ezeguneetako bat

Urkiola

Urbasa


19/24

19

2. Atazak

I K A

S L E A RE

N L I B

UR

UA

1 A MA I L A

2 0 0 - 3

0 0

C

1 Denok dugu gustuko tokiren bat goiz-pasa edo egun-pasa joateko, etxetik hurbil edo kilometro batzuetara

eta, seguru asko, urtean behin baino gehiagotan joaten gara leku horretara. Eta zuk? Kontatu, bada,ikaskideari eta aukeratu bion artean gustuko toki bat.

Entzun gustuko toki batzuei buruzko azalpenak eta saiatu mapan kokatzen aipatzen diren herriak eta tokiak.

ATAZA: GURE GUSTUKO TOKIAAzken ataza honetan, zeure gustuko irtenaldi bat goiz-buelta edo egun-pasa prestatu beharko duzu,ikaskideei aurkezteko: leku hori non dagoen, nola joan daitekeen, zer dagoen eta bertan zer egin daitekeen azaldubeharko diezu.


20/24


21/24


22/24


23/24

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

OHARRAK


24/24

ISBN 84-86968-26-7

Erakunde AutonomiadunaOrganismo autnomo del

MutrikukoUdala

Deba HirikoUdala

ElgoibarkoUdala

Barrendik GogozkoTokian Ik

Documents

Transcript of Barrendik GogozkoTokian Ik