BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006...

88
Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa 1.1 Leis e outras normas 1.1.1. Leis —Lei de dereito civil de Galicia 14534 (Versión electrónica en www .parlamentodegalicia.es )

Transcript of BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006...

Page 1: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

SUMARIO

1. Procedementos de natureza normativa1.1 Leis e outras normas1.1.1. Leis

—Lei de dereito civil de Galicia 14534

(Versión electrónica en www.parlamentodegalicia.es)

Page 2: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

1. Procedementos de natureza normativa1.1 Leis e outras normas1.1.1. Leis

Lei de dereito civil de Galicia

O Pleno da Cámara, na reunión do 6 de xuño de 2006, adop-

tou os seguintes acordos:

Aprobación do ditame en Pleno:

- 07/PPL-0002 (1886)

De dereito civil de Galicia (Ponencia conxunta)

Sométese a votación o dictame e resulta aprobado pola una-

nimidade dos 74 deputados e deputadas presentes.

O que se publica para xeral coñecemento.

Santiago de Compostela, 8 de xuño de 2006

Dolores Villarino Santiago

Presidenta

Lei de dereito civil de Galicia

Preámbulo

I

«O dereito civil de Galicia é unha creación xenuína do pobo

galego. Como dereito regulador de relacións entre suxeitos

privados, xorde ao longo dos séculos na medida en que a súa

necesidade se fai patente, fronte a un dereito que, por ser

común, negaba as nosas peculiaridades xurídicas emanadas

do máis fondo sentir do noso pobo. É por iso un froito da

realidade social e, como tal, cambiante ao longo do tempo,

de xeito que mentres unhas institucións perden vixencia apa-

recen outras que tratan de se acomodar á nova situación.

Esta tensión entre a realidade e a supervivencia de formas

xurídicas que van sendo superadas foi dando, así mesmo,

novo sentido a novas institucións, xa que poucas veces se

poderá atopar unha relación funcional tan estreita entre esas

necesidades que as institucións xurídicas tentan acadar e as

realidades de cada momento histórico.

Este proceso de creación consuetudinario e do dereito civil,

como froito dunha realidade concreta no tempo e no espazo,

viuse, certamente, interrompido polo movemento codifica-

dor uniformador xurdido no século XIX. É, precisamente, o

Código civil de 1889 o que coloca á marxe da legalidade

vixente unha boa parte do noso dereito civil propio, sen que

esta situación fose, nin moito menos, resolta coa promulga-

ción, en 1963, da Compilación do dereito civil de Galicia,

fragmentaria, incompleta, falta de entidade propia dun sis-

tema xurídico e, en consecuencia, en boa parte, de costas á

realidade social.

O Estatuto de autonomía de Galicia de 1981 creou un novo

marco, dentro do que pode conservarse, modificarse e desen-

volverse o dereito civil galego, tal como determina no artigo

27.4, ao fixar a competencia exclusiva da Comunidade Autó-

noma, ao abeiro do previsto no artigo 149.1.8.) da Constitu-

ción española de 1978. Sen prexuízo da competencia estatal

en materia de lexislación civil, de acordo co previsto na

Constitución e nos estatutos de autonomía, as comunidades

autónomas poderán conservar, modificar e desenvolver os

seus propios dereitos civís, forais ou especiais, alí onde exis-

tan. O marco estatutario completouse ademais coas súas pre-

visións específicas sobre a parroquia rural, de acordo cos arti-

gos 27.2 e 40 do Estatuto, que asoma nas disposicións desta

lei sobre a comunidade veciñal, sobre as comunidades de

augas ou sobre o réxime xurídico dos montes veciñais en

man común, incorporados ao dereito autonómico por mor do

previsto no devandito artigo 27 do propio Estatuto, entre

outras competencias que inciden, naturalmente, sobre os

máis diversos aspectos das relacións xurídico-privadas.

De singular transcendencia para o dereito civil galego é o

artigo 38 do Estatuto de autonomía, expresivo das fontes do

dereito propio de Galicia. No seu parágrafo terceiro di que «Na

determinación das fontes do dereito civil o Estado respectará

as normas do dereito civil galego». Esta lei, no seu título pre-

liminar, fai uso desta facultade e especifica nitidamente que o

dereito civil de Galicia estará integrado polos usos e os costu-

mes propios e polas normas contidas nesta lei, así como polas

demais leis galegas que o conserven, desenvolvan ou modifi-

quen. Nos demais artigos do título preliminar complétase o

marco das normas do dereito civil de Galicia dentro das máis

estritas previsións constitucionais e estatutarias.

A Sentenza do Tribunal Constitucional número 182/1992,

sobre a Lei 2/1986, do 10 de decembro, do Parlamento de

Galicia, de prórroga no réxime de arrendamentos rústicos

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14534

Número 15912 de xuño de 2006

Page 3: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

para Galicia, interpretou, moi axeitadamente, as expresións

constitucionais e estatutarias sobre o ámbito material no que

debía conservarse, modificarse ou desenvolverse o dereito

civil galego. Dixo expresa e nitidamente que, sendo certo

que a vixente Compilación do dereito civil de Galicia non

contén ningunha regra, directa e expresa, sobre o arrenda-

mento rústico, non o é menos –como consideración de prin-

cipio– que a competencia autonómica para a conservación, a

modificación e o desenvolvemento do propio dereito civil

pode dar lugar, segundo xa dixera na recente Sentenza do

Tribunal Constitucional 121/1992 (fundamento xurídico

2.º), a unha recepción e formalización lexislativa de costu-

mes e usos efectivamente vixentes no respectivo territorio

autonómico, eventualidade, esta última, que resulta aínda

máis clara visto o enunciado do referido artigo 27.4 do Esta-

tuto de autonomía de Galicia, pois na idea de «institución»

xurídica, presente en tal precepto, intégranse ou pódense

integrar, con naturalidade, posibles normas consuetudina-

rias. En similar sentido pronunciáronse os distintos congre-

sos de dereito galego, cando proclaman que a Compilación

de 1963 non era a expresión completa do noso dereito civil

e, pola contra, fóra dela pervivían moitas institucións que

agardaban a súa incorporación ao dereito vixente.» (sic)

II

Esta Lei de dereito civil de Galicia tenta, pois, desenvolver,

en todos os seus aspectos, aquelas institucións xurídico-pri-

vadas que realmente estivesen vivas no dereito propio de

Galicia. De seguro que existen institucións que a lei non

regula e que teñen méritos propios para ser incorporadas ao

dereito escrito de Galicia. Por iso, en previsión da existencia

de tales institucións, pero tamén das dúbidas e dos proble-

mas que a aplicación desta lei puidese suscitar na práctica,

establécese unha fórmula co fin de que se someta, cando se

coide oportuno, como máximo no prazo de cinco anos, a

unha avaliación o presente texto mediante o informe dunha

ponencia especial, sen prexuízo da iniciativa parlamentaria

que pode existir en calquera momento, de xeito que os gru-

pos parlamentarios ou a Xunta de Galicia puidesen facer no

seu día uso de oportunas iniciativas lexislativas que permi-

tan a conservación, a modificación ou o desenvolvemento

propio do dereito de Galicia.

Estamos ante un dereito vivo de Galicia. Nado nos campos

galegos, como emanación singular dun rico dereito agrario,

desbordado hoxe, incluso na vida cotiá das súas urbes.

Lonxe da preocupación de calquera tentación arqueolóxico-

xurídica, a lei pretende regular institucións válidas para os

intereses e as necesidades do pobo galego. As comunidades

de montes veciñais en man común, as de augas, as agras e os

vilares teñen unha regulación específica. A dúbida sobre a

posible incorporación dunha regulación dos muíños de her-

deiros como unha institución viva do dereito galego levou a

ponencia ao convencemento da oportunidade da súa inclu-

sión, por canto pode ter de interese como elemento de inter-

pretación e integración dun sistema xurídico-civil propio de

Galicia. O título dedicado ás serventías ocupa un largo e

longo espazo, xa que as relacións de veciñanza e a propia

configuración do sistema agrario galego así o aconsellan. En

canto aos contratos, a parzaría, o arrendamento rústico e o

lugar acasarado teñen hoxe unha excelente vitalidade, o que

aconsella a súa regulación por medio desta lei.

Se vivo e expresivo dun dereito propio é o sinalado no pará-

grafo anterior, complétase a súa riqueza con aquelas institu-

cións constitutivas dun réxime económico familiar con fór-

mulas específicas de dereito sucesorio, integradoras dunhas

relacións xurídico-privadas de gran alcance, pois definen as

formas familiares e o papel da casa no desenvolvemento non

só do dereito galego, senón tamén de grandes elementos

explicativos da cultura galega. Institucións como o vitalicio,

tan vivo na realidade social galega, acadan agora un estatuto

xurídico que as circunstancias do noso tempo reclaman.

A devandita Lei 4/1995, do 24 de maio, de dereito civil de

Galicia, marcou o camiño no exercicio da competencia para

a conservación, a modificación e o desenvolvemento das

institucións do dereito civil galego (artigo 27.3 do Estatuto

de autonomía de Galicia). Malia o tempo transcorrido, a

doutrina científica, a práctica forense e a xurisprudencia

puxeron de manifesto a inexplicable repetición de dous arti-

gos do texto legal, a introdución dalgúns preceptos super-

fluos e a regulación ambigua dalgunhas materias que xera-

ron conflitos na súa interpretación ou aplicación. Por estas

razóns, aínda que agora se conserve a regulación existente

de moitas das institucións tradicionais, unha eficiente polí-

tica lexislativa debe tentar mellorar algúns aspectos das ins-

titucións referidas aos montes veciñais en man común, ás

augas de torna a torna ou pilla pillota, ao cómaro, o ribazo e

o arró, ás serventías, ás servidumes de paso, á parzaría do

lugar acasarado, ao dereito de labrar e posuír, á compañía

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14535

Page 4: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

familiar galega, ao réxime económico familiar e mais ao

importante título referido aos dereitos sucesorios.

Congruentes con esa liña de mellora do texto lexislativo

vixente déronse pasos a prol da modificación dalgúns artigos

relativos ás fontes do dereito civil (artigo 1), aos arrendamen-

tos rústicos –pola incidencia das leis estatais 49/2003, do 26

de novembro, e 26/2005, do 30 de novembro–, ás parzarías e

ao dereito sucesorio. Chámase a atención sobre a nova regu-

lación do artigo 234.3.º), que estende a obriga de lles prestar

alimentos aos fillos e aos ascendentes que o precisen, sen ter

que reunir a condición de comúns, modificación que vai inci-

dir na cuestión de inconstitucionalidade núm. 311/2003 en

relación co artigo 123.3.º) da Lei do 24 de maio de 1995.

Por último, a ponencia coidou oportuno acometer o desen-

volvemento, no dereito civil de Galicia, dalgunhas materias

non reguladas na Lei do 24 de maio de 1995, como son as

relativas á protección de menores, á adopción e á autotutela,

institucións que se recollen en corenta e seis artigos na súa

vertente civil, deixando fóra do seu ámbito os aspectos

administrativos e procesuais. Tamén hai que subliñar a regu-

lación no texto legal das institucións derivadas de relacións

de veciñanza, como son a gabia, o resío, a venela e os mon-

tes abertais, institucións de dereito consuetudinario reflecti-

das no informe do Consello da Cultura Galega e que a

ponencia considerou oportuno desenvolver.

Título preliminar

Artigo 1

1. As fontes do dereito civil de Galicia son a lei, o costume

e os principios xerais que integran e informan o ordena-

mento xurídico galego.

2. O costume rexerá en defecto de lei galega aplicable.

3. En defecto de lei e costume galegos, aplicarase con carác-

ter supletorio o dereito civil xeral do Estado, cando non se

opoña aos principios do ordenamento xurídico galego.

Artigo 2

1. Os usos e costumes notorios non requirirán proba. Son

notorios, ademais dos usos e os costumes compilados, os

aplicados polo Tribunal Supremo, polo Tribunal Superior de

Xustiza de Galicia ou pola antiga Audiencia Territorial de

Galicia.

2. O dereito galego interpretarase e integrarase desde os

principios xerais que o informan, así como coas leis, os usos,

os costumes, a xurisprudencia emanada do Tribunal Supe-

rior de Xustiza de Galicia e mais a doutrina que encarna a

tradición xurídica galega.

Artigo 3

O dereito civil galego terá eficacia no territorio da comuni-

dade autónoma. Exceptúanse os casos nos que, conforme o

dereito interrexional ou internacional privado, deban apli-

carse outras normas.

Artigo 4

1. A suxeición ao dereito civil de Galicia determinarase pola

veciñanza civil, consonte o disposto no dereito civil común.

2. Os galegos que residan fóra de Galicia terán dereito a

manter a veciñanza civil galega consonte o disposto no

dereito civil común e, en consecuencia, poderán seguir

suxeitos ao dereito civil de Galicia.

Título I

Da protección de menores

Capítulo I

Disposición xeral

Artigo 5

Co fin de garantir os dereitos das persoas menores e de

emendar as situacións de desamparo ou de risco nas que se

puidesen atopar, a Xunta de Galicia exercerá a través do

organismo competente a protección das persoas menores

que residan ou se atopen en Galicia.

Artigo 6

Para os efectos de decidir a medida de protección axeitada

para os menores de acordo co principio de proporcionali-

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14536

Número 15912 de xuño de 2006

Page 5: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

dade da intervención pública protectora, serán principios rei-

tores os seguintes:

1.º) O principio de supremacía do interese do menor.

2.º) O principio do mantemento do menor no núcleo ou

medio familiar ou contorno de orixe, agás que non sexa con-

veniente para o seu interese.

3.º) O principio de integración familiar do menor nunha

nova familia por medio da adopción.

4.º) O principio de integración social do menor nun

ambiente familiar por medio do acollemento.

5.º) O principio da máis pronta definición da situación do menor.

Capítulo II

Do desamparo e da tutela administrativa

Sección 1.ª

Disposición xeral.

Artigo 7

Correspóndelle á entidade pública competente a tutela das

persoas menores que se atopen en situación de desamparo.

Considérase desamparo a situación que se produce de feito

por mor do incumprimento ou do imposible ou inadecuado

exercicio dos deberes de protección establecidos polas leis

para a garda dos menores, cando estes queden privados da

necesaria asistencia.

Sección 2.ª

Da declaración de desamparo

Artigo 8

1. A situación de desamparo deberase apreciar nun procede-

mento administrativo no que se lles dará audiencia aos titu-

lares de deberes de protección referidos no artigo anterior e

deberase declarar mediante unha resolución motivada que

implicará a conseguinte asunción da tutela.

2. A devandita resolución administrativa deberase pór en

coñecemento do ministerio fiscal e deberalles ser notificada

aos titulares de deberes de protección escoitados no proce-

demento de apreciación e declaración do desamparo nun

prazo de corenta e oito horas.

3. Os devanditos titulares de deberes de protección serán

informados no momento da notificación das causas que

deron lugar á intervención da administración e dos posibles

efectos da decisión adoptada. A información deberase facer

de forma presencial, de xeito claro e comprensible.

4. Para formular oposición perante os tribunais civís ás reso-

lucións en materia de protección de menores non será nece-

saria a reclamación previa na vía administrativa. A oposi-

ción ás resolucións administrativas en materia de protección

de menores rexerase polo disposto no artigo 780 e concor-

dantes da Lei de axuizamento civil.

Artigo 9

1. A declaración de desamparo e a conseguinte asunción da

tutela pola entidade pública traen consigo a suspensión da

patria potestade ou da tutela ordinaria á que estivese some-

tida a persoa menor.

2. Malia o anterior, serán válidos os actos de contido patri-

monial que realicen os pais ou titores en representación da

persoa menor e que sexan beneficiosos para ela.

Sección 3.ª

Das medidas de protección

Artigo 10

1. A actuación da entidade pública respecto da persoa menor

declarada en desamparo consistirá en promover algunha das

seguintes medidas:

1.ª) A reinserción do menor no propio núcleo familiar no que

se producise o desamparo, cando isto sexa posible e o inte-

rese do menor o aconselle.

2.ª) A constitución da tutela ordinaria, nos casos en que sexa

conveniente para o interese do menor.

3.ª) A adopción, cando non sexa conveniente a reinserción

do menor na súa familia de orixe.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14537

Page 6: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

4.ª) A declaración de incapacidade do menor, no caso de

concorrer algunha das causas de incapacitación.

2. De non ser posible a reinserción da persoa menor na súa

propia familia ou de se constituír a tutela ordinaria ou a

adopción, correspóndelle á entidade pública a garda da per-

soa menor, que se exercitará por medio do acollemento.

Capítulo III

Da garda administrativa

Sección 1.ª

Disposición xeral

Artigo 11

Correspóndelle á administración a garda das persoas meno-

res:

1.º) Como función inherente á tutela administrativa asumida

pola entidade pública nos casos en que se declare o desamparo.

2.º) Cando por solicitude dos titulares dos deberes de pro-

tección a entidade pública acceda a asumila provisional-

mente.

3.º) Se así o acorda o xuíz nos casos en que legalmente pro-

ceda.

Sección 2.ª

Da garda administrativa asumida por solicitude á entidade

pública

Artigo 12

1. No caso de mediar circunstancias graves que lles impidan

exercitar as súas funcións, os titulares dos deberes de pro-

tección poderán solicitar da entidade pública competente

que asuma a garda do menor durante o tempo que sexa pre-

ciso.

2. De se aceptar a solicitude, a cesión da garda á entidade

pública deberase facer por escrito, no que se fará constar que os

pais, os titores ou os gardadores foron informados das respon-

sabilidades que seguen a manter respecto do menor, así como

do xeito no que a administración exercerá a devandita garda.

3. Nos supostos de garda de feito, a entidade pública procu-

rará ademais a formalización da situación da persoa menor

promovendo a medida de protección que corresponda.

4. Cando concorran circunstancias que así o aconsellen, a

administración poderá modificar a forma de exercicio da

garda. Neste caso deberáselles comunicar aos pais, os titores

ou os gardadores, así como ao ministerio fiscal, a razón da

modificación e a nova forma de garda adoptada.

Artigo 13

1. A garda administrativa asumida por solicitude á entidade

pública cesará:

1.º) Por pedimento dos titulares dos deberes de protección.

2.º) Por decisión da propia entidade pública cando, en aten-

ción ao interese do menor, considere que non se xustifica a

persistencia da situación de garda administrativa.

2. En ambos os dous casos, sen prexuízo de que a entidade

pública competente poida promover a medida de protección

que coide procedente.

Sección 3.ª

Do exercicio da garda administrativa: O acollemento.

Disposicións xerais

Artigo 14

1. O coidado e a protección do menor serán exercidos pola

entidade pública correspondente mediante o acollemento do

menor.

2. O acollemento pode ser familiar ou residencial. No pri-

meiro, o coidado e a protección do menor exercítanos a per-

soa ou as persoas do grupo familiar determinadas pola enti-

dade pública. No acollemento residencial a garda exercítaa o

director do centro ou da institución en que sexa acollido o

menor.

3. Teña ou non a administración a tutela ou a garda do

menor, a constitución do acollemento require sempre o con-

sentimento da entidade pública competente.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14538

Número 15912 de xuño de 2006

Page 7: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Artigo 15

1. Terase que evitar que o exercicio do coidado e da protec-

ción do menor traia consigo a separación dos irmáns, procu-

rando que sexan acollidos por unha mesma persoa ou per-

soas e, de ser o caso, nun único centro ou institución.

2. De xurdir problemas graves de convivencia, o propio

menor ou calquera persoa que teña coñecemento da situa-

ción poderán solicitar o cesamento ou a remoción da garda.

3. Todas as actuacións de formalización e cesación do aco-

llemento practicaranse coa obrigada reserva.

Sección 4.ª

Do acollemento familiar

Artigo 16

1. O acollemento familiar produce a plena participación do

menor na vida de familia e imponlle a quen o recibe as obri-

gas de velar por el, telo na súa compañía, alimentalo, edu-

calo e procurarlle unha formación integral.

2. Agás que o interese da persoa menor o desaconselle, pro-

curarase o acollemento familiar dunha persoa ou das persoas

que formen parte da familia ou do contorno de orixe do

menor, evitando a súa erradicación do propio ámbito fami-

liar e social.

Artigo 17

O acollemento familiar pode asumir as modalidades de aco-

llemento simple, permanente ou preadoptivo.

Artigo 18

O acollemento familiar simple, como modo de exercicio do

coidado e da protección dos menores baixo a garda adminis-

trativa, ten carácter transitorio e procédese á súa constitución:

1.º) Nos casos en que se prevexa como posible a reinserción

do menor na súa propia familia.

2.º) Como medida provisional ata que se lle poida procurar

ao menor outra forma de protección máis estable.

Artigo 19

1. O acollemento familiar permanente só procederá respecto

de menores declarados en desamparo cando o interese do

menor así o aconselle.

2. Nestes casos, a entidade pública poderá solicitar do xuíz

que se lle atribúan a quen acolle o menor as facultades que

faciliten o desempeño das súas funcións.

Artigo 20

1. O acollemento familiar preadoptivo formalizarao a enti-

dade pública cando eleve perante a autoridade xudicial a

proposta de adopción dun menor. Para iso cómpre:

1.º) Que o menor se atope declarado en situación de desam-

paro.

2.º) Que os acolledores sexan seleccionados, que reúnan os

requisitos precisos para adoptar e que presten perante a enti-

dade pública o seu consentimento á adopción.

2. A entidade pública tamén poderá formalizar un acolle-

mento familiar preadoptivo cando, con anterioridade á pre-

sentación da proposta de adopción, aprecie a necesidade de

fixar un período de adaptación do menor declarado en situa-

ción de desamparo á familia dos posibles adoptantes. Este

período será o máis breve posible e procurarase que non

exceda do prazo dun ano.

Sección 5.ª

Do acollemento residencial

Artigo 21

O acollemento residencial ten carácter subsidiario respecto

do familiar e das demais medidas de protección do menor.

Só se poderá recorrer ao acollemento residencial de non

seren posibles aqueles ou, en atención ao interese do menor,

de se consideraren inadecuados o mantemento do menor na

súa familia, o acollemento familiar, a constitución da tutela

ordinaria ou a adopción.

Sección 6.ª

Da constitución do acollemento

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14539

Page 8: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Artigo 22

1. Para a constitución do acollemento terán que prestar o seu

consentimento:

1.º) A entidade pública.

2.º) A persoa ou as persoas que reciban o menor en acolle-

mento.

3.º) O propio menor se ten cumpridos doce anos.

4.º) Os titulares da patria potestade ou da tutela, cando non

teñan prestado o seu consentimento.

2. Se os titulares da patria potestade ou da tutela non con-

senten ou se opón, o acollemento só poderá ser acordado

polo xuíz consonte os trámites da Lei de axuizamento civil.

Así e todo, a entidade pública poderá acordar, en interese do

menor, un acollemento familiar provisional, que subsistirá

ata que recaia resolución xudicial.

3. En todo caso, o menor de doce anos que teña madureza

abonda deberá ser oído.

Artigo 23

O acollemento formalizarase por escrito. Unha vez conclu-

ído o expediente, a entidade pública terá que lle remitir ao

ministerio fiscal o documento de formalización do acolle-

mento.

Artigo 24

Nos casos en que o acollemento deba ser acordado polo

xuíz, a entidade pública, logo de realizar as dilixencias opor-

tunas e de concluír o expediente, presentaralle a proposta de

acollemento á autoridade xudicial de xeito inmediato e, en

todo caso, no prazo máximo de quince días.

Sección 7.ª

Do cesamento do acollemento

Artigo 25

1. O acollemento cesará:

1.º) Por decisión xudicial.

2.º) Por vontade das persoas que teñen acollido o menor,

logo de comunicación á entidade pública.

3.º) Por pedimento dos titulares dos deberes de protección,

cando soliciten ter o menor na súa compañía.

4.º) Por decisión da entidade pública que ten a tutela ou a

garda do menor, cando, oídos os acolledores, o coide nece-

sario para salvagardar o interese do menor.

2. Será precisa resolución xudicial de cesación dos acolle-

mentos que sexan acordados polo xuíz.

3. En todos os casos, sen prexuízo de que a entidade pública

competente poida promover a medida de protección que

coide procedente.

Capítulo IV

Da situación de risco e das medidas de protección

Artigo 26

1. Existe situación de risco cando concorren circunstancias

que permiten presumir un inminente ou próximo desamparo

do menor, ou cando resulte conculcado o seu desenvolve-

mento persoal ou social.

2. En tales casos, a actuación dos poderes públicos orienta-

rase á prevención do desamparo e á reparación da situación

de risco que puidese afectar o menor.

Título II

Da adopción

Capítulo I

Das persoas que poidan adoptar e ser adoptadas

Artigo 27

A adopción require que a persoa adoptante sexa maior de

vinte e cinco anos. Na adopción por ambos os cónxuxes

abonda con que un deles teña acadada a devandita idade. En

todo caso, o adoptante deberá, polo menos, ter catorce anos

mais ca o adoptado.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14540

Número 15912 de xuño de 2006

Page 9: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Artigo 28

Unicamente poderán ser adoptadas as persoas menores non

emancipadas. Como excepción, poderá ser adoptado un maior

de idade ou un menor emancipado se, inmediatamente antes

da emancipación, existise entre as persoas adoptante e adop-

tanda unha situación de acollemento familiar ou convivencia,

iniciada antes de que o adoptando cumpra os catorce anos.

Artigo 29

Non poderán ser adoptados:

1.º) Os descendentes.

2.º) Os parentes en segundo grao da liña colateral por con-

sanguinidade ou afinidade.

Artigo 30

Agás os casos de adopción por ambos os cónxuxes, ninguén

pode ser adoptado por máis dunha persoa.

Artigo 31

Poderase constituír unha nova adopción:

1.º) No caso de morte do adoptante.

2.º) Cando o xuíz acorde a exclusión do adoptante das funcións

tuitivas por incorrer en causa de privación da patria potestade.

Capítulo II

Da constitución da adopción

Artigo 32

A adopción constitúese por resolución xudicial. Para estes

efectos terase en conta sempre o interese preferente do adop-

tando, así como a idoneidade do adoptante ou dos adoptan-

tes para o exercicio da patria potestade.

Artigo 33

1. Para iniciar o expediente de adopción é necesaria a pro-

posta previa da entidade pública a favor do adoptante ou dos

adoptantes que os declarase idóneos para o exercicio da

patria potestade.

2. A declaración de idoneidade poderá ser previa á proposta

de adopción.

Artigo 34

1. Non se require a proposta previa da entidade pública

cando nun adoptando concorra algunha das seguintes cir-

cunstancias:

1.ª) Ser orfo e parente do adoptante en terceiro grao por con-

sanguinidade ou afinidade.

2.ª) Ser fillo ou filla do consorte do adoptante.

3.ª) Levar máis dun ano acollido legalmente polo adoptante

na modalidade de acollemento familiar preadoptivo.

4.ª) Levar máis dun ano baixo a tutela do adoptante.

5.ª) Ser maior de idade ou menor emancipado.

2. Nos catro primeiros supostos do apartado anterior pode-

rase constituír a adopción aínda que o adoptante falecese.

Para iso cómpre que o adoptante xa tivese prestado perante

o xuíz o seu consentimento para a adopción. Logo de se

constituír en tales casos a adopción, os efectos da resolución

xudicial retrotraeranse á data na que o adoptante prestase o

consentimento.

Artigo 35

1. Terán que consentir a adopción:

1.º) O adoptante ou os adoptantes.

2.º) O adoptando maior de doce anos.

2. O consentimento deberase prestar en presenza do xuíz.

Artigo 36

1. Deberán asentir a adopción na forma establecida na Lei de

axuizamento civil:

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14541

Page 10: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

1.º) O cónxuxe do adoptante, agás que medie separación

legal por sentenza firme ou exista separación de feito por

mutuo acordo que conste fidedignamente.

2.º) Os pais do adoptando que non se atope emancipado,

agás que estean privados da patria potestade por sentenza

firme ou incursos en causa legal para tal privación.

2. Non será necesario o asentimento cando os que deban

prestalo se atopen imposibilitados para iso. A devandita

imposibilidade terá que ser apreciada motivadamente na

resolución xudicial que constitúa a adopción.

3. O asentimento da nai non se poderá prestar ata que trans-

corran trinta días desde o parto.

Artigo 37

Deberán ser oídos polo xuíz:

1.º) Os pais que non fosen privados da patria potestade,

cando o seu asentimento non sexa necesario para a adop-

ción.

Na citación aos pais para o trámite de audiencia precisa-

rase a circunstancia pola cal deban simplemente ser oídos.

Nos casos en que os pais pretendan que se recoñeza a

necesidade do seu asentimento para a adopción seguirase

o procedemento previsto no artigo 781 da Lei de axuiza-

mento civil.

2.º) O titor e, de ser o caso, o gardador ou os gardadores.

3.º) O adoptando menor de doce anos, de ter xuízo abondo.

4.º) A entidade pública, co fin de apreciar a idoneidade do

adoptante, cando o adoptando leve máis dun ano acollido

legalmente por aquel.

Capítulo III

Da eficacia da adopción

Artigo 38

A filiación adoptiva produce os mesmos efectos ca a filia-

ción por natureza.

Artigo 39

1. A adopción produce a extinción dos vínculos xurídicos

entre o adoptado e a súa familia anterior.

2. Porén, subsistirán os vínculos xurídicos coa familia

paterna ou materna, segundo o caso, nos seguintes supostos:

1.º) Cando o adoptado sexa fillo do cónxuxe da persoa adop-

tante, aínda que o consorte falecese.

2.º) Cando soamente un dos proxenitores estea legalmente

determinado e o adoptante sexa persoa de distinto sexo ao do

devandito proxenitor, sempre que o adoptante solicite tal

efecto, o adoptado sexa maior de doce anos e o pai ou a nai

teñan un vínculo que deba persistir.

3. O establecido nos apartados anteriores enténdese sen pre-

xuízo do disposto sobre impedimentos matrimoniais.

Artigo 40

1. A adopción é irrevogable.

2. O xuíz poderá acordar a extinción da adopción por pedi-

mento do pai ou da nai que, por causa que non lles fose

imputable, non interviñesen no expediente de adopción

segundo o prescrito nos preceptos que o regulan. Para estes

efectos será necesario que a demanda se interpoña dentro

dos dous anos seguintes á adopción e que a extinción solici-

tada non prexudique gravemente o menor.

3. A determinación da filiación que por natureza lle corres-

ponda ao adoptado non afecta a adopción.

Artigo 41

1. O xuíz, por pedimento do ministerio fiscal, do adoptado

ou do seu representante legal, acordará que a persoa adop-

tante que incorrese en causa de privación da patria potestade

quede excluída das funcións tuitivas e dos dereitos que por

lei lle correspondan respecto da persoa adoptada ou dos seus

descendentes, ou nas súas herdanzas.

2. Logo de acadar a plena capacidade, a exclusión só a

poderá pedir o adoptado, dentro dos dous anos seguintes.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14542

Número 15912 de xuño de 2006

Page 11: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

3. Deixarán de producir efecto as restricións ás que se refire

o apartado 1 deste artigo por determinación do propio fillo

ou filla, logo de atinxir a plena capacidade.

Título III

Da autotutela

Artigo 42

En previsión dunha eventual incapacidade, calquera persoa

maior de idade poderá designar en escritura pública a persoa

ou as persoas, físicas ou xurídicas, para que exerzan o cargo

de titor. Do mesmo xeito, poderá nomear substitutos dos que

designase para exercer a tutela e excluír a determinadas per-

soas para o cargo.

Artigo 43

A persoa interesada tamén poderá delegar no seu cónxuxe ou

noutra persoa a elección do futuro titor entre unha plurali-

dade de persoas físicas ou xurídicas, previamente identifica-

das ou relacionadas en escritura pública.

Artigo 44

Así mesmo o interesado poderá:

1.º) Fixar a retribución do futuro titor e sinalar as regras

xerais de funcionamento e contido da tutela prevista, espe-

cialmente no que se refire ao coidado da súa persoa.

2.º) Propor medidas de vixilancia e control da actuación

tutelar, así como regras para a administración dos seus

bens.

Artigo 45

As disposicións ás que se refiren os artigos anteriores vincu-

larán o xuíz ao constituír a tutela, agás que o beneficio do

incapacitado exixa outra cousa, e nese caso farao mediante

decisión motivada.

Título IV

Da situación de ausencia non declarada

Artigo 46

Atópase en situación de ausencia non declarada a persoa

cuxo paradoiro se ignora ou aquela que non se pode locali-

zar de modo transitorio.

Artigo 47

A situación de ausencia efectiva do domicilio habitual

poderase acreditar mediante acta de notoriedade tramitada

por notario hábil, na que se fará constar a persoa á que lle

corresponde a representación e a defensa dos intereses do

ausente.

Artigo 48

1. Na situación de ausencia non declarada, agás previsión

expresa do ausente, correspóndelles ao cónxuxe non sepa-

rado legalmente ou de feito, aos descendentes maiores de

idade e aos ascendentes, por esta orde, a representación do

ausente de feito en todos os actos e negocios xurídicos de

administración ordinaria que non se poidan demorar, a

obriga de velaren polos intereses deste, así como instaren a

acta á que se refire o artigo anterior. De entre os descenden-

tes, a preferencia correspóndelle ao de maior idade. Entre os

ascendentes ao máis novo.

2. En calquera caso, quedarán a salvo as facultades de repre-

sentación que fosen conferidas polo ausente de feito.

Artigo 49

O representante obrigará ao ausente de feito en todos os

actos e negocios realizados consonte o artigo anterior, e

serán aplicables, en canto a dereitos e obrigas, as regras do

mandato, sen outras excepcións ca as previstas nestes pre-

ceptos.

Artigo 50

O representante do ausente percibirá, en concepto de retri-

bución mínima, un vinte e cinco por cento dos froitos netos

que xeren os bens que administre.

Título V

Da casa e da veciña

Artigo 51

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14543

Page 12: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

A casa patrucial e os seus anexos constitúen un patrimonio

indivisible.

Artigo 52

Os patrucios dunha parroquia constitúen a veciña, que admi-

nistra os bens en man común segundo o costume ou con-

sonte o acordado pola maioría.

Quedarán excluídos deste réxime os montes veciñais en man

común, que se rexerán polas normas que lles sexan aplica-

bles.

Artigo 53

A veciña reunirase polo menos unha vez ao ano cando, como

e onde o acorde, e estará presidida polo vigairo, o patrucio

de máis idade ou a persoa escollida pola maioría dos patru-

cios. O presidente ten voto de calidade en caso de empate.

Artigo 54

O presidente convocará os patrucios con tres días de antela-

ción. De non o facer así, a veciña reunirase o 31 de decem-

bro de cada ano, agás que houbese costume de se reunir

outro día.

Artigo 55

Na reunión anual da veciña polo menos someteranse á apro-

bación as contas do ano anterior e fixaranse os plans ou os

obxectivos de actuación para o ano seguinte. Os acordos

inusitados serán documentados.

Título VI

Dos dereitos reais

Capítulo I

Dos montes veciñais en man común

Artigo 56

Son montes veciñais en man común as terras situadas na

comunidade autónoma de Galicia que, con independencia da

súa orixe, das súas posibilidades produtivas, do seu aprovei-

tamento actual e da súa vocación agraria, pertenzan a agru-

pacións veciñais na súa calidade de grupos sociais, e non

como entidades administrativas, e que se veñan aprovei-

tando consuetudinariamente en réxime de comunidade sen

asignación de cotas polos membros daquelas, na súa condi-

ción de veciños con casa aberta e con fume.

Artigo 57

As terras ás que se refire o artigo anterior poderanse decla-

rar montes veciñais en man común en virtude de sentenza

firme ditada pola xurisdición ordinaria ou ser obxecto de

clasificación como tales montes veciñais, que realizarán os

xurados provinciais.

Artigo 58

Tras se iniciar o expediente de clasificación de montes veci-

ñais en man común, ningunha terra afectada por aquel

poderá ser obxecto de alleamento, división ou gravame ata

que o xurado dite a resolución oportuna, e para tal efecto

practicarase a correspondente anotación no rexistro da pro-

piedade. Así e todo, se a terra estivese inscrita con asigna-

ción de diferente titularidade en virtude de sentenza ditada

en xuízo declarativo, suspenderase a tramitación e os efectos

do expediente ata que recaia resolución ditada pola xurisdi-

ción ordinaria.

Artigo 59

Logo de se ter clasificado o monte fixarase a superficie e as

estremas deste, achegando á resolución unha planimetría

suficiente, cos datos descritivos precisos, e procederase á

súa sinalización e demarcación, que realizará de xeito gratu-

íto a consellaría competente por razón da materia. Así

mesmo, figurará o estado económico de aproveitamentos,

usos, concesións e consorcios. Asemade, o xurado remitira-

lle testemuño da resolución ao rexistro da propiedade, para

os efectos de que se proceda á anotación preventiva da cla-

sificación do monte.

Artigo 60

A propiedade dos montes veciñais en man común é de natureza

privada e colectiva, e correspóndelle a súa titularidade domini-

cal e o aproveitamento á comunidade veciñal respectiva.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14544

Número 15912 de xuño de 2006

Page 13: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Artigo 61

1. A comunidade veciñal entenderase composta polos veci-

ños que a integren en cada momento.

2. Terán a condición de veciños comuneiros aquelas persoas

titulares de unidades económicas, produtivas ou de con-

sumo, con casa aberta e residencia habitual independente

dentro da área xeográfica sobre a que se asente o grupo

social ao que tradicionalmente estivese adscrito o aproveita-

mento do monte.

3. Os estatutos da comunidade veciñal poderán establecer un

prazo mínimo de residencia para adquirir a condición de

comuneiro, que, en ningún caso, poderá ser superior a un

ano.

4. Non se poderá eximir o cumprimento do requisito de resi-

dencia habitual salvo causas xustificadas, e sen que a exen-

ción poida superar os dous meses en cada ano natural.

Artigo 62

A acción para reclamar o recoñecemento da condición de

comuneiro prescribe aos trinta anos.

Artigo 63

A condición de comuneiro perderase, exclusivamente, desde

o momento en que deixen de se cumprir os requisitos exixi-

dos para a integración na comunidade veciñal. En todo caso,

a perda desta condición deberá ser acordada pola asemblea

xeral, tras a súa inclusión na orde do día, con expresión indi-

vidualizada das persoas afectadas e sempre con audiencia

destas.

Capítulo II

Dos montes abertais

Artigo 64

Son montes abertais, de voces, de varas ou de fabeo os con-

servados en pro indiviso nos que os seus copropietarios, sen

prexuízo de realizaren en común aproveitamentos secunda-

rios, tiñan ou manteñen o costume de se reunir para repartir

entre si porcións determinadas de monte ou searas para o seu

aproveitamento privativo, asignacións que se fan en tantos

lotes como partícipes principais veñen determinados polos

títulos ou polo uso inmemorial, e nos que a súa adxudica-

ción se decide pola sorte, tamén sen prexuízo da subdivisión

das searas así asignadas consonte as adquisicións heredita-

rias ou contractuais. De chegar o caso, a división das devan-

ditas terras e a conseguinte extinción da copropiedade

faranse consonte o costume, e de non exisir este faranse con-

sonte a presunción de igualdade de cotas referida no pará-

grafo segundo do artigo 393 do Código civil.

Capítulo III

Da comunidade en materia de augas

Artigo 65

1. O propietario ou posuidor dun predio pode aproveitar as

augas da chuvia, estancadas ou non, e fará saír as sobrantes

polo lugar acostumado.

2. O propietario ou posuidor tamén pode aproveitar as augas

subterráneas que nazan ou abrollen no seu predio, sempre

sen prexuízo dos dereitos preexistentes.

3. As augas da chuvia e as que nazan ou abrollen nos mon-

tes veciñais en man común aproveitaranse de conformidade

co que acorde o organismo representivo da comunidade

veciñal, segundo os usos e costumes da comunidade, e sen

prexuízo dos aproveitamentos existentes.

4. O exercicio das facultades dos anteriores apartados non

precisará de ningún tipo de concesión administrativa previa.

Artigo 66

1. As augas de torna a torna ou pilla pillota aproveitaranse

segundo o costume ou conforme o acordo unánime dos

usuarios ou partícipes, e, por pedimento de calquera deles,

partiranse por horas, días ou semanas, en proporción á

extensión que se viñese regando, sen que se lles poida dar ás

augas un uso distinto daquel para o que foron rateadas.

2. Os aproveitamentos existentes presúmense inmemoriais e

por acta notarial de presenza poderán ser inscritos no rexis-

tro da propiedade de conformidade co disposto na lexisla-

ción hipotecaria.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14545

Page 14: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Artigo 67

O disposto neste capítulo enténdese sen prexuízo do estable-

cido na lexislación de augas.

Capítulo IV

Dos muíños de herdeiros

Artigo 68

Son muíños de herdeiros os de propiedade común indivisi-

ble dedicados a moer grans para consumo familiar e alimen-

tación do gando dos seus copropietarios, calquera que sexa

a súa orixe e o seu estado de conservación.

Artigo 69

1. O aproveitamento da cota indivisa na propiedade farase

por pezas ou grupos de horas que acorden os copartícipes e

nos días que establezan, e, no seu defecto, polo que sexa cos-

tume. É exclusiva de cada propietario a cota asignada e, polo

tanto, susceptible de permuta, alleamento ou arrendamento,

o que fai seus os froitos ou as utilidades que produza.

2. Os copropietarios contribuirán proporcionalmente aos

custos de conservación e reparación do edificio, do seu con-

torno, da maquinaria e do aproveitamento da auga, sen que

entre eles haxa que pagar maquía.

3. Os copropietarios poderán exercitar o retracto de comu-

neiros, no caso de transmisión inter vivos, da peza ou a parte

da peza da que outro partícipe dispuxese.

Artigo 70

1. Calquera modificación no uso e no aproveitamento res-

pectará o dereito de cada partícipe e requirirá o voto favora-

ble da maioría de comuneiros que, pola súa vez, teña a maior

parte do uso e aproveitamento.

2. Os acordos da maioría que modifiquen o uso e o aprovei-

tamento serán executivos, pero impugnables nos trinta días

seguintes ao acordo ou á notificación.

Capítulo V

Das agras e dos vilares

Artigo 71

1. A propiedade sobre as leiras integrantes da agra ou do

vilar levará inherente un dereito de copropiedade sobre os

seus valos ou cercados.

2. As partes en copropiedade non poderán ser alleadas ou

gravadas con independencia das terras das que se reputan

elementos alleos e inseparables, e na transmisión, por cal-

quera título, do dominio dalgunha delas entenderase com-

prendida a cota de participación en tales elementos.

Artigo 72

De non haber pacto ou normas específicas de concentración

parcelaria, o uso rexerá o aproveitamento e, en xeral, as rela-

cións xurídicas dos propietarios das leiras que integren a

agra ou o vilar.

Artigo 73

O propietario ou a persoa que utilice a agra, no seu nome ou

por título distinto, e use a parcela ou as parcelas sen respec-

tar os usos indemnizará polos danos e as perdas ocasionados.

Artigo 74

Ningún propietario ou persoa que a título distinto utilice as

leiras da agra estará obrigado a pagar melloras, novos servi-

zos ou instalacións, pero non poderá aproveitalas sen antes

pagar o que lle corresponda ao seu predio ou predios.

Capítulo VI

Das relacións de veciñanza

Artigo 75

1. O cómaro, ribazo ou arró e os muros de contención de lei-

ras estremeiras situadas a distinto nivel ou socalco entén-

dese, agás proba en contrario, que forman parte do predio

situado no plano superior, e o seu propietario ou posuidor

están obrigados a realizar as obras e reparacións necesarias

para a súa conservación e o seu mantemento.

2. A gabia ou o foxo paralelo ao lado exterior dos muros

construídos para pechar leiras enténdese, agás proba en con-

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14546

Número 15912 de xuño de 2006

Page 15: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

trario, feitos co fin de advertir de que o pechamento pertence

ao predio pechado, e, de se tratar de leiras estremeiras situa-

das a distinto nivel ou socalco, que estes forman parte do

predio situado no plano inferior.

3. O resío ou a franxa de terreo sen cultivar que rodea os

muros ou as construcións con fins de mantemento ou sepa-

ración enténdese, agás proba en contrario, que pertence ao

propietario do muro ou da construción. Para os efectos de

determinar a súa largura terase en conta o costume do lugar.

4. A venela ou a suma de dous resíos deixados polos propie-

tarios de muros ou construcións contiguas ou estremeiras

con fins de mantemento ou separación enténdese que está

dividida, agás proba en contrario, por unha liña que correrá

equidistante de ambas as dúas construcións.

Capítulo VII

Das serventías

Artigo 76

A serventía é o paso ou camiño privado de titularidade común

e sen asignación de cotas, calquera que sexa o que cada un dos

usuarios ou causantes cedesen para a súa constitución, que se

encontra establecido sobre a propiedade non exclusiva dos

lindeiros e que teñen dereito a usar, gozar e posuír en común

para os efectos de paso e servizo dos predios.

Artigo 77

Se algún titular dos lindeiros acreditase a adquisición exclusiva

da parte do paso ou camiño que discorre sobre a súa propie-

dade, quen alegue a existencia de serventía deberá probar a súa

constitución, que poderá ser declarada fronte o que se opón ao

paso, en beneficio da comunidade, sen necesidade de interven-

ción dos demais cotitulares, os que se aproveitarán das resolu-

cións favorables sen que os prexudiquen as adversas.

Artigo 78

Agás proba en contrario, presúmese a existencia de ser-

ventía:

1.º) Se as leiras forman ou formaron parte do agro, da agra

ou do vilar, e se proba o uso continuo.

2.º) Cando o paso ou camiño foi establecido na partición de

herdanza ou división de cousa común como servizo para

todas ou algunha das parcelas resultantes.

3.º) Se o camiño aparece referido como lindeiro nos títulos

das terras que se serven por el.

4.º) Cando o paso ou camiño é usado polos lindeiros para

accederen ás súas terras situadas sen outra saída a camiño

público.

Artigo 79

Ningún cotitular da serventía poderá exercitar a acción de

división.

Artigo 80

Todos os partícipes están obrigados a contribuír, por partes

iguais, cos gastos de conservación da serventía nos termos

que acorde a maioría.

Artigo 81

1. Calquera modificación ou alteración da serventía requirirá

o consentimento unánime dos copropietarios.

2. Malia o anterior, se o trazado do paso ou camiño dentro

dos predios achegados para a constitución da serventía lle

impedise ao condono realizar no resto do seu obras, repara-

cións ou melloras importantes, poderá variarse pola súa

conta sempre que ofreza no predio outro lugar igualmente

idóneo e de xeito que non resulte prexuízo grave para os

demais cotitulares da serventía.

Capítulo VIII

Da servidume de paso

Sección 1.ª

Da adquisición da servidume de paso

Artigo 82

1. A servidume de paso adquírese por lei, por dedicación do

dono do predio servente ou por negocio xurídico. Tamén se

pode adquirir por usucapión.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14547

Page 16: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

2. A acción negatoria desta servidume prescribe aos trinta

anos, contados desde o momento en que se comezou a exer-

citar o paso, agás que o exercicio tivese lugar de xeito clan-

destino, con violencia ou que constituíse un acto unicamente

tolerado. Correspóndelle ao dono do predio presuntamente

servente acreditar que o paso se exercitou por pura tolerancia.

Artigo 83

1. O propietario, o posuidor en concepto de dono e o titular

dun dereito real de uso e gozo dun predio situado entre

outros alleos, sexa rústico ou urbano, teñen dereito a exixir

a constitución forzosa de servidume de paso polas herdades

veciñas, logo da correspondente indemnización.

2. Considérase enclavado o predio que carece de acceso

suficiente a camiño público transitable para satisfacer as

necesidades permanentes de explotación, uso e gozo deste

conforme o seu destino económico actual, e no que o acceso

só é posible a través doutros predios de allea pertenza e

sobre os que o lexitimado, para pedir a constitución da ser-

vidume, carece de calquera outro título que lle permita efec-

tuar o tránsito.

3. Se a servidume de paso se constitúe de xeito que poida ser

continuo o seu uso para todas as necesidades do predio

dominante co establecemento dunha vía permanente, a

indemnización consistirá no valor do terreo que se ocupe e

no importe dos prexuízos que se causen no predio servente.

4. Cando se estableza o paso necesario a través do predio

servente sen vía permanente, a indemnización consistirá no

aboamento do prexuízo que ocasione este gravame.

Artigo 84

1. A servidume forzosa de paso establecerase polo predio ou

os predios nos que, satisfeitas as necesidades do dominante,

se cause o menor prexuízo e, en canto fose conciliable con

esta regra, por onde sexa menor a distancia desde o predio

dominante ao camiño público.

2. Para a concreción da servidume de paso dentro do predio

servente teranse en conta as regras do apartado anterior, e a

súa largura e forma de exercicio serán as que abonden para

as necesidades do predio dominante.

3. De xurdir a situación de enclave pola supresión dun paso

previo ata entón tolerado, o lexitimado para exixir a consti-

tución da servidume poderá instala exclusivamente sobre o

predio ou os predios polos que se viña exercendo, sobre os

que se establecerá, sempre e cando se acredite que nel ou

neles concorren as circunstancias determinadas no apartado

1 deste artigo.

4. Non se poderá impor en ningún caso unha servidume de

paso sobre un predio se a súa constitución supón a inutili-

dade económica deste.

Artigo 85

1. Se logo de adquirir un predio por venda, voluntaria ou

non, permuta, partición ou calquera outro título, oneroso ou

gratuíto, inter vivos ou mortis causa, quedase enclavado

entre algún do transmitente ou partícipe, este e os seus

habentes causa, sexan a título universal ou particular, están

obrigados a constituír servidume de paso sobre os seus pre-

dios sen indemnización, a non ser que respecto dela se pac-

tase o contrario.

2. En defecto de constitución voluntaria da servidume de

paso á que se refire o apartado anterior, poderase exixir a súa

imposición forzosa. A servidume establecerase sobre o pre-

dio do transmitente ou partícipe, aínda que o predio encla-

vado o estea tamén entre outro de allea pertenza, sempre que

o seu estado actual permita o paso abondo para satisfacer as

necesidades do fundo intercluso.

3. Enténdese, sen admisión de proba en contrario, que a ser-

vidume se constituíu no momento do alleamento ou da par-

tición, sempre que o paso a camiño público desde o predio

enclavado se veña exercendo, de xeito continuado e sen opo-

sición do dono ou dos donos dos terreos que o soportan, a

través do predio ou dos predios polos que se imporía a ser-

vidume forzosa consonte o establecido no artigo precedente.

Artigo 86

A existencia dun signo aparente de servidume de paso entre

dous ou máis predios, establecido ou mantido polo seu pro-

pietario, considerarase, de se allear algún, inter vivos ou

mortis causa, como título de constitución da servidume, a

non ser que, ao tempo de se separar a propiedade dos terreos,

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14548

Número 15912 de xuño de 2006

Page 17: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

conste expresamente o contrario no título de alleamento de

calquera deles, ou que se faga desaparecer materialmente

aquel signo antes do perfeccionamento do negocio traslativo

de dominio.

Artigo 87

1. Todo propietario dun predio pode establecer sobre el, por

actos inter vivos ou mortis causa, as servidumes de paso que

coide convenientes, sempre que non contraveña as leis e a

orde pública.

2. A constitución inter vivos da servidume de paso por negocio

xurídico será válida calquera que sexa a forma en que se rea-

lice, sempre que o propietario do predio servente prestase o seu

consentimento expresa ou tacitamente, e que a súa existencia

se poida apreciar derivada de actos ou feitos concluíntes.

3. Agás proba en contrario, suponse a existencia de título se

o propietario dun terreo procede ao seu pechamento respec-

tando o camiño e o tránsito que por el se veña realizando e

deixando o paso na súa parte exterior.

Artigo 88

1. A servidume de paso pódese adquirir pola súa posesión

pública, pacífica e ininterrompida durante o prazo de vinte

anos, que comezará a contarse desde o momento en que se

empezase a exercitar.

2. A forma de prestarse a servidume de paso pode prescribir

como a servidume mesma e do mesmo xeito.

Sección 2.ª

Dos dereitos e das obrigas dos propietarios dos predios

dominante e servente

Artigo 89

1. Os dereitos e as obrigas dos titulares dos predios domi-

nante e servente virán determinados polo disposto no título

de constitución e mais pola posesión na servidume adquirida

por usucapión.

2. Ao se establecer unha servidume de paso enténdense con-

cedidos todos os dereitos precisos para o seu uso.

3. No caso de dúbida, a servidume entenderase constituída

de xeito que satisfaga as necesidades do predio dominante

co menor prexuízo para o fundo servente.

Artigo 90

1. O titular do predio dominante non poderá agravar de nin-

gún xeito a servidume, nin o titular do predio servente

poderá realizar acto de ningún tipo que supoña menoscabo

do seu exercicio.

2. Non se considerará agravación a adecuación dos medios

de transporte aos avances técnicos, de acordo co destino dos

fundos no momento de constitución da servidume, sempre e

cando non se cause prexuízo apreciable na condición do

fundo gravado. Tal adecuación exixirá o consentimento do

dono do predio servente ou, no seu defecto, aprobación

xudicial.

3. Se por razón do lugar asignado primitivamente ou da

forma establecida para o uso da servidume esta chegase a ser

innecesariamente incómoda para o dono do predio servente

ou dificultase gravemente a realización nel de obras, repara-

cións ou melloras importantes, poderá variala pola súa

conta, sempre que ofreza no mesmo fundo outro lugar ou

forma igualmente idóneos, e de xeito que non resulte ningún

prexuízo para o dono do predio dominante nin para os que

teñan dereito ao uso da servidume.

Artigo 91

Cando unha servidume de paso chegue a ser insuficiente

para as necesidades do predio dominante, o dono deste, o

posuidor en concepto de dono e o titular dun dereito real de

uso e gozo poderán pedir a súa ampliación na medida en que

tales circunstancias o exixisen, sempre que o estado do pre-

dio servente o permita sen grave prexuízo e logo de indem-

nización. A ampliación poderase deber ás modificacións

necesarias introducidas no fundo dominante de acordo co

seu destino actual e mellor uso e explotación.

Sección 3.ª

Da extinción e suspensión da servidume de paso

Artigo 92

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14549

Page 18: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

1. O propietario do predio servente poderá solicitar a extin-

ción da servidume forzosa se o paso deixa de ser necesario

para o predio dominante por reunilo o seu dono a outro que

estea lindeiro a camiño público, coa devolución do que

tivese recibido por indemnización.

2. Para estes efectos, considerarase servidume forzosa a

constituída por negocio xurídico ou a adquirida por usuca-

pión se no momento da súa constitución ou adquisición o

predio dominante estivese enclavado. Igualmente considera-

rase para estes efectos servidume forzosa a constituída con-

sonte o artigo 85.

Artigo 93

A servidume de paso, calquera que sexa a súa forma de cons-

titución, extinguirase:

1.º) Por se reunir nunha mesma persoa a propiedade dos pre-

dios dominante e servente. Cando o que se adquire é unha

parte indivisa, a servidume non se considerará extinguida.

2.º) Polo non uso durante o prazo de vinte anos, que se

comezará a contar desde o día en que se deixe de exercitar a

servidume.

3.º) Pola renuncia do dono do predio dominante.

4.º) Por chegar o día ou se realizar a condición, de ser a ser-

vidume temporal ou condicional.

5.º) Pola redención convida entre o dono do predio domi-

nante e o propietario do predio servente.

Artigo 94

1. A imposibilidade de usar a servidume non producirá a súa

extinción mentres non transcorra o prazo dos vinte anos.

2. Ata o transcurso do devandito prazo tampouco se extin-

guirá por falta de utilidade. Porén, se a servidume deviñese

inútil por non reportar vantaxe significativa ao predio domi-

nante e as circunstancias actuais do predio servente o xusti-

ficasen, o titular deste último poderá solicitar a suspensión

do exercicio mentres a servidume non recobre a utilidade ou

non transcorra o prazo legal de extinción.

3. Durante o tempo de suspensión do exercicio da servi-

dume, non se poderán realizar no predio servente obras

que imposibiliten no futuro o restablecemento do paso de

recobrar a súa utilidade antes do transcurso do prazo de

extinción.

Capítulo IX

Do retracto da graciosa

Artigo 95

En todos os casos de execución patrimonial sobre bens

que formen parte dunha explotación agraria, o debedor

executado, que tivese a condición de profesional da agri-

cultura, poderá retraer os bens adxudicados no prazo de

trinta días hábiles a partir da data de notificación da adxu-

dicación. O órgano que fixo a adxudicación notificaralla

ao debedor dentro do terceiro día, e desde ese momento

iniciarase o cómputo do prazo para o exercicio da acción

de retracto.

Artigo 96

Para exercitar o retracto de graciosa o debedor deberá pro-

ceder ao pagamento do prezo e dos gastos de lexítimo aboa-

mento.

Artigo 97

De non chegar o prezo obtido no procedemento para cubrir

a totalidade da débeda e as demais cantidades incluídas na

execución, o debedor, ademais do prezo e dos gastos lexíti-

mos, deberá aboar a diferenza na contía necesaria para que o

acredor executante vexa totalmente satisfeito o seu crédito e

as cantidades reclamadas.

Artigo 98

Os bens retraídos poderán ser obxecto de novo embargo e

execución.

Título VII

Dos contratos

Capítulo I

Dos arrendamentos rústicos

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14550

Número 15912 de xuño de 2006

Page 19: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Sección 1.ª

Disposicións xerais

Artigo 99

Os arrendamentos de predios rústicos rexeranse polos

pactos libremente establecidos entre as partes, polas nor-

mas deste capítulo así como polos usos e os costumes que

lles sexan aplicables. No seu defecto, os arrendamentos

de predios rústicos rexeranse polas normas do Código

civil.

Artigo 100

1. O obxecto do contrato será o uso e o aproveitamento dos

predios rústicos e dos elementos vinculados a eles, no seu

destino agrícola, pecuario ou forestal.

2. De non existir pacto en contrario, o tipo de cultivo será o

que o arrendatario determine, sen prexuízo da súa obriga de

devolver o predio no estado en que o recibiu.

3. Os aproveitamentos secundarios do predio pertencerán ao

arrendatario, agás pacto ou costume en contrario.

Artigo 101

1. A renda será a que libremente estipulen as partes, que

poderán acordar tamén o sistema de actualización.

2. O pagamento da renda efectuarase baixo a forma, o tempo

e o lugar pactados. En defecto de pacto ou costume, a renda

aboarase en metálico, por anos vencidos e no domicilio do

arrendador.

3. As partes poderán convir que a contraprestación consista,

en todo ou en parte, na mellora do predio arrendado.

Artigo 102

O contrato de arrendamento será obrigatorio calquera que

sexa a forma en que se realice. Porén, as partes poderanse

compeler reciprocamente á formalización do contrato en

documento público ou privado.

Artigo 103

1. A duración do arrendamento será a que de común acordo

estipulen as partes, e, no seu defecto, de dous anos agrícolas.

2. O prazo fixado será prorrogable por acordo expreso das

partes.

Artigo 104

O contrato reconducirase tacitamente se con polo menos

seis meses de antelación ao remate deste ou ao de calquera

das súas prórrogas ningunha das partes lle notifica á outra

a súa vontade de que o arrendamento conclúa. Os períodos

de tácita recondución terán unha duración de dous anos

agrícolas.

Artigo 105

O arrendatario non poderá subarrendar nin ceder, en todo ou

en parte, o predio arrendado sen o consentimento expreso do

arrendador.

Artigo 106

1. O arrendador deberá realizar as obras e as reparacións

necesarias co fin de manter o predio en estado de servir para

o aproveitamento ou a explotación para os que foi destinado.

2. De ser urxente, a realización das obras e reparacións nece-

sarias poderá efectuala o arrendatario con dereito ao reinte-

gro do que desembolsase.

3. Serán por conta do arrendatario as reparacións ordinarias

que exixa o desgaste polo uso normal do predio.

Artigo 107

1. De non mediar oposición, calquera dos contratantes

poderá realizar as melloras útiles das que sexa susceptible o

predio segundo o seu destino. Para iso terá que lle comuni-

car previamente á outra parte o propósito de realizar as

melloras, e non poderá efectualas de constar oposición

expresa no prazo de quince días.

2. A mellora útil realizada polo arrendatario será compen-

sada na forma establecida polas partes. De non existir

acordo, o arrendatario poderá optar entre retirar a mellora se

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14551

Page 20: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

o predio non sufrise deterioración ou percibir o valor que

tivese a mellora no momento en que o contrato remate.

Artigo 108

Serán pola conta do arrendador as contribucións e os impos-

tos que recaian sobre o predio.

Artigo 109

O arrendamento de predios rústicos extinguirase:

1.º) Polo transcurso do prazo, das súas prórrogas ou do perí-

odo de tácita recondución.

2.º) Pola perda ou a expropiación do predio arrendado.

3.º) Pola morte ou a imposibilidade física do arrendatario

para continuar no uso e o aproveitamento do predio, agás

que proceda a subrogación.

Artigo 110

O arrendatario saínte deberalles permitir ao entrante ou ao

arrendador, de ser o caso, os actos necesarios para a realiza-

ción dos labores preparatorios do ano agrícola seguinte. Así

mesmo, o arrendatario entrante ou o arrendador, de ser o

caso, teñen a obriga de lle permitir ao saínte o que sexa nece-

sario para a recolleita e o aproveitamento de froitos. No

cumprimento desta obriga recíproca haberá que se ater en

todo caso ao que resulte do costume do lugar.

Artigo 111

No caso de morte ou imposibilidade física do arrendatario, o

cónxuxe non separado legalmente ou de feito ou a persoa

coa que convivía ou convive cunha relación de afectividade

análoga á conxugal terá dereito a se subrogar no contrato. En

defecto do cónxuxe ou da parella de feito, o dereito a se

subrogar corresponderalle ao familiar que convivise co

arrendatario e o auxiliase na explotación do predio arren-

dado. De seren varios os familiares, establecerase a prefe-

rencia atendendo á designación feita polo arrendatario, e, na

falta desta, por proximidade de grao.

Artigo 112

Agás pacto en contrario, logo de transcorrer dous anos o

arrendatario poderá desistir do contrato sen pagar ningunha

indemnización. O exercicio deste dereito requirirá a súa

notificación con seis meses de antelación ao remate do ano

agrícola.

Artigo 113

1. Por pedimento do arrendador poderase resolver o arren-

damento polas seguintes causas:

1.ª) Pola falta de pagamento da renda ou por non se realizar

a mellora convida.

2.ª) Por non se respectar o destino do predio ou o tipo de cul-

tivo pactado.

3.ª) Por se deixar de explotar o predio durante un período de,

polo menos, dous anos consecutivos.

4.ª) Por se causar danos graves no predio de forma dolosa ou

culposa.

5.ª) Polo subarrendo ou a cesión inconsentida.

6.ª) E por calquera outro grave incumprimento das obrigas

contractuais ou legais.

2. Por pedimento do propietario, o arrendamento poderase

resolver ao extinguirse o dereito que o arrendador tiña sobre

o predio. Porén, o arrendamento subsistirá ata o remate do

ano agrícola en curso.

Artigo 114

O alleamento da leira non será causa de extinción do con-

trato, e o adquirente subrogarase en todas as obrigas do

arrendador.

Artigo 115

1. No caso de transmisión a título oneroso do predio rústico

arrendado ou de porción determinada deste, o arrendatario

que estivese a cultivalo de xeito persoal durante polo menos

tres anos ininterrompidos poderá exercitar o dereito de tento

dentro dos trinta días hábiles seguintes á notificación fide-

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14552

Número 15912 de xuño de 2006

Page 21: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

digna que deberá realizar o arrendador, na que lle indicará o

prezo ofrecido e as demais condicións da transmisión.

2. En defecto de notificación, o arrendatario terá dereito de

retracto durante trinta días hábiles, contados a partir da data

na que, por calquera medio, tivese coñecemento da transmi-

sión e das condicións en que se fixo.

3. Só cabe renunciar a estes dereitos desde o momento en

que poidan ser exercitados.

Artigo 116

Os dereitos de tento e retracto do arrendatario serán prefe-

rentes a calquera outro de adquisición, agás o retracto de lin-

deiros e o de coherdeiros e comuneiros.

Artigo 117

Exercitados os dereitos de tento ou retracto, o arrendatario

non poderá allear total ou parcialmente o predio ata que

transcorran tres anos polo menos desde a súa adquisición,

nos que o predio terá que ser cultivado de xeito persoal. No

caso de incumprimento, o comprador tentado ou retractado

poderá pedir a reversión do predio.

Artigo 118

Non proceden o tento nin o retracto nas permutas de predios.

Os arrendatarios de aproveitamentos secundarios ou por un

prazo inferior ao ano agrícola tampouco poderán exercitar os

dereitos de tento e retracto.

Sección 2.ª

Do arrendamento do lugar acasarado

Artigo 119

Enténdese por lugar acasarado o conxunto formado pola

casa de labor, as edificacións, as dependencias e as leiras,

aínda que non sexan lindeiras, así como toda clase de gando,

maquinaria, apeiros de labranza e instalacións que consti-

túan unha unidade orgánica de explotación agropecuaria,

forestal ou mixta.

Artigo 120

O arrendamento do lugar acasarado terá unha duración

mínima de cinco anos. O prazo pactado só será prorrogable

por acordo expreso das partes ou por tácita recondución.

Artigo 121

O alleamento do lugar acasarado ou dos predios ou elemen-

tos que o formen non será causa de extinción, total ou par-

cial, do contrato, e producirase a subrogación do adquirente

nas obrigas do arrendador. Tampouco lle afectará ao contrato

a partición hereditaria do lugar.

Artigo 122

O arrendatario terá dereito de tento e retracto para o caso

de transmisión onerosa da totalidade do lugar acasarado,

dalgún dos predios que o integran ou de porción determi-

nada destes, nos termos sinalados para os arrendamentos

rústicos.

Artigo 123

Os dereitos de tento e retracto do arrendatario sobre o

lugar acasarado serán preferentes con respecto a calquera

outro de adquisición, agás o retracto de coherdeiros e

comuneiros.

Artigo 124

Exercitados os dereitos de tento e retracto, o arrendatario

quedará suxeito en todos os seus termos ao establecido no

artigo 117, tanto respecto do lugar no seu conxunto coma

das súas partes individuais.

Artigo 125

O arrendatario poderá desistir do contrato do lugar acasa-

rado mediante notificación ao arrendador con máis de seis

meses de antelación ao remate do ano agrícola e sen obriga

de indemnizar.

Artigo 126

No non previsto nesta sección, o arrendamento do lugar aca-

sarado rexerase polas disposicións xerais desta lei sobre os

arrendamentos rústicos.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14553

Page 22: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Capítulo II

Das parzarías

Artigo 127

1. A cesión por un contratante a outro do gozo de certos

bens, pola que se convén en repartir en partes alícuotas os

froitos ou rendementos, rexerase polo título constitutivo e,

no non previsto nel, polas normas deste capítulo. No seu

defecto, rexerase polos usos e os costumes.

2. A parzaría pode ser agrícola, do lugar acasarado, pecuaria

e forestal de novas plantacións.

Artigo 128

1. Poden ser obxecto da parzaría agrícola os predios rústicos

de calquera clase, sen que perda o seu carácter polo feito de

comprender a casa de labor e as súas dependencias.

2. Non se altera a natureza do contrato se varios titulares de pre-

dios rústicos concertasen entre si ou con terceiros o uso ou gozo

deles, convindo en repartir os produtos por partes alícuotas.

Artigo 129

A parzaría do lugar acasarado ten por obxecto o conxunto de

elementos que constitúen unha unidade orgánica de explota-

ción, segundo o establecido no artigo 119 desta lei.

Artigo 130

Poden ser obxecto da parzaría pecuaria os animais suscepti-

bles de aproveitamento na agricultura, a industria ou o

comercio.

Artigo 131

Constitúe o obxecto da parzaría forestal de novas planta-

cións a creación, o mantemento e a posterior participación

en plantacións de arboredo.

Artigo 132

O contrato de parzaría será obrigatorio con independencia da

súa forma. A pesar diso, as partes poderanse obrigar recipro-

camente á formalización do contrato en documento público

ou privado. Así mesmo, se a parzaría fose pecuaria poderase

obrigar a levar un caderno segundo é costume.

Artigo 133

1. A duración da parzaría será a que, de común acordo, esti-

pulen as partes.

2. A parzaría agrícola acordada sen fixación de prazo enten-

derase concertada, en defecto de costume, polo tempo nece-

sario para completar unha rotación ou un ciclo de cultivo. Se

fose de lugar acasarado, polo tempo de cinco anos. A parza-

ría pecuaria, por un ano. E de ser de novas plantacións, por

vinte anos.

Artigo 134

O prazo de duración fixado no contrato só será prorrogable

por acordo expreso das partes.

Artigo 135

En defecto de costume, de se cumprir os requisitos estable-

cidos no artigo 104, reconducirase tacitamente o contrato:

1.º) Na parzaría agrícola e do lugar acasarado, polo tempo

necesario para completar unha rotación ou un ciclo de cultivo.

2.º) Na parzaría pecuaria, polo prazo dun ano.

Artigo 136

Son obrigas do cedente:

1.ª) Entregarlle ao parceiro as leiras, o gando e todo canto

constitúa a achega convida.

2.ª) Garantirlle ao parceiro o gozo pacífico e útil do que

achegase.

3.ª) Satisfacer a parte que lle corresponda das contribucións,

os seguros, as sementes, os fertilizantes e os outros elemen-

tos necesarios para obter os produtos propios dos bens cedi-

dos, que, agás costume en contrario, non será inferior á parte

alícuota que teña atribuída nos froitos ou nos rendementos.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14554

Número 15912 de xuño de 2006

Page 23: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Artigo 137

O parceiro estará obrigado en todo caso a entregar a

parte alícuota dos produtos que corresponda, conforme o

pacto ou o uso, no lugar, o prazo e a forma convidos.

Para tal efecto, o parceiro comunicaralle con suficiente

antelación ao cedente ou ao seu representante a data

sinalada para a percepción dos produtos obtidos. Se,

dado o aviso, non comparecese o cedente ou o represen-

tante na data sinalada, o parceiro poderá levantar a

colleita ou percibir os produtos, adxudicándose a parte

que lle corresponda.

Artigo 138

Ademais das obrigas derivadas dos usos e os costumes, en

cada tipo de parzaría, serán, de ser o caso, obrigas do par-

ceiro:

1.ª) Usar os predios consonte o previsto no contrato, desti-

nándoos ao cultivo ou explotación convidos ou ao máis

acorde coa súa natureza, e obter os rendementos conforme a

dilixencia dun bo labrador.

2.ª) Devolver os predios ao concluír a parzaría tal e como se

recibiron, coas súas accesións e salvo os menoscabos que se

tivesen producido pola súa utilización ao uso do bo labrador.

Ante a falta de expresión do estado dos predios no momento

de se concertar a parzaría, enténdese que se recibiron en bo

estado, agás proba en contrario.

Artigo 139

Verbo das melloras útiles haberá que se ater ao establecido

no artigo 107.

Artigo 140

O cedente e os parceiros entrante e saínte terán que se ater,

no tocante á preparación de labores nos predios e á utiliza-

ción das súas dependencias, ao previsto para o arrendador e

o arrendatario no artigo 110.

Artigo 141

A parzaría extínguese:

1.º) Polo transcurso do prazo estipulado, das súas prórrogas

ou do período de tácita recondución.

2.º) Pola perda ou a expropiación dos bens dados en par-

zaría.

Artigo 142

Son causas de resolución do contrato de parzaría:

1.ª) O incumprimento polo parceiro do pactado ou, de ser o

caso, do que resulte dos usos e os costumes, no que respecta

á explotación dos bens cedidos.

2.ª) A deslealdade ou a fraude, por parte do parceiro, na valo-

ración ou na entrega ao cedente da parte de froitos que lle

corresponda.

3.ª) O dano grave causado, dolosa ou culposamente, polo

parceiro nos bens obxecto da parzaría ou nos seus froitos.

4.ª) A extinción do dereito que o cedente tiña sobre os bens

cedidos; se ben os efectos da parzaría agrícola subsistirán ata

o remate do ano agrícola en curso.

5.ª) Calquera outro grave incumprimento das obrigas a cargo

dalgunha das partes.

Artigo 143

O alleamento da terra non afectará o contrato de parzaría, e

o adquirente subrogarase en todas as obrigas do cedente. Os

mesmos efectos produciranse nos casos de alleamento do

lugar acasarado, de leiras ou de elementos que o formen ou

se se producise a partición hereditaria do lugar.

Artigo 144

A morte ou a imposibilidade física do parceiro para o tra-

ballo non será causa de extinción da parzaría, que poderá

ser continuada por aquelas persoas e nas mesmas condi-

cións que se relacionan no artigo 109.3 desta lei. De ser o

caso, a parzaría subsistirá ata o remate do correspondente

ano agrícola.

Artigo 145

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14555

Page 24: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Ao se extinguir a parzaría de novas plantacións procederase

ao corte e o reparto do arboredo. Agora ben, o cedente

poderá optar pola conservación do plantado, e neste caso

farase a liquidación do que lle corresponda ao parceiro pola

súa participación no arboredo. Para este fin, determinarase o

seu valor con independencia do que teña o chan e aboaráse-

lle ao parceiro a parte correspondente.

Artigo 146

No caso de transmisión, a título oneroso, dunha leira ou dun

lugar acasarado cedidos en parzaría, ou de porción determi-

nada deles, o parceiro poderá exercitar o dereito de tento e

retracto cos mesmos requisitos, condicións e efectos que

para os arrendatarios de predios rústicos ou do lugar acasa-

rado se establecen nesta lei.

Capítulo III

Do vitalicio

Artigo 147

Polo contrato de vitalicio unha ou varias persoas obríganse res-

pecto doutra ou doutras a prestar alimentos, nos termos que con-

veñan, a cambio da cesión de determinados bens ou dereitos.

Artigo 148

1. A prestación alimenticia deberá comprender o sustento, a

habitación, a vestimenta e a asistencia médica, así como as

axudas e os coidados, mesmo os afectivos, axeitados ás cir-

cunstancias das partes.

2. Agás que no título constitutivo se fixese constar o contra-

rio, nos casos de pluralidade de obrigados, a prestación ali-

menticia terá carácter solidario. Tamén se poderá pactar que

os obrigados cumpran a prestación alimenticia de modo con-

xunto e indivisible.

Artigo 149

1. O vitalicio poderase constituír en favor do cedente dos

bens ou dun terceiro.

2. Será válido o vitalicio entre ascendentes e descendentes,

sen prexuízo da obriga de alimentos establecida pola lei.

3. Non se poderá constituír en ningún caso o vitalicio na

consideración da vida dun terceiro que non sexa o alimen-

tista ou os alimentistas.

Artigo 150

Para que teña efectos fronte a terceiros, o contrato de vitali-

cio deberase formalizar en escritura pública.

Artigo 151

A obriga de prestar alimentos durará ata o falecemento do

alimentista e transmitiráselles, agás pacto en contrario, aos

sucesores do obrigado a prestalos.

Artigo 152

1. O cesionario poderá desistir do contrato en calquera

tempo, logo de notificación fidedigna ao cedente con seis

meses de antelación.

2. O cesionario que queira desistir deberá proceder á restitu-

ción dos bens e dereitos recibidos en virtude do contrato, así

como dos seus froitos, sen máis cargas ou gravames ca os

preexistentes á cesión.

Artigo 153

1. O cedente poderá resolver o contrato de concorrer

algunha das seguintes circunstancias:

1.ª) Conduta gravemente inxuriosa ou aldraxante da persoa

obrigada a prestar alimentos, do seu cónxuxe ou da súa pare-

lla ou ben dos fillos cos que conviva respecto do alimentista.

2.ª) Incumprimento total ou parcial da prestación alimenti-

cia, ou dos termos nos que foi pactada, sempre e cando non

sexa imputable ao seu perceptor.

3.ª) Cando, segundo a posición social e económica das par-

tes, o cesionario non coide ou non atenda no necesario ao

alimentista en todo canto faga posible o capital cedido, na

procura do mantemento da súa calidade de vida.

2. A acción de resolución poderá ser exercitada por calquera

dos cedentes respecto dos bens cedidos.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14556

Número 15912 de xuño de 2006

Page 25: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

3. Se a cesión se fixo conxuntamente por ambos os cónxu-

xes, a resolución instada polo sobrevivente traerá consigo a

ineficacia total do contrato.

Artigo 154

A acción de resolución só se lles transmitirá aos herdeiros do

cedente nos casos en que o alimentista fose un terceiro e só

poderá ser exercitada en vida deste.

Artigo 155

Se en virtude de pacto a prestación alimenticia tivese que se

realizar de maneira conxunta e indivisible polos cesionarios,

o cedente poderá resolver o contrato cando algunha das cir-

cunstancias expresadas no artigo 153.1 fose referible a cal-

quera daqueles. Tamén será causa de resolución o desisti-

mento dalgún dos obrigados a prestar a débeda alimenticia

de maneira conxunta e indivisible.

Artigo 156

Nos casos de resolución, o cedente recuperará os bens e

dereitos cedidos, quedando sen efecto os alleamentos e os

gravames que o cesionario fixese coa limitación establecida,

en canto a terceiros, pola lexislación hipotecaria.

Título VIII

Da compañía familiar galega

Capítulo I

Da constitución da compañía

Artigo 157

A compañía familiar galega constitúese entre labradores con

vínculos de parentesco, para viviren xuntos e explotaren en

común terras, lugar acasarado ou explotacións pecuarias de cal-

quera natureza pertencentes a todos ou a algún dos reunidos.

Artigo 158

A compañía familiar galega constitúese de calquera dos

modos ou das formas admitidos en dereito. A devandita

constitución deberá necesariamente documentarse cando

calquera dos contratantes así o solicite.

Artigo 159

A compañía familiar galega rexerase polo título constitutivo,

polo uso ou o costume do lugar e mais polas normas desta lei.

Artigo 160

1. Agás pacto en contrario, entenderase constituída a compañía

familiar galega cando un parente do labrador case para a casa.

2. Por casar para a casa enténdese o feito de se integrar o

novo matrimonio ou a parella na vida comunitaria e de tra-

ballo do grupo familiar xa constituído. A devandita integra-

ción deberá necesariamente documentarse cando o solicite

calquera das partes.

Artigo 161

Son bens sociais da compañía:

1.º) Os achegados polos socios e os adquiridos a título one-

roso por conta do capital común, mentres dure a compañía.

2.º) Os froitos, as rendas, as ganancias e os xuros percibidos

ou debidos durante o mesmo tempo, procedentes dos bens

sociais.

3.º) As edificacións, as reconstrucións, as plantacións e cal-

quera tipo de mellora feita nos bens sociais.

4.º) Calquera outro ben que as partes acorden.

Artigo 162

Son cargas da compañía:

1.º) Os gastos de mantemento, vestimenta, instrución, asis-

tencia médica e enterro, tanto dos asociados coma das per-

soas constituídas na súa potestade.

2.º) Os gastos de administración, cultivo, contribucións e

impostos, seguros, rendas e cargas reais dos bens sociais.

3.º) As débedas contraídas polos administradores ou por cal-

quera dos socios, se o importe delas se investiu en beneficio

da compañía, e os réditos das devanditas débedas.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14557

Page 26: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

4.º) As reparacións e as melloras de calquera especie que se

fagan nos bens sociais.

5.º) Os gastos e as custas dos preitos seguidos para defender

os intereses sociais.

6.º) Os gastos que fagan os socios en beneficio común,

así como as obrigas que, de boa fe, contraesen para os

negocios.

7.º) Calquera outra carga que as partes acorden e conste

documentalmente.

Capítulo II

Da administración da compañía

Artigo 163

A administración da compañía correspóndelle á persoa que

determine o contrato de constitución. En todo o non pre-

visto no contrato, así como nas compañías constituídas taci-

tamente, a administración corresponderalle, sucesivamente,

ao patrucio, á súa viúva ou a quen de modo notorio a

exerza.

Artigo 164

Son facultades do patrucio ou, se é o caso, do socio admi-

nistrador:

1.ª) Dirixir e representar a sociedade.

2.ª) Adquirir para ela e obrigarse no seu nome.

3.ª) Dispoñer dos semoventes e bens mobles sociais.

Capítulo III

Da modificación da compañía

Artigo 165

Son causas de modificación da compañía:

1.ª) O falecemento dalgún dos socios, aínda cando os

seus herdeiros convivan e opten por permanecer na

sociedade.

2.ª) A declaración de incapacidade, prodigalidade ou con-

curso e a ausencia, por máis dun ano, non motivada pola

xestión social.

3.ª) A renuncia ou a cesión de dereitos en favor doutro mem-

bro da compañía, así como a retirada do capital ou o feito de

o allear, sen causa xustificada.

4.ª) O ingreso dun socio noutra compañía ou o casamento

con desvinculación dela.

5.ª) A incorporación ou a separación dalgún socio.

Artigo 166

1. En todos os supostos de modificación da compañía, agás

pacto en contrario, o socio separado ou os que del traian

dereito non poderán retirar os seus bens propios nin a parte

que lles corresponda nos sociais ata que rematen as opera-

cións pendentes e a recollida dos froitos, sempre e cando a

realización destas non supere o ano.

2. Neste suposto os demais socios terán o dereito de retracto,

polo mesmo prezo e condición, que caducará aos trinta días da

notificación do acto dispositivo e do seu prezo e condicións.

Artigo 167

No caso de cesión ou alleamento a título oneroso da partici-

pación da compañía a un terceiro, antes de a liquidar e de

realizar as adxudicacións, calquera socio poderá exercitar o

dereito de retracto e subrogarse no lugar do comprador ou

cesionario, reembolsándolle o prezo e os gastos de lexítimo

aboamento. Este dereito poderase exercitar no prazo dos

trinta días seguintes á notificación da transmisión e das súas

condicións.

Artigo 168

1. Ao se modificar a compañía, practicarase a liquidación

parcial para fixar o haber de cada un no momento da modi-

ficación, co fin de lles determinar e adxudicar a súa partici-

pación ao que cause baixa ou aos que del traian dereito.

2. De faltaren estas liquidacións parciais, cando se faga a

liquidación final da compañía e non se probe que bens eran

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14558

Número 15912 de xuño de 2006

Page 27: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

propios dela antes da súa modificación, reputaranse sociais

os indeterminados e dividiranse proporcionalmente ao

número de socios que formasen cada compañía modificada

e, ao mesmo tempo, da súa respectiva duración.

Capítulo IV

Da extinción da compañía

Artigo 169

A compañía familiar galega extinguirase:

1.º) Por acordo de todos os socios.

2.º) Polo falecemento ou a renuncia dos socios, cando non

queden, polo menos, dous que non constitúan matrimonio.

3.º) Polo matrimonio entre si dos dous únicos socios ou pola

refundición de todos os dereitos sociais nos dous cónxuxes.

4.º) Pola declaración de concurso ou creba que afecte a

todos.

Artigo 170

En todos os casos de extinción da compañía, a liquidación e

a división dos bens sociais faranse consonte as seguintes

regras:

1.ª) Pagaranse as débedas contraídas en interese da socie-

dade cos bens sociais e, de non seren abondos, cos bens pro-

pios dos socios en proporción ás súas cotas.

O déficit que resulte da insolvencia dalgún socio dividirase

proporcionalmente entre os restantes, sen prexuízo do

dereito a se reintegrar se o insolvente mellorase de fortuna.

2.ª) Cada socio recibirá os bens que subsistan dos que ache-

gase, o equivalente dos que transmitise en propiedade á

compañía ou allease en beneficio dela e mais o importe dos

danos que os seus bens sufrisen en proveito común.

3.ª) O remanente líquido do capital constituirá o haber da

compañía e repartirase entre os socios ou entre os que

deles trouxesen dereito, do modo establecido na regra pri-

meira.

Título IX

Do réxime económico familiar

Capítulo I

Disposicións xerais

Artigo 171

O réxime económico matrimonial será o convido polos cón-

xuxes en capitulacións matrimoniais. En defecto de convenio

ou ineficacia deste, o réxime será a sociedade de gananciais.

Artigo 172

Os cónxuxes poderán pactar en capitulacións matrimoniais a

liquidación total ou parcial da sociedade e mais as bases para

realizala, con plena eficacia ao se disolver a sociedade conxugal.

Capítulo II

Das capitulacións matrimoniais

Artigo 173

As capitulacións poderanse outorgar antes ou durante o

matrimonio e deberanse formalizar necesariamente en escri-

tura pública.

Artigo 174

As capitulacións poderán conter calquera estipulación rela-

tiva ao réxime económico familiar e sucesorio, sen máis

limitacións ca as contidas na lei.

Capítulo III

Das doazóns por razón de matrimonio

Artigo 175

Son doazóns por razón de matrimonio as que por causa deste

calquera persoa faga en favor dalgún dos contraentes, ou de

ambos, antes ou despois da celebración.

Artigo 176

As doazóns por razón de matrimonio poderán abranguer bens

presentes ou futuros. No primeiro caso determinarán a adquisi-

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14559

Page 28: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

ción inmediata do doado, se ben para que a doazón de inmobles

sexa válida deberá facerse en escritura pública. No segundo

caso a adquisición subordínase á morte do doador e o réxime

aplicable será o dos pactos sucesorios establecidos nesta lei.

Artigo 177

As doazóns por razón de matrimonio poderanse someter a

condición.

Artigo 178

1. De ser a sociedade de gananciais o réxime económico

matrimonial, os bens doados por razón de matrimonio aos

cónxuxes conxuntamente e sen designación de partes terán

carácter ganancial.

2. De non ser a sociedade de gananciais o réxime económico

matrimonial, os bens doados conxuntamente aos esposos

pertencen a ambos en pro indiviso ordinario e por partes

iguais, agás que o doador dispuxese outra cousa.

3. En todo caso, a liberalidade deberá ser aceptada por

ambos os cónxuxes.

Artigo 179

As doazóns por razón de matrimonio previas a este queda-

rán sen efecto de non se chegar a contraer no prazo dun ano.

Artigo 180

As doazóns por razón de matrimonio só poderán ser revoga-

das polas seguintes causas:

1.ª) Por incumprimento dalgunha das cargas impostas, sem-

pre que o doador reserve expresamente para si a facultade de

as revogar.

2.ª) Nas realizadas por terceiros, pola nulidade, a separación

ou o divorcio dos cónxuxes, se os mesmos bens doados esti-

vesen en poder dos cónxuxes.

3.ª) Nas realizadas entre esposos cando o donatario come-

tese algún delito contra a persoa do doador, os seus ascen-

dentes ou descendentes.

En canto fose compatible co disposto neste artigo, o réxime

xurídico da revogación será o do incumprimento de cargas

previsto en materia de doazóns polo Código civil.

Título X

Da sucesión por causa de morte

Capítulo I

Disposicións xerais

Artigo 181

A sucesión defírese, en todo ou en parte:

1.º) Por testamento.

2.º) Por calquera dos pactos sucesorios admisibles consonte

o dereito.

3.º) Por disposición da lei.

Artigo 182

Nas sucesións rexidas por esta lei non haberá lugar á rever-

sión legal nin á obriga de reservar.

Capítulo II

Dos testamentos

Sección 1.ª

Do testamento aberto ordinario

Artigo 183

1. O testamento aberto ordinario outorgarase perante nota-

rio, sen que sexa necesaria a presenza de testemuñas.

2. O testamento redactarase na lingua oficial en Galicia que

o outorgante escolla.

Artigo 184

Como excepción, deberán concorrer testemuñas ao outorga-

mento do testamento aberto ordinario:

1.º) Cando o solicite o testador ou o notario.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14560

Número 15912 de xuño de 2006

Page 29: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

2.º) Cando o testador sexa cego, demente en intervalo lúcido

ou non saiba ou non poida ler ou escribir.

Artigo 185

Nos casos en que sexa necesaria a súa presenza, as testemu-

ñas serán polo menos dúas, e deberán ter plena capacidade

de obrar, entender o testador e saber asinar.

Artigo 186

O testamento aberto ordinario pode ser individual ou man-

comunado.

Sección 2.ª

Do testamento mancomunado

Artigo 187

1. É mancomunado o testamento cando se outorga por dúas

ou máis persoas nun único instrumento notarial.

2. Os outorgantes que fosen esposos poderán, ademais, estable-

cer no testamento mancomunado disposicións correspectivas.

Son correspectivas as disposicións de contido patrimonial

cuxa eficacia estivese reciprocamente condicionada por

vontade expresa dos outorgantes. A correspectividade non se

presume.

Artigo 188

Os galegos poderán outorgar testamento mancomunado en

Galicia ou fóra dela.

Artigo 189

O testamento mancomunado deberase outorgar en forma

aberta notarial.

Artigo 190

O testamento mancomunado poderá ser revogado conxunta-

mente polos outorgantes. Así mesmo, en todo momento

poderá ser revogado unilateralmente por calquera deles no

tocante ás súas disposicións non correspectivas.

Artigo 191

1. A revogación ou a modificación unilateral das disposi-

cións correspectivas só poderán facerse en vida dos cónxu-

xes e producirá a ineficacia de todas as reciprocamente con-

dicionadas.

2. Ao falecer un dos cónxuxes ou volverse incapaz para tes-

tar, as disposicións correspectivas convértense en irrevoga-

bles. Excepcionalmente, o sobrevivente poderá revogar as

outorgadas a favor de persoa que fose declarada incapaz

para suceder ao outro cónxuxe, ou que estivese incursa en

causa de incapacidade para sucedelo, ou que premorrese.

Artigo 192

1. A revogación do testamento mancomunado deberase facer

en testamento aberto notarial.

2. A revogación deberalles ser notificada aos outros outor-

gantes, tras o que se lle fará saber ao notario da existencia do

testamento mancomunado e do domicilio dos demais outor-

gantes. En todo caso, a falta de notificación non afectará a

validez da revogación.

3. Para que produza efectos, a revogación das disposicións

correspectivas deberalle ser notificada ao outro cónxuxe. A

notificación realizarase nos trinta días hábiles seguintes polo

notario que a autorizou, no domicilio sinalado no propio tes-

tamento así como no indicado polo revogante, e producirá

efectos revogatorios aínda que non se atope o cónxuxe en

ningún dos domicilios sinalados. A revogación producirá

todos os seus efectos cando se probe que o cónxuxe do revo-

gante tivo coñecemento dela.

Artigo 193

O testamento mancomunado non limita a liberdade disposi-

tiva de ningún dos outorgantes. Calquera deles poderá dis-

por, inter vivos ou mortis causa, de todo ou de parte dos seus

bens.

Artigo 194

1. Agás que se fixese de común acordo, a disposición de

bens comprendidos nunha cláusula testamentaria correspec-

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14561

Page 30: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

tiva, realizada en vida dos cónxuxes, producirá a ineficacia

das reciprocamente condicionadas con ela, sen necesidade

de notificación.

2. Ao falecer un dos cónxuxes, o outro poderá dispor dos

bens comprendidos nunha cláusula correspectiva. Neste

caso, o beneficiario da disposición testamentaria poderá

reclamar o valor actualizado dos bens obxecto da disposi-

ción con cargo á herdanza do dispoñente, sen prexuízo das

lexítimas. Este dereito caducará no prazo de tres anos, con-

tados desde o falecemento do dispoñente.

Artigo 195

Ao falecer un dos outorgantes, os interesados na súa suce-

sión terán dereito á copia do testamento mancomunado. A

copia só poderá conter as disposicións que afecten a suce-

sión aberta.

Sección 3.ª

Do testamento por comisario

Artigo 196

Chámase testamento por comisario ao que un dos cónxuxes

outorga en exercicio da facultade testatoria concedida polo

outro.

Artigo 197

Poderá validamente pactarse en capitulacións matrimoniais

ou atribuírse en testamento por un cónxuxe a outro a facul-

tade de designar herdeiro ou legatario entre os fillos ou des-

cendentes comúns, así como a de asignar bens concretos e

determinar o título polo que se recibirán.

Artigo 198

Ademais das lexítimas, no exercicio da facultade testatoria o

comisario deberá respectar as disposicións do cónxuxe atri-

buínte.

Artigo 199

Agás que o atribuínte lle sinalase prazo, o cónxuxe poderá

exercitar a facultade testatoria mentres viva.

Artigo 200

1. O comisario poderá adxudicar os bens do defunto:

1.º) En acto particional inter vivos, total ou parcial, no que

se determine o título polo que os bens se atribúen. As adxu-

dicacións inter vivos, unilaterais ou non, serán irrrevogables

e transmitirán a propiedade e a posesión dos bens pola acep-

tación do fillo ou descendente.

2.º) Por actos mortis causa, ben en testamento outorgado polo

cónxuxe en condición de comisario do causante ou ben en tes-

tamento polo que o comisario dispón ademais dos seus propios

bens. As adxudicacións feitas en testamento serán revogables.

2. As adxudicacións poderán comprender non só bens priva-

tivos do causante, senón tamén da disolta sociedade de

gananciais. Se as adxudicacións comprendesen bens da

sociedade de gananciais imputaráselles o seu valor pola

metade aos respectivos patrimonios.

Artigo 201

1. En tanto o cónxuxe non exercite a facultade testatoria

entenderase que a herdanza do falecido está baixo a súa

administración.

2. O comisario poderá realizar actos de administración e

pagar tanto as débedas da herdanza ou as que orixine a aper-

tura da sucesión coma os gastos de enterro e funeral. Con tal

fin, o comisario poderá dispor do metálico hereditario que

estivese no seu poder ou depositado en entidade de crédito a

nome do causante.

3. Agás dispensa expresa do causante, o comisario estará

obrigado a render contas da súa xestión unha vez concluída.

Artigo 202

1. A facultade testatoria quedará sen efecto:

1.º) Pola presentación da demanda de nulidade, separación

ou divorcio.

2.º) Pola separación de feito dos cónxuxes que conste de

modo fidedigno.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14562

Número 15912 de xuño de 2006

Page 31: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

3.º) Agás dispensa do atribuínte, polo novo matrimonio do

viúvo ou da viúva celebrado antes de exercitar a facultade

testatoria.

2. Así mesmo, a facultade testatoria quedará revogada polo

testamento que outorgase con posterioridade o cónxuxe que

a atribuíse.

Sección 4.ª

Das disposicións testamentarias especiais

Artigo 203

1. Toda disposición a favor de persoa incerta será nula, a non

ser que por algún evento poida resultar certa.

2. Será válida a disposición a favor de quen coide ao testa-

dor. Agás que se dispoña outra cousa, de o testador ter desig-

nado testamenteiro, será este quen determine en escritura

pública a persoa ou as persoas que coidaron ao testador.

Artigo 204

Tamén será válida a disposición feita baixo a condición de

coidar e asistir ao testador, aos seus ascendentes, aos seus

descendentes ou ao seu cónxuxe. Se o testador designase

testamenteiro, corresponderalle a este a facultade de apre-

ciar o cumprimento ou o incumprimento da condición

resolutoria.

Artigo 205

1. A disposición testamentaria dun ben ganancial poderase

realizar como de cousa ganancial ou como do dereito que ao

testador lle corresponda neste.

2. No caso de dúbida entenderase que a disposición testa-

mentaria dun ben ganancial foi realizada como do dereito

que ao testador lle corresponda neste.

Artigo 206

Cando se dispoña dun ben por enteiro como cousa ganancial

deberase facer constar expresamente este carácter e a dispo-

sición producirá todos os seus efectos se o ben fose adxudi-

cado á herdanza do testador na liquidación de gananciais. De

non ser isto así, entenderase legado o valor que tivese o ben

no momento do falecemento do testador.

Artigo 207

1. Cando se adxudica ou lega o dereito que lle corresponde

ao testador nun ben ganancial a disposición entenderase

referida soamente á metade do seu valor.

2. Malia o anterior, a disposición entenderase referida á

metade indivisa do ben:

1.º) Cando o cónxuxe sobrevivente ou os seus herdeiros o

acepten.

2.º) Se ambos os cónxuxes tivesen realizada a disposición de

forma coincidente e ambas as herdanzas estivesen deferidas.

Artigo 208

A non ser que do testamento resulte outra cousa, as disposicións

a prol do cónxuxe non producirán efecto se ao falecer o testa-

dor estivese declarada xudicialmente a nulidade do matrimonio,

decretado o divorcio ou a separación, ou se atopasen en trámite

os procedementos dirixidos a ese fin. Tampouco producirán

efecto nos casos de separación de feito entre os cónxuxes.

Capítulo III

Dos pactos sucesorios

Sección 1.ª

Disposicións xerais

Artigo 209

Sen prexuízo dos que fosen admisibles consonte o dereito,

de conformidade con esta lei son pactos sucesorios:

1.º) Os de mellora.

2.º) Os de apartamento.

Artigo 210

Só poden outorgar pactos sucesorios as persoas maiores de

idade con plena capacidade de obrar.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14563

Page 32: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Artigo 211

Os pactos sucesorios deberán ser outorgados en escritura

pública. Noutro caso o pacto non producirá ningún

efecto.

Artigo 212

Será admisible o outorgamento dos pactos sucesorios por

poder que, tendo carácter especial, conteña os elementos

esenciais do negocio sucesorio.

Artigo 213

As estipulacións contidas nos pactos de mellora que fagan

referencia explícita a institucións consuetudinarias galegas,

como a casa, o casamento para a casa, a mellora de labrar e

posuír, a compañía familiar ou calquera outra, deberán ser

interpretadas consonte os usos e costumes locais.

Sección 2.ª

Dos pactos de mellora

Artigo 214

Son pactos de mellora aqueles polos que se convén a prol

dos descendentes a sucesión en bens concretos.

Artigo 215

Os pactos sucesorios poderán supor a entrega ou non de

presente dos bens aos que os afecten, o que no primeiro

caso determina a adquisición da propiedade por parte do

mellorado.

Artigo 216

No pacto sucesorio poderán establecerse os supostos nos que

quedará sen efecto e determinarse o ámbito residual das

facultades dispositivas dos adxudicantes, por actos intervivos, a título oneroso ou gratuíto.

Artigo 217

En defecto de regulación expresa, o pacto de mellora aterase

ás seguintes regras:

1.ª) Se non se realizase con entrega de bens, o adxudicante

conserva plena liberdade dispositiva por actos inter vivos a

título oneroso. Se se realizase con entrega de bens, o adxu-

dicante só poderá dispor deles no caso de ter reservada para

si de modo expreso a devandita facultade.

2.ª) A disposición realizada en exercicio da facultade ante-

rior suporá a ineficacia do pacto en canto aos bens obxecto

da disposición e á prestación do mellorado, no caso de se

estipular. Se a prestación xa se realizou, total ou parcial-

mente, o mellorado poderá pedir a súa restitución, e, de non

ser esta posible, o seu equivalente en metálico.

3.ª) Os actos de disposición que non tivesen a súa orixe na

vontade do mellorante non revogan o pacto, subrogándose

as contraprestacións en lugar do ben inicialmente previsto.

4.ª) Agás reserva expresa do adxudicante, calquera disposi-

ción dos bens obxecto do pacto en favor de terceiro por acto

inter vivos a título gratuíto ou por acto mortis causa non pro-

ducirá ningún efecto e, ao falecer o causante, o mellorado

poderá exercitar as accións correspondentes co fin de obter

a posesión dos bens.

Artigo 218

Ademais de polas causas que se conviñesen, os pactos de

mellora quedarán sen efecto:

1.º) Se o mellorado incumprise as obrigas asumidas.

2.º) Por premoriencia do mellorado, agás pacto expreso de

substitución ou que a mellora se realizase con entrega de

bens.

3.º) Por incorrer o mellorado en causa de desherdamento ou

indignidade, pola súa conduta gravemente inxuriosa ou

vexatoria e, de haber entrega de bens, por ingratitude.

Sección 3.ª

Da mellora de labrar e posuír

Artigo 219

1. O ascendente que queira conservar indiviso un lugar aca-

sarado, aínda que as sortes de terras estean separadas, ou

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14564

Número 15912 de xuño de 2006

Page 33: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

unha explotación agrícola, industrial, comercial ou fabril

poderá pactar con calquera dos seus descendentes a súa

adxudicación íntegra.

2. De non se dispoñer no pacto outra cousa, a adxudicación

suporá a institución de herdeiro en favor do así mellorado.

Artigo 220

Nos casos aos que se refire o artigo anterior, a casa patrucial

e a súa eira, os currais e as hortas, tratándose de lugar aca-

sarado, e a explotación agrícola, comercial ou fabril reputa-

ranse indivisibles para os efectos da partición.

Artigo 221

1. O adxudicatario poderá compensar en metálico os demais

interesados na partición.

2. O pagamento en metálico poderase facer por prazos, den-

tro dos cinco anos seguintes á apertura da sucesión, sempre

que o adxudicatario garanta o cumprimento. A cantidade

adiada producirá o xuro legal dos cartos.

Artigo 222

Ademais de polas causas comúns aos pactos de mellora, o dereito

de labrar e posuír quedará sen efecto se durante dous anos con-

secutivos o mellorado abandonase en vida do adxudicante, total-

mente e sen causa xusta, a explotación dos bens que a compoñen.

Artigo 223

Cando a mellora non se realice con entrega de bens, no caso

de premoriencia do mellorado, se os descendentes deste son

varios e o favorecido non designa sucesor na mellora, o

mellorante poderá elixir un deles como mellorado en escri-

tura pública ou en testamento.

Sección 4.ª

Do apartamento

Artigo 224

Polo apartamento quen teña a condición de lexitimario de se

abrir a sucesión no momento no que se formaliza o pacto

queda excluído de modo irrevogable, por si e pola súa

liñaxe, da condición de herdeiro forzoso na herdanza do

apartante, a cambio dos bens concretos que lle sexan adxu-

dicados.

Artigo 225

O apartante poderalle adxudicar ao apartado calquera ben ou

dereitos en pagamento do apartamento, con independencia

do seu valor.

Artigo 226

Poderá validamente pactarse que o lexitimario quede exclu-

ído non só da condición de herdeiro forzoso, senón tamén do

chamamento intestado.

Artigo 227

Agás dispensa expresa do apartante, o dado en apartamento

deberase traer a colación de o apartado ou os seus descen-

dentes concorreren na sucesión con outros lexitimarios.

Capítulo IV

Do usufruto do cónxuxe viúvo

Artigo 228

Os cónxuxes poderán pactar en escritura pública ou dispor

en testamento a atribución unilateral ou recíproca do usu-

fruto sobre a totalidade ou parte da herdanza.

Artigo 229

1. O usufruto voluntario do cónxuxe viúvo é inalienable. O

usufrutuario só poderá dispor do seu dereito sobre bens con-

cretos co consentimento dos propietarios sen usufruto.

2. Este usufruto é renunciable en todo ou en parte e só redi-

mible ou conmutable por acordo do usufrutuario e dos pro-

pietarios sen usufruto.

Artigo 230

1. O usufruto do cónxuxe viúvo quedará sen efecto nos

supostos de indignidade para suceder ou por ser o cónxuxe

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14565

Page 34: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

xustamente desherdado, por declaración de nulidade do

matrimonio, por divorcio e por separación xudicial ou de

feito dos cónxuxes.

2. O usufruto pactado quedará tamén sen efecto por mutuo

acordo e o testamentario pola súa revogación.

Artigo 231

A non ser que o título constitutivo dispoña outra cousa, o

cónxuxe viúvo non estará obrigado a formar inventario dos

bens usufrutuados nin a prestar fianza. Emporiso, calquera

lexitimario poderá exixir a prestación de fianza para salva-

gardar a súa lexítima.

Artigo 232

1. Cando a persoa viúva estivese obrigada a formar inventa-

rio e non se indique prazo, este será de seis meses, que se

contarán desde a apertura da sucesión.

2. O atraso na formación do inventario facultará os herdeiros

ou, de ser o caso, os propietarios sen usufruto a facelo, por si

mesmos ou por medio da persoa que designen, por conta do

usufrutuario. Unha vez finalizado o inventario, este deberalle

ser notificado fidediganamente no prazo de dez días.

Artigo 233

Ademais das facultades que lle incumben a todo usufrutua-

rio, o cónxuxe que o fose pola totalidade da herdanza está

facultado para:

1.º) Pagar os gastos de última enfermidade, enterro, funerais

e sufraxios do cónxuxe premorto, con cargo á herdanza.

2.º) Pagar as débedas exixibles do causante con metálico da

herdanza. De non haber cartos ou estes non seren abondos,

o usufrutuario poderá allear semoventes, arboredo ou mobi-

liario ordinario na contía precisa. Para o alleamento de cal-

quera outro ben coa finalidade de pagar as débedas do cau-

sante será necesario o consentimento dos propietarios sen

usufruto ou, noutro caso, a autorización xudicial.

3.º) Cobrar créditos da herdanza, aínda cando non se pres-

tase fianza.

4.º) Allear o mobiliario e os semoventes que coide necesa-

rios, de acordo cunha boa administración, e os cales debe

repoñer en canto sexa posible conforme o mesmo criterio.

5.º) Realizar as cortas de árbores madeireiras, mesmo polo

pé, e facer seu o produto delas, sempre que sexan adecuadas

a unha normal explotación forestal.

6.ª) Realizar melloras non suntuarias con cargo á herdanza.

7.ª) Explotar as minas segundo o seu regulamento xurídico.

Artigo 234

A persoa referida nos artigos anteriores deberá:

1.º) Cumprir as obrigas que expresamente lle impuxese o

causante.

2.º) Administrar os bens obxecto do usufruto coa dilixencia

propia dun bo pai ou nai de familia.

3.º) Prestarlles alimento, con cargo ao usufruto, aos fillos e

aos descendentes que o precisen.

4.º) Defender, á súa custa, a posesión dos bens.

Artigo 235

Se os propietarios sen usufruto fosen descendentes da per-

soa viúva, as reparacións, tanto as ordinarias coma as

extraordinarias, serán a cargo e por conta de quen fose usu-

frutuario, a non ser que pola súa entidade e atendida a ren-

dibilidade do patrimonio usufrutuado non puidese custealas

aquela persoa.

Neste último caso, as reparacións realizaranse de conformi-

dade cos propietarios sen usufruto ou, de non haber acordo,

por determinación xudicial.

Artigo 236

Ademais de polas causas xerais de extinción do usufruto, o

do cónxuxe viúvo extínguese:

1.º) Por renuncia en escritura pública.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14566

Número 15912 de xuño de 2006

Page 35: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

2.º) Por contraer a persoa usufrutuaria novas nupcias ou

vivir maritalmente con outra persoa, agás pacto ou disposi-

ción en contrario do cónxuxe premorto.

Artigo 237

Por instancia dos propietarios sen usufruto, tamén se extin-

guirá o usufruto de viuvez:

1.º) Por incumprimento das obrigas impostas pola lei ou

polo causante.

2.º) Por grave e reiterado incumprimento dos deberes fami-

liares.

Capítulo V

Das lexítimas

Sección 1.ª

Disposicións xerais

Artigo 238

Son lexitimarios:

1.º) Os fillos e os descendentes de fillos premortos, xusta-

mente desherdados ou indignos.

2.º) O cónxuxe viúvo non separado legalmente ou de feito.

Artigo 239

Malia non teren a condición de lexitimarios, os apartados, os

que repudiasen o chamamento lexitimario así como os seus

descendentes fan número para o cálculo das lexítimas.

Artigo 240

Os lexitimarios teñen dereito a recibir do causante, por cal-

quera título, unha atribución patrimonial na forma e na

medida establecidas nesta lei.

Artigo 241

Deixando a salvo o usufruto do cónxuxe viúvo ordenado

consonte esta lei, non se poderán impor sobre a lexítima car-

gas, condicións, modos, termos, fideicomisos ou gravames

de ningunha clase. De os haber teranse por non postos.

Artigo 242

Agás os casos de apartamento, será nula toda renuncia ou

transacción sobre a lexítima realizada antes da apertura da

sucesión.

Sección 2.ª

Da lexítima dos descendentes

Artigo 243

Constitúe a lexítima dos descendentes a cuarta parte do valor

do haber hereditario líquido que, determinado consonte as

regras desta sección, se dividirá entre os fillos ou as súas

liñaxes.

Artigo 244

Para fixar a lexítima, o haber hereditario do causante deter-

minarase consonte as seguintes regras:

1.ª) Computaranse todos os bens e dereitos do capital relicto

polo valor que tivesen no momento da morte do causante,

con dedución das súas débedas. O devandito valor actuali-

zarase monetariamente no momento en que se faga o paga-

mento da lexítima.

2.ª) Engadirase o valor dos bens transmitidos polo causante

a título lucrativo, incluídos os dados en apartamento, consi-

derado no momento da transmisión e actualizado monetaria-

mente no momento de se efectuar o pagamento da lexítima.

Como excepción, non se computarán as liberalidades de uso.

Artigo 245

Agás disposición en contrario do causante, imputarase ao

pagamento da lexítima dos descendentes:

1.º) Calquera atribución a título de herdanza ou legado,

aínda que o lexitimario renuncie a ela.

2.º) As doazóns feitas aos lexitimarios, así como as melloras

pactadas con eles.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14567

Page 36: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

3.º) As doazóns feitas aos fillos premortos que fosen pais ou

ascendentes dun lexitimario.

A imputación de doazóns realizarase polo valor que tivesen

os bens no momento da doazón, actualizado monetariamente

no tempo do pagamento da lexítima.

Artigo 246

1. De o testador non ter asignado a lexítima en bens deter-

minados, os herdeiros, de común acordo, poderán optar

entre pagala en bens hereditarios ou en metálico, aínda que

sexa extrahereditario. Por falta de acordo entre os herdeiros,

o pagamento da lexítima farase en bens hereditarios.

2. Agás disposición do testador ou pacto ao respecto, non se

poderá pagar unha parte da lexítima en cartos e outra parte

en bens.

Artigo 247

Se os bens atribuídos polo causante a un lexitimario non

fosen abondos para satisfacer a súa lexítima, este só terá

dereito ao seu complemento, que se satisfará de acordo coas

regras do artigo anterior.

Artigo 248

Poden pagar a lexítima, ou o seu complemento, o herdeiro, o

comisario ou contador-partidor así como o testamenteiro facul-

tado para isto. Pero corresponderalles exclusivamente aos herdei-

ros a opción de pagaren a lexítima en metálico extrahereditario.

Artigo 249

1. O lexitimario non ten acción real para reclamar a súa lexítima

e será considerado, para todos os efectos, como un acredor.

2. O lexitimario poderá exixir que o herdeiro, o comisario ou

contador-partidor ou o testamenteiro facultado para o paga-

mento da lexítima formalice inventario, con valoración dos

bens, e que o protocolice perante notario.

3. Tamén poderá o lexitimario solicitar anotación preventiva

do seu dereito no rexistro da propiedade sobre os bens inmo-

bles da herdanza.

Artigo 250

O herdeiro deberá pagar as lexítimas ou o seu complemento no

prazo dun ano desde que o lexitimario a reclame. Transcorrido

este prazo a lexítima producirá o xuro legal dos cartos. Se o

lexitimario non estivese conforme coa liquidación da lexítima

e rexeitase o pagamento, o herdeiro ou a persoa facultada para

entregala poderá proceder á consignación xudicial.

Artigo 251

1. De non haber na herdanza bens abondos para o pagamento

das lexítimas poderán reducirse por inoficiosos os legados e

as doazóns computables para o seu cálculo, comezando,

agás disposición en contra do testador, polos primeiros a pro

rata. De non ser abondo, reduciranse tamén as doazóns pola

orde das súas datas, comezando polas máis recentes.

2. De non seren abondas as reducións ás que se refire o apar-

tado anterior, tamén poderán reducirse os apartamentos fei-

tos polo causante e os pactos sucesorios. Se se realizasen

varios, reduciranse todos a pro rata.

3. Os afectados pola redución poderana evitar entregando en

metálico o seu importe para o pagamento das lexítimas.

Artigo 252

As accións de reclamación de lexítima e de redución de dis-

posicións inoficiosas prescribirán aos quince anos do falece-

mento do causante.

Sección 3.ª

Da lexítima do cónxuxe viúvo

Artigo 253

De concorrer con descendentes do causante, ao cónxuxe

viúvo correspóndelle en concepto de lexítima o usufruto

vitalicio dunha cuarta parte do haber hereditario fixado con-

sonte as regras do artigo 244.

Artigo 254

De non concorrer con descendentes, o cónxuxe viúvo terá

dereito ao usufruto vitalicio da metade do capital.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14568

Número 15912 de xuño de 2006

Page 37: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Artigo 255

O causante poderá satisfacer a lexítima do cónxuxe viúvo

atribuíndolle por calquera título, en usufruto ou en propie-

dade, bens determinados de calquera natureza, un capital en

cartos, unha renda ou unha pensión.

Artigo 256

Se o causante non o prohibiu, os herdeiros poderán conmu-

tar a lexítima do cónxuxe viúvo por algunha das atribucións

expresadas no artigo anterior e optaren pola modalidade de

pagamento, pero deberán acordar coa persoa viúva os bens

ou dereitos nos que se concretará. De non haber acordo

entre os herdeiros e a persoa viúva, decidirá a autoridade

xudicial.

Artigo 257

1. En tanto non exceda da súa cota usufrutuaria, o cónxuxe

viúvo poderá optar por facela efectiva sobre a vivenda habi-

tual, o local onde exercese a súa profesión ou a empresa que

viñese desenvolvendo co seu traballo.

2. Este dereito é preferente á facultade de conmutar que lles

atribúe aos herdeiros o artigo anterior.

Sección 4.ª

Da preterición e do desherdamento

Artigo 258

A preterición intencional dun descendente non afecta a vali-

dez das disposicións por causa de morte. O lexitimario só

terá dereito a percibir a súa lexítima consonte as regras desta

lei. O mesmo se entenderá no caso de preterición do cón-

xuxe, sexa intencional ou non.

Artigo 259

1. A preterición non intencional dun lexitimario descendente

faculta a persoa preterida para obter a declaración de nuli-

dade da institución de herdeiro feita en testamento. As

demais disposicións testamentarias e os pactos sucesorios

serán válidos en canto a súa redución no sexa necesaria para

o pagamento das lexítimas.

2. A preterición non intencional de todos os lexitimarios des-

cendentes producirá, por instancia de calquera deles, a nuli-

dade das disposicións testamentarias de contido patrimonial.

Os apartamentos e os pactos de mellora só se reducirán se

fose necesario para o pagamento das lexítimas.

Artigo 260

A preterición non intencional non producirá os efectos aos

que se refire o artigo precedente se os preteridos concorre-

sen á partición cos instituídos.

Artigo 261

Os descendentes doutro descendente que non fose preterido

representan a este na herdanza do ascendente e non se con-

sideran preteridos.

Artigo 262

1. O desherdamento xusto dun lexitimario priva a este da súa

lexítima.

2. Para que sexa xusto, o desherdamento deberase facer en

testamento, con expresión da súa causa. De a negar a persoa

desherdada, correspóndelle ao herdeiro do testador a carga

de probala.

Artigo 263

Son xustas causas para desherdar a calquera lexitimario:

1.ª) Terlle negados alimentos á persoa testadora.

2.ª) Tela maltratado de obra ou inxuriado gravemente.

3.ª) O incumprimento grave ou reiterado dos deberes conxu-

gais.

4.ª) As causas de indignidade expresadas no artigo 756 do

Código civil.

Artigo 264

A persoa desherdada inxustamente conserva o seu dereito á

lexítima.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14569

Page 38: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Artigo 265

A reconciliación posterior do ofensor e do ofendido priva a

este do dereito de desherdar, e deixa sen efecto o desherda-

mento xa feito.

Artigo 266

As accións por causa de preterición ou desherdamento

inxusto extínguense por caducidade aos cinco anos da morte

do causante.

Capítulo VI

Da sucesión intestada

Artigo 267

De non existiren persoas que teñan dereito a herdar de

acordo co establecido nesta lei e co disposto nas seccións 1.ª,

2.ª e 3.ª do capítulo IV do título III do Código civil, herdará

a Comunidade Autónoma de Galicia.

Artigo 268

Nos casos en que lle correspondese herdar á Comunidade

Autónoma de Galicia a herdanza entenderase aceptada sem-

pre a beneficio de inventario.

Artigo 269

Os bens herdados pola Comunidade Autónoma de Galicia

serán destinados a establecementos de asistencia social ou

institucións culturais que se sitúen, preferentemente e por

esta orde, no lugar da última residencia do causante, no seu

termo municipal, na súa comarca e en todo caso en territorio

da comunidade autónoma galega.

Capítulo VII

Da partición da herdanza

Sección 1.ª

Disposicións xerais

Artigo 270

A partición da herdanza pódese realizar:

1.º) Polo propio testador, en testamento ou noutro docu-

mento anterior ou posterior a el.

2.º) Polo contador-partidor, en calquera dos casos admitidos

pola lei.

3.º) Polos herdeiros.

4.º) Por resolución xudicial.

Artigo 271

Se concorresen á sucesión menores ou incapacitados legal-

mente representados non será necesaria a intervención nin a

aprobación xudicial para os efectos de aceptar ou partir a

herdanza.

Artigo 272

O cesionario dun herdeiro subrógase no lugar deste na parti-

ción da herdanza.

Sección 2.ª

Da partición polo testador

Artigo 273

O testador poderá facer a partición da herdanza ou realizar

adxudicacións de bens e dereitos determinados, sen prexuízo

das lexítimas.

Artigo 274

A partición feita polo testador en documento non testamen-

tario deberase axustar ás disposicións do testamento. Con

todo, será válida a partición aínda que o valor do adxudicado

a calquera dos partícipes na comunidade hereditaria non

corresponda coa cota atribuída no testamento.

Artigo 275

Poderanse ordenar en testamento disposicións particulares

sobre a partición da herdanza que se deberán observar ao

facer esta.

Artigo 276

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14570

Número 15912 de xuño de 2006

Page 39: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Os cónxuxes, aínda que testen por separado, poderán facer

unha partilla conxunta e unitaria dos seus bens privativos e

dos comúns, de os haber, con independencia da orixe dos

adxudicados a cada herdeiro.

Artigo 277

A partilla conxunta e unitaria será eficaz no momento do

falecemento de ambos os cónxuxes. Tamén producirá plenos

efectos se, ao falecer un dos cónxuxes, o sobrevivente a

cumprise na súa integridade por atribucións patrimoniais

inter vivos.

Artigo 278

Ao falecer un dos cónxuxes que fixese a partilla conxunta e

unitaria, o sobrevivente poderá dispor dos seus bens privati-

vos. Para a disposición dos bens comúns e dos do premorto

incluídos na partición será necesario o concurso dos seus

herdeiros e do cónxuxe sobrevivente. A confusión de patri-

monios nesta partilla non prexudicará aos terceiros acredo-

res e lexitimarios.

Artigo 279

En vida de ambos os cónxuxes, a partilla conxunta e unita-

ria poderá ser revogada por calquera deles. A revogación

non producirá efecto mentres non sexa notificada fidedigna-

mente ao outro cónxuxe. A revogación producirá a inefica-

cia total da partilla.

Artigo 280

Ao falecer un dos cónxuxes, a partilla conxunta e unitaria

tamén quedará sen efecto pola revogación do sobrevivente.

Artigo 281

A partilla poderá ser declarada ineficaz cando a composición

patrimonial base dela se alterase de forma substancial por

alleamentos voluntarios ou forzosos.

Artigo 282

Na partición conxunta e unitaria por ambos os cónxuxes a

lexítima de calquera dos fillos ou descendentes comúns

poderá ser satisfeita con bens dun só dos causantes. Neste

caso, non se poderán reclamar as lexítimas ata o falecemento

do último dos cónxuxes.

Sección 3.ª

Da partición polo contador-partidor

Artigo 283

No propio testamento ou en escritura pública, o testador

poderalle encomendar a facultade de facer a partición da

herdanza a quen non sexa partícipe nela.

Artigo 284

1. Malia o disposto no artigo anterior, o testador poderá

nomear contador-partidor ao cónxuxe sobrevivente ao que

só asignase o usufruto universal, sen prexuízo doutras facul-

tades que tamén puidese atribuírlle.

2. Agás dispensa do testador, estas facultades unica-

mente poderán ser exercitadas mentres o sobrevivente

permaneza viúvo, e dentro do prazo fixado polo cau-

sante. Se non o fixase, o cónxuxe poderá exercitalas

mentres viva.

Artigo 285

A designación de contadores-partidores poderase efectuar

mancomunada, sucesiva ou solidariamente.

Artigo 286

De non se establecer expresamente a solidariedade nin se

fixar unha orde sucesiva entre os contadores-partidores,

entenderanse nomeados mancomunadamente.

Artigo 287

1. Cando os contadores-partidores fosen mancomunados,

ademais da partilla feita por todos, valerá a que faga un só

deles autorizado polos demais. No caso de disidencia, será

válida a que faga a maioría deles.

2. No caso de renuncia, falecemento ou incapacidade dun ou

varios contadores-partidores mancomunados, a non ser que

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14571

Page 40: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

o testador dispuxese outra cousa, valerá a partilla feita polos

demais, sempre que sexan máis dun.

Artigo 288

1. Os contadores-partidores só actuarán por requirimento de

calquera partícipe na comunidade hereditaria, excepto cando

o testador impuxese expresamente a súa intervención.

2. O requirimento deberáselles facer a todos os contadores-

partidores, aínda que sexan solidarios. Os que acepten debe-

rán actuar conxuntamente, consonte as regras aplicables aos

contadores-partidores mancomunados.

Artigo 289

Será válida a partición feita por un só dos contadores-parti-

dores solidarios:

1.º) Cando acredite que lles notificou fidedignamente aos

demais a súa aceptación do cargo e o propósito de partir, sen

que ningún deles, dentro dos dez días hábiles seguintes á

notificación, xustifique aceptar o cargo así como a súa von-

tade de intervir.

2.º) Cando por morte, renuncia expresa ou incapacidade dos

demais quedase como partidor único.

Artigo 290

O cargo de contador-partidor entenderase renunciado se

dentro dos dez días hábiles seguintes ao requirimento dos

herdeiros non fose aceptado expresamente.

Artigo 291

O contador-partidor poderá realizar o inventario por si só,

aínda cando existan persoas suxeitas á patria potestade,

tutela ou curatela.

Artigo 292

1. O contador-partidor deberá facer a partición total da herdanza.

2. Ademais das facultades propias do cargo e das encomen-

dadas polo causante, o contador-partidor poderá, baixo a súa

responsabilidade, entregar os legados unha vez formalizado

o inventario.

Artigo 293

Na partición, o contador-partidor poderá liquidar a socie-

dade conxugal co cónxuxe sobrevivente ou os seus herdei-

ros. Se o contador-partidor o fose de ambos os cónxuxes e

realizase a partición conxunta, poderá prescindir da liquida-

ción da sociedade conxugal, a non ser que fose precisa para

cumprir as disposicións testamentarias de calquera deles.

Sección 4.ª

Da partición polos herdeiros

Artigo 294

Cando o testador non tivese feita a partición, os partícipes

maiores de idade, os emancipados ou os legalmente repre-

sentados poderán partir a herdanza do modo que teñan por

conveniente.

Artigo 295

Cando non haxa contador-partidor designado polo causante

ou estea vacante o cargo, os partícipes que representen unha

cota de máis da metade do haber partible e sexan dous polo

menos poderán promover perante notario a partición da her-

danza, que, respectando en todo caso as disposicións do cau-

sante, se substanciará consonte as formalidades establecidas

nos artigos seguintes.

Artigo 296

Os que promovan a partición deberanlles notificar o seu pro-

pósito notarialmente aos demais interesados, de coñeceren o

seu domicilio. O notario só aceptará o requirimento se os

que o promoven lle acreditan a titularidade da cota heredita-

ria á que se refire o artigo precedente e designan contadores-

partidores.

Artigo 297

Se o domicilio dalgún interesado non fose coñecido polos

requirentes, o notario notificarao mediante a publicación de

edictos no boletín oficial da provincia, no taboleiro de anun-

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14572

Número 15912 de xuño de 2006

Page 41: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

cios do concello e nun dos periódicos de maior circulación,

todo isto respecto do lugar onde o causante tivo o derradeiro

domicilio en España.

Artigo 298

No requirimento inicial ao notario, cada un dos que o pro-

movan poderá designar ata un máximo de tres contadores-

partidores, co fin de elixir un deles por sorteo. No requiri-

mento inicial tamén se fixará a data e a hora nas que o sor-

teo se realizará perante o notario requirido para a

notificación. Non se poderá en ningún caso realizar o sorteo

ata que transcorresen trinta días hábiles desde a data en que

se practicou a última das publicacións ou das notificacións e

sesenta días hábiles desde o requirimento inicial ao notario.

Artigo 299

Durante os trinta días hábiles seguintes á práctica da notifi-

cación ou da publicación cada un dos partícipes non promo-

ventes tamén poderá propor ata un máximo de tres contado-

res-partidores.

Artigo 300

A partición por acordo maioritario non poderá efectuarse

cando con anterioridade á finalización do prazo previsto no

artigo anterior se lles notifique fidedignamente aos partícipes

que se promoveu xudicialmente a partición. Ao non se ter

efectuado esta notificación, a partilla que se realice consonte

o disposto nos artigos seguintes producirá plenos efectos.

Artigo 301

Logo de transcorrer o prazo ao que se refire o artigo 299,

designarase un contador-partidor por insaculación de entre

os propostos, que deberán ser polo menos cinco.

Artigo 302

O contador-partidor designado, en unión, de ser o caso, do

cónxuxe viúvo para os efectos da liquidación dos bens da

sociedade conxugal, deberá formar inventario con funda-

mento nos documentos que os interesados lle achegasen e

procederá, por si ou con asesoramento pericial, á valoración

dos bens.

Artigo 303

Se as cotas dos partícipes na herdanza fosen iguais ou se,

aínda sendo desiguais, permitisen a formación de tantos ane-

xos homoxéneos como fosen precisos para a adxudicación

dos bens, o contador-partidor formará os que correspondan,

que serán sorteados perante notario.

Artigo 304

De seren as cotas desiguais de tal natureza que non permiten

a formación de lotes homoxéneos cos bens hereditarios, o

contador-partidor proporalles aos interesados un proxecto de

partición, que para a súa validez deberá ser aprobado por

partícipes que representen, polo menos, as tres cuartas par-

tes do haber hereditario.

Artigo 305

Na partición, xa sexa formada por sorteo dos anexos perante

notario ou aprobada pola maioría cualificada á que se refire o

artigo anterior, deberase incluír a entrega de legados, o paga-

mento das lexítimas e as demais operacións complementarias

que procedan, incluída a liquidación da sociedade conxugal.

Artigo 306

A partición formalizarase mediante escritura pública de pro-

tocolización do caderno particional outorgada polo conta-

dor-partidor designado, e, no caso ao que se refire o artigo

303, polos partícipes que representan a maioría cualificada

nel prevista, perante o mesmo notario que interviñese nos

trámites anteriores.

Artigo 307

O notario notificaralles a formalización da partición aos

interesados que non comparecesen á protocolización. A

notificación realizarase consonte o disposto nos artigos 295

e 296. Unha vez practicada a notificación, a partición pro-

ducirá todos os seus efectos e porá fin á indivisión.

Artigo 308

O quiñón adxudicado ao partícipe que por ausencia de feito

non tivese domicilio coñecido será administrado polo viúvo

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14573

Page 42: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

do causante que, interesado na partición, fose ascendente do

adxudicatario. No seu defecto ou por renuncia, o quiñón será

administrado consonte o disposto no artigo 49 desta lei.

Disposición adicional primeira

Cada cinco anos, como máximo, sen prexuízo da iniciativa

parlamentaria correspondente, a Mesa do Parlamento de

Galicia designará unha comisión, integrada por membros

dos diversos grupos parlamentarios da Cámara, co fin de

elaborar un informe comprensivo das dificultades e dúbidas

que se advirtan na aplicación dos preceptos desta lei e

daquelas normas que se coiden necesarias para a conserva-

ción, a modificación e o desenvolvemento das institucións

do dereito civil propio de Galicia.

Disposición adicional segunda

Nos montes que á entrada en vigor desta lei figuren clasifica-

dos como montes veciñais en man común, a consellaría com-

petente na materia procederá ao seu deslindamento contradito-

rio, alí onde exista conflito, para determinar o seu concreto

perímetro e superficie, os enclaves privados existentes e os

demais datos de interese. Citarase a todas aquelas persoas ás

que se lles poida presumir interese, e en particular aos mem-

bros da comunidade veciñal, individualmente considerados.

Disposición adicional terceira

Para os efectos de aplicación desta lei equipáranse ao matrimonio

as relacións maritais mantidas con intención ou vocación de per-

manencia, co que se estenden, polo tanto, aos membros da parella

os dereitos e as obrigas que esta lei lles recoñece aos cónxuxes.

Terá a consideración de relación marital análoga ao matri-

monio a formada por dúas persoas que leven convivindo

polo menos un ano, e tal circunstancia poderase acreditar

por medio da inscrición no rexistro, por manifestación

expresa mediante acta de notoriedade ou por calquera outro

medio admisible en dereito. No caso de teren fillos en

común abondará con acreditar a convivencia.

Disposición adicional cuarta

As referencias feitas nesta lei ao home ou á muller ou só nun

dos xéneros débense entender referidas a ambos os dous

xéneros, sen que poida existir, xa que logo, ningunha discri-

minación por razón de sexo.

Disposición transitoria primeira

Agás a posesión dunha servidume de paso comezada antes

da entrada en vigor da Lei 4/1995, do 24 de maio, que non

lle aproveitará ao posuidor para os efectos da súa adquisi-

ción por usucapión, o disposto no capítulo VII do título VI

desta lei seralles aplicable a todos os actos e servidumes de

paso calquera que sexa a súa data de realización ou consti-

tución.

Disposición transitoria segunda

1. As disposicións desta lei sobre a partición da herdanza

seranlles aplicables a todas as particións que se realicen a

partir da súa entrada en vigor, sexa cal fose a data do falece-

mento do causante.

2. Respecto dos demais dereitos sucesorios aplicaráselles

esta lei ás sucesións cunha apertura que teña lugar a partir da

súa entrada en vigor.

Disposición transitoria terceira

Os demais problemas de dereito intertemporal que se pre-

senten por causa da entrada en vigor desta lei resolveranse

de conformidade cos principios que informan as disposi-

cións transitorias do Código civil.

Disposición derrogatoria

Queda derrogada a Lei do Parlamento de Galicia 4/1995, do

24 de maio, de dereito civil de Galicia, así como todas aque-

las disposicións que se opoñan ao previsto nesta lei.

Disposición derradeira

Esta lei entrará en vigor aos vinte días da súa publicación no

Diario Oficial de Galicia.

Santiago de Compostela, 6 de xuño de 2006

Dolores Villarino Santiago

Presidenta

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14574

Número 15912 de xuño de 2006

Page 43: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Ley de derecho civil de Galicia

Preámbulo

I

«El derecho civil de Galicia es una creación genuina del

pueblo gallego. Como derecho regulador de relaciones entre

sujetos privados, surge a lo largo de los siglos en la medida

en que su necesidad se hace patente, frente a un derecho que,

por ser común, negaba nuestras peculiaridades jurídicas

emanadas del más hondo sentir de nuestro pueblo. Es por

ello un fruto de la realidad social y, como tal, cambiante a lo

largo del tiempo, de forma que mientras unas instituciones

pierden vigencia aparecen otras que tratan de acomodarse a

la nueva situación. Esta tensión entre la realidad y la super-

vivencia de formas jurídicas que van siendo superadas fue

dando, asimismo, nuevo sentido a nuevas instituciones, ya

que pocas veces podrá encontrarse una relación funcional

tan estrecha entre esas necesidades que las instituciones jurí-

dicas intentan alcanzar y las realidades de cada momento

histórico.

Este proceso de creación consuetudinario y del derecho civil,

como fruto de una realidad concreta en el tiempo y en el

espacio, se vio, ciertamente, interrumpido por el movimiento

codificador uniformador surgido en el siglo XIX. Es, preci-

samente, el Código civil de 1889 el que coloca al margen de

la legalidad vigente a una buena parte de nuestro derecho

civil propio, sin que esta situación haya sido, ni mucho

menos, resuelta con la promulgación, en 1963, de la Compi-

lación del derecho civil de Galicia, fragmentaria, incompleta,

falta de entidad propia de un sistema jurídico y, en conse-

cuencia, en buena parte, de espaldas a la realidad social.

El Estatuto de autonomía de Galicia de 1981 creó un nuevo

marco, dentro del que puede conservarse, modificarse y des-

arrollarse el derecho civil gallego, tal como determina en el

artículo 27.4, al fijar la competencia exclusiva de la Comu-

nidad Autónoma, al amparo de lo previsto en el artículo

149.1.8.º) de la Constitución española de 1978. Sin perjuicio

de la competencia estatal en materia de legislación civil, de

acuerdo con lo previsto en la Constitución y en los estatutos

de autonomía, las comunidades autónomas podrán conser-

var, modificar y desarrollar sus propios derechos civiles,

forales o especiales, allí en donde existan. El marco estatu-

tario se completó además con sus previsiones específicas

sobre la parroquia rural, de acuerdo con los artículos 27.2 y

40 del Estatuto, que asoma en las disposiciones de esta ley

sobre la comunidad vecinal, sobre las comunidades de aguas

o sobre el régimen jurídico de los montes vecinales en mano

común, incorporados al derecho autonómico por razón de lo

previsto en dicho artículo 27 del propio Estatuto, entre otras

competencias que inciden, naturalmente, sobre los más

diversos aspectos de las relaciones jurídico-privadas.

De singular trascendencia para el derecho civil gallego es el

artículo 38 del Estatuto de autonomía, expresivo de las fuen-

tes del derecho propio de Galicia. En su párrafo tercero dice

que «en la determinación de las fuentes del derecho civil el

Estado respetará las normas del derecho civil gallego». Esta

ley, en su título preliminar, hace uso de esta facultad y espe-

cifica nítidamente que el derecho civil de Galicia estará inte-

grado por los usos y costumbres propios y las normas conte-

nidas en la presente ley, así como por las demás leyes galle-

gas que lo conserven, desarrollen o modifiquen. En los

demás artículos del título preliminar se completa el marco de

las normas del derecho civil de Galicia dentro de las más

estrictas previsiones constitucionales y estatutarias.

La Sentencia del Tribunal Constitucional número 182/1992,

sobre la Ley 2/1986, de 10 de diciembre, del Parlamento de

Galicia, de prórroga en el régimen de arrendamientos rústi-

cos para Galicia, interpretó, muy adecuadamente, las expre-

siones constitucionales y estatutarias sobre el ámbito mate-

rial en que había de conservarse, modificarse o desarrollarse

el derecho civil gallego. Dijo expresa y nítidamente que,

siendo cierto que la vigente Compilación del derecho civil

de Galicia no contiene ninguna regla, directa y expresa,

sobre el arrendamiento rústico, no lo es menos –como con-

sideración de principio– que la competencia autonómica

para la conservación, modificación y desarrollo del propio

derecho civil puede dar lugar, según ya había dicho en la

reciente Sentencia del Tribunal Constitucional 121/1992

(fundamento jurídico 2.º), a una recepción y formalización

legislativa de costumbres y usos efectivamente vigentes en

el respectivo territorio autonómico, eventualidad, esta

última, que resulta aún más clara visto el enunciado del refe-

rido artículo 27.4 del Estatuto de autonomía de Galicia, pues

en la idea de «institución» jurídica, presente en tal precepto,

se integran o pueden integrarse, con naturalidad, posibles

normas consuetudinarias. En similar sentido se pronuncia-

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14575

Page 44: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

ron los distintos congresos de derecho gallego, cuando pro-

claman que la Compilación de 1963 no era la expresión

completa de nuestro derecho civil y, al contrario, fuera de

ella pervivían muchas instituciones que esperaban su incor-

poración al derecho vigente.» (sic)

II

La presente Ley de derecho civil de Galicia intenta, pues,

desarrollar, en todos sus aspectos, aquellas instituciones jurí-

dico-privadas que realmente estuvieran vivas en el derecho

propio de Galicia. Seguramente existen instituciones que la

ley no regula y que tienen méritos propios para ser incorpo-

radas al derecho escrito de Galicia. Por ello, en previsión de

la existencia de tales instituciones, pero también de las

dudas y problemas que la aplicación de la presente ley

pudiera plantear en la práctica, se establece una fórmula a fin

de que se someta, cuando se estime oportuno, como máximo

en el plazo de cinco años, a una evaluación el presente texto

mediante el informe de una ponencia especial, sin perjuicio

de la iniciativa parlamentaria que puede existir en cualquier

momento, de modo que los grupos parlamentarios o la

Xunta de Galicia pudieran hacer en su día uso de oportunas

iniciativas legislativas que permitan la conservación, modi-

ficación o desarrollo propio del derecho de Galicia.

Estamos ante un derecho vivo de Galicia. Nacido en los

campos gallegos, como emanación singular de un rico dere-

cho agrario, desbordado hoy, incluso en la vida cotidiana de

sus urbes. Lejos de la preocupación de cualquier tentación

arqueológico-jurídica, la ley pretende regular instituciones

válidas para los intereses y necesidades del pueblo gallego.

Las comunidades de montes vecinales en mano común, las

de aguas, las agras y los vilares tienen una regulación espe-

cífica. La duda sobre la posible incorporación de una regu-

lación de los muíños de herdeiros como una institución viva

del derecho gallego llevó a la ponencia al convencimiento de

la oportunidad de su inclusión, por cuanto puede tener de

interés como elemento de interpretación e integración de un

sistema jurídico-civil propio de Galicia. El título dedicado a

las serventías ocupa un ancho y largo espacio, ya que las

relaciones de vecindad y la propia configuración del sistema

agrario gallego así lo aconsejan. En cuanto a los contratos,

la aparcería, el arrendamiento rústico y el lugar acasarado

tienen hoy una excelente vitalidad, lo que aconseja su regu-

lación por medio de la presente ley.

Si vivo y expresivo de un derecho propio es lo señalado en

el párrafo anterior, se completa su riqueza con aquellas ins-

tituciones constitutivas de un régimen económico familiar

con fórmulas específicas de derecho sucesorio, integradoras

de unas relaciones jurídico-privadas de gran alcance, pues

definen las formas familiares y el papel de la casa en el des-

arrollo no sólo del derecho gallego, sino también de grandes

elementos explicativos de la cultura gallega. Instituciones

como el vitalicio, tan vivo en la realidad social gallega,

alcanzan ahora un estatuto jurídico que las circunstancias de

nuestro tiempo reclaman.

Dicha Ley 4/1995, de 24 de mayo, de derecho civil de Gali-

cia, marcó el camino en el ejercicio de la competencia para

la conservación, modificación y desarrollo de las institucio-

nes del derecho civil gallego (artículo 27.3 del Estatuto de

autonomía de Galicia). No obstante el tiempo transcurrido,

la doctrina científica, la práctica forense y la jurisprudencia

pusieron de manifiesto la inexplicable repetición de dos

artículos del texto legal, la introducción de algunos precep-

tos superfluos y la regulación ambigua de algunas materias

que generaron conflictos en su interpretación o aplicación.

Por estas razones, aunque ahora se conserve la regulación

existente de muchas de las instituciones tradicionales, una

eficiente política legislativa debe intentar mejorar algunos

aspectos de las instituciones referidas a los montes vecina-

les en mano común, las aguas de torna a torna o pillapillota, el cómaro, ribazo o arró, las serventías, las servi-

dumbres de paso, la aparcería del lugar acasarado, el dere-

cho de labrar y poseer, la compañía familiar gallega, el régi-

men económico familiar y el importante título referido a los

derechos sucesorios.

Congruentes con esa línea de mejora del texto legislativo

vigente, se dieron pasos a favor de la modificación de algu-

nos artículos relativos a las fuentes del derecho civil (artí-

culo 1), los arrendamientos rústicos –por la incidencia de las

leyes estatales 49/2003, de 26 de noviembre, y 26/2005, de

30 de noviembre–, las aparcerías y el derecho sucesorio. Se

llama la atención de la nueva regulación del artículo

234.3.º), el cual extiende la obligación de prestar alimentos

a los hijos y ascendientes que lo precisen, sin tener que reu-

nir la condición de comunes, modificación que va a incidir

en la cuestión de inconstitucionalidad núm. 311/2003 con

relación al artículo 123.3.º) de la Ley de 24 de mayo de

1995.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14576

Número 15912 de xuño de 2006

Page 45: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Por último, la ponencia estimó oportuno acometer el des-

arrollo, en el derecho civil de Galicia, de algunas materias no

reguladas en la Ley de 24 de mayo de 1995, como son las

relativas a la protección de menores, la adopción y la autotu-

tela, instituciones que se recogen en cuarenta y seis artículos

en su vertiente civil, dejando fuera de su ámbito los aspectos

administrativos y procesales. También ha de destacarse la

regulación en el texto legal de las instituciones derivadas de

relaciones de vecindad, como son la gavia, el resío, la venelay los montes abertales, instituciones de derecho consuetudi-

nario reflejadas en el informe del Consejo de la Cultura

Gallega y que la ponencia consideró oportuno desarrollar.

Título preliminar

Artículo 1

1. Las fuentes del derecho civil de Galicia son la ley, la cos-

tumbre y los principios generales que integran e informan el

ordenamiento jurídico gallego.

2. La costumbre regirá en defecto de ley gallega aplicable.

3. En defecto de ley y costumbre gallegas, será de aplicación

con carácter supletorio el derecho civil general del Estado,

cuando no se oponga a los principios del ordenamiento jurí-

dico gallego.

Artículo 2

1. Los usos y costumbres notorios no requerirán prueba. Son

notorios, además de los usos y costumbres compilados, los

aplicados por el Tribunal Supremo, el Tribunal Superior de

Justicia de Galicia o la antigua Audiencia Territorial de Gali-

cia.

2. El derecho gallego se interpretará e integrará desde los

principios generales que lo informan, así como con las leyes,

los usos, las costumbres, la jurisprudencia emanada del Tri-

bunal Superior de Justicia de Galicia y la doctrina que

encarna la tradición jurídica gallega.

Artículo 3

El derecho civil gallego tendrá eficacia en el territorio de la

comunidad autónoma. Se exceptúan los casos en que, con-

forme al derecho interregional o internacional privado,

hayan de aplicarse otras normas.

Artículo 4

1. La sujeción al derecho civil de Galicia se determinará por

la vecindad civil, con arreglo a lo dispuesto en el derecho

civil común.

2. Los gallegos que residan fuera de Galicia tendrán derecho

a mantener la vecindad civil gallega con arreglo a lo dis-

puesto en el derecho civil común y, en consecuencia, podrán

seguir sujetos al derecho civil de Galicia.

Título I

De la protección de menores

Capítulo I

Disposición general

Artículo 5

A fin de garantizar los derechos de las personas menores y

de subsanar las situaciones de desamparo o riesgo en que

pudieran encontrarse, la Xunta de Galicia ejercerá a través

del organismo competente la protección de las personas

menores que residan o se encuentren en Galicia.

Artículo 6

Serán principios rectores, a efectos de decidir la medida de

protección adecuada para los menores de acuerdo con el

principio de proporcionalidad de la intervención pública

protectora, los siguientes:

1.º) El principio de supremacía del interés del menor.

2.º) El principio de mantenimiento del menor en el núcleo o

medio familiar o entorno de origen, salvo que no sea conve-

niente para su interés.

3.º) El principio de integración familiar del menor en una

nueva familia por medio de la adopción.

4.º) El principio de integración social del menor en un

ambiente familiar por medio del acogimiento.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14577

Page 46: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

5.º) El principio de la más pronta definición de la situación

del menor.

Capítulo II

Del desamparo y la tutela administrativa

Sección 1.ª

Disposición general

Artículo 7

Corresponde a la entidad pública competente la tutela de las

personas menores que se encuentren en situación de desam-

paro. Se considera desamparo la situación que se produce de

hecho a causa del incumplimiento o del imposible o inade-

cuado ejercicio de los deberes de protección establecidos por

las leyes para la guarda de los menores, cuando estos queden

privados de la necesaria asistencia.

Sección 2.ª

De la declaración de desamparo

Artículo 8

1. La situación de desamparo habrá de apreciarse en un pro-

cedimiento administrativo en el cual se dará audiencia a los

titulares de los deberes de protección referidos en el artículo

anterior y habrá de declararse mediante una resolución moti-

vada que implicará la consiguiente asunción de la tutela.

2. Dicha resolución administrativa habrá de ponerse en

conocimiento del ministerio fiscal y habrá de ser notificada

a los titulares de deberes de protección escuchados en el pro-

cedimiento de apreciación y declaración del desamparo en

un plazo de cuarenta y ocho horas.

3. Dichos titulares de deberes de protección serán informa-

dos en el momento de la notificación de las causas que die-

ron lugar a la intervención de la administración y de los

posibles efectos de la decisión adoptada. La información

habrá de hacerse de forma presencial, de manera clara y

comprensible.

4. Para formular oposición ante los tribunales civiles a las

resoluciones en materia de protección de menores no será

necesaria la reclamación previa en vía administrativa. La

oposición a las resoluciones administrativas en materia de

protección de menores se regirá por lo dispuesto en el

artículo 780 y concordantes de la Ley de enjuiciamiento

civil.

Artículo 9

1. La declaración de desamparo y consiguiente asunción de

la tutela por la entidad pública conllevan la suspensión de la

patria potestad o tutela ordinaria a que estuviera sometida la

persona menor.

2. No obstante, serán válidos los actos de contenido patri-

monial que realicen los padres o tutores en representación de

la persona menor y sean beneficiosos para ella.

Sección 3.ª

De las medidas de protección

Artículo 10

1. La actuación de la entidad pública respecto a la persona

menor declarada en desamparo consistirá en promover

alguna de las medidas siguientes:

1.ª) La reinserción del menor en el propio núcleo familiar en

que se hubiera producido el desamparo, cuando ello sea

posible y el interés del menor lo aconseje.

2.ª) La constitución de la tutela ordinaria, en los casos en que

sea conveniente para el interés del menor.

3.ª) La adopción, cuando no sea conveniente la reinserción

del menor en su familia de origen.

4.ª) La declaración de incapacidad del menor, en caso de que

concurra alguna de las causas de incapacitación.

2. Cuando no sea posible la reinserción de la persona menor

en su propia familia o se constituya la tutela ordinaria o la

adopción, corresponde a la entidad pública la guarda de la

persona menor, la cual se ejercitará por medio del acogi-

miento.

Capítulo III

De la guarda administrativa

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14578

Número 15912 de xuño de 2006

Page 47: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Sección 1.ª

Disposición general

Artículo 11

Corresponde a la administración la guarda de las personas

menores:

1.º) Como función inherente a la tutela administrativa asu-

mida por la entidad pública en los casos en que se declare el

desamparo.

2.º) Cuando a solicitud de los titulares de los deberes de pro-

tección la entidad pública acceda a asumirla provisional-

mente.

3.º) Si así lo acuerda el juez en los casos en que legalmente

proceda.

Sección 2.ª

De la guarda administrativa asumida por solicitud a la enti-

dad pública

Artículo 12

1. En caso de mediar circunstancias graves que les impidan

ejercitar sus funciones, los titulares de los deberes de pro-

tección podrán solicitar de la entidad pública competente

que asuma la guarda del menor durante el tiempo que sea

preciso.

2. Si se aceptara la solicitud, la cesión de la guarda a la enti-

dad pública habrá de hacerse por escrito, haciendo constar

que los padres, tutores o guardadores fueron informados de

las responsabilidades que siguen manteniendo respecto al

menor, así como de la manera en que la administración ejer-

cerá dicha guarda.

3. En los supuestos de guarda de hecho, la entidad pública

procurará además la formalización de la situación de la per-

sona menor promoviendo la medida de protección que

corresponda.

4. Cuando concurran circunstancias que así lo aconsejen,

la administración podrá modificar la forma de ejercicio

de la guarda. En este caso habrá de comunicarse a los

padres, tutores o guardadores, así como al ministerio fis-

cal, la razón de la modificación y la nueva forma de

guarda adoptada.

Artículo 13

1. La guarda administrativa asumida por solicitud a la enti-

dad pública cesará por:

1.º) Demanda de los titulares de los deberes de protección.

2.º) Decisión de la propia entidad pública cuando, en aten-

ción al interés del menor, considere que no se justifica la per-

sistencia de la situación de guarda administrativa.

2. En ambos casos, sin perjuicio de que la entidad pública

competente pueda promover la medida de protección que

estime procedente.

Sección 3. ª

Del ejercicio de la guarda administrativa: El acogimiento.

Disposiciones generales

Artículo 14

1. El cuidado y protección del menor será ejercido por la

entidad pública correspondiente mediante el acogimiento

del menor.

2. El acogimiento puede ser familiar o residencial. En el pri-

mero, el cuidado y protección del menor será ejercitado por

la persona o personas del grupo familiar determinadas por la

entidad pública. En el acogimiento residencial la guarda será

ejercitada por el director del centro o institución en que sea

acogido el menor.

3. Tenga o no la administración la tutela o guarda del menor,

la constitución del acogimiento requiere siempre el consen-

timiento de la entidad pública competente.

Artículo 15

1. Tendrá que evitarse que el ejercicio del cuidado y protec-

ción del menor conlleve la separación de los hermanos, pro-

curando que sean acogidos por una misma persona o perso-

nas y, en su caso, en un único centro o institución.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14579

Page 48: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

2. Si surgieran problemas graves de convivencia, el propio

menor o cualquier persona que tenga conocimiento de la

situación podrá solicitar el cese o remoción de la guarda.

3. Todas las actuaciones de formalización y cese del acogi-

miento se practicarán con la obligada reserva.

Sección 4.ª

Del acogimiento familiar

Artículo 16

1. El acogimiento familiar produce la plena participación del

menor en la vida de familia e impone a quien lo recibe las

obligaciones de velar por él, tenerlo en su compañía, ali-

mentarlo, educarlo y procurarle una formación integral.

2. Salvo que el interés de la persona menor lo desaconseje,

se procurará el acogimiento familiar de una persona o de las

personas que formen parte de la familia o entorno de origen

del menor, evitando su erradicación del propio ámbito fami-

liar y social.

Artículo 17

El acogimiento familiar puede asumir las modalidades de

acogimiento simple, permanente o preadoptivo.

Artículo 18

El acogimiento familiar simple, como modo de ejercicio del

cuidado y protección de los menores bajo la guarda admi-

nistrativa, tiene carácter transitorio, procediéndose a su

constitución:

1.º) En los casos en que se contemple como posible la rein-

serción del menor en su propia familia.

2.º) Como medida provisional hasta que pueda procurarse al

menor otra forma de protección más estable.

Artículo 19

1. El acogimiento familiar permanente sólo procederá res-

pecto a menores declarados en desamparo cuando el interés

del menor así lo aconseje.

2. En estos casos, la entidad pública podrá solicitar del juez

que se atribuya a quien acoge al menor las facultades que

faciliten el desempeño de sus funciones.

Artículo 20

1. El acogimiento familiar preadoptivo será formalizado por

la entidad pública cuando eleve ante la autoridad judicial la

propuesta de adopción de un menor. Para ello es necesario

que:

1.º) El menor se encuentre declarado en situación de desam-

paro.

2.º) Los acogedores sean seleccionados, reúnan los requisi-

tos precisos para adoptar y presten ante la entidad pública su

consentimiento a la adopción.

2. La entidad pública también podrá formalizar un acogi-

miento familiar preadoptivo cuando, con anterioridad a la

presentación de la propuesta de adopción, aprecie la necesi-

dad de fijar un periodo de adaptación del menor declarado

en situación de desamparo a la familia de los posibles adop-

tantes. Este periodo será lo más breve posible, procurándose

que no exceda del plazo de un año.

Sección 5.ª

Del acogimiento residencial

Artículo 21

El acogimiento residencial tiene carácter subsidiario res-

pecto al familiar y demás medidas de protección del menor.

Sólo podrá recurrirse al acogimiento residencial si no fueran

posibles aquellos o, en atención al interés del menor, si se

consideraran inadecuados el mantenimiento del menor en su

familia, el acogimiento familiar, la constitución de la tutela

ordinaria o la adopción.

Sección 6.ª

De la constitución del acogimiento

Artículo 22

1. Para la constitución del acogimiento tendrán que prestar

su consentimiento:

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14580

Número 15912 de xuño de 2006

Page 49: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

1.º) La entidad pública.

2.º) La persona o personas que reciban al menor en acogi-

miento.

3.º) El propio menor si tiene cumplidos doce años.

4.º) Los titulares de la patria potestad o tutela, cuando no

hayan prestado su consentimiento.

2. Si los titulares de la patria potestad o tutela no consienten

o se oponen, el acogimiento sólo podrá ser acordado por el

juez conforme a los trámites de la Ley de enjuiciamiento

civil. No obstante, la entidad pública podrá acordar, en inte-

rés del menor, un acogimiento familiar provisional, el cual

subsistirá hasta que recaiga resolución judicial.

3. En todo caso, el menor de doce años que tenga madurez

suficiente deberá ser oído.

Artículo 23

El acogimiento se formalizará por escrito. Una vez con-

cluido el expediente, la entidad pública tendrá que remitir al

ministerio fiscal el documento de formalización del acogi-

miento.

Artículo 24

En los casos en que el acogimiento haya de ser acordado por

el juez, la entidad pública, realizadas las diligencias oportu-

nas y concluido el expediente, presentará la propuesta de

acogimiento a la autoridad judicial de forma inmediata y, en

todo caso, en el plazo máximo de quince días.

Sección 7.ª

Del cese del acogimiento

Artículo 25

1. El acogimiento cesará por:

1.º) Decisión judicial.

2.º) Voluntad de las personas que han acogido al menor, pre-

via comunicación a la entidad pública.

3.º) Petición de los titulares de los deberes de protección,

cuando soliciten tener al menor en su compañía.

4.º) Decisión de la entidad pública que tiene la tutela o

guarda del menor, cuando, oídos los acogedores, lo estime

necesario para salvaguardar el interés del menor.

2. Será precisa resolución judicial de cese de los acogimien-

tos que sean acordados por el juez.

3. En todos los casos, sin perjuicio de que la entidad pública

competente pueda promover la medida de protección que

estime procedente.

Capítulo IV

De la situación de riesgo y las medidas de protección

Artículo 26

1. Existe situación de riesgo cuando concurren circunstan-

cias que permiten presumir un inminente o próximo desam-

paro del menor, o cuando resulte conculcado su desarrollo

personal o social.

2. En tales casos, la actuación de los poderes públicos se

orientará a la prevención del desamparo y subsanación de la

situación de riesgo que pudiera afectar al menor.

Título II

De la adopción

Capítulo I

De las personas que puedan adoptar y ser adoptadas

Artículo 27

La adopción requiere que la persona adoptante sea mayor de

veinticinco años. En la adopción por ambos cónyuges basta que

uno de ellos haya alcanzado dicha edad. En todo caso, el adop-

tante habrá de tener, al menos, catorce años más que el adoptado.

Artículo 28

Únicamente podrán ser adoptadas las personas menores no

emancipadas. Como excepción, podrá ser adoptado un

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14581

Page 50: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

mayor de edad o un menor emancipado si, inmediatamente

antes de la emancipación, existiera entre las personas adop-

tante y adoptanda una situación de acogimiento familiar o

convivencia, iniciada antes de que el adoptando cumpla los

catorce años.

Artículo 29

No podrán ser adoptados:

1.º) Los descendientes.

2.º) Los parientes en segundo grado de la línea colateral por

consanguinidad o afinidad.

Artículo 30

Excepto los casos de adopción por ambos cónyuges, nadie

puede ser adoptado por más de una persona.

Artículo 31

Podrá constituirse una nueva adopción:

1.º) En caso de muerte del adoptante.

2.º) Cuando el juez acuerde la exclusión del adoptante de las

funciones tuitivas por incurrir en causa de privación de la

patria potestad.

Capítulo II

De la constitución de la adopción

Artículo 32

La adopción se constituye por resolución judicial. A estos

efectos se tendrá en cuenta siempre el interés preferente del

adoptando, así como la idoneidad del adoptante o adoptan-

tes para el ejercicio de la patria potestad.

Artículo 33

1. Para iniciar el expediente de adopción es necesaria la pro-

puesta previa de la entidad pública a favor del adoptante o

adoptantes que los declarara idóneos para el ejercicio de la

patria potestad.

2. La declaración de idoneidad podrá ser previa a la pro-

puesta de adopción.

Artículo 34

1. No se requiere la propuesta previa de la entidad pública

cuando en un adoptando concurra alguna de las circunstan-

cias siguientes:

1.ª) Ser huérfano y pariente del adoptante en tercer grado por

consanguinidad o afinidad.

2.ª) Ser hijo o hija del consorte del adoptante.

3.ª) Llevar más de un año acogido legalmente por el

adoptante en la modalidad de acogimiento familiar pre-

adoptivo.

4.ª) Llevar más de un año bajo la tutela del adoptante.

5.ª) Ser mayor de edad o menor emancipado.

2. En los cuatro primeros supuestos del apartado ante-

rior podrá constituirse la adopción aunque el adoptante

haya fallecido. Para ello es necesario que el adoptante

ya hubiera prestado ante el juez su consentimiento para

la adopción. Constituida en tales casos la adopción, los

efectos de la resolución judicial se retrotraerán a la

fecha en que el adoptante hubiera prestado el consenti-

miento.

Artículo 35

1. Tendrán que consentir la adopción:

1.º) El adoptante o adoptantes.

2.º) El adoptando mayor de doce años.

2. El consentimiento habrá de prestarse en presencia del

juez.

Artículo 36

1. Habrán de asentir la adopción en la forma establecida en

la Ley de enjuiciamiento civil:

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14582

Número 15912 de xuño de 2006

Page 51: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

1.º) El cónyuge del adoptante, salvo que medie separación

legal por sentencia firme o exista separación de hecho por

mutuo acuerdo que conste fehacientemente.

2.º) Los padres del adoptando que no se encuentre emanci-

pado, salvo que estén privados de la patria potestad por sen-

tencia firme o incursos en causa legal para tal privación.

2. No será necesario el asentimiento cuando los que hayan

de prestarlo se encuentren imposibilitados para ello. Dicha

imposibilidad tendrá que ser apreciada motivadamente en la

resolución judicial que constituya la adopción.

3. El asentimiento de la madre no podrá prestarse hasta que

hayan transcurrido treinta días desde el parto.

Artículo 37

Habrán de ser oídos por el juez:

1.º) Los padres que no fueran privados de la patria potestad,

cuando su asentimiento no sea necesario para la adopción.

En la citación a los padres para el trámite de audiencia se

precisará la circunstancia por la cual hayan de ser simple-

mente oídos. En los casos en que los padres pretendan que

se reconozca la necesidad de su asentimiento para la adop-

ción se seguirá el procedimiento contemplado en el artículo

781 de la Ley de enjuiciamiento civil.

2.º) El tutor y, en su caso, el guardador o guardadores.

3.º) El adoptando menor de doce años, si tuviera juicio sufi-

ciente.

4.º) La entidad pública, a fin de apreciar la idoneidad del

adoptante, cuando el adoptando lleve más de un año acogido

legalmente por aquel.

Capítulo III

De la eficacia de la adopción

Artículo 38

La filiación adoptiva produce los mismos efectos que la

filiación por naturaleza.

Artículo 39

1. La adopción produce la extinción de los vínculos jurídi-

cos entre el adoptado y su familia anterior.

2. Sin embargo, subsistirán los vínculos jurídicos con la

familia paterna o materna, según el caso, en los supuestos

siguientes:

1.º) Cuando el adoptado sea hijo del cónyuge de la persona

adoptante, aunque el consorte hubiera fallecido.

2.º) Cuando sólo uno de los progenitores esté legalmente

determinado y el adoptante sea persona de distinto sexo al de

dicho progenitor, siempre que el adoptante solicite tal

efecto, el adoptado sea mayor de doce años y el padre o la

madre tengan un vínculo que deba persistir.

3. Lo establecido en los apartados anteriores se entiende sin

perjuicio de lo dispuesto sobre impedimentos matrimonia-

les.

Artículo 40

1. La adopción es irrevocable.

2. El juez podrá acordar la extinción de la adopción a peti-

ción del padre o la madre que, por causa que no les fuera

imputable, no hubieran intervinido en el expediente de

adopción según lo prescrito en los preceptos que lo regu-

lan. A estos efectos será necesario que la demanda se inter-

ponga dentro de los dos años siguientes a la adopción y

que la extinción solicitada no perjudique gravemente al

menor.

3. La determinación de la filiación que por naturaleza

corresponda al adoptado no afecta a la adopción.

Artículo 41

1. El juez, a petición del ministerio fiscal, el adoptado o su

representante legal, acordará que la persona adoptante que

incurriera en causa de privación de la patria potestad quede

excluida de las funciones tuitivas y de los derechos que por

ley le correspondan respecto a la persona adoptada o sus

descendientes, o en sus herencias.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14583

Page 52: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

2. Después de haber conseguido la plena capacidad, la

exclusión sólo podrá pedirla el adoptado, dentro de los dos

años siguientes.

3. Dejarán de producir efecto las restricciones a que se

refiere el apartado 1 de este artículo por determinación del

propio hijo o hija, después de haber alcanzado la plena

capacidad.

Título III

De la autotutela

Artículo 42

En previsión de una eventual incapacidad, cualquier persona

mayor de edad podrá designar en escritura pública la per-

sona o personas, físicas o jurídicas, para que ejerzan el cargo

de tutor. Del mismo modo, podrá nombrar substitutos de los

designados para ejercer la tutela y excluir a determinadas

personas para el cargo.

Artículo 43

La persona interesada también podrá delegar en su cónyuge

u otra persona la elección del futuro tutor entre una plurali-

dad de personas físicas o jurídicas, previamente identifica-

das o relacionadas en escritura pública.

Artículo 44

Asimismo el interesado podrá:

1.º) Fijar la retribución del futuro tutor y señalar las reglas

generales de funcionamiento y contenido de la tutela pre-

vista, en especial en lo que se refiere al cuidado de su per-

sona.

2.º) Proponer medidas de vigilancia y control de la actuación

tutelar, así como reglas para la administración de sus bienes.

Artículo 45

Las disposiciones a que se refieren los artículos anteriores

vincularán al juez al constituir la tutela, salvo que el benefi-

cio del incapacitado exija otra cosa, en cuyo caso lo hará

mediante decisión motivada.

Título IV

De la situación de ausencia no declarada

Artículo 46

Se encuentra en situación de ausencia no declarada la per-

sona cuyo paradero se ignora o aquella que no puede locali-

zarse de modo transitorio.

Artículo 47

La situación de ausencia efectiva del domicilio habitual podrá

acreditarse mediante acta de notoriedad tramitada por notario

hábil, en la cual se hará constar la persona a la que corres-

ponde la representación y defensa de los intereses del ausente.

Artículo 48

1. En la situación de ausencia no declarada, salvo previsión

expresa del ausente, corresponde al cónyuge no separado

legalmente o de hecho, a los descendientes mayores de edad

y a los ascendientes, por este orden, la representación del

ausente de hecho en todos los actos y negocios jurídicos de

administración ordinaria que no puedan demorarse, la obli-

gación de velar por los intereses de este, así como instar el

acta a que se refiere el artículo anterior. De entre los des-

cendientes, la preferencia corresponde al de mayor edad.

Entre los ascendientes al más joven.

2. En cualquier caso, quedarán a salvo las facultades de

representación que fueran conferidas por el ausente de

hecho.

Artículo 49

El representante obligará al ausente de hecho en todos los

actos y negocios realizados con arreglo al artículo anterior,

siéndoles de aplicación, en cuanto a derechos y obligacio-

nes, las reglas del mandato, sin otras excepciones que las

contempladas en estos preceptos.

Artículo 50

El representante del ausente percibirá, en concepto de retri-

bución mínima, un veinticinco por ciento de los frutos netos

que generen los bienes que administre.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14584

Número 15912 de xuño de 2006

Page 53: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Título V

De la casa y la veciña

Artículo 51

La casa patrucial y sus anexos constituyen un patrimonio

indivisible.

Artículo 52

Los patrucios de una parroquia constituyen la veciña, que

administra los bienes en mano común según la costumbre o

con arreglo a lo acordado por la mayoría.

Quedarán excluidos de este régimen los montes vecinales en

mano común, los cuales se regirán por las normas que les

sean de aplicación.

Artículo 53

La veciña se reunirá al menos una vez al año cuando, como y en

donde lo acuerde, y estará presidida por el vicairo, el patrucio de

más edad o la persona escogida por la mayoría de los patrucios.

El presidente tiene voto de calidad en caso de empate.

Artículo 54

El presidente convocará a los patrucios con tres días de ante-

lación. Si no lo hiciera así, la veciña se reunirá el 31 de

diciembre de cada año, salvo que hubiera costumbre de reu-

nirse otro día.

Artículo 55

En la reunión anual de la veciña se someterán a aprobación

al menos las cuentas del año anterior y se fijarán los planes

u objetivos de actuación para el año siguiente. Los acuerdos

inusitados serán documentados.

Título VI

De los derechos reales

Capítulo I

De los montes vecinales en mano común

Artículo 56

Son montes vecinales en mano común las fincas ubicadas en

la comunidad autónoma de Galicia que, independientemente

de su origen, posibilidades productivas, aprovechamiento

actual y vocación agraria, pertenezcan a agrupaciones veci-

nales en su calidad de grupos sociales, y no como entidades

administrativas, y que se vengan aprovechando consuetudi-

nariamente en régimen de comunidad sin asignación de cuo-

tas por los miembros de las mismas, en su condición de veci-

nos con casa abierta y con humo.

Artículo 57

Las fincas a que se refiere el artículo anterior podrán decla-

rarse montes vecinales en mano común en virtud de senten-

cia firme dictada por la jurisdicción ordinaria o ser objeto de

clasificación como tales montes vecinales, la cual será reali-

zada por los jurados provinciales.

Artículo 58

Iniciado el expediente de clasificación de montes vecinales

en mano común, ninguna finca afectada por el mismo podrá

ser objeto de enajenación, división o gravamen hasta que el

jurado dicte la resolución oportuna, practicándose a tal

efecto la correspondiente anotación en el registro de la pro-

piedad. No obstante, si la finca estuviera inscrita con asig-

nación de diferente titularidad en virtud de sentencia dictada

en juicio declarativo, se suspenderá la tramitación y los efec-

tos del expediente hasta que recaiga resolución dictada por

la jurisdicción ordinaria.

Artículo 59

Después de haberse clasificado el monte se fijará la

superficie y lindes del mismo, aportando a la resolución

una planimetría suficiente, con los datos descriptivos pre-

cisos, y se procederá a su señalización y demarcación,

que realizará de manera gratuita la consejería competente

por razón de la materia. Asimismo, figurará el estado eco-

nómico de aprovechamientos, usos, concesiones y con-

sorcios. Al mismo tiempo, el jurado remitirá testimonio

de la resolución al registro de la propiedad, a efectos de

que se proceda a la anotación preventiva de la clasifica-

ción del monte.

Artículo 60

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14585

Page 54: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

La propiedad de los montes vecinales en mano común es de natu-

raleza privada y colectiva, correspondiendo su titularidad domi-

nical y aprovechamiento a la comunidad vecinal respectiva.

Artículo 61

1. La comunidad vecinal se entenderá compuesta por los

vecinos que la integren en cada momento.

2. Tendrán la condición de vecinos comuneros aquellas per-

sonas titulares de unidades económicas, productivas o de

consumo, con casa abierta y residencia habitual indepen-

diente dentro del área geográfica sobre la que se asiente el

grupo social al que tradicionalmente estuviera adscrito el

aprovechamiento del monte.

3. Los estatutos de la comunidad vecinal podrán establecer un

plazo mínimo de residencia para adquirir la condición de

comunero, el cual, en ningún caso, podrá ser superior a un año.

4. No podrá eximirse el cumplimiento del requisito de resi-

dencia habitual salvo causas justificadas, y sin que la exen-

ción pueda superar los dos meses en cada año natural.

Artículo 62

La acción para reclamar el reconocimiento de la condición

de comunero prescribe a los treinta años.

Artículo 63

La condición de comunero se perderá, exclusivamente,

desde el momento en que dejen de cumplirse los requisitos

exigidos para la integración en la comunidad vecinal. En

todo caso, la pérdida de esta condición habrá de ser acordada

por la asamblea general, previa inclusión en el orden del día,

con expresión individualizada de las personas afectadas y

siempre con audiencia de estas.

Capítulo II

De los montes abertales

Artículo 64

Son montes abertales, de voces, de varas o de fabeo los con-

servados pro indiviso en los cuales sus copropietarios, sin

perjuicio de realizar en común aprovechamientos secunda-

rios, tenían o mantienen la costumbre de reunirse para repar-

tirse entre sí porciones determinadas de monte o sernas para

el aprovechamiento privativo de las mismas, asignaciones

que se hacen en tantos lotes como partícipes principales vie-

nen determinados por los títulos o uso inmemorial, y en los

cuales su adjudicación se decide por la suerte, también sin

perjuicio de la subdivisión de las sernas así asignadas con-

forme a las adquisiciones hereditarias o contractuales. En su

caso, la división de dichas tierras y la consiguiente extinción

de la copropiedad se harán con arreglo a la costumbre, y no

existiendo esta se harán con arreglo a la presunción de igual-

dad de cuotas referida en el párrafo segundo del artículo 393

del Código civil.

Capítulo III

De la comunidad en materia de aguas

Artículo 65

1. El propietario o poseedor de una finca puede aprovechar

las aguas de lluvia, estancadas o no, haciendo salir las

sobrantes por el lugar acostumbrado.

2. El propietario o poseedor también puede aprovechar las

aguas subterráneas que nazcan o broten en su finca, siempre

sin perjuicio de los derechos preexistentes.

3. Las aguas de lluvia y las que nazcan o broten en los mon-

tes vecinales en mano común se aprovecharán en conformi-

dad con lo que acuerde el organismo representativo de la

comunidad vecinal, según los usos y costumbres de la comu-

nidad, y sin perjuicio de los aprovechamientos existentes.

4. El ejercicio de las facultades de los anteriores apartados

no precisará tipo alguno de concesión administrativa previa.

Artículo 66

1. Las aguas de torna a torna o pilla pillota se aprovecha-

rán según la costumbre o conforme al acuerdo unánime de

los usuarios o partícipes, y, a petición de cualquiera de

ellos, se partirán por horas, días o semanas, en proporción

a la extensión que se viniera regando, sin que pueda darse

a las aguas un uso distinto de aquel para el cual fueron

prorrateadas.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14586

Número 15912 de xuño de 2006

Page 55: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

2. Los aprovechamientos existentes se presumen inmemo-

riales y por acta notarial de presencia podrán ser inscritos en

el registro de la propiedad con arreglo a lo dispuesto en la

legislación hipotecaria.

Artículo 67

Lo dispuesto en este capítulo se entiende sin perjuicio de lo

establecido en la legislación de aguas.

Capítulo IV

De los muíños de herdeiros

Artículo 68

Son muíños de herdeiros los de propiedad común indivisible

dedicados a moler granos para consumo familiar y alimenta-

ción del ganado de sus copropietarios, cualquiera que sea su

origen y estado de conservación.

Artículo 69

1. El aprovechamiento de la cuota indivisa en la propiedad

se hará por piezas o grupos de horas que acuerden los copar-

tícipes y en los días que establezcan, y, en su defecto, por lo

que sea costumbre. Es exclusiva de cada propietario la cuota

asignada y, por tanto, susceptible de permuta, enajenación o

arrendamiento, haciendo suyos los frutos o utilidades que

produzca.

2. Los copropietarios contribuirán proporcionalmente a los

costes de conservación y reparación del edificio, su entorno,

maquinaria y aprovechamiento del agua, sin que entre ellos

haya que pagar maquila.

3. Los copropietarios podrán ejercitar el retracto de

comuneros, en caso de transmisión inter vivos, de la pieza

o parte de la pieza de la que otro partícipe hubiera dis-

puesto.

Artículo 70

1. Cualquier modificación en el uso y aprovechamiento res-

petará el derecho de cada partícipe y requerirá el voto favo-

rable de la mayoría de comuneros que, a su vez, ostente la

mayor parte del uso y aprovechamiento.

2. Los acuerdos de la mayoría que modifiquen el uso y apro-

vechamiento serán ejecutivos, pero impugnables en los

treinta días siguientes al acuerdo o notificación.

Capítulo V

De las agras y los vilares

Artículo 71

1. La propiedad sobre las fincas integrantes del agra o vilarllevará inherente un derecho de copropiedad sobre sus

muros o cercados.

2. Las partes en copropiedad no podrán ser enajenadas o gra-

vadas con independencia de las fincas de las que se reputan

elementos ajenos e inseparables, y en la transmisión, por

cualquier título, del dominio de alguna de ellas se entenderá

comprendida la cuota de participación en tales elementos.

Artículo 72

Si no hubiera pacto o normas específicas de concentración

parcelaria, el uso regirá el aprovechamiento y, en general, las

relaciones jurídicas de los propietarios de las fincas que inte-

gren el agra o vilar.

Artículo 73

El propietario o persona que utilice el agra, en su nombre o

por título distinto, y use la parcela o parcelas sin respetar los

usos indemnizará por los daños y perjuicios ocasionados.

Artículo 74

Ningún propietario o persona que a título distinto utilice las

fincas del agra estará obligado a pagar mejoras, nuevos ser-

vicios o instalaciones, pero no podrá aprovecharlas sin antes

pagar lo que corresponda a su finca o fincas.

Capítulo VI

De las relaciones de vecindad

Artículo 75

1. El cómaro, ribazo o arró y los muros de contención de

fincas colindantes ubicadas a distinto nivel o terraza se

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14587

Page 56: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

entiende, salvo prueba en contrario, que forman parte del

predio situado en el plano superior, estando el propietario

o poseedor del mismo obligado a realizar las obras y repa-

raciones necesarias para su conservación y manteni-

miento.

2. La gavia o zanja paralela al lado exterior de los muros

construidos para cerrar fincas se entiende, salvo prueba en

contrario, hecha con el fin de advertir de que el cierre perte-

nece al predio cerrado, y, al tratarse de fincas colindantes

ubicadas a distinto nivel o terraza, que los mismos forman

parte del predio situado en el plano inferior.

3. El resío o faja de terreno sin cultivar que rodea a los

muros o construcciones con fines de mantenimiento o

separación se entiende, salvo prueba en contrario, que per-

tenece al propietario del muro o construcción. A efectos de

determinar su anchura se atenderá a la costumbre del

lugar.

4. La venela o suma de dos resíos dejados por los propieta-

rios de muros o construcciones contiguas o colindantes con

fines de mantenimiento o separación se entiende que está

dividida, salvo prueba en contrario, por una línea que correrá

equidistante de ambas construcciones.

Capítulo VII

De las serventías

Artículo 76

La serventía es el paso o camino privado de titularidad

común y sin asignación de cuotas, cualquiera que sea lo que

cada uno de los usuarios o causantes hubiera cedido para su

constitución, que se encuentra establecido sobre la propie-

dad no exclusiva de los colindantes y que tienen derecho a

usar, disfrutar y poseer en común a efectos de paso y servi-

cio de los predios.

Artículo 77

Si algún titular de los colindantes acreditara la adquisición

exclusiva de la parte del paso o camino que discurre sobre su

propiedad, quien alegue la existencia de serventía habrá de

probar su constitución, que podrá ser declarada frente al que

se opone al paso, en beneficio de la comunidad, sin necesi-

dad de intervención de los demás cotitulares, quienes se

aprovecharán de las resoluciones favorables sin que los per-

judiquen las adversas.

Artículo 78

Salvo prueba en contrario, se presume la existencia de ser-ventía:

1.º) Si las fincas forman o formaron parte del agro, agra o

vilar, y se prueba el uso continuo.

2.º) Cuando el paso o camino fue establecido en la partición

de herencia o división de cosa común como servicio para

todas o alguna de las fincas resultantes.

3.º) Si el camino aparece referido como colindante en los

títulos de las fincas que se sirven por él.

4.º) Cuando el paso o camino es usado por los colindantes

para acceder a sus fincas situadas sin otra salida a camino

público.

Artículo 79

Ningun cotitular de la serventía podrá ejercitar la acción de

división.

Artículo 80

Todos los partícipes están obligados a contribuir, a partes

iguales, con los gastos de conservación de la serventía en los

términos que acuerde la mayoría.

Artículo 81

1. Cualquier modificación o alteración de la serventía reque-

rirá el consentimiento unánime de los copropietarios.

2. No obstante, si el trazado del paso o camino dentro de los

predios aportados para la constitución de la serventía impi-

diera al copropietario realizar en el resto del suyo obras,

reparaciones o mejoras importantes, podrá variarse por su

cuenta siempre que ofrezca en el predio otro lugar igual-

mente idóneo y de forma que no resulte perjuicio grave para

los demás cotitulares de la serventía.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14588

Número 15912 de xuño de 2006

Page 57: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Capítulo VIII

De la servidumbre de paso

Sección 1.ª

De la adquisición de la servidumbre de paso

Artículo 82

1. La servidumbre de paso se adquiere por ley, dedicación

del dueño del predio sirviente o negocio jurídico. También

puede adquirirse por usucapión.

2. La acción negatoria de esta servidumbre prescribe a los

treinta años, a contar desde el momento en que empezó a

ejercitarse el paso, salvo que el ejercicio tuviera lugar de

manera clandestina, con violencia o que constituyera un acto

meramente tolerado. Corresponde al dueño del predio pre-

suntamente sirviente acreditar que el paso se ejercitó por

mera tolerancia.

Artículo 83

1. El propietario, el poseedor en concepto de dueño y el titu-

lar de un derecho real de uso y disfrute de un predio ubicado

entre otros ajenos, sea rústico o urbano, tienen derecho a exi-

gir la constitución forzosa de servidumbre de paso por las pro-

piedades vecinas, previa la indemnización correspondiente.

2. Se considera enclavado el predio que carece de acceso

suficiente a camino público transitable para satisfacer las

necesidades permanentes de explotación, uso y disfrute del

mismo conforme a su destino económico actual, siendo el

acceso al mismo sólo posible a través de otros predios de

ajena pertenencia y sobre los que el legitimado, para pedir la

constitución de la servidumbre, carece de cualquier otro

título que le permita efectuar el tránsito.

3. Si la servidumbre de paso se constituye de modo que pueda

ser continuo su uso para todas las necesidades del predio

dominante estableciendo una vía permanente, la indemniza-

ción consistirá en el valor del terreno que se ocupe y en el

importe de los perjuicios que se causen en el predio sirviente.

4. Cuando se establezca el paso necesario a través del

predio sirviente sin vía permanente, la indemnización

consistirá en el abono del perjuicio que ocasione este

gravamen.

Artículo 84

1. La servidumbre forzosa de paso se establecerá por el pre-

dio o predios en que, satisfechas las necesidades del domi-

nante, se cause el menor perjuicio y, en cuanto fuera conci-

liable con esta regla, por donde sea menor la distancia desde

el predio dominante al camino público.

2. Para la concreción de la servidumbre de paso dentro del

predio sirviente se tendrán en cuenta las reglas del apartado

anterior, siendo su anchura y forma de ejercicio las suficien-

tes para las necesidades del predio dominante.

3. Si la situación de enclave surgiera por la supresión de un

paso previo hasta entonces tolerado, el legitimado para exi-

gir la constitución de la servidumbre podrá instarla exclusi-

vamente sobre el predio o predios por los cuales se venía

ejerciendo, sobre los cuales se establecerá, siempre que se

acredite que concurren en él o ellos las circunstancias deter-

minadas en el apartado 1 de este artículo.

4. En ningún caso podrá imponerse una servidumbre de paso

sobre un predio si su constitución supone la inutilidad eco-

nómica del mismo.

Artículo 85

1. Si habiendo adquirido un predio por venta, voluntaria o

no, permuta, partición o cualquier otro título, oneroso o gra-

tuito, inter vivos o mortis causa, el mismo quedara encla-

vado entre alguno del transmitente o partícipe, este y sus

causahabientes, sean a título universal o particular, están

obligados a constituir servidumbre de paso sobre sus predios

sin indemnización, salvo que respecto a la misma se pactara

lo contrario.

2. En defecto de constitución voluntaria de la servidumbre

de paso a que se refiere el apartado anterior, podrá exigirse

la imposición forzosa de la misma. La servidumbre se esta-

blecerá sobre el predio del transmitente o partícipe, aunque

el predio enclavado lo esté también entre otro de ajena per-

tenencia, siempre que su estado actual permita el paso sufi-

ciente para satisfacer las necesidades del fundo intercluso.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14589

Page 58: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

3. Se entiende, sin admisión de prueba en contrario, que la

servidumbre se constituyó en el momento de la enajenación

o partición, siempre que el paso a camino público desde el

predio enclavado se venga ejerciendo, de manera continuada

y sin oposición del dueño o dueños de las fincas que lo

soportan, a través del predio o predios por los que se impon-

dría la servidumbre forzosa con arreglo a lo establecido en

el artículo precedente.

Artículo 86

La existencia de un signo aparente de servidumbre de paso

entre dos o más predios, establecido o mantenido por su pro-

pietario, se considerará, si se enajenara alguno, inter vivos o

mortis causa, como título de constitución de la servidumbre,

salvo que, en el momento de separarse la propiedad de las

fincas, conste expresamente lo contrario en el título de ena-

jenación de cualquiera de ellas, o que se haga desaparecer

materialmente aquel signo antes del perfeccionamiento del

negocio traslativo de dominio.

Artículo 87

1. Todo propietario de un predio puede establecer sobre el

mismo, por actos inter vivos o mortis causa, las servidum-

bres de paso que considere convenientes, siempre que no

contravenga las leyes y el orden público.

2. La constitución inter vivos de la servidumbre de paso por

negocio jurídico será válida cualquiera que sea la forma en

que se realice, siempre que el propietario del predio sirviente

prestara su consentimiento expresa o tácitamente y que su

existencia pueda apreciarse derivada de actos o hechos con-

cluyentes.

3. Salvo prueba en contrario, se supone la existencia de

título si el propietario de una finca procede a su cierre res-

petando el camino y el tránsito que por él se venga reali-

zando y dejando el paso en su parte exterior.

Artículo 88

1. La servidumbre de paso puede adquirirse por su posesión

pública, pacífica e ininterrumpida durante el plazo de veinte

años, que comenzará a contarse desde el momento en que

empezara a ejercitarse.

2. La forma de prestarse la servidumbre de paso puede pres-

cribir como la servidumbre misma y del mismo modo.

Sección 2.ª

De los derechos y obligaciones de los propietarios de los

predios dominante y sirviente

Artículo 89

1. Los derechos y obligaciones de los titulares de los predios

dominante y sirviente vendrán determinados por lo dis-

puesto en el título de constitución y por la posesión en la ser-

vidumbre adquirida por usucapión.

2. Al establecerse una servidumbre de paso se entienden

concedidos todos los derechos precisos para su uso.

3. En caso de duda, la servidumbre se entenderá constituida

de manera que satisfaga las necesidades del predio domi-

nante con el menor perjuicio para el fundo sirviente.

Artículo 90

1. El titular del predio dominante no podrá agravar de forma

alguna la servidumbre, ni el titular del predio sirviente podrá

realizar acto de tipo alguno que suponga menoscabo del

ejercicio de la misma.

2. No se considerará agravación la adecuación de los medios

de transporte a los avances técnicos, de acuerdo con el des-

tino de los fundos en el momento de constitución de la ser-

vidumbre, siempre que no se cause perjuicio apreciable en la

condición del fundo gravado. Tal adecuación exigirá el con-

sentimiento del dueño del predio sirviente o, en su defecto,

aprobación judicial.

3. Si por razón del lugar asignado primitivamente o de la

forma establecida para el uso de la servidumbre esta llegara

a ser innecesariamente incómoda para el dueño del predio

sirviente o dificultara gravemente la realización en el mismo

de obras, reparaciones o mejoras importantes, podrá variarla

por su cuenta, siempre que ofrezca en el mismo fundo otro

lugar o forma igualmente idóneos, y de modo que no resulte

perjuicio alguno para el dueño del predio dominante ni para

los que tengan derecho al uso de la servidumbre.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14590

Número 15912 de xuño de 2006

Page 59: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Artículo 91

Cuando una servidumbre de paso llegue a ser insuficiente

para las necesidades del predio dominante, el dueño del

mismo, el poseedor en concepto de dueño y el titular de un

derecho real de uso y disfrute podrán pedir su ampliación en

la medida en que tales circunstancias lo exigieran, siempre

que el estado del predio sirviente lo permita sin grave per-

juicio y previa indemnización. La ampliación podrá deberse

a las modificaciones necesarias introducidas en el fundo

dominante de acuerdo con su destino actual y mejor uso y

explotación.

Sección 3.ª

De la extinción y suspensión de la servidumbre de paso

Artículo 92

1. El propietario del predio sirviente podrá solicitar la extin-

ción de la servidumbre forzosa si el paso deja de ser necesa-

rio para el predio dominante por haberlo reunido su dueño a

otro que esté colindante a camino público, devolviendo lo

que hubiera recibido por indemnización.

2. A estos efectos, se considerará servidumbre forzosa la

constituida por negocio jurídico o adquirida por usucapión si

en el momento de su constitución o adquisición el predio

dominante estuviera enclavado. Igualmente se considerará a

estos efectos servidumbre forzosa la constituida con arreglo

al artículo 85.

Artículo 93

La servidumbre de paso, cualquiera que sea su forma de

constitución, se extinguirá por:

1.º) Reunirse en una misma persona la propiedad de los

predios dominante y sirviente. Cuando lo que se adquiere

es una parte indivisa, la servidumbre no se considerará

extinguida.

2.º) El no uso durante el plazo de veinte años, que empezará

a contarse desde el día en que se deje de ejercitar la servi-

dumbre.

3.º) La renuncia del dueño del predio dominante.

4.º) Haber llegado el día o haberse realizado la condición, si

la servidumbre fuera temporal o condicional.

5.º) La redención convenida entre el dueño del predio domi-

nante y el propietario del predio sirviente.

Artículo 94

1. La imposibilidad de usar la servidumbre no producirá su

extinción mientras no transcurra el plazo de los veinte años.

2. Hasta el transcurso de dicho plazo tampoco se extinguirá

por falta de utilidad. Sin embargo, si la servidumbre devi-

niera inútil por no proporcionar ventaja significativa al pre-

dio dominante y las circunstancias actuales del predio sir-

viente lo justificaran, el titular de este último podrá solicitar

la suspensión del ejercicio en tanto la servidumbre no reco-

bre la utilidad o no transcurra el plazo legal de extinción.

3. Durante el tiempo de suspensión del ejercicio de la ser-

vidumbre, no podrán realizarse en el predio sirviente obras

que imposibiliten en el futuro el restablecimiento del paso

si recobrara su utilidad antes del transcurso del plazo de

extinción.

Capítulo IX

Del retracto de la graciosa

Artículo 95

En todos los casos de ejecución patrimonial sobre bienes que

formen parte de una explotación agraria, el deudor ejecu-

tado, que tuviera la condición de profesional de la agricul-

tura, podrá retraer los bienes adjudicados en el plazo de

treinta días hábiles a partir de la fecha de notificación de la

adjudicación. El órgano que hizo la adjudicación se la noti-

ficará al deudor dentro del tercer día, y desde ese momento

se iniciará el cómputo del plazo para el ejercicio de la acción

de retracto.

Artículo 96

Para ejercitar el retracto de graciosa el deudor habrá de pro-

ceder al pago del precio y gastos de legítimo abono.

Artículo 97

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14591

Page 60: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Si el precio obtenido en el procedimiento no llegara para

cubrir la totalidad de la deuda y demás cantidades incluidas

en la ejecución, el deudor, además del precio y gastos legíti-

mos, habrá de abonar la diferencia en la cuantía necesaria

para que el acreedor ejecutante vea totalmente satisfecho su

crédito y las cantidades reclamadas.

Artículo 98

Los bienes retraídos podrán ser objeto de nuevo embargo y

ejecución.

Título VII

De los contratos

Capítulo I

De los arrendamientos rústicos

Sección 1.ª

Disposiciones generales

Artículo 99

Los arrendamientos de fincas rústicas se regirán por los

pactos libremente establecidos entre las partes, por las nor-

mas de este capítulo así como por los usos y costumbres

que les sean de aplicación. En su defecto, los arrendamien-

tos de fincas rústicas se regirán por las normas del Código

civil.

Artículo 100

1. El objeto del contrato será el uso y aprovechamiento de

las fincas rústicas y los elementos vinculados a las mismas,

en su destino agrícola, pecuario o forestal.

2. Si no existiera pacto en contrario, el tipo de cultivo será el

que el arrendatario determine, sin perjuicio de su obligación

de devolver la finca en el estado en que la recibió.

3. Los aprovechamientos secundarios de la finca perte-

necerán al arrendatario, salvo pacto o costumbre en con-

trario.

Artículo 101

1. La renta será la que libremente estipulen las partes, que

podrán acordar también el sistema de actualización.

2. El pago de la renta se efectuará en la forma, tiempo y lugar

pactados. En defecto de pacto o costumbre, la renta se abonará

en metálico, por años vencidos y en el domicilio del arrendador.

3. Las partes podrán convenir que la contraprestación con-

sista, en todo o en parte, en la mejora de la finca arrendada.

Artículo 102

El contrato de arrendamiento será obligatorio cualquiera que

sea la forma en que se celebre. Sin embargo, las partes

podrán compelerse recíprocamente a la formalización del

contrato en documento público o privado.

Artículo 103

1. La duración del arrendamiento será la que de común

acuerdo estipulen las partes, y, en su defecto, de dos años

agrícolas.

2. El plazo fijado será prorrogable por acuerdo expreso de

las partes.

Artículo 104

El contrato se reconducirá tácitamente si al menos con seis

meses de antelación a la finalización del mismo o a la de

cualquiera de sus prórrogas ninguna de las partes notifica a

la otra su voluntad de que el arrendamiento concluya. Los

periodos de tácita reconducción tendrán una duración de dos

años agrícolas.

Artículo 105

El arrendatario no podrá subarrendar ni ceder, en todo o en

parte, la finca arrendada sin el consentimiento expreso del

arrendador.

Artículo 106

1. El arrendador habrá de realizar las obras y reparaciones

necesarias a fin de mantener la finca en estado de servir para el

aprovechamiento o explotación para los cuales fue destinada.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14592

Número 15912 de xuño de 2006

Page 61: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

2. Si resultara urgente, la realización de las obras y repara-

ciones necesarias podrá efectuarla el arrendatario con dere-

cho al reintegro de lo que hubiera desembolsado.

3. Serán por cuenta del arrendatario las reparaciones ordina-

rias que exija el desgaste por el uso normal de la finca.

Artículo 107

1. Si no mediara oposición, cualquiera de los contratantes

podrá realizar las mejoras útiles de que sea susceptible la

finca según su destino. Para ello tendrá que comunicar pre-

viamente a la otra parte el propósito de realizar las mejoras,

no pudiendo efectuarlas si constara oposición expresa en el

plazo de quince días.

2. La mejora útil realizada por el arrendatario será compen-

sada en la forma establecida por las partes. Si no existiera

acuerdo, el arrendatario podrá optar entre retirar la mejora si

la finca no sufriera deterioro o percibir el valor que tuviera

la mejora en el momento en que el contrato finalice.

Artículo 108

Serán por cuenta del arrendador las contribuciones e

impuestos que recaigan sobre la finca.

Artículo 109

El arrendamiento de fincas rústicas se extinguirá por:

1.º) El transcurso del plazo, de sus prórrogas o del periodo

de tácita reconducción.

2.º) La pérdida o expropiación de la finca arrendada.

3.º) La muerte o imposibilidad física del arrendatario para

continuar en el uso y aprovechamiento de la finca, salvo que

proceda la subrogación.

Artículo 110

El arrendatario saliente habrá de permitir al entrante o al

arrendador, en su caso, los actos necesarios para la realiza-

ción de las labores preparatorias del año agrícola siguiente.

Asimismo, el arrendatario entrante o el arrendador, en su

caso, tienen la obligación de permitir al saliente lo que sea

necesario para la recolección y aprovechamiento de frutos.

En el cumplimiento de esta obligación recíproca habrá que

estar en todo caso a lo que resulte de la costumbre del lugar.

Artículo 111

En caso de muerte o imposibilidad física del arrendatario, el

cónyuge no separado legalmente o de hecho o la persona con

la que convivía o convive con una relación de afectividad

análoga a la conyugal tendrá derecho a subrogarse en el con-

trato. En defecto de cónyuge o de pareja de hecho, el dere-

cho a subrogarse corresponderá al familiar que conviviera

con el arrendatario y lo auxiliara en la explotación de la

finca arrendada. Si fueran varios los familiares, se estable-

cerá la preferencia atendiendo a la designación hecha por el

arrendatario, y, a falta de esta, por proximidad de grado.

Artículo 112

Salvo pacto en contrario, transcurridos dos años, podrá el

arrendatario desistir del contrato sin pagar ninguna indemni-

zación. El ejercicio de este derecho requerirá su notificación

con seis meses de antelación a la finalización del año agrícola.

Artículo 113

1. A petición del arrendador podrá resolverse el arrenda-

miento por las causas siguientes:

1.ª) Por la falta de pago de la renta o por no haberse reali-

zado la mejora convenida.

2.ª) Por no haberse respetado el destino de la finca o el tipo

de cultivo pactado.

3.ª) Por haberse dejado de explotar la finca durante un

periodo de, al menos, dos años consecutivos.

4.ª) Por haberse causado daños graves en la finca de forma

dolosa o culposa.

5.ª) Por el subarrendamiento o la cesión inconsentida.

6.ª) Y por cualquier otro grave incumplimiento de las obli-

gaciones contractuales o legales.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14593

Page 62: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

2. A petición del propietario, el arrendamiento podrá resol-

verse al extinguirse el derecho que el arrendador tenía sobre

la finca. Sin embargo, el arrendamiento subsistirá hasta el

final del año agrícola en curso.

Artículo 114

La enajenación de la finca no será causa de extinción del

contrato, subrogándose el adquirente en todas las obligacio-

nes del arrendador.

Artículo 115

1. En caso de transmisión a título oneroso de la finca rústica

arrendada o de porción determinada de la misma, el arren-

datario que estuviera cultivándola de modo personal durante

al menos tres años ininterrumpidos podrá ejercitar el dere-

cho de tanteo dentro de los treinta días hábiles siguientes a

la notificación fehaciente que habrá de realizar el arrenda-

dor, indicándole el precio ofrecido y las demás condiciones

de la transmisión.

2. En defecto de notificación, tendrá el arrendatario derecho

de retracto durante treinta días hábiles, a contar a partir de la

fecha en que, por cualquier medio, tuviera conocimiento de

la transmisión y de las condiciones en que se hizo.

3. Sólo cabe renunciar a estos derechos desde el momento en

que puedan ser ejercitados.

Artículo 116

Los derechos de tanteo y retracto del arrendatario serán pre-

ferentes a cualquier otro de adquisición, salvo el retracto de

colindantes y el de coherederos y comuneros.

Artículo 117

Ejercitados los derechos de tanteo o retracto, no podrá el

arrendatario enajenar total o parcialmente la finca hasta que

transcurran tres años al menos desde su adquisición, en los

cuales la finca tendrá que ser cultivada de modo personal. En

caso de incumplimiento, el comprador tanteado o retractado

podrá pedir la reversión de la finca.

Artículo 118

No procede el tanteo ni el retracto en las permutas de fincas.

Los arrendatarios de aprovechamientos secundarios o por un

plazo inferior al año agrícola tampoco podrán ejercitar los

derechos de tanteo y retracto.

Sección 2.ª

Del arrendamiento del lugar acasarado

Artículo 119

Se entiende por lugar acasarado el conjunto formado por la

casa de labor, edificaciones, dependencias y fincas, aunque

no sean colindantes, así como toda clase de ganado, maqui-

naria, aperos de labranza e instalaciones que constituyan una

unidad orgánica de explotación agropecuaria, forestal o

mixta.

Artículo 120

El arrendamiento del lugar acasarado tendrá una duración

mínima de cinco años. El plazo pactado sólo será prorro-

gable por acuerdo expreso de las partes o por tácita recon-

ducción.

Artículo 121

La enajenación del lugar acasarado o de las fincas o ele-

mentos que lo formen no será causa de extinción, total o par-

cial, del contrato, produciéndose la subrogación del adqui-

rente en las obligaciones del arrendador. Tampoco afectará

al contrato la partición hereditaria del lugar.

Artículo 122

El arrendatario tendrá derecho de tanteo y retracto para el

caso de transmisión onerosa de la totalidad del lugar acasa-

rado, de alguna de las fincas que lo integran o de porción

determinada de las mismas, en los términos señalados para

los arrendamientos rústicos.

Artículo 123

Los derechos de tanteo y retracto del arrendatario sobre el

lugar acasarado serán preferentes con respecto a cualquier

otro de adquisición, salvo el retracto de coherederos y

comuneros.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14594

Número 15912 de xuño de 2006

Page 63: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Artículo 124

Ejercitados los derechos de tanteo y retracto, el arrendatario

quedará sujeto en todos sus términos a lo establecido en el

artículo 117, tanto respecto al lugar en su conjunto como a

sus partes individuales.

Artículo 125

El arrendatario podrá desistir del contrato del lugar acasa-

rado notificándoselo al arrendador con más de seis meses de

antelación a la finalización del año agrícola y sin obligación

de indemnizar.

Artículo 126

En lo no previsto en esta sección, el arrendamiento del lugar

acasarado se regirá por las disposiciones generales de la pre-

sente ley sobre los arrendamientos rústicos.

Capítulo II

De las aparcerías

Artículo 127

1. La cesión por un contratante a otro del disfrute de ciertos

bienes, conviniendo en repartirse en partes alícuotas los fru-

tos o rendimientos, se regirá por el título constitutivo y, en lo

no previsto en el mismo, por las normas de este capítulo. En

su defecto, se regirá por los usos y costumbres.

2. La aparcería puede ser agrícola, del lugar acasarado,

pecuaria y forestal de nuevas plantaciones.

Artículo 128

1. Pueden ser objeto de la aparcería agrícola las fincas rústi-

cas de cualquier clase, sin que pierda su carácter por el

hecho de comprender la casa de labor y sus dependencias.

2. No se altera la naturaleza del contrato si varios titulares de

fincas rústicas concertaran entre sí o con terceros el uso o

disfrute de las mismas, conviniendo en repartirse los pro-

ductos por partes alícuotas.

Artículo 129

La aparcería del lugar acasarado tiene por objeto el conjunto de

elementos que constituyen una unidad orgánica de explotación,

con arreglo a lo establecido en el artículo 119 de la presente ley.

Artículo 130

Pueden ser objeto de la aparcería pecuaria los animales sus-

ceptibles de aprovechamiento en la agricultura, industria o

comercio.

Artículo 131

Constituye el objeto de la aparcería forestal de nuevas plan-

taciones la creación, mantenimiento y posterior participa-

ción en plantaciones de arbolado.

Artículo 132

El contrato de aparcería será obligatorio independientemente

de su forma. No obstante, las partes podrán obligarse recí-

procamente a la formalización del contrato en documento

público o privado. Asimismo, si la aparcería fuera pecuaria

podrá obligarse a llevar un cuaderno según es costumbre.

Artículo 133

1. La duración de la aparcería será la que, de común acuerdo,

estipulen las partes.

2. La aparcería agrícola acordada sin fijación de plazo se

entenderá concertada, en defecto de costumbre, por el

tiempo necesario para completar una rotación o ciclo de cul-

tivo. Si fuera de lugar acasarado, por el tiempo de cinco

años. La aparcería pecuaria, por un año. Y si fuera de nuevas

plantaciones, por veinte años.

Artículo 134

El plazo de duración fijado en el contrato sólo será prorro-

gable por acuerdo expreso de las partes.

Artículo 135

En defecto de costumbre, si se cumplieran los requisitos

contemplados en el artículo 104, se reconducirá tácitamente

el contrato:

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14595

Page 64: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

1.º) En la aparcería agrícola y del lugar acasarado, por el

tiempo necesario para completar una rotación o ciclo de

cultivo.

2.º) En la aparcería pecuaria, por el plazo de un año.

Artículo 136

Son obligaciones del cedente:

1.ª) Entregar al aparcero las fincas, ganado y todo cuanto

constituya la aportación convenida.

2.ª) Garantizar al aparcero el disfrute pacífico y útil de lo que

aportara.

3.ª) Satisfacer la parte que le corresponda de las contribu-

ciones, seguros, semillas, abonos y otros elementos nece-

sarios para obtener los productos propios de los bienes

cedidos, que, salvo costumbre en contrario, no será inferior

a la parte alícuota que tenga atribuida en los frutos o ren-

dimientos.

Artículo 137

El aparcero estará obligado en todo caso a entregar la

parte alícuota de los productos que corresponda, con-

forme al pacto o uso, en el lugar, plazo y forma conveni-

dos. A tal efecto, el aparcero comunicará con suficiente

antelación al cedente o a su representante la fecha seña-

lada para la percepción de los productos obtenidos. Si,

dado el aviso, no compareciera el cedente o representante

en la fecha señalada, el aparcero podrá levantar la cose-

cha o percibir los productos, adjudicándose la parte que le

corresponda.

Artículo 138

Además de las obligaciones derivadas de los usos y costum-

bres, en cada tipo de aparcería, serán, en su caso, obligacio-

nes del aparcero:

1.ª) Usar las fincas de conformidad con lo previsto en el con-

trato, destinándolas al cultivo o explotación convenidos o a

lo más acorde con su naturaleza, y obtener los rendimientos

conforme a la diligencia de un buen labrador.

2.ª) Devolver las fincas al concluirse la aparcería tal y como

se recibieron, con sus accesiones y salvo los menoscabos

que se hubieran producido por su utilización al uso del buen

labrador. Ante la falta de expresión del estado de las fincas

en el momento de concertarse la aparcería, se presume que

se recibieron en buen estado, salvo prueba en contrario.

Artículo 139

Respecto a las mejoras útiles se estará a lo previsto en el artí-

culo 107.

Artículo 140

El cedente y los aparceros entrante y saliente tendrán que

estar, en lo concerniente a la preparación de labores en las

fincas y utilización de sus dependencias, a lo previsto para el

arrendador y el arrendatario en el artículo 110.

Artículo 141

La aparcería se extingue por:

1.º) El transcurso del plazo estipulado, de sus prórrogas o del

periodo de tácita reconducción.

2.º) La pérdida o expropiación de los bienes dados en aparcería.

Artículo 142

Son causas de resolución del contrato de aparcería:

1.ª) El incumplimiento por el aparcero de lo pactado o, en su

caso, de lo que resulte de los usos y costumbres, en lo que

respecta a la explotación de los bienes cedidos.

2.ª) La deslealtad o el fraude, por parte del aparcero, en la

valoración o entrega al cedente de la parte de frutos que le

corresponda.

3.ª) El daño grave causado, dolosa o culposamente, por el

aparcero en los bienes objeto de la aparcería o en sus frutos.

4.ª) La extinción del derecho que el cedente tenía sobre los

bienes cedidos, subsistiendo los efectos de la aparcería agrí-

cola hasta el final del año agrícola en curso.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14596

Número 15912 de xuño de 2006

Page 65: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

5.ª) Cualquier otro grave incumplimiento de las obligaciones

a cargo de alguna de las partes.

Artículo 143

La enajenación de la finca no afectará al contrato de aparce-

ría, subrogándose el adquirente en todas las obligaciones del

cedente. Los mismos efectos se producirán en los casos de

enajenación del lugar acasarado, de fincas o elementos que

lo formen o si se produjera la partición hereditaria del lugar.

Artículo 144

La muerte o imposibilidad física del aparcero para el trabajo

no será causa de extinción de la aparcería, que podrá ser con-

tinuada por aquellas personas y en las mismas condiciones

que se relacionan en el artículo 109.3 de la presente ley. En

su caso, la aparcería subsistirá hasta el final del correspon-

diente año agrícola.

Artículo 145

Al extinguirse la aparcería de nuevas plantaciones se proce-

derá al corte y reparto del arbolado. No obstante, el cedente

podrá optar por la conservación de lo plantado, haciéndose

en este caso la liquidación de lo que corresponda al aparcero

por su participación en el arbolado. A este fin, se determi-

nará su valor con independencia de lo que tenga el suelo y

se abonará al aparcero la parte correspondiente.

Artículo 146

En caso de transmisión, a título oneroso, de una finca o un

lugar acasarado cedidos en aparcería, o de porción determi-

nada de los mismos, el aparcero podrá ejercitar el derecho de

tanteo y retracto con los mismos requisitos, condiciones y

efectos que para los arrendatarios de fincas rústicas o del

lugar acasarado se establecen en la presente ley.

Capítulo III

Del vitalicio

Artículo 147

Por el contrato de vitalicio una o varias personas se obligan

respecto a otra u otras a prestar alimentos, en los términos

que convengan, a cambio de la cesión de determinados

bienes o derechos.

Artículo 148

1. La prestación alimenticia deberá comprender el sustento,

la habitación, el vestido y la asistencia médica, así como las

ayudas y cuidados, incluso los afectivos, adecuados a las cir-

cunstancias de las partes.

2. Salvo que en el título constitutivo se hiciera constar lo

contrario, en los casos de pluralidad de obligados, la presta-

ción alimenticia tendrá carácter solidario. También podrá

pactarse que los obligados cumplan la prestación alimenticia

de modo conjunto e indivisible.

Artículo 149

1. El vitalicio podrá constituirse en favor del cedente de los

bienes o de un tercero.

2. Será válido el vitalicio entre ascendientes y descendientes,

sin perjuicio de la obligación de alimentos establecida por ley.

3. En ningún caso podrá constituirse el vitalicio contemplando

la vida de un tercero que no sea el alimentista o alimentistas.

Artículo 150

Para que tenga efectos frente a terceros, el contrato de vita-

licio habrá de formalizarse en escritura pública.

Artigo 151

La obligación de prestar alimentos durará hasta el falleci-

miento del alimentista y se transmitirá, salvo pacto en con-

trario, a los sucesores del obligado a prestarlos.

Artículo 152

1. El cesionario podrá desistir del contrato en cualquier

tiempo, previa notificación fehaciente al cedente con seis

meses de antelación.

2. El cesionario que quiera desistir habrá de proceder a la

restitución de los bienes y derechos recibidos en virtud del

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14597

Page 66: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

contrato, así como de sus frutos, sin más cargas o graváme-

nes que los preexistentes a la cesión.

Artículo 153

1. El cedente podrá resolver el contrato si concurriera alguna

de las circunstancias siguientes:

1.ª) Conducta gravemente injuriosa o vejatoria de la persona

obligada a prestar alimentos, de su cónyuge o pareja o de los

hijos con los que conviva respecto al alimentista.

2.ª) Incumplimiento total o parcial de la prestación alimenti-

cia, o de los términos en los que fue pactada, siempre que no

sea imputable a su perceptor.

3.ª) Cuando, según la posición social y económica de las

partes, el cesionario no cuide o no atienda en lo necesario al

alimentista en todo cuanto haga posible el capital cedido, en

la búsqueda del mantenimiento de su calidad de vida.

2. La acción de resolución podrá ser ejercitada por cual-

quiera de los cedentes respecto a los bienes cedidos.

3. Si la cesión se hizo conjuntamente por ambos cónyuges,

la resolución instada por el cónyuge sobreviviente conlle-

vará la ineficacia total del contrato.

Artículo 154

La acción de resolución sólo se transmitirá a los herederos

del cedente en los casos en que el alimentista fuera un ter-

cero y sólo podrá ser ejercitada en vida de este.

Artículo 155

Si en virtud de pacto la prestación alimenticia tuviera que

realizarse de manera conjunta e indivisible por los cesio-

narios, el cedente podrá resolver el contrato cuando

alguna de las circunstancias expresadas en el artículo

153.1 fuera referible a cualquiera de aquellos. También

será causa de resolución el desistimiento de alguno de los

obligados a prestar la deuda alimenticia de manera con-

junta e indivisible.

Artículo 156

En los casos de resolución, el cedente recuperará los

bienes y derechos cedidos, quedando sin efecto las enaje-

naciones y gravámenes que el cesionario hiciera, con la

limitación establecida, en cuanto a terceros, por la legisla-

ción hipotecaria.

Título VIII

De la compañía familiar gallega

Capítulo I

De la constitución de la compañía

Artículo 157

La compañía familiar gallega se constituye entre labradores

con vínculos de parentesco, para vivir juntos y explotar en

común tierras, lugar acasarado o explotaciones pecuarias de

cualquier naturaleza pertenecientes a todos o a alguno de los

reunidos.

Artículo 158

La compañía familiar gallega se constituye de cualquiera de

los modos o formas admitidos en derecho. Dicha constitu-

ción habrá necesariamente de documentarse cuando cual-

quiera de los contratantes así lo solicite.

Artículo 159

La compañía familiar gallega se regirá por el título constitu-

tivo, el uso o costumbre del lugar y las normas de la presente

ley.

Artículo 160

1. Salvo pacto en contrario, se entenderá constituida la com-

pañía familiar gallega cuando un pariente del labrador case

para casa.

2. Por casar para casa se entiende el hecho de integrarse el

nuevo matrimonio o pareja en la vida comunitaria y de tra-

bajo del grupo familiar ya constituido. Dicha integración

habrá necesariamente de documentarse cuando lo solicite

cualquiera de las partes.

Artículo 161

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14598

Número 15912 de xuño de 2006

Page 67: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Son bienes sociales de la compañía:

1.º) Los aportados por los socios y los adquiridos a título

oneroso por cuenta del capital común, en tanto dure la com-

pañía.

2.º) Los frutos, rentas, ganancias e intereses percibidos o

debidos durante el mismo tiempo, procedentes de los bienes

sociales.

3.º) Las edificaciones, reconstrucciones, plantaciones y

cualquier tipo de mejora hecha en los bienes sociales.

4.º) Cualesquiera otros bienes que las partes acuerden.

Artículo 162

Son cargas de la compañía:

1.º) Los gastos de mantenimiento, vestido, instrucción, asis-

tencia médica y enterramiento, tanto de los asociados como

de las personas constituidas en su potestad.

2.º) Los gastos de administración, cultivo, contribuciones e

impuestos, seguros, rentas y cargas reales de los bienes

sociales.

3.º) Las deudas contraídas por los administradores o por cual-

quiera de los socios, si el importe de las mismas se invirtió en

beneficio de la compañía, y los réditos de dichas deudas.

4.º) Las reparaciones y mejoras de cualquier especie que se

hagan en los bienes sociales.

5.º) Los gastos y costas de los pleitos seguidos para defen-

der los intereses sociales.

6.º) Los gastos que hagan los socios en beneficio común, así

como las obligaciones que, de buena fe, hayan contraído

para los negocios.

7.º) Cualesquiera otras cargas que las partes acuerden y

consten documentalmente.

Capítulo II

De la administración de la compañía

Artículo 163

Corresponde la administración de la compañía a la persona

que determine el contrato de constitución. En todo lo no pre-

visto en el contrato, así como en las compañías constituidas

tácitamente, corresponderá la administración, sucesivamente,

al patrucio, a su viuda o a quien de modo notorio la ejerza.

Artículo 164

Son facultades del patrucio o, en su caso, del socio adminis-

trador:

1.ª) Dirigir y representar a la sociedad.

2.ª) Adquirir para ella y obligarse en su nombre.

3.ª) Disponer de los semovientes y bienes muebles sociales.

Capítulo III

De la modificación de la compañía

Artículo 165

Son causas de modificación de la compañía:

1.ª) El fallecimiento de alguno de los socios, aun cuando sus

herederos convivan y opten por permanecer en la sociedad.

2.ª) La declaración de incapacidad, prodigalidad o concurso

y la ausencia, por más de un año, no motivada por la gestión

social.

3.ª) La renuncia o cesión de derechos en favor de otro miem-

bro de la compañía, así como la retirada del capital o el

hecho de enajenarlo, sin causa justificada.

4.ª) El ingreso de un socio en otra compañía o el casamiento

con desvinculación de la misma.

5.ª) La incorporación o separación de algún socio.

Artículo 166

1. En todos los supuestos de modificación de la compañía,

salvo pacto en contrario, el socio separado o sus derechoha-

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14599

Page 68: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

bientes no podrán retirar sus bienes propios ni la parte que

les corresponda en los sociales hasta tanto que finalicen las

operaciones pendientes y la recogida de los frutos, siempre

que la realización de las mismas no supere el año.

2. En este supuesto los demás socios tendrán el derecho de

retracto, por el mismo precio y condición, que caducará a los

treinta días de la notificación del acto dispositivo y de su

precio y condiciones.

Artículo 167

En caso de cesión o enajenación a título oneroso de la parti-

cipación de la compañía a un tercero, antes de liquidarla y

realizar las adjudicaciones, podrá cualquier socio ejercitar el

derecho de retracto y subrogarse en el lugar del comprador

o cesionario, reembolsándole el precio y los gastos de legí-

timo abono. Este derecho podrá ejercitarse en el plazo de los

treinta días siguientes a la notificación de la transmisión y de

sus condiciones.

Artículo 168

1. Modificada la compañía, se practicará la liquidación par-

cial para fijar el haber de cada uno en el momento de la

modificación, a fin de determinar y adjudicar su participa-

ción al que cause baja o a sus derechohabientes.

2. Si faltaran estas liquidaciones parciales, cuando se haga la

liquidación final de la compañía y no se pruebe qué bienes

eran propios de la misma antes de su modificación, se reputa-

rán sociales los indeterminados y se dividirán proporcional-

mente al número de socios que hayan formado cada compañía

modificada y, al mismo tiempo, de su respectiva duración.

Capítulo IV

De la extinción de la compañía

Artículo 169

La compañía familiar gallega se extinguirá por:

1.º) Acuerdo de todos los socios.

2.º) Fallecimiento o renuncia de los socios, cuando no que-

den, al menos, dos que no constituyan matrimonio.

3.º) Matrimonio entre sí de los dos únicos socios o refundi-

ción de todos los derechos sociales en los dos cónyuges.

4.º) Declaración de concurso o quiebra que afecte a todos.

Artículo 170

En todos los casos de extinción de la compañía, la liquida-

ción y la división de los bienes sociales se harán conforme a

las reglas siguientes:

1.ª) Se pagarán las deudas contraídas en interés de la socie-

dad con los bienes sociales y, si no son suficientes, con los

bienes propios de los socios en proporción a sus cuotas.

El déficit que resulte de la insolvencia de algún socio se divi-

dirá proporcionalmente entre los restantes, sin perjuicio del

derecho a reintegrarse si el insolvente mejorara de fortuna.

2.ª) Cada socio recibirá los bienes que subsistan de los que

haya aportado, el equivalente de los que hubiera transmitido

en propiedad a la compañía o enajenado en beneficio de la

misma y el importe de los daños que sus bienes hubieran

sufrido en provecho común.

3.ª) El remanente líquido del capital constituirá el haber de

la compañía y se repartirá entre los socios o entre sus dere-

chohabientes, del modo establecido en la regla primera.

Título IX

Del régimen económico familiar

Capítulo I

Disposiciones generales

Artículo 171

El régimen económico matrimonial será el convenido por

los cónyuges en capitulaciones matrimoniales. En defecto de

convenio o ineficacia del mismo, el régimen será la sociedad

de gananciales.

Artículo 172

Los cónyuges podrán pactar en capitulaciones matrimonia-

les la liquidación total o parcial de la sociedad y las bases

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14600

Número 15912 de xuño de 2006

Page 69: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

para realizarla, con plena eficacia al disolverse la sociedad

conyugal.

Capítulo II

De las capitulaciones matrimoniales

Artículo 173

Las capitulaciones podrán otorgarse antes o durante el matri-

monio y habrán de formalizarse necesariamente en escritura

pública.

Artículo 174

Las capitulaciones podrán contener cualquier estipulación

relativa al régimen económico familiar y sucesorio, sin más

limitaciones que las contenidas en la ley.

Capítulo III

De las donaciones por razón de matrimonio

Artículo 175

Son donaciones por razón de matrimonio las que por causa

de este cualquier persona haga en favor de alguno de los

contrayentes, o de ambos, antes o después de la celebración.

Artículo 176

Las donaciones por razón de matrimonio podrán comprender

bienes presentes o futuros. En el primer caso determinarán la

adquisición inmediata de lo donado, aunque para que la

donación de inmuebles sea válida habrá de hacerse en escri-

tura pública. En el segundo caso la adquisición se subordina

a la muerte del donante, siendo el régimen de aplicación el de

los pactos sucesorios contemplados en la presente ley.

Artículo 177

Las donaciones por razón de matrimonio podrán someterse

a condición.

Artículo 178

1. Si la sociedad de gananciales fuera el régimen económico

matrimonial, los bienes donados por razón de matrimonio a

los cónyuges conjuntamente y sin designación de partes ten-

drán carácter ganancial.

2. Si la sociedad de gananciales no fuera el régimen econó-

mico matrimonial, los bienes dados conjuntamente a los

esposos pertenecen a ambos en pro indiviso ordinario y por

partes iguales, salvo que el donante dispusiera otra cosa.

3. En todo caso, la liberalidad habrá de ser aceptada por

ambos cónyuges.

Artículo 179

Las donaciones por razón de matrimonio previas al mismo

quedarán sin efecto si no llegara a contraerse en el plazo de

un año.

Artículo 180

Las donaciones por razón de matrimonio sólo podrán ser

revocadas por las causas siguientes:

1.ª) Por incumplimiento de alguna de las cargas impuestas,

siempre que el donante se reserve expresamente la facultad

de revocarlas.

2.ª) En las realizadas por terceros, por la nulidad, separación

o divorcio de los cónyuges, si los mismos bienes donados

estuvieran en poder de los cónyuges.

3.ª) En las realizadas entre esposos cuando el donatario

cometiera algún delito contra la persona del donante, sus

ascendientes o descendientes.

En cuanto fuera compatible con lo dispuesto en este artículo,

el régimen jurídico de la revocación será el del incumpli-

miento de cargas previsto en materia de donaciones por el

Código civil.

Título X

De la sucesión por causa de muerte

Capítulo I

Disposiciones generales

Artículo 181

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14601

Page 70: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

La sucesión se defiere, en todo o en parte, por:

1.º) Testamento.

2.º) Cualquiera de los pactos sucesorios admisibles con-

forme al derecho.

3.º) Disposición de la ley.

Artículo 182

En las sucesiones regidas por la presente ley no habrá lugar

a reversión legal ni a obligación de reservar.

Capítulo II

De los testamentos

Sección 1.ª

Del testamento abierto ordinario

Artículo 183

1. El testamento abierto ordinario se otorgará ante notario,

sin que sea necesaria la presencia de testigos.

2. El testamento se redactará en la lengua oficial en Galicia

que el otorgante escoja.

Artículo 184

Como excepción, habrán de concurrir testigos al otorga-

miento del testamento abierto ordinario cuando:

1.º) Lo solicite el testador o el notario.

2.º) El testador sea ciego, demente en intervalo lúcido o no

sepa o no pueda leer o escribir.

Artículo 185

En los casos en que sea necesaria su presencia, los testigos

serán al menos dos, debiendo tener plena capacidad de obrar,

entender al testador y saber firmar.

Artículo 186

El testamento abierto ordinario puede ser individual o man-

comunado.

Sección 2.ª

Del testamento mancomunado

Artículo 187

1. Es mancomunado el testamento cuando se otorga por dos

o más personas en un único instrumento notarial.

2. Los otorgantes que fueran esposos podrán, además, esta-

blecer en el testamento mancomunado disposiciones corres-

pectivas.

Son correspectivas las disposiciones de contenido patrimo-

nial cuya eficacia estuviera recíprocamente condicionada

por voluntad expresa de los otorgantes. La correspectividad

no se presume.

Artículo 188

Los gallegos podrán otorgar testamento mancomunado en

Galicia o fuera de ella.

Artículo 189

El testamento mancomunado habrá de otorgarse en forma

abierta notarial.

Artículo 190

El testamento mancomunado podrá ser revocado conjunta-

mente por los otorgantes. Asimismo, en todo momento

podrá ser revocado unilateralmente por cualquiera de ellos

en lo concerniente a sus disposiciones no correspectivas.

Artículo 191

1. La revocación o modificación unilateral de las disposicio-

nes correspectivas sólo podrá hacerse en vida de los cónyu-

ges y producirá la ineficacia de todas las recíprocamente

condicionadas.

2. Fallecido uno de los cónyuges o vuelto incapaz para tes-

tar, las disposiciones correspectivas se convierten en irrevo-

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14602

Número 15912 de xuño de 2006

Page 71: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

cables. Excepcionalmente, el sobreviviente podrá revocar

las otorgadas a favor de persona que fuera declarada incapaz

para suceder al otro cónyuge, o que estuviera incursa en

causa de incapacidad para sucederlo, o que hubiera pre-

muerto.

Artículo 192

1. La revocación del testamento mancomunado habrá de

hacerse en testamento abierto notarial.

2. La revocación habrá de ser notificada a los otros otorgan-

tes, tras lo cual se hará saber al notario de la existencia del

testamento mancomunado y del domicilio de los demás otor-

gantes. En todo caso, la falta de notificación no afectará a la

validez de la revocación.

3. Para que produzca efectos, la revocación de las disposi-

ciones correspectivas habrá de ser notificada al otro cón-

yuge. La notificación será realizada en los treinta días hábi-

les siguientes por el notario que la autorizó, en el domicilio

señalado en el propio testamento así como en el indicado por

el revocante, y producirá efectos revocatorios aunque no se

encuentre al cónyuge en ninguno de los domicilios señala-

dos. La revocación producirá todos sus efectos cuando se

pruebe que el cónyuge del revocante tuvo conocimiento de

la misma.

Artículo 193

El testamento mancomunado no limita la libertad dispositiva

de ninguno de los otorgantes. Cualquiera de ellos podrá dis-

poner, inter vivos o mortis causa, de todo o parte de sus

bienes.

Artículo 194

1. Salvo que se hiciera de común acuerdo, la disposición de

bienes comprendidos en una cláusula testamentaria corres-

pectiva, realizada en vida de los cónyuges, producirá la

ineficacia de las recíprocamente condicionadas con ella, sin

necesidad de notificación.

2. Fallecido uno de los cónyuges, el otro podrá disponer de

los bienes comprendidos en una cláusula correspectiva. En

este caso, el beneficiario de la disposición testamentaria

podrá reclamar el valor actualizado de los bienes objeto de

la disposición con cargo a la herencia del disponente, sin

perjuicio de las legítimas. Este derecho caducará en el plazo

de tres años, a contar desde el fallecimiento del disponente.

Artículo 195

Fallecido uno de los otorgantes, los interesados en su suce-

sión tendrán derecho a copia del testamento mancomunado.

La copia sólo podrá contener las disposiciones que afecten a

la sucesión abierta.

Sección 3.ª

Del testamento por comisario

Artículo 196

Se llama testamento por comisario al que uno de los cónyu-

ges otorga en ejercicio de la facultad testatoria concedida

por el otro.

Artículo 197

Podrá válidamente pactarse en capitulaciones matrimoniales

o atribuirse en testamento por un cónyuge a otro la facultad

de designar heredero o legatario entre los hijos o descen-

dientes comunes, así como la de asignar bienes concretos y

determinar el título por el que se recibirán.

Artículo 198

Además de las legítimas, en el ejercicio de la facultad testa-

toria el comisario habrá de respetar las disposiciones del

cónyuge atribuyente.

Artículo 199

Salvo que el atribuyente le señalara plazo, el cónyuge podrá

ejercitar la facultad testatoria mientras viva.

Artículo 200

1. El comisario podrá adjudicar los bienes del difunto:

1.º) En acto particional inter vivos, total o parcial, determi-

nando el título por el que los bienes se atribuyen. Las adju-

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14603

Page 72: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

dicaciones inter vivos, unilaterales o no, serán irrevocables,

transmitiendo la propiedad y posesión de los bienes por la

aceptación del hijo o descendiente.

2.º) Por actos mortis causa, sea en testamento otorgado por

el cónyuge en condición de comisario del causante o sea en

testamento por el que el comisario dispone además de sus

propios bienes. Las adjudicaciones hechas en testamento

serán revocables.

2. Las adjudicaciones podrán comprender no sólo bienes pri-

vativos del causante, sino también de la disuelta sociedad de

gananciales. Si las adjudicaciones comprendieran bienes de

la sociedad de gananciales se imputará su valor por la mitad

a los respectivos patrimonios.

Artículo 201

1. En tanto el cónyuge no ejercite la facultad testatoria se

entenderá que la herencia del fallecido está bajo su adminis-

tración.

2. El comisario podrá realizar actos de administración y

pagar tanto las deudas de la herencia o las que origine la

apertura de la sucesión como los gastos de enterramiento y

funeral. A tal fin, el comisario podrá disponer del metálico

hereditario que estuviera en su poder o depositado en enti-

dad de crédito a nombre del causante.

3. Salvo dispensa expresa del causante, el comisario

estará obligado a rendir cuentas de su gestión una vez

concluida.

Artículo 202

1. La facultad testatoria quedará sin efecto por:

1.º) La presentación de la demanda de nulidad, separación o

divorcio.

2.º) La separación de hecho de los cónyuges que conste de

modo fehaciente.

3.º) Salvo dispensa del atribuyente, nuevo matrimonio del

viudo o viuda celebrado antes de ejercitar la facultad testa-

toria.

2. Asimismo, la facultad testatoria quedará revocada por el

testamento que otorgara con posterioridad el cónyuge que la

hubiera atribuido.

Sección 4.ª

De las disposiciones testamentarias especiales

Artículo 203

1. Toda disposición a favor de persona incierta será nula,

salvo que por algún evento pueda resultar cierta.

2. Será válida la disposición a favor de quien cuide al testa-

dor. Salvo que se disponga otra cosa, si el testador hubiera

designado testamentero, será este quien determine en escri-

tura pública la persona o personas que cuidaron al testador.

Artículo 204

También será válida la disposición hecha bajo la condición

de cuidar y asistir al testador, sus ascendientes, descendien-

tes o cónyuge. Si el testador designara testamentero, corres-

ponderá a este la facultad de apreciar el cumplimiento o

incumplimiento de la condición resolutoria.

Artículo 205

1. La disposición testamentaria de un bien ganancial podrá

realizarse como de cosa ganancial o como del derecho que

al testador le corresponda en el mismo.

2. En caso de duda se entenderá que la disposición testa-

mentaria de un bien ganancial fue realizada como del dere-

cho que al testador le corresponda en el mismo.

Artículo 206

Cuando se disponga de un bien por entero como cosa

ganancial habrá de hacerse constar expresamente este

carácter y la disposición producirá todos sus efectos si el

bien fuera adjudicado a la herencia del testador en la liqui-

dación de gananciales. Si ello no fuera así, se entenderá

legado el valor que tuviera el bien en el momento del falle-

cimiento del testador.

Artículo 207

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14604

Número 15912 de xuño de 2006

Page 73: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

1. Cuando se adjudica o lega el derecho que corresponde al

testador en un bien ganancial la disposición se entenderá

referida sólo a la mitad de su valor.

2. No obstante, la disposición se entenderá referida a la

mitad indivisa del bien:

1.º) Cuando el cónyuge sobreviviente o sus herederos lo

acepten.

2.º) Si ambos cónyuges hubieran realizado la disposición de

forma coincidente y ambas herencias estuvieran deferidas.

Artículo 208

Salvo que del testamento resulte otra cosa, las disposiciones a

favor del cónyuge no producirán efecto si al fallecer el testador

estuviera declarada judicialmente la nulidad del matrimonio,

decretado el divorcio o separación, o se encontraran en trámite

los procedimientos dirigidos a ese fin. Tampoco producirán

efecto en los casos de separación de hecho entre los cónyuges.

Capítulo III

De los pactos sucesorios

Sección 1.ª

Disposiciones generales

Artículo 209

Sin perjuicio de los que fueran admisibles conforme al dere-

cho, de acuerdo con la presente ley son pactos sucesorios:

1.º) Los de mejora.

2.º) Los de apartación.

Artículo 210

Sólo pueden otorgar pactos sucesorios las personas mayores

de edad con plena capacidad de obrar.

Artículo 211

Los pactos sucesorios habrán de ser otorgados en escritura

pública. En otro caso el pacto no producirá efecto alguno.

Artículo 212

Será admisible el otorgamiento de los pactos sucesorios por

poder que, teniendo carácter especial, contenga los elemen-

tos esenciales del negocio sucesorio.

Artículo 213

Las estipulaciones contenidas en los pactos de mejora que

hagan referencia explícita a instituciones consuetudinarias

gallegas, como la casa, el casamiento para casa, la mejora de

labrar y poseer, la compañía familiar o cualquier otra, habrán

de ser interpretadas conforme a los usos y costumbres locales.

Sección 2.ª

De los pactos de mejora

Artículo 214

Son pactos de mejora aquellos por los cuales se conviene a

favor de los descendientes la sucesión en bienes concretos.

Artículo 215

Los pactos sucesorios podrán suponer la entrega o no de pre-

sente de los bienes a quienes les afecten, determinando en el

primer caso la adquisición de la propiedad por parte del

mejorado.

Artículo 216

En el pacto sucesorio podrán contemplarse los supuestos en

que quedará sin efecto y determinarse el ámbito residual de

las facultades dispositivas de los adjudicantes, por actos

inter vivos, a título oneroso o gratuito.

Artículo 217

En defecto de regulación expresa, el pacto de mejora se ajus-

tará a las reglas siguientes:

1.ª) Si no se realizara con entrega de bienes, el adjudicante

conserva plena libertad dispositiva por actos inter vivos a

título oneroso. Si se realizara con entrega de bienes, el adju-

dicante sólo podrá disponer de los mismos en caso de

haberse reservado de modo expreso dicha facultad.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14605

Page 74: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

2.ª) La disposición realizada en ejercicio de la facultad ante-

rior supondrá la ineficacia del pacto en cuanto a los bienes

objeto de la disposición y a la prestación del mejorado, en

caso de haberse estipulado. Si la prestación ya se realizó,

total o parcialmente, el mejorado podrá pedir su restitución,

y, si esta no fuera posible, su equivalente en metálico.

3.ª) Los actos de disposición que no tuvieran su origen en la

voluntad del mejorante no revocan el pacto, subrogándose las

contraprestaciones en lugar del bien inicialmente previsto.

4.ª) Salvo reserva expresa del adjudicante, cualquier dispo-

sición de los bienes objeto del pacto en favor de tercero por

acto inter vivos a título gratuito o por acto mortis causa no

producirá efecto alguno y, fallecido el causante, el mejorado

podrá ejercitar las acciones correspondientes a fin de obte-

ner la posesión de los bienes.

Artículo 218

Además de por las causas que se convinieran, los pactos de

mejora quedarán sin efecto:

1.º) Si el mejorado incumpliera las obligaciones asumidas.

2.º) Por premoriencia del mejorado, salvo pacto expreso de

sustitución o que la mejora se realizara con entrega de

bienes.

3.º) Por incurrir el mejorado en causa de desheredamiento o

indignidad, por su conducta gravemente injuriosa o vejatoria

y, si hubiera entrega de bienes, por ingratitud.

Sección 3.ª

De la mejora de labrar y poseer

Artículo 219

1. El ascendiente que quiera conservar indiviso un lugar aca-

sarado, aunque las suertes de tierras estén separadas, o una

explotación agrícola, industrial, comercial o fabril podrá

pactar con cualquiera de sus descendientes su adjudicación

íntegra.

2. Si en el pacto no se dispusiera otra cosa, la adjudicación

supondrá la institución de heredero en favor del así mejorado.

Artículo 220

En los casos a que se refiere el artículo anterior, la casa

patrucial y su era, corrales y huertos, tratándose de lugar

acasarado, y la explotación agrícola, comercial o fabril se

reputarán indivisibles a efectos de la partición.

Artículo 221

1. El adjudicatario podrá compensar en metálico a los demás

interesados en la partición.

2. El pago en metálico podrá hacerse por plazos, dentro de

los cinco años siguientes a la apertura de la sucesión, siem-

pre que el adjudicatario garantice el cumplimiento. La can-

tidad aplazada producirá el interés legal del dinero.

Artículo 222

Además de por las causas comunes a los pactos de mejora,

el derecho de labrar y poseer quedará sin efecto si durante

dos años consecutivos el mejorado abandonara en vida del

adjudicante, totalmente y sin justa causa, la explotación de

los bienes que la componen.

Artículo 223

Cuando la mejora no se realice con entrega de bienes, en

caso de premoriencia del mejorado, si los descendientes de

este son varios y el favorecido no designa sucesor en la

mejora, el mejorante podrá elegir a uno de ellos como mejo-

rado en escritura pública o testamento.

Sección 4.ª

De la aportación

Artículo 224

Por la apartación quien tenga la condición de legitimario si

se abriera la sucesión en el momento en que se formaliza el

pacto queda excluido de modo irrevocable, por sí y su linaje,

de la condición de heredero forzoso en la herencia del apar-

tante, a cambio de los bienes concretos que le sean adjudi-

cados.

Artículo 225

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14606

Número 15912 de xuño de 2006

Page 75: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

El apartante podrá adjudicar al apartado cualquier bien o

derechos en pago de la apartación, independientemente del

valor de la misma.

Artículo 226

Podrá válidamente pactarse que el legitimario quede

excluido no sólo de la condición de heredero forzoso, sino

también del llamamiento intestado.

Artículo 227

Salvo dispensa expresa del apartante, lo dado en apartación

habrá de traerse a colación si el apartado o sus descendien-

tes concurrieran en la sucesión con otros legitimarios.

Capítulo IV

Del usufructo del cónyuge viudo

Artículo 228

Los cónyuges podrán pactar en escritura pública o disponer

en testamento la atribución unilateral o recíproca del usu-

fructo sobre la totalidad o parte de la herencia.

Artículo 229

1. El usufructo voluntario del cónyuge viudo es inalienable.

El usufructuario sólo podrá disponer de su derecho sobre

bienes concretos con el consentimiento de los propietarios

sin usufructo.

2. Este usufructo es renunciable en todo o en parte y sólo

redimible o conmutable por acuerdo del usufructuario y de

los propietarios sin usufructo.

Artículo 230

1. El usufructo del cónyuge viudo quedará sin efecto en los

supuestos de indignidad para suceder o por ser el cónyuge

justamente desheredado, por declaración de nulidad del

matrimonio, divorcio y separación judicial o de hecho de los

cónyuges.

2. El usufructo pactado quedará también sin efecto por

mutuo acuerdo y el testamentario por su revocación.

Artículo 231

Salvo que el título constitutivo disponga otra cosa, el cón-

yuge viudo no estará obligado a formar inventario de los

bienes usufructuados ni a prestar fianza. No obstante, cual-

quier legitimario podrá exigir la prestación de fianza para

salvaguardar su legítima.

Artículo 232

1. Cuando la persona viuda estuviera obligada a formar

inventario y no se indique plazo, este será de seis meses, a

contar desde la apertura de la sucesión.

2. El retraso en la formación del inventario facultará a los

herederos o, en su caso, a los propietarios sin usufructo a

hacerlo, por sí mismos o por medio de la persona que desig-

nen, por cuenta del usufructuario. Una vez finalizado el

inventario, este habrá de ser notificado fehacientemente en

el plazo de diez días.

Artículo 233

Además de las facultades que incumben a todo usufructua-

rio, el cónyuge que lo fuera por la totalidad de la herencia

está facultado para:

1.º) Pagar los gastos de última enfermedad, enterramiento,

funerales y sufragios del cónyuge premuerto, con cargo a la

herencia.

2.º) Pagar las deudas exigibles del causante con metálico de

la herencia. Si no hubiera dinero o este no fuera suficiente, el

usufructuario podrá enajenar semovientes, arbolado o mobi-

liario ordinario en la cuantía precisa. Para la enajenación de

cualquier otro bien con la finalidad de pagar las deudas del

causante será necesario el consentimiento de los propietarios

sin usufructo o, en otro caso, la autorización judicial.

3.º) Cobrar créditos de la herencia, aun cuando no se pres-

tara fianza.

4.º) Enajenar el mobiliario y los semovientes que considere

necesarios, de acuerdo con una buena administración,

debiendo reponerlos en cuanto sea posible conforme al

mismo criterio.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14607

Page 76: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

5.º) Realizar las talas de árboles maderables, incluso por el

pie, y hacer suyo el producto de las mismas, siempre que

sean adecuadas a una normal explotación forestal.

6.ª) Realizar mejoras no suntuarias con cargo a la herencia.

7.ª) Explotar las minas según su reglamento jurídico.

Artículo 234

La persona referida en los artículos anteriores habrá de:

1.º) Cumplir las obligaciones que expresamente le impusiera

el causante.

2.º) Administrar los bienes objeto del usufructo con la dili-

gencia propia de un buen padre o madre de familia.

3.º) Prestar alimento, con cargo al usufructo, a los hijos y

descendientes que lo precisen.

4.º) Defender, a su costa, la posesión de los bienes.

Artículo 235

Si los propietarios sin usufructo fueran descendientes de la

persona viuda, las reparaciones, tanto las ordinarias como

las extraordinarias, serán a cargo y por cuenta de quien fuera

usufructuario, a no ser que por su entidad y atendida la ren-

tabilidad del patrimonio usufructuado no pudiera costearlas

aquella persona. En este último caso, las reparaciones se rea-

lizarán en conformidad con los propietarios sin usufructo o,

si no hubiera acuerdo, por determinación judicial.

Artículo 236

Además de por las causas generales de extinción del usu-

fructo, el del cónyuge viudo se extingue por:

1.º) Renuncia en escritura pública.

2.º) Contraer la persona usufructuaria nuevas nupcias o vivir

maritalmente con otra persona, salvo pacto o disposición en

contrario del cónyuge premuerto.

Artículo 237

A instancia de los propietarios sin usufructo, también se

extinguirá el usufructo de viudedad por:

1.º) Incumplimiento de las obligaciones impuestas por la ley

o el causante.

2.º) Grave y reiterado incumplimiento de los deberes fami-

liares.

Capítulo V

De las legítimas

Sección 1.ª

Disposiciones generales

Artículo 238

Son legitimarios:

1.º) Los hijos y descendientes de hijos premuertos, justa-

mente desheredados o indignos.

2.º) El cónyuge viudo no separado legalmente o de hecho.

Artículo 239

A pesar de no tener la condición de legitimarios, los aparta-

dos, los que repudiaran el llamamiento legitimario así como

sus descendientes hacen número para el cálculo de las legí-

timas.

Artículo 240

Los legitimarios tienen derecho a recibir del causante, por

cualquier título, una atribución patrimonial en la forma y

medida establecidas en la presente ley.

Artículo 241

Dejando a salvo el usufructo del cónyuge viudo ordenado

con arreglo a la presente ley, no podrán imponerse sobre la

legítima cargas, condiciones, modos, términos, fideicomisos

o gravámenes de clase alguna. Si los hubiera se tendrán por

no puestos.

Artículo 242

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14608

Número 15912 de xuño de 2006

Page 77: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

Salvo los casos de apartación, será nula toda renuncia o

transacción sobre la legítima realizada antes de la apertura

de la sucesión.

Sección 2.ª

De la legítima de los descendientes

Artículo 243

Constituye la legítima de los descendientes la cuarta parte del

valor del haber hereditario líquido que, determinado conforme a

las reglas de esta sección, se dividirá entre los hijos o sus linajes.

Artículo 244

Para fijar la legítima, el haber hereditario del causante se

determinará conforme a las reglas siguientes:

1.ª) Se computarán todos los bienes y derechos del capital

relicto por el valor que tuvieran en el momento de la muerte

del causante, con deducción de sus deudas. Dicho valor se

actualizará monetariamente en el momento en que se haga el

pago de la legítima.

2.ª) Se añadirá el valor de los bienes transmitidos por el cau-

sante a título lucrativo, incluidos los dados en apartación, con-

siderado en el momento de la transmisión y actualizado mone-

tariamente en el momento de efectuarse el pago de la legítima.

Como excepción, no se computarán las liberalidades de uso.

Artículo 245

Salvo disposición en contrario del causante, se imputará al

pago de la legítima de los descendientes:

1.º) Cualquier atribución a título de herencia o legado, aun-

que el legitimario renuncie a ella.

2.º) Las donaciones hechas a los legitimarios, así como las

mejoras pactadas con ellos.

3.º) Las donaciones hechas a los hijos premuertos que fue-

ran padres o ascendientes de un legitimario.

La imputación de donaciones se realizará por el valor

que tuvieran los bienes en el momento de la donación,

actualizado monetariamente en el tiempo del pago de la

legítima.

Artículo 246

1. Si el testador no hubiera asignado la legítima en bienes

determinados, los herederos, de común acuerdo, podrán

optar entre pagarla en bienes hereditarios o en metálico, aun-

que sea extrahereditario. A falta de acuerdo entre los here-

deros, el pago de la legítima se hará en bienes hereditarios.

2. Salvo disposición del testador o pacto al respecto, no

podrá pagarse una parte de la legítima en dinero y otra parte

en bienes.

Artículo 247

Si los bienes atribuidos por el causante a un legitimario no

fueran suficientes para satisfacer su legítima, este sólo ten-

drá derecho a su complemento, el cual se satisfará de

acuerdo con las reglas del artículo anterior.

Artículo 248

Pueden pagar la legítima, o su complemento, el heredero, el

comisario o contador-partidor así como el testamentero

facultado para ello. Pero corresponderá en exclusiva a los

herederos la opción de pagar la legítima en metálico extra-

hereditario.

Artículo 249

1. El legitimario no tiene acción real para reclamar su legí-

tima y será considerado, a todos los efectos, como un acree-

dor.

2. El legitimario podrá exigir que el heredero, el comisario o

contador-partidor o el testamentero facultado para el pago de

la legítima formalice inventario, con valoración de los

bienes, y lo protocolice ante notario.

3. Podrá el legitimario solicitar también anotación preven-

tiva de su derecho en el registro de la propiedad sobre los

bienes inmuebles de la herencia.

Artículo 250

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14609

Page 78: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

El heredero deberá pagar las legítimas o su complemento en

el plazo de un año desde que el legitimario la reclame.

Transcurrido este plazo la legítima producirá el interés legal

del dinero. Si el legitimario no estuviera conforme con la

liquidación de la legítima y rechazara el pago, el heredero o

persona facultada para entregarla podrá proceder a la con-

signación judicial.

Artículo 251

1. Si no hubiera en la herencia bienes suficientes para el

pago de las legítimas podrán reducirse por inoficiosos los

legados y donaciones computables para su cálculo, comen-

zando, salvo disposición en contra del testador, por los pri-

meros a prorrateo. Si no fuera suficiente, se reducirán tam-

bién las donaciones por el orden de sus fechas, comenzando

por las más recientes.

2. Si las reducciones a que se refiere el apartado anterior no

fueran suficientes, también podrán reducirse las apartacio-

nes hechas por el causante y los pactos sucesorios. Si se rea-

lizaran varias, se reducirán todas a prorrateo.

3. Los afectados por la reducción podrán evitarla entregando

en metálico su importe para el pago de las legítimas.

Artículo 252

Las acciones de reclamación de legítima y de reducción de

disposiciones inoficiosas prescribirán a los quince años del

fallecimiento del causante.

Sección 3.ª

De la legítima del cónyuge viudo

Artículo 253

Si concurriera con descendientes del causante, al cónyuge

viudo le corresponde en concepto de legítima el usufructo

vitalicio de una cuarta parte del haber hereditario fijado con-

forme a las reglas del artículo 245.

Artículo 254

Si no concurriera con descendientes, el cónyuge viudo ten-

drá derecho al usufructo vitalicio de la mitad del capital.

Artículo 255

El causante podrá satisfacer la legítima del cónyuge viudo

atribuyéndole por cualquier título, en usufructo o propiedad,

bienes determinados de cualquier naturaleza, un capital en

dinero, una renta o una pensión.

Artículo 256

Si el causante no lo prohibió, los herederos podrán conmu-

tar la legítima del cónyuge viudo por alguna de las atribu-

ciones expresadas en el artículo anterior y optar por la moda-

lidad de pago, pero habrán de acordar con la persona viuda

los bienes o derechos en que se concretará. Si no hubiera

acuerdo entre los herederos y la persona viuda, decidirá la

autoridad judicial.

Artículo 257

1. En tanto no exceda de su cuota usufructuaria, el cónyuge

viudo podrá optar por hacerla efectiva sobre la vivienda

habitual, el local en donde ejerciera su profesión o la

empresa que viniera desarrollando con su trabajo.

2. Este derecho es preferente a la facultad de conmutar que

atribuye a los herederos el artículo anterior.

Sección 4.ª

De la preterición y el desheredamiento

Artículo 258

La preterición intencional de un descendiente no afecta a la

validez de las disposiciones por causa de muerte. El legiti-

mario sólo tendrá derecho a percibir su legítima conforme a

las reglas de la presente ley. Lo mismo se entenderá en el

caso de preterición del cónyuge, sea intencional o no.

Artículo 259

1. La preterición no intencional de un legitimario descen-

diente faculta a la persona preterida para obtener la declara-

ción de nulidad de la institución de heredero hecha en testa-

mento. Las demás disposiciones testamentarias y los pactos

sucesorios serán válidos en cuanto su reducción no sea nece-

saria para el pago de las legítimas.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14610

Número 15912 de xuño de 2006

Page 79: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

2. La preterición no intencional de todos los legitimarios

descendientes producirá, a instancia de cualquiera de ellos,

la nulidad de las disposiciones testamentarias de contenido

patrimonial. Las apartaciones y los pactos de mejora sólo se

reducirán si fuera necesario para el pago de las legítimas.

Artículo 260

La preterición no intencional no producirá los efectos a que

se refiere el artículo precedente si los preteridos concurrie-

ran a la partición con los instituidos.

Artículo 261

Los descendientes de otro descendiente que no fuera prete-

rido representan a este en la herencia del ascendiente y no se

consideran preteridos.

Artículo 262

1. El desheredamiento justo de un legitimario priva a este de

su legítima.

2. Para que sea justo, el desheredamiento habrá de hacerse

en testamento, con expresión de la causa del mismo. Si la

persona desheredada la negara, corresponde al heredero del

testador la carga de probarla.

Artículo 263

Son justas causas para desheredar a cualquier legitimario:

1.ª) Haberle negado alimentos a la persona testadora.

2.ª) Haberla maltratado de obra o injuriado gravemente.

3.ª) El incumplimiento grave o reiterado de los deberes con-

yugales.

4.ª) Las causas de indignidad expresadas en el artículo 756

del Código civil.

Artículo 264

La persona desheredada injustamente conserva su derecho a

la legítima.

Artículo 265

La reconciliación posterior del ofensor y del ofendido priva

a este del derecho de desheredar, dejando sin efecto el des-

heredamiento ya hecho.

Artículo 266

Las acciones a causa de preterición o desheredamiento

injusto se extinguen por caducidad a los cinco años de la

muerte del causante.

Capítulo VI

De la sucesión intestada

Artículo 267

Si no existieran personas que tengan derecho a heredar de

acuerdo con lo establecido en la presente ley y lo dispuesto

en las secciones 1.ª, 2.ª y 3.ª del capítulo IV del título III del

Código civil, heredará la Comunidad Autónoma de Galicia.

Artículo 268

En los casos en que correspondiera heredar a la Comunidad

Autónoma de Galicia la herencia se entenderá aceptada

siempre a beneficio de inventario.

Artículo 269

Los bienes heredados por la Comunidad Autónoma de Gali-

cia serán destinados a establecimientos de asistencia social o

instituciones culturales que se ubiquen, preferentemente y

por este orden, en el lugar de la última residencia del cau-

sante, en su término municipal, en su comarca y en todo caso

en territorio de la comunidad autónoma gallega.

Capítulo VII

De la partición de la herencia

Sección 1.ª

Disposiciones generales

Artículo 270

La partición de la herencia puede realizarse por:

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14611

Page 80: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

1.º) El propio testador, en testamento u otro documento ante-

rior o posterior a él.

2.º) El contador-partidor, en cualquiera de los casos admiti-

dos por la ley.

3.º) Los herederos.

4.º) Resolución judicial.

Artículo 271

Si concurrieran a la sucesión menores o incapacitados

legalmente representados no será necesaria la intervención

ni la aprobación judicial a efectos de aceptar o partir la

herencia.

Artículo 272

El cesionario de un heredero se subroga en el lugar de este

en la partición de la herencia.

Sección 2.ª

De la partición por el testador

Artículo 273

El testador podrá hacer la partición de la herencia o realizar

adjudicaciones de bienes y derechos determinados, sin per-

juicio de las legítimas.

Artículo 274

La partición hecha por el testador en documento no testa-

mentario habrá de ajustarse a las disposiciones del testa-

mento. Sin embargo, será válida la partición aunque el valor

de lo adjudicado a cualquiera de los partícipes en la comu-

nidad hereditaria no se corresponda con la cuota atribuida en

el testamento.

Artículo 275

Podrán ordenarse en testamento disposiciones particulares

sobre la partición de la herencia que habrán de observarse al

hacer la misma.

Artículo 276

Los cónyuges, aunque testen por separado, podrán hacer una

partija conjunta y unitaria de sus bienes privativos y de los

comunes, si los hubiera, con independencia del origen de los

adjudicados a cada heredero.

Artículo 277

La partija conjunta y unitaria será eficaz en el momento del

fallecimiento de ambos cónyuges. También producirá plenos

efectos si, fallecido uno de los cónyuges, el sobreviviente la

cumpliera en su integridad por atribuciones patrimoniales

inter vivos.

Artículo 278

Fallecido uno de los cónyuges que hiciera la partija conjunta

y unitaria, el sobreviviente podrá disponer de sus bienes pri-

vativos. Para la disposición de los bienes comunes y de los

del premuerto incluidos en la partición será necesario el con-

curso de sus herederos y del cónyuge sobreviviente. La con-

fusión de patrimonios en esta partija no perjudicará a los ter-

ceros acreedores y legitimarios.

Artículo 279

En vida de ambos cónyuges, la partija conjunta y unitaria

podrá ser revocada por cualquiera de ellos. La revocación no

producirá efecto mientras no sea notificada fehacientemente

al otro cónyuge. La revocación producirá la ineficacia total

de la partija.

Artículo 280

Fallecido uno de los cónyuges, la partija conjunta y unitaria

también quedará sin efecto por la revocación del sobrevi-

viente.

Artículo 281

La partija podrá ser declarada ineficaz cuando la composi-

ción patrimonial base de la misma se haya alterado de forma

sustancial por enajenaciones voluntarias o forzosas.

Artículo 282

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14612

Número 15912 de xuño de 2006

Page 81: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

En la partición conjunta y unitaria por ambos cónyuges la

legítima de cualquiera de los hijos o descendientes comunes

podrá ser satisfecha con bienes de uno solo de los causantes.

En este caso, no podrán reclamarse las legítimas hasta el

fallecimiento del último de los cónyuges.

Sección 3.ª

De la partición por el contador-partidor

Artículo 283

En el propio testamento o en escritura pública, el testador

podrá encomendar la facultad de hacer la partición de la

herencia a quien no sea partícipe en la misma.

Artículo 284

1. No obstante lo dispuesto en el artículo anterior, el tes-

tador podrá nombrar contador-partidor al cónyuge sobre-

viviente al que sólo hubiera asignado el usufructo univer-

sal, sin perjuicio de otras facultades que también pudiera

atribuirle.

2. Salvo dispensa del testador, estas facultades únicamente

podrán ser ejercitadas mientras el sobreviviente permanezca

viudo, y dentro del plazo fijado por el causante. Si no lo

fijara, el cónyuge podrá ejercitarlas mientras viva.

Artículo 285

La designación de contadores-partidores podrá efectuarse

mancomunada, sucesiva o solidariamente.

Artículo 286

Si no se estableciera expresamente la solidaridad ni se fijara

un orden sucesivo entre los contadores-partidores, se enten-

derán nombrados mancomunadamente.

Artículo 287

1. Cuando los contadores-partidores fueran mancomuna-

dos, además de la partija hecha por todos, valdrá la que

haga uno solo de ellos autorizado por los demás. En caso

de disidencia, será válida la que haga la mayoría de

ellos.

2. En caso de renuncia, fallecimiento o incapacidad de uno

o varios contadores-partidores mancomunados, salvo que el

testador dispusiera otra cosa, valdrá la partija hecha por los

demás, siempre que sean más de uno.

Artículo 288

1. Los contadores-partidores sólo actuarán por requeri-

miento de cualquier partícipe en la comunidad hereditaria,

excepto cuando el testador impusiera expresamente su inter-

vención.

2. El requerimiento habrá de hacerse a todos los contadores-

partidores, aunque sean solidarios. Los que acepten habrán

de actuar conjuntamente, conforme a las reglas aplicables a

los contadores-partidores mancomunados.

Artículo 289

Será válida la partición hecha por uno solo de los contado-

res-partidores solidarios cuando:

1.º) Acredite que notificó fehacientemente a los demás su acep-

tación del cargo y el propósito de partir, sin que ninguno de

ellos, dentro de los diez días hábiles siguientes a la notificación,

justifique aceptar el cargo así como su voluntad de intervenir.

2.º) Por muerte, renuncia expresa o incapacidad de los

demás quedara como partidor único.

Artículo 290

El cargo de contador-partidor se entenderá renunciado si

dentro de los diez días hábiles siguientes al requerimiento de

los herederos no fuera aceptado expresamente.

Artículo 291

El contador-partidor podrá realizar el inventario por sí solo,

aun cuando existan personas sujetas a patria potestad, tutela

o curatela.

Artículo 292

1. El contador-partidor deberá hacer la partición total de la

herencia.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14613

Page 82: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

2. Además de las facultades propias del cargo y de las enco-

mendadas por el causante, el contador-partidor podrá, bajo

su responsabilidad, entregar los legados una vez formalizado

el inventario.

Artículo 293

En la partición, el contador-partidor podrá liquidar la socie-

dad conyugal con el cónyuge sobreviviente o sus herederos.

Si el contador-partidor lo fuera de ambos cónyuges y reali-

zara la partición conjunta, podrá prescindir de la liquidación

de la sociedad conyugal, salvo que fuera precisa para cum-

plir las disposiciones testamentarias de cualquiera de ellos.

Sección 4.ª

De la partición por los herederos

Artículo 294

Cuando el testador no tuviera hecha la partición, los partíci-

pes mayores de edad, los emancipados o los legalmente

representados podrán partir la herencia del modo que tengan

por conveniente.

Artículo 295

Cuando no haya contador-partidor designado por el causante

o esté vacante el cargo, los partícipes que representen una

cuota de más de la mitad del haber partible y sean al menos

dos podrán promover ante notario la partición de la herencia,

que, respetando en todo caso las disposiciones del causante,

se sustanciará conforme a las formalidades establecidas en

los artículos siguientes.

Artículo 296

Quienes promuevan la partición habrán de notificar su propósito

notarialmente a los demás interesados, si conocen su domicilio.

El notario sólo aceptará el requerimiento si quienes lo promue-

ven le acreditan la titularidad de la cuota hereditaria a que se

refiere el artículo precedente y designan contadores-partidores.

Artículo 297

Si el domicilio de algún interesado no fuera conocido por los

requirentes, el notario lo notificará mediante la publicación

de edictos en el boletín oficial de la provincia, en el tablón

de anuncios del ayuntamiento y en uno de los periódicos de

mayor circulación, todo ello respecto al lugar en donde el

causante tuvo el último domicilio en España.

Artículo 298

En el requerimiento inicial al notario, cada uno de los que lo

promuevan podrá designar hasta un máximo de tres conta-

dores-partidores, a fin de elegir a uno de ellos por sorteo. En

el requerimiento inicial también se fijará la fecha y hora en

que se realizará el sorteo ante el notario requerido para la

notificación. En ningún caso podrá realizarse el sorteo hasta

que hayan transcurrido treinta días hábiles desde la fecha en

que se practicó la última de las publicaciones o notificacio-

nes y sesenta días hábiles desde el requerimiento inicial al

notario.

Artículo 299

Durante los treinta días hábiles siguientes a la práctica de la

notificación o publicación cada uno de los partícipes no pro-

moventes también podrá proponer hasta un máximo de tres

contadores-partidores.

Artículo 300

La partición por acuerdo mayoritario no podrá efectuarse

cuando con anterioridad a la finalización del plazo previsto

en el artículo anterior se haya notificado fehacientemente a

los partícipes que se promovió judicialmente la partición.

No habiéndose efectuado esta notificación, la partija que se

realice con arreglo a lo dispuesto en los artículos siguientes

producirá plenos efectos.

Artículo 301

Transcurrido el plazo a que se refiere el artículo 299, se

designará un contador-partidor por insaculación de entre los

propuestos, que habrán de ser al menos cinco.

Artículo 302

El contador-partidor designado, en unión, en su caso, del

cónyuge viudo a efectos de la liquidación de los bienes de la

sociedad conyugal, deberá formar inventario con funda-

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14614

Número 15912 de xuño de 2006

Page 83: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

mento en los documentos que los interesados le aportaran y

procederá, por sí o con asesoramiento pericial, a la valora-

ción de los bienes.

Artículo 303

Si las cuotas de los partícipes en la herencia fueran iguales o

si, aun siendo desiguales, permitieran la formación de tantos

anexos homogéneos como fueran precisos para la adjudica-

ción de los bienes, el contador-partidor formará los que

correspondan, los cuales serán sorteados ante notario.

Artículo 304

Siendo las cuotas desiguales de tal naturaleza que no permi-

ten la formación de lotes homogéneos con los bienes heredi-

tarios, el contador-partidor propondrá a los interesados un

proyecto de partición, que para su validez habrá de ser apro-

bado por partícipes que representen, al menos, las tres cuar-

tas partes del haber hereditario.

Artículo 305

En la partición, ya sea formada por sorteo de los anexos ante

notario o aprobada por la mayoría calificada a que se refiere

el artículo anterior, habrá de incluirse la entrega de legados,

el pago de las legítimas y demás operaciones complementa-

rias que procedan, incluida la liquidación de la sociedad

conyugal.

Artículo 306

La partición se formalizará mediante escritura pública de

protocolización del cuaderno particional otorgada por el

contador-partidor designado, y, en el caso a que se refiere el

artículo 303, por los partícipes que representan la mayoría

calificada en él prevista, ante el mismo notario que hubiera

intervenido en los trámites anteriores.

Artículo 307

El notario notificará la formalización de la partición a los inte-

resados que no comparecieran a la protocolización. La notifi-

cación se realizará con arreglo a lo dispuesto en los artículos

295 y 296. Una vez practicada la notificación, la partición

producirá todos sus efectos y pondrá fin a la indivisión.

Artículo 308

El quiñón adjudicado al partícipe que por ausencia de hecho

no tuviera domicilio conocido será administrado por el

viudo del causante que, interesado en la partición, fuera

ascendiente del adjudicatario. En su defecto o por renuncia,

el quiñón será administrado con arreglo a lo dispuesto en el

artículo 49 de la presente ley.

Disposición adicional primera

Cada cinco años, como máximo, sin perjuicio de la iniciativa

parlamentaria correspondiente, la Mesa del Parlamento de

Galicia designará una comisión, integrada por miembros de

los diversos grupos parlamentarios de la Cámara, a fin de

elaborar un informe comprensivo de las dificultades y dudas

que se adviertan en la aplicación de los preceptos de la pre-

sente ley y de aquellas normas que se estimen necesarias

para la conservación, modificación y desarrollo de las insti-

tuciones del derecho civil propio de Galicia.

Disposición adicional segunda

En los montes que a la entrada en vigor de la presente ley

figuren clasificados como montes vecinales en mano común,

la consejería competente en la materia procederá a su des-

linde contradictorio, allí en donde exista conflicto, para

determinar su concreto perímetro y superficie, enclaves pri-

vados existentes y demás datos de interés. Se citará a todas

aquellas personas que pueda presumírseles interés, y en par-

ticular a los miembros de la comunidad vecinal, individual-

mente considerados.

Disposición adicional tercera

A los efectos de aplicación de la presente ley se equiparan al

matrimonio las relaciones maritales mantenidas con inten-

ción o vocación de permanencia, con lo cual se extienden,

por tanto, a los miembros de la pareja los derechos y obliga-

ciones que esta ley reconoce a los cónyuges.

Tendrá la consideración de relación marital análoga al matri-

monio la formada por dos personas que lleven conviviendo

al menos un año, pudiéndose acreditar tal circunstancia por

medio de la inscripción en el registro, manifestación expresa

mediante acta de notoriedad o cualquier otro medio admisi-

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 15912 de xuño de 2006

14615

Page 84: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

ble en derecho. En caso de tener hijos en común será sufi-

ciente con acreditar la convivencia.

Disposición adicional cuarta

Las referencias realizadas en la presente ley al hombre o a la

mujer o sólo en uno de los géneros han de entenderse referi-

das a ambos géneros, sin que pueda existir, por tanto, discri-

minación alguna por razón de sexo.

Disposición transitoria primera

Salvo la posesión de una servidumbre de paso comenzada

antes de la entrada en vigor de la Ley 4/1995, de 24 de mayo,

que no aprovechará al poseedor a efectos de su adquisición

por usucapión, lo dispuesto en el capítulo VII del título VI

de la presente ley será de aplicación a todos los actos y ser-

vidumbres de paso cualquiera que sea la fecha de realización

o constitución de los mismos.

Disposición transitoria segunda

1. Las disposiciones de la presente ley sobre la partición de

la herencia serán de aplicación a todas las particiones que se

realicen a partir de la entrada en vigor de la misma, sea cual

fuera la fecha de fallecimiento del causante.

2. Respecto a los demás derechos sucesorios se aplicará la

presente ley a las sucesiones cuya apertura tenga lugar a par-

tir de la entrada en vigor de la misma.

Disposición transitoria tercera

Los demás problemas de derecho intertemporal que se plan-

teen a causa de la entrada en vigor de la presente ley se resol-

verán de conformidad con los principios que informan las

disposiciones transitorias del Código civil.

Disposición derogatoria

Queda derogada la Ley del Parlamento de Galicia 4/1995, de

24 de mayo, de derecho civil de Galicia, así como todas

aquellas disposiciones que se opongan a lo previsto en la

presente ley.

Disposición final

La presente ley entrará en vigor a los veinte días de su publi-

cación en el Diario Oficial de Galicia.

Santiago de Compostela, 6 de xuño de 2006

Dolores Villarino Santiago

Presidenta

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

14616

Número 15912 de xuño de 2006

Page 85: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

ESTRUCTURA

1. PROCEDEMENTOS DE NATUREZA NORMATIVA1.1 LEIS E OUTRAS NORMAS

1.1.1 LEIS1.1.2 REGULAMENTO DO PARLAMENTO1.1.3 NORMAS COMPLEMENTARIAS E RESOLUCIÓNS INTERPRETATIVAS DO REGULAMENTO1.1.4 CONVENIOS E ACORDOS DE COOPERACIÓN CON COMUNIDADES AUTÓNOMAS

1.2 PROXECTOS E PROPOSICIÓNS DE LEI1.2.1 PROXECTOS DE LEI1.2.2 PROPOSICIÓNS DE LEI 1.2.3 PROPOSICIÓNS DE LEI DE INICIATIVA POPULAR

1.3 OUTRAS PROPOSTAS DE NORMAS1.3.1 PROPOSICIÓNS DE REFORMA DO REGULAMENTO DO PARLAMENTO1.3.2 PROPOSICIÓNS DE LEI PARA PRESENTAR PERANTE O CONGRESO DOS DEPUTADOS1.3.3 PROPOSTAS DE CONVENIOS E ACORDOS DE COOPERACIÓN CON COMUNIDADES AUTÓNOMAS

2. PROCEDEMENTOS ESPECIAIS DE CARÁCTER INSTITUCIONAL2.1 INVESTIDURA2.2 MOCIÓN DE CENSURA2.3 CUESTIÓN DE CONFIANZA

3. PROCEDEMENTOS DE CONTROL E IMPULSO3.1 CONTROL SOBRE AS DISPOSICIÓNS DA XUNTA CON FORZA DE LEI

3.1.1 DECRETOS LEXISLATIVOS3.1.2 OBXECCIÓNS3.1.3 DITAME DA COMISIÓN3.1.4 RESOLUCIÓN DO PLENO

3.2 COMUNICACIÓNS DA XUNTA DE GALICIA3.2.1 COMUNICACIÓN DA XUNTA DE GALICIA3.2.2 PROPOSTAS DE RESOLUCIÓN3.2.3 RESOLUCIÓNS APROBADAS

3.3 EXAME DE PROGRAMAS E PLANS3.3.1 PROGRAMAS E PLANS3.3.2 INFORME DA PONENCIA3.3.3 PROPOSTAS DE RESOLUCIÓN3.3.4 RESOLUCIÓNS APROBADAS

3.4 ACORDOS, RESOLUCIÓNS OU PROPOSTAS DE COMISIÓNS ESPECIAIS OU DE INVESTIGACIÓN3.5 MOCIÓNS

3.5.1 MOCIÓNS3.5.2 EMENDAS ÁS MOCIÓNS3.5.3 MOCIÓNS APROBADAS3.5.4 MOCIÓNS REXEITADAS

3.6 PROPOSICIÓNS NON DE LEI3.6.1 PROPOSICIÓNS NON DE LEI EN PLENO

3.6.1.1 PROPOSICIÓNS3.6.1.2 EMENDAS ÁS PROPOSICIÓNS3.6.1.3 PROPOSICIÓNS APROBADAS

3.6.2 PROPOSICIÓNS NON DE LEI EN COMISIÓN3.6.2.1 PROPOSICIÓNS3.6.2.2 EMENDAS ÁS PROPOSICIÓNS3.6.2.3 PROPOSICIÓNS APROBADAS3.6.2.4 PROPOSICIÓNS REXEITADAS

3.7 OUTRAS PROPOSTAS DE RESOLUCIÓN3.7.1 PROPOSTAS DE RESOLUCIÓN DA PRESIDENCIA E A MESA3.7.2 DECLARACIÓNS INSTITUCIONAIS3.7.3 OUTRAS RESOLUCIÓNS

3.8 PROCEDEMENTOS DE CONTROL ECONÓMICO E ORZAMENTARIO3.8.1 MEMORIA ANUAL DO CONSELLO DE CONTAS E INFORME DE FISCALIZACIÓN DAS CONTAS DO SECTOR PÚBLICO DA COMUNIDADE AUTÓNOMA3.8.2 INFORMES SOBRE O ESTADO DE EXECUCIÓN DO ORZAMENTO

4. PROCEDEMENTOS DE INFORMACIÓN4.1 SOLICITUDES DE COMPARECENCIA

4.1.1 SOLICITUDES DE COMPARECENCIA EN PLENO4.1.2 SOLICITUDES DE COMPARECENCIA EN COMISIÓN

4.2 INTERPELACIÓNS

Page 86: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

4.3 PREGUNTAS4.3.1 PREGUNTAS ORAIS EN PLENO

4.3.1.1 PREGUNTAS URXENTES4.3.1.2 PREGUNTAS AO PRESIDENTE DA XUNTA DE GALICIA

4.3.2 PREGUNTAS ORAIS EN COMISIÓN4.3.3 PREGUNTAS PARA RESPOSTA POR ESCRITO

4.4 RESPOSTAS A PREGUNTAS4.5 SOLICITUDES DE DATOS, INFORMES E DOCUMENTOS

5. PROCEDEMENTOS RELATIVOS A OUTRAS INSTITUCIÓNS E ÓRGANOS5.1 SOLICITUDE AO GOBERNO DO ESTADO DA ADOPCIÓN DE PROXECTOS DE LEI5.2 PROCEDEMENTOS RELACIONADOS CO TRIBUNAL CONSTITUCIONAL5.3 VALEDOR DO POBO

5.3.1 NORMAS RELATIVAS AO VALEDOR DO POBO5.3.2 INFORMES DO VALEDOR DO POBO5.3.3 RESOLUCIÓNS DO VALEDOR DO POBO

5.4 CONSELLO DE CONTAS5.4.1 NORMAS RELATIVAS AO CONSELLO DE CONTAS5.4.2 INFORMES DO CONSELLO DE CONTAS

5.5 OUTRAS INSTITUCIÓNS E ÓRGANOS

6. ELECCIÓNS, DESIGNACIÓNS E PROPOSTAS DE NOMEAMENTO6.1 SENADORES EN REPRESENTACIÓN DA COMUNIDADE AUTÓNOMA6.2 VALEDOR DO POBO E VICEVALEDORES6.3 CONSELLEIROS DE CONTAS6.4 TERNA PARA A PROVISIÓN DE VACANTES DO TRIBUNAL SUPERIOR DE XUSTIZA DE GALICIA6.5 VOCAIS DA XUNTA ELECTORAL DE GALICIA6.6 MEMBROS DO CONSELLO DE ADMINISTRACIÓN DA COMPAÑÍA DE RADIO-TELEVISIÓN DE GALICIA6.7 MEMBROS DO CONSELLO ASESOR DE RADIO-TELEVISIÓN ESPAÑOLA EN GALICIA6.8 VOCAIS DOS CONSELLOS SOCIAIS DAS UNIVERSIDADES DE GALICIA6.9 VOCAIS DO CONSELLO DE BIBLIOTECAS6.10 DELEGACIÓN PARA A DEFENSA DE PROPOSICIÓNS DE LEI DO PARLAMENTO DE GALICIA NO CONGRESO6.11 OUTRAS ELECCIÓNS, DESIGNACIÓNS OU PROPOSTAS DE NOMEAMENTO

7. COMPOSICIÓN DO PARLAMENTO, RÉXIME E GOBERNO INTERIOR, ORGANIZACIÓN E FUNCIONAMENTO7.1 COMPOSICIÓN DO PARLAMENTO E OS SEUS ÓRGANOS

7.1.1 COMPOSICIÓN DO PLENO7.1.2 COMPOSICIÓN DA DEPUTACIÓN PERMANENTE7.1.3 COMPOSICIÓN DA MESA DO PARLAMENTO7.1.4 COMPOSICIÓN DA MESA-XUNTA DE PORTAVOCES7.1.5 COMPOSICIÓN DAS COMISIÓNS7.1.6 COMPOSICIÓN DA MESA DAS COMISIÓNS7.1.7 COMPOSICIÓN DOS GRUPOS PARLAMENTARIOS

7.2 RÉXIME E GOBERNO INTERIOR7.2.1 NORMAS DE RÉXIME E GOBERNO INTERIOR7.2.2 ESTATUTO DOS DEPUTADOS E GRUPOS PARLAMENTARIOS7.2.3 ORZAMENTO DO PARLAMENTO7.2.4 CONTA XERAL DO PARLAMENTO

7.3 ORGANIZACIÓN E FUNCIONAMENTO DO PARLAMENTO7.3.1 CONSTITUCIÓN DO PARLAMENTO7.3.2 PROPOSTAS DE RESOLUCIÓN POLAS QUE SE CREAN COMISIÓNS7.3.3 CONVOCATORIAS7.3.4 ACORDOS, RESOLUCIÓNS E COMUNICACIÓNS DOS ÓRGANOS DA CÁMARA

7.3.4.1 CONVALIDACIÓN DOS ACORDOS DA DEPUTACIÓN PERMANENTE7.3.4.2 NORMAS DE FUNCIONAMENTO DE COMISIÓNS NON PERMANENTES7.3.4.3 PRÓRROGAS DOS PERÍODOS DE SESIÓNS7.3.4.4 HABILITACIÓN DE DÍAS HÁBILES7.3.4.5 DÍAS E HORAS DE REXISTRO DE DOCUMENTOS7.3.4.6 OUTRAS RESOLUCIÓNS E ACORDOS

7.3.5 DISOLUCIÓN DO PARLAMENTO

8. ADMINISTRACIÓN DO PARLAMENTO DE GALICIA8.1 ORGANIZACIÓN E NORMAS DE FUNCIONAMENTO DOS SERVIZOS8.2 PERSOAL8.3 ACTIVIDADES

8.3.1 CONTRATACIÓN ADMINISTRATIVA8.3.2 XESTIÓN ECONÓMICA8.3.3 CONVENIOS E ACORDOS8.3.4 AXUDAS E BOLSAS8.3.5 PUBLICACIÓNS

9. INFORMACIÓNS E CORRECCIÓNS DE ERROS9.1 INFORMACIÓNS9.2 CORRECCIÓNS DE ERROS

Page 87: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

RELACIÓN DE DEPUTADAS E DEPUTADOS PROCLAMADOS ELECTOS POR ORDE ALFABÉTICA

1.- Acuña do Campo, María del Carmen (PS deG-PSOE)2.- Aymerich Cano, Carlos Ignacio (BNG)

3.- Baamonde Díaz, Agustín (PP)4.- Balseiro Orol, José Manuel (PP)5.- Baltar Blanco, José Manuel (PP)6.- Barcón Sánchez, María del Mar (PS deG-PSOE)7.- Barreiro Fernández, José Manuel (PP)8.- BernardoTahoces, Angel (PP)9.- Blanco Parga, Carlos Fernando (BNG)

10.- Burgo López, María de la Concepción (PS deG-PSOE)11.- Cajide Hervés, María del Carmen (PS deG-PSOE)12.- Calvo Pouso, Diego (PP)13.- Castelao Bragaña, José Manuel (PP)14.- Castiñeira Broz, Jaime (PP)15.- Castro García, Roberto (PP)16.- Cerdido Pintos, María Marta (PP)17.- Cerviño González, Francisco (PS deG-PSOE)18.- Cuíña Crespo, Xosé (PP)19.- da Silva Méndez, María Carme (BNG)20-. Fernández Leiceaga, Xoaquín María (PS deG-PSOE)21.- Fervenza Costas, José (PP)22.- Gallego Calvar, Carmen (PSdeG-PSOE)23.- Gallego Lomba, José Manuel (PSdeG-PSOE24.- Gómez Alonso, Alejandro (PP)25.- González Mariñas, Pablo (BNG)26.- González Méndez, María Amparo (PP)27.- Lage Tuñas, José Manuel (PSdeG-PSOE)28.- Lobeira Domínguez, Bieito (BNG)29.- López Abella, María Susana (PP)30.- López Besteiro, Manuela (PP)31.- López Rodríguez, Dámaso (PP)32.- López Veiga, Enrique César (PP)33.- López Vidal, Pablo Xabier (PSdeG-PSOE)34.- López-Chaves Castro, Ignacio Javier (PP)35.- Losada Álvarez, Abel Fermín (PSdeG-PSOE)36.- Mato Otero, Beatriz (PP)37.- Meijón Couselo, Guillermo Antonio (PSdeG-PSOE)38.- Méndez Romeu, José Luís (PSdeG-PSOE)39.- Miras Portugal, Aurelio Domingo (PP)40.- Negreira Souto, Carlos (PP)41.- Núñez Feijoo, Alberto (PP)42.- Orza Fernández, José Antonio (PP)43.- Palmou Lorenzo, Xesús (PP)44.- Parga Núñez, Manuel (BNG)45.- Paz Antón, Xosé Ramón (BNG)46.- Paz Franco, María Tereixa (BNG)47.- Pérez Ares, César Augusto (PP)48.- Pérez Herraiz, Margarita (PSdeG-PSOE)49.- Pérez Touriño, Emilio (PSdeG-PSOE)50.- Pita Varela, Jaime Alberto (PP)51.- Pontón Mondelo, Ana Belén (BNG)52.- Pose Mesura, Modesto (PSdeG-PSOE)53.- Quintana Gónzalez, Anxo Manuel (BNG)54.- Rego González, Ismael (PSdeG-PSOE)55.- Riobó Dios, María Modesta (BNG)56.- Rodríguez Arias, Marta (PP)57.- Rodríguez Fernández, Maximino (PP58.- Rodríguez Miranda, Antonio (PP)59.- Rojo Noguera, Pilar (PP)60.- Ruíz Rivas, Manuel Santos (PP)61.- Salgado Núñez, Carmen Janet )(PP)62.- Santalices Vieira, Miguel Ángel (PP)63.- Santiso Miramontes, José Antonio (PP)64.- Seara Sobrado, Laura Carmen (PSdeG-PSOE)65.- Sestayo Doce, Beatriz (PSdeG-PSOE)66.- Soneira Tajes, María Soledad (PSdeG-PSOE)67.- Sueiro Pastoriza, Alberto (PP)68.- Tabares Pérez-Piñeiro, Iago (BNG)69.- Tojo Ramallo, Luís María (PSdeG-PSOE)70.- Tomé Roca, José (PSdeG-PSOE71.- Valladares Rodríguez, María Luisa (PP)72.- Varela Sánchez, Ricardo Jacinto (PSdeG-PSOE)73.- Vázquez Fernández, Manuel (PSdeG-PSOE)74.- Vega Buxán, María Xosé (BNG)75.- Villarino Santiago, Dolores (PSdeG-PSOE)

Page 88: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · Número 159 VII lexislatura 12 de maio de 2006 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos de natureza normativa

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

Edición e subscricións: Servicio de Publicacións do Parlamento de Galicia.Hórreo, 63. 15702. Santiago de Compostela. Telf. 981 55 13 00. Fax. 981 55 14 25

Impresión e distribución: La Voz de Galicia, S.A.Ronda de Outeiro, 1-3. 15006. A Coruña.

Dep. Leg. C-155-1982. ISSN 1133-2727