CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8....

38
En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por Francis CERDAN (Universidad de Toulouse-Le Mirail) Cuando murió Fray Hortensio Paravicino en el Convento de la Santísima Trinidad de la calle de Atocha en Madrid, el 12 de di- ciembre de 1633, dejaba en su celda, además de una rica biblioteca y de un retrato suyo, diversos papeles: originales y borradores de sermones, copias manuscritas de varias obras, cartas y papeles di- versos. Todo ello fue reunido por el Provincial de entonces, Fray Fernando Remírez,en una ¿amo-ia qixaÀxa. , para pasar después al archivo del Convento. Como ya lo expuse (1), muchos autógrafos y varios documen- tos relativos a Paravicino permanecían,aún bien entrado el siglo XVIII, en dicho archivo,cuyo catálogo se conserva hoy en el Archivo Histórico Nacional (Cod. 226 B. de la sección CLERO). Podemos suponer que posteriormente, tal vez a raíz de la exclaustración de 1836, el archivo del convento fue dispersado. Al- gún curioso conocedor reunió entonces en un códice facticio varios (1) Véase la Bibliografía de Fray Hortensio Paravicino que publiqué en Criticón,n° 8, Toulouse,Franee-Ibérie Recherche, 1979,pp. 3-6.

Transcript of CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8....

Page 1: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

En el IV Centenario de Paravicino :

documentos inéditos para su biografía

por Francis CERDAN(Universidad de Toulouse-Le Mirail)

Cuando murió Fray Hortensio Paravicino en el Convento dela Santísima Trinidad de la calle de Atocha en Madrid, el 12 de di-ciembre de 1633, dejaba en su celda, además de una rica bibliotecay de un retrato suyo, diversos papeles: originales y borradores desermones, copias manuscritas de varias obras, cartas y papeles di-versos. Todo ello fue reunido por el Provincial de entonces, FrayFernando Remírez,en una ¿amo-ia qixaÀxa. , para pasar después alarchivo del Convento.

Como ya lo expuse (1), muchos autógrafos y varios documen-tos relativos a Paravicino permanecían,aún bien entrado el sigloXVIII, en dicho archivo,cuyo catálogo se conserva hoy en el ArchivoHistórico Nacional (Cod. 226 B. de la sección CLERO).

Podemos suponer que posteriormente, tal vez a raíz de laexclaustración de 1836, el archivo del convento fue dispersado. Al-gún curioso conocedor reunió entonces en un códice facticio varios

(1) Véase la Bibliografía de Fray Hortensio Paravicino que publiquéen Criticón,n° 8, Toulouse,Franee-Ibérie Recherche, 1979,pp. 3-6.

Page 2: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

56 Hanclà CERVAN Criticón, 14, 1981

papeles relativos a Fray Hortensio Paravicino, la copia manuscrita(tal vez autógrafa) de tres obras suyas y otros papeles relativosa diversos frailes o al Convento de la Santísima Trinidad. Pasó en-tonces el códice a manos de Gayangos, y León Roca lo presenta asíen su Catálogo de tot> manw!>cAÍto¿ que. pejitenecieAon a Van Vacunalde. Gayango-t, (Madrid, 1904), p . 28 :

N" 726 : "Me.moAÍa¿ de F-t. Hcwtíeniio VaAavicino"

Cole.cc.ion de pa.pe.bu, ofiiginalej, ¿wmm&nte. cuXio^a que.v¿en.e a ¿e/t como e£ ajçsoxaXa pata ZACA-Lbin. la vida, deaquél.Con indice, aÂ.&abitico de 4 h. al principio. Leí ta i de-£¿iglo XI/II. AutÓQK. 277 h. i. y 4o, algunos ipap. y pixg. Hol.

El códice, encuadernado, de 23 x 34 cm., se conserva hoy en laBiblioteca Nacional de Madrid, bajo la signatura 18.238.

En una fecha que no es posible precisar, se desgajaron 58 foliosque correspondían, según reza el índice alfabético colocado alprincipio del códice, a tres pareceres de Paravicino, que afortuna-damente conocemos por otras copias conservadas en diferentes biblio-tecas o archivos (2).

En un trabajo anterior (3), di una breve reseña de este códice18.238 de la B.N.M. Ofrezco ahora a continuación la edición trans-crita y anotada de gran parte de los documentos que lo integran.Esta colección de documentos ha sido reunida de manera caprichosa,sin que ninguna regla presida a la ordenación. He procurado intro-ducir cierta lógica o coherencia, y —desechando todos los pa-peles que no conciernen directamente a Fray Hortensio— agrupo losdocumentos en tres capítulos.

- Primero, presento los documentos relativos a la vidapersonal de Paravicino : su genealogía,varios acontecimientos o

(2) Véase mi Bibliografía...pp. 5 y 82-83

(3) Elementos para la biografía de Fray Hortensio Paravicino, enCriticóq. n" 4, Toulouse,France-Ibérie Recherche, 1978, pp.72-74.

Page 3: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

WCMŒKTOS PARAl/ICINIANÛS 57

asuntos personales, cartas particulares.

Como se verá en los documentos, varios testimonios permitenestablecer que en los últimos meses de 1633 se trataba de elegir aFray Hortensio para la sede episcopal de Lérida. Tal vez por esoreunió entonces diversos documentos notariales relativos a su gene-alogía.

- En un segundo apartado reúno los documentos relativosa los asuntos de familia, los bienes y los negocios de los herma-nos Paravicino, Don Francisco,Conde de Sangra, y Don Tomes.

Durante varios años el Conde de Sangra insistió mucho para queFray Hortensio negociase sus pretensiones. Quería que el Rey lejubilase de su oficio de Tesorero General del ejército de Milán,conservando los gajes, o que se le diera el gobierno de la ciudadde Como o de Cremona, o aun, que se le volviese la compañía decaballos corazas que tenia antes de heredar el cargo paterno.Parece que Fray Hortensio murió sin haber conseguido nada en esteterreno.

Por otra parte,varios documentos permiten calcular de manerabastante precisa la importancia de los bienes de la familia Para-vicino y varias rentas o deudas.

Las cartas de Don Francisco a Fray Hortensio confirman variospuntos que conocíamos ya más o menos : por ejemplo que Fray Horten-sio tenía algunas dificultades con ciertos frailes de su Orden yparticularmente con el Provincial de entonces, Fray Fernando Remí-rez. Después de la muerte de Fray Hortensio, hubo de haber un desa-cuerdo entre el Conde de Sangra y las autoridades Trinitarias res-pecto a lo que Fray Hortensio había cobrado de las rentas de DonFrancisco sin llegar a apagar ciertas deudas pendientes. Eso expli-ca sin duda que ciertos documentos hayan sido reunidos y trasladadospor un notario apostólico de los servicios del Nuncio.

- Por fin, en el último apartado se reúnen documentosrelativos a los demás asuntos de familia, particularmente con elsobrino,Don Luis Paravicino, tesorero de la ciudad de Arequipa yque intentó lograr otro oficio. Detalle conmovedor es el que apareceen la larga e interesantísima carta dirigida por Don Luis a su tíoal llegar a Arequipa : el niño recién nacido que Don Luis y su es-posa habían dejado en España, se llamaba como el tío-abuelo,Hortensio

Page 4: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

58 FianC'U, CERVAN CM.ltLc.on, 14, 1981

Félix. Quiso la desdicha que muriese a los pocos meses.

No he conseguido, sobre la base de los documentos hasta ahoraconocidos,establecer con precisión cómo se componía la familia deParavicino. No puedo decir, por ejemplo, de qué hermano de FrayHortensio era hijo este Don Luis. ¿De Don Francisco, Conde de San-gra ? o ¿de Don Tomás ? o tal vez de otro hermano. El último docu-mento que publico es una carta de un tal Ludovico Paravicino, que nopuede ser confundido con Don Luis, ya que se hallaba en Milán cuandoéste marchaba ya para América y que la carta, fechada de setiembrede 1633,parece escrita desde Valencia,donde residía la hermana deDon Luis, Doña Francisca.

No dudo de que ulteriores investigaciones en archivos de Proto-colos confirmen estas hipótesis y añadan mucho a nuestros conoci-mientos.

He dejado sin publicarlos algunos documentos de estecódice 18.238 de la B.N.M. relativos a asuntos religiosos. Trátasede algunas cartas de Fray Hortensio a otros frailes sobre asuntosconventuales, o a veces meras frases añadidas al pie de las cartasdirigidas por Fray Martín Galindo a algún fraile. No creo que presen-ten estos documentos interés alguno para la figura humana o literariade Fray Hortensio.

Espero, con estas salvedades, que el caudal documentalreunido y publicado aquí pueda servir para ahondar el conocimientoaún limitado que tenemos de la personalidad del gran predicadorTrinitario.

NORMAS SEGUIDAS.

De manera general,sigo las normas de Dámaso Alonso en suconocida obra (en colaboración con Eulalia Galvarriato de Alonso) :VaAa. la. b¿ogJia.l¿a. de GónQOKa. : doc.wmzn£o¿ de-iconoc-cdo-ó, Madrid,Gredos, Biblioteca Románica Hispánica, VIII, 1, 1962.No me ha sidoposible corregir todos los errores del manuscrito, particularmentenumerosos en los textos latinos.

* **

Page 5: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

VOCUtÁENTOS PARÁVICIWIAWOS 59

I - GENEALOGÍA Y ASUNTOS PERSONALES.

DOCUMENTO N° 1 : Bernardino de Coyro : His tor ia de Milán.Vz oniqinz iniigniA zt HZUAÍAÍA VÍAÍA hamíZiaz VaAauxzinoKum Comzn--6-cum. fo l s . 1-4 v.

blobiZi zt zguzgio vino Vno JoanYii Paulo PaA.aue.zino, l.ü.V.Romaz dzgzti.

Vz oiíginz nobiZÍA zt antiquae. iamiliaz PaAauzzínoKum Comoe-t antiqua (¡amitla PaAauizinoKum in Como in SubAium iHuAtAÍ ciuÁtatzoAÍginzm Aumiit, te.mpo.tz CaAoli Ua.gni, a quodam illuAtAi VÍAO quiPoAcuxzziwiA vocabatuA zt in zcclip¿>ÜA -6u¿6 o£oAem aLLtzm aZm¿i,isnmgejizbat : hoc pnobatuA ex lamido Campano qui tibJio 4 de. ^omiLLu,i¿l<iAtA.ibiu> lta.Ha/Lhazcdz zaKum oiiginz cap. X dicit : Uobilzi, dePaAau&ziviUs in Como initu. ¿umpiZHZ tzmpoKZ CatoZi Magni a quodamhzJioz dicto VaAauzzino, qui in zcclipAÜA -MÍA p>io in¿ignii¿ ¿ignmgtkzbaZ de hominz {¡amitiaz VaJiauizinoA.um. Qui-b autzm ¿ue/i-tt -lite.PaAauzzinuó modo vidzndum ZAt : in HL&tosiia Regum GaZíoKum tzgituA.quod CaAotuA Magnwi duczbat -áecum duodzdm nobil¿6¿imo¿ hzAoZi zt vi->ioi UluAtKiiihnoA qui ab ip¿o vocabantuA paAZA, quoniam apud Vionum-sue ma.ZAta.tiA ZAant paAZA in dignitatz zt onoKZ. tt iAti omneA paAZ-bant \¡zl uti CaAolo zt ZAant ¿upnimi o.om,iZiaAÁ.i Kzgii zt in izginzactionum hzgni ZJiant maximz auctoAitatiA zt ab ÍAÍÁA habuZKunt oAigi-nzm duodzaim paAZA &Aanciz. EizuthzAiuA miAabiíiui in zphzmZAidibuAtatiuA itolÁojL -Coqaetu cíe adueníu zt coAoníutcone CaAoli tÁagni in Ita-lia., znumSJia.m> iU-Oi du.ode.cim VaAZA HejioeA, intex alio¿> znwmAatwiPojiauzzinoi; ex ittü> z>igo zticz pot&At nobitzm iAtam (¡amiZiam pAijnoA-dia. -ôua nobiíÁA^imi cum MwitAi hzAoz zt ex uno ex MÍA duodzcimCaAoli Uagni RzgiA GaJLliaAum zt impeAatoAiA RomanoAum.

VÍAÍ UluitAeA PoAauzzini.MagiAtZA Joannzi dz i/ZAgilio UononiznAiA in cAonica ¿íuz hiAtotiia dzRzgno Cathoticae Romanaz EcclzAiaz cap. 25 znumzAan* {amUiaA catholi-COA uniuZA&i oubiA, intzA atiaA znwmejiat ztiajm faamiiiam PaAauzzinoAumdz Como : quoniam quidam militeA hu¡uA &am¿L¿az diuzAAiA tzmpoAibuAmititaAunt in ÍOULOAZ Ecduiaz Romamuz zt iunt : ViuianuA PaAouzzinuAcomznAiA, VÍA AtAZnwiA zt milzA loAmidabiliA; miíitaiiit -6ub GotAi^izdoEoZiono in Azaipejiationz TZAJIOS. Sanctaz in qao bzíío btAiwÁAbixM. t&.geAiit. PinzVbiA Pajiauzz-cnuA comeit4¿6 : ztiàm iílz miiSA gznZAoJMA(¡uit in zodzm bztlo ¿acAo, dux tAinzmium, zt magna opzAatuA ZAt inclaAZ moAitima contAa ínimico* Ecclz¿>ia.z.

VominuA EizuthzAiuA min.abiíiuA in zphzmZAidibuA totiuA Itatiae.Azcitat quod quidam CaAoZuA PaAaaizinuA mileA magnanisnuA -iwnma cumlaudz pabiiaz ac zhxA nobiZiAimaz {amiLLaz in cAUAiata contAa fzdzAi-cum ¿zcund m ImpZAatoAZm Aub GAZgoAio Vllíl Papa multa zgit pto Ecclz-

Page 6: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

60 ¥ianc¿6 CERPAW CAiticón, 14, 1981

-iia Vzi.ídem Uag¿6tZA 3oannz¿> dz ViAgilio, ubi -iupAa cap. 29 ZoquznA dz

i t L zt ¿cAiptotibui catholicLi ait : Anielmu* PaAauizinui co-VÍA in -izcalo clatii zt iidei cathoZicz acceAimu-t, dz{¡zn¿>oA,

p ZibAo-i lili contxa Vonatietcu hiAQ.tic.oi, iibAOi lll de Tii-nltatz, libJiwm unum d& peji&zctionz k¿de.i chtiitianaz zt milta. aliaquaz nondum ad ma.mu> noAtxaji peAve.nzA.unt; &¿oAwLt anno ¿alut¿& hwma-naz 9S7.

Ex h-L>> unuAquÁAquz comldzA.a>iZ poteA-it quantum {¡UZAÁX zt A¿t aa-thollca zt [...] nobitüí &am¿L¿a VatcuiízinoAum po-itqua. ex za. oAti•iunt VÍAÍ ¿UuAtAZA zt cjxthoZJLcí qui., aAmi-i dzconati et ZitteAiA OA-mati, tam mzmoAata ¿igna in icuuoiz Ecclziiaz Romanaz zgesiunt.

de k/imij> zt JniigniiA NobLtci Familia PaAauÂzinoAum.

l<bta nobiLu lamiLLa insignia. pn.iAca ZÍUA pximi iandatoi-id adhucKztinzt, quae ¿tint CygnuA aZbcu, in campo Aubzo zt -Lista nimiAum zxi-miaAum actíonum huiwi pA.o¿apia.e. nvüiab-Ulia pfietendeAunt [...]. Cagmu,Azcundum -iacAa KEgiptioiwn HizAogitjphica, ¿sigyii{ic&t kominem •tctZA.a-tum be.tUgnum zt qui natía. ¿inceAum atUmum macula Zabz{actat, uzlatidzbzt ZMZ qui ¿ittZJi'U) zt AcicntiiA incumbit. Albzdo znim OÜOAÍAcandoAzm eAuditi animi omnibus infirmât; ve.Z. cugnui, ut Kzcitat Piz-tíui VaJLzAitu, ¿ib. 23 HieAogtypki.coAum, Aignilicat gloAiaz ¿,tudiumzt hoc comxnz cum poztLf, habzt, quod gíoiiaz, Atudio tAahantwi {au.o-4.i¿quz zt £audationi¿ omnino <&int auidi; vzl AZpiZAzniat cygnuA na-vigat¿onzm izcundam zt ioKtunam, -ii quidzm cygni et aquÁA zt &auonioptwiimm gaudznt zt hac dz cawia ¿OIAA nautas cygni dzdlcantwi.

Si ztznim votumxA AZApicZAZ hiZAogtiphicz ut cy.gmui intZApAzte-tuA VÍA ¿ittzAatuA et candóte animi insignitui, non (¡uit kn¿>eZnuAVÍA cathoticui ¿inczAuA zt ZittzAatwi zt EcclzAiam Vei IÁMÍLAÍJ, OK-nauit atque dzizvi&atxit ?

Si OÍOA. ¿ignílicat gloiiaz itudiam, nonne iuexunt VÍAÍ antiqui ztKZcsMtioAeA htxiuA. ItíuitAÍA iamíZíae gZoAÍo&i, Ai ¿>zmpeA PAO EccZz-¿>ia Vzi ZitteA-u zt OAXMJ> gZoAioM. zgzAunt ?

Signi&icat -iecundam nauígationzm atquz (¡OAtunatam : nonnz PinzZZuAPaKaxxÁ.zi'mxÁ luit don.tuncUiU> nanita, ¿>i dux fiiwm tAÍAzmxm in bzZZoiacAo íta AtAZnuAAAimz in mAÍtímú> con{,ZictibuA ¿>Z gzait 1

Si veAo voZumiA AZApiczAZ ad COZOAZA oAtnoAtun: aZbedo zt COÍOA OA-gzntzui Vianaz dicatuA, -iigni-dicat candonzm, eAuditionzm zt pwii¿¿i-mai ac iinczAa* actionej* huiu¿ (¡amiliaz. Ac COÍOA AubzuA ¿>igni{¡icataudatíam, aZtiùxdinem et cuAiZitatzm, zt igmm KzpAZAzntat qui ¿¡empeA-óat-óum tzndit : 4-tc zním homine¿> huiu¿ lamílíaz magni^ícaz VÍAÍXJU,atquz audaces non nLií altioAa ¿ammo cum honoAZ quaZiívZAunt zt quaz-Aítant.

Áccipz, eAudítús'dímz PaAauzzÍYiZ, PaAauezinoAum tuoAum HzAotíoAqui pAo^zcto ¿>acAo templo ztzAniAatLüs indzlibili monumento di-

Page 7: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

VOCUMEHTOS PARÁVÍCÍNJANOS 61

dandi. dtqus. a{,ligznd¿. LaAeA gzniaXsA znisn tuas. nobiMA^-mzaz ¿unt nobitü>¿¿muA zt ¿UuAtAi-teimuA HzAOé PoAauizinuA, a quo pAi-moAdialitZA itxipi tua UluAtAiA zxoAta ZAt,tzmpuA CaAoli Uagni 1m-pzAatoJiiA, in quo inczpit, VÍA¿ nota.bi.lzi zt UluAtAeA PaAauzzini qui\>OAÍÍA tejnpoAibuA llohu.eAu.wt. Uomzn cathoLLcum (¡œmiLLaz zt insignia.PAÍACXL au-Lti nobiLa>&imJi zt hÁZA.ogZiph¿caz, qu.on.wm dzcoAZ¿ zximii. intua aíiabiti ztuditionz adzo <!JLUAC.ZAQM\£, ut omnej, PaAaui.zinoAum ge-nzAoiam photzm tz ej>iz pn.o compzAto oM,z\JZKznt. Vale., VÍA. h i imz, zt ama. Aiphonóum tuum, qui tz •bu.mmo pKOàzquJLtixJi amoAZ.

Rome, diz VUÍ1 AaguAti, Knno MVLXXVI.Ego, KlphotUiüÁ CicaAzlluA Me-4cena4, omnia iapKa dicta p

zt i-ázLctXA. zxtAaxi vtAba iami&La. zx iwpia. dictiA auctoAibuA, ztidzo ha.c diz nona AuguAti knno 1576, Romaz, me manu pAopsiia ¿ubACAip-Ai, zt ¿oùito mzo iigillo ¿ubAignavi. Idem klphoniuA qui. iupfia. manu

iLOCUS * SJGÏLL1

Nota :En 1623 GÓngora se valió de la heráldica de la familia Para-

vicino y aprovechó el cisne de su blasón en el soneto (Mille n°379)"De la esperanza". En circunstancias que ignoramos, Don FranciscoParavicino, Conde Sangra, y Fray Hortensio debieron de ayudar ofavorecer a Don Luis en algo. Gracias al comentario de Salcedo Coro-nel (.ObAaA de Don LUÍA de Góngoia. comzwtadaA...,n, p. 495) se pue-den comprender las alusiones contenidas en el soneto En mZta'ioAO.de un navio combatido tn zl. max de ayAado* viznto¿>, deAcAiuz V. LUÍAzl eAtado <&uyo, y -ÓU constancia, zn ÍU&AÍA ÍOA inctzmzncioA dz -iucontAaAia ioAtima, alzntado con ía ZApzAanca, quz zn zí mayoA AÍZAgomoitAÓ 4U4 {¡auoAablzA Jiayo¿ zn zí iauoA dz V. FAanciAco PaAauici.no,Condz dz SangAÍ. En el primer terceto del soneto, GÓngora menta asía Don Francisco y a Fray Hortensio Paravicino, nuevos Castor y Pólux:

LOÓ do¿ lucizntZA ya dzl CíAnz pollos,dz Lzda kijo¿, adopto : mi. znts.no.lo tziti&iquz dzllo¿ UuAtAada.

Por otra parte, Fray Hortensio adoptó también el cisne comomotivo de la empresa alegórica en las portadas de las ediciones delos sermones sueltos que dio a la imprenta. C¿. Miguel Herrero : ElZACudztz bibliogAàiico dz PaAavicino, en RZviAta dz BibliogAa{¿aNacional, v, 1944, pp. 133-136.

También es permitido conjeturar que,de llegar a ser obispo.Fray Hortensio hubiera puesto un cisne en su blasón episcopal.

Page 8: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

62 ÏKaixcii CERVAtl Oiiticôn, 14, 1981

DOCUMENTO N° 2 : Armas de l a Casa de Arteaga. f o l . 5 r - v .

Vo, Vomn Gzn.ánJ.mo do. Mata, oiiado dzl Rzy nuZitAo SzñonVon Phzlipz.Quanto dzziti nombn.z,y iu K<L\¿ de Anmai, czn.tA.lico y agotntsjia &zc y cAzdito a todoi loi que la pAZiznte. biznzn,quz lai Anmaig blaión dzl apzllido y li.na.iz de kntzaga qaz tiznen m caaa y onigznin zl izñoKÍo de Biicaya ion lai qaz ban aquí,con la bzndadzna nna-çon,como paAzez pot loi libfioi y copiai dz linajzi de mi oficio,quzblasonan dz loi iolaAZi y atmai noblzi dz Eipana que. zn mi podzntitán,dz dondz lo iaquz zn la. boma, quz iz iiguz :

La tonAZ,antigua Cana y iolan dz An.te.aga Zi en zl izñoníodz Bizcaya; Zita iita y &undada zn la Kkibzna dz un ¡mío ¡unto aGaAnica, znt>iz GaKnica y Uundaca;Zi caiia ganboyna y dz lai maikntiguai y cali&icadai dz aquzl iZnoKÍo y aiii Zita zmpaKzntada conotAOLi caaai muy noblzi dz zl. Vz Zita towie. y cana Antigua dzhn.tsjx.ga pKoczdzn otnai quz ay dz zitz appzllid.o,zn la piobincla dzGuipúzcoa,zn di{¡zAzntZi paAtZi dzlla,y todai ion nobles. Son iuintmai antiguai dz Zita toiAQ. y iolat quz ay zn zl dicho izñonío, unescudo pan.tiÂo en qusvbio quaxtiLlzi : zn zl pKJmzxo y poiùiz>io,zncada (uno zn campo de OAO, una. banda de gulzi con dtagant&i dz OAO,ialpicadoi y giiztadoi dz açul;y zn loi ottoi doi quan.ts.lzi, zn codaano zn campo dz plata,una zncina dz iinoplz con Aguai Açulzi yblancai al piz,y a loi ladoi dz cada una doi caldzxai dz iablz;yana. oKla dz qulzi quz abn.aça todo zl Zicudo y zn zlla ocho iantoKZiquz ion oipai dz on.o; lai qualzi aipai gananon loi dz Zitz linajzil año dz 1227, pon. abzKiz aliado zn zl ÍOCOIKO dzl Alcâzan. dzBazça y ganan la ciudad quz zitaua poi loi moKoi / s i c / , con zldondz don Lopz Vlaz dz Han.o, i&ñon. dz Vizcaya quz con quinizntoitauallznoi hijoi dalgo paxtió dz Tolzdo, dondz zitaua la conts. dzlRe</ don Tznnando zl Santo, tOAczn.0 dz zits. nombnz,zn cuyo -tiempoiuczdió Zita vitoAiarfuz pon. abzx nido día dzl glon.ioiio apóitolSt AndAZi, ÍZ dio la yniigniadz lai aipai a muchoi dz loi quz allíiz izñalanon = Án tznido loi dz zitz linajz tanta, banizdad zn zlvian. dz loi Anmai OAiginaniai dz Zita caiia, tn.ayz'ndolai algunoi znlicudo iin dibiiión dz quan.te.lzi,punizndo la banda zn la mitad dze£ Zicudo y dzbajo dzlla la zncina y caldznai a loi ladoi y loiaguai zn la punta dzl zicudo,y mudando zl campo dz on.o zn quz an dztitan, quz iizndo dz loi mztalzi y colonzi zl mái noblz calificazl iuzlo y oKÍgzn dz zite. linajz,coia a quz iz tznía atznción zn zloiíqzn y concziión dz izmzjantfLi blaionzi, y aiií an.guyz ialta. dz¿tztonocimiznto zn loi quz Iz an mudado, iizndo izñoKZi dz la dichaQjaiia,como al contkanio iz a dz. di^ZAZncían. zn loi quz iin Zitamayonía pnoczdzn dzlla pana notoKÍzdad dz la dzpzndzncia quz tiznzndz Zitz iolan, cuy ai Anmai ion loi pnimzno dichai, lai qualzi dichaianmn y apzllido Zitán puzitai y ZiCAitai zn zl libKo quinto dz

Page 9: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

DOCUMENTOS PARAVICINIAMOS 63

blaAonzA, a (¡oxcu quatAocientoA a cinquenta y quatAo; y pata que.dello comte., de pzdimiznto de [. .],

di la. pKZAíntz, ivimada. de mi nombiz y Aullada, con tiAe.Uo de m¿i ÁAmcu, que ZA lecha zn la billa de. Ma.dA.id, a diez yAZÍA diaA del me¿> de novizmbAZ de mil y At-ucizntoA y tAeynta y

Vomn GeAÓnimo de Mata

Ret/ de

DOCUMENTO N° 3 : Testimonio sobre l a Casa de Ar teaga.f o l . 25.

La coj>a. cíe An.te.aga no Puedo dec-ót pok mznoA. mucho de loque me a.n ol&AZcido dzcix y poK maijoM. lo que d-ígo ZA quz una. hija.de don Vedfio de Luba, loi lleuó en dote,y oieo caM>6 con zl de LadAada.y oy una AzñoKa dzllaque.-tapo¿e.e,aieo ¿>z COMO con hijo de donfzA.na.ndo de la. Ce/ida; doAto no puedo OAÍZQUKOA. viada y AÍ. quz &A deIOA caHiic/xdaA COLAAOA de. Vizcaya., cauzza. y compztMoia. de vando enIOA de Moxica. y litiquiza y Villela. y Abenda.no; fiica de poAAeAioneAy paúionazgoA,monteA y hzAhz>iía¿> y molinoA,y que bale mÓA de 4.000ducadoA de Jiznta. y ninguna caAAa Ae le abzntaxa en calidad zn España,y en antigüedad y nobleza.. E-ó junto a Gusuinica., en el tójvmino que.llaman Attzaga. En AA.te.aga no a.y caAAa dzAte apellido, digo AtAatia,y Ai as¿ alguna que no lo AÍ, AZAa yn^trncona pexo no cauzza de vandocomo la. de AAtzaga lo ZA en Afiteaga. Un amigo me a oüiecido papelde todo ; ti muy ocupado, io te AolicitaKe y Kemiti/iz a V.U.,que el

b &A muy pinito zn e¿>taA matZAioA...

Page 10: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

64 ÎAanciA CEWAU Cn.itlo.on, 14, 1981

DOCUMENTO N° 4 : Atestación del Cardenal Alberto, Archi-duque de Austria y Arzobispo de Toledo (1597). fo l . 6.

KlbzAtuA Vzi gAatia S.R.E. PnazAbitZA CaAdinaLLb, tctuHSamtaz CAUCÍA in HiznuAalzm, AnchizpiAcopuA ZIZCÚXA Tole.ta.nuu>, PAÍ-moA HiApanianm Azgniquz CaAtzllaz maioA Cha.nc.zZlaM.ijuJ>, AAchidux.AuAtAiaz, Vax BuAgundiaz, StiAiaz, CaAintiaz, CaAniolaz, VintimbzAg,COIMA TÍAOIÍA zt HabApuAg, ztta, UniuzAAiA zt ¿inguliA pAaZAzntZAIWCSLAOA inApzctuniA Aalutzm in Domino. Cwn No¿ di {¡idz, moiibua,a.e.tatz, CLC. doc.tn.ina., aLLLiqaz pn.a.zclaA-ü> viAtutum mzKÍta>, quibtx¿>itloAum -íoAgiton. aJÚÁM>imu> in¿>iqni\)it diZzctum nobi¿> in Chn.i¿tcHoAte.n¿ium PaAavicinum, clzAicum noàtn.a.z Tolztanaz VÍOZCZAÍA, tmlidídignoiwm AzZcutu, tim publico poxochi aíioAumquz MagiitAOAumi>cn.iptx> testimonio plznam ac indubixum notitiam hahzcumA, ac ptae-te-Kza. iMum iittsAOAum ¿tudiiA, tum in Acadzmia, izu convictorio oppidide Ocaña, iub n.iligiot>OKwm VaJtxum Sodztatlb JZÍU disciplina., ac -ÓU-cz-iivz in gznzAali UnivzAAitate. Complutznii noitAuz Tolztanwz Vioz-CZMA incubuÁM>&; nupZA VZAO in UniveA^itatz SaAranticznii SacAiACanonibu* [ut accep-tmu-ó} &zdula.m ac diligzntzm opzAam navaAZ, adzo-qaz in e¿6 pKo{zcÍM,z intzlligamu,, ut publica* Ztiam in zadzm Uni-vzA&i.ta.te. conclu&ionZA dz^ZndzAit; ac dz paAzntum -iuoAum aJLioAumquzmioAum tasn pateAnaz quam matzAnae. linzae. nobUitate, claAitaXe., acantiqua Azligione., ptout pzA izgitÁxncus in{oAmZionej, ¿upznindz OA-

ac publica documznta in pn,ocz¿Au alia¿ mandato bonaz mzmoniazi CaAdinaliA GiuAoga, zt AKchizpiAcopi [dwm vixiZ) Tolztani

p i noit/ii lonmato, zt GubzAnatoni zt SzcAztaAio no¿tAÍ¿iniKcu>cAÍptu> zxhibito, zt pzA ip¿>o¿> VÍAÍO Izgitimz conitítit. HincZAt, quod ipAim in dzcimo ¿zptimo -iuaz aztatiA anuo con&titutwm, clz-nicoJLi chanacteAZ inAignitum, honZAtiA moAibuA pAazditum, ex poAZnti-bui milla pA.on.AuA labz pollwtiA qui in cominionz lidzliwn qui Sawc-tamzt KpoAtolicam Romawam pAohitzntw. EcclzAiam conAtantZA vixzAunt acviaunt gzniXum, HttZAiA ac doctAina. ac alixuA idonzum ac AuíiicizntzmZMZ cui juAZ mZAito quazcumquz zt quatíacumquz Bznz&ida. ECCIZAÍOA-tÁaa, Ztiam Ai pAazbzndaz ac digniXaJjZA ÍKÍAÍOMÍ JUAZ mAítant con^eA-AÍ, AZU dz ilLLs ¿ibi pAovidzAi poMit, tznonz pAa&AZntiwm attZAtamxA.ín qu.on.um &idzm, pAaZAZntZA zoAumdzm GubZAnatoAiA Ecclziiaz noAtnazTolztanaz zt AZCAZtaAiÁ inf¡AaACAÍptoAwm mana AubACAiptaA, noAtAoquzAiqiZlo noboAatoA {izni ÍUAAÍMU. Datai in azdibui AZgij¿ MonaAteAijSancti LauAZntij zl Rzal dz EAcuAial, diz ultima junij, knno dominimitlzAimo quingzntZAAimo nonagZAAimo AZptimo,

PAO SzA&niAAimo CaAdinali AAchiduci KlbzAto kAchizpiAcopo Jolzta.no,GOAAÍOA LoaiAa

Mandato SznzniAAimi Domini CoAdinaliAAnch. cum aA-izniu GubZAnatoAiA.

Jo. CaAAillo, Azcnztanio.Ría Lib. 2. iolio 222.

Page 11: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

VOCUtAENTOS PARAVICJMANOS 65

Nota :Este documento, publicado en parte por Fray Alonso Cano

en el prólogo del Tomo I de la edición de 1766 de las OnacionZÁEvangélica* o VÍACUKÍOA Vane.gijKic.oi del MaeAtno tíonteniio Van.avicA.no,es de suma importancia para establecer, de manera certera, ciertosdatos de la biografía de Fray Hortensio. A falta de la partida denacimiento, que no se conoce, permite fijar como año del nacimiento1580 y no 1582, como aparece en una nota marginal a la biografíade Paravicino escrita por un fraile Trinitario poco después de sumuerte, y conservada hoy en el códice 295 B de la sección CLEROdel Archivo Histórico Nacional. También pudo haber una duda a raíz delo que escribió Paravicino en su Memorial al Rey en el episodio quele opuso a Calderón de la Barca. Paravicino recuerda que cuandoFelipe III visitó Salamanca (en 1600), la Universidad le habíaelegido

"...pana dan al Señon R&y Don Felipe TeAceno leu,gn.ac.iaA do. ynla a honnaA con -ÓU pn.eAe.ncia. en un gn.a-do, con la on.ad.on gnatulatonia que. ella, aco&tumbna-ba...zn diez y iiete año¿ de. mi edad, y en tnej> de.estudio* LibeAale¿> y Tke.ólogo-t>..."

El documento firmado en 1597 por el Cardenal Alberto deAustria, confirma que Paravicino , de diez y siete años entonces,había nacido pues en 1580. En el citado Memorial a Felipe IV contraCalderón, o se equivocó Fray Hortensio, o quiso decir otra cosa...

Esta atestación del Arzobispo de Toledo se ve confirmadapor los datos sacados de los libros de matrículas de la Universidadde Salamanca, publicados por Don Emilio Alarcos Garcia (Cf. Rzvíitade. filología. E¿pañola,xiv, 1937, p. 171).

DOCUMENTO N° 5 : Carta del Cardenal Patriarca a Fray Hor-tensio dándole el primer aviso de su elección como predicador real.(19 de noviembre de 1617). fol. 7.

Sa Uagutad a. ¿ido iOAuído de hazeA meAeed a VUZAVICL VoJbLK-nidad de la. Vlaça de. Au. VAe.dica.doti,de. que. quedo yo mai/ contznto pon-ió que de-5-óeo que en e-í>tz minÁAtsAio ¿e -ó-iAua -ÓU Uage^tad de. lxu>peJiionoA de tanta Kelígión, leXh.at> y buena doctrina y pon. ve/i a Vtna VateAnidad con algo^ de. lo trucho que meAe.ce.; enhianme. \lue¿tnaVatsAnidad ¿>u genealogía pata que -óe haga la yn(¡onmación, pon que.con bnzuedad tzngamo* a VueAtna VateAnidad en la Capilla.Se.ñon GuoAdz a Vue^tna VateAnidad como de^-izo.

En el Vando. 79 de nouitmbne. de. 1617.El VatAiaAcha.

Page 12: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

66 FJiancli CEWAN Oiiticôn, 14, 1981

Nota :Este "Primer aviso de Predicador del Rey" está relacionado

con los documentos conservados en el expediente personal de FrayHortensio Paravicino en el Archivo del Palacio Real (C. 7720/1). Lacarta es de los mismos puño y letra (del secretario Alfonso Ruiz)que las demás cartas del Patriarca de Indias, el Cardenal Don Diegode Guzmán.

DOCUMENTO N° 6 : Certificación de una pensión real de 400ducados otorgada en 1625 (certificación firmada en 1631).fol. 16.

^ o yo, Antonio Alo*a RodaAtz, dzl Con*zjo dzl RzySzñot y *u *zcnztaAÍo y de *u patAonadgo tzal quz *u Magz*-

tad pon ondzn ¿inalada de *u Kzal mano de d-tez y ocho de abnil dzlaño pa*ado de mil y ¿zy*cizntû* y vzynte. y cinco, hizo mzJiczd aJLVa.zitxo TAay OAtzniio FíLLx PM.av.Uino AU pA.e.dicadofi. de quatAodzn-toi ducado* dt pznéión paAa ùu> pt-cmeto-A ocatÁonz* y ha&ta. ahoiano iz Iz han izñaJtado y pata que. dzULo conste., de .óu pzdimiznto,di ta'pK<u><tnts. hiAmada. de mi nomüiz, UadJiid, a. ve.ynt& y tKZi, dentxyo de mil y ¿zyidzntoj, y tJizynta. y un año*.

Antonio Alo-iM. RodaAte..

DOCUMENTO N° 7 : Carta del Obispo de Cartagena de Indiasa Fray Hortensio (sin fecha), fol. 32.

RzvtKznd¿&b¿mo Vadxz Mío t

y SzñoK m<.o, quatquU.ejsipondzAazión z¿ cotia zn io¿ goçoAQtandzi que >oizzz\)í con la de U.Rma.y abi¿o de ¿alud que tanto z¿tL-mo; góczla V. Tima, mucho* año* con mucha felicidad y pizmio* de tanmzJiZzido* aumznto* quz z* lÓAtúna <u>to* *z dztzngan. VZAO toda* la*ao*CL* gJiandz* *uzlzn tznzn. alguna *u*pzn*ión. Vo z*tai a *ztuiziode 1/. Rma. zn lugcui e£ má* opaz*to a mi *alud quz dzbz de oue/t zn zlmundo pon. *zt zl mí* zalwio*o dzl y tetan Uzno de glano*, toncha*y zmpzynzA, hzcho un lzpto*o. SÍA\)a*z Nuz*úio Szñon. con todo. Hoqui*z *z (¡uz*z z*tz a\)i*o *in canta mía., aixnquz no* dan tanta pti-

Page 13: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

VOCIMEHTOS PARAVICVUANOS 67

z**a a *u despacho. Vo z*cnzbiAZ ma* longo zn lo* galeonz* quz *al-dnán dz aquí pon. Izbnzno y zmbionz a V. Rma. un poco de ckocolatz quzz* la &nuta dz*ta tiznna y mz acuendo quz \l. Rma. l& tomaba, zn Uadnid.Fueta dzi calón y achaquz* zn lo d&má* va bizn, pon. *zn panticulax.z¿ agnado dz toda la ciudad conmigo y z¿ tugan z* mui lazido, ma*un ynczndio, y a**í *uplico a V. Rma. quz con ti Sin. Don Lonznzo Ra-m¿nzz y dzmÓA amigo* dz V. Rma, -áe &ÍA\ia dz instan, pnomoción a mzjontzmplz dondz quizna quz ¿>za,quz yo ióío a ZAto alpino y dzbo a¿>pi-KaK, pana la. con&znvazión dz la salud y la vida.

El St. Van Andnu Hont- nzmitind con ¿o* galzoneA dinznospana zl dzi,pacho dz ¿>u háuito y infjOnmacionzA. Áona no z¿>tá zn Can-tagzna,pon ZAO no Zicnibz.^ A mea* dz un mu quz -óe ¿ue a una Zita.ncia.¿uya vzintz Izguxu, dz aquí. Con zito guandz Vio* a V. Rma. mucho*año* como cíeAóeo y vea yo Anzobi*po dz Szvilla.

(A continuación sigue a mano del Obispo)

Ha*ta aquí z* copia dz otna quz z*cnib¿ a V. Rma. con unamigo quz *alíó a S dz dicizmbnz dz^tz puznto.quz *on lo* niz*go*dz man y znzmigo* tanto* quz z* mznz*tzn duplicanla*. Lo quz má* *zo^nzzz *on lo* continuo* dz**zo* dz *ZAUÍA y como zl Vadnz TnayLui* Valdz*, dz la Ondzn dz Na. Sa. dz la Uznczd y pnocwiadon. enzl Capitulo gzmnal pon la pnovíncia dz Lim.,z* muy adicionado dz l/.R.y me pidió' *z lo z*cni\iiz*z a l/.Rmd y düz*z canta, y a**¿ llzbanádi.1 duplicado y zmbianz con zl do* doze.no* dztotumx* dz chocolatzzn un caxón quz daná a V.Rma. Con z*to no *z o{nz*z má*. Vz*zo meguaAdz Vio* a V.Rma.como dz**zo. Von Andní* Hont2- no me a buzlto adz*in nada; piznio quz ba a Madnid Von Juan MaZdonado *u cuñado,nzgidon dz*ta ciudad ztta. Siznvo dz V.Rma.

Tn. Luy*,0bÍApo dz Cantagzna.

DOCUMENTO N° 8 : Carta del Obispo de Cuenca a Fray Horten-sio (noviembre de 1633).fol.36.

Sinon. M-co,

Ynvidio*o mz dzja Von Juan dz Avzttanzda, que. vzná V.Rma.antz* quz io; no qui*z ^uz*e. *in canija mía. ponquz V.Rma. mz digacómo lo pa*a y quz ai dz Linida, *i acavamo* con Aailz* i conz-ita*melancolía*, que mz tiznz cuidado*o *u ¿alud dz V.Rma. como le vzoquz lo* maíz* i poco* de*aogo* Iz tiznzn apnztado. VÍgamz *u gu*toy áblzlo con Von Juan, puz**avz *oi *uio dz todo coKacón. Vz zl

Page 14: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

68 FAanci* CERVAÑ CAiticón, 14, 1981

*abA¿ V.Rma..mi vida que no z* paAa cudiciada *i ya no z*t¿ an hombfizcomo io *in pAZt&n*ión ninguna, y ajustado a pa*aA con uto que Vio*me dio, que z* má* que io meAzcco. Solzdad *z pa*a : lo* tibio* la.alibian y zl campo divizKtz. Todo z* pa*aA y zngañaA la Mida, queCOIKÍ apKÍz*a i llzga pAz*to zl iin y poAa. zt>z z^to e¿ vuzno.NuSAÜio SzñoA mz guuvidz a. V.Rma,.lo^ año-i quz dz¿zo. Pe pJii¿a.,y ¿znouiünbhz a. 17, año 1633.

Amigo y ¿>ZK\)idoK deV.Rma,

El Obispo de. Cuinca..

Nota :Esta carta del obispo de Cuenca -cuya identidad será fácil

establecer- confirma lo que sabemos de las dificultades que conocióParavicino en los últimos meses de su vida, tanto por los achaquesde su salud, como por las desavenencias que tuvo con otros frailes.También confirma que se trataba de elegir a Fray Hortensio para lasede episcopal de Lérida (C|J. otras alusiones a esta elección en unacarta del hermano de Fray Hortensio, Don Francisco.Conde de Sangra,inlKOL, p. 77 , y aún más en otra carta de su sobrino, Luis de Para-vicino, infida, p.91. .

# **

DOCUMENTO N° 9 : Licencia del Provincial, Fray FernandoRemirez, para la impresión de la Oración Fúnebre de Sóror Margaritade la Cruz (setiembre de 1633). fol. 19.

Avz ,

Wo-4, z£ mcLZMtAO fkay FzJinando RzmÁAZz, minLibio VKovinciaJLy VicoAio GzndJial d&l Oidín de la. Sma Tiinidad Rzdznción de Cautivo*

Zn tetaPiovincia de Castilla, Lzón y NauaMa, Voi la. pKZi,zntz domo*liczncia a nuzAtAo muy RzvzJizndo Vaduz Maz^tAo F-tcuf Hontzni>io VzlbtVanavicino, PizdicadoK de 4u MagZAtad y padAZ dz^^a. nueAtKa ?Kouin-cia, pana quz, obtznida la de lo* SzñoAZ* dzl Con*zjo,puzda impii-müi zl *<uimán quz de oxiden de Su MagzAtad {Vio* Iz gua/tde) pfizdicóen la* hon/ia* de Su Altzza la. SzAz.ni**ima Szñoia. Infanta. Doña. MaA.-gojiita dz ku*tJiia., Rzligio*a. zn zl ¿mpzAial conuznto de dz*calca*de Madiid, poiquz vzngan a. noticia ma* pública *u¿ hzKoyca* viAtudz*y (¡avoiz* que. \uz Nuz*tto Szñoi *exvido comunicoAlz, quz poK gKandz*zllo* y gtiandz zl pfizdicadoA mzuzczn gznzAal aplau*o. VOK quanto

Page 15: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

VOCUUENTÛS TARAVK1NÍAN0S 69

de la gnon AatL&iaciôn que de. nuzAtto muy Rdo. Pe. Mo. tenemo*<u,tá. u¿6Ío y apAobado pon pe/uonoA docta* a. quie.n ¿o auemo-6 come-tÀAo. dada en nuz*tn.o conuento de Atéualo , en /fecha en blanco/de. *etizmbn.e de 1633.

Fnay FeAnando Rem-ttez, HLniitno Vn.otxinc.iaAy VicaAio GineJial

Von. mandado de *u VateAnidad muy Reverenda+

Et ¿ecAztaAio Tiay Juan de. SantaAana.

Nota :La Infanta Sóror Margarita de la Cruz murió el 11 de

julio de 1633, y en el entierro Felipe IV le pidió a Fray Horten-sio predicase el sermón de las honras fúnebres el martes siguiente19 de julio.. Fray Hortensio se lució bastante en este sermón, enpresencia del Rey, la Reina, los embajadores de Francia y de Vene-cia, el Nuncio,muchos grandes y nobles, etc. (Véase la nota bio-gráfica escrita por un Trinitario contemporáneo de Paravicino quepubliqué en el n° 4 de CAÜicÓn, 1978 , p. 68).

Pocos meses antes, el Provincial Fray Fernando Remirezhabia intentado impedir la impresión de otro sermón de Paravicino(A Jesucristo desagraviado), y fue necesaria la intervención delConde-Duque y del de Medina de las Torres. Aquí parece que FrayFernando Remirez otorgó su licencia sin dificultad. Curiosamente,esta licencia no fue reproducida en la primorosa impresión delpanegírico, hecha por Andrés de Parra el 13 de setiembre de 1633.Ci. de Joaquín de Entrambasaguas : ApOJitacion&A a. la bibliogAa{¡iade Van.avic.ino, en Homenaje al Vno&ZAon. Emilio kùxn.co^ Gatc-ía, n ,vaiiadoüd, 1967, pp. 230-232 , y mi Eibliognaiía de. FAay Honttn-iio Van.avic.ino, en Cn.itA.c6n, n°8, pp. 44-48.

DOCUMENTO N° 10 : Dictamen del protomédico de la corte,Don Antonio Ponce Santa Cruz (sin fecha).fol. 31.

&o yo el docton, Antonio Vonce. de Santa Cnuz, Vno-tomédico de¿>tQ¿ Rzino* y de. la. Cámvia. de -óu Mage-óíad, kbbad de. Co-bojoiubiaji, y lo-i médico* del Rey nue¿tno ¿zñon. que aqui iin.mamo¿,que. a mucho tiempo que vi¿itamo¿ al Vadne. Mae&üio Honteniio, Vn.edi-cadoA de ¿a Mage¿;tad, e£ qual padece giavu y mu.c,ha¿ en|$eAmedade-6:(¡alta, de KtApitación, vaido¿, mole* de. onina con ¿o¿pecha de pizdnaypochondn.ia.cha, con loi qualeA pateçe milagro abeh podido continúan,tan gn.av<u> e^tudioi y accione* pública*, *in abe* ¿uczdiAo en al-

Page 16: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

70 FA.anc.-ii CERVAN Cniticón, 14, 1981

gunas dzllas algún acc.lde.nte. de. nuzntz pnziWioAa. Y ctó-ó-t es que.,pn.zdic.ando dzlantz dz 4u Wngestad y del Nuncio dz Su. Santidad, izte conoció notablz apn.ie.to, en zl quai -iz bina, pneszbznando esto*maies, ¿izmpnz quz estubienz zn ponte, pública donde, e.1 nespzcto yatznçian le. obligan. Y aunque, iz Iz an zcho truchos nzmzdioA, zn-tAztznizndo la vida pana cumpLui con lai obligaciones públicas dz-ou oiiçio, pJizdicando y ¿iguizndo a -au Mgestad en algunas jonnadas,nunca -6e a podido toman, de n.aJ.z la curación de tantos y tan conti-nuo* YWLIZA; antes cada día. z¿tá más incapaz efe Azmzdio, ¿i no zx.cn-•M estudio* gnandes i obligaciones de ¿>u Hondzn; quz de lo uno yotn.o t>z devz zxsonoKan. pana vivin., i/a quz zl ¿anón dzl todo ¿eadudoio. Vadoso ÍZ llama, zl Suceso de mates contAaniob, quando/ zlKzmzdio dzl uno z¿, {uZKça, y aumznta zl daño dzl otn.0. Y a&t>¿ zsnícesatio, pata cwiación tan langa, mucho nzgalo, y quizn con cui-dado continuo Iz asista a bodot> tizmpoi, de nochz y de día, ponquzeste, gznzn.0 de accidentes, como tnaXdones, quando mzno¿> adveAtido¿acomzte.n, Ai [no] ay continua vijilancia pana ¿>u dz&zn¿a, y es de-6ue/ite que con mucho mizdo puzdz están. &i diez misa zn público. YaMÍ Iz aconiZjamoA diga misa nztinado zn -ÓIX onatonio, ponqué, ¿i¿uç.zdiesz dzsmaio o acçidzntz otno de la. n.espinación, zna escánda-lo zn. público, lo quz ÍZ puzdz AZpaKan. zn lo nztinado. Y estai, ma-les no abisan de ¿u bznida. Y pon la misma Kacón dzçimo* que. andzzn cochz, pon quz llz\>z consigo quizn Iz acuda; quz no es naçàntal pzn-iona andz a piz pon las calles, annimándO'SZ o dando la. manoa quizn Iz tznga zn lo-b pzligno-i nz&znido¿.V. Antonio Voncz Sancta Cnuz (Rúbrica).

Nota :Este dictamen fue publicado por Alfonso Reyes en su ar-

tículo Lab dolzncias de Vanavicino, de sus Cuestiones Gongoninas,Madrid, 1928, recogidas más tarde en e l Tomo VII de sus ObnaSComplétas, (Méjico, F.C.E. , 1958).

DOCUMENTO N° 11 : Carta de Don Pedro de Vivaneo a l Condede Salinas ( y Duque de Híjar ) sobre la muerte de Paravicino.(15 de diciembre de 1633). fo ls . 23-24.

Canta &¿cnita al ExczlzntÁs^imo Sí. VuqtiQ. dz ijaA ij TAanca-viJka,Condz dz Salinas y Ribadzo, Gzntilhombne. dz la cámana dzl RziUuestno Szñon, pana algún coru>uzlo dz la pendida dzl gnan Vadnz Mo.Tn.ay Hontznsio Vzlix Vanauisíno, Vnzdicadon dzl Rzy nuestno Szñon.,tan conocido y estimado pon &us gnandes pontes , iztAai, ingznio,y avzntajada zloquzncia.

Page 17: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

VOCUMENTOS PARAVICWIANOS 71

No zs consuzlo hablaA en la muzAtz de loi, amigos-, más zsteAnwia quz lisonja. PzAdimos un in.ge.nio ánico en la. erudición y enla zloquznaia., y ¿i con la. desdicha, de pzAdzAlz nos da ocasión la.alabanco., no zs mucho diga la pluma, algo de lo quz sizntz zl a^zcto;no &uzAa zl mío deslucido ¿i pon. lo minos ocasionaAa, con szA zlpiimzAo, a, quz OÍAOS lo contX.nuaKa.Yi, poique de6¿e*.a al exemp£o loquz íaltaJia al discwiso. En zl piadoso cíe V. Exczlznda, zn zl CMAÍ-no con que sizmpAZ a homoiado y ¿aboAzcÁdo loa, paAtzs dz quizn czlz-bAÓ (cAÍdito quz sólo zllas pueden auzA alcancado) si en vida, mzjoAen muzAtz, a dz qoç.aA zsta dicha, pata dziznia dz la zmalacidn, paAa.¿a¿¿&lación dz la injuAia, quz la invidia. dz la. ignoxancia, tal vzzcomo en lo pKZàznte., intznta dz¿>luciA zl maioA -iujzto, ¿>in nzpaAOAquz puzdzn &ZA disculpai, en lo ¿OACOAO ÙU, quz juzgan dZAcutzncionzien -áu ZAtado.

Publico dzlznioA &uz dz la Azligión católica, howia dz laquz zligid, znvidia. dz ùu> dzmèjt,, maz^tAO dz la. lingua caMtzllana,CUAÍOAO dz la. latina, dz toda¿ oAtsuts noticia, y dz toda* iztKat, icizn-cia. PzAZQiino en zl izntüi, zlzgantz en la KztáKica, hablaba comodi¿,cuA.Kla, dit>cuM.La como hablaba. é¿,tz e-ó zl que. mueAZ. \Q hadoinizliz, que. nuzAa como todo* zl quz nacz como uno, hacizndo l-L&onjaa la muZAtz un inizliz dzApojo! Mat> ilucido ttiunlo! Uéu> no a dzlognaA -óu osadía, quz a pziaA dz ¿>u KigoK a dz ztzAniçaA con mzmoAiaAlo quz a quzAido dZAluciA con injuAi/u,: ¿uÚAiAtílaA dz la vida, mzjo-AaAálai quizn la¿ diAcuAAió divino zntAZ lo impzAlzcto dz hombAZ,quizn la* pAZdicó dngzl, znttz lo gAo^ZAO dz naz&tAa natuAalzca. Sialcancé lo quz ignoAamo*, no ignoAZmoi lo quz alcança, quz a mzAitOA¿upeAioAZi ¿e dzbzn pAzmio-i igualej,. Phznix o iílix &uz zn zl ZXÍA-cicio apostólico, pznztAÓ los [...] dz Ixu, divinan Izttcu,: díganlotantos discuAsos como sz dan a la. z¿>tampa,con su. ZAudición zntzndidos,AZalçados con ¿u zlzgancia. Vzszlz lo quz 4e Iz dzbz, ponizndo dz loquz alcança, quz quizn vivió divino no zs justo quz muZAa humano:viva zn la mzmoAia. dz los hombAZS zl CAzdito dz los siglos. HonAAadz nuzstAa nación, znvidia dz las zxtAahas, muAid sin pAzmio poAquzsupizsz moAit; logAolo zn su conocimiznto, o(¡AZCizndo a sacAifaiciolo quz no consiguió zl mzAito. Este, zs, puzs, zl quz {¡uz amigo dz Va.Exea., quizn mzAzcz SZAIO zn muzAtZ, quz cuando sólo ¿alta a la comu-nicacidn dz los hombAZS, ha dz VÍVÍA zn su ampaAo [quz zs muy pAopAiodz su ampaxo). A nuzbo LLnajz dz obligación, nuzba satsU>&acÁ6n dziinzea: aoizdiZz zn zl afecto lo qae a meAec-ido la causa., que zl mis-mo que a muerto vivz, sino paAa. coiuue-Co de los quz Iz tkatatnos pZA-dizndolz, a lo mznos paxa no pZAdzKlz los quz Iz avzmos tAatado.GuaAdz Dios a V. Exea, truchos años. Sábado, dicizmbAZ 75 dz 1633.

El mas adicionado szxvidoA dz V. Exczlzncia.Nota del amanuense :

[El aixtoA zs un oidoA dz Conszjo dz Indias, llamado VonPzdto dz Vivanco, sino quz no sz ponz zl nombAZ poA no USOASZ).

Page 18: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

72 F/iancti CERVAN Oiiticón, 14, 1981

DOCUMENTO N° 12 : Versos de Fray Diego de Ortigosa a lamuerte de Fray Hortensio Paravicino. fol. 24 v.

Vi el Vadxe. PJiuzntado ïKouy Vie.go de OntigoAa., eminínth,-tn ¿ztAOA hamaruu y que po-t tzneJi ÍZ (Don Pedro de vivanco)

noticia, díí, no uativió MA tÁ.t¡xlo^.

Ve. obitu ormúbwi Zaitevvta.bi.LL Re.Wiznd¿¿¿¿m¿ VatKÍi> Uaglb-txi HoKtz.ru>ij concionatoA-ü) Reg¿6, nwnqwm ab hwmxna. m&motiia oblits.-

Mi

Ocyai, hexi, vita dignam Lybitina vocaiti!FeJitiLLi hic hottuA latee, JIZCÍMUAJmniti : vivat, viyit, dum vita ¿up_.Homnn zt HoKtznAij deJtzat amni¿ aqaaLeXheÁ. nunquam : nunquamqiie. hae.c lama pexibit,SpaXM. pex Eoa4 OcdduaAqae. "

Ad e-tttd pFzlix cippe., tngit, ciwmej, FeJLicii e iTAoyca qui lueAit tAan*ce.ndtn.e. incala dignwsEt mejiito Eaboici pejitingexe. p\j£vejiit> uxum.Hoc tua vit, dugiat (¡aiutum capxiiicz pZSt&mmta ne.c vaZeAA anquam deJbViz 4e.pu¿ti.

p ^ ad HoJite.nt>ium.Vintutum o pluXs.UA nzenon aAchitypwi, ande.Vitai capidait ne.ct[...] exempLoJiia dacat.

* *

Page 19: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

VOCUtíEMTOS PARAV1C1N1AN0S 73

I I - ASUNTOS Y BIENES DE LA FAMILIA PARAVICINO. NEGOCIOS DE

DON FRANCISCO, CONDE DE SANGRA,Y DE DON TOMAS PARAVICINO.

DOCUMENTO N° 13 : Resumen redactado por un fraile Trinita-rio después-de la muerte de Fray Hortensio. fol. 21 r-v.

Uzmoiial de. algwnaA dz laA pnztznAionZA y nzgocioA un quznuzAtno muy Rdo- Pe. UaZAtAo Fnay HoKtznAio AZ ocupó a ynAtancia de ¿uznmano zl Condz dz Sangná, ZAto antzA y dzApuÍA quz Iz tubo en 4uzzlda pon muchos dioA y con micho* gaAtoA y obAtzntación.

Solicitó con Su Ex.a zl S*. Vuqu.z dz Uzdina dz leu, TonnzA y VanAlonso dz La.caM.ZAa. = en Macón - dz laA zquibalzncioA con quz zl dhoCondz AU hzn.ma.no dzxanhx. zl oüicio dz TZAOAZAO dz Milán, duplicandoa Su MagZAtad Iz jubila¿z en zl, puzA z¿ta mzAczd, a ¿>olo& tkz¿> año¿>dz ¿ZAuicioA ÍZ hiço a un iobkino dzl agzntz Ca-Lmo, y zl dho CondzOUJJO. dizz y ocho quz t&xuíix. PAZtzndió y pAopu&o a. loi, dho¿> SzñoAUzl quz ÍZ Iz ki^izAZ mzAczd al dho Condz 4u zn.rn.no dz quz -óe Iz quz-da¿zn lo* gaxzi dz TZAOKZAO, con la. plaza dz quZAtoi quz ts.n¿a, y eniatíAiación dzl oficio dz TZAOIZAO, -óe Iz boluiZAZ la compañía de.cauallo-i quz antz¿> tznla, la (¡utuAa. ¿ucziión dz una dz on.dznanzaA concídula (¡ixa y pKimzKa, pon znte.ndzn.Ae. quz aula dadaA alguna*.

En margen :Hiço ZAta diligzncia poA. canta quz tuuo dzl Condz dz 11 dzOctubnz dz 630, que zAtá pKZAzntada. Au Mzmonial dz cómo¿£ hizo ZAta diligzncia, dz Iztna dz n. Vz.Hontzniio.

ÁÓ a &L4 quzntaA quz pon. ondzn dz AU zn.ma.no ¿,z hicíznon conSztimio, QAZCO milanzA, izAidzntz en Conte,^.\tpan.a quz tubo poden dzldicho Condz -óu hznmano, en quz aAiAtió muchoA diojd y tubo muchoA gaA-toA y iuznon IOA cuzntaA dzl juno quz -ÓU Sta. tiznz zn zl ZAtado dzlDucado dz Diana, dz quinizntoA y do¿> mil y tnzínta y ocho manavzdLbcada un año. AAÍAÍÁÓ anA¿ mZAmo a IOA cuzntaA con zl mü>mo SztÁmio dzbzintz y un mili nWiavzdÍA dz nznta. y juno cada un año(**) zl dicho Sn..Condz y Don TomÓA VaAabícino AU hznmano Aobnz laA alcabalaA dz Tolzdo.{*) El manuscrito dice "presidente en Corte. . ."(**) Habría que suplir : "que tienen"

Page 20: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

74 Vnanc-u, CERDAN Cniticón, 14, 1981

Assistió ansimzsmo a la pantición qu.t se. hiço de los dos junosKzitn.id.o-t, a las dos pantidas antzs dista zntnz zl dicho Sn. Conde, yVon Thomas su hejima.no.

DOCUMENTOS N° 14-15-16 : Copia de tres cartas de Don Fran-cisco Paravicino, Conde de Sangra, a Fray Hortensio. fols. 8-13 v.

N° 14 : Del 4 de noviembre de 1628.

HeJim.no y Seño*, mío,

Bino aquí Gaspan cíe Rosalzs de Hznonia y me tnujo la deV.V.; dzspuzs llzgó zl hondinanio y con zZZa nzzeví. la que vznía conél. Bzso a V.P. las mano* pon tanta mznczd como en zllas me haze. ypon eJL cuidado en lo^ despacho* cíe ay, que asta que me vea (,uzna dej>-tai cue.n£ùu> no ajuM.0 zl ân-imo a coia dzl mundo; y e¿> zn tal modo,qwi pJiometto a V.V. que -6-t pAOAiguzn aán aZgán tizmpo t>in que. iz allzqui. danmz,hz dz A.z¿olbeAmz a. de.jaA.lo todo; dz.tie.nejm. e£ QOCOA dz al-gún, zmolumintto pana M£ÁA dz tAampa*,, quz ¿i me veo Mn deudai, z¿>-toy AZAuzlto no AzbznttaJt zn quantta¿. Hz v-Uto la. eattta dzl Lizzn-cùdo Man.t¿ne.z dz Vivando conbia mi pn.ztívu,ión dz gaàtoi, hiendociextto quz ni loi a zcho pon. mi hoAdzn ni pcuiticipcuciân, ni yo Iz eV-C6Í0 ni oblado zn mi vida. S¿ Don UcxAtün Iz pidió hiciziz alguna di-liQZncia, jwbto Z4> cumpla con ni obli.ga.cian; y qwxndo yo nzzzdtoAZde quz -&u UeJiced haga pon. mi alguna diligencia, í>z lo i>uplica>iz y ia-tiilatz. PeJio ao-ta p*o¿¿go zn m¿& txzzz dz que no pneMunan con unábitto dz tapanmz la boca, pue¿ aunquz ZÍ> ¿in duda, no me haJián mex-.czd -bino quejiizndo zn todo ca-ío mi pAZtzniión y quz ÍML ÍZAÓL md¿ jws>-ta. GcL&paA me a dicho zl dzMzo dz V.V. zn dan. ¿at¿¿pación a Salczdoy: SeXimio. ti me d-tze ha n.zte.nido a V.P. zl zitado y imposibilidadzn quz zitá; y a Salczdo dzuo con intSAZiZA, y me Zi ¿ue/tça AUÍKÍA-la¿> aita acaban, con zl CondzAtablz, quz ¿zná Zuzgo. Con lo dzmh,,iald/iá tamuizn tito y quantto yo tubizAZ. PagadaA z¿ta¿ poca* dzudai,¿>QAÓL V.P. duzño, y puz¿ lo que. conxz dz Osuna SÍKUZ pana zsto,y quzda tanto dz atiabado dzl veinttz y quatno aüicui, ¿Z me kazzdwio no puzda V.V. ¿OLCOA dzllai a lo mznos tantto quz salga V.P.dsMU, pocas deudas y puzs lo desza tanto, Kazan sznâ algán &s{,uznço,aunque sea pidiendo lo pKopio pon mejtced. Anoche tuuz connzo dzlSznon don Gonzalo de. Cóndoua, pidiéndome vaya [a] Gznoba a ajustanallí algunas cossas zn matznia dz manavzdiszs. Así panto mañana alcampo y dz aJLlí a lo quz sz me. hondznanz. Si me dztxiviznz, auisaJiza V.P. Con zsta ocasión vzné. al dz Montznnzy. Mui bibo anda, pon acáque buzlbz zl dz ¥zn¿a a zstz gobiznno. Pzno no zscniuizndomzlo V.P.no lo CAZO, a quizn guande Dios muchos años. La Condesa, boluió anochz

Page 21: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

VOCUMENTOS PARAI/7C7MZAW0S 75

de la cULdza nul blzn convalzçlda. Bz¿a a I/.P. leu* manoi. Mlllán,quatn.0 de novlzmbAZ de mili y ¿zlAclzntoi y vzlntte. y ocho.

HzAmano y ¿zAvldoA,El Condz dz SangAÍ.

N° 15 : Del 11 de diciembre de 1630.

Hzama.no y SzñoA mío,

E¿tz coAAZo dzipacha zl SzñoA MaAquz-i dz Santta CAUZpoA tlzAAa, y dzApuéA dz loi canta* z¿cAltta¿ a loi, ¿ZIA dz¿tz yhaulzndo ZAcAltto yo z¿>to¿ dloA tantas, Uta AÓlo abAÍ dz AZAUIApata, no petdet ¿a co-itumbAZ dz ZACAIUÁA con todcu ocaAlonzi. PoAOA<U¡ e-speAcunoA COAAZO dz ay de^pciéi de la. Uzgada dz Vllla.nl y yoZitoy con zl cuidado quz l/.P. pwtdz conildzAaA a-ita ¿OUZA qué plztona, mi pAZtznÁlán,dzpzndlzndo dzl zxltto dzlla la. qulzttud y yn-qulztud mía y de toda la zana. VUZA pon agoAa no faeo otXAo caminodz dzjoLA con onoA z noblzza zj>tz ma.U.ltto olido y áaZlA dzl ZAIOACOAÁO, como en otAat> tungo ZicAltto tan IOAQO. Szan buznoi, omalo*, loi, <xa¿4o-6, ¿uppllco a l/.P. mande -ie me ZACAIUO. cada, -semana»oae blzn ¿é í^ene l/.P. zn ca^a qiw.en -6-cn tAabajo dz I/.P. lo paedahazZA, y AZWJJLK Isu, caAtaM a BaAce£ona poA mano* dz algún hombAZ dznzgoclo-i con cubldAta. a fon Juan lAftaca fapaíía, zmbajadoA zn Jznoba;y poA ZAta vía. tlznz zl SZKOA UaAquzA mu. a menudo caAtai, de mi Szño-Aa la Matque^a a quien. dt6eo VIAIÜL l/.P. y Iz de gAachat, dz la. mercedque me Piaze que tJiata. zl UoJiquzh de quz venga acá, ce-ia que no c/teolo zntmAblaAá. ningún acydzntz. SI zn mi pAZtznilón tocaAzn algo dzz¿pañol o no, naált me/oA que l/.P. puede AZipondex con zl plzltto de-cldldo, y a. nadlz toca mai. klguno me. lo ha motzjado dz izjoA, pzAono CAZO lo mobzAÍn ay, ilno lo torraizn poA achaque pa ta no hazzAlo ymóu, 4-c pzniaAZn dolilo a Von Vzdto dz AAo. AcuéAde^e l/.P. de z¿>cAlblA-mz y Zité. con ¿alud, quz z¿> lo quz mái me ympoAtta. Nue&tto SzñoAa l/.P. guatde muí laxgoi añoi. SaAtÁxana, onzz dz dlzlzmbAZ dz mlHy ¿zlAclzntoi y tAzlntta.

HzAmano y ¿ZAVIAOA,II Condz dz SangAa.

Tlznzmz mi {oAtuna. con tan poca* z¿pZAanca¿ quz dudo gAandz-mzntte. dzl buzn din dz¿ta pAzte.ru,lón;y a-t>¿,paAa no dzjaAla AZ&Ípuz¿ zn AOIIA dz ÍZA tz¿oAZAo con¿l¿tz la izgunldad dz nuz&txapuz¿ zn iallA dz Í,ZA ÍZAOAZAO con¿l¿tz la izgunldad dz nuz&txa ca¿a,la dz la conclznçla y la Azputaclón, hz pznÀadc quz quando l/.P. AZ

Page 22: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

76 TA.anc.-U CERVAÑ Oiiticón, 14, 1981

vea iziaixciado dit gobiznno de Ctemoiaa., proponga ¿>z me dé j'ub-t-•Eac-cón de£ o(5-ccx.o de . . . I s i c ) pwu ha dizz y ¿e-có año-6 que £e 4¿tuo,a mu de -£o.ó d-tez que ÍZAUÍÓ nuzitAo PadAZ, ¿>in que cu/a anido alguna.nzmunzAación zn nuzitAaicaiia y que ¿eme/antte /u6¿£ac.¿o'n ¿e diznondibzAAai \JZZ<U> aquí, y Vltimamznttz a GaipaA Caimo, pon. ózn h2A.ma.nodzl Sn.. Ríe. con &áío ÍAZM año.4 cíe ¿eAu¿a¿o en zl magdo ; y no po/te^o me pKztzndo Z&CUAOA de ^eAu-ct, pue¿ me coníento/té de 4e/tuXt 4-tnm¿6 !a p-£aça. de con&zj'zAo ¿zcAZto, o la de que^ío/t de-£ magdp_, que oí/po-t czduta. paAtLcu&xA ¿vuxo con la. Illa, y en e^ío no -óé aya justiciapojia quz lo nizguzn, y nzgando como hz dicho la pAzt&náión piiZAzntz,¿obJiz Z6to ZA>CAÍUAA¿ÍÍL ii yo qu¿zn.o y a V.P. paAZzz. ?zn.o no ¿z la. zpzdido, poi no paAzczn. dej>iMto o me -tengo po-t deAineAzczdofi. dzl gouiZA-no. Lo quz ay poA paAttz dz lo¿ min¿itn.04 AZ puzdz oponZA z¿ zlcAzdmiznto dz mili ZACUÂOA dz ¿uzldo dz oto italÁano^. Vuz¿ loi dz-mcu> zmolmznttoA no ¿alzn dz la. bol¿a dz -iu Vaqz&tad y dibz>iza¿> vzzZi¿e an dado y vltúramnttz a. SaJLvatizHAa. quz oy z¿> dzl magdo_, ¿izndocontado*.. Se hiciQJion mzAczd dz quz gocaiz dz lai otAOKanzai comoquzitoA y z-ito pon. no ÍZA dz la haciznda dz 4u Magz¿tad, como hzdicho, puzi zl pagan, ¿a UagzMtad doi ¿azldo* no ZÍ nuefao y yo z cono-cido quatno con zl ¿uzldo dz vzhzdon. dz Flandz¿ en zl mi¿mo tizmpo,y no ¿e podná dzdn. duplicación dz iuzldo mizntAai ¿in.ua, pue-i con zlmag£°_ o con e£ concejo, C-£OAO z¿> me haunán dz dan. iuzldo quando oycomençaAa a. AZAUÍA en z\i<Lto, Szñon., y toca a V.P. zl dajvm. ¿>zn yoAsZntaA quz quede mzmon.ia quz abo Mucio PaAauicino y ¿i no me. 4acade -óe-t ...", tinga V.P. pon. cizAtto tAauajó nuZAtno PadAZ pana quz¿z lo contornan El Reí/ y loi juzzz¿. Mi hznmano z¿ V.P., yo zl quz ¿inla haciznda quz zl mundo CAZ y con tantoA obligaciones, z¿ mznZAtzn-áiLátenta/t zl dzcon.o en que no& zmo-i puerto y zl dz la condztá, ¿izndoquizn e*. No tengo otAa güín ni ampaAo quz V.P., a¿i ¿e lo nzpnz¿>zntoíodo y dz 4u mano e^pe/to zl nzme.dio y ajuntamizntc, a quizn ¿upplicopZAdonz lab pnolijidadzA.

N° 16 : Del 3 de setiembre de 1633.

HzAmano y SzñoA m-to,

p dz hauZA ZAcAitto a V.P. zn n.zipuz¿ta dz la ¿uia,hz nzzzuido la dz iizthz dzl paMado, pon. via dz Sztimio, y pon zllame dize V.P. Iz hauian llzgado do¿ mùu> y kaiúan continuado otAaApuZi con toda connzoi ZÍCAÍJXO y dzidz quz Zitá aquí S.A. ban mai amzmido. Bzo lo quz V.P. me. dizz zn matznia dz mi* nzgocio-i dz pnztzn-¿ión y haciznda zn Lita, dito, quz no pnz&upuiZ Salzzdo podía cobnaA dzlo asignado a Don Thomcu, nuzitAo hzAmano, y a¿>¿,í quz Í>ZAL huznca daXJLztanto dz lo conAizntz quantto aju¿tz Zita lalta y quz hauizndo-iz co-

Page 23: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

VOCUMENTÛS PARAV1CWJAN0S 11

bxado algo, Ai ZAtá zniexmo, dz podzA diAponzA de algo V.P. me iomandz OUÍAOA, poA la. nzzzcidad que tznqo de AupliA a un KZAto deqaznttcu pzndiznttzA dzAdz zl tizmpo de nuzAtto Padnz con DoñaTiancíAca dz SzAAa, cuñada dzl AZcAZtaAio CaAnzAO, cuia Aolicitudazz aquí aorta zl vi&itadoi y ajustada, la. quinta ZA IOKÇOAO no moA-tn.aA ilaquzza - EAtAaño en la condición dz zlzttoA tan diiztznttzAdz lai dzmoAttacionzA poKquz e-ó difázAzniz dz lo que. aquí conocízn AU natixKol y zntonzzA y de-ópué-ó Iz hz AizmpAZ Azuuido^ Conz{ztto Vio A paga. Laego quz vino S.A. hizz quz Von. Vaxtin dz AxpepKzguntoAZ al dz FZAÍM. qui nomina* ¿>z hauian dz hazzx dz puzAtoAaquí vaco-i ij nombrando allano Iz dijo dzl gobiZAno dz Como y KZA-pondió hawca diaA Iz hauxa. nombAado y t/o OAÍ lo hauia zntzndido yaoua me d-cze V.P. quz zl SA Vuquz dz Uzdina y zl S(zcAZtaUio .Matiznzo Iz dizzn quz no a ydo la tal nómina, y txatado acá, juz-gan no deae S.A. afiioAgan. nómina y que ay aya patez-tdo y aan KZ-¿uzltoAZ ¿obiz zlla. VaAZzz quz V.P. haga nazba ynitancia pataÙOUZKIO y no hauizndo ydo, pKocu>iz quz la. pida zl Conizjo, puZA e-4nzgocio \atiblz y baitanía cattta o dzl Szñoi Vuquz o dz vn ¿ecAe-toKio dzl Con-izjo a Von UaAtín dz Axpe. É-á-te e-ó zl camino quztznzmoi oy auizktto a p>iztzn¿ionz¿ y quz V.P. z¿tz con cuidado iidan zl gznzxalato dzl aKtilA.zn.ia al C\on)dz Juan CzAbzlón, puz¿ znqualquizA dz laA do* bacanttej, dz S.A. me aiZguAo toda onnjia ypAote.cc.ion; ¿wpplico a V.P. ponga zn ZAto cuidado, puz* Ai A&paAa Zita ZAa y ZAtat, ocaiionZA no AZ quândo AZ o\izçzAa ni lo vno •ni lo otAO. El Vuquz dz TzAia. ha. caminado la. Valtzlina y 01/ AZ. hazzquzntta paAa IOA monttzA pata zntAaA zn zl TÍAOI y llzgat a Laitzn,paAa adondz poK plaça dz aAmoA matchía (sic) nuzAtto zxzAdto, zlquai con lo quz AZ Iz juntatâ zn Alzmania Azqún laA ca/itoA que tu-uimoA anochz, AZA¿ tan gAuzAo zxzAcito quz Ai la mala. AuzAtz dzalguno no lo d-iiuzlbz, todo AZAá dz ZApantto a IOA znzmigoA poAcantidad y calidad. VÍOA dé la AUZKttz que AU Mag&Atad y toda la.caAAa dz AuAtAia ha mznzAtZA = En caAAa dzl SzcAztoAio ROJOA,íntimo amigo y paAizntz dz Von MaAtin, ZAtaKÔ. Juan UaAtinzz. HzmoAlzIOA doA ZACAitto paAa quz valizndoAZ dz AU amo ayudz a V.P. zn ZAtaocasión lo quz AZ. oíAZciZAZ. Tamxizn acudiAá a V.P., y aduizAtta quzno ay aogado quz no pAocuAZ balzAAZ dz qualquizA Kamo. EzAa a V.P.mili VZZZA laA manoA la CondzAa poA la mzAçzd quz Iz hazz y panti-culaAmznttz haçizndola zncomzndaA a NuZAtAo SzñoA. Ha euttado zn IOAAizttz mzAZA con mai buzn ánimo y no {altta pon. AU pattz zn canAOAa VÍOA, Él haga lo quz {UZAZ moA conbiniznte. y a V.P. dz IOA puzAtoAy AZpoAO quz Iz dzAzamoAj y Ai no Aalz lo dz LzAida, v'zngaAZ a ynbzn-naA acá, quz no ZA tan piio quz no ¿Z paAOAa V.P. con AOAizgo AiialtaAZ laA comodidadZA y poAatizmpoA dz la czlda dz MadAid y contodo con millañoAdz vida. Milán, tAZA dz Szptizmbiz dz mili y AZÍAçizntoA y tAzintta y tAZA = Acuerdo a V.P. zl Au.pUsiU.znto dz ¡5¿

HzAmano y AZAvidoK,El Condz dz Sangla.

Page 24: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

78 T-Aancis CERVASI Criticón, 14, 1981

Apéndice a la copia de las t res cartas :

Este, es un traslado bizn y ii.zlm.nts. sacado, coAAZgido y con-certado con las trzs cartas o4.iginal.zt,. E-4io.it AubAicadas de Sanchode Garay, notaAio o&icial maioA y archivista dzl au.diznc.ia. y tri-bunal dzl lll" y Rzuzn.znd¿isimo SzñoA Nuncio de su Santidad enestos Azinos de España.

Vo, Luii Boni&az, notaAio público y apostólico, y AzeztoA dz ¿a.dicha audizncia y tribunal del dicho TllustAÍssimo SzñoA Nuncio,hice, sacar y coAAZgí y concerté con ùu> dichas cattcu oniqinalzA yconcuZAda con el&u a quz me KZ^ÍZKO que pojia z&tz z&zcto me iuzfionzntJizqadou, con ej>tz th.ai,laAo pox ol Padre. MaeAtsio^ FAay Juan dz laTOAAZ, PA.ocu4.adoA. GznZAal dz ta. ÛAdzn dz la SantÁM&imx TAinidad, yyo ¿e.ùte volai juntamznte. con z&tz tAoilado zn ¿e de lo quoi lo¿ignz y &i>imz, zn Madrid, a pAimero dz nobizmbAZ dz mil y ¿zii-ciznto* y trzinta. y quatro y va ej>tz traslado zn SZÁJ* hojas. Entestimonio de verdad.

Luii Boni^az,

* **

DOCUMENTO N° 17 : Memorial del Conde de Sangra al Rey(1629). fol. 22.

SzñoA,

don irAanciico PaM.ajuio.ino, Condz dz SangAa y izsoAzroGznexal dz VuzstAa Magutad zn el zstado y zxzAcitos dz Milán :Vizz quz dzsdz el año dz 1603 quz pasó a Italia con su Padrz, zlquoi a ¿I poA oAdzn dz la Magzstad dzl SzñoA Rzy Von Fzlipz terceroPadrz dz V. Uad a SZA SU TZSOAZAO Gznzral, sirvió sizmpAZ de.cuizniurero e.n la in{,antzria;y quando zl McuiquLi dz la ynojosasalió a campaña zl año dz 1613 Iz dio una compañía dz caualloscorazas, la quoi con gAan gusto suyo crzció y rzduxo a. 110 ca-uallos siguiéndola con la. puntualidad y cómodo quz dzuXa COAAZS-pondizndo a su calidad;y auizndo lallzddo zl año dz 1619 dichosu. PadAZ, zl mismo_ Uarquzs dz la. Vnojosa Iz ynstó y mandó dz parts,dz V.UaQZStad subintroLSZ zn zl cargo dz Tesorero Gznzral, pues ams dz parzczllz dudoso zl hallar persona dz su satishcución zstauacierto dz muchos inpzdim.nto¿ quz podía, trazr consigo zl mudarTZSOAZAO y oficiales y más allándosz con zxzrcito para salir zncampaña;y no abizndo bastado AZplicas quz el supplicantz kiço, Izlu& iuerça obzdzczr y V. Magestad lazgo Iz zmbió zl pAivilzgio

Page 25: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

VOCUUENTOS PARAVJCWUNÛS 13

de pKopizdad y la. compañía, quedd pM.ove.lda zn Von Ma.nu.zl Pisuzntzl;y auizndo continuado z*tz Aznuicio cznca de dizzicziA añoA *in que4e Iz aya zcho mznczd-,y no *izndo juAto pznpztuan zn la* ca*a* lo*oficio*,a ma* de 4M de tanta conbzn.znc.-ui al *zn\)icio de V. Uagz*tadzl mudaA loé quz lo tLznzn de manzjo de hacienda,puz* duAantz laadminiAtnadón con dificultad 4e puzdzn concluiA y Iznzczn cue.nta*como *z bz, pue4 pon quanto *z aya. pnocuAado pon. loé inpzdimznto*continuo* de la guznna z*tán inpznízcta* la¿ dzl -dupplicantz y la¿de 4a VadAz quz 4e aaauaxàn ¿alizndo dzAte. o&lc-io. SapplLca a V.MageAtad quz zn conAÁAzKación de iodo4 4u4 ¿¿uivi.cA.oinj de 4u ea4a Izhonnxz con zl pueAto de GobzAnadon de. Cízmona., con zl Conézjo ézcAzto,pue4 en zl concwvizn paAa z¿tz puzéto lcu> paAtzi de ¿oldado,hau¿zndono ièlo ialldo Capitán de cauallo¿ pzxo aii^tido zn todcu la¿ campa-nai aun quz no Zfia obligación de 4a oficio, acudi&ndo a ùu> tAinchz-Kai> y a todai la* demo4 acçÂonzA a que peA4ona4 de 4u calidad zn zlzx.ZA.cito 4e zmplzajxa,nyy de màvu,tn.o pae4 en zl miAmo tizmpo a ùiatadozn loi nzgoçioi, mcu> gn.au.ZA quz 4e an o&n.zçido, auizndo lo¿> gobzAnado-AZA val-idoAe. dzl zn ca4o de g-tan con¿idzn.ación dzl ¿znuiçio de V.MageAtad, como e4 notonio, y hàltimamzntz zl Manqué.* de lo* VaZbaàZAy zl MaAqué4 de Santa C/iuz qae an pon. todo* cam-tno4 mo&txado quzdan¿atUizcho* de 4a aienç-con y çzlo dzl *zn.uicio de V. Uagz*tad; decuya Kzat mano z¿pzAa que.dan.an pAzmiadoA AU* AZAUÍCÍOA no AÔlo znzAta ocaAión, pzno en mayonz*.

DOCUMENTO N° 18 : Memorial de l Conde de Sangra a l Rey(1630). f o l s . 28-29 v.

El Condz dz Sangná, don Fnanci*co PaAaviçino, Aizntz quz*u*tanciaZmzntz conviznz al *znvicio dz V. MagzAtad no continwVi*zlaAgo tizmpo la tí*oKZK¿a. dzl z*tado dz Hilan en una pzn*ona o QJOMX.,puz* ht la* caznta* dz Hado Panavicino *u PadAZ, ni la* Auia* anpodido acauatAZ dz dan zn vzinte. y *iztz año*. V a4-t *uplica a V.b\a.gz*tad Iz haga mznczd dz jubilanlz en zl dicho oficio. Pzno dztal maneJia. quz no quiznz hazZAAZ a{uzna dzl Aznviçio dz V. MagzAtad*ino vivin. i moKiA zn zl, como *u* ZArtu.no*, Padnz i kntzc<L*onz*,znz*pzcial con&onmz a *u inclinación a la* anmaA. y OAÍ Auplica a V.MagzAtad *z Iz bu&lva la compañía dz caballo* COAOZOA quz AznvíadizziAz'i* año* a, quando zl UaAquz* dz la Hinojo*a, dz ondzn i pno-mzAa* rw.ion.zA dzl Sn.R&i Von FztLpz 3o Pod/ce de (/. Mage4íad quee4íá en zl dzlo, Iz obligó a dz^anlz pana que 4-¿tv-ce4e la dicha tz-*onznía. quz pon muznte. dz *u Padnz Mudo Panavicino vacava, quzdán-doAZ con IOA gajz* dz la tzAonznla i hacizndolz V. Utgz*tad minczd

Page 26: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

80 FAancl¿ CERDAM Cnltlcón, 14, 1981

de la. &utwia ¿aculen dil goblin.no de Como qaz aona tl&m zl CondzOctavl, (Állanz¿, l pon a¿l¿tÁJi a la. Sna Infanta zn Flandi¿ nunca, le.a ¿znvldo. La jubilación i¿ mixcid que. V. Vagi¿tad hizo con ¿olo¿tni¿ año-i de ¿znvlclo¿ a Ga¿paA Calmo. La duplicación dil ¿uildo,aunque. V. MagiAtad pon paKtlculanejt, Az¿>pito¿ la. aco¿tumbna hazZJi,pueA ¿>i an vi¿to pagan, qaatno ¿uildo¿ de Vndon Ge.niA.al de Flandi¿a un tizmpo I aquí ¿olo¿ mil ducados ¿on de la bol&a do. \). Mage¿>tad,zntAZ lo¿> otAOi, zxnoluxfíLntoi, zl tle.nl plaza de quZAton dil UagLitAadocon cédula. apaAti, ¿I blin no lliva gaje¿> dllla. ilno ¿ólo di la Tl¿o-KexÁa; dijando la tiAoieAÍa, no puede la plaza dz quibton. ej>taA ¿>lngaju, dzmcu> de. hallaA¿e. il dicho Conde, zn última nzçzMldad pon. laguzAAa I peJ>ti di aquilla tlen.ua I intz.ndzA¿z qui avia, qulzn ¿ln.uaa V. Mage^íod con cantidad di veinte, o tAilnta mil ducado* pon ildicho olido. Y ¿I (/. Ma.gej>tad no ÍUZAZ ¿znvldo di ha.zin.li ZJM. min.-ced çue ew pnlmin. lugan ¿aplica, no aalindo zl ni ¿a dicho Padni ni-claldo otn.a alguna, d%. mal con¿lkeJiabli¿ ¿zxalclo¿, ¿i ¿Inua dz hazzn.-li miAcid con la dicha compañía de caballo¿ I ¿uildo¿ di Tz¿oninoaplicado¿ a la plaza dz Qui¿toA. di una compañía dz ondznanza¿; Conla. AZ.gun.ldad quz V. MagZAtad ¿ue/te ¿znulda poA intzndiA¿i qui ¿I alalguna {¡atina ¿uci¿lonz¿ I sic) la dada¿, y qui in ca¿o qui tinga z¿tozúlete voqui la compañía ondlnanla que ¿i II dlexi; I panzzi qui aundi¿dz lazqo a\)A.ía oca¿lón, pan al Condi FnanclAco Ada II hizo V. Ma-gz¿tad mZACid di una compañía di on.dina\n)zaj> zn quanta vaca¿i una diombKZA di anma¿; I al pni¿zntz al dó¿ vaca¿, in ZApiclaJL la dil SA.dz CZAAZA.0 qui il impzAadoA a dz¿>po¿ildo. I ¿I ni i¿to UMIIAI JkxganI vacan.1 poA zliclón di V. Ma.gc¿tad a otn.a¿ owoia¿ la ComiMAÍa Gzne.-nal dzl i¿tado qui il ilnui. V. MagiAtad ¿i ¿inulta, di pnobizn con-ionme. ¿u nial voluntad.[...]. VIAO zk. dicho Conde de Sangra no puididijaA di ¿aplican. lm>tantime.nti qui pon una otna miAcia iqulvalzntz.¿z AÍAva V. Magi¿tad dz l¿oneAatlz dzl dicho oiLilo 1...1

DOCUMENTO N° 19 : Relación de las haciendas de los hermanosDon Francisco y Don Tomás Paravicino. f o l . 20.

Rllaclón dz la¿ hazlznda¿ que tiinin zn E¿paña lo¿don Tnanc-iico PaAaulzlno Conde, de. Sangná y "Don Thoma¿ Vanaalzlno ¿aheJimano, hzAldiAOA dil Slfíon Muelo PaAaulclno, zn pAlm&Ao dz hznin.0dz 1631.

Tlznin lo¿ dlcho¿ SiñoAi¿ un zin¿o ¿obni lo¿ vlzniA y i¿tado¿dzl Vaquí dz 0¿una, con (,acultadl¿ niali¿ di quantía de 502 mil 038manavzdti di ninta zn cada un ano, dil quoi ¿e. lz¿ deben H mil OSO

Page 27: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

DOCUMENTOS PARAVIC1NIANOS 81

ducado-6 atAaiadoi haita el año de izyicientoi y veinte, y ÍAZÍ, de<jue ay algunai libAancai iobAe lo* adminiitAadoAZi de. loi lugaAZide ¿a Andalucía, dzl SA. Pon Gerónimo de Uzdinilla, del Cornejo de.Su Mageitad.

- Péuenie loi AÍditoi dzitz cznio de loi año* de 624, 625, 626, 627,62%, 629, 630, que ion oùioi iizte. añoi de. ¿OÍ qualzi a cobrado zlSzñoA Sztimio Guzco, lo que ií haAÓ. mención.

- Tiznen loi dichoi Señóte* 25c? ducadoi en plata que. deben loiuienei del MaJiquéi del Malle., Don VzdAo COAÍZÍ, de AZAÍO de mayoAiuma que deuÁa al SeñoA Uucio VaAouezino, que lo demái lo cobAÓ%l dicho SeñoK SetÁmio Gteco, como ie dixá en oiAa Aelación, y aoAaei mueAto el Ucuiquíi, y no ie cobAatan.

- Tienen loi dichoi SeñoAZi 21 mil iwiavedii de Aenta y jwio en cadaun año, iituadoi en alcaualai de la ciudad de Toledo, que dependende 30 mil maAa.ve.d¿& que. zedió al SeñoA Uucio VoAauizino Mattín Ochoade Zataíe cuyoi Aecadoi eitán aientadoi en £0-6 libAOi de Me*cede4de Su Magzitad y ie cobAan poA deiembaxgo poAque no ie dtipachá pAe-uitegio, y de loi Aeditoi a cobAado el SA.Setimio Gx.eco, lo que ÍZdita en otAa. Aelación.

- Tienen loi dichoi SeñoAei 16 mil 750 man.aved¿i de Aenta y ¡UAO ewcada un año, poA pAZuilegio de Su UagZitad, iituadoi en la Aenta dzlnuebo dzAzcko dz loi quatAo ducadoi poA iaca de lana y del it dzuenloi añoi deidz el de 621 haita zl de 630, que ion dizz, y no ie co-bAa poAque zitá emboAgado Zitz JUAO poA el Cornejo dz Hazienda comoVizníi del SzñoA Mucio PaAouzzino poA çiZAto alcanzz quz ÍZ le hizoen la quznta de yntZAZiei dz loi z^zctoi dzl mzdio gznzAal del añode 159Í.

- Loi dichoi SzñoAZi tiznzn y han dz abeA como talzi hzAtdZAOi otAaidzudai iuzltai, dz deudoAZi difjZAzntZi, quz montan mai dz 24 milAzal&i, de loi qualzi a cobAado zl SA. Sztimio GAZCO, lo que ÍZdiAÍ en otAa nelación y lo demái no ÍZ a cobAado, poA ÍZK deudai muyantiguai y de peAionai Validai.

- Han de abeA loi dichoi SzñoAZi 600 mil maAavedXi, quz Ruikngzl aii[...)° de Vizgo de Encinai, cobAÓ dz loi Azditoi delcznio dz Oiuna, como vienzidelSA. Mucio Patauizino que ¿ue condenadoa paQOAloi como &iadoA del banco de CAiitóbal RodAÍguzz Muñoz y com-parua - V ÍZ pAZtzndz que ie an de bolueA poA lai Aazonei quz zitánalegadai y zl pleito eitá biito pan.a botaA y pana ante F-tanc-cóco deUcntoya, cziionaAio de la comisión dz dicho Banco.

* *

Page 28: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

82 Vn.anc.li CERDAN Oiitie.cn, 14, 1981

Nota :Los especialistas podrán calcular la importancia de las

rentas de los hermanos Paravicino, sobre la base de las equivalen-cias conocidas : 1 real = 34 maravedís y 1 ducado = 375 maravedís(o sea paco más de 11 reales).

En esta relación se alude a otra, o tal vez a otras relacionesy a lo que cobró Setimio. Desgraciadamente no aparecen en los docu-mentos reunidos en el códice.

DOCUMENTO N° 20 : Poder del Conde de Sangra a su hermano,Fray Hortensio. fols. 17-18 v.

En fecha del 29 de ctubre de 1630, en el Castillo deCásale Montferrato (entre Torino y Milán), el Conde de Sangra firmó,en presencia de dos testigos españoles, Don Juan de Zuzuriaga yDon Martín de Urgate, un poder a favor de su hermano Fray Hortensio,para que éste acuda en su nombre a todos los asuntos y negocios desus bienes, cobre, pague,etc.

Renuncio a transcribir este documento, redactado en pésimo latínjurídico, lleno de abreviaturas y fórmulas repetitivas. Trátase deun poder de alcance general que, fundamentalmente, no lleva nadanuevo con respecto a la relación transcrita en el documento n° 19.Se confirma en él la deuda de la Marquesa del Valle (viuda de DonPedro Cortés). Es el único caso particular mentado y el único ape-llido que aparece.

DOCUMENTO N° 21 : Carta del Duque de Osuna a Fray Horten-sio, del 10 de octubre de 1633. fol. 33.

Páceme V.F. zn M acuita de. manejia. ana dtudaque. me. ha.ce.muchai ZiAonjai, y ¿i no mayoi mi obíigación poique, nada, puede c/te-

Page 29: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

DOCUMENTOS VARAVICWIANOS 83

" C

Page 30: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

84 Fnancii CERVAN Cniticón, 14, 1981

cen la estimación que he. hecho y hago de la* pantes de V.P. y ¿o que*oy *uyo, el *entimiento *í de. que. la matenia de mi hacienda. esteen estado que la exzcución dzl mandato de V.P. no *za *u nz*puz*ta.Et truismo onden *z guando, que tuuienon el Sn, Von Juan de. Chanza y elSn. Von P-tego de Connal en las pagas, y asta, que el tiempo di mudispusic.ión,nada. de. ¿o¿> atAasado¿ puede caue-t; des^eané yo mucho¿¿gwiamente. llegan, a têAtninoA y V.V. puede cxesui que como p/iimeJiobligación zn mialiecto, tundná el mandato de. V.P. el lugat quz ¿zIz dzuz en esto, y zn todo lo quz de au güito y ¿eAuicÁ-o qwieAaexvicitax mi deslio. Guan.de V¿o¿ a V.P. mucho* añot. ÛM(un)a yott[txbK)z 10 dz 1633.

S-tempte q^e V.P. mz ocupóte zn AU ¿ZJibicio, Aexí de gnanpaAamíSiznto mucho no poden ¿,zxbiK a V.P. en lo quz mz

(Siguen tres líneas de puño y letra del Duque )

e*timaimanda.

Vo El Vuquet

Conde de linzha.

Nota :En 1633, el Duque de Osuna, Marqués de Peñafiel y Conde de

Ureña, era Don Juan Téllez Girón, hijo del célebre Don Pedro "elgrande", amigo y protector de Quevedb.

DOCUMENTO N° 22 : Carta del Conde de Sangra a Fray Horten-sio, del 6 de julio de 1633. fols. 37-38.

H&nmano y Señon mío,

Jnes comiza* han llegado de ay zn 15 días y ¿alo yo me.hallo con desconsuelo {¡altándome contai de V.P.}y en una que. heneczuido del Sn- ÍÁonante. no me dice no iólo dz nzgoc¿o¿ mío-i,, quzesto bizn lo veo oluidado, peno no me diez dz la ¿¡alud dz V.P. y M.lo* maldito* pleito* doméstico* han hecho tnegua con V.P. a quienaieguno que *i no *z ne*uetve a *atüi de entne inaU.es dando una.baelta pon acá, que no ha de aquietan jamás y podnía *en la au*e.n-

Page 31: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

DOCUMENTOS PARAl/ICINIANOS 85

cia. aUanoAZ mucho* ZAÍOAUOA; y pata zl zitat aquí V.P. con güito,no impiditá paKtiA fzAia, como tznzmoA pon. cíZAto dzntAo dz muypoco* día*, que ya ZAtán iuzAa IOA ÓA.dzn.z* paAa quz la iniant&AÍaZApañola AZ vaya juntando y maAchiando. Oy Iz ha dado Vio* AzgundovaAÓn en. zl AZAUÍCÍO dz S. MagZAtad. Le dzAZo buenos AU-CZAOA. Quan-to moA hz candado ZAtoA último-!, COAAZOA a V.P. paAa AOUZA zl ZAtaáoquz ay tiznz la pAouiAÍón dz GouizA.no dz Como, paAa \IZA ¿i *ZA¿amoAa. tízmpo de pAocuAan paAa zllo {¡aaoA dz S.A., no ¿izndo Kazan empe-«a££e paAa quz lo hallaAZ pAovzido. Mcu, me faltan aa¿óaá. Tamuiznhz z¿CAÍto a M.T. quz zl dz Fz/iia zmbió nómina paAa zl caAgo dzGznzAal dz la. oAtillzAÍa, quz pKZAuponzmoi haya instado tanto poAzl Condz Juan dz CzAbzlón, quz ¿z Iz daAán y a¿>í va con patzntz dzS.k.,¿ÍAuizndo zl caAgo klovu>o dzl Ca¿ío. Vzito AZAvJUtoJiín. la vacan-tz dz la ComiAaA¿a GznzAal; quz quitiznáo ay iauoAzcZAmz, pudiZAandoAmz la AeAulta; ¿i no,quÍAÍznáo acomodaA zl aromo, no tzmzAÍa de.quzdaA. ZAclixído dz la. nómina, dz S.A., pue* ¿>ólo dz jZAia. paedo e^pe-A<yi ¿zmzjantzi dej>aÍAZ¿. La culpa ¿ín duda -áe/iá mía,, pzAo yo no la-óé, iino quz hz pAocwiado ¿ZAUÍAIZ con Su Magz¿tad como dzuo. AVio* z* mznZAtZA Azmitüi lo dzmá*. Embíz con zl último COAAZO unmzmoKiat a Eugznio UoAante., paAa. zl ¿uplimiznto dz iiAmaí, dzl hoA-dznadoA dz¿,dz quz paAtió dz aqai zl SA. Von Gonzalo . Ao-ta Iz em-bío zl dz V.P. Suplico a V.P. mandz dan. caloA al nzgocio. Entizndoha V.P. cobAado alguna cantidad poA mi quznta dzl czn*o dz Oiuna.Si V.P. me aui*a ay dz quz diAponZA, me impoAtaA¿a micho paga-t unAZzago a Voña F-tane-cóea de la. GuzAa, y paAa quando z*tz czAAada íaquznta, podAÍa. ZAÍOA aquí la AZApuZAta. UUZAÍAO SzñoA a V.P. guaAdzcomo paAa mi dzAZO. Hilan, 6 julio 1633.

Hznm.no y ,El Condz dz SangAa.

Nota :No se explica por qué esta carta no fue reunida y copiada

con las otras tres. Aquí se ve una alusión más a las dificultadesque conocía Fray Hortensio con ciertos frailes de su orden. Asimismo,esta carta permite comprender mejor la carta que escribió el Condede Sangra al Provincial de los Trinitarios después de la muerte deFray Hortensio.

Page 32: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

86 FAoncu, CERVAN Oiitícón, 14, 1981

DOCUMENTO N° 23 : Carta del Conde de Sangra al Provincialde los Trini tar ios, Fray Fernando Remirez, después de la muerte deFray Hortensio Paravicino. fol . 26.

La catta de l/.P. Muy Reverenda fie izczuido, con ta ruizuapata me tanlaitimoiaf-omo z¿> tazón, de ¿a mxztts. del P. MaeittoUottzniio mi keAtna.no, y como lai que ¿on tale¿ buzlan, antsu> de. Na-vidad haiiía llzgado aquL a S.A. Beio a V.P. MUÍ/ Reverenda leu, ma-no* pon el cuidado que. ha tomado en zictiuÁJimz, y pou loi iu^tagioique. Iz ha ptocutado la Religión, que. ha iido obla muy digna de l/.P.Muy Re.veAe.nda y deuida al a f e c t o con que. ptocutó ¿ejiuiA e.1 difunto

¿a Religión^ aunque, pon. lo que yo vi, y de-ipuLi he. entendido, pocole. ag/iadec-ta; y plzgue a Vio-!,, hablando en quanto al mundo, que

¿a-ó mateAioj, no hayan e.x.e.cutado -óu iin, en tiempo qae TKU, deuXa.í¿peAaA del la Religión aumento-!, y homat,, y quz ÍZ llzgaua zl de¿uApzndeA el mzno-icauo tan gKandz de haciznda quz ha. combado a utacaia. pctAa AuAtzntalle. ere &l luitAe quz otnoi le pKocuAauan quitan,a ma¿ de loi alimzntoi oidinaAioi quz en vida de mi VadAZ y dzipuéj,-óe le. diexon, Iz zmbii podzA pata cobran, lo quz pudizMZ de mi ha-zienda. Yo no huuieAa óiatado de ped-ót quzntai, como tanpoco quiznohazzllo; pzxo lo quz dzclaAO me. quzda dzuizndo, quz z¿> demai de loquz zl pJiopuio, yo pudz 0M>entiA a que -iz valie&Az zitd asignadoay, paAa pagat vna deuda mía., y como ¿e podía hauzA v-Lito; y aM¿iiznto no podeA vzni/i en lo quz l/.P. Muy RzvzAznda me p-tde, hauiendotoi, accidentZA quz continucumznte. tznzmoi en e¿íe zitado neducido aZitAZma nzcziiidad; y aiií lo quz puzdo iuplicaA a l/.P. Muy Reveren-da, ¿4 mande iacitüuvi la paga, paAa ponwme en obligación ajustadazaa paAtida con quizn la dzuo, i loi limoinai quz pudieAZ, loiapliquz a obna tan ianta como leu, quz zaa dzuoia Kzligión zxzKcita;y quz V.P. Uuy RzvzAznda me tznga poi muy iZKvidoK iuyo y me mandemuchai coioadziu ÍZAUÍCÍO, cuia pzAiona guaAdz Vioi muchoi añoi.Pe Milán, 23 dz kzb/ieAo 1634.

(De la mano del Conde ) :

Espeto quz l/.P. Muy RzvzAznda mandata ÍZ paguz lazgo Zita dzuday a m. mz daAa muchai ocaiionei dz ÍZAVÍAIZ.

El Condz dz SangJiá.

* *

Page 33: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

VOCUMENTOS PAKAI/IC7NIAN0S 87

I I I - OTRAS RELACIONES DE FAMILIA : DON LUIS Y DON LUDOVICO

PARAVICINO

DOCUMENTO N° 24 : Memoria de cómo quedan las cosas de DonLuis de Paravic ino dispuestas en Valencia y en Madrid. 1 o de mayo de1628. f o l . 43.

Quzda Raymndo Sononc, cufiado do. Von LUÍA y Doña, FtanciAcaVoJia.vi-Q.Lno iu hzn.mana,con gzneAol podan, pana adminíAtAaA, anzndaA,uzndzn, compitan., ponzn. dzmandaA, conczAtan plzitoA y {ínalmznte. patatodo aqne.Uo quz zl dicho Don LUÍA PaAamici.no podía aAZt poK 4u pzn-¿ona. mzAma -

Quedan zn podtn. dzl dicho Raymundo Bononi todo* lo¿ pape.-lz¿ y ZAcnitWiaA tocantu a la aiiznda dzl dicho Von LUÍA VaAauici.noy m¿u> lo¿> papíleA tocant&A a la cobranza do. do¿ mit ducados quz tiz-ne. Voña UaAQOAita Meuchi en un JUAO ¿obKZ loí> ttato¿ de. ia. ciudaddz SinigaZia quz Iz dzjo' mandado* BeAncuido Ma&cki zn -óu tz¿tamntoquando muAió -

Quitó Von LUÍA PaAauicino do¿> mil ¿titzcizntoA ¿ZAínta. yocho libAa¿,monzda dz aquzlla ciudad,paAa -iu viajz a laM Indias, laquoi dicha cantidad pZAtznzcía a Voña MaAgaAita Ma¿chi ¿u mujZA znz¿ pagamiznto dz dots, quz la hizo y pana quz Iz diz¿zn ¿iezmia dzquitallo* dz tAZi, ¿zn*o¿ quz Iz KZipondw. la cíudadt dz Valzncia iuznzcz&aAÍo Iz ¿>alüu,z zl dicho Raymundo Bononi poA {¡iadok dz que ¿etoKnoAianacaAgaA dz la Kznta. quz quzdaba. zn 4u podzA, apartandodzlla mil nzalz¿ quz quedaban ¿zñalado¿ paAa la cAianza y aJüjnzntoJ¡dz Ontzmio Fzlix. VaAauicino 4u hijo y má-i loi, gai>to¿> quz ¿z oiiz-cízitn zn plzitok, adobos dz COMU> y pagan. lo¿ ¿zn-io-b quz A.z/>pondzla aciznda dzl dicho Von LUÍA VaAauicino -

Quzda QKtznbio f'zlix^ VaAauicino mi hijo zn podzn. dz Ma-tXai RodAÍguzz pana quz ÍZ oiíz aAta zdad dz dzAte.tan.lz y luzgo izllzuz a Voña fianciAca VaAauicino mi hzAmana, a Valzncia -

Quzda podzx a tízlchoK dz Uzzda y a Von Vizgo dz Uzzda,abogado zn lo¿> con¿zjo¿, y a Vizgo TzAnandzz y Juan FeAnándzz dzCèidoua, heAmano-b agzntzi zn zl Conizjo dz Indias pana quz acudanzn nú. nombuz a todo* la nzgociot> y plzito¿>, dzmandai y

Page 34: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

88 ÏAanciM CERPÁW CAiticón, 14, 1981

peAtzn.zcie.ntzi a mi pzAiona y oficio en z¿ dicho Comzjo Azal áz loiIniiai o otAO qualquizA tA.ibu.nal -

QwLda. PodzA al Rmo. Pe. UazitAO TAay OAtuniio PoAauicino mitío, pata podzK quitaA y Ji&bocaA loi dicho* agzntzi y nombran, zn•Lugcui ¿OÍ quz Lz paA.zciz>izn mió a óLt

* **

DOCUMENTO N° 25 : Real cédula otorgando el cargo de Teso-rero de la ciudad de Arequipa a Don Luis Paravicino. 27 de octubrede 1629. fols. 41-42 v.

DOCUMENTO N° 26 : Memorial de Don Luis Paravicino al Rey.fol- 40 r-v, con un traslado parcial en el fol. 39 r-v.

En este memorial, Don Luis se queja de que no le pagan los milpesos de salario convenidos, sino mil ducados de Castilla.Pide quese le paguen, o que se añada otra tesorería a su cargo, u otra mer-ced. El documento no lleva fecha.

* **

DOCUMENTO N° 27 : Carta de Don Luis Paravicino a su tíoFray Hortensio. 19 abril 1632. fols. 45-47 v.,con otra copia fols.48-50 v.

T-co y SzfioA mío,

Llzgó zl dio. tan dz^zado zn que Vio* ¿ue ¿ZKaido ¿tzgáiz-moi a Zita ciudad dz AAiquipa, adondz qazdamoi con iaZud toda loidi caia. Szan dadai in&initai g/iaciai a Nazitxo SzñoA. quz a. iidoiVwÁda libAaAnoi dz tantoi y tan mani^izitoi pzligJioi y txabajoiquz aanquz no a iido a loi aumzntoi y comodidadzi quz himaginábamoi,con todo Zio a iido gAan felicidad auzA zicapado dz tantoi nau^Aa-gioi iizmpAZ con iahxd,quz <a la. mayoA dicha quz iz puzdz ymaginaA;

Page 35: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

MOMENTOS PARAVK1NUN0S 89

puzs, como tita no (¡altz,no sz sizntzn los gastos tan zsszsivosque sz tiznzn asta llzgaA a zstas paAtzs, adondz sz tiznzn sizAtosdzszngaños dz lo quz tanpoco cAzn los que. zstán zn España, allándo-sz impossibilitados dz otn.o consuzlo sino zl quz tiznzn en las zs-pzAanzas dz quz Dios a dz SZA szAvido ponzx en £04 coAaçonzs dzios quz allá quzdaton busquzn algún camino pata {¡acilitaA zl quzaUzn un pzdazo dz pan con quz podzA boluzn. a su patAia. Va uzoa sido Dios szAvido quitaAnos una pKznda dz las quz podían obligaA-nos a quz dzszászmos con maijOKZS ansias abAZuiak. nuzstAa ausencia;peto no lo zs mznos V.M.,antzs mucho más,y como a. tal tmos santidocon mayoAzs UZAOS las nuzbas quz en su caAta nos da dz los molzstosachaquzs y poca salud quz l/.M. tiznz. Sza Dios bzndito quz pon. to-dos caminos nos quiZAZ tznzx desconsolados, puzs ya quz nos a qui-tado un hijo, quiZAZ quz padezcamos nuzbas indisposicionzs zn l/.M.,sizndo nuzstfio Vcud/iz y alivio zn todos nuzstAos tAabajos, puzs consólo sabeA dz su salud dz VAL y quz la tingamos, paKzcz quz todozs dácil y lo a dz sex, -ó-cendo Vias szAvido, zn quxen tzngo viuaszspzKanzas que nos zmos dz boluex a UZA aunquz no sza con aquellosacizszntamizntos quz sizmpxe. pznsamos; y asi hatz bnzuz nzladéndz lo quz zmos aliado acá y puzdz l/.M. tznex pon. siexto no zncanz-ceté nada la cuta.Vzjo dz contaA los tAabajos zxszsibos quz tubimoszn camino dzsdz Lina, a esta ciudad, quz eso {uexa nunca acaba/i; pzJiozscAibixzlos a h\at¿as,paAa si algún día quz (/.M. zsté. gustoso quisiz-KZ sabzA COR puntualidad lo que ay pon. acá; y así digo, SzñoA, quzllzgamos a zsta ciudad quz SQJiá dz tAZcizntos uzsinos, antzs mznosquz más, adondz nos (¡uÁjnos apzan. a una casa quz ZAa dzl Obispo, lamzxoA dz todo zl lugaA, y con SZAIO, todos los aposzntos,asta zloAatoAio adondz dzclan misa, son tos te.ch.os dz paja. MÍAZ l/.M. qué.tal szAá lo dzmás. Miamos la dalia dz todo consuelo tanto quz nosacostamos sin sznaA poA no alloA zn todo zl lugaA,quz poA zl AZCÍ-bimiznto poduá l/.M. zchaA dz ve t qué tal abAa sido todo lo dzmás.VíÍAonmz posesión dzl oficio, zl cual zs dz tan poca sustancia quzzs vzAgiiznza OUZA dz ace/t mznción dzl, poique sexá impossiblz zlquz V.U. ni nadiz lo cAQ.a,poAque. zl tiznz dz salaAio mil ducados dzCastilla tan solamzntz sin otto gznZAO dz pAOuzcho ni modo dz intz-ligzncia pata tznZAle., sino tan solamzntz cultibando algunas tizAAasyzAmas dz indios muzAtos*y esto sz salz lo comido poA lo sZAuido, ycomo nosotAos zmos allzgado tan znpzñados, szAtiiico a l/.M. quz noalcanzamos un Azal. La caxa zstá tan pobAZ dzspuzs que. zl viAzy Izquitó unas minas quz tznía, quz no zntxan zn zlla bzintz mil pe40-ó.La tiZAAa zs tan cata quz valz todo mucho más quz zn la CoAtz, poA-quz una libAa dz pan valz un AZal, una gallina ocho, una anoba do. **uino sinco y szis Azalzs dz a ocho y a zstz tono todo lo dzmás. Só-lo tiznz dz bu.zno zl ¿eA ti tzmplz muy Azgalado poAûiiz todo zl añozs como la pAimavzAa. dz España y mzxoA. ky muchos caballzAos pzAOmuy poco dinzAo,quz es consuelo pata los quz caAZçzmos dzl. El SZA-vicio quz ay zs dz nzgAos. Cuzsta cada uno se.isie.ntos Azalzs dz a

Page 36: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

90 FAancii CERCAN Criticón, 14, 1981

ocho, y zstos -ion bocales acabado-i de. llzgaA dz Guinea, con lo qualsz COAZCZ gA.andnme.nte. de. SZAUÍCÍO. ky OÍAOS mil pe.naLLdade.-i que noAzlato a l/.M. poK no canscjilz;y de.-ie.o¿o dz salit, -i¿ Vios iuzsz SZA-vido, dzllas, me a paAzcido que con zl iaaoK dz Ú.M. y te.nie.ndo yooficio qaz dzxaA, szA-ía posible. alcansoA otAO mzjoA,quz lo seAa siÍUZAZ alguno dz lo* que zmb-ío en z-ia mzmoAia; y tanbizn sz podA-íadotA paAa gaAantzs al quz lo nzgosiaiz, doscizntos ducado-i dz la Azn-ta quz dzxz en España, zsto zs cada año, mizntAas goçasiz zl oficio,ya quz Vio-i luz seAvido dz UZVOASZ^ a mi F'zlix dzl ahna,y paAa szgu-Aidad dz quz sz dolían sz me podAÍa. av-Liat dz lo-i podeAzs y AZCOU-do-i quz -izan nzszsaAios,paAa quz lo-i zmb-íz no ob-itanis. quz zmb-CopodeA a mi hzAm.no Rauymundo Bononi paAa quz lo-i di a la pZA-iona que.me alcanioAZ uno dz lo-i o&faLcLo-i que zmbio nombAado-i, todo-i lo-i año-iy tiempo quz yo goça/ce zl tal oÜicio, con lo quai àexia posible ¿>zlacilitaiz algo mcu> zl aiZAm. mzAczd. Tanbizn me z-icjiibz Matías quza. dz pa-i-iaA mucho tiempo pA-imzAO quz -izñalzn la pzn¿>ión quz dizAona. Luíiico y quz -iZA-ía bizn quz Zihx. mzAczd la conutaizn zn daAno-iun abito pata LuLiico,puej> con zl zn ZAta tizAAa allaAÍa muy buzno-icaAamiznto-&. RzApond-Clz lo comunique con V.M. y mi cuñado, y lo quzl/.M. dztzAminaAzn -iz aga; y quz yo -ioy dz paAZcZA pida y solicite,y quz -ii no¿ lo dizizn, paAa la¿ inioAmacionzi nz gaí>ta¿z dzl dinz-Ko quz •&& cobAaÁz dz VAbino, acomodándonos a AZcibiA zl quz no-idíZAzn. l/.M. lo miAaAÓ. todo con ojo-i dz VadAZ, como lo a -iido paAano-iotAO-i zn todai oca&ionz¿> y -ii e-i quz (¡UZAZ -iza dz Santiago, quza. ¿ó-te -óe inclina Voña \kxAqaAito. y yo -ialuo -ÓU güito dz l/.M. Mu-tho me güzlgo quz mi cuñado ZitubiZAZ zn UadAid a cono&ZA a l/.M.pon. tío y -izñoA ¿>uyo, y zttimaAZ acuda a loi obligaciones, quz zl yyo tznzmo-i dz -ÍZAVÍA a V.U. toda la. vida. E-icAÍbzmz zl gAandz -iznti-miznto quz a tímido dz la muzAtz dz mi Fzlix, pzAO mayoA Iz tzngoyo dz \)ZAmz awizntz dz todoi V .UzAczdzi y con tan poca-i z¿pzAanza¿>dz boluzAlo-i a bzA', -iza Vio-i bzndito quz ai¿ lo a oAdznado y di¿-puejito. Ño -iabAz zncaAZcZA a l/.M. lo Azconoiido quz me alio al cui-dado y puntualidad quz todos me zscAibzn tubo MatXai zn la e.n&ZA.-mzdad dzl niño, y lo mu, quz -iiznto e¿ allaAmz tan impo-isibiLitadodz podzA daA muestAas dej>tz agAadecimiento poA mi poca comodidad.1/.MV poA amoA dz Vio-i 4e lo -iupplico, Iz ayudz y &auoAZ¿ca zn loquz pudieAZ, puZA Iz consta, quán agAadzsido z¿ dz lo quz poA zl izasz y lo quz nos a quZA-ido sizmpAZ acudiendo a todos m-is nzgocioscon g/iandz amoA y voluntad. No quieAo cansaA más a l/.M. con tanpAolixa caAta, suppticándolz sz duzla dz nosotAos quz zstamos aqiu.szpultados mizntAas l/.M. no nos dizAZ la mano. Vz paAtz dz VoñaUoAgaAita Azciba l/.M. y dz la dz los niños mil Azcaudos y abAazos,y todos supplicamos a l/.M. nos zchz su bendición y a HuzstAO SzñoAnos Iz guaAde IOAQOS y dichosos años como dz-izamos y auzmos mznzs-teA. El coAAzguidoA aún no a llzgado a zsta ciudad,quz mz tiznzcon aAta pzna poA si mz tAaz caAtas de. l/.M. y buznas nuzbas dz su

Page 37: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

VOCUUENTOS PARAVKÎMANOS 91

¿alud, qut Ata muy cumplida. AAiquipa, 19 dt abiÁJt año .632.

Oiiado y iobhino de. V.M.Don LUÍA Patauicino.

Pe Don Fulgtncio no digo nada a V.H., poA t&toJi auitnttdtita ciudad, pon. loi pltitoi que. tizne, con iui compañtAoi,. E-ótexiblt dt condición y dtmaiiado en ti abl/xA y poco Ktconoiido alo que. pon. il ¿>e. eut.

Nota :Existe otra copia de esta carta (fols. 48-50 v.) en la que

hay dos variantes :

(*) - añade : indio* mu.tH.tOA O OUAtnteA;

(**) - da más detalles : una atoba dt vino, ¿úic.0 KtoJLti dt a ocho,otn.a. de. a&titt, quatAo; ¿>6lo e.1 caAnfio y la. baca, ti, muy baKata,pexo ti Atcaudo que ti, mtnt&tfi pota gujLAaxta vaJLz mis que oMa. yno todai, vti,zi> -ie olla, qut mucha* ¿uzzdt poia/i dt una itmanatntexa i>in allaJi un bocado dt catntn.0; ti> t-itítil dt todo gtnejio de.Atgalo; ay alguna iluta; ti agua walùima, pexo todo ti año i>i¿apoAqut vitnt de montaPku, dt nitvt, qut loi, ay a viísta. dt la. ciudadmuy QKcmdti,, con lo quoi ti, ti tzmplt dt la tiexKa. apaáiblz, dti>utKtt qut imbiejino y btKano ti, dt la propia WJUitt qut tn Uadnidti mti, dt abiil y mayo. Ay muchoi, caballfioi,....

**

DOCUMENTO N° 28 : Carta de Ludovico Paravicino a FrayHortensio, 21 de setiembre de 1633. fols. 34-35.

CofiAió dama poK acá. y lo confa-üimó una canta qut tuboti>tt Vvi&y dt qut V.P. ti,taua tltgido Obibpo dt Lttida. El conttn-to qut tubimoi, mi i>obAÍna y yo no i>t putdt txplicax con palabAOi,;y agualdando con tita ti>ta{¡ttta iabfi la ctAtidumbit dt mano dt\l.?., u¿6ío que no no-4 ha. ticxito nada, hawLmoi, qutdado muy txii-

Page 38: CVC. Centro Virtual Cervantes. - En el IV Centenario de Paravicino: documentos ... · 2006. 8. 7. · En el IV Centenario de Paravicino : documentos inéditos para su biografía por

92 fKa.nc.-U CEWAN CAiticón, 14, 1981

tes. Si algo hay dz szgoAo, o aA.gu.na. zipeAanza. dzllo, Iz supplicenos lo diga., que nos holgaAZmos iníinitamzntz de todo Su bizn. Ha-gosia kacz un año quz uinz de. Italia; el pAopio día que. salí de. Milánui al Conde, de Sangla, Condzssa, Von Tkoma-i, y OÍAOS paA.ie.nteJ,, Ici,quaJl<u> todos tenían cumplida. salud y bizsan) a V.P. icA manos.

El poKtadon. ZA zl SA... Claudio PintoA, se^cAztaAio de. laSanta. CA.uza.da, muy conocido en UadAid; QJ> peAicna ía. má¿> cuJiio&a que.deae de hauQA en toda. Eipana, a&u. de COMA que. haxit de. pKopia-imana, como de ¿cizncia gznDiaí y pcAticuloA que pwidz -áateA ni/i ca-uatlenc cíe capa y espada. Platicándolo, conocexá quz e¿> mójs> de loque. yo digo. Ca¿o tubizAe. mtnz&Wi algún iauoi, holgaAt en e.1 almaque l/.P. lo ayude.. El dicho Von Claudio sabe, quz yo tambiín me. deJLe.y-to de COMA cwiio¿a¿~y peAe.gA.inaA, paAticuloAmznts. en la quimia e.nla quoi he allzgado a ¿aheJi algo, paAtlculaA.me.ntz y mu principalZA haczA zl OKO potablz Keat y veJidadeJio del modo lo hada RaymundoLuZlio, binaldo dz VilZanova y otfioA pkiXÓAo^oA. ÉAta ZA la. medicinauniversal dz WejvmzA TAeAmzglitAo, tan occultada dz dichos pkilosoioi.LOA enizAmzdadzA dadaA poA. incuAablej, dz los mzdicos, como Aon lapodagAa, zpile.p¿ia, ¿tillicidia. y coczntoA dz uAina y otAaA, lai cu-A.a con poco tAauajo y de.Ho tungo laKga ZApejiizncia, quz t>exía nuncaacaba*. quejieA contaA. todo lo quz paAAa acexca deAto. Me Azmito a loquz diAá. zl dicho SA. Claudio PintoA, y paAa mayoA intzlligzncia le.hz encomzndado un txatadillo bizue. Azcopilado dz algunoA autoAZA,^quz V.P. lo IZZAÓ y AZ lo boluexá, poAquz nzczAsito deJULo. LOA nédi-COA aboAzezn ZAta mzdicina poAquz no tiznzn noticia qtiz dz un atopotablz ÍOIAO, quz muchos haçzn, zl quoi mój> pAZAto haçz mal quzbizn; pejio como zl mío zn toda Eu/iopa sz allaxá muy pocos O{ÍCÍOZZAy OSOAZ dzciA quz con gAandÍAAima dificultad sz dzAcubAÁAá otAo. Esmzdicina de. Rzyzs y lÁonaAcas. Si zstubizsAZ dzsinbaAaçado yA¿a a ueAa V.P. y sz quz sz olgaA-ía dztto, peAO los nzgocioA no me dan lagaAy no uzo la hoAa dz tznex aASzntado miA cosas paxa boluZA a la PatAiay alta acabaA miA días, quz ya ZA tízmpo dz buAcoA algún descanso,dzspuéA dz tantos tAabajos. Si zn oXgo lz puzdo SZAUÍA me mandz, yN.S. guaAde. a V.P. muy laAgos años y lz dz zl cumptimiznto dz susdiAtos.

Vz Val[znci)a Á 21 szttizmbAZ 1633.

Ludouico PaAouicino.

* *