Do Latin ao galego e ao castelán. v1.4_2012

Do latín ao galego e castelán:

Álvaro P. Vilariñov.1.4 - novembro 2012

Palabras patrimoniais, cultas e latinismos

1domingo 18 de noviembre de 2012

IndexIntrodución

Palabras patrimoniais

Palabras cultas

Cultismos e semicultismos

Dobretes ou alótropos

Latinismos

☞☜

☝


Introdución

Aproximadamente un 80% do léxico do galego e castelán procede do latín.

Non todas as palabras latinas se introduciron nestas linguas ao mesmo tempo nin da mesma maneira

Palabras patrimoniais (as máis vellas, con más cambios)

Palabras cultas ou cultismos (as máis novas, menos cambios)

Latinismos: Palabras, sintagmas ou expresións tomadas directamente do latín sen cambio ningún.

☞☜

☝


Palabras patrimoniaisAportadas polo latín vulgar xa dende a etapa da formación das linguas romances.Experimentaron cambios considerables ao longo dos seus moitos séculos de historia.Son palabras vellas, desgastadas, transformadas polo uso.Estes cambios réxense por unha serie de normas de evolución fonéticaSon o grupo máis numeroso e máis antigo das palabras das diversas linguas romances.Exemplos: pedra, sete, chave, moito, noite...

☞☜

☝


Palabras cultasProceden do latín culto ou literario

Son palabras novas. Entraron máis tarde cas patrimoniais, nun momento no que as linguas xa estaban formadas.

Sufriron moi poucos cambios con respecto ao latín.

Cubren as necesidades da literatura, ciencia, filosofía:

novas palabras para novos conceptos.

Exemplos: pétreo, septuplicar, clave, multitude, noctámbulo...

☞☜

☝


Cultismos e semicultismosOs cultismos entraron nas linguas romances sen interrupción

Moitos no Renacemento e NeoclasicismoHoxe en día tamén: neoloxismos (vídeo, retevisión, internauta, etc.)

Semicultismos: a medio camiño entre patrimoniais e cultas.Máis recentes que as primeiras e máis vellas que as segundasVense afectadas só en parte polos cambios fonéticosNon finalizaron aínda a súa evoluciónExemplo: latín regulam > rella (patrimonial) regra (semicult.) regular (culta)

As linguas non romances tamén recorren ao latín para formar cultismos:

Inglés: honesty, equation, manuscript, library, derivation... ☞☜

☝


O latín e o inglés

☞☜

☝

Imaxes: wikimedia commons


keynote:/Users/alvaro/Documents/latin/Latin_cuarto_eso/primeira_ava_4eso/Indoeuropeo/indoeuropeos_1.3.key?id=BGSlide-5

keynote:/Users/alvaro/Documents/latin/Latin_cuarto_eso/primeira_ava_4eso/Indoeuropeo/indoeuropeos_1.3.key?id=BGSlide-5

http://livepage.apple.com/

http://livepage.apple.com/

Dobretes ou alótroposCando dunha palabra latina produce simultaneamente unha forma patrimonial e outra culta

A pesar da orixe común soen ter pequenas diferencias de significado

Latín Galego Significado

cĭrcumCirco “Edificio da antiga Roma”.

“Local con gradas para espectáculos”

cĭrcumCerco “Muro, valado que rodea unha casa ou terreo”

“Sitio. Asedio”.

☞☜

☝


LatinismosHoxe en día utilizamos o latín en frases, expresións, sentenzas.

Son os latinismos ou aforismos latinos

A moitos deles considerámolos xa integrados na nosa lingua, e podemos acentuálos segundo as regras. Ex: curriculum ou currículum

Ata o século XVIII a ciencia escribía en latín (Latín científico: Newton, Spinoza, Descartes, etc.)Seguimos clasificando aos seres vivos segundo a nomenclatura de Linneo, aínda que o sistema é agora algo máis complexo...

Linneo, sistema binomial: especie + subespecie: canis lupus, lacerta muralis

Hoxe: Reino > Phylum > Clase > Orde > Familia > Xénero > Especie

Dende o 1/01/2012 xa no é obrigatorio usar o latín para nomear a unha nova planta, tamén se pode facer en inglés

Tamén usamos o latín para identificar os accidentes xeográficos dos planetas ou para a nomenclatura anatómica internacional.

☞☜

☝


O sistema de clasificación de Linneo

Carlos Linneo. Suecia. 1707-1778

Imaxes: wikimedia commons

Linnaea Borealis: flor lapona símbolo de Linneo

Canis lupus: lobo común

Libro de plantas de Linneo

☜

☝

☞

http://latunicadeneso.wordpress.com/2012/01/06/las-plantas-no-hablaran-mas-latin/






Isaac Newton, 1702,

Geoffrey KnellerSpinoza, 1665, Baruch

☜

☞Ata o século XVIII a ciencia escribía en latín

Imaxes: wikimedia commons☞11domingo 18 de noviembre de 2012

Nomenclatura planetaria: Sistema para identificar accidentes xeográficos en planetas e satélites usando termos latinos

Termos descriptoresTermos descriptores

Catena, catenae Cadea de crateres

Dorsum, dorsa Cadea de outeiros

Flexus, flexus Crestas curvilíneas

Fossa, fossae Depresión do terreo

Lacus Lago ou chaira

Mare, maria Mar ou chaira circular

Vallis, valles Vales Mare Erythraeum(rexión de Marte)

Mars

☜ ☞

☝


keynote:/Users/alvaro/Documents/latin/Latin_cuarto_eso/primeira_ava_4eso/orixe_evolucion_latin/evolucion_latin_1.6_4eso.key?id=BGSlide-29











































































Nomenclatura anatómica internacional: Acordo internacional para uniformar un vocabulario científico no que cada parte teña un so nome,

o máis simple e descritivo posible. Por suposto, en latín.

http://wiki.medpedia.com/Anatomical_Nomenclature

☜ ☞

☝

Regio Frontalis(rexión frontal)

Fossa iugularis(fosa iugular)








Latinismos (II)latín no Dereito:

s.XX: novos códigos de leis civísAbandono do Dereito Romano (segue sendo a base do noso sistema legal)

Conservamos + Tecnicismos: habeas corpus; sine die; dura lex, sed lex; in dubio pro reo...

O latín na Universidade: campus, honoris causa, numerus clausus, cum laude

O latín na lingua cotiá: lapsus, modus vivendi, curriculum vitae, ipso facto...

Linguas non romances (inglés): datum, post data (p.d.), versus (v.s.), post scriptum (p.s.), a.m, p.m

Lemas latinos en escudos de países, moedas, universidades, equipos de fútbol..

Luctor et emergo (Holanda), A mari usque ad mare (Canadá), Hac luce (Univ. da Coruña)

Victoria concordia crescit (Arsenal), Arte et labore (Blackbourn Rovers), Audere est facere (Tottenham Hotspurn, etc.) ☞☜

☝


Latín en moedas e escudos

Luctor et emergo. Middelburg abbey

A mari usque ad mare (Canadá)

Hac luce. Univ. da Coruña

E pluribus unum (USA)

☝

Sigillum reg(ale) universit(atis) compostellan(ae)☜

Vero possumus

(USA)

☞15domingo 18 de noviembre de 2012

Latín na Premier League

Victoria concordia crescit. Arsenal

Arte et Labore. Blackbourn Rovers

Superbia in proelia. Manchester city

Consilio et animis. Sheffield Wednesday

Audere est facere Tottenham Hotspurn

Nil satis nisi optimum Everton☜

☝

☞16domingo 18 de noviembre de 2012

DIVES GALLAECIA 2012

https://sites.google.com/a/iesgarciabarros.org/divesgallaecia-2012/latinismos-na-prensa

☜

☝







Do Latin ao galego e ao castelán. v1.4_2012

Education

Transcript of Do Latin ao galego e ao castelán. v1.4_2012