1

EUSKADIKO LANBIDE-HEZIKETA

BIKAINTASUNAREN EFQM

EREDUA

INTERPRETAZIO GIDA ETA JARRAIBIDEAK

2

AURKIBIDEA: Aurkezpena. ...................................................................................................... 3. or. Sarrera. ............................................................................................................. 4. or. 1.-Bikaintasunaren EFQM eredura sarrera orokorra.......................................... 6. or.

1.1.-Bikaintasunaren EFQM eredua.................................................................. 6. or. 1.2.-Ereduaren egitura....................................................................................... 8. or. 1.3.- REDER eskema logikoa............................................................................ 11. or. 1.4.-Ebidentziak.................................................................................................. 13. or. 1.5.-Kalitate ezaugarriak..................................................................................... 14. or. 1.6.-Kanpo ebaluazioko txostenak: puntu sendoak eta hobetu beharreko alderdiak17. or.

2.-Ikastetxeetarako interpretazioa eta jarraibideak: marko orokorra.................. 19. or.

2.1.-Sarrera........................................................................................................ 19. or. 2.2.-Emaitzenganako orientazioa........................................................................ 21. or.

2.3.-Bezeroarenganako orientazioa..................................................................... 22. or. 2.4.-Ikastetxeen eginkizuna................................................................... ........ ... 23. or. 2.5.-Hezkuntza zerbitzua................................................................................... 23. or. 2.6.-Prozesuak................................................................................................... 25. or. 2.7.-Emaitzak...................................................................................................... 26. or. 2.8.-Pertsonak.................................................................................................... 29. or. 2.9.-Baliabideak.................................................................................................. 30. or. 2.10.-Gidaritza..................................................................................................... 30. or.

3.-Ikastetxeetarako interpretazioa eta jarraibideak: irizpideak eta azpimailako

irizpideak……………………………………………………………………….. 33. or. 1. irizpidea: Gidaritza..................................…....................................................... 33. or.

2. irizpidea: Politika eta estrategia......................................................................... 36. or. 3. irizpidea: Pertsonak........................................................................................... 40. or. 4. irizpidea: Itunak eta baliabideak........................................................................ 44. or. 5. irizpidea: Prozesuak......................................................................................... 48. or. 6. irizpidea: Bezeroengan izandako emaitzak....................................................... 53. or. 7. irizpidea: Pertsonengan izandako emaitzak...................................................... 56. or. 8. irizpidea: Gizartean izandako emaitzak............................................................. 60. or. 9. irizpidea: Emaitza nagusiak................................................................................. 63.

or. 4.-Praktika onak lanbide-heziketako ikastetxeetan................................................68. or.

2. irizpidea: Politika eta estrategia......................................................................... 68. or. 5. irizpidea: Prozesuak...........................................................................................69. or. 3. irizpidea: Pertsonak.................................................................................... .......72. or. 4. irizpidea: Baliabideak..........................................................................................73. or.

2002ko ekaina

3

AURKEZPENA JORGE ARÉVALO TURRILLAS JAUNA Lanbide Heziketako eta Etengabeko Ikaskuntzako sailburuordea HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA

1995etik aurrera, Euskadiko Lanbide Heziketak bere ibilbidea hasi zuen gure

inguruko enpresa nabarmenetan arrakasta handiarekin probatzen ari zen kalitatearen kudeaketan.

Lanbide Heziketako orduko Zuzendaritzak apustu argia egin zuen ikastetxeei segurtasunez laguntzeko beren baitan kalitatearen kultura sortzen eta hedatzen joateko. 1997an onartutako Lanbide-Heziketako Euskadiko Plana ere Prestakuntza eta Lanbide Heziketako Sistema Integratuan kalitatearen kudeaketa sustatzearen alde agertzen da eta erreferente moduan Bikaintasunaren EFQM Eredua proposatzen du.

Pertsona askoren borondateari eta ahaleginari esker 2002an lau ikastetxe Bikaintasunaren EFQM Ereduko (European Foundation for Quality Management) 400 punturekin eta Eusko Jaurlaritzaren Zilarrezko Q Sariarekin ikustea posible izan da, 14 ikastetxek Bikaintasunaren Ereduko 300 puntu gainditu dituzte, eta 29k ISO 9000 Araua, kalitate ziurtagiria, jaso dute.

Lanbide Heziketako ikastetxeak kalitatearen kudeaketa sistemen barne egoteak oso emaitza onak eta hobekuntza nabariak ekarri dizkio irakasteko eta ikasteko prozesuari eta ikastetxeen berezko jarduera eremuari atxikitako beste prozesuei, Euskadiko Lanbide Heziketa Europako Batasuneko maila aurreratu eta eraginkorrenetan jarri baitute.

Gustura egoteko adina arrazoi badugu, beraz, baina, hala ere, kalitatearen bidea ibilbide luzeko bidea da, eta helburu altuagoetara eramango gaituen konfiantzarekin aurrera egitea erabaki dugu.

Argitalpen honetan Lanbide Heziketako Kalitaterako eta Gaitasuna Ebaluatzeko Euskal Agentziak egindako Bikaintasunaren EFQM Ereduko INTERPRETAZIO GIDA ETA JARRAIBIDEAK aurkezten ditugu.

Lanbide Heziketako erakundeek ondasun eta zerbitzuak ekoizten dituzten enpresekiko berezitasunak dituztenez, eta kontuan hartuta, Kalitatearen Kudeaketarako Europako Fundazioaren jarraibideak jarraituta ikastetxeen ebaluazioen erreferentea Bikaintasunaren EFQM Ereduko Enpresa Txiki eta Ertainen bertsioak izan behar duela, ziur gaude gida hau oso erabilgarria izango dela lanbide-heziketako ikastetxeetan kalitate eta etengabeko hobekuntza sistemak jartzen aurrera egiteko, eta, ondorioz, baita beste ikastetxe batzuetan ere, eta Bikaintasunaren EFQM Ereduko memoria idazle eta ebaluatzaileentzat bereziki tresna baliagarria izango dela.

4

SARRERA

1997ko apirilaren 22an Eusko Jaurlaritzak onartutako Lanbide-heziketako Euskadiko Planak ezartzen du Bikaintasunaren European Foundation for Quality Management (EFQM)1 Eredua izan dadila lanbide-heziketako ikastetxeen kalitatearen kudeaketa hobetzeko erreferentea. Lanbide Heziketako Kalitaterako eta Gaitasuna Ebaluatzeko Euskal Agentziak sortutako dekretuak bere ataletako batean adierazten du tresnak erraztu behar dituela ikastetxeek kudeaketako kalitate mailak ebaluatu eta autokontrolatu ahal izateko eta prozedurak erraztu behar dituela kanpotik egiaztatu ahal izateko. Lanbide Heziketako Kalitaterako eta Gaitasuna Ebaluatzeko Euskal Agentziak Bikaintasunaren Eredu bat hitzartu zuen 2001eko martxoan Euskalit-Kalitaterako Euskal Fundazioarekin lanbide-heziketako ikastetxeentzat, erreferentzia bezala balio izateko memoriak egiteko eta ikastetxeetako autoebaluazioak egiteko. Eredu horrek orduan indarrean zegoen ETEen bertsioko irizpideen eta azpimailako irizpideen egitura zuen, baina 1999ko enpresa handientzako Bikaintasunaren EFQM Ereduko bertsio orokorreko ekarpenak sartzen zituen. EFQMk orain dela gutxi eguneratu du enpresa txiki eta ertainentzako (ETE) ereduaren bertsioa. Bertsio hori da lanbide-heziketako ikastetxeetan aplika daitekeena. ETEen EFQM ereduaren bertsioa aplikagarria izango da, beraz, Lanbide Heziketako Kalitaterako eta Gaitasuna Ebaluatzeko Euskal Agentziak ikastetxe integralen sareko ikastetxeetan egin behar dituen ebaluazioak egiteko, eta goian aipatutako eredua ordezkatzen du. Aplikagarria izango da baita gerora Euskalit Kalitaterako Euskal Fundazioak kudeaketaren kalitatearen Euskal Saria (Zilarrezko Q eta Urrezko Q sariak) lortu nahi duten ikastetxeetan egingo dituen kanpo ebaluazioetan. Bikaintasunaren Ereduaren interpretazioa eta ikastetxeetan horien aplikazioa errazteko, Lanbide Heziketako Kalitaterako eta Gaitasuna Ebaluatzeko Euskal Agentziak INTERPRETAZIO GIDA ETA JARRAIBIDEAK egin du, lanbide-heziketako ikastetxeetan aplikatzeko. Gida hauei zuzenduta dago:

� Lanbide-heziketako Ikastetxe Integralen Sareari , eta, ondorioz, lanbide-heziketako gainerako ikastetxeei. Gidak ikastetxeetan autoebaluazioak eta memoriak egiteko unean ereduaren interpretazioa erraztuko duen irizpide multzo bat ekarri nahi du.

� Lanbide Heziketako Kalitaterako eta Gaitasuna Ebaluatzeko Euskal Agentziako

ebaluatzaileei . Gidak erabiltzen ari garen ereduaren eta kalitate eta kudeaketa kontzeptuen interpretazio-elementuak eman nahi ditu hezkuntza ikuspuntutik,

1 EFQMk babestuta dauka bikaintasun ereduaren jabetza intelektuala

5

batik bat hezkuntza alorretan lanean aritzen ez diren ebaluatzaileei eman nahi dizkie elementuak.

� EFQM ereduan aurretik prestakuntza duten eta lanbide-heziketako

ikastetxeetarako bere interpretazioa ezagutu nahi duten pertsona guztiei. Gidak oinarrizko lau kapitulu ditu. Lehenengoa EFQM eredura sarrera orokor eta oinarrizkoa da. Bigarren kapituluak ereduaren interpretazioaren marko orokor bati heltzen dio eta ikastetxeetarako jarraibideak ematen ditu, ohiko kalitate kontzeptuei dagozkienak eta ereduko irizpideei eta beren barneko harremanei dagozkienak. Hirugarren kapituluak hezkuntza interpretazioak iradokitzen dizkie ereduaren azpimailako irizpideei eta elementu orientagarriei edo alderdiei. Azkenik, laugarren eta azken kapituluak lanbide-heziketako ikastetxeetan kudeaketa onerako errepertorio bat erakusten du, eta aurrera egiteko erreferentzia moduan balio diezaieke. Jakinaren gainean gaude ez direla nabarmendu daitezkeen praktika on bakarrak. Agentziak bere eginkizunetako bat bezala hartu du ikastetxeetan eta erakundeetan jarritako kudeaketa onak identifikatzea eta ENCUENTROS BIKAIN izeneko ekimen baten bidez ikastetxeetan zabal dadin laguntzea. Espero dugu gida honek lagunduko diola ikastetxeetako zuzendaritza taldeak eta pertsonala gure lanbide-heziketaren kalitatea hobetzeko egiten ari diren ahaleginari.

6

1.- BIKAINTASUNAREN EFQM EREDURA SARRERA OROKORRA

Atal honen xedea bikaintasunaren EFQM ereduak erabiltzen dituen egitura, edukiak eta kontzeptuak argitzea da. Horren bidez, Euskal Agentziak ikastetxeetako autoebaluazio prozesuak eta kanpo ebaluaziorako memoriak egiteko prozesuak erraztu nahi ditu. 1.1.- BIKAINTASUNAREN EFQM EREDUA. EFQM eredua erakundeen kudeaketa hobetzeko erreferentzia-marko bat da. Erakunde baten aurrerapena ebaluatzeko balio duten 9 erreferentzia-irizpide proposatzen ditu. Ereduak irizpide bakoitzaren definizio bat ematen du, eta horrek bere esanahi orokorra deskribatzen du, eta ebaluazioan salbuespen justifikatuak izan ezean kontuan hartu behar diren irizpide bakoitzarentzat azpimailako irizpide multzo bat garatzen du. Azkenik, azpimailako irizpide bakoitzak heldu beharreko alderdien zerrenda bat du barnean (ETEntzako bertsioan elementu orientagarriak izena dute). Alderdi edo elementu orientagarri horiei heldu dakieke erakundearen xedea zein den arabera; ez da zerrenda zehatza ezta nahitaezkoa ere. Alderdien xedea erakundeak egin dezakeenaren gaineko adibideak ematea da.

PERTSONENGAN PERTSONAK IZANDAKO

EMAITZAK

%9 %9

GIDARITZA POLÍTIKA ETA PROZESUAK BEZEROENGAN IZANDAKO

EMAITZA NAGUSIAK

%10 ESTRATEGIA %14 EMAITZAK %8 %20 %15 ITUNAK ETA GIZARTEAN

IZANDAKO

BALIABIDEAK EMAITZAK %9 %6

Antolaketa EFQM ereduaren arabera ebaluatzen da. Ereduak 1000 puntu ematen ditu (500 eragileei eta 500 emaitzei) eta irizpide bakoitzak pisu espezifiko desberdina du puntu horien banaketan. Taulak indarrean dauden ehunekoak erakusten ditu. Azpimailako irizpideei dagokienez, eragileen irizpideen kasuan, azpimailako irizpide guztiek puntu berak dituzte. Gidaritzaren lau azpimailako irizpideak berdin neurtzen dira,

EMAITZAK

ERAGILEAK

BERRIKUNTZA ETA IKASKUNTZA

7

bakoitza %25. Eragileen gainerako irizpideek 5 azpimailako irizpide dituzte, eta, beraz, bakoitzak irizpidearen %20 adierazten du. Emaitzen irizpideek bi azpimailako irizpide dituzte beti, baina ez dituzte puntu berdinak. Bezeroengan izandako emaitzen eta pertsonengan izandako emaitzen kasuan, pertzepzioari dagokion azpimailako irizpideak irizpidearen %75 puntu ditu, eta etekinari dagokionak %25. Gizartean izandako emaitzen kasuan alderantziz gertatzen da (%25 ditu pertzepzioak eta %75 etekinak). Azkenik, emaitza nagusietan, bi azpimailako irizpideen puntuak berdinak dira, bakoitzak %50 du. Ereduaren oinarria honakoa da: erakunde batean planifikatutako etekinarekiko, bezeroekiko, bere pertsonekiko eta gizartearekiko emaitza onenak politika eta estrategia, prozesuak, pertsonak eta baliabideak bultzatu eta zuzenduko dituen buruzagitza baten bidez lortzen dira. Ereduaren eskema honakoa izan liteke: erakunde bakoitzak, edozein izanda ere, izateko asmo edo arrazoi bat du (2 irizpidea: politika eta estrategia) eta hainbat jarduera eta prozesu kudeatzen ditu (5 irizpidea: prozesuak) beren bezeroei edo hartzaileei produktuak edo zerbitzuak emateko eta espero zituzten emaitzak lortzeko. Bere prozesuak kudeatzeko, erakundeko pertsonen lana, partaidetza eta sormena ematen du (3 irizpidea: pertsonak) eta baita erabil ditzakeen baliabide materialak ere (4 irizpidea: baliabideak). Arduradunak edo gidariak erakundea norabide zuzenean eramaten saiatzen dira (1 irizpidea: gidaritza). Irizpide horiek guztiek osatzen dituzte eragileak. Erakunde guztiak saiatzen dira edozein motatako amaierako emaitzak lortzen. Hala ere, emaitzak lortzea epe luzera gure produktuaren edo zerbitzuaren hartzailearen fideltasunak baldintzatuta dago. Beraz, emaitzek ez dituzte soilik amaierako emaitzak kontuan hartu behar (9 irizpidea: emaitza nagusiak), baizik eta, gure bezeroengan eta interes taldeengan izandako emaitzak (6 irizpidea: bezeroengan izandako emaitzak). Pertsonen jokaerak eragin handia du emaitzetan, eta, beraz, esparru horretako emaitzak ere kontuan hartu behar dira (7 irizpidea: pertsonengan izandako emaitzak). Azkenik, erakundeak gizarte inguruan duen eragin motak ere baldintzatzen ditu epe luzerako emaitzak (8 irizpidea: gizartean izandako emaitzak). Beraz, EFQMk uste du esparru horietako guztietako emaitzak neurtu behar direla.

8

1.2.- EREDUAREN EGITURA Eragileentzako EFQM ereduaren egiturak hiru maila ditu, eta adibideekin erakutsiko ditugu: a) IRIZPIDE ERAGILEAK EFQMrentzat irizpide bakoitzak duen definizio zehat za, esanahia, kasu honetan prozesuek, eta erakundean ebaluatu beharrekoa azaltzen du. AZPIMAILAKO IRIZPIDEAK Azpimailako irizpideek irizpideak zehazten dituzte, eta erakundeak zer egin beharko lukeen azaltzen dute. Kasu honetan, eta 5 a azpimailako irizpidearen arabera, erakundeak prozesuak diseinatu eta sistematikoki kudeatu behar ditu. Azpimailako irizpideak aginduzkoak dira, hau da, heldu egin behar zaie .

1.-Irizpidearen

definizioa.

Erakundeak nola diseinatzen, kudeatzen eta hobetzen ditu bere prozesuak bere politikari eta estrategiari laguntzeko, eta guztiz asetzeko, gero eta balio handiagoa sortuz bere bezeroei eta intereseko beste talde batzuei.

5 / PROZESUAK

Prozesuen diseinua eta kudeaketa sistematikoa. 5a

Berrikuntzaren bitartez, prozesuetan beharrezko hobekuntzak sartzea, bezeroak eta beste interes taldeak guztiz asetzeko, gero eta balio handiagoa sortuz.

5b

Produktuak eta zerbitzuak diseinatzea eta garatzea, bezeroen beharrak eta itxaropenak oinarri hartuta.

5ca

Produktu eta zerbitzuen ekoizpena, banaketa eta arreta-zerbitzua.

5da

2.-Heldu beharreko

azpimailako

irizpideak

Bezeroekiko harremanaren kudeaketa eta hobekuntza. 5e

9

ALDERDIAK ( ELEMENTU ORIENTAGARRIAK) Alderdiak (elementu orientagarriak) ez dira aginduz koak, eta erakundeek azpimailako irizpide bakoitzarekiko egin dezaketena ematen dute aditzera . Horrela, adibidez, 5a azpimailako irizpidearen arabera, erakundeek diseinatu eta sistematikoki kudeatu behar dituzte prozesuak, eta horretarako ereduak iradokitzen du, besteak beste, erakundeak prozesuen kudeaketari sistema araupetuak ezartzeko, adibidez, ISO 9000 Arauan oinarritutakoak, baina hori ez da aginduzkoa. Eragileak ebaluatzeko, erakundeak aztertu behar du azpimailako irizpide bakoitzean ezarritakoarekiko zer egiten duen, erreferentzia moduan hartuz ereduko elementu orientagarriak. Ereduarekin alderatzeak hobetzeko alderdiak identifikatzea ahalbidetzen du, eta, azkenik, erakundeak bere kudeaketaren kalitatean aurrera egitea ahalbidetuko dien bere hobekuntza planak ezarri ahal ditzake. b) EMAITZA IRIZPIDEAK Emaitzen egitura antzekoa da. EFQMrentzat irizpideak duen definizio zehatza, esan ahia, kasu honetan bezeroengan izandako emaitzak, eta erakundean neurtu behar dena azaltzen du. Horretarako, erakundeak azpimailako irizpide bakoitza ebaluatzea ahalbidetuko dioten adierazleak zeintzuk izango diren zehaztu beharko du.

1. -Irizpidearen definizioa .

6 / BEZEROENGAN IZANDAKO EMAITZAK

Zein lorpen ari da erdiesten erakundea bere kanpoko bezeroekiko.

Prozesuen diseinua eta kudeaketa sistematikoa. 5a

Azpimailako irizpide honetan sar daiteke zer egiten duen erakundeak honetarako: • Erakundearen prozesuak diseinatzeko, politika eta estrategia egiteko

prozesu nagusi beharrezkoak barne. • Erabiliko den prozesuen kudeaketa sistema ezartzeko. • Prozesuen kudeaketari sistema araupetuak ezartzeko, adibidez, ISO

9000 Arauan oinarritutako kalitate sistemak, ingurumen kudeaketarako sistemak edo laneko arriskuen kudeaketako sistemak.

• Prozesuak neurtzeko sistemak ezartzeko eta etekinen helburuak ezartzeko.

• Erakundearen barne interfazeak eta kanpoko partenerrekin lotutakoak konpontzeko, prozesuak hasieratik amaierara era eraginkorrean kudeatzeko.

3.-Erakunde bakoitzean azpimailako irizpide bakoitzarekiko egin daitekeenaren gainean orientatzen duten alderdiak (elementu orientagarriak).

10

AZPIMAILAKO IRIZPIDEAK Azpimailako irizpideek erakundeak neurtu beharko lu keena ezartzen dute. Kasu honetan, azpimailako irizpideek adierazten dute bezeroen pertzepzioa eta bezeroekiko erakundeak duen barne etekina neurtu eta aztertu behar dela. Gero ikusiko dugun bezala, elementu orientagarriek azpimailako irizpide bakoitzean kontuan har litezkeen emaitza moten edo adierazleen gaineko iradokizunak ematen dituzte. Pertzepzio-neurriak kasu honetan erakundearen gainean bezeroek duten pertzepzioaren ingurukoak dira, eta inkesten, zorion-gutunen, kexen eta abarren bidez lor daiteke. Etekin-adierazleak aurresateko motako barruko neurriak dira, eta erakundeak horiek erabiltzen ditu pertzepzio emaitzei aurrea hartzeko edo aurreikusteko, eta, beraz, bere etekina ulertzeko, aztertzeko eta hobetzeko. ALDERDIAK (ELEMENTU ORIENTAGARRIAK) Alderdi edo elementu orientagarriek bezeroen pertzepzioa ebaluatzeko garaian kontuan hartu litezkeen alderdi moten, adibidez erakundea gomendatzeko asmoaren, gaineko iradokizunak ematen dituzte.

Pertzepzio-neurriak. 6a

Etekin-adierazleak. 6b

2.-Heldu beharreko azpimailako irizpideak

Pertzepzio-neurriak.

6a

Bezeroaren aldeko pertzepzio-neurriek erreferentzia egin diezaiokete honakoari: • Irudi orokorrari:

Irisgarritasuna/ Komunikazioa / Malgutasuna / Jarrera proaktiboa/ Erantzuteko gaitasuna.

• Produktuei eta zerbitzuei: Kalitatea/ Balioa/ Fidagarritasuna/ Diseinuan berrikuntza/ Entrega / Ingurumen profila.

• Salmentei eta saldu osteko zerbitzuari. Erakundeko pertsonen gaitasuna eta jarrera / Aholkularitza eta laguntza / Bezeroentzako argitalpenak eta dokumentazio teknikoa/ Kexen eta erreklamazioen tratamendua / Produktuaren gaineko prestakuntza / Erantzuteko denbora/ Laguntza teknikoa/ Bermeak.

• Fidagarritasunari Berriz erosteko asmoa / Erakundearen beste produktuak eta zerbitzuak erosteko asmoa / Erakundea gomendatzeko asmoa.

3.-Pertzepzio edo etekin-adierazleek kontuan har ditzaketen alderdien gainean orientatzen duten alderdiak (elementu orientagarriak)

11

1.3.- REDER ESKEMA LOGIKOA. Bikaintasunaren EFQM ereduak eskema logiko bat erabiltzen du, REDER izenekoa, ebaluazioa egiteko. Ereduaren irizpide eta azpimailako irizpideek erakundea begiratu behar den ispilua azaltzen badute, REDER puntuazioko matrizeak ebaluazio metodoa azaltzen du, egin behar deneko modua. REDER eskema logikoak ezartzen du erakunde batek sistematikoki egin behar duena etengabeko hobekuntza prozesuan:

� Lortu nahi diren emaitzak zehaztea, bere politika eta estrategia egiteko prozesuaren zati bezala.

� Erakundeari emaitza horiek lortzea ahalbidetuko dien arrazoiz oinarritutako eta osatutako ikuspuntu multzo bat planifikatzea.

� Ikuspuntuak era sistematikoan hedatzea , osorik ezarriko direla ziurtatzeko. � Ikuspuntuak ebaluatzea eta aztertzea neurketan, ikaskuntzan eta lortutako

emaitzen azterketan eta hobekuntzan oinarrituta. REDER matrizea (emaitzak, ikuspuntua, hedatzea, ebaluazioa-azterketa) PDCAren aldaera dela esan dezakegu. Desberdintasun garrantzitsuena da REDER ereduak dioela zer egin behar dugun planifikatu aurretik, hau da “ikuspuntu” bat hartu aurretik, beharrezkoa dela hobetu nahi diren emaitzak, helburuak, zehaztea. Horrek kausa-efektu erlazioaren garrantzia sendotzen du, prozesuaren (egiten dugunaren) eta emaitzen (lortzen dugunaren) artean. Hedatzea Deming zikloko “Do/eginen” baliokidea da. Ebaluazioa eta azterketa azken bi pausoen baliokidea da, “Check/Ebaluatu” eta “Act/Eguneraturena”. REDER “amaieratik hasi” ideiaren antzekoa da, hasieran lortu nahi den tokia edo ikuspegia finkatuz. “Amaieratik hasi” plangintzan eutsi beharreko paradigma garrantzitsua da.

P

D

A

C

I

H

A

E

E

12

REDER EREDUAREN KALITATE EZAUGARRIAK R-EDER ereduaren R (emaitzak) emaitzen irizpideetan ebaluatzen da, adierazleen bidez, honako koadroan azaletik deskribatzen diren 5 ezaugarri kontuan hartuta (joerak, helburuak, konparazioak, kausa-efektua, esparrua). EDER (ikuspuntua, hedatzea, ebaluazioa eta azterketa) eragileetan ebaluatzen da, ikuspuntuarentzako 2 ezaugarrirekin (arrazoiz oinarritua, arrazoiz osatua), hedatzearentzako 2 ezaugarrirekin (ezarria, sistematikoa) eta 3rekin ebaluazioarentzat eta azterketarentzat (neurketa, ikaskuntza eta hobekuntza), eta horiek ere koadroan deskribatzen dira. Garrantzitsua da eragileen eta lortzen diren emaitzen arteko lotura horren ebidentziak ematea.

REDER ESKEMA LOGIKOA

R

Zein EMAITZA lortu nahi ditugun maila hauetan:

Erakundearen etekinean Ekonomiko finantzarioan Operatiboan Interes taldeen pertzepzioan

ERAKUNDEAK ERDIETSITAKO LORPENAK. � Joera positiboak eta/edo eutsitako etekina. � Erdietsitako helburu egokiak. � Beste erakundeekin alderatuta etekin ona. � Ikuspuntuen ondorioa (kausa-efektua) � Emaitzen aplikazioa alderdi garrantzitsuetan

(irisgarritasuna)

E

Emaitza horiek lortzeko zein IKUSPUNTU planifikatu eta garatuko ditugu.

EGITEA PLANIFIKATU DENA ETA HORRETARAKO ARRAZOIAK. � Arrazoiz oinarritua:

Logika argia. Ondo definitutako eta garatutako prozesuak. Interes taldeei zuzendua.

� Osatua: Politikari eta estrategiari laguntzen dio. Beste eragile batzuekin lotuta dago.

D

Zein eratara HEDATUKO ditugu ikuspuntuak ezarketa on bat ziurtatzeko.

IKUSPUNTUA APLIKATZEKO EGITEN DENA

Alderdi garrantzitsuetan ezarria. Era sistematikoan .

ER

Ikuspuntuak EBALUATZEKO eta AZTERTZEKO era, lortutako emaitzen jarraipenean eta azterketan oinarrituta.

IKUSPUNTUA ETA HEDATZEA EBALUATZEKO ETA AZTERTZEKO EGITEN DENA.

Ohiko neurketak . Ikaskuntza jarduerak. Lehentasunak identifikatzea, ezartzea. Hobekuntza planifikatzea eta ezartzea.

13

1.4.- EBIDENTZIAK. Eragileetan ereduaren ezaugarriak baloratzeko modua erakundeak horri dagokionez zer egiten duen ebidentziak erakustea da. Ebidentzia ez da zerbait egiten den egiaztatzea edo baieztatzea soilik. Erakundeak “dioena egiten dela” frogatzen duten gertaeretan eta/edo agiri frogagarrietan oinarritutako egiaztapena da. Koadroan ikusi dugun bezala, eragileak REDER ereduarekin ebaluatzen direnean, ikuspuntuen sendotasuna eta integrazioa baloratu behar da, hedatzea nora arte den sistematikoa eta nora arte ezarrita dagoen eta ikuspuntuak eta bere hedatzea ebaluatzen eta aztertzen diren, neurketaren, ikaskuntzaren eta hobekuntzaren bidez. Beraz, ebaluatzeko modua eragileen hainbat irizpide eta azpimailako irizpideekiko egiten duenaren gainean erakundeak ematen dituen ebidentziak baloratzea da. Nork bere buruari galdetu behar dio, adibidez: • azpimailako irizpide honek ezartzen duenarekiko zer planifikatzen du erakundeak eta

zergatik (ikuspuntuak)? eta zeintzuk dira planifikazioaren inguruan ematen dituen ebidentziak?.

• Nola hedatu ditu ikuspuntu horiek? eta zeintzuk dira hedatzearen inguruan ematen dituen ebidentziak?.

• Nola ebaluatzen eta aztertzen ditu ikuspuntuak? eta zeintzuk dira ebaluazioaren eta azterketaren inguruan ematen dituen ebidentziak?.

Ebidentzien maila izan daiteke:

• Ebidentziarik ez edo ohikoak ez diren ebidentziak. • Ebidentziaren bat. • Ebidentzia . • Ebidentzia argia . • Ebidentzia osoa .

Ohikoak ez diren baieztapenak indartzeko gertaerarik ez dutenak dira. Adibidez, “gure zuzendaritza taldea kalitatearen kudeaketarekin konprometituta dago” baieztapenak errealitatea azaldu dezake, baina ez da esaten “nola” erakusten duen konpromiso hori, eta, beraz, ez da ohikoa. Beste muturrean, ebidentzia osoak adierazten du erakundeak azpimailako irizpidea bideratzen duen moduaren eta egiten den moduaren gaineko informazio zehatza eta osoa eman dela. Mutur horien artean, ebaluatzaileek baloratu behar dute erakundeak eman dituenak ebidentziaren batzuk dituen, ebidentziak eman dituen edo eman dituenak ebidentzia argiak diren. ALDERDIAK (ELEMENTU ORIENTAGARRIAK) ETA EBIDENTZIA K. Ereduak erakundearentzat garrantzitsu izateko proposatutako azpimailako irizpideen alderdiekiko erakundeak egiten dituen jardueren ebidentziak eman behar dira. Erakunde motaren arabera, baliteke ereduko alderdi batzuk aplikaezinak izatea, eta azpimailako irizpidearekin lotutako beste batzuk eman daitezke, nahiz eta ereduan ez aipatuta egon. ETEen berezko bertsioak dioen bezala, “lotura ez da zehatza eta ez zaie elementu

14

orientagarri guztiei heldu behar”. Alderdien helburua azpimailako irizpide bakoitzaren esanahia argitzea da. 1.5.- KALITATEAREN EZAUGARRIAK ERAGILEAK. Egileen azpimailako irizpideetan ikuspuntuan, hedatzean eta ebaluazioan eta azterketan sartutako kalitatearen ezaugarriekiko ematen diren ebidentziak ebaluatu behar dira. Honakoak dira: Ikuspuntua. Erakunde batek planifikatu duena da, eta horretarako arrazoiak. Ezaugarriekiko:

Arrazoiz oinarritua ikuspuntuak logika argia du, prozesuak ondo definituta daude eta bezeroekiko eta interes taldeekiko orientazio argia dago. Integratua ikuspuntuak politikari eta estrategiari laguntzen dio, eta beste ikuspuntu batzuekin lotuta dago komeni denean.

Hedatzea. Erakundeak egiten duena erakundean ikuspuntua garatzeko.

Ezarria ikuspuntua eraginkor dago alderdirik garrantzitsuenetan. Sistematikoa ez da noizean behingo ezarketa, sistematikoki eragingarri bihurtzen da.

Ebaluazioa eta azterketa. Hartutako ikuspuntuaren eta egindako hedatzearen ondorioak ebaluatzeko, aztertzeko eta eguneratzeko erakundeak egiten duena da.

Neurketa ikuspuntuen eta bere hedatzearen eragingarritasunaren eta emaitzen gaineko neurketak egiten dira. Ikaskuntza pertsonek antolatutako jardueren, berrikuntzaren edo praktika hobeak sartzearen bidez ikasten dute. Hobekuntza hobetzeko balizko alderdiak identifikatzen dira, lehentasunak ezartzen dira eta hobekuntzak planifikatu eta ezartzen dira.

Talde ebaluatzaileak erakundean dauden ebidentziak aztertu behar ditu zazpi ezaugarri hauekiko, eragileen azpimailako irizpide bakoitzean, eta erakundearen egoera puntuatu behar du aipatutako muturren artean, 0 eta 100 punturen artean. EMAITZAK. Emaitzetan, erakundeak erdietsitako lorpenak ebaluatzen dira. Lorpen horiek erakundeak bere emaitzak emaitzen lau irizpidetan neurtzeko (bezeroak, pertsonak, gizartea eta

15

emaitza nagusiak) ezarritako pertzepzio eta etekin adierazleetatik abiatuta ebaluatzen dira. Kasu honetan ere aztertu behar dira ebidentziak. Emaitzetako ebidentziak erakundeak erabilitako adierazleen gainean dauden datuek ematen dituzte. Bost ezaugarri daude datu horiek ebaluatzeko, lau emaitzarekin berarekin lotuta daude eta bat aplikazio-eremuari lotuta dago. Honakoak dira: Joera. Datuek erakusten duten joerari dagozkio.

Joera ebaluatzeko irizpidea hau positiboa izatea da eta/edo etekin etengabea izatea, eta baita alderdi kopurua eta denbora ere. Balorazioa bi mutur hauen artean mugitzen da: • Emaitzarik ez edo ohikoa ez den informazioa

• Joera positibo sendoa eta/edo etengabeko etekin bikaina , alderdi guztietan eta

azken 5 urteetan . Joeraren ezaugarria emaitzen kalitateari edo mailari eta bere etengabeko hobekuntzari buruzkoa da. Joera positibo “sendoa” aurkezten den urteetan funtsezko hobekuntza izan den erakusgarri da. “Etengabeko etekina” erabiltzen da parametroak jada onak direnean, eta, beraz, lortu litekeen helburu onena etekin maila horrekin jarraitzea denean. “Alderdi guztiak” terminoak aurkezten diren emaitzak bakarrik adierazten ditu. Aurkeztutako adierazle kopurua eta garrantzia eta neurketek erakundeko unitate guztiak hartzen dituzten beren baitan ez da hemen ebaluatzen, baizik eta aplikazio-eremuan. Helburuak. Helburuak egokiak diren eta erdiesten diren adierazten du. Helburuak ebaluatzeko kontuan hartu beharreko gaiak dira: helburuaren eta lortutako emaitzaren arteko konparazioa aldekoa izatea eta helburuak eta helburu hori duten aurkeztutako alderdi kopuruak egokiak izatea.

Muturrak kasu honetan hauek dira: • Emaitzarik ez edo ohikoa ez den informazioa

• Bikainak eta egokiak alderdi gehienetan

Helburuen ezaugarria barne etekinarekin identifikatzen da, hau da, erakundeak lortzea planteatzen duen helburuak erdiestearekin.

Konparazioak. Beste erakundeekin emaitzak konparatzeari buruzkoa da. EFQMk baloratzen du erakundeek erakunde aurreratuagoetatik ikastea eta beren emaitzak kanpoko beste erakundeekin konparatzea.

16

Baloratu behar dena da konparatutako etekina aldekoa den ala ez eta konparatutako alderdi kopurua .

Muturrak kasu honetan hauek dira: • Emaitzarik ez edo ohikoa ez den informazioa

• Konparazio bikainak alderdi gehienetan . Onena alderdi askotan.

Konparazioen ezaugarriak kanpo etekina adierazten du, hau da, helburuak erdiestea beste erakunde batzuekin konparatuta. Zergatiak. Emaitzak hartutako ikuspuntuen ondorio diren ala ez adierazten du. Balorazio irizpideak emaitzetan izandako hobekuntzak eragileetan hartutako ikuspuntuen ondorio diren ebidentziak dira, ikuspuntuenak ez diren egoeretatik edo ezusteko egoeretatik sortutako hobekuntzetatik desberdinduta.

Muturrak kasu honetan hauek dira: • Emaitzarik ez edo ohikoa ez den informazioa.

• Emaitza guztiak ikuspuntuaren ondorio dira. . Gidari jarrera.

Zergatien ezaugarriak baloratzen du kausa-efektu erlaziorik dagoen ikuspuntuaren eta emaitzaren artean. Talde ebaluatzaileak erakundearen egoera bi mutur horien artean puntuatu behar du 0tik 100 puntura, aurreko ezaugarri bakoitza eta denak oro har. Aplikazio-eremua Aplikazio-eremuak bi alderdi ebaluatzen ditu:

� Lehenik, emaitzen neurketek erakundearen alderdi garrantzitsuenak beren baitan hartzen dituzten (ereduak iradokitako alderdiak kontuan hartuta). Erakunde horrentzat emaitza garrantzitsuak direnetatik gutxi ala asko baloratzen ari diren baloratu behar da. Komeni da kontuan hartzea bezeroen eta interes taldeen itxaropenak parametro garrantzitsuak zeintzuk diren zehazteko orduan eta horien garrantzia erlatiboa.

� Bigarren, neurketak erakundeko atal, sail edo unitate guztietan edo batzuetan

bakarrik egiten diren. Neurketek partaide diren elkarte edo unitate gutxi edo asko hartzen dituzten beren baitan baloratu behar da. Muturrak kasu honetan hauek dira: • Emaitzarik ez edo ohikoa ez den informazioa.

17

• Alderdi garrantzitsu guztiak ukitzen dira.

Alderdi moduan ulertu behar dira neurtzen diren elementu orientagarriak eta neurketek beren baitan hartzen duten “eremua”. Ebaluatzaile taldeak erakundearen egoera puntuatu behar du bi mutur horien artean 0tik 100 puntura, aplikazio-eremuaren atalean. Azkenik, taldeak puntuazioa ematen dio azpimailako irizpideari emaitzei eta aplikazio-eremuari emandako puntuazio osoa kontuan hartuta. Puntuazioa ez da lortzen bien batez bestekoa eginda, baizik eta egoera oro har kontuan hartuta. 1.6.- KANPO EBALUAZIOKO TXOSTENAK: PUNTU SENDOAK ET A HOBEKUNTZA ALDERDIAK. Ebaluazioa erakundeak hobetzeko tresna erabilgarria da. Hori da bere helburu nagusia, ez puntuazioak lortzea. Puntuazioa erreferentzia erabilgarria izan daiteke erakundearen bilakaera baloratzeko, baina askoz garrantzitsuagoa da hobetzeko zer egin daitekeen atzematea. Alde horretatik, txostenak era kritikoan aztertu beharko lirateke eta gogoeta eta azterketa elementu bezala erabili beharko lirateke. Erakundeak txostenaren edukia gutxiago edo gehiago partekatu dezake, baina bera da bere hobekuntza planean zein gauza ukitzea den komenigarriena erabaki behar duena. Kanpo ebaluazioetara sarbidea izateko ohikoena da erakundeak memoria bat idaztea eta aurkeztea, eta bertan eragileetako eta emaitzetako irizpide eta azpimailako irizpideekiko zer egiten den eta nola jokatzen den deskribatzea. Memoriak ebaluatzeko REDER matrizea erabiltzen da. Puntuazio liburuak irizpide eta azpimailako irizpidetan “segmentatuta” daude, azpimailako irizpide bakoitzean eman behar baitira puntuazioak. Puntuazio liburuak betetzeko, eragileen kasuan ereduko azpimailako irizpide bakoitzeko alderdiekiko (erakunde motaren arabera aplikagarriak) memoriak ematen dituen EDER ebidentziak idatzi behar dira (ikuspuntua, hedatzea, ebaluazioa eta azterketa). Jarraian, ezaugarriak ebaluatzen dira REDER txarteleko puntuazio matrizearekin. Emaitzen kasuan, memoriak bere baitan dituen adierazleak idatzi behar dira. Jarraian, adierazle bakoitzerako ematen diren datuak aztertzen eta ebaluatzen dira. Ebaluazioa egin daiteke hasieran adierazle bakoitzeko R emaitzak aztertuta (joera, helburuak, konparazioak, zergatiak) eta jarraian puntuazio matrizea erabiliz, emaitzak eta aplikazio-eremua oro har ebaluatuz. Azkenik, bai eragileetan bai emaitzetan puntu sendoak eta hobekuntza alderdiak zehazten dira. Ondo egitea erakusten duten erakundearen kudeaketa praktikak hobekuntza alderdietako ereduko azpimailako irizpideekiko kudeaketan antzematen diren puntu sendoak eta hutsuneak dira.

18

Memoria baten ebaluazioaren amaierako produktua TXOSTEN orokor bat, irizpide bakoitzean lortutako puntuazioak eta puntu sendoen eta azpimailako irizpide bakoitzeko hobekuntza alderdien zerrenda bat da. Ebaluatzaile taldearen txostenak bere kudeaketa praktikekiko erakundearen egoeraren argazki edo irudi bat ematen duela esan dezakegu, baina ez memoriak eta ezta txostenak ere ez dute beren kasa erakundea hobetzen . Ebaluazio txostenek ehun hobekuntza alderdi eman ditzakete. Logikoa da pentsatzea ezinezkoa dela guztiak ukitzea eta guztiek ez dutela garrantzia bera. Erakundeak urteko kudeaketa planen bitartez heda lezakeen hobekuntza plan bat hautatu beharko luke. MEMORIAK IDAZTEA. Beharrezkoa da memoriak idaztea zaintzea eta ebaluatzaile taldeari aztertzeko lana erraztea. Horrez gain, garrantzitsua da azpimailako irizpideak idaztea integratzailea izatea, irizpideek eta azpimailako irizpideek beren artean lotura handia baitute. Eragile eta emaitzen arteko kausa-efektu erlazioa ere zehaztu beharrekoa da. Alde horretatik, erakunde onek zein emaitza hobetuko dituzten ezartzen dute hasieran eta ondoren hartzen dituzte helburu hori duten eragileetan ikuspuntu egokienak. Horrez gain, hartzen dituzten ikuspuntuek bezeroenganako eta beste interes taldeenganako orientazio argia izaten saiatzen dira, bere kudeaketarako prozesuak diseinatzen saiatzen dira, eta garatzeko beharrezko pertsonak eta baliabideak ziurtatzen dituzte, gidariak inplikatzeaz gain. Dokumentuaren bigarren zatian aholku batzuk azaltzen dira, memoriak idazterakoan eta ebaluatzerakoan kontuan hartu beharreko ereduaren irakurketa integratua egiteko.

EMAITZAK ERAGILEAK

EDER

JOERA

HELBURUA

KONPARAZIOA

ZERGATIAK

EREMUA

KAUSA-EFEKTUA ERLAZIOA

EBALUAZIOA ETA AZTERKETA

HEDATZEA

IKUSPUNTUA

P

D

A

C

R

19

2.- IKASTETXEETARAKO INTERPRETAZIOA ETA JARRAIBIDEAK: ESPARRU OROKORRA

2.1.- SARRERA. Ebaluatzaileek ez dute memorietan ikastetxeak egun ZER egiten duenaren gaineko deskribapena soilik aurkitzea espero, baizik eta baita egoera horretara NOLA heldu denaren gaineko deskribapena ere. Helburu horrekin, eragileen azpimailako irizpideetan garrantzitsua da egungo “ikuspuntuak” eta ikuspuntu horien “hedatzea” soilik ez deskribatzea, baizik eta baita azpimailako irizpidearen kudeaketan izandako “ebaluazioak eta azterketak”, hau da, zein izan den hobekuntza prozesua. “Arazoak-hobekuntzak-emaitzak” ardatz deskribatzailea hobekuntza prozesua irudikatzeko gako bat da. Horri dagokionez, ebaluatzaileak arazoen deskribapen bat, ahulguneak eta atzemandako hobekuntza aukerak (neurketen, ikasitako ikasgaien eta praktika onen bidez), horren inguruan egindako hobekuntzak (proiektu berriak edo eragileen azpimailako irizpideetan hartutako ikuspuntuak) eta lortutako emaitzak (dagozkien etekin-adierazleetan frogatu litezkeenak), hainbat irizpidetan izandako bilakaera baloratzeko.

Gai garrantzitsu bat ebaluatzaileek memorietan ardatz nagusi bat bilatzen dutela da, irizpide eta azpimailako irizpide guztien arteko erlazioei koherentzia emango dien bizkarrezur bat. “Balio-katea” ardatz nagusi ohikoenetako bat da. Enpresa ekoizpeneko sistemaren hezkuntzako baliokidea irakaskuntza-ikaskuntza prozesua izango zen, eta

EREDUAREN BIZKARREZURRA

Politikaren eta estrategiaren garapena, azterketa eta eguneratz ea. 2c ESTRATEGIA

2

5 PROZESUAK

9 EMAITZAK

6 BEZEROAK

Gako-prozesuen eskema baten bidez hedatzea.

Bezeroen beharretan eta itxaropenetan oinarritutako zerbitzuen diseinua.

Produktuen eta zerbitzuen ekoizpena.

Bezeroen pertzepzioa.

Erakundearen emaitza nagusiak

5c

5d

6a

9a

EFQM

2d

20

heziketaren kudeaketa prozesua , hezkuntza zerbitzua egiteko prozesua edo prestakuntza-ikastaroak emateko prozesua 2 izena ere izan zezakeen. “Balio-katea” ikastetxeen kasuan, honako kate-maila hauek osatuko lukete:

� Bezeroen eta beste interes taldeen deskribapenak, beren itxaropenenak eta beren beharrenak.

� Estrategia bat egiteak eta urteko planetan hedatzeak. � Bezeroei zerbitzuak diseinatzeak eta egiteak , helburu estrategikoak lortzeko. � Beharrezko prozesuak kudeatzeak , planifikatutako emaitzak lortzeko.

Emaitzei dagokienez, ebaluatzaileak azalpenak bilatuko ditu etekin-adierazleak ikuspuntuen eraginkortasunaren neurketarekin 3 erlazionatuko dituen memorian, eta pertzepzio eta emaitza-adierazleak eraginkortasunar en edo erdietsitako lorpenen neurketarekin erlazionatuko dituenean, ikastetxearen eginkizunari, interes taldeei eta bezero horiei eskainitako zerbitzuei dagokienez.

2 Edozein hitz erabilita ere, garrantzitsuena da ikastetxeek hezkuntza zerbitzua egitea ahalbidetzen duen prozesua diseinatzea, hau da, hezkuntza eskaintzako ikasle izan daitekeenari eskaintzen zaizkion ikastaroak, zikloak edo etapak ematea. Ikastaroak eta ikasgaiak (curriculuma eta programazioa) diseinatzea, ikasleak hartzea, geletan jarduerak egitea eta beren garapena kontrolatzea, ikasleak ebaluatzea, tutoretza eta orientazio jarduerak egitea, lantokietan trebatzea, notak eta tituluak ematea, prozesua bera kontrolatzea eta hobetzea ikastaroak emateko prozesuaren edo irakaskuntza-ikaskuntza prozesuaren zati izan daitezkeen jarduera edo azpiprozesuetako batzuk dira. Prozesuaren zatitzat (edo laguntza-prozesutzat) har daitezkeen beste azpiprozesu batzuk izan daitezke hezkuntza eskaintza egitea, onartzea eta hedatzea, ikasleak matrikulatzea, ikasturtea planifikatzea (egutegiak, ordutegiak, irakasleak esleitzea, gaiak eta gelak etab.), ikasleentzako material didaktikoak eta dokumentazioa prestatzea, jarduera osagarriak edo eskolaz kanpokoak etab. Garrantzitsuena izango zen prozesuaren diseinuak PDCA ziklo bateko berezko jarduerak edo azpiprozesuak aztertzea (plangintzarako, garapenerako, ebaluaziorako, hobekuntzarako eta eguneratzeko jarduerak). 3 Dokumentu honetan “efikazia” hitza erabiltzen da (efikazia neurtzea) amaierako lorpena edo emaitza neurtzea adierazteko (adibidez, ikasleen edo pertsonalaren satisfazio-indizea, ikasleen igoera-indizea, lan-munduratze indizea edo ikasturte amaieran gainditutako ikasleen indizea). Hau da pertzepzio-neurrien (6a,7a,8a) edo emaitz nagusien (9a) kasua. Aldiz, “eraginkortasuna” hitza prozesuan etekina neurtzearen gainean hitz egiteko erabiltzen da, ez amaierako emaitzaren gainean hitz egiteko. Etekin-adierazleen kasua da (6b, 7b, 8b, 9b), “gertatzen ari dena” neurtzen baitute hartutako prozesu edo ikuspuntu jakin batzuekin. Hauek aurresatekoak dira gehienbat, hau da, amaierako emaitzak aurreikusteko edo emaitzei aurrea hartzeko aukera ematen dute.

21

2.2.- EMAITZENGANAKO ORIENTAZIOA EFQM ereduak emaitzenganako bokazio edo orientazio argia du, emaitzak interes talde guztien beharrak asetzean oreka egotea bezala ulertzen baititu. Emaitzen irizpideetan adierazle multzo bat egon behar du, eta multzo horrek bezeroen (6a), pertsonen (7a) eta gizartearen pertzepzioan (8a) eta ikastetxeak planifikatutako emaitzetan (9a) izandako efikazia edo lorpen maila ebaluatzea ahalbidetu behar du . Ebaluatzaileak erakundearen emaitzen ikuspegi zabala, osoa bilatuko du adierazleen bitartez, eta, logikoki, hauek lotura izan dezatela interes taldeen , plangintzaren eta kudeatutako prozesuen beharrekin eta itxaropenekin.

Bestalde, Emaitzen Irizpideek eragileetan hartutako ikuspuntuen eraginkortasuna ebaluatzea ahalbidetu behar dute, hau da, bezeroekiko (6b), pertsonekiko edo barneko bezeroekiko (7b), gizartearekiko (8b) erakundearen etekina , eta prozesuekiko eta baliabideekiko (9b) etekina. 2.3.- BEZEROARENGANAKO ORIENTAZIOA. EFQM ereduak bezeroa hartzen du proiektuaren edo zerbitzuaren kalitatearen amaierako arbitrotzat, eta oraingo bezeroen edo bezero izan daitezkeenen beharretara orientatzea jotzen du leialtzeko modutzat.

ERAGILEAK EMAITZAK

Etekin -adierazleak

EBALUAZIOA ETA AZTERKETA

HEDATZEA

IKUSPUNTUA

P

D

A

C

AMAIERAKOAK “a”

6a BEZEROEN PERTZEPZIOA

7a PERTSONEN PERTZEPZIOA

8a GIZARTEAREN PERTZEPZIOA

9a EMAITZA NAGUSIAK

ETEKINA “b”

6b BEZEROENGAN

7b PERTSONENGAN

8b GIZARTEAN

9b PROZESUETAN ETA

BALIABIDEETAN

22

EFQM ereduak “interes taldeak” hitza erabiltzen du “erakunde batean, bere jardueretan eta bere lorpenetan interesa duten talde guztiak” izendatzeko. “Talde horietan sar daitezke bezeroak, partenerrak, langile akziodunak, jabeak, gobernua, legegileak”4. Ikastetxeetako bezerotzat har daitezke:

� Ikasleak , hezkuntza zerbitzuaren onuradun nagusiak baitira, eta, beraz, bezero garrantzitsuenak.

� Ikasleen familiak . � Enpresak eta etengabeko ikaskuntzaren zerbitzua eskatzen dutenak. � Ikastetxeak ematen dituen zerbitzu garrantzitsuak jasotzen dituzten beste

taldeak . Interes talde bezala aipa ditzakegu:

� Ikastetxeko pertsonala (pertsonala “barneko bezero” bezala hartu ohi da). � Aliatuak edo partenerrak, ikastetxeak lankidetza-hitzarmenak ezartzen dituen

erakundeak dira, zerbitzuak emateko edo proiektuak garatzeko. Ikastetxe elkarteen (Ikaslan, Hetel) edo SAREkaren moduko ikastetxe sareen kasua da.

� Hornitzaile garrantzitsuak, eta horietan sar ditzakegu, besteak beste, Barne Zerbitzuak (Ikuskaritza, KREI, Euskal Agentzia...) eta Hezkuntza Saila, ekipo eta material didaktiko garrantzitsuen hornitzaileak etab.

� Ikastetxeen jabeak , eta horien baitan aipa ditzakegu ikastetxe pribatuetako administrazio-kontseiluak, erlijio-ordena batzuk edo gotzaindegia, gurasoen eta/edo irakasleen kooperatibak, kooperatiba-kideak, eta, “jabetza” hitzaren interpretazio zabala eginik, ikastetxe publikoak mendeko diren Jaurlaritzako Sailak (Hezkuntza, Nekazaritza...).

� Lanbide-heziketako ikasleak kontratatzen dituzten enpresariak , eta, haien izenean, sektoreko edo eskualdeko enpresa erakundeak.

� Ondorengo etapetan gure ikasleak hartuko dituzten ikastetxeak eta unibertsitatea.

� Ikastetxeei diru-laguntza ematen dieten eta ikastetxeekin lankidetza-programak garatzen dituzten erakundeak , nahiz eta ez duten zerbitzu horrekin zuzenean etekinik lortzen. Aldundien, udalen, Hobetuzen, INEMen, Eusko Jaurlaritzaren eta beste hainbaten kasua da.

Ikastetxe motaren arabera, baliteke interes taldeen garrantzia aldatzea. Haur Hezkuntzan eta Lehen Hezkuntzan, adibidez, familiak garrantzia handia du, ikasleek urte gutxi dituzte eta. Lanbide-heziketan enpresen interes taldeak garrantzi handiagoa du heziketako beste etapa batzuetan baino. Kasu guztietan Hezkuntza Saila kontuan hartu beharreko interes talde garrantzitsua da, bera baita ikastetxeetan irakatsi beharreko irakaspenak baimentzen dituena eta berak ezartzen baititu oinarrizko curriculuma eta lege aplikagarriak. Ikastetxeek hezkuntza-sistema orokorrari laguntzen diote. Hezkuntzan “bezero” bezala izendatzen den “elkartea” inguruko erakundeetan zehaztu daitekeen “interes talde” bat da, eta ikastetxeak gizarte programen edo heziketa programen garapenean lan egiten du horiekin.

4 Dokumentu honetan “interes taldeak” hitzak bikaintasunaren EFQM ereduak hitzari ematen dion esanahi bera dauka. “Bezero” hitza ikastetxeak emandako zerbitzu nagusiak jasotzen dituzten interes taldeei buruz ari da, ikastetxeak garrantzitsutzat hartzen dituenei, eta, beraz, 5bn eta/edo 5cn deskribatzen ditu,

23

Memorietan, ebaluatzaileak ikastetxeko bezeroen eta interes taldeen identifikazio argia bilatuko du, bai memoriaren sarrera orokorrean, bai 2 irizpidearen sarreran (politika eta estrategia) bai 2a azpimailako irizpidean. Dena dela, ikastetxeen oinarrizko interes taldeak eta bezeroak ikasleak dira, eurei zuzenduta baitago oinarrizko zerbitzua , ematen diren prestakuntza-ikastaroak . Ikastetxeetan, ikasleak eta eskaintzen zaizkien prestakuntza-zerbi tzuak dira ikastetxearen kudeaketarako erreferente nagusiak. 2.4.- IKASTETXEEN EGINKIZUNA Ikastetxeen arrazoi nagusia ez da, oso ezohiko kasuetan izan ezik, onura ekonomikoa lortzea, baizik eta ikasketei, bere ikasleen gaitasunak hobetzeari eta hezkuntza sistemaren helburuei laguntzea. Esan dezakegu, irizpide orokor bezala, ikastetxeen eginkizuna ikasleak heztea, prestatzea eta beren gaitasunak hobetzea dela edo antzeko adierazpenak. Eginkizun generiko eta komun hau zehaztu eta interpretatu daiteke ikastetxearen ideien, hezkuntza etapen, ikastetxearen izaera pribatuaren, erlijiosoaren, publikoaren, hitzartuaren edo kooperatiboaren arabera, bere aukera pedagogikoen edo bere estrategien arabera. Dena dela, dauden ikastetxeetan dibertsitatea dagoen arren, hezkuntza “sistemaren” zati direnez, guztiek partekatzen dute oinarrizko eta funtsezko eginkizun hori. Hezkuntza Sailaren mendeko ikastetxeek, publiko eta hitzartuek (diru-laguntzak jasotzen dituztenek) Ikastetxearen Hezkuntza Proiektu bat (IHP) egin beharko dute nahitaez. Dena dela, ikastetxeek agerian utzi beharko dute IHP hori bikaintasunaren EFQM ereduaren orientazioen arabera egin dutela, honakoa barneratuz:

• Eginkizunaren, ikuspegiaren eta partekatutako balioen definizioa. • Ikastetxearen politiken definizio bat. Politikek zenbait irizpide ezartzen

dituzte, eta horiek estrategiak, planak edo lan prozesuak hartzea eta garatzea baldintzatzen dute. Kalitaterako politikak, politika pedagogikoak, antolaketakoak, pertsonalekoak eta beste hainbat har daitezke kontuan.

Hori guztia ez delako nahitaezkoa IHPak Kalitate Osoko edo Bikaintasun ereduetan oinarritutako kudeaketaren orientaziotik egitea. Memoriak eginkizunaren adierazpen bat aurkeztu beharko luke, politikena eta ikastetxearen estrategiena 2 irizpidean (2c azpimailako irizpidean). Eta, horrez, gain, eta batez ere, egindako eginkizunaren (2c) eta ikastetxeak zerbitzua ematen dien bezeroen (sarrera edo 2 irizpidea) artean koherentzia erakustea. 2.5.- HEZKUNTZA ZERBITZUA. Ikastetxeek hainbat zerbitzu eskaintzen dizkiete beren bezeroei eta interes taldeei. Ikastetxearen estrategiaren eta eginkizunaren arabera, bezeroei eta interes taldeei eskainitako zerbitzuak alda daitezke.

24

Dena dela, ebaluatzaileak koherentzia aurkitzea espero du bezeroen eta beren beharrak eta itxaropenak asetzeko eskainitako zerbi tzuen artean. Unibertsitateak ez diren ikastetxeek eskaintzen duten funtsezko zerbitzua –eta horretarako jasotzen dute Hezkuntza Sailetik diru-laguntza, baliabideak eta/edo pertsonala- ematen dituzten ikastaroak, zikloak eta etapak dira. Beraz, ematen dituzten PRESTAKUNTZA-IKASTAROEK PRODUKTUA edo HEZIKETA ZERB ITZUA osatzen dute . Seguruenik, ezohikoa izango zen Hezkuntza Sailak prestakuntza eskaintza garatzeko baimendutako ikastetxe baten oinarrizko helburua ez lotuta egotea garapen horrekin. Ikastetxe guztiek jakitera ematen duten HEZKUNTZA ESKAINTZA enpresa bateko produktuen katalogoaren hezkuntzako baliokidea da, eta ikastaroak katalogoko produktu bakoitzaren baliokideak dira. Produktuak edo zerbitzuak erosteko enpresen arteko kontratuaren hezkuntzako baliokidea ikasleen MATRIKULAZIOA da, baina, unibertsitatetik kanpoko ikasketetan, kasu askotan, ia doakoa da edo oso gutxi kostatzen da, gizarteak bere gain hartzen baitu etapa horietan hezkuntzako gastuan funtsezkoa dena. Ikastetxeek ezin dituzte libreki eskaini nahi dituzten ikastaro eta etapak. Hasierako prestakuntzako edo lanbide-heziketa espezifikoko ikastaro arautuei buruz ari gara. Legezko muga bat dago. Legezko baimena duten ikasketen tituluak soilik egin ahal ditzakete, eta ezin dituzte eskaini baimendu gabeko ikasketak –ezta horien iragarkirik egin ere-. Zerbitzuaren espezifikazioak hezkuntzan ezarrita, ikastaroko CURRICULUMA dakar berekin. “Gutxieneko” curriculum bat badago, aginduzkoa eta nahitaezkoa, (gutxieneko ikasketen dekretua eta OCD -oinarrizko curriculum diseinua-) araututako ikastaro guztientzat. Horietan ezartzen dira gaiak (ikasgaiak), bakoitzarentzako asteko ordutegia, ikasleek amaieran lortu beharreko gaitasunak, transmititu beharreko edukiak, ikaslea ebaluatzeko irizpideak etab. Hala ere, ikastetxeek aginduzko curriculuma (ZER irakatsi) eta aukera pedagogikoak eta antolaketa aukerak (NOLA irakatsi) moldatzeko eta osatzeko erabakiak har ditzakete eta hartu behar dituzte. Moldaketa horiek IKASTETXEAREN CURRICULUM PROIEKTUETAN eta ikasturte bakoitzeko ikasgaien PROGRAMAZIOETAN dokumentatuta egon behar dute. Zalantzarik gabe, ikastetxeek beste mota batzuetako ikastaroak eskain ditzakete Hezkuntza Sailak baimendutakoez gain, etengabeko ikaskuntza eta lanerako prestakuntza (LHko ikastetxeetan ohikoa), helduentzako prestakuntza, IKTetan prestakuntza-ikastaroak, gurasoen eskoletako ikastaroak etab. Ikastaroez gain, ikastetxeek beste zerbitzu batzuk ere eskain ditzakete ikasleen eta beste interes taldeen beharrak eta itxaropenak betetzeko, hala nola, orientazio eta tutoretza zerbitzuak, lan-munduratzeko zerbitzua, liburutegikoa, garraio edo jangelakoa, jarduera osagarrietakoa, gelen eta tokien erabilerakoa etab. Ebaluatzaileak ikastetxeak eskaintzen duen produktua edo zerbitzua eta prestakuntza ikastaroak argi definituko dituen espe zifikazio eta/edo programazio bat

25

aurkitzea esperoko du, eta, era berean, ikastetxeak eskaintzen dituen gainerako zerbitzuak definituta egotea. 5 irizpidearen eta 5c azpimailako irizpidearen sarrerak zerbitzu horiek deskribatzeko egokiak dira. Memorian, ebaluatzailea lotura logiko bat aurkitzen saiatuko da eskainitako zerbitzuen eta ikastetxeko estrategiaren artean . Memorietan, ebaluatzailea gehieneko logika aurkitzen saiatuko da definitutako bezeroen (2) eta diseinatutako zerbitzuen (5c) artean. 2.6.- PROZESUAK. Estrategiari laguntzen dioten prozesu nagusiak 2d azpimailako irizpidean definitu behar dira, eta ikastetxeak diseinatutako zerbitzuekin koherente izan beharko dute. Zerbitzuak 5c azpimailako irizpidean deskribatu beharko ditu ikastetxeak. Ikastetxeek ez dituzte produktuak egiten, zerbitzuak eskaintzen dituzte, batik bat hezkuntza zerbitzuak, eta prozesu baten bitartez egiten dute, irakaskuntza-ikaskuntza prozesuaren edo ikastaroak kudeatzeko/emateko prozesuaren bitartez. Hezkuntza zerbitzua emateko prozesua (irakaskuntza-ikaskuntza prozesua edo prestakuntza arautuko ikastaroak kudeatzeko/emateko prozesua) ikastetxeetako prozesu nagusia da, eta ebaluatzaileak argi diseinatuta eta dokumentatuta ikustea espero du, eta, gainerako prozesuekin batera, 5dn deskribatzen da. Irakaskuntza-ikaskuntza prozesuak azpiprozesu multzo bat hartu dezake bere baitan (19. orriaren behealdeko oharra ikusi), eta honakoa izan daiteke:

� Ikasturtea planifikatzeko prozesuak: o Hezkuntza eskaintza onartzea eta zabaltzea. o Ikasleen matrikulazioa . o Ikasturtea antolatzea (egutegiak, ordutegiak, irakasleak ematea, gaiak eta

gelak etab.). o Lekuak, ekipamenduak, tailerrak eta gelak prestatzea. o Ikasleentzako dokumentazioa eta material didaktikoak prestatzea,

� Garapen prozesuak, ikastaroa ematearekin lotuagoak: o Ikasturtea eta gaiak onartzea eta/edo aurkeztea . o Ikasturteak diseinatzea eta gaiak programatzea (zer irakatsiko den). o Eskolak ematea eta kontrolatzea (gelako jarduerak). o Ikasleak ebaluatzea . o Tutoretza eta orientazioa. o Lantokietako prestakuntza. o Notak eta tituluak ematea. o Jarduera osagarriak.

� Prozesuen neurketa, kontrol, hobekuntza eta eguneratze prozesuak, PDCA zikloa ixteko.

Ikastaro ez arautuek edo etengabeko ikaskuntzakoek eta lanerako prestakuntzakoek antzeko eskema bati jarrai diezaiokete, baina erraztuago bati.

26

Ekoizpen prozesuetan gertatzen den bezala, hezkuntza prozesuen diseinuetako xehetasuna garrantzitsua da, aldaketa gutxitzea aha lbidetzen baitu . Hezkuntza prozesuen kasuan, prozesuak gauzatzean aldaketa gutxitzen da irakaskuntzaren plangintza zehatz baten bidez (unitate didaktikoetan eta gelako jardueretan oinarritutako programazioen bidez), elkarlanaren bitartez, irizpide berekin , eta irizpideak aplikatzeko orduan edo lanak, probak eta azterketak zuzentzeko orduan irizpideak homogeneizatuta eta irakasleak aztertuta . Ikaskuntza prozesuetan adierazleak neurtzea elementu nagusia da ikastetxeetan prozesuak hobetzeko. 5 irizpidea, prozesuak, prozesuen, batik bat 2d azpimailako irizpidean definitutako prozesu nagusien, diseinua eta kudeaketa (5a) nola egiten den nabarmendu beharreko tokia da. Garrantzitsua da kontuan hartzea ereduak prozesuetan (jabeek eta prozesu taldeek ahalik eta modu autonomo eta arduratsuenean kudeatutako prozesuetan) oinarritutako kudeaketara orientatzen duela , hau da, kudeaketa horizontalera orientatzen duela, gelako irakasle taldeetara, egitura funtzionala edo departamentu egitura gaindituz. Etengabeko hobekuntza sistemari, hau da, lortutako emaitzak aztertuta eta barruko ikaskuntzatik (bere garapenean ikasitako ikasgaiengatik) edo kanpo ikaskuntzatik (beste ikastetxe eta erakundeetako praktika onak ezagutzetik eta aplikatzetik) ikastetxeak bere prozesuak hobetzen dituen moduari, 5bn heltzen zaio. Azpimailako irizpide hau egokiagoa izango zen irakaskuntza-ikaskuntza prozesuak aldatzen eta hobetzen dituzten hezkuntza berrikuntzak deskribatzeko, ikaskuntza edo curriculuma bera errazteko (zer, noiz eta nola irakatsi). Berrikuntzak ereduzko proiektu bezala probatzen dira hedatu aurretik. 5b azpimailako irizpidea da berrikuntza didaktikoak, metodologikoak eta pedagogikoak deskribatzeko egokiena. Aldiz, berrikuntzen euskarri materialak edo teknologikoak (berrikuntza teknologikoa edo ekipoena, adibidez) deskribatzeko tokirik onena 4e azpimailako irizpidea izango litzateke. Zerbitzu eta produktu berrien diseinua, ikastetxeak ezarritako estrategiaren eta planen arabera, 5c-n deskribatzen da, eta horiek egitea 5d-n. Azkenik, ikasleekiko eta beste bezeroekiko harremanen kudeaketari 5e-n heltzen zaio. Ebaluatzaileak koherentzia bilatzen du zerbitzuen (5c), prozesuen (5d), prozesu nagusien eskemaren (2d) eta eginkizunen eta estrate giaren (2c) artean. Estrategiaren, zerbitzuen eta prozesuen arteko hari eroale hau funtsezkoa da. Zerbitzuak emateko prozesuetan hartutako ikuspuntuen eraginkortasuna prozesuen etekin-adierazleen bitartez neurtzen da (9b), eta efikazia, hau da, ikastetxeak duen eginkizunaren, eskaintzen dituen zerbitzuen eta kudeatzen dituen prozesu nagusien arabera lortu nahi izaten dituen emaitzak lortzea, 9a-n ebaluatzen da. 2.7.- EMAITZAK. Ikastetxeek, erakunde guztiek bezala, EMAITZA batzuk lortu nahi izaten dituzte. Orokorrean esan dezakegu hasierako edo araututako prestakuntzaren arabera, ikastetxeek gure elkarteko hezkuntza sistemako emaitza orokorrei laguntzen dietela. Ikuspuntu horretatik, kontuan hartu behar da gure hezkuntza sistemaren helburua ikasle GUZTIEN aurrerapen akademikoari laguntzea de la (gaitasunak hobetzea) ,

27

hasierako gaitasunak alde batera utzita. Sistemak ez du hautatzeko eginkizuna hartzen, baizik eta aurrera egitekoa, hau da, ikasle guztiek aurrera egitea erraztuko duena. Ikastetxeek beren eginkizunaren eta beren estrategiaren arabera lortu nahi dituzten helburuak argi definitu behar dituzte. Horien artean egongo dira emaitza akademikoak, ikastetxe bateko funtsezko eta oinarrizko lorpenak, baina, horrez gain, bere helburu estrategikoek adierazten duten norabidean beren aurrerapena baloratzea ahalbidetzen duten besteak ere definitu beharko dira. Ereduak aipatzen dituen merkatu-kuotari buruzko emaitzei dagokienez, matrikulatutako ikasleek, lehenengo hurbilketan, ikastetxeak bere barne hartzen duen merkatu-kuota erakusten dute. Baina baieztapen hori erlatibizatu egin behar da, hau da, ikastetxe batek ezin ditu nahi dituen ikasle guztiak onartu eta ezin ditu nahi dituen ikastaroak ezta nahi dituen ikastaro kopuruak ere eskaini. Hezkuntza Sailak esleitzen du ikastetxe bakoitzak kontzertuaren edo jasotzen duen diru-laguntzaren arabera eskain dezakeen gehieneko talde eta ikasle kopurua. Bestalde, sistemak gizarte funtzio bat esleitzen die ikastetxeei (hezkuntza behar bereziak dituzten ikasleekin lan egitea, gaitasun gutxiago dituzten ikasleez arduratzea, baldintza kaskarrak dituzten esparru geografikoez arduratzea etab.). Hori guztia kontuan hartu behar da ikastetxe bakoitzarentzako emaitza-adierazle egokienak ezartzeko orduan, bere eginkizunaren eta bere ikasleen eta interes taldeen itxaropenen arabera. INTERES TALDEETAN IZANDAKO EMAITZAK ETA AMAIERAKO E MAITZAK. EFQMren kudeaketa ereduaren arabera, epe luzerako emaitzak bezeroek eta interes taldeek baldintzatuta daude, ikastetxearekiko beren fideltasun eta konfiantzarengatik. Horrek berekin dakar ikastetxeek memorian nabarmendu behar dutela ikasleen eta egungo beste bezeroen eta bezero izan daitezkeenen beharrak asetzeko orientazio argia hartu dutela. Ondorioz, ikastetxeak interes taldeekin lortzen dituen emaitzak ebaluatu behar ditu, bere bezeroen, ikastetxeko pertsonen eta gizartearen pertzepzioa neurtuz. Ebaluatzaileak interes taldeen pertzepzioa neurtzeko adierazleak bilatuko ditu 6a,7a eta 8a azpimailako irizpideetan. Horrez gain, bezeroen eta beste interes taldeen (2), eskaintzen dizkieten zerbitzuen (5c) eta ikastetxearen gainean bezeroek batik bat, baina baita beste interes talde batzuek ere duten pertzepzioaren emaitzen eta beren zerbitzuen arteko koherentzia aztertuko du. Ebaluatzaileak ikastetxeak 9a irizpidean planifikatutako emaitza nagusiak aurkitu behar ditu. Aurkeztutako emaitzak ikusita, ebaluatzaileak baloratu behar du memorian lortutako emaitzen eta eragileetan hartutako ikuspuntuen artean erakusten den lotura, hau da, koherentzia egon behar du estrategiaren (2), prozesu eta zerbitzuen (5) eta emaitz nagusien (9a) artean.

28

ETEKINEKO EMAITZAK. Planifikatutako emaitzen neurketa, emaitzen “a” azpimailako irizpideetan deskribatzen diren bai orokorrena (9 irizpidea) bai bezeroen, pertsonen eta gizartearen (6,7 eta 8 irizpideak) pertzepzioarena ere oso garrantzitsuak badira ere, ez dira nahikoak. Izan ere, planifikatutako emaitzen neurketa amaierako emaitzei buruzkoa da, eta azkenean gertatu dena jakitea ahalbidetzen digu, gure sistemaren efikazia eta gure egite onarena. Hala ere, beharrezkoa da horrez gain hezkuntza zerbitzuak emateko prozesuko emaitzak eta beste prozesu nagusi batzuetakoak ebaluatzea. Ikastetxeetan, gure bezeroek, ikasleek, zerbitzua emateko prozesuan bertan parte hartzen dute, eta baldintzatzen dute. Horrez gain, orokorrean, zerbitzua (ikasturtea) behin soilik jasotzen dute. Hori dela eta, zerbitzua emateko prozesuan bertan (eskolak ematen) eta gelan gertatzen denan jardutea eta kontrolatzea ezinbestekoa da amaieran emaitza onak lortu ahal izateko. Esperientzia duten irakasleak ez dira “transmititzera” edo azaltzera mugatzen, ikasleen gaitasuna eta interesa bizkortzen saiatzen dira, emaitzen lorpenera ardaztu ahal izateko. Beste erakunde batzuek bezala, ikastetxeek prozesuak bizkortu eta hobetu behar izaten dituzte, eta hori egiten dute espero zituzten emaitzak lortu edo hobetu ahal izateko. Iraganean bezala irakasten jarraituz gero, oso litekeena da emaitza berak lortzea. Emaitzak hobetzeko ikuspuntuak aldatu behar dira, baina, horrez gain, beren eraginkortasuna neurtu behar da –hobetu ahal izateko, eta ez soilik aldatzeko-. Etekin-adierazleek eginkizun hori dute (6b,7b, 8b eta 9b azpimailako irizpideak), prozesuen eraginkortasuna ebaluatzea. Prozesu jakin batzuekin edo hartutako ikuspuntuekin “zer gertatzen ari den” neurtzeko balio duten adierazleak dira. Aurresatekoak dira gehienbat, adierazle hauetan lortzen ditugun emaitzen aldian behingo azterketek prozesuaren amaieran lortuko ditugun emaitzak aurreikustea edo horiei aurrea hartzea ahalbidetzen digute. Logikoki, eragileetan hartutako ikuspuntuak eta prozesuak kontrolatu behar dira, eta horien etekina ebaluatu behar da. Hori “b” azpimailako irizpideetan deskribatuko ditugun adierazleen bidez egiten da. Egia da prozesuen eraginkortasuna lortzen diren amaierako emaitzetan ere neur daitekeela, baina prozesuetan eta prozesuetako neurketa etekin-adierazleekin lotuago dago. Ebaluatzaileek etekin-adierazleak erabiltzen dituzte eragileek hartutako ikuspuntuen –eta hedatzeen- eta emaitzen arteko kausa-efektu erl azioak egiaztatzeko. 9b azpimailako irizpideko etekin-adierazleen aurkezpenean ebaluatzaileek beren eraginkortasuna neurtzen saiatzen ari diren prozesuen azalpen bat aurkitzea esperoko dute. Alde horretatik, koherentzia egon behar du 9b azpimailako irizpideko adierazleen eta prozesu nagusien (5d) artean, eta baita baliabideekin lotutako kudeaketa prozesuen artean ere (4). Era berean, koherentzia egon behar du pertsonalari buruzko etekin-adierazleen (7b) eta pertsonetan (3) aipatutako prozesu eta ikuspuntuen artean.

29

2.8.- PERTSONAK Edozein prozesuk baliabide motaren bat (4 irizpidea) eta horiek kudeatzeko pertsonak (3 irizpidea) behar ditu garatu ahal izateko. Ikastetxeetan, pertsonen gaitasuna emandako zerbitzuaren kalitatearekin zuzenean lotuta dago. 3 irizpidea ikastetxeak pertsonen potentziala gehienera aprobetxatzeko modua aztertzeaz arduratzen da, eta hori bai banaka bai taldean. Irizpide honetan ikastetxeak azaldu behar du nolakoa den bere pertsonalaren politika beharren planifikazioaren eta bere kudeaketaren alorrean, pertsonal egokienaren kontrataziotik hasita (3a) eta ikastetxean lan egiten duten pertsonen eskumenak hobetzetik (3b), ezagutza partekatzen den modutik, banakakoetan eta taldeetan erantzukizunak beren gain hartzea sustatzetik (3c), barne komunikazioko sistemetatik (3d) eta ahaleginak aitortzen eta saritzen diren modutik jarraituta (3e). Pertsonalaren kontratazioari dagokionez (3a), garrantzitsua da kontuan hartzea irakasleei dagokienez legeriak ezartzen dituela ikasgai batzuk eman ahal izateko egiaztatu behar diren titulazioak . Ikastetxeek ezin dizkie gaiak eman eskatutako titulazioa ez duen pertsonal kontratatuari. Bestalde, ikastetxe publikoek ezin dute pertsonala kontratatu . Pertsonala Hezkuntza Sailak ematen die, eta hezkuntzara sarbidea izatean eta bitarteko pertsonala edo ordezkoa ematekoan inpartzialtasuna, justizia eta aukera berdintasuna bermatzen du. Hala ere, bitarteko irakasleek (ikasturte osorako kontratatuek) edo ordezkoek (gaixoaldi-bajak ordezkatzeko kontratatuek, baimenetarako etab) ikastetxeek eskatutako “profila” egiaztatu behar dute, eskumen espezifiko batzuk behar direnean (titulazioaz gain), maneiatu behar diren teknologien edo bitarteko didaktikoen arabera. Kasu hori maiz gertatzen da lanbide-heziketan. Kasu horietan ikastetxeak parte har dezake kontratazioan, eta irakasleak profil egokia duela egiazta dezake. Ikastetxeek beren estrategia garatzeko behar dituzten gaitasunen identifikazioa, pertsonek benetan dituzten gaitasunen ebaluazioa eta horien hobekuntza prestakuntza planen bitartez, oinarrizko elementu izan litezke ikastetxeetako pertsonalaren gaitasunen hobekuntza programa batean. (3b). Prestakuntza planak garatzeko, ikastetxeek Hezkuntza Sailaren irakasleentzako prestakuntza programak dituzte. Programa horiek sare publikoko eta itundutakoko irakasle guztiei eskainita daude. Horrez gain, ikastetxeek beren programak kudeatu ahal dituzte eta kudeatu behar dituzte bere pertsonalaren ezagutza eta gaitasuna egungo eta etorkizuneko beharretara egokitzeko, pertsonalaren ezagutza eta gaitasunak pertsonalaren kolaboraziotik abiatuta hobetu baitaiteke. Hain zuzen ere, funtsezkoa da ebaluatzea ikastetxeek beren prestakuntza planak nola diseinatzen dituzten, pertsonalaren prestakuntza beharretan oinarrituta eta bere estrategien eta prozesu nagusien arabera (2c/2d). Ikastetxe publikoetako pertsonalaren kudeaketan mugak daude ordainketaren, lekualdaketaren, kaleratzearen eta beste hainbat gairen inguruan. Ordainketa politika, lan-baldintzak (ordutegiak, irakastorduak...), eta, orokorrean, ikastetxe publikoetako pertsonalaren lan eta soldata baldintzen kudeaketa Hezkuntza Sailaren eskumen zuzena da.

30

Pertsonalaren kudeaketan hartutako ikuspuntuen efikazia etekin-adierazleen bitartez ebaluatzen da (7b) eta pertsonalak pertsonalaren politikaren emaitzen gainean duen pertzepzioa pertzepzio-adierazleen bitartez ebaluatzen da (7a). Ebaluatzaileak aztertuko du ea koherentzia argirik dagoen ikastetxeko helburu estrategikoen (2c), urteko planen (2e) eta pertsonalaren politiken eta planen, (3 irizpidea, batik bat 3b) eta pertsonengan izandako emaitzen artean (7a eta 7b). 2.9. BALIABIDEAK. Pertsonen eskura jartzen diren baliabideek hein handi batean laguntzen diete zerbitzuen kalitateari eta horiek emateko prozesuen kalitateari. Ereduak baliabidetzat hartzen ditu kanpo itunak (ituna hornitzailea baino hitz zabalagoa eta sakonagoa da) (4a), ekonomia eta finantza baliabideak (4b), eraikinak, ekipoak eta materialak (4c) eta informazioa eta ezagutza (4e). Enpresetako emaitza ekonomikoak ebaluatzeko parametro komunenak (kutxako fluxua, inbertsio gaineko fakturazioa...) interes gutxikoak dira, orokorrean, ikastetxe publikoen kasuan, ezin baitituzte irabaziak banatu eta Hezkuntza Sailak emandako baliabide ekonomikoak kudeatzera lotu behar baitute. Hala ere, jasotako baliabide horiek efikazia handiagoarekin edo txikiagoarekin kudea daitezke, eta, beraz, ikastetxeek jasotako baliabide ekonomikoak kudeatzen dituzten modua deskribatu beharko lukete, eta kudeaketa horren etekina neurtu beharko lukete. Bestalde, bere autonomiaren alorrean, ikastetxe publikoek diru-sarrerak lor ditzakete zerbitzuak emanda, baina lor ditzaketen irabaziak ikastetxean inbertitu beharko dituzte ostera. 4 irizpidean hartutako ikuspuntuen eraginkortasuna ikastetxearen etekinaren funtsezko adierazleen bitartez ebaluatzen da (9b). Emaitz nagusien bitartez ere ebaluatu litezke (9a), eta hori izango litzateke titulartasun pribatuko ikastetxeen kasua edo kooperatibena, beren estrategiaren arabera, lorpen edo emaitza ekonomikoak lortu nahi lituzketenena. Ikastetxeek erabilitako baliabideen eragina (ingurumenaren gaineko eragina, hondakinak, arriskuak, eragozpenak...) gehienetan txikia da, eta gizartean izandako eraginen adierazleen bitartez ebaluatzen da (8a / 8b). 2.10.- GIDARITZA. Gidaritza irizpidean gidariek eredu bezala jardunez, beren jarrerekin , beren jarduerarekin, beren ereduarekin eta beren laguntzarekin ereduko irizpide desberdinen kudeaketaren garapenari zein modutara laguntzen dioten deskribatu eta nabarmendu behar da. Printzipio nagusi bezala, kontuan hartu beharko litzateke gidatutako pertsonen iritzia funtsezkoa dela gidaritza ebaluatzeko unean. Beraz, irizpide honetan ez da deskribatu behar ikastetxeak egiten duena, baizik eta gidariek egiten dutena erakundeak alor guztietan etengabe hobera egitea suspertzeko. Horrela, 1a azpimailako irizpidean, politikari eta egindako estrategiari eta bere hedatzeari (2) laguntzeko bere gidarien jarduera deskribatuko du ikastetxeak. 1b azpimailako irizpidean, prozesuekiko bere konpromisoa eta jarduera (2d eta 5). 1c azpimailako irizpidean, bezeroekiko (6) eta eskainitako zerbitzuekiko (5d), eta 1d azpimailako irizpidean pertsonekiko (3 eta 7).

31

EFQM ereduak gidari bezala definitzen ditu “era batera edo bestera erakundean interesa duten talde guztien interesak koordinatzen eta orekatzen dituztenei”. Horien artean gidaritzat hartzen ditu “zuzendaritza taldea, gainerako zuzendariak eta taldeak zuzentzen edo gidaritzan parte hartzen duten guztiak”.

Ikuspuntu honetatik, gidaritzat har ditzakegu ekipoekiko edo pertsona taldeekiko ardurak dituzten pertsona guztiak. Ikastetxeen kasuan, horrek irakasle guztiak gidaritzat hartzera eraman gintzake, eta horrek ez dirudi egokia. Interpretazio egokiago batek ikastetxeen gidaritzat har litzake:

� Zuzendaria eta bere zuzendaritza taldea . � Zerbitzu nagusiekiko ardura orokorragoa duten beste kargu batzuk. � Proiektu edo taldeen gainean ardura duten funtzio iraunkorrak.

Ikastetxe publikoetan zuzendaria hautatzea Hezkuntza Sailak araututa dago. Hautagaiek, irakasleek, irakasle-klaustroaren sostenguak lortu behar dituzte eta eskola-kontseiluak (irakasleen, gurasoen eta hezkuntza etaparen arabera proportzio desberdinetan egongo diren ikasleen ordezkariek) aukeratuko du zuzendaria, hautagai bakoitzak aurkeztutako programa ikusita. Hautagairik ez dagoenean, ikuskaritza da hautagaia aukeratzen duena, eta lurralde ordezkariak izendatzen du. Hautatu dutelako zuzendaritzara sartzea, eta karguan jarraitzea behin eta berriro hautatu dutelako, baita zuzendaritza taldeetan aldaketa planifikatuak egotea ere zuzendaritza proiektuen jarraipena ziurtatzeko, gidaritza seinale dira orokorrean. Gidaritzaren efikazia, hau da, politika eta estrategiari (1a) laguntzeko gidarien jarduera pertsonen pertzepzio datuen eta lortutako amaierako emaitzen bidez neur daiteke, emaitzen irizpide guztien bidez neur daiteke. Gidarien konpromisoa eta jarduera

EGITEKOAREN GARAPENA, IKUSPUNTUA

ETA GIDARIEN BALIOAK...

1a POLITIKA ETA ESTRATEGIA. 2a Garapena, azterketa eta eguneratzea..

2

GIDARITZA GIDARIEN JARDUERA ETA INPLIKAZIOA

KUDEAKETA SISTEMA HOBETZEN

INPLIKAZIOA...

1b PROZESUAK. 2d Gako-prozesuen eskema.

5a Prozesuen diseinua eta kudeaketa sistematikoa. 5b Prozesuen hobekuntza eta berrikuntza.

5

BEZEROEKIKO, PARTENERREKIKO ETA

ORDEZKARIEKIKO INPLIKAZIOA...

1c

PERTSONEI MOTIBATZEA, LAGUNTZEA

ETA AITORTZEA...

1d

BEZEROAK 2a Bezeroen beharrak eta itxaropenak...

5e Bezeroen harremanak kudeatzea eta hobetzea...

6a 6b Bezeroengan izandako emaitzak.

6

PERTSONAK 3a, 3b, 3c, 3d, 3e azpimailako irizpideak.

7a 7b pertsonengan izandako emaitzak.

3

32

prozesuekiko eta hobekuntzan bere inplikazioarekiko (1b) neurketa sistemen eta batik bat prozesuen erabilgarritasunaren eta efikaziaren bidez neur daiteke. Bezeroekin duen inplikazioa, batik bat, pertzepzioaren eta bezeroengan eta gizartearengan izandako etekinaren bitartez. Pertsonei emandako laguntza (1d), batik bat pertsonen pertzepzioaren eta etekinaren bitartez.

33

3.- IKASTETXEETARAKO INTERPRETAZIOA ETA

JARRAIBIDEAK: IRIZPIDEAK ETA AZPIMAILAKO IRIZPIDEAK . Jarraian bikaintasunaren EFQM ereduko ETEn bertsioko irizpide eta azpimailako irizpideen jarraibide eta interpretazio batzuk aurkezten dira, eta ikastetxeentzat erabilgarriak izan daitezke. Bakoitzarentzako, lehenik, irizpidearen edo azpimailako irizpidearen testu deskribatzailea erakusten da, ereduaren ETEn bertsioak erakusten duen moduan, eta, jarraian, azalpen batzuk egiten dira, hezkuntza testuinguruan interpretatzen laguntzeko. 1 IRIZPIDEA: GIDARITZA. Gidariek garatzen eta errazten dute eginkizuna eta ikuspuntua lortzea, epe luzerako arrakasta lortzeko beharrezko balioak garatzen dituzte eta hori guztia ezartzen dute erakundean ekintza eta jarrera egokien bidez, eta, beraz, erakundearen kudeaketa sistema garatzea eta ezartzea ziurtatzen pertsonalki inplikatuta daude. Irizpide honetan deskribatu behar dira gidariek egiten dituzten jarduerak ereduko irizpideei heltzeko erakundeak erabaki dituen prozesuetan inplikatzeko. Alde horretatik, erakundeak bere estrategia egiteko eta garatzeko egiten duena 2 irizpidean deskribatuko da, pertsonalaren politika 3 irizpidean, bere baliabideak eta itunak kudeatzen dituen modua 4 irizpidean eta hezkuntza zerbitzua emateko prozesuak 5 irizpidean. Hemen ez da kudeaketa sistema deskribatu behar, baizik eta gidarien jokaera soilik –eredu bezala jokatu behar baitute- hartutako kudeaketa sistema garatzea eta ezartzea errazteko. 1a AZPIMAILAKO IRIZPIDEA : Gidariek eginkizuna, ikuspuntua eta balioak garatzea, erreferentzia-eredu bezala jokatzen baitute bikaintasunaren kulturaren baitan.

Atal honen barruan, hauek lortzeko erakundeak zer egiten duen sar daiteke : - Erakundearen eginkizuna, ikuspuntua eta balioak garatzeko, erakundearen kultura oinarritzen

duten balioen erreferentzia-eredu bezala jokatuz. - Bere gidaritzaren eraginkortasuna aztertzeko eta hobetzeko, gidaritza gaietan sortzen diren

etorkizuneko beharren arabera neurriak hartuz. - Langileek erantzukizunak beren gain hartzeko (empowerment) eta sormena eta berrikuntza

bizkortzeko eta animatzeko, adibidez ikaskuntza eta hobekuntza finantzatzeko fondoak emanez.

- Ikaskuntza jardueren ondorioz bilatutakotik abiatuta, ekintzak animatzea, laguntzea eta hasteko.

- Erakundean jarduera multifuntzionalak suspertzeko eta sustatzeko. - Lehentasunak ezartzeko, hobekuntza jarduerak antolatzeko eta aktiboki inplikatzeko.

Azpimailako irizpide hau ez da 2c-n deskribatzen den eginkizuna egiteari buruzkoa, baizik eta egitekoa garatzen gidariek duten inplikazioari buruzkoa, eta ikastetxea identifikatzen duten balioen eredu bezala jokatzeari buruzkoa.

34

Erantzukizunak hartzea (enpowerment) bizkortu daiteke langileek erantzukizunak beren gain hartzea erraztuz, adibidez, erakundearen egiturak eta sormena eta berrikuntza aldatuz, berrikuntza programetan parte-hartzea lagunduz, prestakuntzarako baliabideak emanez, praktika onak ezagutaraziz etab. Jarduera multifuntzionalak bizkortzea eta sustatzea erakundeko pertsonen arteko lankidetza sustatzea bezala uler daiteke, departamentuen edo arloen zatitze hermetikoak apurtuz antolaketa eta egitura horizontalen bitartez (jabeei eta prozesu taldeei emandako prozesukako kudeaketa, eskola txikietan antolatzea, irakasle taldeetan antolatzea...) Azpimailako irizpide honekiko gidaritzaren eraginkortasuna pertzepzio-adierazleetan lortutako emaitzen atzeraelikatzearen bitartez eta bezeroengan, pertsonengan eta gizartearengan izandako etekinen emaitzaren eta ikastetxeak bere estrategiarekiko eta bere planekiko eskuratzen dituen lorpenen bitartez neur daiteke. 1b AZPIMAILAKO IRIZPIDEA : Erakundearen kudeaketa sistemaren garapena, ezarketa eta etengabeko hobekuntza bermatzeko gidarien inplikazio pertsonala

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Erakundearen egiturak bere politika eta estrategia ezartzen laguntzen duela ziurtatzeko. - Prozesuen kudeaketa sistema bat garatzen eta ezartzen dela ziurtatzeko. - Prozesuak politika eta estrategia garatzeko, hedatzeko eta eguneratzeko eta emaitza

nagusiak neurtzeko, aztertzeko eta hobetzeko garatzen eta ezartzen direla ziurtatzeko. - Ikuspuntuetan hobekuntzak bizkortzea, identifikatzea, planifikatzea eta ezartzea ahalbidetzen

duen prozesu bat edo prozesuak garatzen direla ziurtatzeko.

Kudeaketa sistemaren hedatzea 2d azpimailako irizpidean eta 5 irizpidean (5a eta 5b azpimailako irizpideetan) deskribatzen da. Hemen, 1b-n, gidariak kudeaketa sistema garatzen, ezartzen eta etengabe hobetzen inplikatzen direla erakusten saiatzen da. Gidaritzaren eraginkortasuna neurtzeko, azpimailako irizpide honetan kontuan har daiteke, lehenik, gidariek ikastetxeko jardueretan duten inplikazioaren gainean, beren dedikazio-orduen gainean, prozesuak ezartzen eta hobetzen duten parte-hartzearen gainean eta beste hainbat gauzaren gainean pertsonek duten iritzia. Horrez gain, ikuspuntuak aztertzeko eta hobetzeko sistemen eta prozesuen etekina neurtzeko sistemen (9b bereziki) efikazia eta erabilgarritasuna baloratzea baliagarria izan daiteke azpimailako irizpide hau ebaluatzeko. 1c AZPIMAILAKO IRIZPIDEA : Gidarien inplikazioa bezeroekin, partenerrekin eta gizarteko ordezkariekin.

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Kanpoko interes taldeen beharrak asetzeko, ulertzeko eta erantzuteko eta hobekuntza

jarduera baterakoak ezartzeko eta horietan parte hartzeko. - Kanpoko interes taldeetako banakakoak eta taldeak aintzatesteko, erakundeko emaitzetan

laguntzeagatik, fideltasunagatik etab. - Erakundetik kanpo bikaintasuna sustatzeko eta laguntzeko batzarretan edo elkarte

profesionaletan parte hartuz, besteak beste. - Ingurumena hobetzera zuzendutako jarduerei laguntzeko eta horietan parte hartzeko, eta

erakundeak gizarteari laguntzeko.

35

Ikastetxeak ikasleen eta beste bezero eta interes taldeen beharrak identifikatzeko egiten duena 2a-n deskribatzen da, eta horiek betetzeko egiten duena 5 irizpidean (zerbitzuak ematea 5d-n eta bezeroekiko harremanak kudeatzea 5e-n). Gidariek kanpoko interes taldeen beharrak nola betetzen, ulertzen eta erantzuten dituzten eta hobekuntzako jarduera baterakoetan nola parte hartzen duten erakusten saiatzen da (pertsonalaren inguruko jarduerak, barruko interes taldearekikoak 3 irizpidean azaltzen dira, eta horren inguruan gidariek duten jokaera 1a-n, 1b-n eta bereziki 1d-n). Azpimailako irizpide honetan gidaritzaren eraginkortasuna etekinaren emaitzek eta bezeroen eta gizartearen pertzepzioak (6,8) ematen duten feedbackaren bitartez neur daiteke. 1d AZPIMAILAKO IRIZPIDEA : Gidariek erakundeko pertsonak motibatzea, laguntzea eta aintzatestea.

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Erakundea osatzen duten pertsonei pertsonalki komunikatzeko erakundearen eginkizuna,

ikuspuntua, balioak, politika eta estrategia, planak, helburua eta xedeak. - Erakundea osatzen duten pertsonentzat hurbilerraza izateko, kideei adi entzuteko eta

erantzuteko. - Pertsonei laguntzeko beren planak, helburuak eta xedeak egia bihurtzeko. - Pertsonei hobekuntza jardueretan parte hartzen animatzeko eta uzteko. - Erakundeko maila guztietako banakakoen eta taldeen ahaleginak aintzatesteko, bidezko eta

egoki denean. Ikastetxeak motibazioarekiko, laguntzarekiko eta pertsonen aintzatespenarekiko egiten duena 3 irizpidean deskribatzen da (3c inplikazioa, 3d entzutea eta komunikazioa, 3e aintzatespena). Hemen deskribatu beharko litzateke nola jokatzen, inplikatzen eta laguntzen duten gidariek hartutako ikuspuntuak garatzen. Gidaritzaren eraginkortasuna pertsonen pertzepzio eta etekinetik lortutako emaitzek ematen duten feedbackaren bitartez neur daiteke azpimailako irizpide honetan (7a,7b).

36

2 IRIZPIDEA: POLITIKA ETA ESTRATEGIA. Erakundeak nola ezartzen du bere eginkizuna eta ikuspuntua interes talde guztietan argi bildutako estrategia baten bitartez, eta politikek, planek, helburuek, xedeek eta prozesu garrantzitsuek lagunduta. Ereduak deritzo ikastetxeko estrategiak oso kontuan hartu beharko lituzkeela aldaketa elementuak eta inguruneko aldaketak, eta, ondorioz, kontuan hartu beharko lukeela ikastetxez kanpoko, interes taldeen itxaropenen (2a), aplikagarri den legeriaren, hezkuntzako teknologia berrien eraginaren, hezkuntzako praktika onen eta barne etekinaren (2b) informazio garrantzitsua, estrategiari oinarri on bat emateko. Estrategia hori egin (2c), hedatu (2d), komunikatu (2e) eta aztertu eta eguneratu behar da, PDCA zikloa itxiz maila estrategikoan. Ikastetxeek arrakasta izateko alderdiak identifikatu beharko lituzkete (epe luzera erakundeari bizirik irauten eta aurrera egiten lagunduko lioketen alderdiak) eta prozesu bat ezarri beharko lukete ikastetxearen politika eta estrategia egiteko eta aztertzeko. Horrez gain, prozesu nagusiak identifikatu beharko lituzkete (2d), 5 irizpidean deskribatutako zerbitzu eta prozesuekin koherentzian. Ikasleak dira hezkuntza zerbitzuaren hartzaile nagusiak, baina badaude kontuan hartu beharreko beste interes talde batzuk (ikusi 2.3 kapituluan bezeroen eta ikastetxeetako beste interes taldeen erlazio bat). Argi zehaztu behar da zeintzuk diren ikastetxeak identifikatu dituen bezeroak eta beste interes taldeak, eta, horiekin lotuta, haiei eskaintzen zaizkien zerbitzuak. Ikasleen kasuan, ikasleek jasotzen duten zerbitzu nagusia ikastetxeak eskainitako prestakuntza ikastaroak dira. Horrez gain, ikastetxeak ezarritako aukera estrategikoen eta lehentasunen arabera funtsezko izan daitezkeen beste zerbitzu batzuk eman ditzake (garraioa, jangela, jarduera osagarriak, liburutegia, hizkuntzak, internet, lan-munduratzea, beste herrialde batzuetan ikastea...). 2a AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Interes taldeen egungo eta etorkizuneko beharrak eta itxaropenak dira politikaren eta estrategiaren oinarriak.

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Informazioa jasotzeko eta aztertzeko, erakundeak bai egun eta baita etorkizunean ere

lan egiten duen merkatua eta merkatu-segmentua definitzen laguntzeko. - Bezeroen, langileen, partenerren, akziodunen, eta, orokorrean, gizartearen beharrak

eta itxaropenak ulertzeko eta aurrea hartzeko, komeni denaren arabera. Ikastetxearen politika eta estrategia egitea 2c azpimailako irizpidean deskribatzen da. 2a eta 2b irizpideetan deskribatzen dira erabaki estrategiko egokiak hartzeko interes taldeetatik jasotako informazio garrantzitsua jasotzeko ikastetxeak garatzen dituen prozesuak edo jarduerak. Kontua ez da “dokumentazioa” edukitzea, baizik eta interpretatzea eta ikastetxeak kontuan hartu beharrekoa hautatzea. Ikastetxeen kasuan, merkatua eta merkatu-segmentua egungo ikasle mota bezala interpretatu behar da, eta, batik bat, bere ikastaro arautuen eskaintza zuzendu diezaiokeen ikasle izan daitekeen mota bezala, baina baita zerbitzuen beste eskaintza mota bat, besteak beste, ikastaro ez arautuak edo zerbitzu espezifikoak zuzendu diezazkiokeen beste gizarte sektoreak bezala ere (profesionalak, helduak, enpresak, familiak...).

37

Badaude akziodunak edo jabeak dituzten ikastetxeak (ikastetxe pribatuak, akademiak, kooperatibak...). Alabaina, unibertsitatez kanpoko ikastetxe gehienek hezkuntza sistema bat osatzen dute, eta sistema hori Hezkuntza Sailak kudeatzen du. Hezkuntza Sailak ematen dizkie kasu bakoitzean ezarritako giza baliabideak eta/edo baliabide ekonomikoak. Administrazioak espero du ikastetxeek baliabide horiek eraginkor kudeatuko dituztela, eta ikastetxeek, oro har, sistemaren helburuetan lagunduko dutela. Alde horretatik, Hezkuntza Administrazioaren beharrak eta itxaropenak ulertu behar dira eta aurrea hartu behar zaie. 2b AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Etekina neurtzearekin, ikerketarekin, ikaskuntzarekin eta sormenarekin lotutako jardueretatik jasotako informazioa da politikaren eta estrategiaren oinarria.

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Barruko etekin-adierazleen eta ikaskuntza jardueren amaierako emaitza biltzeko eta

ulertzeko, adibidez, autoebaluazioa, konparaziozko ebaluazioa. - Lehiaren eta onenentzat jotako erakundeen etekina aztertzeko. - Gizarte, ingurumen eta lege alorreko auziak aztertzeko eta ulertzeko. - Adierazle ekonomiko eta demografikoak identifikatzeko eta ulertzeko. - Teknologia berrien eragina aztertzeko eta ulertzeko. - Interes talde guztien ideiak aztertzeko eta erabiltzeko.

Azpimailako irizpide honetan deskribatzen da nola jasotzen den orokorrean hezkuntzaren eta bereziki ikastetxearen etekinaren gaineko informazio garrantzitsua, 2c-n azaltzen diren erabaki estrategikoak hartzeko. Etekinaren barne adierazleak ikuspuntuen eraginkortasuna aztertzea ahalbidetzen duten guztiak dira, eta 6b, 7b, 8b eta 9b azpimailako irizpideetan erakusten dira. Ikaskuntza jarduera pertsonek beren lanaren garapenean egindako “barne” ikaskuntza da batik bat, eta konparaziozko ebaluazioa nahitaez hezkuntzakoak ez diren beste erakunde batzuetako praktika onak eta ikastetxeari aplikagarri zaizkionak ikastea da. Lehiaren etekina alderdiren batean bikaintzat jotako ikastetxeak bezala har daitezke, haiek aliatuak edo kolaboratzaileak izan arren. Indarrean dagoen hezkuntza legeriak (HLO, LOGSE, Euskal Eskola Publikoari buruzko Legea eta garatzen duen araudia) ikastetxeek politika eta estrategia egiterakoan kontuan hartu beharreko erreferentzia-esparru bat ezartzen du. Mota ekonomiko edo demografikoko informazioari dagokionez, kontuan hartzen ahalegintzen da eskaerari nabarmen eragin diezaiokeena, adibidez, jaiotza-tasa, immigrazioa, biztanleriaren banaketa adinaren arabera, inguruko ikasleak eta aurreko etapetan inguruan zeudenak, inguruko sektore ekonomikoetako hazkuntza, enpresa berriak ezartzea, lan-munduratzea. Ikastetxeetan teknologia berriak ez dira Informazio eta Ezagutzako Teknologiei buruz soilik ari, baizik eta baita ikaskuntza hobetzea eta erraztea ahalbidetzen duten ikuspuntu edo hezkuntza metodo berriei, berrikuntza didaktikoei, pedagogikoei eta beste hainbati buruz ere. 2c AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Politikaren eta estrategiaren garapena, azterketa eta eguneratzea.

38

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Politika eta estrategia erakundearen egitekoarekin, ikuspuntuarekin eta balioekin

era koherentean garatzeko, interes talde guztien beharretan eta itxaropenetan eta ikaskuntza eta berrikuntza jardueretatik ateratzen den informazioan oinarrituz.

- Interes talde guztien epe laburreko eta epe luzeko beharrak eta itxaropenak orekatzeko.

- Egungo eta etorkizuneko abantaila lehiakorrak identifikatzeko. - Arriskuen azterketa bat egiteko - Bikaintasunaren oinarrizko kontzeptuak islatzeko politikan eta estrategian. - Politikaren, estrategiaren eta planen garrantzia eta eraginkortasuna aztertzeko eta

ebaluatzeko, adibidez, arrakastaren alderdi kritikoak identifikatuz, eta, komenigarri bada, eguneratuz.

Azpimailako irizpide honetan ikastetxearen Politikaren eta Estrategiaren formulazio bat aurkitu behar da, 2a eta 2b-ko informazio garrantzitsua kontuan hartuko duen prozesu baten bitartez. Politikaren eta estrategiaren formulazioak horiek egitea eta hedatzeaz gain aztertzea eta eguneratzea ahalbidetuko duen prozesu batean oinarritu behar du. Ikastetxearen Hezkuntza Proiektuei buruzko (IHP) deskribapenak lekua du azpimailako irizpide honetan. Baita Ikastetxearen Curriculum Proiektuari buruzkoak ere (ICP), aukera pedagogiko orokorrei dagokienez (hauek ikastetxeko “politika” bezala ere sar daitezke). Aldiz, ikasturte edo ziklo (ikasturtearen espezifikazioa) bakoitzaren egiturari edo gaien programazioari lotuen dagoen curriculum proiektua 5c-n deskribatuko litzateke, eta ikastaroak garatzeko prozesuak 5d-n. Arriskuen azterketa ez da lan arriskuen gainekoa, baizik eta aukera estrategiko batzuk hartzeak ekar ditzakeen arriskuak aurreikustearen gainekoa, eta, ondorioz, beharrezkoa denean aurreikusteko eta egoerak edo hautazko planak garatzeko. Arrakastaren alderdi kritikoak ikastetxeak epe luzera ikastetxearen arrakasta baldintzatzen duten alderdi bezala identifikatzen dituenak dira. Horien arabera, ikastetxeak xede estrategikoak ezar ditzake, eta, horrela, erakundeak horiei dagokienez izandako aurrerapena ebaluatu. 2d AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Politikaren eta estrategiaren hedapena prozesu nagusien eskema baten bitartez.

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Erakundearen politika eta estrategia gauzatzeko beharrezko prozesu nagusien eskema

identifikatzeko eta definitzeko. - Prozesu nagusien jabeak argi ezartzeko. - Prozesu nagusiak definitzeko, eragindako interes taldeen identifikazioa sartuz. - Politika eta estrategia gauzatzeko orduan prozesu nagusien eskemaren eraginkortasuna

aztertzeko. Azpimailako irizpide honetan ikastetxeak argi adierazi behar du zeintzuk diren estrategia gauzatzeko prozesu nagusiak. Hezkuntza sistema arautua osatzen duten ikastetxeak izateko oinarrizko arrazoi bat hasierako prestakuntza ematea denez (ikastaroak, zikloak, etapak), eta horretarako jaso dutenez Hezkuntza Sailaren baimena, ikastetxeak eskaintzen dituen ikastaro, ziklo edo etapen kudeaketa prozesu batzuk prozesu nagusien eskeman identifikatu eta sartu beharko lirateke.

39

Bestalde, ikastetxeek beste zerbitzuak eskaintzen dituzte (jantokia, garraio, etengabeko prestakuntza...), eta horietako batzuk erakundearen estrategia garatzeko prozesu nagusi bezala identifika daitezke. Azkenik, erakundeak beste prozesu nagusi batzuk identifika ditzake laguntza eta kudeaketako prozesuen artetik (prozesu estrategikoak, pertsonen kudeaketakoak, baliabideen kudeaketakoak...) bere aukera estrategikoen arabera. Hemen garrantzitsua da identifikatutako bezeroen, 2c azpimailako irizpidean definitutako estrategiaren, prozesu nagusien eskemaren eta 5c eta 5d azpimailako irizpideetan diseinatutako zerbitzuen eta prozesuen arteko koherentzia. Prozesuen jabeak esaldia prozesuen diseinuaren, hedatzearen eta azterketaren gainean ardura hartzen duen kargua edo pertsona bezala ulertu behar da. Ereduak departamentuetako mugak hausteko bidean jotzen du, eta antolamendu funtzionalaren bidean, prozesuetan oinarritutako sistema bat hartzeko. Prozesu nagusien eraginkortasuna ikastetxeak 2c-n identifikatutako alderdi kritiko eta xede estrategikoekiko izandako lorpenak ebaluatuta azter daiteke. 2e AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Politikaren eta estrategiaren komunikazioa eta ezarketa.

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Politika eta estrategia komunikatzeko eta elkarren hurrenean transmititzeko, egoki

denaren arabera. - Politika eta estrategia erabiltzeko jarduerak planifikatzeko eta erakunde osorako

helburuak eta xedeak ezartzeko oinarri gisa. - Planak, helburuak eta xedeak lerrokatzeko, lehentasunak ezartzeko, adosteko eta

komunikatzeko. - Politikarekiko, estrategiarekiko eta planekiko sentsibilizazio maila ebaluatzeko.

Ikastetxeak, lehenik, estrategia eta politika komunikatzeko eta ikastetxeko pertsonak ikastetxeko ikuspuntuarekin, balioekin eta estrategiarekin lerrokatzeko zer egiten duen deskribapen bat aurkitzea espero da. Bigarren, zer egiten duen estrategia hedatzeko ikastetxeko urteko planen bitartez, aginduzkoak baitira Hezkuntza Sailaren menpe dauden ikastetxe guztientzat. Puntu honetan gakoa estrategiaren (2c) eta planen (2d) arteko koherentzia da. Estrategia hedatzeko jardueren planifikazioak ez dakar soilik ikastetxeko urteko planen zehaztasuna, baizik eta baita erakundearentzat helburuak eta xedeak ezartzea ere, hau da, departamentu didaktikoetan, irakasle taldeetan eta prozesu nagusietan. Ikastetxeko politika eta estrategiarekiko sentsibilizazio maila 6 irizpideko (bezeroak) eta batik bat 7 irizpideko (pertsonak) pertzepzio eta etekin-adierazleen bitartez ebalua daiteke.

40

3 IRIZPIDEA: PERTSONAK. Erakundeak nola kudeatzen, garatzen eta aprobetxatzen duen erakundea osatzen duten pertsonen ezagutza eta potentzial osoa, bai banakakoena, baita taldeena edo, oro har, erakundearena; eta nola planifikatzen dituen jarduera hauek bere politika eta estrategiari laguntzeko eta bere prozesuen funtzionamendu eraginkorrari laguntzeko. Pertsonak irizpidean ikastetxeak bere pertsonek duten potentziala hobetzeko eta potentzial osoarekin lan egiteko zer egiten duen ebaluatzen da. Pertsonalaren politikaren eta kudeaketaren eraginkortasuna 7b azpimailako irizpideko etekin-adierazleen bitartez neurtzen da, eta pertsonen pertzepzioaren emaitzak 7a azpimailako irizpidearen bitartez. Pertsonen kudeaketak bere baitan du tradizioz giza baliabideen kudeaketa bezala ulertu dena hautaketari dagokionez (3a), beti planifikazio, kudeaketa eta hobekuntza ikuspuntuarekin, baina, horrez gain, pertsonen ezagutzaren eta gaitasunaren (3b) garapenarenarekin, beren parte hartzearekin eta erantzukizunak beren gain hartzearekin (3c), komunikazioarekin eta barne elkarrizketarekin (3d) eta aintzatespenarekin (3e). Pertsonalaren politikak lege baldintzatzaileak ditu irakasleei dagokienez, aginduzkoa baita irakasleek titulazio jakin bat edukitzea hezkuntza etapa bakoitza eta gai bakoitza emateko. Esparru horretan, ikastetxe pribatuek eta itunduek pertsonala hautatu eta kontratatu dezakete. Ez horrela ikastetxe publikoek, ez baitago beren esku pertsonala hautatzea, ematea eta hornitzea, baizik eta hezkuntza administrazioaren esku. Hezkuntza administrazioak, bestalde, irakasleak eta irakasle ez den “eskaintzako” pertsonala prestatzeko planak garatzen ditu, eta horietara sar daitezke ikastetxe itunduen sareko irakasleak. Ikastetxe publikoek ikastetxean bertan ardaztutako prestakuntza planak garatu ditzakete, sailak era horretarako prestakuntzarako egindako deialdietara joz eta/edo bere baliabideak erabilita. Dena den, ikastetxeek hemen jarri behar dute zer egiten duten pertsonalaren kudeaketari dagokionez, beren eragin esparruaren baitan. 3a AZPIMAILAKO IRIZPIDEA : Giza baliabideen planifikazioa, kudeaketa eta hobekuntza.

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Politika eta estrategiarekin koherente diren giza baliabideen planak garatzeko. - Erakundeko pertsonei eta beren ordezkariei inplikatzeko politiken, estrategien eta giza

baliabideen planak garatzen. - Pertsona berrien hautaketa eta beren garapen profesionala kudeatzeko. - Enpleguarekin lotutako guztian inpartzialtasuna eta justizia bermatzeko, aukera

berdintasuna barne. - Pertsonalaren inkestak eta langileetatik datozen edozein motatako informazio motak

erabiltzeko, politikak, estrategiak eta giza baliabideen planak hobetzeko. - Antolaketa metodologia berritzaileak erabiltzeko, lan egiteko modua hobetzeko,

adibidez, talde malguetan lan eginez, kate logistikoa berriro egituratuz.

Azpimailako irizpide honetan oinarrizkoa da ikastetxeek estrategiarekin lerrokatutako pertsonalaren planak garatzea eta pertsonen laguntza eta lankidetza izan dezatela.

41

Azpimailako irizpide honetan pertsonalaren kontratazioen planifikazioari eta kudeaketari eta pertsonala bere prestakuntza hobetzen inplikatzen den moduari heltzen zaio batik bat. Hemen ere heltzen zaie erakundean “lan egiteko moduaren “ aldaketei, elkarlanean oinarritutako lan egiteko modu laguntzaileagoak edo taldekoagoak bilatuz. Pertsonalaren harrera ere hemen sartzen da, bere integrazioa eta prestakuntza ziurtatzeko, eskatutako lanak garatzeko. Hezkuntza sistema publikoko pertsonalaren kudeaketan dagoen arautzea dela eta, batzuetan talka egin dezakete hezkuntza administrazioan indarrean dauden eta ikastetxeak eta pertsonalaren politikak definitutako estrategiek edo pertsonalaren beharrek (behin betiko irakasleak eta bitartekoak atxikitzeak, ordezkapenen kudeaketak etab.). Kasu horietan ikastetxeen jarduera esparrua mugatua da, baina badute. Erabiltzeko joera dagoen jarduerak erakutsi eta baloratu behar dira, eta ikastetxearen jarduera eremua zabaldu behar da adostasunaren eta pertsonen lankidetzaren bitartez. 3b AZPIMAILAKO IRIZPIDEA : Erakundeko pertsonen ezagutza eta gaitasuna identifikatzea, garatzea eta mantentzea.

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Pertsonen ezagutza eta gaitasunak identifikatzeko eta erakundearen beharretara

egokitzeko. - Erakundeko pertsonak erakundearen egungo eta etorkizuneko gaitasunetara

moldatzen direla bermatzen lagunduko duen prestakuntza eta garapen planak garatzeko eta erabiltzeko.

- Bakarka, taldean eta erakunde osoan, oro har, ikaskuntza aukerak diseinatzeko eta sustatzeko.

- Elkarlanean aritzeko gaitasuna garatzeko. - Bakarkako eta taldeko helburuak lerrokatzeko, aztertzeko eta eguneratzeko

erakundearen planekin eta helburuekin. - Pertsonen etekina ebaluatzeko eta hobetzen laguntzeko.

Azpimailako irizpide honetan deskribatzen da ikastetxeak bere pertsonalaren prestakuntza beharrak identifikatzen dituen modua, ikastetxearen helburu estrategikoen arabera. Pertsonalaren prestakuntza planak beharren identifikaziotik ateratzen dira, eta horiek atzemandako beharren eta erakundean dauden gaitasunen arteko “gap” edo zuloa txikitzen laguntzen dute. Pertsonen gaitasuna eta prestakuntza planen etekina 7b azpimailako irizpideko adierazleen bitartez neurtzen dira. Azpimailako irizpidean erakundeak taldeen eta pertsonen helburu orokorrak zein eratara lerrokatzea eta orekatzea lortzen duen adierazten da. Hezkuntza sistemak prestakuntza modu desberdinak eskaintzen ditu ikastetxeetako pertsonalarentzat, ikastaro irekietatik ikastetxean ardaztutako prestakuntza moduetara eta beste hainbat. Ikastetxeek, era berean, beren planak garatu ditzakete, beren finantziazio iturrietatik abiatuta. Garrantzitsuena da aukera horiek nola erabiltzen diren deskribatzea planen eta ikastetxearen beharren onurarako, eta ez bakarrik eta ezta lehentasuna emanda ere bertako pertsonen interesei, nahiz eta horiek ere kontuan hartu behar diren eta lerrokatu behar diren.

42

Gaitasunak ez dira lortzen prestakuntza-ikastaroen bidez soilik. Barruko lankidetzaren bidez ere jaso daitezke, laneko beste lankideetatik eta taldeetatik ikasteko aukerak sustatuz. 3c AZPIMAILAKO IRIZPIDEA : Erakundeko pertsonen inplikazioa eta erantzukizunak hartzea.

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Hobekuntza jardueretan banakakoen eta taldeen parte-hartzea sustatzeko eta

laguntzeko. - Inplikazioa bizkortuko duten eta jarrera berritzailea eta sortzailea babestuko duten

aukerak sortzeko. - Erakundeko pertsonei eskubidea emateko ekimenarekin jokatzeko eta aldaketak

ezartzeko.

Prozesuko taldeko (laneko talde ohikoetako, adibidez, tutore taldeetako, irakasle taldeetako, mintegietako edo departamentuetako) eta hobekuntza taldeetako pertsona eta taldeei eskubidea emateko erakundeak egiten duenaz arduratzen da azpimailako irizpide hau. Talde horiek helburu zehatz batekin osatuta daude, erabakiak modu autonomoan hartzeko eta kudeatzen diren prozesuetan aldaketak ezartzeko. Azpimailako irizpide honetan deskriba daiteke nola parte hartzen duten pertsonek eta nola hartzen dituzten erantzukizunak lan egiteko modua eta lankidetza hobetzeko antolamendu modu berritzaileak garatzeko. Antolamendu modu horiek 3a azpimailako irizpidean deskribatzen dira. Era berean, 5b-n erakutsitako hobekuntza sistemetan pertsonek parte har dezaketen modua deskriba liteke. 7b-ko adierazleek eta 7a-ko pertzepzio-neurriek pertsonen inplikazioan eta erantzukizunak hartzean planifikatutako emaitzen eraginkortasuna eta efikazia edo lorpena neurtzeko balio dute. 3d AZPIMAILAKO IRIZPIDEA : Pertsonen eta erakundearen artean elkarrizketarik dagoen.

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako:

- Komunikazio beharrak identifikatzeko eta behar horietan oinarritutako planak ezartzeko. - Komunikazio eraginkor bat lortzeko, bertikala (bi norabideetan) eta horizontala,

identifikatutako kanalen bitartez. - Praktika onenak eta ezagutza partekatzeko.

Azpimailako irizpide honetan ikastetxeak identifikatutako beharren arabera ezarritako sistemak eta komunikazio kanalak deskribatzen dira. Intraneten oinarritutako komunikazio sistemak edo beste sistemak (komunikazio horizontala), argitarapenak eta barruko komunikazioak (ahozkoak eta/edo idatzizkoak), eta bileren sistematika (komunikazio bertikala eta entzutea) dira ikastetxeetako komunikazio kanal ohikoetako batzuk. Azpimailako irizpide hau erakundeak kudeatzen dituen eta 4e-n deskribatuta dauden informazio baliabideekin lotuta dago.

43

Ikastetxeak hemen ere deskribatu behar ditu bai kanpoko bai barruko praktika onenak partekatu eta hedatu ahal izateko erabiltzen dituen sistemak. Komunikazioaren eraginkortasuna etekin-adierazleen bitartez (7b) eta horri dagokionez pertsonalak duen pertzepzioaren neurrien bitartez (7 a) ebaluatzen da. 3e AZPIMAILAKO IRIZPIDEA : Saria, aintzatespena eta arreta erakundeko pertsonei.

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako:

- Ordainketa, lekualdaketa, kaleratzea eta laneko beste gai batzuk enpresako politikarekin eta estrategiarekin lerrokatzeko.

- Pertsonak aintzatesteko, beren inplikazio maila eta erantzukizunak beren gain hartzeari eusteko.

- Garbitasun, segurtasun, ingurumen eta gizartearen aurrean ardura gaietan kontzientziazioa eta inplikazioa sustatzeko.

- Beren egokitzapena ebaluatzeko eta gizarte onuren maila desberdinak ezartzeko, adibidez, pentsio-planak, osasun-asistentzia, haurrentzako laguntzak.

- Gizarte eta kultura jarduerak sustatzeko. - Instalazioak eta zerbitzuak eskaintzeko, adibidez, ordutegian malgutasuna edo garraioa.

Ordainketa gaiei dagokienez, ebaluatzaileak kontuan izan behar du ordainketa, lekualdaketa, kaleratzea eta beste hainbat ez direla aplikatzen ikastetxe publikoetan, horren inguruko eskumena Hezkuntza Sailarena soilik baita. Mozkin sozialei buruzko atala ere ez du aplikatzen. Ikastetxeak tarte bat du beti pertsonen lana aitortzeko, aukerak emateko eta erronka intelektualak sustatzeko. Hemen deskribatu beharko luke pertsonak eta taldeak aintzat hartzeko bere politika. Ikastetxeek hemen erakutsi behar dute nola inplikatzen diren pertsonen segurtasuna, pertsonen osasuna (estresa, gatazkak, absentismoa, ergonomia...) babestera eta ikasleen eta pertsonalaren kontzientziaziora zuzendutako ekintzetan. Ebakuazioen itxurak egitea, zaurituei artatzea, tokiak zaintzea, pertsonalak eta ikasleek garbiketan laguntzea, mantentzea, segurtasuna eta beste hainbat kudeatu daitezkeen jarduera batzuk dira. Ordutegien malgutasunari, garraioari eta zerbitzuen eta instalazioen eskaintzari dagokienez, hemen ikastetxeko pertsonalari buruz ari da, ez ikasleei edo kanpoko bezeroei buruz.

44

4 IRIZPIDEA: ITUNAK ETA BALIABIDEAK. Nola planifikatzen eta kudeatzen ditu erakundeak bere kanpoko itunak eta barruko baliabideak bere politikari eta estrategiari laguntzeko eta bere prozesuek eraginkor funtzionatzeko. Irizpide honetan ikastetxeak deskribatu behar du nola planifikatzen eta kudeatzen dituen kanpoko itunak eta hornitzaileak (4a), eta zein baliabide dituen, ekonomikoak eta finantzarioak(4b), eraikinak, ekipoak eta materialak (4c), baliabide teknologikoak (4d) eta informazio eta ezagutza baliabideak (4e). Baliabideen kudeaketaren efikazia etekinaren funtsezko adierazleen bitartez ebaluatzen da (9b), eta, aldi batean, gizartearen etekinaren funtsezko adierazleen bitartez (8b). 4a AZPIMAILAKO IRIZPIDEA : Kanpoko itunen kudeaketa.

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Partener nagusiak eta politikarekin eta estrategiarekin bat datozen itun estrategikoak

ezartzeko aukerak identifikatzeko. - Partenerrekin dauden harremanak egituratzeko balioa sortzeko eta maximizatzeko. - Kate logistikoari balioa emango dioten itunak ezartzeko. - Ituna egiten den erakundearen kultura norberarenarekin bateragarria dela ziurtatzeko,

horiekin ezagutza partekatuz eta elkarren garapenari lagunduz. - Filosofia berritzaile eta sortzaile bat sortzeko eta laguntzeko, partenerrekin batera lan

eginez, prozesuak hobetzeko eta bezeroa/hornitzailea kateari balioa eransteko. Partenerrak identifikatzeak esan nahi du ikastetxeak bere estrategiaren arabera itun estrategikoak egin ditzakeen balizko bazkideak seinalatzea. Itunen adibideak dira ikastetxeen elkarteak, proiektu pedagogiko batzuk bultzatzeko ikastetxeen arteko akordioak, etapa desberdinetako ikastetxeen arteko lankidetza zerbitzuen eskaintzak hedatzeko edo hobetzeko, itunak egitea ikastetxe hornitzaileekin, itunak egitea erakundeekin gizarte programak garatzeko etab. Ikastetxeak hemen deskribatu behar du zeintzuk diren itunak eta bazkideekin nola egituratzen dituen harremanak, ikastetxeko zerbitzuei eta prozesuei balioa eransteko, batik bat bezeroei eskainitako zerbitzuei balioa gehitzeko. “Kate logistikoa” ikasturtea planifikatzea, ikastaroak garatzea eta ematea, emaitzak neurtzea, hobetzea eta eguneratzea ahalbidetzen duten prozesu eta azpiprozesuen multzo bezala uler daiteke (begiratu deskribapen zehatzagoa 2.6 kapituluan). Azpimailako irizpide honetan ikastetxeak hornitzaileak kudeatzen dituen modua ere deskribatu behar da. Kanpoko itunen kudeaketaren efikazia etekinaren funtsezko adierazleen bitartez ebaluatzen da (9), eta, aldian behin, emaitzak eta lorpen estrategikoak planifikatu izan balira, atal honetan 9a azpimailako irizpidean.

45

4b AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Baliabide ekonomiko eta finantzarioen kudeaketa.

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Baliabide ekonomikoak eta finantzarioak erabiltzeko, politikari eta estrategiari

laguntzeko. - Estrategiak eta prozesu ekonomiko eta finantzarioak garatzeko eta ezartzeko. - Inbertsioak ebaluatzeko aktibo ukigarri eta ukiezinetan. - Mekanismo eta parametro ekonomiko eta finantzarioak erabiltzeko, baliabideen

egitura eraginkor bat bermatzeko. - Baliabide ekonomiko eta finantzarioen arriskuak kudeatzeko.

Ikastetxe guztiek, ikastetxe publikoak barne, baliabide ekonomikoak kudeatzen dituzte, bai Hezkuntza Sailak emandakoak zuzenean edo kontzertuen bidez, edo bazkide sortzaile edo jabeen eskutik jasotakoak. Horrez gain, ikastetxeek –publikoek ere bai- beren baliabideak sor ditzake baimena jaso duten zerbitzuetatik zerbitzu desberdinak eta/edo osagarriak emanda. Bestalde, ikastetxe guztiek “inbertitzen” dute, nahiz eta zeharka egin (Hezkuntza Sailaren bitartez) aktibo ukigarrietan (ekipoak, bitarteko didaktikoak) eta ukiezinetan (prestakuntza...). Beraz, enpresen emaitzak ebaluatzeko parametro ekonomiko komunenek (kutxako fluxuak, inbertsioaren gaineko fakturazioak) ikastetxe publikoen kasuan ez dutela aplikaziorik egia bada ere, baliabideen kudeaketako efikazia baloratu daiteke eta baloratu behar da ikastetxe guztietan adierazle egokien bitartez. Bere baliabideak sortzea zerbitzu espezifikoak emanda, kontratu programak, borondatezko kuoten bidezko diru-sarrerak, superabita edo defizita ekitaldi amaieran, emandako aurrekontua gauzatzean efikazia, bitarteko didaktikoak berritzeko gastua, eraikinak mantentzeko gastua eta bere egoera etab. kontuan har daitezkeen adierazle batzuk dira. Erosketen kudeaketa azpimailako irizpide honetan egiten da, baina egin liteke 4a azpimailako irizpidean, hornitzaileen kudeaketarekin batera. Kudeaketa ekonomikoaren etekina neurtzen duten adierazle ekonomikoak 9b azpimailako irizpidean aurkezten dira. Maila handienekoak, hau da, erakundeak lortu nahi dituen emaitzak ebaluatzen dituztenak emaitza nagusiak dira ikastetxearen estrategia garatzeko, eta 9a-n aurkezten dira. 4c AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Eraikinen, ekipoen eta materialen kudeaketa.

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Aktiboak erabiltzeko politikari eta estrategiari laguntzeko. - Aktiboen mantentzea eta erabilera kudeatzeko, bere bizitza zikloaren etekin osoa

hobetzeko. - Aktiboen segurtasuna kudeatzeko. - Erakundeko aktiboek elkartean eta erakundeko pertsonengan duten edozein eragin

negatibo neurtzeko eta kudeatzeko (garbitasuna eta segurtasuna barruan sartuz).

46

- Material inbentarioak optimizatzeko. - Hondakinak gutxitzeko eta birziklatzeko eta munduko baliabide ez berriztagarrien

kontserbazioari laguntzeko, adibidez, kontsumoak optimizatuta. Hemen deskribatu beharko lirateke zein jarduera egiten duen laneko arriskuen Prebentzio Legea aplikatzen, (arriskuen ebaluazioan, larrialdi planean, ergonomian, segurtasunean eta garbitasunean) ekipoen eta instalazioen segurtasuna, kontserbazioa eta garbitasuna kudeatzeko, ebakuazioak egiteko, mantentzea ziurtatzeko eta ekipoen eta eraikinen segurtasunerako (batik bat lanbide-heziketan), hondakinen birziklatzea kudeatzeko etab. Hemen deskribatzen dira baita ere eraikinetan, ekipoetan eta material didaktikoetan egindako inbertsioei eta gelen, laborategien, tailerren eta zerbitzuen erabilerari ahalik eta etekin handiena lortzeko jarduerak eta kudeatutako prozesuak. Eraikinen, ekipoen eta materialen kudeaketari buruzko etekin-adierazleak 9b azpimailako irizpidean aurkezten dira, eta, emandako garrantziaren arabera, 9a-n. Ingurumenaren gaineko eraginari buruzkoak 8 irizpidean aurkezten dira. 4d AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Teknologiaren kudeaketa.

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Teknologia alternatiboak eta emergenteak identifikatzeko eta ebaluatzeko politikaren eta

estrategiaren eta negozioan eta gizartean duen eraginaren arabera. - Zorro teknologikoa kudeatzeko, kontuan hartuta baita ere identifikazioa eta “antzinako”

teknologiak ordezkatzea. - Dagoen teknologia esplotatzeko, eta teknologia aprobetxatzeko hobekuntzari

laguntzeko. - Teknologia alorra berritzeko.

Azpimailako irizpide honetan aurkezten dira bere itxura material edo fisikoan teknologiekin zerikusia duten jarduerak. Hezkuntza teknologia, bere alde didaktiko edo pedagogikoan, 5b edo 5c-n aurkezten da. Beraz, hemen dauka lekua ekipamendu teknologikoen kudeaketak, erabilitako makinak, bitarteko teknikoak. Bitarteko teknologikoen kudeaketari buruzko etekin-adierazleak 9b azpimailako irizpidean aurkezten dira, eta, baldin eta garrantzitsuak badira estrategiarentzat, 9a-n. 4e AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Informazioaren eta ezagutzaren kudeaketa.

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Informazioa eta ezagutza biltzeko, egituratzeko, kudeatzeko eta erabiltzeko politikari

eta estrategiari laguntzeko. - Interes taldeei informaziora eta dagozkien ezagutzetara sarbide egokia edukitzea

ahalbidetzeko. - Informazioaren baliotasuna, osotasuna eta segurtasuna bermatzeko. - Erakundeak soilik duen jabetza intelektuala lantzeko, garatzeko eta babesteko,

bezeroarentzako bere balioa maximizatzeko.

47

- Informazio eta ezagutzako baliabide egokiak erabiltzeko, erakundean berrikuntza eta sormen giroa sortzeko.

Ikastetxeek informaziora eta ezagutzara sarbidea errazten duten baliabideak kudeatzen dituzten moduari buruz ari da hemen. Ez da ari 3 irizpidean aipatzen den pertsonen ezagutza kudeatzeari buruz, ezta 5 irizpidean aurkezten den berrikuntzaren kudeaketari buruz ere. Beraz, IKTei (hardari), intraneti eta informazioko beste baliabide teknikoei buruz ari da. Ikastetxeetan, datuak babesteko legea aplikatzen da. Jabetza intelektuala babesteari dagokionez, ikastetxeen izaera eta eginkizunak berak ezagutza babestera baino gehiago (patenteak, copyrighta...), ezagutza eta ikastetxeak sortutako berrikuntza zabaltzera eta hedatzera jotzen du. Ezagutzaren eta informazioaren kudeaketari buruzko etekin-adierazleak 9b azpimailako irizpidean aurkezten dira batik bat, eta 9a-n ikastetxearentzat garrantzitsua bada.

48

5 IRIZPIDEA: PROZESUAK. Erakundeak nola diseinatzen, kudeatzen eta hobetzen dituen bere prozesuak bere politika eta estrategiari laguntzeko eta osoki betetzeko, gero eta balio handiagoa sortuz bere bezeroei eta beste interes taldeei. Ikastetxeak prozesu asko kudeatzen ditu. Ikastetxeak kudeatzen dituen prozesuak eragileen irizpideetan deskribatzen dira. Horrela, 2 irizpidea da estrategia eta planak egitearekin eta garatzearekin lotutako prozesuak deskribatzeko tokia, 3 irizpidea izango da pertsonen kudeaketari buruzko prozesuak deskribatzeko eremua, eta 4 irizpidea izango da baliabideak kudeatzearekin lotutako prozesuak deskribatzeko tokia. Irizpide honetan, ikastetxeak lehenik aplikatzen duen prozesuen kudeaketa sistema zein den deskribatu beharko du (5a) eta zein den bere etengabeko hobekuntzarako sistema (5b). Gainerakoan, 5 irizpidea toki egokia da eskaintzen dituen zerbitzuak, hau da, hasieran bere ikasleei eskaintzen dizkien prestakuntza ikastaroak, ikastaroen diseinutik hasi (5c) eta ikastaroak emateko prozesuarekin jarraituz eta irakaskuntza-ikaskuntza prozesuak (5d) deskribatzeko. 5 irizpidean deskribatzen diren prozesuak bezeroei zerbitzua eta balioa ematen dieten prozesuak dira, eta, beraz, zerbitzua emateko prozesuen zati dira, eta horiek, ikastetxearen estrategiari laguntzen dioten beste prozesu batzuekin batera, gakotzat seinalatu ditu ikastetxeak (2d). 5a AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Prozesuen diseinua eta kudeaketa sistematikoa

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Erakundearen prozesuak diseinatzeko, horren baitan politika eta estrategia gauzatzeko

beharrezko prozesu nagusiak. - Prozesuen kudeaketa sistema bat ezartzeko. - Prozesuen kudeaketari sistema estandarizatuak aplikatzeko, adibidez, ISO9000 Arauan

oinarritutako kalitate sistemen modukoak, ingurumenaren kudeaketa sistemak edo laneko arriskuen kudeaketa sistemak.

- Prozesuak neurtzeko sistemak ezartzeko eta etekin helburuak ezartzeko. - Erakundearen barruko interfazeak eta kanpoko partenerrekin lotutakoak erabakitzeko,

prozesuak hasieratik bukaerara arte modu eraginkorrean kudeatzeko. Azpimailako irizpide honetan ikastetxeak deskribatu behar du prozesuak kudeatzeko aplikatzen duen sistema. ISO 9000 Arauan oinarritutako kalitate sistemak erabilgarriak dira eta kasuan gomendagarriak. Prozesuen kudeaketak etekina neurtzea dakar. Azpimailako irizpideak iradokitzen du ez mugatzea prozesuen kudeaketa sistema bat edukitzera, baizik eta, aurrera egitea prozesukako kudeaketan, hau da, antolamendu funtzionaleko eskema batetik antolamendu horizontalekora igarotzea, prozesukakora, eta horren kudeaketa jabeei eta prozesu taldeei ematen zaie (ikusi erreferentziak 2.6 kapituluan). Ingurumena kudeatzeko sistemak eta laneko arriskuak kudeatzekoak aplikagarriak dira ikastetxeetan. 5b AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Prozesuetan beharrezko hobekuntzak sartzea berrikuntzaren bitartez, bezeroak eta beste interes taldeak osoki betetzeko, gero eta balio handiagoa sortuz.

49

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako:

- Hobekuntzen artean lehentasunak –eta beste aldaketak- identifikatzeko eta ezartzeko

bai jarraituak baita zorrotzak ere. - Emaitzek ematen dituzten datuak eta ikaskuntza jardueretatik ateratako informazioa

erabiltzeko, lehentasunak eta hobekuntza helburuak ezartzeko. - Hobekuntza jardueretan, langileen, bezeroen eta partenerren talentu sortzaile eta

berritzailea bizkortzeko eta aprobetxatzeko. - Aldaketak ezartzea kudeatzeko, proba pilotuak ezartzea eta prozesu berriak edo

aldatuak ezartzea kontrolatzea barne, prozesuen aldaketek aurreikusitako emaitzak lortzen dituztela bermatuz, eta dagozkien interes talde guztiak komunikatuz eta prestatuz prozesuetan sartutako aldaketetarako.

- Erakundeko pertsonek dagokien prestakuntza jasotzen dutela ziurtatzeko, prozesu berriekin edo aldatuekin jarduteko, ezarri aurretik.

Azpimailako irizpide honetan, ikastetxeak deskribatu beharko luke nolakoa den etengabeko hobekuntzako bere sistema. Alde horretatik, jada badauden zerbitzuei buruzko hobekuntza deskribatuko dugu. Berrikuntza didaktikoari, teknologikoari edo pedagogikoari dagokiona, produktu eta zerbitzu berriei buruz ari denean, 5c-n deskribatu beharko litzateke. Ikastetxeek ikasturte berrian helduko dituzten hobekuntza proiektuak ezartzen dituzte urteko planetan. Pertzepzio eta etekin-adierazleetatik abiatutako emaitzen neurketa, bezeroen kexak eta erreklamazioak, pertsonalak egindako hobekuntza iradokizunak, prozesuen kudeaketan ikasitako ikasgaiak, hezkuntza edo kudeaketa praktika onen ezagutza, autoebaluaziotik ateratako hobekuntza alorrak, kalitate sistemen ekintza zuzentzaileak, prebentziokoak eta berritzaileak etengabeko hobekuntzako sistematzat jo daitezkeen elementuak dira. Azpimailako irizpideak aldaketak kudeatzen diren moduaren deskribapena du bere baitan. Horrek aldaketak komunikatzea (4e) ekarriko luke berekin, etekin-adierazleen bitartez egindako aldaketen bidez aurreikusitako emaitzak lortzen diren ebaluatzea (9b, eta, hala izango balitz, 6b, 7b, 8b), edo emaitz nagusiena garrantzitsuak badira, prozesu berrietan lan egiteko nahiko prestakuntza ematea (3b) eta estandarizatzea (5a). 5c AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Produktu eta zerbitzuen diseinua eta garapena, bezeroen beharretan eta itxaropenetan oinarrituta.

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Merkatuko ikerketak, bezeroen inkestak eta produktu eta zerbitzuekiko bezeroen

oraingo eta etorkizuneko beharrak eta itxaropenak zehazteko beste informazio motak erabiltzeko, oraingo produktuen eta zerbitzuen bere pertzepzioa barne.

- Bezeroen etorkizuneko beharren eta itxaropenen arabera produktuetan eta zerbitzuetan hobekuntzak aurreratzeko eta identifikatzeko.

- Bezeroen beharrak eta itxaropenak beteko dituzten produktu berriak eta zerbitzuak diseinatzeko eta garatzeko.

- Produktu eta zerbitzu lehiakorrak garatzeko sormena eta berrikuntza erabiltzeko. - Partenerrekin produktu berriak sortzeko.

50

Ikastetxeak hemen deskribatu behar du zeintzuk diren bere zerbitzuak, ematen dituen ikastaroak eta definitzen dituzten espezifikazioak (beren diseinua). Era berean, 2d-n identifikatu diren bezeroentzako beste zerbitzuak deskribatu beharko ditu. Hezkuntza Sailetik diru-laguntza jasotako ikastetxeek ezin dute baimena jaso gabeko titulurik egin ezta curriculum ofizialetik kanpo ikasgaiak eman ere. Ikastetxeek autonomia tarte bat dute beste prestakuntza ikastaro mota bat eta ikastetxearen autonomia esparruan egokitzat jotzen dituzten beste zerbitzu batzuk eskaintzeko, curriculumaren zati bat ezartzeko, ikasle taldeak antolatzeko eta ikasgaiak ematea emateko eskumena dute (horren inguruan dagoen arautze esparruan). Autonomia tartea txikiagoa da ikastetxe publikoetan, ikastetxe publikoek ezin baitute pertsonala kontratatu eta Hezkuntza Saileko antolamendu zirkularrak aplikagarri baitzaizkio ikasturtearen hasieran, baina badute autonomia. Ikastetxeak hemen deskribatu beharko luke nola erabiltzen duen bere kudeaketa autonomia ikastetxeak informazio garrantzitsutik abiatuta interes taldeei (ikasleei, familiei, enpresei, inguru sozialari...) eskaintzen dizkien produktu eta zerbitzuekiko bezeroaren beharrak eta itxaropenak betetzeko. ZER irakatsiri buruzko atalean ikastetxearen autonomiarako esparru bat dago (ikastetxeetan produktu eta zerbitzu berriak garatzea eta eskaintzea), NOLA irakatsiri buruzkoan (bitartekoak eta metodo didaktikoak, aukera pedagogikoak, ikasle taldeak, hezkuntza errefortzuak, IKTNren sarrera, irakaskuntza-ikaskuntza jardueren diseinua etab.) jarduera esparrua –eta berrikuntzarena (5b)- ikastetxe mota guztietan zabaltzen da. Partenerrak ikastetxeak eurekin itunak ezarri dituen bazkideak dira. 5d AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Produktuen eta zerbitzuen ekoizpena, banaketa eta arreta zerbitzua.

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Diseinuekin eta garapenekin bat datozen produktuak eta zerbitzuak ekoizteko edo

lortzeko. - Produktuak eta zerbitzuak komunikatzeko, merkatuan jartzeko eta saltzeko egungo

bezeroei eta bezero izan daitezkeenei. - Produktuak eta zerbitzuak bezeroei banatzeko. - Produktuei eta zerbitzuei salmenta osteko zerbitzuak emateko, egoki denean.

Azpimailako irizpide honetan deskribatzen ahalegintzen da zer egiten duen erakundeak funtsean zerbitzuak emateko. Ikastetxeetan “produktuak edo zerbitzuak” lor ditzakete berea emateko, baina ikastetxe gehienetan funtsezkoa da berezko “ekoizpena”, hezkuntza zerbitzua ikastetxeak berak ematea (ikastaroen plangintza, garapena eta ebaluazioa). “Merkatuan jartzearen eta produktuak saltzearen” inguruan, ikastetxeek hezkuntza zerbitzuak ematen dituzte ikastaroak emateko prozesuan bertan (zerbitzu nagusiei buruz ari gara, zerbitzu arautuei buruz). Hala ere, notak eta titulazioak emateko prozesuak hemen hartu beharko lirateke kontuan.

51

Ikastetxeak hemen deskribatu beharko du nolakoa den aurreko atalean definitutako zerbitzuak emateko prozesua, zein azpiprozesu dituen (horien artean, gaien programazioa, ikasleen harrera, eskolak ematea, ikasleen ebaluazioa, tutoretza eta orientazioa, besteak beste), baita prozesu horien espezifikazioak ere, hau da, nola garatu behar diren, eta baita adierazleak, etekin helburuak eta/edo horiek onartzeko irizpideak. Era berean, zerbitzuak emateko 2d-n identifikatu diren gainerako prozesu nagusiak deskribatu beharko ditu. Prozesuen etekin-adierazleak 9b-n kudeatuko dira eta planifikatutako amaierako emaitzak (emaitza akademikoak, igoera, etab.) 9a-n. Zerbitzua emateko prozesuen eraginkortasuna ikasleen eta 6a-n eta 6b-n dauden zerbitzuaren beste hartzaileen pertzepzioko eta etekineko emaitzen bitartez ere ebalua daiteke. 5e AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Bezeroekin dituzten harremanen kudeaketa eta hobekuntza.

Atal honen baitan sar daiteke zer egiten duen erakundeak hauetarako: - Bezeroen baldintzak zehazteko eta betetzeko, haiekin dagoen ohiko harremanaren

fruitu. - Ohiko harremanetatik datorren informazioa kudeatzeko, kexak eta erreklamazioak

barne. - Bezeroekin modu proaktiboan inplikatzeko, beren beharrak, itxaropenak eta ardurak

eztabaidatzeko eta haiei heltzeko. - Salmentei, bezeroaren arretarako zerbitzuari eta horiekin dituzten beste harremanei

jarraipena emateko, produktuekin, zerbitzuekin eta salmentako beste prozesuekin eta bezeroaren arreta zerbitzuarekin zein satisfazio maila duten zehazteko.

- Salmentako eta bezeroaren arreta zerbitzuko harremanetan sormena eta berrikuntzari eusten ahalegintzeko.

- Aldian behin inkestak eta datuak biltzeko beste modu egituratuak erabiltzeko, baita ohiko harremanetatik lortutako datuak erabiltzeko ere, bezeroek erakundearekiko duten satisfazio maila zehazteko eta handitzeko.

Azpimailako irizpide honetan ikastetxeak deskribatu behar du zer egiten duen bezeroekin inplikatzeko (batik bat ikasleekin inplikatzeko) zerbitzuak prestatzean, zerbitzuen, beren itxaropenen eta beren arduren gainean datuak jasotzeko, zerbitzuak hobetzeko. Ikastetxeen kasuan, prestakuntza zerbitzuen hartzaileak (ikasleak) ez dira normalean jasotzen dituzten zerbitzuekiko (ikastaroekiko) bezeroen “baldintzak” finkatzen dituztenak, baizik eta jada finkatuta ditu, hein handi batean, Hezkuntza Sailak, bera baita etapa eta ikasturte desberdinetako ikasleekiko gizartearen beharrak edo baldintzak interpretatzen eta zehazten dituena. Hala ere, hauen behar eta itxaropen espezifikoak kontuan hartu beharko lirateke. Ikastetxeen kasuan ez dago zerbitzuaren “salmentaren” baliokiderik. Zerbitzua ikastaroak emateko prozesuan bertan ematen da, eta, era horretara, ikastaroen plangintza eta garapen prozesuan dago bezero nagusiekin harremana ezartzea eta orduan ezarri behar da (ikasleekin, Hezkuntza Sailarekin, familiekin eta beren ordezkariekin – Gurasoen Elkarteekin, Eskola Kontseiluekin etab) eta beren arduren, beharren eta itxaropenen, kexen eta erreklamazioen gaineko informazioa biltzeko. Hemen hartu beharko lirateke kontuan 5c-n kontuan hartu diren zerbitzuaren hartzaile diren interes taldeekin leudekeen harremanak.

52

Eskainitako zerbitzuekiko eta prozesuan jasotako arretarekiko ikasleen eta beste bezeroen satisfazioa inkestetako pertzepzio-adierazleetatik (6a) edo datuak biltzeko beste motetatik eta etekin-adierazleetatik (6b) abiatuta neurtzen da.

53

6 IRIZPIDEA: BEZEROENGAN IZANDAKO EMAITZAK: Zein lorpen ari da lortzen erakundea bere kanpoko bezeroei dagokienez Ikastetxeko zerbitzuen hartzaile diren bezeroengan (ikasleengan eta besteengan) izandako emaitzak neurtu behar dira. Emaitzek pertzepzio-neurriak (bezeroek zuzenean adierazitako iritzia) (6a) eta etekin-neurriak dituzte beren baitan (pertzepzio emaitzei aurrea hartzea edo aurreikustea ahalbidetzen duten zeharkako neurriak, eta beraz, bezeroekiko eragileetan hartutako ikuspuntuen etekina aztertzea eta hobetzea ahalbidetzen dute). Irizpide honetako neurketek koherenteak izan behar dute estrategia egiterakoan ezarri direnekin (2c), burutzeko beharreko prozesu nagusien eskemarekin (2d), diseinatu dituen zerbitzuekin (5c), zerbitzuak ematearekin (5d) eta hartzaileekin duen inplikazioarekin (5e). Ebaluatzaileak azalpen bat espero du emaitzetan aurkezten diren datuen inguruan, beren efikazia neurtu nahi duten ikuspuntuetan, eta eragileetan egiten denaren eta emaitzetan lortzen denaren kausa-efektu erlazioetan. Kontuan hartu behar da 6 irizpidean pertzepzio-neurriek (6a) irizpidearen puntuazioaren %75 adierazten dutela eta etekin-adierazleek (6b) %25. 6a AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Pertzepzio-neurriak. Neurri hauek bezeroek erakundearekiko duten pertzepzioaren ingurukoak dira, eta, besteak beste, bezeroei egindako inkesten, ardatz taldeen, merkatuan dauden hornitzaileen sailkapenen, zorionen eta erreklamazioen bitartez lortzen dira. Erakundearen xedearen arabera, bezeroak erakundearen inguruan duen pertzepzioari buruzko neurriak honen erreferentzia izan daitezke :

BEZEROENGAN

IZANDAKO

EMAITZAK

BEZEROEKIKO HARREMANEN

KUDEAKETA

5e

PRODUKTUAK ETA

ZERBITZUAK EMATEA

5d

BEZEROEN

ITXAROPENAK

2a

PRODUKTUEN ETA

ZERBITZUEN DISEINUA

5c

54

Irudi orokorra � Irisgarritasuna � Komunikazioa � Malgutasuna � Jarrera proaktiboa � Erantzuteko ahalmena Produktuak eta zerbitzuak � Kalitatea � Balioa � Fidagarritasuna � Diseinuaren berrikuntza � Entrega � Ingurumen profila

Salmentak eta salmenta osteko arreta zerbitzua � Erakundeko pertsonen gaitasuna eta

jarrera. � Aholkularitza eta laguntza � Bezeroarentzako argitarapenak eta

dokumentazio teknikoa � Kexen eta erreklamazioen tratamendua � Produktuen eta zerbitzuen gaineko

prestakuntza � Erantzuteko denbora � Laguntza teknikoa � Produktuaren eta zerbitzuaren bermeak. Fideltasuna � Berriz erosteko asmoa � Erakundeko beste produktuak eta

zerbitzuak erosteko gogoa � Erakundea gomendatzeko gogoa

Jarraian aurkezten diren neurriek hezkuntza testuingurura gehiago lotutako erreferentzia bezala balio dezakete. Inkesten, ardatz taldeen eta beste hainbaten bidez egin daitezke, eta jarraian aipatzen diren alderdiak bezalakoak ebalua daitezke: Irudi orokorra � Ikastetxearen balioak eta jokabide-kodea. � Ikastetxeko pertsonalaren irisgarritasuna eta komunikazioa. � Malgutasuna eta eskaerei erantzuteko gaitasuna. Produktuak eta zerbitzuak. � Ikastaroen kalitatea eta maila. � Ikaskuntza maila. � Eskaintzaren fidagarritasuna. � Irakasleak eta irakaskuntza metodologia. � Tutoretza eta eskola orientazioa. � Berrikuntza didaktikoa. � Berrikuntza teknologikoa: ekipamendua eta instalazioak. � Ikastetxearen antolaketa eta funtzionamendua. � Ikastaroen diseinua eta dokumentazioa. � Beste zerbitzuak (jangela, garraioa...). � Ikasketak amaitu ostean eskainitako zerbitzuak (lehengo ikasleen elkarteak...). Ikasleekiko eta beste bezeroekiko harremana (famili ekin, enpresekin, unibertsitatearekin, ikastetxe hartzaileekin..). � Giroa eta pertsonen arteko harremana. � Jarrera proaktiboa eta pertsonen trataera. � Kexak, erreklamazioak eta iradokizunak tratatzea. � Lan-munduratzeari, ikasketak jarraitzeari eta autoenpleguari laguntza. � Lanbide-orientazioa. � Prestakuntza-trukea eta praktikak atzerrian. Fideltasuna � Ikastetxeko ikastaro berrietan matrikulatzeko asmoa.

55

� Ikastetxea beste pertsonei gomendatzeko gogoa 6b AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Etekin-adierazleak. Erakundeak bere etekina ikuskatzeko, ulertzeko, aurreikusteko eta hobetzeko erabiltzen dituen barne neurriak dira, baita kanpoko bere bezeroen pertzepzioari aurrea hartzeko erabiltzen dituenak ere. Erakundearen xedearen arabera, bezeroarentzako etekin-adierazleak honen erreferentzia izan daitezke :

Kanpo irudia � Bezeroek emandako sari eta izendapen

kopurua. � Prentsako agerraldiak Produktuak eta zerbitzuak � Lehia. � Akatsen, hutsegiteen eta bazterketen

indizeak � Bermeak � Kexak eta erreklamazioak � Adierazle logistikoak � Produktuen bizitza zikloa � Berrikuntza diseinuan � Produktu berriak irteteko denbora

Salmentak eta salmenta osteko zerbitzua � Prestakuntza eskaera � Kexen eta erreklamazioen tratamendua � Erantzun-indizeak Fideltasuna � Harremanaren iraupena � Gomendio eraginkorrak � Eskaeren maiztasuna edo balioa � Produktuaren bizitzaren hondar-balioa

edo eratorria � Erreklamazio eta zorion kopurua � Negozio berriak eta/edo galduak � Bezeroak atxikitzea

Jarraian aurkezten diren etekin-adierazleek hezkuntza testuingurua gehiago lotutako erreferentzia bezala balio dezakete.

Kanpo irudia � Bezeroen eta interes taldeen eskutik jasotako sariak eta izendapenak. � Ikastetxearen presentzia komunikabideetan. � Europako programetan parte hartzea. Produktuak eta zerbitzuak. � Ikastaroen lehia merkatuan. � Ikastetxeko ikasleei, irakasleei eta taldeei emandako sariak. � Eskola uztearen, ikasle errepikatzaileen, eskolara ez joatearen, eskola galtzearen eta

beste hainbaten indizeak � Kontratua beteko den bermeak (matrikula). � Izena emandako eta matrikulatutako ikasleen kopuruaren arteko erlazioa. � Lehengo ikasleen lankidetza ikastetxearekin. Ikasleekin eta beste bezeroekiko harremana. � Kexen, erreklamazioen eta iradokizunen gaineko indizeak. � Lan-munduratzearen, ikasketekin jarraitzearen, autoenpleguaren eta beste hainbaten

indizeak � Trukeen eta atzerriko praktiken indizeak. Fideltasuna � Beste pertsonen erreferentziagatik matrikulatutakoen indizea � Ikastetxearekin prestakuntza jarduerak errepikatzen dituzten enpresak.

56

7 IRIZPIDEA: PERTSONENGAN IZANDAKO EMAITZAK. Zein lorpen ari da lortzen erakundea erakundea osatzen duten pertsonei dagokienez. Ikastetxeko pertsonengan neurtu behar dira emaitzak (irakasleengan eta irakasle ez den pertsonalarengan). Emaitzek pertzepzio-neurriak –pertsonalak zuzenean azaldutako iritzia (7a)- eta etekin-neurriak dituzte beren baitan (pertzepzio emaitzei aurrea hartzea edo aurreikustea ahalbidetzen duten zeharkako neurriak, eta, beraz, pertsonalarekiko eragileetan hartutako ikuspuntuen etekina aztertzea eta hobetzea ahalbidetzen duten neurriak). Ikastetxeko pertsonalarekiko hartutako ikuspuntuak 3 irizpidean daude. Pertsonala hautatzearekiko ikastetxeak egiten duen kudeaketaren (3a), gaitasunen eta prestakuntzaren (3b), inplikazioaren eta erantzukizunak hartzearen (3c), komunikazioaren (3d) eta aitortzaren (3e) eta neurketen artean koherentzia egon behar du irizpide honetan. Ebaluatzaileak azalpen bat espero du emaitzetan aurkezten diren datuen inguruan, beren efikazia neurtu nahi duen ikuspuntuetan, eta eragileetan egiten denaren eta emaitzetan lortzen denaren kausa-efektu erlazioetan. Kontuan hartu behar da 7 irizpidean pertzepzio-neurriek (7a) irizpidearen puntuazioaren %75 adierazten dutela eta etekin-adierazleek (7b) %25. 7a AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Pertzepzio-neurriak. Neurri hau erakundea osatzen duten pertsonek erakundearekiko duten pertzepzioaren gainekoak dira, eta inkesten, ardatz taldeen, elkarrizketen eta egituratutako etekin-ebaluazioen bidez lortzen dira, besteak beste. Erakundea osatzen duten pertsonek erakundearekiko duten pertzepzioari erreferentzia egiten dioten neurriek honen erreferentzia izan daitezke:

PERTSONENGAN

IZANDAKO

EMAITZAK

AITORPENA 3e

DIALOGOA ETA

KOMUNIKAZIOA

3d

GAITASUNAK ETA

PRESTAKUNTZA

3b

PERTSONALAREN

HAUTAKETA

3a

INPLIKAZIOA ETA

ARDURAK HARTZEA

3c

57

Motibazioa � Ibilbide profesionalen garapena � Komunikazioa � Erantzukizunak eskuordetzea eta bere gain

hartzea � Aukera berdintasuna � Inplikazioa � Gidaritza � Ikasteko eta helburuak lortzeko aukera � Aitortzea � Helburuak ezartzea eta jardueraren

ebaluazioa � Erakundearen balioa, eginkizuna,

ikuspuntua, politika eta estrategia � Prestakuntza eta garapena

Satisfazioa. � Erakundearen administrazioa � Lan baldintzak � Instalazioak eta zerbitzuak � Garbitasun eta segurtasun baldintzak � Lanpostuaren segurtasuna � Soldata eta irabaziak � Lan maila bereko pertsonen arteko

harremanak � Aldaketaren kudeaketa � Erakundearen politika eta

ingurumenaren gainean duen eragina � Erakundeak elkartean eta gizartean

duen papera � Lan ingurunea

Jarraian aurkezten diren neurriek hezkuntza testuingurura gehiago lotutako erreferentzia bezala balio dezakete. Ikastetxeak emandako zerbitzuak eta baliabideak. � Prestakuntza, ikaskuntza eta garapen profesionala. � Dauden baliabide didaktikoak. � Dauden instalazioak, ekipamenduak eta gelak. � Informatika zerbitzuak eta komunikazio sistemak. � Segurtasun eta osasun baldintzak. Motibazioa eta inplikazioa � Komunikazioa eta informazioaren erabilpena. � Ikastetxeko pertsonen arteko harremanak eta zuzendaritza taldearekiko harremana. � Ikasleekin eta beste interes taldeekin (kanpoko bezeroekin) dagoen harremana. � Zuzendaritza taldearen eta kudeaketaren beste arduradunen gidaritza eta inplikazioa. � Kudeaketan ordezkaritza izatea, erantzukizunak beren gain hartzea eta inplikatzea. � Hobekuntza proiektuetan, planetan eta prozesuetan parte hartzea. � Kolaborazio eta elkarlan giroa. � Aukera berdintasuna. � Lana aitortzea. Lorpenak. � Lehia profesionala. � Egindako lanaren emaitzak eta helburuen lorpena. � Ikastetxearen eragina eskola-elkartean eta gizarte ingurunean. � Ikastetxearen irudia. Satisfazioa. � Ikastetxeko Hezkuntza Proiektuarekin eta proiektu orokorrarekin (eginkizuna,

ikuspuntua, balioak, politika eta estrategia eta jarduera planak). � Curriculumaren eta programazioen planifikazioarekin eta garapenarekin. � Ikastetxearen kudeaketarekin eta administrazioarekin eta aldaketaren kudeaketarekin � Laneko bakarkako baldintzekin (ingurunea, soldata, ordutegiak, oporrak, lanpostuan

egonkortasuna eta segurtasuna...). � Bileren eraginkortasuna.

58

7b AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Etekin-adierazleak. Erakundeak bera osatzen duten pertsonen etekina ikuskatzeko, ulertzeko, aurreikusteko eta hobetzeko eta beren pertzepzioei aurrea hartzeko erabiltzen dituen barne neurriak dira,. Erakundearen xedearen arabera, erakundea osatzen duten pertsonentzako etekin-adierazleak honen erreferentzia izan daitezke : Lorpenak � Beharrezko gaitasunak dauden gaitasunen

aurrean. � Emankortasuna. � Prestakuntzaren eta garapenaren

arrakasta-indizeak jarritako helburuak lortzean.

Motibazioa eta inplikazioa � Hobekuntza taldeetan inplikazioa. � Iradokizun programetan inplikazioa. � Prestakuntza eta garapen mailak � Elkarlanaren eragin onuragarriak eta neur

daitezkeenak. � Bakarkakoei eta taldeei aitortzea. � Langileen inkestei erantzun mailak

Satisfazioa. � Lanera ez agertzearen eta gaixotasun

bajaren indizeak. � Istripu-indizeak. � Kexak eta erreklamazioak � Pertsonala hautatzerakoan dauden

joerak � Pertsonalaren errotazioa � Grebak � Irabazien erabilpena. � Erakundeak eskaintzen dituen

instalazioen erabilpena (jolaserako tokiak, haurtzaindegia) .

Erakundeak erakundea osatzen duten pertsonei ematen dizkien zerbitzuak � Pertsonalaren administrazioan

doitasuna eta zehaztasuna. � Komunikazioaren eraginkortasuna � Egindako galderei erantzutean

azkartasuna � Prestakuntzaren ebaluazioa

Jarraian aurkezten diren neurriek hezkuntza testuingurura gehiago lotutako erreferentzia bezala balio dezakete. Ikastetxeak emandako zerbitzuak eta baliabideak. � Ikastetxeak planifikatutako prestakuntza ikastaroetara agertzea eta ardura azaltzea � Baliabide didaktikoen eta instalazioen erabilpen maila. � Sare informatikoen eta komunikazio sistemen erabilpena. � Arriskuen prebentzioan eraginkortasuna. � Komunikazioaren eraginkortasuna. � Egindako galderei erantzutean azkartasuna. � Pertsonalaren administrazioaren eraginkortasuna Motibazioa eta inplikazioa � Hobekuntza taldeetan, departamentuetako bileretan, koordinazio taldeetan eta beste

hainbatetan parte hartzea eta inplikatzea. � Iradokizun programetan eta hobekuntza sistemetan inplikazioa. � Elkarlanaren onurak. � Bakarkakoei eta taldeei aitortzea. � Karguetarako eta jardueretarako barne igoera. � Pertsonalaren inkestetako erantzun indizeak. � Hezkuntza berrikuntza eta lankidetza proiektuetan inplikazioa.

59

Lorpenak � Beharrezko gaitasunen eta dauden gaitasunen arteko harremana. � Emankortasuna. Helburuen araberakoa. � Pertsonalarentzat finkatutako helburuen lorpenean arrakasta-indizeak. � Pertsonalaren hautaketa eskatutako profiletara lotzea. Satisfazioa. � Lanera ez agertzearen eta gaixotasun bajen indizeak. � Istripu-indizeak. � Puntualtasun-indizeak. � Jardueren betetzea eta arriskuen prebentzioan eraginkortasuna � Pertsonalaren kexen eta iradokizunen kudeaketa. � Pertsonalaren errotazioa. � Grebak eta gatazkak. � Etekinen eta norberaren diru-sarreren erabilpena. � Lekualdatze eskaerak. � Erakundeak eskaintzen dituen instalazioen erabilpena (jolasteko tokiak, igerilekua,

haurtzaindegia...).

60

8 IRIZPIDEA: GIZARTEAN IZANDAKO EMAITZAK. Zein lorpen ari da erdiesten erakundea gizartean, herri, nazio eta nazioarte mailan (egoki denaren arabera). Irizpide honek gizartean izandako emaitzak neurtzeari heltzen dio. Ikastetxean jarduten duen herri elkartea bezala zehatz daiteke gizarte hitza, herriko eskola-elkartea edo eskualdekoa, gizartea ordezkatzen duten erakundeak (udalak, aldundiak, Gobernua eta Hezkuntza Saila etab.). Irizpide honetan, ikastetxeak neurtu beharko lituzke ikastetxeak gizarteari edo ordezkatzen duten erakundeei eskaintzen dizkien zerbitzuekiko dituen lorpenak. Zerbitzu hauek ikastetxearen beraren ekimen izan daitezke (instalazioak uztea, gizarte jarduerak edo aisialdiko jarduerak antolatzea, ikastaroak ematea, hitzaldiak etab.) edo ikastetxea elkarlanean aritzen den programa edo hitzarmen instituzionalei erantzun diezaiokete. Ikastetxeek ere lagun dezakete gizarteratze politiketan, hezkuntza behar bereziak dituzten ikasleen arretan, immigrazioan etab. Hezkuntza sistema bera gizarte eragineko esparru bat da ikastetxeentzat, bereziki garrantzitsua, ikastetxe aurreratuenek praktika onak eta hezkuntza ereduak, bitarteko didaktikoak edo kudeaketa sistemak “esportatzen” baitizkiete beste ikastetxe batzuei, eragin positibo bat sortuz. Ebaluatzaileak azalpen bat espero du emaitzetan aurkezten diren datuen inguruan, beren efikazia neurtu nahi duen ikuspuntuetan, eta eragileetan egiten denaren eta emaitzetan lortzen denaren kausa-efektu erlazioetan. 4c-n deskribatutako ingurumen politikaren inguruaren gaineko eragina eta ikastetxeko arriskuen prebentziokoarena irizpide honetan aztertzen da. Dena den, hartutako ikuspuntuak eragileen irizpideetan deskribatu behar dira, eta 8 irizpidea 6, 7 eta 9 bezala aurkeztu behar da. 5c azpimailako irizpidea, partenerrekin sortutako “zerbitzu eta produktu berriak” deskribatzen diren tokia, esparru egokia izan daiteke ikastetxeak lan egiten duen elkarteari eskaintzen dizkion zerbitzuak deskribatzeko. Gizartean izandako emaitzek pertzepzio-neurriak, hau da, gizarteak eta/edo ordezkatzen duten erakundeek (8a) zuzenean azaldutako iritzia, eta etekin-neurriak (pertzepzio emaitzei aurrea hartzea edo aurreikustea ahalbidetzen duten zeharkako neurriak, eta, beraz, pertsonalarekiko eragileetan hartutako ikuspuntuen etekina aztertzea eta hobetzea ahalbidetzen dute) dituztela beren baitan (8b). Kontuan hartu behar da 8 irizpidean, 6 eta 7 irizpideetan gertatzen ez den bezala, pertzepzio-neurriek (8a) irizpidearen puntuen %25 adierazten dutela, eta etekin-adierazleek (8b) %75 . 8a AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Pertzepzio-neurriak. Neurri hauek gizarteak erakundearekiko duen pertzepzioari buruzkoak dira, eta inkesten, txostenen, bilera publikoen, gizarte ordezkarien eta agintari administratiboen bidez lortzen dira, besteak beste.

61

Erakundearen helburuaren arabera, gizarteak erakundearekiko duen pertzepzioari dagozkion neurriak hauen erreferentzia izan daitezke : Gizarteko kide arduradun bezala dituen jarduerak: � Elkartearentzat informazio garrantzitsua

hedatzea. � Aukera berdintasuneko politika. � Herriko eta nazioko ekonomian eragina. � Agintari garrantzitsuekin harremana. � Jarrera etikoa. Jarduten duen elkarteetan inplikazioa: � Inplikazioa hezkuntzan eta prestakuntzan. � Laguntza osasunari eta ongizateari. � Laguntza kirolari eta aisiari. � Borondatezko lana eta filantropia .

Bere jarduerek eta/edo bere produktuen bizitza zikloan sortutako eragozpenak eta kalteak txikitzera eta saihestera bideratutako jarduerak: � Osasunarentzako kalteak eta istripuak. � Zaratak eta usainak. � Segurtasunerako arriskuak. � Kutsadura eta isuri toxikoak. Baliabideak babesten eta mantentzen laguntzeko bere jardueren gaineko informazioa: � Erabili beharreko garraio motaren

hautaketa. � Eragin ekologikoa. � Hondakinak eta bilgarriak gutxitzea eta

ezabatzea. � Lehengaiak eta beste sarrerak

ordezkatzea. � Hornidurak erabiltzea, adibidez, gasak,

ura, elektrizitatea, material berriak eta birziklatuak.

Jarraian aurkezten diren neurriek hezkuntza testuingurura gehiago lotutako erreferentzia bezala balio dezakete. Gizartearen pertzepzioa inkesten edo bizilagunei elkarrizketa egitearen bitartez, elkarteko ordezkarien, elkarteen, iritzi liderren eta beste hainbaten bitartez neur daiteke. Gizarteko kide arduradun bezala dituen jarduerak. � Aukera berdintasunaren politika (ikasleak onartzean etab.). � Enplegu eta prestakuntza mailetan eta tokiko eta nazioko ekonomian eragina. � Jarrera etikoa. � Ezagutza eta teknologia hedatzen inplikazioa. Jarduten duen elkarteetan inplikazioa. � Langileen eta langabeen prestakuntzan inplikazioa. � Tokiko elkartearen osasunari eta ongizateari laguntza. � Kulturari, kirolari eta aisiari laguntza. � Tokiko elkarteari eta entitateei laguntza (instalazioak uztea, babesa, borondatezko

lana...) � Pertsonalaren kontratazio politikaren eta zerbitzuen eragina tokiko elkartean. Arriskuak eta eragozpenak eta kalteak gutxitzeko et a saihesteko jarduerak. � Arriskuak eta istripuak bideko zirkulazioan. � Kutsadura eta isuri toxikoak. Baliabideak babesteko eta mantentzeko jarduerak. � Gutxitzea, berriro erabiltzea eta birziklatzea. � Energia eta baliabideak aurreztea.

62

8b AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Etekin-adierazleak. Erakundeak bere etekina ikuskatzeko, ulertzeko, aurreikusteko eta hobetzeko eta gizarteko pertzepzioei aurrea hartzeko erabiltzen dituen barne neurriak dira. Erakundearen xedearen arabera, gizarteari begira bere etekin-adierazleek 8a-n izendatutakoak izan ditzakete beren baitan eta, horrez gain, hauei dagozkienak:

- Enplegu mailetako aldaketen tratamenduari. - Prentsa agerraldiei - Agintariekin dituzten harremanei era honetako kontuetan:

� Egiaztagirietan � Administrazioko baimenetan � Inportazio/esportazio baimenetan � Plangintzetan � Produktuak irteteko baimenetan � Zorionetan eta jasotako sarietan.

Azpimailako irizpide honetan etekina ebaluatzeko 8an aipatu diren alderdi berak ebalua daitezke, besteak beste, eta jarraian aipatuko direnak bezalako beste batzuk. Agintariekin dauden harremanak

Era honetako kontuetan: - Ekitaldi akademikoetan eta egiaztagirietan parte hartzean. - Instalazioak uztean. - Eraikuntza/lan baimenetan. - Hezkuntza plangintzan. - Hezkuntza zerbitzu berriak sortzean.

Hezkuntza ingurunean eragina. � Jasotako sariak, izendapenak eta akreditazioak. � Ikastetxearen praktika onen eragina beste ikastetxeetan eta hezkuntza erakundeetan. � Ikastetxeetatik, erakundeetatik eta talde antolatuetatik jasotako bisitak. � Hezkuntza entitate eta elkarteetan eta entitate eta elkarte profesionaletan partaidetza. � Elkartearentzako foro eta proiektu interesgarrietan partaidetza. � Komunikabideetan prentsa eta estaldura ona.

63

9 IRIZPIDEA: EMAITZA NAGUSIAK Erakundea zein lorpen erdiesten ari den planifikatutako etekinarekiko. Emaitzen 9 irizpideak erakundearen lorpenak aztertzeko balio du planifikatu duenarekiko. Logikoki, ikastetxeek helburu edo xede estrategiko bezala emaitza mota desberdinak eduki ditzakete (emaitza akademikoak, ekonomikoak, ikastetxeak bere eginkizunaren arabera zehazten dituen beste emaitza batzuk). Orokorrean, eta beste enpresa batzuetan, industria eta zerbitzu enpresetan, gertatzen denaren alderantziz, hezkuntzan emaitza ekonomikoak ez dira hain garrantzitsuak eta akademikoak horien gainetik daude. Bestalde, nahiz eta ikastetxeek elkarren artean lehia dezaketen eskolako plazen eskaintza betetzeko eta beren eskaintzan elementu desberdinak eskaintzea edo beste ikastetxeekiko beste abantaila batzuk eskaintzea, egia da beren “merkatu kuota” haztea (matrikulatutako ikasleen kuota) eskola maparen planifikazio orokorrak eta Hezkuntza Sailak emandako baimenek baldintzatuta dagoela. Ikastetxeen eginkizunaren funtsezko zati bat hezkuntza sistemari laguntzea da, eta hark hein batean, finantzatu egiten ditu. Alde horretatik, emaitza akademikoak bere ikasleen prestakuntzan eta aurrerapen akademikoan izandako lorpenekin lotuta daude, eta funtsezkoak dira hezkuntzan kontuan hartzeko (ikusi 2.4 kapitulua). Ebaluatzaileak azalpen bat espero du emaitzetan aurkezten diren datuen inguruan, beren efikazia neurtu nahi duen ikuspuntuetan, eta eragileetan egiten denaren eta emaitzetan lortzen denaren kausa-efektu erlazioetan. 9a irizpidean emaitzak neurtuko dira, amaierako emaitzak. Ikastetxeak neurtu beharko dituen emaitzak bezeroei eskaintzen dizkien zerbitzuekin (5c) eta identifikatutako beste prozesu nagusi batzuekin (2d) eskuratutako lorpenak ebaluatzea ahalbidetuko dutenak dira, ikastetxearen estrategiaren arabera (2c) 9b irizpidean erakundearen etekina neurtuko da bezeroei zerbitzua emateko prozesuei dagokienez, batik bat irakaskuntza-ikaskuntza prozesuari (5d) eta erabilitako baliabideen etekinari (4a, 4b, 4c, 4d, 4e) dagokienez, nahiz eta horiek 9a-n aurkez litezkeen, planifikatutako emaitzak eta estrategiarentzako garrantzitsuak izango balira. 9 irizpidearen kasuan, emaitz nagusien kasuan, aurrekoetan ez bezala, pertzepzio-neurriek (9a) irizpidearen puntuen %50 adierazten dute eta etekin-adierazleek (9b) gainerako %50.

EMAITZA

NAGUSIAK

KUDEAKETA EKONOMIKO

FINANTZARIOA (estrategiak xedeak ba al

dituen)

4b

BALIABIDEEN KUDEAKETA

(estrategiak xedeak ba al dituen) 4c

4d

4e

BERRIKUNTZA 5b

ZERBITZUAK

EMATEA 5d

ZERBITZUAK 1d

64

9a AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Erakundearen etekinaren emaitza nagusiak. Neurri hauek dira erakundeak planifikatutako emaitza nagusiak. Bere xedearen eta helburuen arabera, hauen erreferentzia izan daitezke : Emaitza ekonomiko eta finantzarioak, eta bere baitan: � Ekintzaren prezioa � Dibidenduak � Margen gordinak � Mozkin garbiak � Salmentak � Aurrekontuak betetzen diren

Emaitza ez ekonomikoak, eta bere baitan: � Merkatu kuota: � Produktu berriak irteteko denbora � Bolumenak � Arrakasta-indizeak

Jarraian aurkezten diren neurriek hezkuntza testuingurura gehiago lotutako erreferentzia bezala balio dezakete Emaitza akademikoak: � Ikasleen aurrerapen akademikoa. � Eskolako arrakasta:

- Igotako ikasleak. - Gainditutakoen indizea. - Ikasgaika eta/edo mailaka batez besteko notak. - Hautaproban gaindituak. - Unibertsitatera edo goi-mailako etapetara/ ikasketetara sarbidea. - Ikasketak amaitzeko batez besteko denbora.

� Eskola-porrota/eskola gaitzespena: - Suspentso indize altuko ikasleak. - Maila errepikatzen duten ikasleak. - Eskola uzteak.

� Ikastaroak ematearen eta ikaskuntzaren amaierako adostasuna.

ETEKINAREN

ADIERAZLE

NAGUSIAK

ZERBITZUA EMATEKO PROZESUEN

KUDEAKETA

5d

ITUNEN

KUDEAKETA

4a

BALIABIDE EKONOMIKO-

FINANTZARIOEN KUDEAKETA 4b

4e INFORMAZIOAREN ETA

EZAGUTZAREN KUDEAKETA

TEKNOLOGIAREN

KUDEAKETA

4d

Etekin adierazleek prozesuen eta baliabideen kudeaketaren eraginkortasuna neurtzen dute.

Kudeaketa horrekin eskuratutako lorpenak, estrategiarentzat garrantzitsuak badira, 9an aurkeztu

ERAIKINEN, EKIPOEN ETA

MATERIALEN KUDEAKETA.

4d

65

Eginkizunarekin lotutako emaitzak: � Ikastetxearen proiektuari dagozkion emaitzak (ikuspuntua, eginkizuna, balioak,

estrategiak, planak...) � Kudeaketaren kalitatea. � Lan-munduratzea. � Hezkuntza Saileko proiektuetan inplikazioa. Emaitza ekonomikoak (ikastetxearentzako garrantzitsuak eta planifikatuak izango balira): � Merkatu kuota. Horrela identifika daiteke:

- Prestakuntza arautuan matrikulatutako ikasle-kopuru absolutua edo erlatiboa. - Etengabeko ikaskuntzan eta lanerako prestakuntzan matrikulatutako ikasleak. - Bete diren eskainitako ikastaroen ehunekoa. - Plaza libreen gainean okupazio maila erreala.

� Sortutako baliabide propioak. � Aurrekontua gauzatzeko maila. � Mozkin garbiak. � Margen gordinak. � Inbertsioak ekipamenduan eta/edo bitarteko didaktikoetan. 9b AZPIMAILAKO IRIZPIDEA: Erakundearen etekinaren f untsezko adierazleak. Erakundeak erabiltzen dituen neurri eraginkorrak dira erakundearen etekinaren balizko emaitza nagusiak ikuskatzeko, ulertzeko, aurreikusteko eta hobetzeko. Erakundearen xedearen eta helburuen eta bere prozesuen arabera, erakundearen etekinaren funtsezko adierazleak hauen erreferentzia izan daitezke : Prozesuak: � Etekina. � Hedatzea � Ebaluazioak � Berrikuntzak � Hobekuntzak � Zikloen iraupena � Akats-tasa � Heldutasuna � Emankortasuna � Produktu berriak irteteko denbora. Kanpoko baliabideak, itunak barne: � Hornitzaileen etekina. � Hornitzaileen prezioak. � Itun kopurua eta balio erantsia. � Partenerrek sortutako produktu eta

zerbitzuei emandako konponbide berritzaileen kopurua eta balio erantsia.

� Partenerrekin lortutako hobekuntza bateratuen kopurua eta balio erantsia.

� Partenerren laguntza aitortzea. Ekonomia eta finantzak: � Diruzaintzaren inguruko gaiak. � Balantzeko elementuak. � Balio galera.

� Mantentze kostuak. � Dibidenduen errentagarritasuna. � Aktibo garbien etekina. � Kredituen sailkapenak. Eraikinak, ekipoak eta materialak: � Akats-indizeak. � Inbentarioen errotazioa. � Horniduren kontsumoa. � Erabilpena. Teknologia � Berrikuntza erritmoa. � Jabetza intelektualaren balioa. � Patenteak. � Royaltyak. Informazioa eta ezagutza: � Irisgarritasuna � Osotasuna � Garrantzia � Egokia eta puntuala

66

� Partaidetza eta ezagutzaren erabilpena � Balioa eta kapital intelektuala.

Jarraian aurkezten diren etekin-adierazleek hezkuntza testuingurura gehiago lotutako erreferentzia bezala balio dezakete. Prozesuak: � Etekin-adierazleak:

- Ikastetxeak kudeatutako prozesuen kontrol eraginkorra eta emaitzen kontrola, batik bat bere prozesu nagusiena.

- Ikastaroak ematearen eta ikaskuntzaren hiru hilean behingo adostasun kontrola (gai multzoa, eskola orduak, agertzea, gaindituak...)

� Hedatze-adierazleak: - Proiektuetan inplikatutako pertsonak. - Planetan inplikatutako alorrak

� Emankortasun/efikazia adierazleak: - Errepikapenak (eskolak, edukiak...). - Erabilkortasun ezak (didaktikoak, teknologikoak...).

� Berrikuntzak eta hobekuntzak prozesuetan. � Kalitate kostuak eta kalitate ezaren kostuak. � Eskolaz kanpoko jardueren eta jarduera osagarrien emaitzak. � Curriculumaren bizitza zikloa (berrikuntza eta curriculum hobekuntza). Kanpoko baliabideak, itunak barne: � Hornitzaileen etekina, prezioak eta eraginak. � Produktuen eta zerbitzuen konponbide berritzaile kopurua eta balio erantsia, eta itunen

bazkideek sortutako baterako hobekuntzak. � Bazkideen lankidetza aitortzea. Ekonomia eta finantzak: � Norberaren baliabideak sortzea. � Kredituak kudeatzea. � Beste ratio ekonomikoak:

- Inbertsioa/ aurrekontua. - Prestakuntza / aurrekontua. - Irakasle-ikasle ratioak. - Aktibo garbien etekinak. - Kutxako fluxuak. - Balantzeko elementuak:

� Diruzaintzaren egoera. � Hartzekodunak / zordunak.

� Inbertsioen eta instalazioen erabilpen-indizeak. Eraikinak, ekipoak eta materialak: � Akats-indizeak. � Inbentarioen errotazioa. � Mantentze kostuak. � Kontsumoak. � Ikastetxearen gaitasunaren aprobetxamendua. � Ekipoen amortizazioa. � Ekipamenduko eta instalazioetako inbertsioak.

67

Teknologia � Berrikuntza erritmoa. � Jabetza intelektualaren balioa. � Patenteak. Informazioa eta ezagutza: � Ezagutzaren irisgarritasuna, aukera eta garrantzia. � Partaidetza eta ezagutzaren erabilera. � Pertsonalaren trebakuntzaren efikazia eta arrakasta. � Prestakuntzaren eta ikastetxeko planen arteko koherentzia.

68

4.- PRAKTIKA ONAK LANBIDE-HEZIKETAKO IKASTETXEETAN. Ikastetxeek azken urte hauetan kudeaketa praktika onak osatzen dituzten hainbat metodologia eta tresna garatu dituzte, EFQM ereduaren orientazioaren arabera. Jarraian praktika hauetako batzuk azpimarratuko ditugu. Agian beste batzuk ere egongo dira eta ziur etorkizunean erreferentzia berriak egongo direla. Aurkezten ditugun kudeaketa praktikak, kasu gehienetan, jada ikastetxeren batean ezarrita daude edo ezartzen hasita daude. Kasu gutxi batzuetan esan dezakegu oraindik ez dela hasi hedatzen eta oraindik asmo bat denik errealitatea baino gehiago. Dena den, hauek guztiek ikastetxeei balio diezaiekete beren garapenerako erreferentziatzat. Aurkezten diren adibideei dagokienez, adierazi behar da, orokorrean, emaitza hobeak lortzen direla metodologiak eta tresnak euskarri informatikoaren bidez estandarizatuta daudenean. 2 IRIZPIDEA: POLITIKA ETA ESTRATEGIA. 2a Egungo eta etorkizuneko interes taldeen beharrak eta itxaropenak dira politikaren eta estrategiaren oinarriak. INTERES TALDEEN FUNDAZIOAK Lanbide-heziketako ikastetxe batzuek beren Gogoeta Estrategikoa hasten dute interes talde guztietako ordezkariek (erakundeetakoak, enpresetakoak, ikasleak, familiak, ikasle ohiak, hornitzaileak, beste ikastetxeak, sektoreko profesionalak...) parte hartzen duten bilerak era egituratuan eginez, ikastetxeak hartu behar duen orientazioa eztabaidatzeko. Gogoeta Estrategikoa bere erronka estrategikoen definizioan eta eginkizuna, ikuspuntua eta balioak egitean zehaztuko da. Gainera, ikastetxe batzuek Fundazioak sortu dituzte, eta horietan interes talde garrantzitsuenak ordezkatuta daude. Era honetan kudeaketan era aktiboan har dezakete parte, planak onartuz, Kudeaketa Planari jarraipena eginez, etab. 2c Politika eta estrategiaren garapena, azterketa e ta eguneratzea ESTRATEGIA EGITEA Ikastetxe batzuk aurrerapen nabariak garatzen ari dira estrategia egitean, IHP (ikastetxearen hezkuntza proiektu) bat egiteko legezko eskakizunari dagokionez. Prozesuak ezarri dituzte ikastetxearen eginkizuna / ikuspuntua / balioa eta estrategia identifikatzeko eta egiteko, arrakastako alderdi kritiko batzuen identifikaziotik abiatuta. AGINTE-MAHAI OSOA Ikastetxe batzuk aginte-mahai integralaren metodologia erabiltzen hasi dira gogoeta estrategikoaren prozesuan. Ereduaren oinarria erakundeak (efektuak) bilatutako xede edo emaitza estrategikoen eta hauek (kausak) lortzera eraman dezaketen proiektu edo planen arteko kausa-efektu erlazioen hipotesia ezartzea da. Metodologiak gero eta xehetasun-maila handiagoan “jaisten” uzten du, beheko mailako kausak hurrengo mailan lortzeko efektu

69

desiragarriak bezala formulatuz. Metodologiak ez du gogoeta estrategikoa ordenatzeko bakarrik balio, baita bera hedatzeko ere. 2d Politikaren eta estrategiaren hedatzea prozesu n agusien eskemaren bidez. PROZESU NAGUSIEN ESKEMA Ikastetxe batzuek prozesu nagusien -eta proiektuen- taula edo eskema ezarri dute, prozesuen kudeaketan lehentasunak ipiniz ikastetxeek kudeatzen dituzten prozesu ezberdinek epe luzera identifikatutako arrakastarako alderdien gainean duten eraginaren arabera. Aipatutako prozesuen eskemak prozesuko jabeen esleipena hartzen du barnean. 2e Politikaren eta estrategiaren komunikazioa eta e zarpena. HELBURUEN ETA PLANEN HEDATZEA. Ikastetxe batzuek helburuen hedatzea metodologia errazekin egiten dute, eta metodologia horien asmo nagusia helburuak zehaztea da, ikastetxearen helburu estrategikoekin lerrokaturik, taldeetan eta egituretan, erakundeko oinarrira eta pertsonetara arte. Ikastetxeko urteko planak ikastetxeko sail, departamentu edo arloetan urteko plan espezifikoak zehaztearen bidez hedatzen dira, unitate ezberdinek sistemarekin eta beren planarekin lan egin dezaten, baina plan orokorrekin lerrokatuta. 5 IRIZPIDEA: PROZESUAK. 5a Prozesuen diseinua eta kudeaketa sistematikoa ISO 9.000 ZIURTAGIRIA ISO 9.000 ziurtagiria lanbide-heziketako hogeita hamar bat ikastetxek lortu dute, eta egokia da prozesuen kudeaketari sistema estandarizatu bat ezartzeko. Emaitza onenak ziurtagiriaren helmenak hasierako eta etengabeko ikaskuntzaren eskaintza multzoa bere baitan hartu duenean lortu dira. 2000. urteko ISO 9.000 Arauak aurrerapena adierazten du aurreko arauari dagokionez, baldintza berriak sartzen dituelako, besteak beste, bezeroen safistazioa neurtzeari buruzkoa eta etengabeko hobekuntzari buruzkoa. PROZESUKAKO KUDEAKETA Ikastetxe batzuk hasi dira prozesukako kudeaketa sistema ezartzen. Prozesukako kudeaketak erakundea bezeroengana orientatzea du helburu, eta metodologia jabeen eta prozesu-taldeen bidez bere beharrak eta itxaropenak asetzen laguntzen duten jarduera guztiak kudeatzean oinarritzen da. Ikastetxeak lehentasuna emandako zerbitzu nagusiak emateko prozesuetan aplikatzen da. Prozesukako kudeaketak antolaketa-aldaketa adierazten du, prozesuetan oinarritutako antolamendu horizontaleko eredua hartzen delako, antolamendu funtzional klasikoaren kontra.

70

ISO 14001 ZIURTAGIRIA ISO 14001 Arauaren araberako ingurumenaren kudeaketa-sistema ezartzeak ingurumenaren gaineko eragina txikitzea -ikastetxeetan hau txikia izan arren orokorrean- eta, gainera, ikasleria ingurumenaren errespetuan eta baliabideen ustiapenean heztea ahalbidetzen die ikastetxeei. 5b Prozesuetan hobekuntzak sartzea berrikuntzaren b idez, bezeroak eta beste interes taldeak erabat asetzearren, gero eta balio handiago a sortuz PROZESUAREN EBALUAZIOA Irakaskuntza-ikaskuntza prozesuaren -eta beste prozesu gakoen- ebaluazio sistemak ezarri dituzten ikastetxeek ikastaroen eta prozesuen espezifikazioak zehazten dituzte, bientzako kalitatezko helburuak finkatzen dituzte, ikastaroetako eta prozesuetako etekinak neurtzen dituzte eta ez-adostasunen eta ekintza zuzentzaileen kudeaketan oinarritutako hobekuntza sistemak sortu dituzte. ETENGABEKO HOBEKUNTZA SISTEMAK Etengabeko hobekuntza sistemak ezarri dituzten ikastetxeek arazoak edo jazoera ezkorrak eta ikastetxeko edozein arlotan hobetzeko aukerak erregistratzen dituzte. Erregistroak neurketa formaletatik (ez-adostasunak, barne ikuskaritzak, auto-ebaluaketako hobekuntzen arloak, iradokizun-kutxa, etab.) edo pertsonen behaketatik erator daitezke. Sailkatzen dira (adibidez, ez-adostasun edo hobekuntza aukera bezala), lehentasunak ezartzen dira eta konponbideak jartzen dira hobekuntza-taldeen bidez edo inplikatutako prozesu-taldeen bidez. Erakundeko pertsonal guztiak eta ikasleek sarbide gakoen bidez sarbide antolatua duten aplikazio informatikoetan etengabeko hobekuntza sistema jasaten duten esperientziak badaude. 5c Produktuen eta zerbitzuen diseinua eta garapena bezeroen beharretan eta itxaropenetan oinarrituta IKASTAROEN ETA ZERBITZUEN ESPEZIFIKAZIOA Ikastetxe askotan zerbitzuen espezifikazioak diseinatzen dira, eta horiek ematen diren prestakuntza-ikastaroetan aplikagarriak dira. Ikastaroen espezifikazioan hauek bete behar dituzten baldintzak azaltzen dira, eta horiek adierazten dute ikastetxeak matrikulatutako ikasleenganako hartzen duen obligazioa. Aipatutako betebeharren eta obligazioen artean sartzen dira, adibidez, eman beharreko gaiak eta edukiak, ziurtatu beharreko eskola-orduak, sarbide baldintzak, ebaluazio-sistema... Gainera, ikastaroko espezifikazioek kalitate eta lorpen-konpromisoa dute beren baitan, hau da, onartze edo helburu irizpideak dituzte, eta horien azpitik izanez gero, ez da ikastaro bezala hartzen.

71

KURTSOEN ETA ZERBITZUEN BERRIKUNTZAK ETA HOBEKUNTZA K Ikastetxe batzuk berrikuntzak sartzen ari dira ikastetxeko curriculum proiektuan eta bere ikastaroen diseinuan (programen edukian, antolamenduan eta ordutegietan, hezkuntza errefortzuetan...) eta egungo ikasleei eta ikasle izan daitezkeenei zuzendutako zerbitzuak zabaltzen ari dira (interneteko gelen zerbitzua, gelen eta tailerren erabilpena eskola ordutegitik kanpo, lan-munduratze zerbitzuak, enpresak sortzekoak, hizkuntza ikastaroak, on-line eskaintza, modulu-katalogoko prestakuntza-ikastaroak, etab.). IKASKUNTZA PROZESUETAN BERRIKUNTZAK Irakasteko moduan berrikuntzak, geletan IKT erabiltzearen kasuan bezala, edo on-line irakaskuntza edo bertaratu gabeko hezkuntza ikastetxe batzuetan ezartzen ari diren metodologiak dira, eta ikaskuntza eta bezero berri izan daitezkeen pertsonen prestakuntzarako sarbidea erraztu dezakete. 5d Produktuen eta zerbitzuen ekoizpena, banaketa e ta arreta zerbitzua. PROZESUAREN ESPEZIFIKAZIOAK Prozesuaren espezifikazioak hezkuntza zerbitzua eskaintzeko prozesuan aplikagarriak dira, hau da, kurtsoak emateko prozesuan (irakaskuntza-ikaskuntza prozesuan). Prozesuaren espezifikazioak ikastaroak ematea (adibidez: harrera-aurkezpena, programazioa, eskolak ematea, ebaluazioa, orientazioa eta tutoretza, lantokian prestakuntza) eta hauek garatu behar direneko modua azpiprozesuak barneratzen ditu. Ikastaroak emateko prozesuko espezifikazioak azpiprozesu bakoitzeko kalitate-konpromisoak ditu bere baitan, hau da, onarpen irizpideak edo helburuak, eta horien azpitik egonez gero, aztertu beharreko ez-adostasuna dago. UNITATE DIDAKTIKOKAKO ETA GELAKO JARDUERAKAKO PROGR AMAZIOA. Gelako jarduerakako programazioa ikastetxe kopuru esanguratsu batean ezarrita dago, eta modulu bakoitzean edo eman beharreko ikasgai bakoitzean irakaskuntzaren planifikazio zehatza eta zehaztua ahalbidetzen du, eta, beraz, prozesua hobetzeko aukera, jarduera bakoitzak ikaslearen ikaskuntza prozesuari eransten dion balioa aztertuz. Gelako jarduerakako programazioak balio handiagoa lortzen du maila berean modulu edo gai bera ematen duten irakasle guztiek partekatzen dutenean diseinua, estandarizazio handiagoa eta elkarlana indartzea ahalbidetzen baitu. IRAKASLEAREN KOADERNOA Irakaslearen koadernoa irakasleen tresna klasiko bat da ikastetxe gehienetan. Koadernoak balio handiagoa hartzen du erregistro moduan balio duenean, ez ikasleei emandako noten erregistro moduan soilik, baizik eta baita programazioaren eta planifikazioaren gauzatze mailarena (emandako eskolen eta egindako gelako jardueren kontrola, ikasleak gelan agertzearena, izandako gorabeherena, gelan egindako jardueretako oharrena amaierako memoria egiteko, egindako ebaluazio probena eta ikasle bakoitzak lorturiko emaitzena...) eta

72

prozesuaren kontrolarena (kalitatezko helburuen –onarpen irizpideen- arteko konparazioa, lorturiko emaitzak). 3 IRIZPIDEA: PERTSONAK. 3b Ezagutzaren identifikazioa, garapena eta mantent zea, eta erakundeko pertsonen gaitasuna. GAITASUN BIDEZKO KUDEAKETA ETA PRESTAKUNTZA PLANAK. Gaitasun bidezko kudeaketa sistemek ikastetxeak bere helburu estrategikoak lortzeko beharrezko gaitasunak identifikatzen dituzte, pertsonalak benetan dituen gaitasunak ebaluatzen eta alderatzen dituzte, eta, era horretara, beharrezko gaitasunen eta dauden gaitasunen arteko “gap” edo aldea txikitzeko, ikastetxeak pertsonalaren prestakuntza planak ezarri ahal ditzake. Balioaniztasuna kudeatzeko (beharrezkoa irakasleen kasuan bezala pertsonek hainbat postu bete behar dituztenean –gai desberdinak irakatsi behar dituztenean- edo hainbat prozesu kudeatu behar dituztenean), pertsonala hautatzeko (edo profilak definitzeko), ibilbide planetarako edo ondorengotzarako (erretiroen kasuan) edo ordainketarako ere erabil daiteke. Ikastetxe batzuek ezarri dituzte prestakuntza planak kudeatzera zuzendutako sistema hauek. 3c Erakundeko pertsonen inplikazioa eta erantzukizu nak beren gain hartzea. MINIESKOLAK Minieskolak (minikonpainiak industria enpresetan) eskolak bezero segmentu bakoitzari (barruko edo kanpoko interes taldeei) zuzendutako kudeaketa unitateetan egituratzeko modu bat dira, zerbitzuak gehieneko balio erantsia eman diezaien. Kudeaketa unitate bakoitza bere eginkizunetik abiatuta autoerregulatzen da, lortzen dituen emaitzen gainean jarduteko gaitasuna du eta kudeatzen dituen prozesuen gainean aldatzeko boterea dauka. Xedea pertsonen, ekipoen eta kudeaketa unitateen ezagutza eta sormena partekatzeko testuinguru egokienak sortzea da. Bere aplikazioak prozesu luze eta jarraitu bat eta prestakuntza eskatzen du, baina konfiantza osoa ematen die pertsonei eta jarrera berritzaileentzat eta sortzaileentzat mesedegarriak dira. Ikastetxe batzuk antolamendu metodologia hau ezartzen hasi dira. 4 IRIZPIDEA: BALIABIDEAK. 4a Kanpoko itunen kudeaketa IKASTETXEEN ELKARTEAK Lanbide-heziketako ikastetxeen arteko elkarketak oso zabalduta daude. Horietako batzuek esparruak eta egiturak sortu dituzte lankidetzarako , ikaskuntzarako eta denen onurarako.

73

Emaitza onenak lortu dira lankidetza esparru horiek ikastetxeetako kudeaketa eta hezkuntza zerbitzua emateko prozesuak hobetzera zuzendu direnean, erreferentzia-ereduak sortuz eta praktika onak ituneko beste ikastetxeetara zabalduz. 4c Eraikinen, ekipoen eta materialen kudeaketa. GAIKAKO GELAK EDO GELA TEORIKO-PRAKTIKOAK. Lanbide-heziketan garatzen den moduan, gaitasunak lortzean oinarritutako prestakuntzak (eta ez hainbeste edukien transmisioan ) irakaskuntza teorikoaren eta praktikoaren arteko ohiko banaketa apurtzera jotzen du. Banaketa apurtu duten ikastetxeak gela teorikoak kentzen aritu dira (gela “zuriak”, gehienak mahaiak, aulkiak eta arbelak soilik zituztenak) eta tailer teoriko-praktikoak eta gaikako gelak (ezagutzaren edo teknologiaren alor bati zuzenduak) sortzen aritu dira. Antolamendu mota horrekin, ikaslea da mugitzen dena (gai bakoitzeko gelara) eta irakaslea da itxaroten diona jarduera praktikoak egiteko beharrezko guztia duen toki batean. Inplikatutako irakasleak jabea izango balitz bezala kudeatzen ditu bere kudeaketa tokiko ekipamenduak, erabiltzeko egoera onean mantentzen eta hobetzen saiatzen da, bere inplikazioa eta laneko satisfazioa handituz. 5S: ANTOLAMENDUA, ORDENA ETA GARBITASUNA. 5S metodologia ezarri duten ikastetxeek nabarmen hobetu dute lan egiteko beren ingurua, garbiago eta ordenatuago baitago, beharrezko materiala baitute, eta gauza bakoitza toki batean eta gauza bakoitzarentzako toki bat baitute, eta, beraz, azkar ohartu daitezke noiz dauden ohiz kanpoko egoerak eta arau errazen eta partekatuen arabera lan egin dezakete. Metodologia mesedegarria da lankidetzarako eta elkarlanarentzako, dokumentazioa eta bitarteko didaktikoak eta teknologikoak partekatzen laguntzen du. Metodologia ez da gune fisikoan soilik aplikagarria, sisteman eta artxibo informatikoetan ere aplikagarria da. ERAIKINEN, INSTALAZIOEN ETA EKIPOEN MANTENTZEA ETA BERRITZEA. Ikastetxe batzuek instalazioen eta ekipoen mantentzea eta berritzea ziurtatzen dute aurrekontu partidak aurreikusiz, inbentarioak eguneratuz eta mantentze prebentibo eta aurresatekoak antolatuz baliabideak optimizatzeko eta instalazioen, eraikinen eta ekipoen garbitasuna, erabilpen ona eta berrikuntza ziurtatzeko. 4e Informazioaren eta ezagutzaren kudeaketa. INTRANET Ia lanbide-heziketako ikastetxe guztiek dute erabiltzailearen eskura egoteko duten informazioa kudeatzea ahalbidetzen duen intranet bat. Arazoa ez da orain hain fisikoa -sarea edukitzea-, intranet edukiekin betetzea eta erabilgarriak eta sarbide errazekoak izatea da arazoa.

74

Ikastetxe batzuek era irekian eta antolatuan, informaziora –informazio erabilgarri eta komenigarrira- sarbidea erraztuko duen moduan egituratu dute intranet. Intranet hori ingurune lagunkoi eta erosoan egiteko moduan egituratu dute.

75

C/ Alava 41, interior Apdo. 820 01080 VITORIA-GASTEIZ

Tfnoa: (34) 945 14 84 60 Faxa: (34) 945 14 54 55 e-mail: agencia@agcalidadfp.com