El Nuevo Testamento en Kekchí de Guatemala [ISO: kek] Lix cꞌabaꞌeb lix xeꞌto̱nil yucuaꞌ li...

614
LI SANTIL HU La Santa Biblia en el idioma Kekchí de Guatemala — Nuevo Testamento —

Transcript of El Nuevo Testamento en Kekchí de Guatemala [ISO: kek] Lix cꞌabaꞌeb lix xeꞌto̱nil yucuaꞌ li...

  • LI SANTIL HU

    La Santa Bibliaen el idioma Kekch de Guatemala

    Nuevo Testamento

  • La Santa Biblia en el idioma Kekch de Guatemala

    Las ilustraciones en las pginas 10, 19, 35, 47, 71, 76, 79, 105, 127, 128, 130, 134, 166, 187, 281, 365, 373, 376, 421, 468, 474, 480, 495, 512, 544, 548, 586, 607,

    621, 634, 702, 817, 822, 879, 887, 935, 1102, 1127, 1267, 1280, 1301, 1428, 1443, 1463, 1484, 1497, 1502, 1531, 1535, 1553, 1559, 1670, 1757, 1760, 1816, 1838,

    1841, 1890, 2002, 2004, 2012, 2013, 2021, 2033, 2042, 2045, 2059, 2073, 2099, 2111, 2114, 2122, 2124, 2127, 2164 se usan por la cortesa de la

    1978 David C.Cook Publishing Co.

    Las ilustraciones en las pginas 158, 184, 1067, 1472, 1479, 1482, 1500, 1512, 1517, 1615, 1638, 1925, se usan por cortesa de la The British & Foreign Bible

    Society, 1954, 1967, 1972, con adicones y arreglos por Louis BassThe British & Foreign Bible Society, 1994.

    El alfabeto utilizado en el presente volmen se conforma al oficializado por el Instituto Indigenista Nacional en 1976 ya que, al levantar los originales, el

    acuerdo Gubernativo 1046-87 no haba sido promulgado.

    Primera edicin 1988, Sociedad Bblica Internacional

    Segunda edicin, 1992, Sociedad Bblica Internacional

    Tercera edicin, 2000, Wycliffe Bible Translators, Inc.

    Cuarta edicin, 2010, Liga Bblica Internacional

    www.ScriptureEarth.org

    Creative Commons Licencia (Atribucin-No Comercial-No Derivadas 3.0 Unported) http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0

    http://www.ScriptureEarth.org

  • La Santa Biblia en el idioma Kekch de Guatemala

    Li Hu Li Cuan Sa' Li Najter Chak'rab

    Gnesis ...........................Gn. ...................1Exodo ..............................Ex. ...............101Levtico ...........................Lv. ................182Nmeros .........................Nm. ............. 233Deuteronomio .................Dt. .............. 305Josu ...............................Jos. ............. 365Jueces .............................Jue. ..............415Rut ..................................Rt. ................4611 Samuel .........................1 S. ............. 4692 Samuel .........................2 S. ..............5271 Reyes ...........................1 R. ..............5772 Reyes ...........................2 R. ............. 6361 Crnicas.......................1 Cr. .............6922 Crnicas.......................2 Cr. .............748Esdras .............................Esd. ..............813Nehemas ........................Neh. .............832Ester ...............................Est. ..............862Job ..................................Job ...............878Salmos ............................Sal. ............. 926Proverbios ......................Pr. ..............1056

    San Mateo .......................Mt. .............1544San Marcos .....................Mc. ............1620San Lucas ........................Lc. ..............1667San Juan .........................Jn. ..............1748Hechos ............................Hch. ...........1804Romanos .........................Ro. .............18771 Corintios ......................1 Co. ..........19112 Corintios ......................2 Co. ..........1945Glatas ............................Gl. ..............1965Efesios ............................Ef. ..............1977Filipenses ........................Flp. ............1989Colosenses ......................Col. ............19981 Tesalonicenses .............1 Ts. .......... 20062 Tesalonicenses .............2 Ts. ...........2013

    Eclasiasts ......................Ec. .............1099Cantares .........................Cnt. ............1115Isaas ..............................Is. ...............1125Jeremas .........................Jer..............1218Lamentaciones ................Lm. ............1318Ezequiel ..........................Ez. .............1327Daniel .............................Dn. ............. 1414Oseas ..............................Os. .............1444Joel .................................Jl. ..............1461Ams ...............................Am. ............1468Abdas .............................Abd. ...........1481Jons ..............................Jon. ............1484Miqueas ..........................Miq. ...........1489Nahum ............................Nah. ...........1499Habacuc ..........................Hab. ...........1504Sofonas ..........................Sof. ............1509Hageo .............................Hag. ...........1515Zacaras ..........................Zac. ............1520Malaquas .......................Mal. ...........1538

    Li Hu Li Cuan Sa' Li' Ac Chak'rab

    1 Timoteo .......................1 Ti. ...........20182 Timoteo .......................2 Ti. .......... 2029Tito .................................Tit. ............ 2036Filemn ...........................Flm ........... 2040Hebreos ..........................Heb. .......... 2043Santiago ..........................Stg. ........... 20691 Pedro ...........................1 P............. 20772 Pedro ...........................2 P............. 20871 Juan .............................1 Jn........... 20932 Juan .............................2 Jn............21023 Juan .............................3 Jn............2104San Judas .......................Jud.............2106Apocalipsis .....................Ap. .............2109Mapas ................................................2146

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1544

    Lix cabaeb lix xetonil yucua li Jesucristo

    1 1Sa li hu ain tzibanbil retalil jo quialeb lix xe xtonal li Jesucristo. Li Jesucristo ralal xcajol li rey David ut ralal xcajol ajcui laj Abraham. 2 Laj Abraham, aan xyucua laj Isaac. Laj Isaac, aan xyucua laj Jacob. Ut laj Jacob, aan xyucua laj Jud jo eb ajcui li ras ut li ritzin. 3 Ut laj Jud ut lix Tamar, aaneb xna xyucuaeb laj Fares ut laj Zara. Laj Fares, aan xyucua laj Esrom. Ut laj Esrom, aan xyucua laj Aram. 4Ut laj Aram, aan xyucua laj Aminadab. Ut laj Aminadab, aan xyucua laj Naasn. Ut laj Naasn, aan xyucua laj Salmn. 5Ut laj Salmn ut lix Rahab, aaneb xna xyucua laj Booz. Laj Booz ut lix Rut, aaneb xna xyucua laj Obed. Ut laj Obed, aan xyucua laj Isa. 6Ut laj Isa, aan xyucua li rey David. Ut li rey David, aan lix yucua laj Salomn riquin li ixk li quicuan chok rixakil laj Uras. 7Ut laj Salomn, aan xyucua laj Roboam. Ut laj Roboam, aan xyucua laj Abas. Ut laj Abas, aan xyucua laj Asa. 8 Ut laj Asa, aan xyucua laj Josafat. Ut laj Josafat, aan xyucua laj Joram. Ut laj Joram, aan xyucua laj Uzas. 9Ut laj Uzas, aan xyucua laj Jotam. Ut laj Jotam, aan xyucua laj Acaz. Ut laj Acaz, aan xyucua laj Ezequas. 10Ut laj Ezequas, aan xyucua laj Manass. Ut laj Manass, aan xyucua laj Amn. Ut laj Amn, aan xyucua laj Josas. 11Ut laj Josas, aan xyucua laj Jeconas jo eb ajcui li ritzin. Eb aan quecuan sa eb li cutan nak eb laj Israel quechape ut quecame aran Babilonia. 12 Ut nak ac chapbileb chak xbaneb laj Babilonia, laj Jeconas quicuan li ralal. Ut aan laj Salatiel. Ut laj Salatiel, aan

    Li Resil li Colba-ib li Quixtziba li San Mateo

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1545

    xyucua laj Zorobabel. 13 Ut laj Zorobabel, aan xyucua laj Abiud. Ut laj Abiud, aan xyucua laj Eliaquim. Ut laj Eliaquim, aan xyucua laj Azor. 14Ut laj Azor, aan xyucua laj Sadoc. Ut laj Sadoc, aan xyucua laj Aquim. Ut laj Aquim, aan xyucua laj Eliud. 15Ut laj Eliud, aan xyucua laj Eleazar. Ut laj Eleazar, aan xyucua laj Matn. Ut laj Matn, aan xyucua laj Jacob. 16 Ut laj Jacob, aan xyucua laj Jos, xbelom lix Mara. Ut lix Mara, aan lix na li Jess. Ut li Jess, Aan li Cristo. 17Calaju tep li ralal xcajol laj Abraham quicuan toj nak quiyola laj David. Ac cuan calaju tep li ralal xcajol laj David nak quecame aran Babilonia. Ut chirix chic aan, quicuan cuichic calaju tep li ralal xcajol chalen toj nak quiyola li Cristo.

    Li caru quiculman nak quiyola li Cristo18 Ut lix yolajic li Jesucristo, jocain nak quicuan: Lix Mara lix

    na li Jess ac tzamanbil xban laj Jos. Toj maji nequexlakab rib nak lix Mara quicana chi yaj aj ixk xban xcuanquil li Santil Musikej. 19Ut xban nak tic xchol laj Jos, li ac xtzaman re, inca quiraj xcutbal xxutan lix Mara. Xraj raj xcanabanquil chi mukmu. 20Ut yo chixcoxlanquil ain laj Jos nak jun lix ngel li Kacua quixcutbesi rib chiru sa xmatc ut quixye re: At Jos, ralalat li rey David, matcoxlac chixcambal lix Mara chok acuixakil. Aan xcana chi yaj aj ixk xban xcuanquil li Santil Musikej. 21Tacuank jun lix culaal china telom. Ut Jess taque chok xcaba xban nak aan tacolok re lix tenamit sa lix maqueb, chan. 22 Chixjunil aan quiculman re nak tatzaklok ru li quixye li profeta Isaas jo nak quiyehe re xban li Kacua. 23 Aan ain li quixye:

    Jun xkaal toj maji cuanjenak riquin cuink tacuank lix culaal china telom. Ut Emanuel taquehek chok xcaba. (Is. 7:14)

    Chi jalbil ru Emanuel naraj naxye Li Dios cuan kiquin. 24Nak qui-aj ru laj Jos, quixbanu li caru quiyehe re xban lix ngel li Kacua sa xmatc. Quixcam lix Mara sa rochoch. 25 Abanan inca quicuan riquin toj quiyola li xben culaal. Ut Jess quixque chok xcaba.

    Eb laj ke quecuulac chixsicbal li Jess

    2 1Nak cuank chok rey laj Herodes, li Jess quiyola aran Beln xcuent Judea. Cuanqueb aj ke quechal chak sa releb sake ut quecuulac Jerusaln. 2 Quepatzoc ut quexye: Bar

    SAN MATEO1 , 2

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1546

    cuan lix reyeb laj judo xyola? Xochal xban nak xkil chak toj sa releb sake li chahim retalil lix yolajic ut xochal chixlokoninquil, chanqueb. 3 Ut nak quirabi aan, li rey Herodes quisach xchol ut qui-oc xcaux jo ajcui chixjunileb li cuanqueb Jerusaln. 4Ut laj Herodes quixchutubeb chixjunil li xbenil aj tij jo eb ajcui laj tzib sa li tenamit ut quixpatz reheb bar tayolak li Cristo. 5 Ut eb aan quechakoc ut quexye re: Aran Beln xcuent Judea xban nak jocan tzibanbil chak xban li profeta. 6 Jocain tzibanbil sa li Santil Hu:

    Li tenamit Beln, xchocheb laj Jud, moco kaxal cachin ta lix cuanquil sa xyankeb li xninkal ru tenamit re Jud xban nak aran taelk jun Acuabej ut aan taberesink re lin tenamit Israel. (Mi. 5:2)

    7Tojonak laj Herodes quixbokeb laj ke sa mukmu ut quixpatz reheb joke tzakal quicutun li chahim. 8 Ut nak quixtaklaheb Beln quixye reheb: Ayukex aran Beln ut quehomak echol chixsicbal toj retal tetau li culaal. Ut nak tetau chak, toleye cue re nak tinxic ajcui lain ut toxinlokoni chak, chan. 9Ut nak querabi li quixye li rey, eb laj ke quecoeb. Ut li chahim li queril chak sa releb sake yo chi xic camol be chiruheb tojonak quixakli sa xben li naajej cuan cui li culaal. 10Ut cajo nak quesaho sa xcholeb chirilbal li chahim nak quixakli sa xben li naajej aan. 11Ut nak queoc sa li cab, quextau li culaal rochben lix Mara li nabej. Ut quexcuikib rib chiru li Jess ut quexlokoni. Ut quexte lix culebaleb ut quexque lix matan. Ut li matan li quexque, aan li oro, li incienso ut li sununquil ban mirra xcaba. 12 Ut quecutbesic chiruheb xban li Dios sa xmatqueb nak inca chic tesukik riquin laj Herodes. Sa jalan chic be quexcam nak quesuki sa xtenamiteb.

    Laj Jos ut lix Mara quexcam li Jess Egipto re xcolbal chiru laj Herodes

    13 Ut nak ac xcoeb laj ke, jun x-ngel li Kacua quixcut rib chiru laj Jos sa xmatc ut quixye re: Cuaclin, cam li culaal jo cui lix na. Tex-elk arin ut ayukex sa li tenamit Egipto. Ut aran texcanak toj lain toxinyehok acue. Tex-elelik xban nak laj Herodes oc re chixsicbal li culaal re xcamsinquil. 14Ut laj Jos qui-aj ru, quicuacli ut quixcam li culaal jo cui lix na ut sa ajcui li kojyin aan quecoeb Egipto. 15Ut quecuan aran Egipto toj quicam laj Herodes. Aan

    SAN MATEO2

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1547

    quiculman jo quixtziba li profeta li quiyehe re xban li Kacua nak quixye: Sa li tenamit Egipto quinbok chak li cualal, chan. (Os. 11:1) 16 Aut laj Herodes nak quiril nak quibalakic xbaneb laj ke, kaxal nak quichal xjoskil. Ut quixtakla xcamsinquil chixjunileb li coc telom cuanqueb Beln, jo cui sa eb li naajej cuanqueb chixcatk. Quecamsic chixjunileb li coc telom li toj culaaleb jun xxiquic aj cacab chihab xban nak quixbir rix caru li cutan quiyola cui li culaal jo quiyehe re xbaneb laj ke. 17Jocan nak quitzakloc ru li yebil xban li profeta Jeremas nak quixye chi jocain: 18 Qui-abic li yabac sa li tenamit Ram xban li nimla rahil

    cholej, ut yotba cholej li quexcul. Aan eb li ixk aj Israel nak yoqueb chi yabac chirixeb lix cocal. Ut inca chic nequeraj xcojobanquil xcholeb xban nak ac camenakeb chic lix cocaleb. (Jer. 31:15)

    Quesuki cuichic Nazaret19Ut nak quicam laj Herodes, jun x-ngel li Kacua quixcutbesi

    rib chiru laj Jos sa xmatc aran Egipto. 20Ut quixye re: Cuaclin. Cam li culaal jo cui li nabej ut texxic cuichic sa li tenamit Israel xban nak xecam li queajoc re xcamsinquil li culaal, chan. 21Ut laj Jos quicuacli, quixcam li culaal jo cui lix na ut quichal sa li tenamit Israel. 22 Ut nak quirabi resil nak a laj Arquelao chic li rey aran Judea rekaj laj Herodes lix yucua, laj Jos quixucuac chi xic aran. Ut nak quicutbesic chiru sa xmatc, quecoeb sa jun naajej xcuent Galilea. 23 Quechal ut quecuan sa jun li tenamit Nazaret xcaba xcuent Galilea. Ain quiculman jo quexye li profeta nak quexye nak aj Nazaret tixcabain.

    Laj Juan laj Cubsihom Ha quixcholob xyalal chirix li Jess

    3 1Mokon chic quicuulac laj Juan laj Cubsihom Ha sa li chaki choch cuan Judea. Yo chixcholobanquil xyalal chirix lix nimajcual cuanquilal li Dios. Quixye chi jocain: 2 Chiyotek echol ut chejal ecaux xban nak yo chak chi chalc li taquehek sa xcuanquil xban li Dios. Ut aan chic tacuank xcuanquil sa xbeneb li ralal xcajol. 3 Li profeta Isaas quiatinac chirix laj Juan nak quixye chi jocain:

    Aan tacholobank xyalal chi cau xyab xcux sa li chaki choch, ut tixye: Yibomak le yuam ut yoon cuankex chixculbal

    SAN MATEO2 , 3

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1548

    li Kacua jo nak nequexyib li be re xculbal junak li nim xcuanquil, chan. (Is. 40:3)

    4Li rak narocsi laj Juan, aan yibanbil riquin rix li xul camello ut lix camal xsa aan yal tzum. Aj sac naxtzaca riquin xyaal sak cau. 5Yalak bar quechal chak li quecuulac chirabinquil li caru yo chixyebal laj Juan. Nabal quechal Jerusaln. Nabal quechal chak Judea ut nabal cuichic quechal chak nach riquin li nima Jordn. 6Quexxoto xmaqueb ut laj Juan naxcubsiheb xha sa li nima Jordn. 7Nak quiril nabaleb xcomoneb laj fariseo ut xcomoneb laj saduceo yoqueb chi cuulac yal re nak tecubsik xhaeb, quixye reheb: Laex chanchanex li ral li cambolay. Ani xyehoc ere laex nak taruk tecol erib chiru lix joskil li Dios li tachalk sa eben? 8 Chebanuhak ban li us re nak tacutunk nak xyote echol ut xejal ecaux. Chanchanakex li che chabil li ru naxque. 9Mecoxla nak inca tecul xjoskil li Dios yal xban nak laex ralal xcajol laj Abraham. Lain tinye ere nak li Dios taruk tixyoobtesi li pec ain chok ralal xcajol laj Abraham. 10Quehomak retal xban nak chalc re li rakba atin sa eben jo nak ac cauresinbil li mal re xyocbal lix xe li che. Ut chixjunil li che inca chabil li ru naxque, nayocman ut naqueman sa xam. 11Yal nak lain nincubsi eha riquin ha retalil nak xyote echol ut xejal ecaux. Abanan chalc re li kaxal nim xcuanquil. Xban nak kaxal nim xcuanquil chicuu lain, moco inculub ta nak tincuisi lix xab. Aan tixcubsi eha riquin li Santil Musikej ut riquin xam. 12 Ac cuan chak sa ruk lix canjelebal. Ut tarapu ru chi us li riyajil li trigo ut tixchutub lix trigo sa lix culebal ut li rix tixcat sa li xam li ma jaruj nachup, chan laj Juan.

    Quicube xha li Jess xban laj Juan13 Ut quicuulac xkehil nak li Jess quichal chak Galilea. Quicuulac

    riquin laj Juan re nak tacubsik xha xban sa li nima Jordn. 14Abanan laj Juan inca raj quiraj xcubsinquil xha ut quixye re: Macua raj lain tincubsink aha. Laat raj ban tatcubsink inha lain, chan. 15Ut li Jess quichakoc ut quixye re: Us takabanu anakcuan xban nak tento tauxmank chixjunil li caru naxye li Dios, chan. Tojonak quixculuban xchol laj Juan. 16 Ut nak ac xcubsic xha li Jess, qui-el chak sa li ha. Ut sa junpat quiteli li choxa chiru ut quiril li Santil Musikej chanchan jun li paloma nak yo chak chi cubec sa xben li Jess. 17Ut qui-abic xyab xcux li Dios toj sa choxa nak quixye: Aan ain li cualal raro inban. Nasaho inchol riquin, chan.

    SAN MATEO3

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1549

    Li Jess quiyale ralenquil xban laj tza

    4 1Tojonak li Jess quicame xban li Santil Musikej sa li chaki choch re tayalek ralenquil xban laj tza. 2 Nak ac xbanu x-ayun cacal cutan cacal kojyin quitzoca. 3 Ut laj tza quicuulac riquin ut quixye re: Cui tzakal yal nak laat ralal li Dios, sukisiheb chok caxlan cua li pec ain. 4Quichakoc li Jess ut quixye: Inca tinbanu aan xban nak tzibanbil retalil sa li Santil Hu:

    Macua caaj cui riquin li naxtzaca yoyo cui li cuink; riquin ban li atin li naxye li Dios. (Dt. 8:3)

    5 Tojonak quicame xban laj tza sa li santil tenamit Jerusaln; ut coxakabak toj takec sa xben li rochoch li Dios. 6 Ut laj tza quixye re: Cui tzakal yal nak laat ralal li Dios, cut acuib taka. Maca tacul xban nak jocain tzibanbil sa li Santil Hu:

    Tixtaklaheb lix ngel chacuilbal ut riquin rukeb tatexchap re nak inca tatoch la cuok chiru pec. (Sal. 91:11-12)

    7Ut li Jess quichakoc ut quixye re: Tzibanbil ajcui sa li Santil Hu chi jocain:

    Matzama xmilagro li Kacua la Dios yal chi maca rajbal. (Dt. 6:16)

    8 Ut quicame cuichic xban laj tza sa xben jun li tzul kaxal najt xteram. Ut laj tza quixcut chak chiru li Jess chixjunil li tenamit li cuan sa ruchichoch jo ajcui lix nimal lix lokal cuan chi sa. 9Ut quixye re li Jess: Chixjunil ain tinque acue cui laat tacuikib acuib chicuu ut tinalokoni. 10Tojonak li Jess quichakoc ut quixye re: Elen chicuu laat aj tza, xban nak jocain tzibanbil sa li Santil Hu:

    Li Kacua la Dios talokoni ut caaj cui chiru aan tatcanjelak. (Dt. 6:13)

    11Tojonak quicanabac xban laj tza ut eb li ngel quecuulac ut quecanjelac chiru.

    Xticlajic xcanjel li Jess12 Nak li Jess quirabi resil nak laj Juan cuan chi prexil, co

    Nazaret xcuent Galilea. 13 Qui-el Nazaret ut co Capernaum. Ut aran quicana. Li tenamit aan cuan chire li palau sa xchocheb laj Zabuln ut eb aj Neftal. 14Ain quiculman jo quixye li profeta Isaas nak quixye chi jocain:

    SAN MATEO4

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1550

    15 Aran sa xchoch laj Zabuln ut sa xchoch laj Neftal, li cuan chire li be li naxic sa li palau, aran jun pacal li nima Jordn, sa li naajej Galilea bar nequecuan cui li macuaeb aj judo,

    16 li tenamit chanchan li cuanqueb sa kojyin xban nak inca nequexnau lix yalal. Chanchan quicutano nak queril nak quextau li colba-ib. Chanchan nak cuanqueb sa jun naajej re camc xban lix maqueb nak quicuulac li cutan sa xyankeb. (Is. 9:1-2)

    17Chalen nak quicuulac aran, li Jess yo chixcholobanquil li xyalal ut quixye: Chiyotek echol ut jalomak ecaux xban nak cuulac re xkehil nak tinquehek sa incuanquil xban li Dios. Ut lain chic cuank incuanquil sa xbeneb li cualal incajol.

    Li Jess quixbok cahib aj car re nak texic chirix18 Sa jun cutan nak coxnumek li Jess chire li palau cuan Galilea,

    quirileb cuib li cuink ritzineb rib. Li jun, aan laj Simn. Aj Pedro nayeman re. Li jun chic aj Andrs xcaba. Yoqueb chixquebal lix yoy sa li palau xban nak aaneb aj chapol car. 19Li Jess quixye reheb: Chinetake. Macua chic caribc tebanu. Eras eritzin ban chic tesic re tepabank, chan reheb. 20Ut sa junpat quexcanab lix yoy ut quextake li Jess. 21Junpat na chic quibec li Jess nak quixtauheb cuichic cuibeb li cuink ritzineb rib. Aaneb laj Jacobo ut laj Juan. Cuanqueb sa lix jucub rochben laj Zebedeo lix yucuaeb. Yoqueb chixxitinquil lix yoy. Ut li Jess quixbokeb re nak texic chirix. 22 Ut sa junpat quexcanab lix yucuaeb ut quexcanab li jucub ut quextake li Jess. 23 Ut li Jess quixbeni chixjunil li naajej Galilea. Yo chixcutbal lix yalal sa eb li cab li nequexchutub cui ribeb laj judo. Quixcholob xyalal li chabil esilal chirix lix cuanquilal li Dios. Ut yo chixquirtesinquil chixjunil li quila pay ru chi yajel ut li raylal. 24Quicuulac resil sa chixjunil li naajej Siria li caru yo chixbanunquil li Jess aran Galilea. Ut quexcam riquin chixjunileb li yaj. Quila pay ru lix yajeleb ut lix raylaleb. Cuan li toj nakehin xyajeleb. Ut cuan li cuanqueb maus aj musikej riquineb ut cuanqueb ajcui li sic. Ut li Jess naxquirtesiheb. 25 Ut quitakec xbaneb li quila tenamit. Cuan li quechal chak Galilea. Cuan li quechal chak Decpolis. Cuan li quechal chak Jerusaln. Cuan li quechal chak Judea jo ajcui jun pacal li nima Jordn.

    SAN MATEO4

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1551

    Li Jess naxcholob xyalal sa xben li tzul

    5 1Ut nak quirileb li quila tenamit, li Jess quitake sa xben jun li tzul. Ut nak quicojla, eb li yoqueb chixtakenquil quexchutub rib riquin. 2 Qui-oc chixcholobanquil li xyalal chiruheb ut quixye: 3 Us xak reheb li nequereca nak cubenak xcuanquileb xban nak eb aan cuankeb chic rubel lix nimajcual cuanquilal li Dios. 4Us xak reheb li nequeyabac xban xrahileb xchol xban nak eb aan tacojobak xcholeb. 5Us xak reheb li tulaneb xban nak eb aan teechanink re li naajej li yechiinbil reheb xban li Dios. 6Us xak reheb li teraj ru xbanunquil li tiquilal. Chanchan li tetzocak ut techakik re. Us xak reheb xban nak li Dios tatenkank reheb chixbanunquil li us. 7Us xak reheb li nequeuxtanan u xban nak eb aan teuxtanak ruheb xban li Dios. 8 Us xak reheb li tiqueb xchol xban nak eb aan teril ru li Dios. 9Us xak reheb li nequextenka ras ritzin chi cuanc sa tuktuquil usilal xban nak eb aan ralal xcajol li Dios teyehek reheb. 10Us xak reheb li nequerahobtesic sa xcaba li tiquilal, xban nak eb aan cuankeb chic rubel lix cuanquilal li Dios. 11Us xak ere nak texhobek ut texrahobtesik sa incaba ut tayehek ere caak re ru chi mausilal chi yal ticti. 12 Miraho echol. Chisahok ban echol riquin li caru tauxk ere xban nak kaxal nim le kajcamunquil taquehek ere sa choxa. Moco caaj cui ta laex yoquex chi culuc re li raylal. Jocan aj ban cui quexcul li profeta li quecuan junxil.

    Li ratzamil li ruchichoch13 Laex aj pabanel chanchanex li atzam li nacanjelac arin sa

    ruchichoch. Cui ta li atzam tasachk xquial, ca ta raj chic ru taoc cui? Maca chic taoc cui. Yal re tzekec aj chic ut re yekic.

    Lix saken li ruchichoch14Laex aj pabanel, laex lix cutan saken li ruchichoch. Junak

    tenamit cuan sa xben junak tzul ma jaruj naru xmukbal. 15 Chi moco nalochman junak candil re xquebal rubel junak chacach. Naqueman ban sa xben xnaaj candil re nak tixcutanobresi sa li cab li cuanqueb cui chixjunileb. 16 Jocan ajcui laex. Laex lix cutan saken li ruchichoch. Chicutunk bi le chabilal chiruheb le ras eritzin re nak eb aan texque retal li us nequebanu ut texque xlokal le Yucua li cuan sa choxa.

    SAN MATEO5

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1552

    Li Jess naxcholob xyalal li chakrab17Mecoxla nak xinchal chixsachbal xcuanquil li chakrab li

    quiquehe re laj Moiss chi moco li ac xolexye li profeta. Inca xinchal chixsachbal xcuanquil aan. Xinchal ban re nak tatzaklok ru aan. 18 Relic chi yal tinye ere nak taosok li choxa, taosok li ruchichoch, ut yal ta jun xletril chi moco junak retalil li chakrab tasachk xcuanquil. Toj retal talajeculmank chixjunil. 19Li ani naxket li chakrab, usta nacutun nak inca nim xcuanquil chiru aan, ut cui naxcut chiru li ras ritzin xbanunquil chi jocan, li jun aan kaxal cachin lix lokal taquehek re sa lix nimajcual cuanquilal li Dios. Abanan li ani naxbanu chi tzakal li naxye li chakrab, ut tixcut chiru li ras ritzin xbanunquil chi jocan, li jun aan kaxal nim lix lokal taquehek re sa lix nimajcual cuanquilal li Dios. 20Tinye ajcui ere nak cui lix tiquilal le chol inca tixkax ru xtiquilal xcholeb laj tzib ut eb laj fariseo, inca tex-oc rubel lix nimajcual cuanquilal li Dios.

    Li Jess naxcholob xyalal chirix li joskil21Erabiom resil li chakrab nak yebil reheb li kaxe katon: Macamsi

    acuas acuitzin. Li ani tacamsink, toj tixtoj rix sa rakba atin. 22 Aban lain tinye ere lix yalal aan. Li ani tajoskok riquin li ras ritzin tarakek atin sa xben. Ut li ani tixtzektana li ras ritzin cuan xmac chiru laj rakol atin. Ut li ani tixye xyaj tiox re li ras ritzin, mare anchal taxic sa xxamlel li xbalba. 23Jocan nak cui sa xquebal la mayej chiru li artal tajulticok acue nak tareca sa xchol la cuas acuitzin nak cuan amac chiru, 24canab aran la mayej, ut ayu, cam chak acuib sa usilal riquin la cuas acuitzin, tojonak toxakaxtesi la mayej. 25Cui cuan la chaajquilal riquin la cuas acuitzin, yib ru chi junpat. Cui inca nacacam acuib sa usilal chi junpat, mare anchal tatxcam riquin laj rakol atin ut aan tatxtakla sa tzalam. 26Ut inca tat-elk aran cui inca tatoj chixjunil li jo quial texpatz acue. Relic chi yal ninye acue nak tento tacam acuib sa usilal riquin la cuas acuitzin.

    Li Jess naxcholob xyalal chirix li muxuc caxar27Erabiom resil nak quiyeman najter: Matmuxuc caxar. 28 Ut

    lain tinye ere nak yalak ani tixcaya junak ixk re xrahinquil ru, ac xmux ru lix sumlajic xban xrahinquil ru. 29Le najter naleb tento

    SAN MATEO5

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1553

    tecanab chi junaj cua. Li caak re ru taquehok ere chi macobc, tetzektana. Cui li xnak la cuu li cuan sa anim naquehoc acue chi macobc, us raj nak tacuisi ut tatzek. Kaxal us nak tasachk li xnak acuu chiru nak tatxic laat sa xbalba. 30Cui la nim uk naquehoc acue chi macobc, us raj cui tayoc ut tatzek. Kaxal us nak tasachk la cuuk chiru nak tatxic laat sa xbalba.

    Li Jess naxcholob xyalal chirix li jachoc ib31Ut yebil ajcui chi jocain: Li ani tixjach rib riquin li rixakil,

    tento nak tixyib li hu re xjachbal rib ut tixque re. 32 Abanan lain ninye ere li xyalal aan. Li ani naxjach rib riquin li rixakil chi inca xmux ru xsumlajic li ixakilbej, a li belomej cuan xmac nak li ixk aan tixmux ru xsumlajic. Ut li ani tacamok re li ixk, li ac xcanabac xban xbelom, li cuink aan naxmux ru li sumsu.

    Li Jess naxcholob xyalal chirix li juramento33 Erabiom resil nak quiyehe reheb le xetonil yucua chi jocain:

    Li caak re ru teyechii xbanunquil riquin juramento, tento tebanu. 34Abanan lain tinye ere tento tebanu li caru teyechii ut mebanu li juramento chi maca rajbal. Mepatz xcaba li choxa xban nak aan xnaaj li Dios. 35 Ut mepatz xcaba li ruchichoch xban nak aan xnaaj li rok. Ut mepatz xcaba li tenamit Jerusaln xban nak aan xtenamit li nimajcual Dios, li tzakal Rey. 36 Chi moco tebanu li juramento sa xcaba le jolom xban nak laex inca naru tesakobresi le rismal chi moco naru tekekobresi. 37Jocain ban tebanu. Cui teye nak yal, junes yal teye. Ut cui teye nak inca, junes inca teye. Cui teque xtzakob li atin aan, li naleb aan riquin laj tza nachal.

    Li xyalal chirix xrabaleb li xic nequeiloc ke38 Erabiom resil nak quiyehe chi jocain najter: Cui ani tarisi

    xnak acuu, taisik ajcui li xnak ru aan. Cui ani tarisi li ruch acue, taisik ajcui li re aan. 39Abanan lain tinye ere: Mesume mausilal riquin mausilal. Cui junak tixque junak ruk sa acuu, que cuichic chixsac li jun pacal. 40Li ani taraj tatxcam riquin laj rakol atin ut taraj xmakbal la camis, que ajcui la chaquet re. 41Cui ani taminok acuu chixcambal li rik jun kilmetro, cam cuibak kilmetro laat. 42 Li ani tixtzama caru re acue, que re. Ut li ani taajok tooninc acuiquin, maketketi acuib chiru. 43 Erabiom

    SAN MATEO5

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1554

    resil nak tera li ani narahoc ere ut xic teril li xic na-iloc ere. 44Abanan lain tinye ere, cherahak li xic na-iloc ere. Chetzama usilal sa xbeneb li nequehoboc ere. Chebanuhak li us reheb li xic nequeiloc ere ut chextijok chirix li nequebanun mausilal ere ut nequerahobtesin ere. 45 Cui tebanu chi jocan, laexak ralal xcajol le Yucua cuan sa choxa. Aan naquehoc chak li sake sa xbeneb li useb xnaleb jo ajcui li inca useb xnaleb. Ut aan ajcui naquehoc chak li hab sa xbeneb li tiqueb xchol jo ajcui li inca tiqueb xchol. 46 Cui caaj cui li nequerahoc ere nequera, caru le kajcamunquil tecul? Ma inca ta bi jocan ajcui nequexbanu eb laj titzol toj, li nequebalakin? 47Ut cui caaj cui le rech tenamitil nequeque xsahil xcholeb, caru rusil aan? Ma inca ta bi jocan ajcui nequexbanu li inca nequexpab li Dios? 48 Ticak bi echol jo le Yucua li cuan sa li choxa tic xchol.

    Li xyalal chirix xbanunquil usilal

    6 1Chequehak retal caru nequebanu. Cui laex tebanu li usilal yal re nak tex-ilek jo nequexbanu eb laj fariseo, macaak le kajcamunquil riquin le Yucua cuan sa choxa. 2 Ut nak tasi li caak re ru re li ani taraj tenkac, mabanu jo nequexbanu laj capacal u. Eb aan nequexic sa li cab li nequexchutub cui ribeb laj judo ut sa eb li cayil chixyebal resil li usilal nequexbanu re nak tequehek xlokal xbaneb li cuink. Relic chi yal tinye ere nak eb aan ac xexcul lix kajcamunquil nak quequehe xlokal xbaneb li cuink. 3 Li caru tasi re li maca cuan re, ma ani aj e taseraki li caru xasi, chi moco taseraki re li tzakal acuamig. 4Chabanu ban chi mukmu ut la yucua li naxnau chixjunil li caak re ru nacabanu, aan li takajcamunk acue.

    Li Jess naxcholob xyalal li tijoc5 Ut nak textijok moco jocakex ta eb laj capacal u. Eb aan

    nequexxakab chak ribeb chi tijoc sa eb li cab li nequexchutub cui ribeb laj judo ut nequexxakab rib chi tijoc sa xala be yal re nak teilek. Relic chi yal tinye ere nak eb aan ac xexcul lix kajcamunquileb nak quequehe xlokal xbaneb li cuink. 6 Ut nak textijok laex, ocankex sa le rochoch, tzapomak re li cab, ut tijonkex chiru le Yucua li inca na-ilman ru. Ut le Yucua li naril chixjunil li caru nequebanu, aan takajcamunk ere. 7Ut nak

    SAN MATEO5 , 6

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1555

    textijok, meye quila atin chi maca rajbal jo nequexbanu li inca nequexpab li Dios. Eb aan nequexcoxla nak riquin li quila atin, teabik xban li Dios. 8 Mejuntaketa bi erib riquin eb aan xban nak le Yucua naxnau caru nacanjelac ere chi toj maji nequetzama chiru. 9Ut laex jocain nak textijok:

    At Kacua, cuancat sa li santil choxa, lokoninbilak taxak la santil caba.

    10 Chichalk ta la nimajcual cuanquilal. Chi-uxk ta li nacacuaj, jo sa choxa jo ajcui sa ruchichoch.

    11 Chaque taxak ke li kacua kuca chi cuulaj cuulaj. 12 Ut chacuy chasach ta li kamac jo nak nakacuyeb xmac li

    nequemacob chiku. 13 Ut moaque taxak chi alec. Choacol ban chiru li inca us. Acue

    li nimajcual cuanquil, li lokonic ut li lokal chi junelic ke cutan. Jocan taxak.

    14Cui nequecuy xmaqueb le ras eritzin, tixcuy ajcui emac laex le Yucua cuan sa choxa. 15 Cui inca nequecuy xmaqueb le ras eritzin, jocan ajcui laex inca tacuyek emac xban le Yucua cuan sa choxa.

    Li Jess quixcholob xyalal li ayunic16 Ut nak tebanu le ayun, mebanu jo nequexbanu laj capacal

    u. Eb aan nequexbanu rib nak raheb sa xchol yal re nak tanaek nak yoqueb xbanunquil lix ayun. Relic chi yal tinye ere nak eb aan ac xexcul lix kajcamunquil. 17Aut laex nak tebanu le ayun, techaj le ru ut teyib erib chi us, 18 re nak inca tacutunk chiruheb le ras eritzin nak yoquex chi ayunic. Chicutunk ban chiru le Yucua li inca na-ilman ru. Ut le Yucua li naxnau chixjunil li nequebanu, aan takajcamunk ere.

    Li kabiomal sa choxa19Meque echol chixculanquil ebiomal sa ruchichoch bar cui

    namaxen ut nakolen ru ut bar cui nequeoc laj elk chi elkac. 20Quehomak ban echol chirix le biomal cuan sa choxa bar cui inca namaxen chi moco nakolen ru ut bar cui inca taelkak. 21Jocan nak chenauhak nak bar cuan cui le biomal, aran ajcui cuank le caux. 22 Li xnak eru chanchan jun li lmpara. Xban nak na-iloc li xnak eru, cuanquex sa cutan. Chanchan le naleb. Cui chabil le naleb, cuanquex sa cutan saken. 23 Cui ut inca saken

    SAN MATEO6

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1556

    na-iloc li xnak eru, cuanquex sa kojyin. Ut jocan ajcui le naleb. Cui inca chabil le naleb xban nak junes le biomal nequecoxla, cuanquex sa xkojyinal ru li mac. 24Ma ani naru nacanjelac chiru cuib chi patrn. Naru tixra li jun ut tixtzektana li jun chic malaj ut xic taril li jun ut tix-oxloki li jun chic. Jocan nak ma joke naru tecoxla li Dios cui caaj cui le biomal nequecoxla.

    Mexcoxlac chirix chanru tenumsi li cutan junjunk arin sa ruchichoch

    25 Jocan ut nak ninye ere: Mixic echol chirix le cua eruca chi moco chirix chanru tetikib erib. Ma inca ta bi kaxal lok li kayuam chiru li caru takatzaca? Ma inca ta bi kaxal lok li kayuam chiru li kak? 26 Chequehak retal li xul li nequerupupic chiru choxa. Eb aan inca nequeau, chi moco nequekoloc chi moco nequexxoc xtzacaemk sa culebal. Ut le Yucua cuan sa choxa, aan naquehoc xcuaheb. Ma inca ta bi kaxal raroquex laex chiruheb aan? 27Ani ere laex taruk tixtik ru lix yuam usta naxic xchol xcoxlanquil? 28 Caut nak naxic echol chi coxlac chirix le rak? Quehomak retaleb li utzuuj sa pim chanru nak nequequi chi inca nequecanjelac chi moco nequequemoc. 29Aut lain tinye ere, usta cajo xchakal ru lix tikibanquil laj Salomn, abanan inca quixtau xchakal ru li utzuuj ain. 30Laex inca nequexpaban chi tzakal. Ut cui li Dios naxque lix chinausal li pim li cuan junpat ajcui ut cuulaj quebilak sa xam, ma toja ta chic laex inca textikib? 31Jocan ut nak moco yokex ta chixyebal: Caru takatzaca anakcuan? chi moco, caru takatikib cui kib? 32 Li inca nequexpab li Dios nequexque xchol xcoxlanquil aan. Abanan le Yucua li cuan sa choxa naxnau li caru nequeraj ru. 33 Li caru li tesic xben cua, aan lix nimajcual cuanquilal li Dios ut lix tiquilal, ut chixjunil li caak re ru ain talajquehek ere chok xtzakob. 34Jocan ut nak mexcoxlac chirix li cutan re cuulaj xban nak aan tacoxlamank ajcui cuulaj. Tzakalak riquin li chaajquilal li naxcam chak li junjunk chi cutan.

    Meque echol chixcuechbal rix le ras eritzin

    7 1Ma ani tetzil atin chirix re nak inca tatzilek atin cherix laex. 2 Xban nak chanru nak nequextziloc atin, jocan ajcui tauxk ere laex. Ut riquin li bisleb li nequexbisoc cui, riquin ajcui

    SAN MATEO6 , 7

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1557

    aan texbisek laex. 3 Caut nak nacaque retal li caj che cuan sa xnak ru la cuas acuitzin ut inca nacacuil li tzamba cuan sa xnak acuu laat? 4Chanru nak taye re la cuas acuitzin: Cuisihak li caj che sa xnak acuu, ut toj cuan li tzamba sa xnak acuu laat? 5 At aj capacal u, xben cua isi li tzamba cuan sa li xnak acuu, tojonak tat-ilok chi tzakal re risinquil li caj che cuan sa xnak ru la cuas acuitzin. 6 Meque reheb li tzi li caru kaxal lok xban nak naru nequechal sa eben ut textiu. Chi moco teque li pec li kaxal terto xtzak chiruheb li ak re texyeki.

    Li Dios tixque li chabil naleb reheb li nequextzama chi anchaleb xchol

    7Nak tapaltok caru ere, chextzamank chiru li Dios ut aan tixque ere; chesicak ut tetau, chebokak ut li puerta tatehek cheru. 8 Chebanu aan xban nak li ani natzaman chiru li Dios naquehe re. Li ani naxsic, naxtau. Ut li ani nabokoc, li puerta natehe chiru. 9Ma cuan ta bi junak yucuabej sa eyank tixque junak pec re li ralal nak tixpatz xcua re? 10Ut nak tixpatz junak xcar re, ma canti ta bi tixque re? 11Cui laex li moco chabilex ta nequenau xquebal li caru chabil re le ralal ecajol, ma toja ta chic le Yucua li cuan sa choxa inca tixque li kaxal chabil re li ani tixtzama chiru? 12 Jocan nak li caru nequeraj laex nak texbanu raj le ras eritzin, chebanuhak laex reheb aan, xban nak aan ain xyalal li chakrab li quiquehe re laj Moiss, ut aan ajcui li xyalal lix yehomeb li profeta. 13 Chex-oc sa li oquebal li cachin ru xban nak nim ru li oquebal ut nim ru li be li naxic sa li tojba mac ut nabaleb li nequexic aran. 14Abanan li oquebal ut li be li naxic sa li junelic yuam, aan cachin ru ut inca quiheb li nequeoc aran.

    Li che nanae ru xban li ru naxque15 Chenauhak xcolbal erib chiruheb li profeta aj balak. Chanchan

    nak chabileb jo li carner nak nequecutun. Abanan moco yal ta. Chanchaneb li josk aj xoj nak nequechal chi balakinc. 16 Yal riquin lix nalebeb tenau ruheb. Laex nequeque retal nak li quix inca naruchin li uva ut li tun quix inca naruchin li higo. 17Jocan nak li chabil che, chabil ajcui li ru naxque. Ut li che li inca us, inca ajcui us li ru naxque. 18 Li chabil che inca naru naruchin li inca us, chi moco li che inca us naruchin li chabil.

    SAN MATEO7

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1558

    19Chixjunil li che li inca chabil li ru naxque nayocman ut naqueman sa xam. 20Jocan ut nak riquin lix nalebeb li profeta tenau ru aniheb.

    Macua riquin kayehom kabanuhom to-oc rubel xcuanquil li Dios

    21Moco chixjunileb ta li nequeyehoc Kacua, Kacua cue, teoc sa lix nimajcual cuanquilal li Dios. Aban li nequebanun re li naraj lin Yucua cuan sa choxa, aaneb li teoc sa lix nimajcual cuanquilal li Dios. 22 Nabaleb li teyehok cue sa xkehil li rakba atin, Kacua, Kacua, ma macua ta bi sa acaba coatinac jo profeta? Ma macua ta bi sa acaba co-isin maus aj musikej? Lao nabal li milagro quilajkabanu sa acaba, chakeb. 23 Ut lain tinye reheb, Laex macuaex cualal incajol. Lain inca ninnau eru. Elenkex chicuu, ex aj banuhom mausilal.

    Li ani naxbanu li caru naxye li Kacua, li jun aan cuan xnaleb24Jocan nak yalak ani taabink reheb li cuatin ain ut cui tixbanu

    li caru xinye, li jun aan tinjuntaketa riquin li cuink cuan xnaleb li quixyib li rochoch sa xben pec. 25 Ut quichal li hab ut quicuan li buti ha, ut quichal li cak-sut-ik. Coxsac rib chiru li cab aan, ut inca quitane li cab xban nak yibanbil chi us sa xben pec. 26 Ut yalak ani taabink re li cuatin ut inca tixbanu li caru xinye, li jun aan tinjuntaketa riquin li cuink li maca xnaleb. Inca quixyib li rochoch chi chabil. Yal sa xben samaib quixque. 27Ut quichal li hab, quicuan li buti ha ut quichal li cak-sut-ik. Coxsac rib chiru ut li cab aan quitane ut aran qui-oso. 28 Ut nak quirake li Jess chixyebal li atin ain, sachsoqueb xchol quecana li quila tenamit chirabinquil li caru yo chixyebal. 29Quesach xcholeb xban nak quixcut chi tzakal li xyalal chiruheb riquin xcuanquil ut moco jo ta eb laj tzib.

    Li Jess quixquirtesi jun li saklep rix

    8 1Nak quicube chak li Jess chiru li tzul, quitakec xbaneb li quila tenamit. 2 Ut quichal jun li saklep rix ut quixcuikib rib chiru li Jess ut quixye re: Kacua, lain ninnau nak laat naru tinaquirtesi. Cui tabanu li usilal, chinaquirtesi, chan. 3 Li Jess quixye li ruk, quixche li cuink ut quixye re: Nacuaj

    SAN MATEO7 , 8

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1559

    aquirtesinquil. Anakcuan tatinquirtesi, chan. Ut sa junpat quiquira li saklep rix. 4Tojonak li Jess quixye re: Abi li tinye acue. Ma ani aj e taseraki li xacul. Ayu ban ut cut acuib chiru laj tij. Ut taque li mayej jo naxye sa lix chakrab laj Moiss re xcutbal chiruheb nak xatquira. (Lv. 13:49)

    Li Jess quixquirtesi lix mos jun li capitn5 Ut nak quicuulac li Jess aran Capernaum, quichal jun li

    capitn aj Roma riquin. Quixtzama usilal chiru ut quixye re: 6 Kacua, lin mos tanto sa cab. Sic ut kaxal ra cuan, chan. 7Li Jess quichakoc ut quixye re: Tinxic lain ut toxinquirtesi. 8 Li capitn quixye re li Jess: Kacua, moco inculub ta nak tatxic sa li cuochoch. Caaj cui nacuaj nak taye nak taquirak lin mos ut ninnau nak taquirak. 9Lain ninnau nak naru tabanu aan xban nak lain cuan ani nataklan cue ut cuanqueb lin soldado rubel lin cuanquil. Ut ninye re li jun, ayu ut naxic. Ut ninye re li jun chic,

    quim, ut nachal. Ut ninye re lin mos, banu ain, ut naxbanu, chan li capitn. 10Ut nak li Jess quirabi li quixye, quisach xchol ut quixye reheb li yoqueb chi ochbeninc re: Relic chi yal tinye ere nak ma jun intauhom chi moco sa xyankeb laj Israel tzakal re ru xpabal jo li jun ain, usta macua aj judo. 11Ut lain tinye ere nak nabaleb li macuaeb aj judo yalak bar sa ruchichoch tepabank. Ut eb aan teechanink re lix nimajcual cuanquilal li Dios rochbeneb laj Abraham, laj Isaac, ut laj Jacob. 12 Aut nabaleb laj judo li teechanink raj re lix nimajcual cuanquilal li Dios, eb aan chic li teisik ut tequehek sa li kojyin. Ut aran tacuank li yabac ut li cuxuxinc ruch e, chan li Jess reheb li tenamit. 13 Tojonak li Jess quixye re li capitn: Ayu sa la cuochoch. Chanru nak xapab, jocan ajcui nak chi-uxk li caru xatzama, chan. Ut sa ajcui li honal aan quiquira lix mos li capitn.

    Li Jess quixquirtesi xna li rixakil laj Pedro14Ut quicuulac li Jess sa rochoch laj Pedro. Ut aran quixtau

    lix na li rixakil laj Pedro yocyo sa xchat ut yo xtik. 15 Ut li Jess quixchap li ruk ut quinume lix tik. Ut aan quicuacli, ut quicanjelac chiru. 16 Nak ac oc re li kojyin, nabaleb li cristian quecame chak riquin li Jess. Cuanqueb maus aj musikej riquineb. Ut yal riquin ratin, li Jess quirisi li maus aj musikej

    SAN MATEO8

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1560

    riquineb, ut quixquirtesi chixjunileb li yaj. 17Ain quiculman jo quixye li profeta Isaas, nak quixye chi jocain:

    Aan quicamoc re li kayajel, ut aan quiculuc re li karaylal. (Is. 53:4)

    18 Ut nak quiril li Jess nak sutsu xbaneb li quila tenamit, quixye: Tento toxic jun pacal li palau, chan reheb lix tzolom. 19Ut sa li honal aan quicuulac riquin li Jess jun aj tzib ut quixye re: At tzolonel, tincuaj atakenquil yalak bar tatxic, chan re. 20Ut li Jess quichakoc ut quixye re: Coxla chi us ma tacuy intakenquil. Li yac cuanqueb xjul sa pec, ut li xul li nequerupupic chiru choxa cuanqueb xsoc, abanan lain li Cajolbej maca innaaj bar taruk tinyocob cui cuib, chan. 21Ut jun reheb lix tzolom quixye re li Jess:

    Kacua, chinacuy. Inmukak cuan inyucua tojonak tinxic chacuix, chan. 22 Ut li Jess quixye re: Takehin, canabeb li toj camenakeb sa li mac xmukakeb cuan lix camenak, chan re.

    Nak quixchanab li ik chiru li palau23 Ut li Jess qui-oc sa li jucub rochbeneb lix tzolom. 24Nak ac

    cuanqueb chiru ha, sa junpat quichal jun li nimla cak-sut-ik. Ut yo chi oc lix cau ok li ha sa li jucub. Ut li Jess sa xcuara. 25 Eb lix tzolom quejiloc riquin, querajsi, ut quexye re: Kacua, choacol. Osoc ke, chanqueb re. 26 Ut li Jess quichakoc ut quixye: Laex inca nequexpaban chi tzakal. Jocan nak nequexxucuac, chan reheb. Tojonak quicuacli, quixkus li ik, ut li palau, ut sa junpat quichana li ik ut quitukla ru li ha. 27Ut cajo nak quesach xchol lix tzolom nak queril li quixbanu ut quexye chi ribileb rib: Chanru nak cuan xcuanquil li cuink ain nak naxkus li ik ut li palau ut nequeabin chiru? chanqueb.

    Li cuink li cuan maus aj musikej riquineb28 Ut nak ac xkaxon li Jess jun pacal li palau sa xchocheb laj

    Gadara, cuib li cuink quechal chixculbal. Quechal chak sa li naajej bar nequemuke cui li camenak. Cuan maus aj musikej riquineb. Kaxal xiu xiu rilbaleb ut ma ani naru nanume sa li be aan. 29Ut eb aan quexjap re chixyebal: Caru tacuaj kiquin, at Jess? Laat ralalat li nimajcual Dios. Ma xatchal arin chikachichiinquil chi toj maji xkehil li rakba atin? chanqueb. 30Ut najt cachin riquineb cuan chak jun tub li ak, yoqueb chi ichajibc. 31Ut eb li maus aj musikej

    SAN MATEO8

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1561

    quextzama chiru li Jess ut quexye re: Cui toacuisi riquineb li cuink ain, choacanab chi oc riquineb li jun tub chi ak li cuanqueb aran. 32 Ut li Jess quichakoc ut quixye reheb: Ayukex. Ut eb aan queel ut coeb riquineb li jun tub chi ak. Ut eb li ak queoc chi alinac ut quexrum chak rib sa xben ul ut toj sa li palau coxenak ut aran queoso. 33 Ut eb laj ilol ak quexucuac ut quecoeb sa anil sa li tenamit chixyebal resil chixjunil li caru quiculman. Ut quexseraki li caru quiculman riquineb li cuink li cuanqueb maus aj musikej riquineb. 34Ut chixjunileb li tenamit queel chak chixculbal li Jess. Ut nak queril ru, quextzama chiru nak chielk sa lix tenamiteb.

    Li Jess quixquirtesi jun li sic aran Capernaum

    9 1Ut li Jess qui-oc cuichic sa jun li jucub ut quikaxon jun pacal li palau ut quicuulac sa lix tenamit. 2 Ut aran quexcam riquin li Jess jun li cuink sic li rok ut sic li ruk yocyo chiru xcuarib. Ut li Jess quixque retal nak eb li cuink aan nequexpab nak naru tixquirtesi li yaj. Jocan nak quixye re li yaj:

    At cuink cauhak taxak achol. Ac xcuyman xsachman la mac. 3 Ut cuanqueb junjunk sa xyankeb laj tzib yoqueb chixyebal sa xcholeb: Li cuink ain naxjuntaketa rib riquin li Dios, chanqueb. 4Li Jess ac naxnau li caru yoqueb chixcoxlanquil ut quixye reheb: Caut nak yoquex chixcoxlanquil li inca us? 5 Bar cuan li us tinye re li yaj re nak tacutunk cheru nak cuan incuanquil? Ma tinye re, Cuybil sachbil la mac malaj ut tinye re, Cuaclin ut ben? 6 Lain tincut cheru nak lain li Cristo li Cajolbej ut cuan incuanquil sa ruchichoch chixcuybal xsachbal li mac, chan. Jocan nak quixye re li yaj: Cuaclin, cam la chat ut ayu sa la cuochoch, chan. 7Tojonak quicuacli li cuink ut co sa rochoch. 8 Nak li quila tenamit queril li quiculman, quexucuac ut quexque xlokal li Dios li quiquehoc chak xcuanquil li Jess chi quirtesinc ut chi cuyuc mac.

    Nak quiboke laj Mateo xban li Jess9Ut li Jess qui-el aran Capernaum ut quinume sa li naajej

    bar nequeculuc cui toj. Quiril jun li cuink aj Mateo xcaba. Cojco aran xban nak aan aj titzol toj. Ut li Jess quixye re: Chinatake. Ut laj Mateo quicuacli ut quixtake. 10Ut chirix aan li Jess co sa li rochoch laj Mateo chi cuaac. Cojco sa

    SAN MATEO8 , 9

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1562

    mex rochbeneb lix tzolom nak quecuulac nabaleb laj titzol toj rochbeneb nabaleb chic li rech aj maquil. Ut quecojla sa mex chi cuaac rochben li Jess. 11Ut nak queril aan, eb laj fariseo quexye reheb lix tzolom li Jess: Caut nak nacuaac laj tzolol ere rochbeneb laj titzol toj ut rochbeneb laj mac? chanqueb. 12 Nak quirabi li caru quipatze reheb lix tzolom, li Jess quixye: Li cauheb maca na-oc cui aj banonel reheb. Aban li yajeb, aaneb li teraj banec. 13 Chequehak bi echol chixtaubal ru li xyalal li atin ain: li kaxal lok chicuu, aan li uxtananc u ut macua li mayejac xul. Lain inca xinchal chixsicbal li tiqueb xchol. Xinchal ban chixsicbaleb laj mac re nak teyotek xchol texjal xcaux, chan li Jess.

    Li Jess quixcholob xyalal li ayunic14Ut quecuulac lix tzolom laj Juan riquin li Jess ut quexye

    re: Lao nakabanu ka-ayun rajlal ut eb laj fariseos nequexbanu x-ayun. Caut nak la tzolom inca nequexbanu x-ayun? chanqueb. 15 Ut li Jess quichakoc ut quixye reheb li tijleb ain: Ma naru ta bi nak rahak sa xcholeb li nequeboke riquin sumlac nak toj cuan li belomej sa xyankeb? Lain jo jun li belomej. Tacuulak xkehil nak tin-isik sa xyankeb tojonak texbanu x-ayun eb lin tzolom, chan.

    Li najter naleb inca naxcam rib riquin li ac naleb16 Ma ani naxxiti junak kel ticr riquin ac ticr. Cui ut naxxiti

    riquin ac ticr nak tixpuch, tacosk li ac ticr ut naxnimobresi xpejelal li kel ticr. 17Ut ma ani naquehoc ac vino sa li kel bols tzum. Cui tixque li ac vino sa li kel bols tzum, tapuquek li kel tzum, tahoyek li vino, ut taosok ajcui li bols tzum. Li ac vino sa ac bols tzum naqueman. Chi jocan maca nasachman, chan li Jess.

    Li Jess quixyoobtesi cuichic lix rabin laj Jairo18 Nak yo chixyebal li caak re ru ain reheb, quicuulac riquin jun

    li cuink xcomoneb li xbenil sa li cab li nequexchutub cui ribeb laj judo. Quixcuikib rib chiru li Jess ut quixye re: Lin rabin toje tacamk. Tatxic taxak ut taque raj la cuuk sa xben, ut tayolak raj cuichic, chan. 19Quicuacli li Jess ut co chirix rochbeneb lix

    SAN MATEO9

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1563

    tzolom. 20Ut cuan jun li ixk cablaju chihab xticlajic xyajel. Junelic yo lix yajel li ixk aan ut inca chic natzap lix quiquel. Quijiloc chixcatk li Jess nak yo chi xic, ut quixche li rak. 21Usta caaj cui li rak tinche, tinquirak, chan sa xchol li ixk. 22 Ut li Jess quixakli ut qui-iloc chirix. Quiril li ixk ut quixye re: Kana, cauhak taxak achol. Xban nak xapab nak cuan incuanquil chaquirtesinquil, jocan nak xatquira, chan. Ut sa ajcui li honal aan, li ixk quiquira. 23 Chirix chic aan li Jess co sa rochoch laj Jairo. Nak quicuulac sa li rochoch, quirileb li yoqueb chixyabasinquil li xolb ut li japjoqueb re chi yabac xban xcamic li xkaal. 24Ut quixye reheb: Elenkex arin. Li xkaal ain yal cuarc yo. Moco camenak ta, chan reheb. Ut li tenamit queoc chixseenquil. 25 Ut nak ac xrisiheb li tenamit chirix cab, li Jess qui-oc cuan cui li xkaal ut quixchap chi ruk ut li xkaal quicuacli cuichic chi yoyo. 26 Ut li caru quixbanu li Jess, qui-el resil sa chixjunil li naajej aan.

    Li Jess quixque chi iloc li cuib chi mutz27Ut nak qui-el aran li Jess, cuib li mutz yoqueb chi takenc

    re ut japjoqueb re chixyebal: Chacuuxtana taxak ku, at ralal xcajol li rey David. 28 Nak ac x-oc li Jess sa li cab, queoc ajcui li mutz riquin ut li Jess quixye: Ma nequepab nak cuan incuanquil chequirtesinquil? chan reheb. Ut eb aan quechakoc ut quexye: Nakapab, Kacua. 29Tojonak li Jess quixche li xnak ruheb ut quixye: Chanru nak xepab, jocan ajcui nak chi-uxk li caru teraj. 30Ut queiloc li xnak ruheb. Ut li Jess quixye reheb: Cherabi chi us li caru tinye ere. Ma ani aj iquin teseraki li caru xecul, chan reheb. 31Caaj cui tzakal queel aran nak queoc chixserakinquil resil sa chixjunil li naajej aan li caru quixbanu li Jess reheb.

    Li Jess quixquirtesi li cuink mem32 Toje ajcui teelk eb aan nak quicame chak riquin li Jess

    jun li cuink mem. Cuan maus aj musikej riquin. 33 Li Jess quirisi li maus aj musikej riquin ut li cuink qui-oc chi atinac. Cajo nak quesach xchol li tenamit ut quexye: Ma jun cua kilom ain sa li katenamit Israel. 34Aban eb laj fariseo quexye: Riquin xcuanquil laj tza narisiheb li maus aj musikej li cuink aan, chanqueb.

    SAN MATEO9

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1564

    Li Jess quiril xtokobal ruheb li tenamit35 Ut li Jess yo xbeninquil sa eb li tenamit junjunk ut

    sa eb ajcui li calebal. Quixcut li xyalal chiruheb sa li cab li nequexchutub cui ribeb laj judo ut quixcholob xyalal lix nimajcual cuanquilal li Dios chiruheb. Ut yo chixquirtesinquil chixjunil li quila pay chi yajel ut li raylal. 36 Ut nak quirileb li quila tenamit, quixtokobaheb ru xban nak tacuajenakeb ut raheb sa xchol. Chanchaneb li carner li maca aj ilol reheb. 37Tojonak quixye reheb lix tzolom, Relic chi yal nabaleb li inca nequexnau li xyalal. Abanan moco quiheb ta li texye li xyalal reheb. Chanchaneb li ru li acuimk li maca aj sicol re. 38 Jocan ut tinye ere nak tetzama chiru li Kacua re nak aan tixtaklaheb laj canjel chixcholobanquil li xyalal chiruheb, chan li Jess.

    Li Jess quixqueheb xcanjel lix cablaju chi tzolom

    10 1Sa jun li cutan li Jess quixbokeb lix tzolom cablaju riquin ut quixqueheb xcuanquil chirisinquil li maus aj musikej ut quixqueheb xcuanquil chixquirtesinquileb li yaj, a yalak caru chi xyajelil ut raylal. 2 Aan ain lix cabaeb lix tzolom cablaju, li quixxakab chok x-apstol: li xben, aan laj Simn, Pedro nayeman re; ut laj Andrs li ritzin; laj Jacobo ut laj Juan li ritzin. Laj Zebedeo, aan lix yucuaeb; 3 laj Felipe ut laj Bartolom; laj Toms ut laj Mateo laj titzol toj; laj Jacobo li ralal laj Alfeo ut laj Lebeo aj Tadeo xcab xcaba, 4laj Simn aj Canan, ut laj Judas Iscariote, a li quikaxtesin re li Jess sa rukeb li xic nequeiloc re. 5 Nak quixtaklaheb li cablaju ain chi canjelac, li Jess quixchakrabiheb ut quixye reheb: Mexxic sa lix tenamiteb li macuaeb aj judo chi moco tex-oc sa xtenamiteb aj Samaria. 6 Texxic ban riquineb laj judo. Aaneb li ralal xcajol laj Israel. Chanchaneb li carner li sachenakeb. 7Ut nak yokex chi xic, yokex chixcholobanquil li xyalal ut chixyebal, cuulac re xkehil nak taquehek sa xcuanquil xban li Dios li tacuank xcuanquil sa xbeneb li ralal xcajol, chakex. 8 Chequirtesiheb li yaj, checuaclesiheb cuichic chi yoyo li camenak. Chequirtesiheb li saklep rix ut cherisiheb li maus aj musikej. Chi matan xecul le cuanquil ut chi matan ajcui tebanu li usilal. 9Maca caru tecam cherix. Inca tecam li oro chi moco li plata, chi moco li coc tumin

    SAN MATEO9 , 10

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1565

    kan ru. 10Chi moco tecam xnaaj li caak re ru tacanjelak ere sa be, chi moco tecam xjalbal le rak, chi moco xjalbal exab, chi moco exuk. Mecam li caak re ru ain xban nak laj canjel, aan tento nak taquehek re lix tzacaemk. 11Ut yalak bar tenamitil ut calebal toxex-ocak cui, patzomak ani taculuk ere chi sa sa xchol, ut aran texhilank riquin toja yal joke texxic. 12 Ut nak tex-oc sa li cab, quehomak xsahil xcholeb ut tetzama li tuktuquil usilal sa xbeneb li cuanqueb sa li cab. 13 Ut cui texculek sa usilal, tacanak riquineb li tuktuquil usilal. Ut cui inca texculek sa usilal, inca ajcui tacanak riquineb li tuktuquil usilal. Tasukik cuichic eriquin. 14Ut yalak ani inca taculuk ere chi moco tarabi le ratin, nak tex-elk sa li cab aan, malaj ut sa li tenamit, techikchiki li poks cuan cherok chok retalil nak inca chic texcoxlak chirix li naajej aan. 15 Relic chi yal tinye ere nak toj cubenak cachin lix tojbal xmaqueb li tenamit Sodoma ut li tenamit Gomorra chiru lix tojbal xmaqueb li tenamit aan sa xkehil li rakba atin.

    Resil li ra xic li tachalk sa xbeneb16 Chenauhak nak lain tintaklank ere sa xyankeb li xic nequeiloc

    ere. Chanchanakex li carner sa xyankeb laj xoj. Sebak echol jocakex li canti ut ticak echol jocakex li paloma. 17Cauhak le chol xban nak cuanqueb li tekaxtesink ere sa rukeb laj rakol atin. Ut chi maca emac texsaquek xbaneb sa li cab li nequexchutub cui ribeb laj judo. 18 Ut texcamek chiruheb li acuabej ut chiruheb li rey sa incaba lain. Ut techolob li xyalal chiruheb aan, jo ajcui chiruheb li macuaeb aj judo. 19Ut nak toxexxakabak chiruheb, mexcoxlac chirix li caru teye, chi moco texcoxlak chirix chanru tex-atinak xban nak sa li honal aan tayehek ere caru teye. 20Macua laex li tex-atinak. A ban li Santil Musikej taatinak. Yal tixtooni lix tzumal ere. 21Sa eb li cutan aan, cuan li asbej tixkaxtesi li itzinbej re tacamsik ut cuan li itzinbej tixkaxtesi li asbej. Ut cuan li yucuabej tixkaxtesi li alalbej. Ut cuan li alalbej xic terileb lix na xyucua ut texqueheb chi camsic. 22 Ut chixjunileb xic teilok ere sa incaba. Abanan li ani tecuyuk xculbal li raylal toj sa rosojic lix yuam, eb aan tecolek. 23 Nak texrahobtesik sa jun li tenamit, texxic sa jalan chic. Relic chi yal ninye ere nak toj maji ajcui nequechoy xbeninquil chixjunileb li tenamit cuanqueb Israel texnau nak xolinelk lain li Cajolbej. 24Junak li yo chi tzoloc

    SAN MATEO10

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1566

    inca naru tixkax xcuanquil li yo chi tzoloc re, chi moco li mos naxkax xcuanquil lix patrn. 25 Chicojlak xchol li yo chi tzoloc nak tacuulak jo laj tzolol re, ut li mos jocak lix patrn. Cui aj tza nayehe re laj echal cab, ma toja ta chic inca teyehek aj tza reheb li ralal xcajol? 26 Jocan utan mexxucuac chiruheb li xic nequeiloc ere. Ma jun naleb mukmu anakcuan chi inca ta tataumank ru mokon, ut maca mukmu anakcuan chi inca tacutbesik. 27Li caru xexintzol cui ejunes, aan teye chiruheb chixjunileb, ut li caru xinye ere ejunes, aan teye chi cau xyab ecux chiruheb chixjunileb li tenamit. 28 Mexxucuac chiruheb laj camsinel xban nak li amej inca naru texcamsi. A li texucua ru, aan li Kacua li cuan xcuanquil chixcamsinquil li tibelej ut chixtaklanquil li amej sa xbalba.

    Li Dios na-iloc ere29Ma inca ta bi nacayic cuib chi tzentzeyul chi jun centavo?

    Kaxal cubenak xtzak, abanan ma jun li china tzentzeyul nacam chi inca ta tixnau li Dios le Yucua. 30Jocan ajcui li rismal le jolom ajlanbileb chixjunil xban li Dios. 31Jocan nak mexxucuac chiruheb li xic nequeiloc ere xban nak laex kaxal terto etzak chiruheb nabal chi tzentzeyul. 32 Li ani naxye chiruheb li tenamit nak niquinixpab, lain tinye chiru lin Yucua cuan sa choxa nak aan li cualal. 33 Ut li ani tatzektanank cue chiruheb li tenamit, lain tintzektana ajcui aan chiru lin Yucua cuan sa choxa. 34Mecoxla nak xinchal ta chixquebal li tuktuquil usilal sa ruchichoch. Xinchal ban chixcholobanquil li xyalal; ut xban li xyalal li nacholobac, nacuan li chaajquilal. 35 Xinchal ut chixcholobanquil li xyalal ut li ani tapabank cue, texcul li raylal. Li alalbej tacuank sa ra xic riquin lix yucua, ut li cobej tacuank sa ra xic riquin lix na, ut li alibej tacuank sa ra xic riquin li nabej sa incaba lain. 36 Li cuanqueb sa jun cabal, xic teril rib sa incaba lain. 37Ut ani kaxal naxra xna xyucua chicuu lain, moco xculub ta nak tincul chok cualal. Ut ani kaxal naxra li ralal xcajol chicuu lain, moco xculub ta nak tincul chok cualal. 38 Li ani tixcuy intakenquil usta tixcul li camsic sa incaba, li jun aan xculub nak tincul chok cualal. Abanan li ani inca tixcuy intakenquil, li jun aan moco xculub ta nak tincul chok cualal. 39Li ani naxra lix yuam arin sa ruchichoch, aan tixsach li junelic yuam. Ut li ani tixsach lix yuam arin sa ruchichoch sa incaba lain, aan tarechani li junelic yuam.

    SAN MATEO10

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1567

    Lix kajcamunquil li naculuc reheb lix tzolom li Jess40Li ani taculuk ere laex, tinixcul ajcui lain. Ut li ani taculuk cue,

    tixcul ajcui li xtaklan chak cue. 41Li ani taculuk re junak profeta chi anchal xchol xban nak aan naxye ratin li Dios, li jo quial lix kajcamunquil li tixcul li profeta, aan ajcui li tixcul li taculuk re. Ut li ani taculuk re li tic xchol xban nak aan tic xchol, li jo quial lix kajcamunquil li tixcul li tic xchol, aan ajcui li tixcul li taculuk re. 42 Li ani tixque jun secak ruca junak reheb lin tzolom usta cubenak xcuanquil, cui tixque li ruca xban nak aan intzolom, relic chi yal ninye ere nak li jun aan tixcul lix kajcamunquil.

    Laj Juan laj Cubsihom Ha naxtakla xpatzbal ani li Jess

    11 1Nak quirake li Jess chixtaklanquileb chi xic chi canjelac lix tzolom cablaju, qui-el aran ut co chixcholobanquil li xyalal sa eb li tenamit. 2 Ac cuan chi prexil laj Juan laj Cubsihom Ha nak quirabi resil li caru yo chixbanunquil li Cristo. Laj Juan quixtaklaheb lix tzolom chi atinac riquin ut chixpatzbal re: 3 Ma laat li Cristo li yechiinbil, li yoco chiroybeninquil? Malaj toj takoybeni chic junak? chanqueb. 4Quichakoc li Jess ut quixye reheb: Ayukex ut teseraki re laj Juan li caru yoquin chixbanunquil cheru ut teye re li caru yoquex chirabinquil chicuix lain. 5Yehomak re nak eb li mutz nequeiloc chic; eb li yek rok nequebec chic; eb li saklep rix xequirtesic; eb li tzap xic nequeabin chic; eb li camenak nequecuaclesic cuichic chi yoyo; ut eb li neba yoqueb chirabinquil resil li usilal, chakex re. 6Us xak reheb li ani inca tachinank xchol inban, chan li Jess. 7Ut nak queel eb aan, qui-oc chi atinac li Jess riquineb li tenamit chirix laj Juan ut quixye chi jocain: Caru coxeril chak sa li chaki choch? Ma junak cuink nacuiban xchol chanchan li caxlan aj yo recasinquil xban ik coxeril chak? 8 Ca put ru coxeril chak? Ma junak cuink chabil xtikibanquil coxeril chak? A li chabileb rak sa rochocheb li rey cuanqueb. 9Caru coxeril chak? Ma junak profeta coxeril chak? Yal nak aan jun profeta. Abanan lain tinye ere nak li jun ain naxkax ru xcuanquil junak profeta. 10Chirix laj Juan tzibanbil sa li Santil Hu nak naxye chi jocain:

    Aut lain tintakla lin takl aj camol be chacuu. Aan tacholobank xyalal chiruheb li tenamit re nak eb aan yoon cuankeb chaculbal laat. (Mal. 3:1)

    SAN MATEO10 , 11

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1568

    11Relic chi yal tinye ere nak ma jun reheb li nequeyola arin sa ruchichoch naxkax xcuanquil laj Juan laj Cubsihom Ha. Aban li kaxal cachin sa lix nimajcual cuanquil li Dios, kaxal us chok re aan chiru laj Juan (xban nak laj Juan inca quiril lix nimajcual cuanquilal li Dios arin sa ruchichoch). 12 Chalen chak nak quixtiquib xcholobanquil xyalal laj Juan laj Cubsihom Ha ut toj anakcuan cuanqueb li nequexyal xxakabanquil lix nimajcual cuanquilal li Dios, yal xjuneseb, ut queraj xbanunquil sa junpat usta riquin raylal tauxmank. 13 Chixjunileb li profeta jo cui lix chakrab laj Moiss, toj riquin laj Juan xolrakek xyebal nak taxakabak lix nimajcual cuanquilal li Dios. 14Ut cui teraj xtaubal lix yalal chirix laj Juan, aan laj Elas li tol-elk. 15Li ani na-abin re li yoquin xyebal chixquehak retal chi us li cuatin xban nak cuan xyalal. 16 Ani ta cui aj iquin taruk tebinjuntaketa li cuanqueb sa ruchichoch anakcuan? Maca nacuulac chiruheb. Chanchaneb li cocal li nequecojla chi batzunc sa eb li cayil ut nequexjap re chixyebal reheb lix comon: 17Xkayabasi li kaxolb ut inca xexxajoc; xobichan chi ra sa kachol, ut inca xyote echol chi moco xexyabac xban, chanqueb. 18 Nak quiculun laj Juan laj Cubsihom Ha, cuan li inca quixtzaca, ut cuan li inca quiruc, ut eb li tenamit inca quexcul ut quexye, Maus aj musikej cuan riquin, chanqueb. 19Ut nak xinculun lain li Cajolbej, nincuaac ut nin-ucac, ut inca ajcui quinexcul sa xyalal. Eb li tenamit nequexye chicuix, Li jun cuan arin, junes cuaac ut junes ucac vino naxbanu. Aan ramigueb laj mac ut eb laj titzol toj, chanqueb. Aut li naleb li quebil xban li Dios, xakxo xcuanquil riquin li xbanu laj Juan ut li caru xinbanu lain.

    Ra texcul li tenamit cui inca texxoto xmac20Tojonak li Jess qui-oc chixkusbaleb li tenamit sa eb li

    naajej bar quixbanu cui nabal li milagro xban nak inca queyote xcholeb ut inca quexjal xcauxeb, ut quixye reheb: 21 Raylal chalel sa eben, ex aj Corazn. Raylal chalel sa eben ex aj Betsaida. Cui ta qui-uxman aran Tiro li milagro ain li xinbanu cheru ut cui ta qui-uxman aran Sidn, ac najter raj quexque li cha sa xjolomeb ut ac quexque raj li kes ru ticr chirixeb chok retalil nak raheb sa xchol ut queyote raj xcholeb ut quexjal raj xcauxeb. 22 Jocan ut nak tinye ere nak sa xkehil li rakba atin, kaxal cuichic li raylal li tecul laex chiru li raylal li texcul eb laj Tiro ut eb laj Sidn.

    SAN MATEO11

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1569

    23 Ut laex aj Capernaum, cajo nak nequenimobresi erib. Ma nequecoxla nak tataksik le cuanquil toj sa choxa? Tacubsik ban le cuanquil toj sa xnaajeb li camenak. Cui ta riquineb laj Sodoma quilaj-uxman eb li milagro li x-uxman eriquin laex, toj cuanqueb raj sa li cutan anakcuan. 24Jocan ut nak tinye ere nak sa xkehil li rakba atin, kaxal cuichic nabal lix tojbal emac li tecul laex chiru li texcul eb laj Sodoma.

    Chalkex cuiquin ut texinque chi hilanc, chan li Jess25 Sa eb li cutan aan, li Jess quitijoc ut quixye: At inYucua,

    laat laj echal re li choxa jo ajcui li ruchichoch. Ninbantioxi chacuu xban nak xamuk li xyalal chirix lix nimal la cuanquilal chiruheb li cuanqueb xnaleb nak nequexye rib, ut xamuk ajcui chiruheb li tzolbileb. Ut xacut li xyalal chiruheb li cubenakeb xcuanquil, li chanchaneb cocal. 26 Xabanu chi jocan xban nak jocan xcuulac chacuu, chan li Jess nak quitijoc. 27Ut quixye reheb li tenamit: Chixjunil li caak re ru xkaxtesi sa cuuk lin Yucua. Ma ani nanaoc cuu lain li Cajolbej, caaj cui li Acuabej Dios. Ma ani nanaoc ru li Acuabej Dios, caaj cui lain li Cajolbej. Ut tanaek ajcui ru xbaneb li ani tincut cui li xyalal, lain li Cajolbej. 28 Jocan ut chalkex cuiquin chejunilex li lubluquex ut li tacuajenakex ut lain texinque chi hilanc. 29Culumak li yugo li tinque sa eben ut tzolomak erib cuiquin xban nak tulanin ut kun inchol ut tetau xcojobanquil echol, 30xban nak lin yugo kun ut seb li ik li tinque sa eben.

    Lix tzolom li Jess quexchot ru li acuimk sa li hilobal cutan

    12 1Ut chirix chic aan sa jun hilobal cutan, li Jess yo chi bec bar cui aubil li acuimk trigo. Ut eb lix tzolom tetzocak ut queoc chixchotbal ru li acuimk ut yoqueb chixcuabal. 2 Ut nak queril eb laj fariseo, quexye re li Jess: Ileb la tzolom. Yoqueb chixsicbal ru li acuimk. Yoqueb chixbanunquil li canjel moco uxc ta naraj sa li hilobal cutan, chanqueb. 3 Li Jess quichakoc ut quixye reheb: Ma inca ta bi xeril sa li Santil Hu caru quixbanu laj David nak aan ut eb li rochben tetzocak? 4Qui-oc sa li cab bar nequexlokoni cui li Dios ut cuan aran li mayejanbil caxlan cua. Macua raj re laj David xcuabal li caxlan cua aan, chi moco reheb li rochben. Juneseb laj tij naru nequexcua li

    SAN MATEO11 , 12

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1570

    mayejanbil caxlan cua. Abanan laj David quixcua. 5 Ut, ma inca erilom sa lix chakrab laj Moiss nak eb laj tij maca xmaqueb nak nequexket li hilobal cutan nak nequecanjelac sa rochoch li Dios? 6 Lain tinye ere nak cuanquin arin lain, ut kaxal nim incuanquil chiru li rochoch li Dios. 7Laex inca nequenau xyalal li atin ain li tzibanbil sa li Santil Hu:

    Li nacuulac chicuu lain, aan nak tex-uxtanank u ut macua nak texmayejak xul. (Os. 6:6)

    Cui ta xetau ru li naleb ain, inca raj xetzektanaheb li macaeb xmac.

    8 Lain li Cajolbej. Lain laj echal re li hilobal cutan. Cuan incuanquil chixyebal caru tauxmank sa li hilobal cutan, chan li Jess.

    Li Jess quixquirtesi li cuink sic li ruk9Ut nak qui-el chak aran, quichal sa li cab li nequexchutub cui

    ribeb laj judo. 10Ut aran cuan jun li cuink sic jun li ruk. Ut eb laj fariseo quexpatz re li Jess yal re xjitbal: Ma us quirtesinc sa li hilobal cutan? 11Ut li Jess quichakoc ut quixye reheb: Cui junak sa eyank cuan junak lix carner tatanek sa junak jul sa li hilobal cutan, ma inca raj toxchap ut toxrisi chak sa li jul? 12 Ma inca ta bi numtajenak terto xtzak junak cuink chiru junak carner? Cui us xcolbal li carner sa li hilobal cutan, ma inca ta bi kaxal cuichic us xtenkanquil li cuink sa li hilobal cutan? 13 Tojonak quixye re li cuink li sic li ruk: Ye la cuuk, chan re. Ut li cuink quixye li ruk ut sa junpat quicana chi maca rec jo li jun chic. 14Ut eb laj fariseo queel aran ut queoc chixcubanquil chanru nak texcamsi li Jess.

    Najter quiyeman resil xcanjel li Jesucristo15 Li Jess quixnau nak yoqueb xcubanquil chanru nak texcamsi

    ut qui-el sa li naajej aan. Ut nabaleb li tenamit quetaken re ut naxquirtesiheb chixjunileb li yaj. 16 Ut li Jess quixye reheb nak ma ani aj e texye resil nak aan li xquirtesin reheb. 17Ain quiculman jo yebil chak xban li profeta Isaas nak quixye chi jocain: 18 Aan ain laj canjel chicuu, li sicbil ru inban. Aan ninra ut

    riquin aan nasaho lin chol. Tinque re lin musik, ut aan tayehok resil li rakba atin li chalc re sa xbeneb li tenamit.

    SAN MATEO12

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1571

    19 Inca tacuechink chi moco tixjap re ut ma ani taabink re lix yab xcux sa be.

    20 Inca tixrahobtesiheb li tacuajenakeb. Inca tixchoy xtokbal li caxlan aj li ac tokec re, chi moco tixchoy xchupbal ru li xam li toj yo chi elc xsibel toj nak tixxakab lix cuanquil ut tarakok atin sa tiquilal.

    21 Ut chixjunileb li tenamit caaj cui riquin aan teyoonink. (Is. 42:2-4)

    Maca chic xcuybal xmac li namajecuan re li Santil Musikej22 Ut mokon chic quicame chak riquin li Jess jun li cuink cuan

    maus aj musikej riquin. Mutz ut mem li cuink aan. Ut li Jess quixquirtesi, ut li cuink li mutz ut mem nak quicuan, quiatinac ut qui-iloc chic. 23 Ut chixjunileb li tenamit quesach xchol ut yoqueb chixyebal: Malaj ain ta ut ralal li rey David, li yoco chiroybeninquil? 24Ut eb laj fariseo nak querabi aan, quexye: Li cuink ain na-isin maus aj musikej riquin xcuanquil laj Beelseb, lix yucuaileb li maus aj musikej, chanqueb. 25 Li Jess quixnau li caru yoqueb chixcoxlanquil ut quixye reheb: Cui cuan jun tepak chi tenamit xic teril rib chi ribileb rib, li jun tep chi tenamit aan tixsach xcuanquil xjunes rib. Ut cui cuan ta jun cabalak xic teril rib chi ribileb rib, li jun cabal aan texsach xcuanquil lix jun cablal. 26 Jocan ajcui laj tza cui texpleti rib chi ribileb rib, aan tixsach xcuanquil xjunes rib. 27Cui ut sa xcaba laj tza nacuisiheb li maus aj musikej, ani sa aj caba nequeisin maus aj musikej li nequetaken ere? Jocan nak aaneb ajcui teyehok re nak inca yal li yoquex chixyebal. 28 Cui ut riquin xcuanquil li Dios nacuisiheb li maus aj musikej, riquin aan nacutun nak relic chi yal ac xculun sa eyank lix nimajcual cuanquilal li Dios. 29Ut chanru nak taoc junak sa rochoch jun cuink cau rib chixmakbal li caru cuan re cui inca ta xben cua tixbac li cuink cau rib, tojonak taoc chixcambal li caru cuan re. 30Li ani inca na-oquen chicuix, aan xic niquinril. Ut ani inca naxococ cuochben, aan pajinc naxbanu. 31Relic chi yal ninye ere nak tacuymank tasachmank lix maqueb li cristian ut tacuymank ajcui xmaqueb li nequemajecuan. Abanan li ani tamajecuank re li Santil Musikej, inca tacuyek tasachek lix mac. 32 Li ani tahobok cue lain, li Cajolbej, tacuyek xmac; abanan li ani tahobok re li Santil Musikej inca tacuyek xmac chi moco

    SAN MATEO12

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1572

    sa eb li cutan ain, chi moco sa eb li cutan chalel. Cuank ban sa xben chi junelic lix tojbal rix li nimla mac aan. 33 Jocan ajcui cui chabil junak che, chabil ajcui li ru. Cui inca us li che, li ru inca ajcui us. Ut riquin li naruchin, nanali ru li che. 34Laex chanchanex ral li cambolay! Chan ta cui ru nak tex-atinak chabil atin nak moco usex ta? Jo chanru lix chol junak, jocan ajcui naatinac. 35 Li chabil cuink naatinac chi chabil xban nak chabil li cuan sa xchol. Ut li cuink li inca us lix naleb, yibru naatinac xban nak inca us li cuan sa xchol. 36 Lain tinye ere nak sa xkehil li rakba atin li junjunk tixkaxtesi xcuent chirix chixjunil li jo majoil aj atin quixye. 37Riquin le ratin taquehek eretal. Riquin le ratin tacutunk nak maca le mac malaj riquin le ratin tatenebak li tojbal mac sa eben.

    Eb laj fariseo quextzama li milagro38 Cuan xcomoneb laj tzib ut xcomoneb laj fariseo queatinac

    ut quexye: At tzolonel, banu junak milagro chiku. Cut chiku nak riquin li Dios nachal la cuanquil, chanqueb. 39Ut li Jess quichakoc ut quixye reheb: Li inca useb xnaleb nequeraj nak tacutbesik junak milagro chiruheb, aban ma jun milagro tacutbesik chiruheb. Caaj cui li milagro li qui-ux re laj Jons, li quicutbesic chiruheb junxil, aan li tacutbesimank chiruheb. 40Jo nak laj Jons oxib cutan ut oxib kojyin quicuan chak sa xsa li nimla car, jocan ajcui nak lain li Cajolbej tincuank oxib cutan ut oxib kojyin sa li muklebal. 41Laj Jons quixcholob xyalal chiruheb laj Nnive ut queyote xchol quexjal xcaux. Ut lain kaxal nim incuanquil chiru laj Jons ut cuanquin arin sa eyank, abanan laex inca niquinepab. Jocan nak eb laj Nnive tecuaclik chak sa xkehil li rakba atin erochben ut texjiteb xban nak inca nequexpaban. 42 Li ixk li quicuan chok reina sa li tenamit li cuan sa li sur tacuaclik chak sa xkehil nak tarakek atin sa eben ut tixye nak cuan emac xban nak inca nequexpaban. Aan quichal chak toj sa xmaril li ruchichoch chirabinquil lix naleb laj Salomn. Ut lain kaxal cuichic cuan innaleb chiru laj Salomn ut cuanquin arin sa eyank. Abanan inca nequepab li cuatin. 43 Li maus aj musikej nak ac x-el riquin junak cuink, nalajnume sa li chaki naajej ut yo chixsicbal bar taoc chi hilanc. Ut ma bar naxtau xnaaj. 44Tojonak naxye sa xchol: Lain tinsukik cuichic

    SAN MATEO12

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1573

    riquin li cuink bar quin-el cui chak, chan. Ut nak nocoxtau li cuink, chanchan jun li cab maca chic cuan chi sa, mesunbil ut cauresinbil re oybeninc. 45 Ut li maus aj musikej naxsic cuukub chic chi maus aj musikej kaxal cuichic numtajenak xmausilaleb chiru aan. Nequeoc chi cuanc riquin li cuink. Ut lix naleb li cuink aan numtajenakak chic xyibal ru chiru nak xcuan chak junxil. Ut jocan ajcui tecul laex li numtajenak le mausilal.

    Lix na ut eb li ritzin li Jess46 Ut toj yo ajcui chi atinac li Jess riquineb li tenamit nak

    quicuulac aran lix na rochbeneb li ritzin li Jess. Cuanqueb chirix cab ut teraj raj ratinanquileb. 47Ut jun quiyehoc chak re li Jess: Kacua, la na ut eb la cuitzin cuanqueb chirix cab. Teraj acuatinanquil. 48 Ut li Jess quixye re: Ani lin na ut aniheb li cuitzin nak nequecoxla laex? 49Ut quixye li ruk cuanqueb cui lix tzolom ut quixye: Aineb lin na ut aineb li cuitzin. 50Chixjunileb li tebanunk re li naraj lin Yucua li cuan sa choxa, aaneb li cuitzin, aaneb li cuanab ut aaneb lin na, chan.

    Li jaljoquil ru atin chirix laj acuinel

    13 1Ut sa li cutan aan, li Jess qui-el sa li cab ut coxcojlak chire li palau. 2 Ut quecuulac li quila tenamit riquin chirabinquil. Xban xquialeb li tenamit, li Jess qui-oc sa jun li jucub cuan sa li palau ut quicojla chi sa. Ut chixjunileb li tenamit xakxoqueb chire li ha. 3 Ut nabal caak re ru quixtzoleb cui riquin jaljoquil ru atin, ut quixye reheb: Abihomak li tinye ere. Jun aj acuinel co chi auc. 4Ut nak yo chixhirbal li iyaj, cuan quinak chire be. Quechal li xul li nequexican ut quexcua li iyaj. 5 Ut cuan ajcui li iyaj quinak sa li pec ru bar maca cui mas li choch. Sa junpat quimok, abanan inca quixchap xxe xban nak jay li choch sa xben li pec. 6 Nak quichal li sake quichakic li acuimk xban nak inca cham naxic lix xe. 7Ut cuan cuichic li iyaj quinak sa xyank li quix. Ut nak quichamo li quix sa xben, quixnat li acuimk. 8 Ut cuan cuichic li iyaj quinak sa li chabil choch. Quimok ut quiuchin. Cuan quixque lajetk xcacal ru (30). Cuan quixque oxtakcal ru (60), ut cuan cuichic quixque otakcal ru (100) li junjunk. 9Tojonak li Jess quixye reheb: Li ani na-abin, chixquehak retal li caru ninye, chan.

    SAN MATEO12 , 13

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1574

    Li Jess quixye caru aj e nak cuan li jaljoquil ru atin10Mokon chic quecuulac lix tzolom riquin li Jess, ut quexye

    re: Caut nak nacacuatinaheb sa jaljoquil ru atin? 11Li Jess quichakoc ut quixye reheb: Quebil ere laex re nak tenau xyalal li mukmuquil naleb chirix lix nimajcual cuanquilal li Dios. Aban eb aan inca quebil reheb re texnau li naleb aan. 12 A li ani naxtau ru li xyalal, kaxal cuichic nabal taquehek chixnau; aut li ani cachin ajcui naxnau, taisik chiru li jo quial naxnau. 13 Jocan nak ninatinac riquineb sa jaljoquil ru atin xban nak usta yoqueb chi iloc, abanan inca texque retal. Usta yoqueb chi abinc, abanan inca textau xyalal. 14Chi jocan natzakloc ru li quiyehe xban li profeta Isaas nak quixye chi jocain:

    Cuulaj cuulajeb chirabinquil ut inca nequextau xyalal. Ut cuulaj cuulajeb chirilbal ut inca nequexque retal li caru nequeril.

    15 Li tenamit ain xealo lix choleb ut chanchan tzaptzo lix xiqueb ut chanchaneb li mutz. Jocan nak inca nequexnau li xyalal. Cui ta macua jocan, teilok raj ut texque raj retal li teril ut teabink raj ut textau raj ru li nequerabi ut teyotek raj xchol ut texjal raj xcauxeb ut lain tebinquirtesi raj. (Is. 6:9-10)

    16 Us xak ere laex xban nak nequex-iloc ut nequeque retal li caru nequeril. Nequex-abin ut nequetau ru lix yalal. 17Relic chi yal tinye ere nak nabaleb li profeta ut nabaleb li tiqueb xchol queraj rilbal li caru yoquex chirilbal ut inca queril. Ut queraj rabinquil li caru yoquex chirabinquil ut inca querabi.

    Li Jess quixcholob xyalal chirix laj acuinel18 Abihomak lix yalal li jaljoquil ru atin ain chirix laj acuinel. 19Li

    ani na-abin re li xyalal chirix lix nimajcual cuanquilal li Dios ut inca naxtau ru, aan chanchan li iyaj li quinak chire be. Ut laj tza nachal ut naxmak chiru li xyalal ut sa junpat nasach sa xchol. 20Ut li iyaj li quinak sa li pec ru li inca quixchap xxe, aaneb li nequeabin re li ratin li Dios ut sa junpat nequexpab chi saheb sa xcholeb. 21Abanan inca nacana sa xcholeb. Nak nachal junak raylal, malaj chaajquilal sa xbeneb xban lix pabaleb, inca nequexcuy xnumsinquil. Sa junpat nequechinan xchol. 22 Ut li iyaj li quinak sa xyank li quix, aaneb li

    SAN MATEO13

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1575

    nequeabin re li ratin li Dios. Abanan caaj cui li caak re ru cuan sa ruchichoch nequexcoxla, jo li biomal ut xrabal ru li caak chic re ru. Ut aan li naramoc lix yalal chiruheb. Maca na-oc cui li ratin li Dios chiruheb. 23 Ut li iyaj li quinak sa li chabil choch, aaneb li nequerabi ut nequexpab ut nequextau ru chi tzakal li ratin li Dios. Nequequi chi us sa lix pabaleb, jo li acuimk li naruchin lajetk xcatakcal (30) ut li naxque oxtakcal (60), ut li naxque otakcal ru (100) li junjunk.

    Li jaljoquil ru atin chirix li pim li inca us24Ut quixye jun chic li jaljoquil ru atin reheb li tenamit: Lix

    nimajcual cuanquilal li Dios chanchan jun li cuink quirau li chabil riyajil li trigo sa lix choch. 25Ut nak ac xecuar chixjunileb, quicuulac li xic na-iloc re laj echal re li choch ut sa xyank li trigo coxrau chak li riyajil li yibru pim chanchan ajcui li trigo ut co. 26Ut nak quimok chak li acuimk ut quiuchin, tojonak quicutun ajcui li pim. 27Quecuulac ut eb laj canjel riquin laj echal re li choch ut quexye: Kacua, ma macua chabil iyaj li xacuau sa li choch? Bar put xchal li pim cuan chi sa? 28 Ut aan quixye reheb: Jun li cuink xic na-iloc cue xbanun re ain, chan. Ut eb laj canjel quexye: Ma tacuaj toxic ut toxkamich? 29Ut laj echal re li choch quixye: Inca. Mare sa xmichbal li pim naru temich ajcui li acuimk. 30Canabomak chi quic chi xcabichaleb toj sa xkehil xsicbal ru li trigo. Ut sa xkehil li xsicbal, tinye reheb laj sicol re: Xocomak junxil li pim ut bacomak chi job re xcatbal. Aut li trigo culahomak sa li rochochil.

    Li jaljoquil ru atin chirix li mostaza31Li Jess quixye jun chic li jaljoquil ru atin reheb: Lix

    nimajcual cuanquilal li Dios, aan chanchan li riyajil li ninki mostaza, li quixcam jun li cuink ut quirau sa lix choch. 32 Li riyajil li mostaza coc chiruheb chixjunil li iyaj cuan. Ut nak naqui, nink chi us nacuulac. Naxkax xteram li acuimk. Chanchan jun ton li che ut eb laj xicanel xul nequexyib lix soc sa eb li ruk.

    Li jaljoquil ru atin chirix xchamal xkemal li caxlan cua33 Jun chic li jaljoquil ru atin quixye: Jun li ixk quixque cachin

    lix chamal caxlan cua sa xyank li oxib bisoc li caj ut quisipo li kem xban, ut nabal chic li caxlan cua qui-el. Lix nimajcual cuanquilal li Dios chanchan ajcui aan. Nak nequerabi resil, nabal nequepaban re.

    SAN MATEO13

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1576

    Caru rajbal nak quiatinac sa jaljoquil ru atin li Jess34Chixjunil ain sa jaljoquil ru atin quixye li Jess reheb li quila

    tenamit. Ut maca quixye reheb chi macua ta sa jaljoquil ru atin. 35 Nak quixbanu chi jocan quitzakloc ru li quixye li profeta nak quixye chi jocain:

    Tinatinak riquineb sa jaljoquil ru atin. Tincholob xyalal li caak re ru mukmu chak chalen sa xticlajic li ruchichoch. (Sal. 78:2)

    Li Jess quixcholob xyalal chirix li yibru pim36 Ut nak quixchakrabiheb li tenamit, li Jess qui-oc sa cab.

    Ut nak quecuulac eb lix tzolom riquin, quexye re: Kacua, cholob chiku li xyalal li jaljoquil ru atin chirix li yibru pim sa li acuimk, chanqueb. 37Quichakoc li Jess ut quixye reheb: Li na-acuoc re li chabil iyaj, aan lain li Cajolbej. 38 Ut li choch, aan li ruchichoch. Ut li chabil iyaj, aaneb li cuanqueb rubel xcuanquil li nimajcual Dios. Ut li yibru pim, aaneb li cuanqueb rubel xcuanquil laj tza. 39Ut li xic na-iloc, aan li qui-acuoc re li yibru pim. Aan laj tza. Ut lix kehil xsicbal ru li acuimk, aan li rosojic li ruchichoch. Ut eb laj sicol re, aaneb lix ngel li Dios. 40Ut jo ajcui nak nachutubac ut nacate sa xam li pim, jocan ajcui nak toxrakek li ruchichoch ain. 41Lain li Cajolbej tintaklaheb chak lin ngel ut eb aan toleisink reheb chixjunileb laj mac sa xyankeb li cuanqueb rubel xnimajcual cuanquilal li Dios. Ut teisik ajcui chixjunileb li nequequehoc re chi macobc li tenamit. 42 Ut tequehek sa li horno li lochlo cui li xam. Ut aran tacuank li yabac ut li cuxuxinc ruch e xban li raylal li texcul. 43 Ut li tiqueb xchol tequehek xlokal. Chanchanakeb li sake sa lix nimajcual cuanquilal li Dios lix Yucuaeb. Li ani na-abin re li yoquin chixyebal chixquehak retal chi us li ninye.

    Li jaljoquil ru atin chirix li tumin mukmu sa choch44Lix nimajcual cuanquilal li choxa, aan chanchan li tumin

    mukbil sa choch. Quitauman xban jun li cuink. Ut li cuink aan quixmuk cuichic xca sut li tumin. Kaxal quisaho sa xchol nak coxcayi chixjunil li caru cuan re ut quixlok li choch li mukmu cui li tumin.

    SAN MATEO13

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1577

    Li jaljoquil ru atin chirix li kol kaxal terto xtzak45 Ut lix nimajcual cuanquilal li Dios, aan chanchan ajcui jun li

    cuink aj yaconel li naxsic li tertoquil pec perla xcaba. 46 Ut nak quixtau jun li perla kaxal chabil, quixcayi chixjunil li caru cuan re ut quixlok li perla li kaxal terto xtzak.

    Li jaljoquil ru atin chirix li yoy re chapoc car47Jocan ajcui lix nimajcual cuanquilal li Dios, aan chanchan

    li yoy li quiqueman sa li palau ut quila pay chi car quirisi chak. 48 Ut nak quinujac, querisi chire li ha ut queoc chixsicbal ru li car. Li chabil quexxoc ut quexque sa li chacach ut li inca us quextzek. 49Jocan ajcui tauxmank sa rosojic li ruchichoch. Techalk eb li ngel ut aan toleisink reheb li inca useb xnaleb sa xyankeb li tiqueb xchol. 50Ut tequehek li inca useb xnaleb sa li horno li lochlo cui li xam. Ut aran tacuank li yabac ut li cuxuxinc ruch e xban li raylal li texcul. 51Li Jess quixpatz reheb: Ma xetau xyalal chixjunil li jaljoquil ru atin ain? Eb aan quechakoc ut quexye re: Kacua, xkatau xyalal, chanqueb. 52 Li Jess quixye reheb: Jocan nak chixjunileb li nequexnau caru naxye sa li chakrab ut nequextzol rib cuiquin, eb aan chanchaneb laj echal cab li narisi sa lix culebal li caru ac jo ajcui li caru kel, chan li Jess. (Quixye chi jocan xban nak cuan xlokal li naleb quebil najter xban li Dios ut cuan ajcui xlokal li ac naleb quebil xban li Jess.)

    Li Jess quitzektanac xban lix tenamit aj Nazaret53 Ut nak quirake xyebal li jaljoquil ru atin ain, li Jess qui-el sa

    li tenamit Capernaum. 54Ut nak quicuulac sa lix tenamit Nazaret, quixtzoleb sa li cab li nequexchutub cui ribeb laj judo. Ut eb aan quesach xcholeb chirabinquil li quixye li Jess, ut quexye chi ribileb rib: Bar naxtau lix naleb li cuink ain? Chanru nak naru xbanunquil li milagro ain li nalajxbanu? 55 Ma macua ta bi aan li ralal laj pech? Ma macua ta bi lix Mara lix na? Ut, ma macua ta bi aan li raseb laj Jacobo ut laj Jos, laj Simn ut laj Judas? 56 Ut, ma macua ta bi sa kayank cuanqueb li ranab? Bar ta cui xtau chixjunil lix naleb? chanqueb. 57Ut inca queraj rabinquil ut quextzektana. A ut li Jess quixye reheb: Junak

    SAN MATEO13

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1578

    profeta quebil xlokal. Abanan sa lix tenamit ut sa li rochoch inca quebil xlokal, chan. 58 Ut inca qui li milagros li quixbanu aran xban nak inca queraj pabanc li tenamit.

    Lix camic laj Juan laj Cubsihom Ha

    14 1Sa eb li cutan aan laj Herodes li acuabej quirabi resil li caru yo chixbanunquil li Jess. 2 Ut aan quixye reheb laj canjel chiru: Aan tana laj Juan laj Cubsihom Ha. Aan xcuacli cuichic chi yoyo sa xyankeb li camenak. Jocan nak cuan xcuanquil chixbanunquil li milagros, chan. 3 Ac junxil laj Herodes quixtakla xchapbal laj Juan. Quexbac riquin cadena ut quexque sa tzalam. Laj Herodes quixbanu chi jocan yal xban nak jocan quiraj lix Herodas. Lix Herodas aan li rixakil laj Felipe li ritzin laj Herodes. Ut laj Herodes quixcam chok rixakil. 4Toj maji naquehe sa tzalam laj Juan laj Cubsihom Ha nak quixye re laj Herodes chi jocain: Nimla mac xabanu nak xacam chok acuixakil lix Herodas, chan laj Juan re. 5 Jocan nak laj Herodes quiraj raj xcamsinquil, aban quixucuac chiruheb li quila tenamit xban nak laj Juan profeta nak cuan chiruheb aan. 6 Ut sa xninkeinquil lix chihab laj Herodes, lix co lix Herodas quixajoc chiruheb chixjunileb li ula. Ut cajo nak quicuulac chiru laj Herodes. 7Jocan nak laj Herodes quixyechii re riquin juramento nak tixque re chixjunil li caru tixpatz. 8 Ut li xkaal chi ac tacchiinbil xban lix na, quixye re laj Herodes: Que cue arin sa plato lix jolom laj Juan laj Cubsihom Ha, chan. 9Ma cachin nak quiraho xchol laj Herodes chirabinquil li quixye. Aban xban li juramento li ac quixye chiruheb li cuanqueb sa mex rochben, quixtakla xquebal re li xkaal li caru quixpatz. 10Quixtakla xchotbal xcux laj Juan aran sa tzalam. 11Ut quexcam chak lix jolom laj Juan sa jun plato ut quikaxtesic re li xkaal. Ut li xkaal quixque re lix na. 12 Nak querabi resil lix camic laj Juan, eb lix tzolom quecuulac chixcambal li camenak ut coxexmuk. Ut coxexye chak resil re li Jess.

    Li Jess quixqueheb chi cuaac li ob mil chi cuink13 Nak quirabi resil li quiculman, li Jess qui-el aran. Qui-oc

    sa jun li jucub ut co sa jun naajej cuan xjunes. Ut nak quexque retal li tenamit nak co, queel chak sa lix tenamiteb ut quecoeb

    SAN MATEO13 , 14

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1579

    chi rokeb sa anil bar co cui li Jess. 14Ut li Jess nak qui-el sa li jucub, quiril li quila tenamit li ac quecuulac xben cua chiru aan. Ut quixtokoba ruheb ut quixquirtesiheb li yaj cuanqueb sa xyankeb. 15 Ut nak qui-ecuu, quecuulac lix tzolom riquin li Jess ut quexye re: Yo chi ecuuc ut maca cuan arin cuanco cui. Jocan nak tataklaheb li quila tenamit chixlokbal lix cua sa eb li coc tenamit. 16 Li Jess quixye reheb: Moco tento ta nak texic eb aan. Quehomak xcuaheb laex. 17Ut eb aan quexye:

    Maca cuan ke lao arin, caaj cui ob chi caxlan cua ut cuib chi car. 18 Li Jess quixye reheb: Camomak chak cuiquin. 19Ut nak ac xtaklaheb li quila tenamit chi cojlac sa li pachaya, quixchap li ob chi caxlan cua ut li cuib chi car, qui-iloc takec ut quixbantioxi chiru li Dios. Ut quixjachi ut quixque li caxlan cua reheb lix tzolom ut quexjequi reheb li quila tenamit. 20Ut quecuaac chixjunileb toj retal quecojla xcholeb. Ut quexxoc li jo quial qui-elaan. Cablaju chacach nujenak li rela qui-elaan. 21Eb li quecuaac cuanqueb ob mil chi cuink chi inca quebileb sa ajl li ixk ut eb li cocal.

    Li Jess quibec chiru li palau22 Tojonak li Jess quixtaklaheb lix tzolom chi oc sa li jucub

    re nak aaneb xben cua texic jun pacal li palau roybeninquil nak tixchakrabiheb li quila tenamit. 23 Ut nak ac xchakrabiheb li tenamit, yo chi oc li kojyin nak li Jess co chiru tzul chi tijoc. Ut aran cuan xjunes. 24Ut li jucub li yoqueb chi xic cui lix tzolom tacuulak sa xyi li palau, ut lix cau ok li palau cau nocoxquet rib chiru li jucub, xban nak chiru yo chak chi chalc li ik. 25 Sakeuc re nak quicuulac li Jess bar cuanqueb cui ut yo chi bec chiru li ha. 26 Nak queril lix tzolom nak cuan jun yo chi bec chiru ha, quexucuac ut quexjap re ut quexye: Anum aan. 27Aut li Jess ticto quiratinaheb ut quixye reheb: Mexxucuac. Lain li yoquex chicuilbal. Cacuubresihomak echol, chan reheb. 28 Quichakoc laj Pedro ut quixye: Kacua, cui laat, ye nak tinxic ajcui lain acuiquin chiru li ha. 29Li Jess quixye re: Quim. Ut laj Pedro qui-el chak sa li jucub ut qui-oc chi bec chiru li ha re taxic riquin li Jess. 30Abanan nak quixque retal li cak-sut-ik, quixucuac, ut qui-oc chi subec sa li ha ut quixjap re ut quixye: Kacua, chinacolak! chan. 31Ut li Jess sa junpat quixye li

    SAN MATEO14

    La Santa Biblia en Kekch de Guatemala, 4ta ed., 2010, Liga Bblica Internacional

  • 1580

    ruk, quixchap ut quixye re: At cuink, inca nacatpaban chi tzakal. Caut nak xacuiba achol? 32 Ut nak queoc sa li jucub, quichana li ik. 33 Ut eb li cuanqueb sa li jucub quexcuikib rib chiru li Jess ut quexlokoni ut quexye re: Relic chi yal nak laat li Ralal li Dios, chanqueb re.

    Li Jess quixquirtesi li yaj aran Genesaret34Nak quicuulac li Jess rochbeneb lix tzolom jun pacal li palau,

    coxeel sa li naajej Genesaret. 35 Eb li cuink cuanqueb aran ticto quexque retal nak aan li Jess ut quexye resil sa chixjunil li naajej aan. Ut quilajexcam li yaj riquin re nak tixquirtesiheb. 36 Ut quextzama chiru nak tixcanabeb li yaj chixchebal li rak. Ut chixjunileb li quecheoc re li rak quilajequira.

    Li caru na-el c