EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO … II... · 2019-04-30 · 5.3.5. PERTSONEI DAGOKIENEZ...

EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN

ARTEKO BERDINTASUNARI BURUZKO

DIAGNOSTIKO PARTE HARTZAILEA

2

AURKIBIDEA

1. SARRERA ......................................................................................................................................... 5

1.1. AURREKARIAK .............................................................................................................................. 5

1.2. JUSTIFIKAZIOA.............................................................................................................................. 6

2. LEGEZKO ESPARRUA ....................................................................................................................... 8

3. EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO BERDINTASUNARI BURUZKO DIAGNOSTIKO

PARTE-HARTZAILEAREN METODOLOGIA........................................................................................ 9

3.1. DIAGNOSTIKOAREN EREMUAK .................................................................................................... 9

3.2. PROZESU DIAGNOSTIKOAREN FASEAK ...................................................................................... 11

3.2.1. ABIAPUNTUA ...................................................................................................................... 11

3.2.2. II. PLANA EBALUATZEA ....................................................................................................... 12

3.2.3. DOKUMENTAZIOA ETA INFORMAZIOA BILTZEA................................................................. 12

3.2.4. INFORMAZIOAREN ALDERATZE PARTE-HARTZAILEA.......................................................... 13

3.2.5 LANTEGI PARTE-HARTZAILEAK HERRITARREKIN.................................................................. 13

3.2.6. II. BERDINTASUN PLANAREN EBALUAZIO ETA BERDINTASUN DIAGNOSTIKOARI BURUZKO

TXOSTENA EGITEA ........................................................................................................................ 13

4. SESTAOKO EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN BERDINTASUNERAKO II. BERDINTASUN

PLANA EBALUATZEA ..................................................................................................................... 14

4.1. METODOLOGIA .......................................................................................................................... 14

4.2. PROGRAMATUTAKO EKINTZEN INPLEMENTAZIO-MAILA BALIOZTATZEA ................................. 15

4.2.1. BERDINTASUNERAKO GOBERNAMENDUA ......................................................................... 15

4.2.2. EKINTZA BEREZIAK .............................................................................................................. 16

4.3. II. BERDINTASUN-PLANARI BURUZ LANGILEEN EZAGUTZA-MAILA ........................................... 17

5. EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO BERDINTASUNA SESTAOKO UDALEAN .............. 19

5.1. UDALBATZA POLITIKOA.............................................................................................................. 19

5.2. SESTAOKO UDALAREN LANGILEAK ............................................................................................ 20

5.3. EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO BERDINTASUNAREN INGURUAN LANGILEEN

SENTIBERATASUNA ETA UDALEAN HORREN INTEGRAZIO-MAILA.................................................... 27

5.3.1. GALDEKETAK ERANTZUN DITUZTEN PERTSONEN PROFILA................................................ 27

5.3.2. BERDINTASUNAREN SENTIBERATASUN- ETA INTEGRAZIO-MAILA..................................... 30

5.3.3. BERDINTASUNARI BURUZKO UDAL-ARAUDIAREN ESPARRUA EZAGUTZEA....................... 31

5.3.4. PRESTAKUNTZA BERDINTASUNAREN ARLOAN................................................................... 33

5.3.5. PERTSONEI DAGOKIENEZ PERTSONAREN, FAMILIAREN ETA LANAREN

BIZIA BATERATZEA........................................................................................................................ 35

5.3.6. UDALAK GARATUTAKO EKINTZETAN BERDINTASUNA BULTZATZEA.................................. 39

5.3.7. EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO BERDINTASUN-POLITIKAN

AURRERAPENA.............................................................................................................................. 42

5.3.8. BERDINTASUNAREN ARLOAN LANGILEEK LEHENTASUNEZKOTZAT JO DITUZTEN

EREMUAK...................................................................................................................................... 44

6. BERDINTASUNERAKO GOBERNAMENDUA BULTZATZEA.............................................................. 46

6.1. DIAGNOSTIKOAREN ONDORIOAK (AMIA).................................................................................. 46

6.2. HOBEKUNTZA-PROPOSAMENAK................................................................................................ 48

3

7. SESTAON EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN BERDINTASUNAREN EGOERARI

BURUZKO DIAGNOSTIKOA............................................................................................................ 49

7.1. BIZTANLERIAREN DESKRIBAPENA .............................................................................................. 49

7. 2. EMAKUMEZKOEN AUTONOMIAREKIN ZERIKUSIA DUEN EREMUAN ANTZEMANDAKO

EMAITZAK.......................................................................................................................................... 51

7.2.1. OSASUNA, GORPUTZA ETA SEXUALITATEA ........................................................................ 51

7.2.2. HEZKUNTZA, LANGINTZA ETA BALIABIDEAK LORTZEA ....................................................... 53

7.3. ORDEZKARITZA ETA PARTAIDETZA SOZIOPOLITIKOAREN EREMUAN ANTZEMAN DIREN

EMAITZAK.......................................................................................................................................... 56

7.4. ERANTZUKIZUN BATERATUAREN GIZARTE-ANTOLAKETAREKIN ZERIKUSIA DUEN EREMUAN

IKUSI DIREN EMAITZAK ..................................................................................................................... 58

7.5. INGURUNE IRAUNKOR ETA BARNERATZAILEAREKIN ZERIKUSIA DUEN EREMUAN ANTZEMAN

DIREN EMAITZAK............................................................................................................................... 59

7.6. INDARKERIA MATXISTAREN EREMUAN IKUSITAKO EMAITZAK ................................................. 61

8. DIAGNOSTIKOA EGITEKO PARTE-HARTZE PROZESUAREN BALORAZIOA...................................... 63

8.1. PROZESUAREN HELBURUEN BALORAZIOA................................................................................. 63

8.2. JARDUTEKO EREMU NAGUSIAK ................................................................................................. 64

4

GRAFIKOAK 1. grafikoa grafikoa. Udalbatza politikoaren konposizioa sexuaren arabera (2015-2019) ................... 19

2. grafikoa. Gobernu-taldearen, alkatetzaren eta zinegotzitzoen konposizioa sexuaren arabera (2015-

2019)...................................................................................................................................................... 20

3. grafikoa. Langileak sailen arabera sexuari jarraiki ............................................................................ 21

4. grafikoa. Langileak lanpostu-motaren arabera, sexuari jarraiki ....................................................... 22

5. grafikoa. Langileak kategoriaren arabera sexuari jarraiki ................................................................. 23

6. grafikoa. Sexu bakoitzaren banaketa kategorietan........................................................................... 23

7. grafikoa. Langileak lan-harremaren arabera sexuari jarraiki ............................................................ 25

8. grafikoa. Sexu bakoitzaren banaketa lan-harremanetan.................................................................. 25

9. grafikoa. Langile subrogatuen kontratu nagusiak sexuaren arabera................................................ 25

10. grafikoa. Banaketa sexuaren arabera.............................................................................................. 27

11. grafikoa. Banaketa adinaren arabera.............................................................................................. 28

12. grafikoa. Banaketa antzinatasunaren arabera ................................................................................ 28

13. grafikoa. Banaketa kategoriaren arabera........................................................................................ 28

14. grafikoa. Sexuarengatik lan-ingurunean diskriminazioaren sentimendua...................................... 30

15. grafikoa. Iruzkin matxista edota homofobo/lesbofoboengatik deserosotasuna............................ 31

16. grafikoa. II. berdintasun plana ezagutzea sexuaren arabera .......................................................... 32

17. grafikoa. Jarduera-protokoloaren ezagutza .................................................................................... 33

18. grafikoa. Berdintasunaren arloan prestakuntza sexuaren arabera ................................................ 34

19. grafikoa. Berdintasunean prestakuntza ez jasotzeko arrazoiak...................................................... 34

20. grafikoa. Enplegua eta beste pertsona batzuen zaintza bateratzeko zaintasun-maila .................. 36

21. grafikoa. Enplegua eta bizi pertsonala bateratzeko zailtasun-maila .............................................. 37

22. grafikoa. Langileek bateratzea ........................................................................................................ 38

23. grafikoa. Pertsonak dituzten langileak bateratzea ......................................................................... 38

24. grafikoa. Herritarrentzako ekintzetan berdintasuna bultzatzea ..................................................... 39

25. grafikoa. Ekintzetan sexu-aniztasunaren ikuspegia integratzea ..................................................... 40

26. grafikoa. Ekintzetan aniztasun funtzionalaren ikuspegia integratzea ............................................ 41

27. grafikoa. Ekintzetan jatorrizko aniztasunaren ikuspegia integratzea ............................................. 41

28. grafikoa. III. Berdintasun Plana inplementatzearekin adostasuna.................................................. 43

29. grafikoa. Sestaoko biztanleriaren piramidea (2015) ....................................................................... 49

TAULAK

1. taula. Batez besteko ordainsaria kategoriaren eta sexuaren arabera ............................................. 24

2. taula. Galdeketak erantzun dituzten langileak................................................................................. 29

3. taula. Biztanleriaren banaketa udal-barrutien arabera sexuari jarraiki ........................................... 49

4. taula. Biztanleria migratuaren banaketa jatorrizko arearen arabera (2015) ................................... 50

5

1. SARRERA

1.1. AURREKARIAK

Sestaok 2010. urtearen amaieran II. Emakumezkoen eta Gizonezkoen Berdintasunerako Plana onartu

zuen eta harrezkero gaur arte inplementatu da. 2012. urtera arte irautea aurrez ikusia zegoen, baina

berandu onartu zenez, 2010. urtean, alegia, eta hurrengo urtean Sailak teknikari aditurik ez zuelako

izan, inplementazioa gaurdaino luzatu da.

II. Plana inplementatzen urte hauek igaro ostean, Udalean berdintasunari buruzko politiken egoera

aldatu da. Politika hauen aldeko apustu politiko handiagoari esker eta maila teknikoan aldaketa

izateagatik, Berdintasun Sailak geroz eta zeregin garrantzitsuagoa hartu du Udalean, bai barneko

funtzionamenduarekin zerikusia duen horretan, bai herritarrentzat inplementatzen diren politikei

dagokienez. Gainera, teknikari adituak izanik, tokian berdintasunari buruzko politiken gutxieneko

oinarriak egituratu ahal izan dira eta hori abiapuntutzat hartuta, hiru urtetan Udala Berdin Sarean

sartu da eta indarkeria sexistaren arloan zorroztasunez lan egiteari ekin dio. Ildo horri eutsiz, Beldur

Barik programarekin prebentzioan lanean dihardu eta koordinatu nahiz arreta eskaintzen du. Sestaon

indarkeria matxistaren egoerari buruzko diagnostikoa eta indarkeria sexistaren aurrean erakundeen

arteko jarduera eta koordinazioari buruzko tokiko protokoloa ere burutu ditu. Halaber,

berdintasunaren arloan ordenantza egiteko lanean aritu da. Gaur egun bukatuta dago eta

izapidetzearen zain. Eta, noski, sentsibilizaziorako kanpainek, programek eta jarduerek,

emakumezkoen burujabetzarako bultzadak, indarkeria matxistaren prebentzioak, berdintasunaren

eremuan jarduerak gauzatzeko diru-laguntzek eta abarrek jarraitzen dute.

Horrengatik guztiarengatik, egoera berri honi erantzuteko, azterlan hau planteatu da. Izan ere,

udalerrian II. Berdintasun Plana ebaluatu eta emakumezkoen eta gizonezkoen berdintasun-egoerari

buruzko diagnostiko parte-hartzailea gauzatu nahi dira. Modu horretan, aurrerago arloan plangintza

berria egin ahal izango da, udalerriaren egungo errealitateari moldatua, alegia, aldaketak eta

aurrerapenak nabarmenak izan baitira.

II. Sestaoko Berdintasun Planaren ebaluazioa eta diagnostiko parte-hartzailea VI. EAEko

Emakumezkoen eta Gizonezkoen Berdintasunerako Planean xedatzen diren gidalerroetan kokatzen

dira. Plan hau esparru gidari bezala konfiguratzen da eta berdintasuna bultzatu nahiz lortzeari begira

aurreratzeko lehentasunezko ardatzak adierazten ditu. Bide batez, 4/2005 Legea, otsailaren 18koa,

emakumezkoen eta gizonezkoen berdintasunerako, eraginkor bihurtzen du.

Aipatu Plana Sestaoko errealitateari zabaldu eta moldatzeko, Udalaren aurreko berdintasun planean

egindakoa aztertu eta ebaluatu zen eta, gainera, emakumezkoen eta gizonezkoen arteko

berdintasun-egoerari buruzko diagnostikoa bultzatu zen. Gainera, erakunde desberdinek

inplementatzen dituzten berdintasunaren jarduera eta politika guztiak gidatzeko koordinazioa eta

kooperazioa beharrezkoak dira. Horiek guztiak ezinbesteko aldez aurretiko urratsak dira etorkizunean

Udalerriko Berdintasun Plana behar bezala diseinatzeko.

VI. Berdintasunerako Planak erronkak planteatzen ditu, bai administrazioaren barnekoan antolaketa

edota funtzionamendua aldatzeko, bai gizartearen mailan baloreen aldaketa, emakumezkoen

burujabetza, erantzukizun bateratuko gizarte-antolaketa sustatzeko eta emakumezkoaren kontrako

indarkeria errotik ateratzeko. Horregatik, egindakoaren azterketatik abiatuta, Sestaoko Udalak Plana

udalerriko errealitateari egokitzeko urratsak eman nahi ditu.

6

II. Sestaoko Berdintasun Planaren ebaluazioak, 2010. urtetik indarrean dagoenak, Udalean bertan eta

udal-erakundearen funtzionamenduan gobernamenduaren eta berdintasunaren printzipioa

eraginkortasunez integratzearen esparruan lorpenak eta zailtasunak identifikatzea ahalbidetu du.

Bestetik, diagnostiko parte-hartzailea gauzatu da eta, horretarako, udalerrian berdintasunari buruzko

politikak bultzatzen garrantzitsuak diren eragileak nahastu dira. Gaur egungo errealitatea ezagutu da

eta horrek esku hartzeko ardatz esparruetatik abiatuta, etorkizuneko jarduerak edota programak

zehazteko orduan aurrera egiten utziko du.

1.2. JUSTIFIKAZIOA

Sestaok oso ezaugarri sozioekonomiko eta soziodemografiko zehatzak ditu. Krisiaren azkeneko

urteetan zenbait alderdi ekonomiko larri neurri handiagoan eragin dio biztanleriari. Ildo horri jarraiki,

Sestaok Bizkaiko langabezia-tasarik altuena du, familia asko dago pobrezia ekonomikoaren egoeran,

biztanleria adindua du (pertsona adindu kopuru handiagoarekin) eta urtez urte populazioaren

bolumena gutxituz doa (biztanleria gaztea udalerritik joaten da).

Errealitate horrek emakumezkoei eta gizonezkoei modu desberdinean eragiten die eta horiei

egokitzen zaizkien berdintasun-politikak garatzeko aztertu behar da. Aldi berean, sail ezberdinek

bultzatzen dituzten udal-politika guztiek bereizita antzemango dituzte emakumezkoaren eta

gizonezkoaren egoera eta generoaren ikuspegia behar bezala inplementatu ahal izango dute beren

ekintza, programa eta politiketan.

Arestian azaldu den bezala, azkeneko urteetan Sestaon berdintasunari buruzko politiken garapena

garrantzitsua izan da eta prozesu horiek guztiek, udalerriaren errealitatea aldatzeaz gain,

udalerriaren barruan eragile desberdinen artean lan-prozesuak eta lankidetza-bitartekoak finkatzea

ahalbidetu dute.

Adibidez, emakumezkoentzat burujabetzaren ikastaroen bitartez egin den lanari eta

Berdintasunerako Sestaoko Emakumezkoen Eztabaida-gunea bultzatzeari esker, lanerako eta

lankidetzarako modu berriak zehaztu dira. Zeregin horren ondorioz, diskriminazio-egoera anitz

dituzten emakumezkoen erakundeetan berdintasuna bereziki lantzen hasi dira eta elkarteen nahiz

erakundeen barruan burujabetzeari buruzko ekintzak bultzatu dituzte, hala nola emakumezko ijitoen,

minusbaliotasun fisikoa duten emakumezkoen edo emakumezko migratuen kasuetan. Positibotzat

jotzen den horrek, aldi berean, emakumezko horien errealitateei buruz ezjakintasun handia dagoela

erakusten du. Diagnostiko honetan zuzenean jaso eta ezagutu behar dira beren pertzepzioa eta

errealitatea, bizimoduak, egoerak eta ezaugarriak, udal-politiketan integratu ahal izateko.

Era berean, jende gaztearekin Beldur Barik programaren bitartez lana bultzatu da, bai ikastetxeetan,

baita erakunde eta espazio informaletan ere eta irakasle nahiz ikasleentzat prestakuntza-ekintzak

zehaztu dira. Horrez gain, Sailak ikastetxeei aholkularitza eskaintzen die heziketa bateratuaren eta

indarkeria sexista prebenitzearen eremuetan. Tokiko politikak beti Sestaoko gazteriari ez zaizkiola

iristen ondorioztatu da. Horregatik, neska-mutil gazteen errealitateari hurbiltzea eta hori ezagutzea

beharrezkoa da, eraginkortasunez integratu ahal izateko.

Berdintasun Sailak jardueren eta programen sorta zabaldu duen neurrian, eragile desberdinekin lan-

eta lankidetza-harreman berriak sortu dira. Gainera, emakumezkoen aniztasunetik abiatuta,

udalerriaren barruan errealitate asko emakumekoen behar berezi bezala kontuan ez direla hartzen

ari antzeman da, horregatik, zuzenean emakumezkoen eta gizonezkoen egoera eta gaiari buruzko

herritarren pertzepzioa jaso behar dira, Sestaoko gizartearen, ekonomiaren eta kulturaren

errealitatearekin bat datorren plangintza gauzatzeko.

7

Azterlan hau prozesu parte-hartzailearen irizpidepean diseinatu eta gauzatu da. Hala,

emakumezkoen aniztasun handiena (adinari, jatorriari, gaitasunari eta maila sozioekonomikoari

dagokionez) eta udalerriko beste eragile batzuk (gizarte-sarea osatzen duten erakundeak eta

funtsezko erakundeak, hala nola ikastetxeak eta gizarte-zerbitzuen eremuko erakundeak)

berdintasunari buruz sentsibilizatu nahi dira, arloari hurbildu nahi zaie eta modu batean edo bestean

berdintasuna beren jarduera-eremuetan integratzen hasi behar dute; nolanahi ere, eragile aliatu

bihurtu behar dute, udalerrian balore horiek bultzatzen jarraitzeko.

Prozesu parte-hartzailea honako helburuak kontuan hartuz planteatu da:

• Udalerrian emakumezkoen eta gizonezkoen artean dauden desberdintasun nagusien

inguruan biztanleak sentsibilizatu eta mugiaraztea, aniztasunen (funtzionala, jatorrizkoa,

etnia eta adina) berezitasuna kontuan hartuta.

• Sexuaren, generoaren, sexu-orientabidearen edo sexu-nortasunaren arabera baldintzatua ez

dagoen bizia bizitzeari dagokionez sentsibilizatzea.

• Emakumezkoen baldintza eta posizioa hobetzeko estrategikotzat jotzen diren eremu

zehatzak identifikatu eta antzematea, baita berdintasunaren aldeko borrokan gizonezkoa

sartzea ere.

• Udalaren sail desberdinetan generoaren ikuspegiari eta sexu-aniztasunari dagokion

zeharkakotasuna bultzatzea.

• III. Berdintasun Planean ardatz bezala hautatu diren eremuetan taldean arazoak identifikatu

eta horiei lehentasuna ematea.

• III. Berdintasun Planerako taldean izan daitezkeen ekintza-estrategiak identifikatzea.

• Berdintasun Sailarekin batera berdintasunerako plan berriaren esparruan estrategia erkideak

garatu nahi dituzten gizarte-eragileak identifikatzea.

• Prozesuan udalerriko gizarte-eragile desberdinen inplikazioa erraztea.

Diagnostikoa planteatu denean, helburu horiek kontuan hartzeaz gain, informazioa bildu eta

aztertzeko orduan, aurreko diagnostikoekin eta ondorengo berdintasun-planekin erkatuz gero, modu

desberdinean egituratu direla aipatu nahi dugu.

Lehenengo bi planetan helburuen eta ekintzen programazioa udal-sailen inguruan antolatzen da,

baina III. Berdintasun Planaren kasu zehatzean beste irizpide batzuekin antolatu nahiz egituratu nahi

dira eta koherentzia eman nahi zaie: emakumezkoen burujabetza eta indarkeria matxistarik gabeko

biziaren iraunkortasuna. Halaber, irizpide bezala kontuan hartu da eguneroko zereginean

berdintasunaren zeharkakotasuna finkatzearen eta baloreak aldatzerantz aurrera egitearen aldeko

Sestaoko Udalaren apustua.

8

2. LEGEZKO ESPARRUA

Europako Batasunak Emakumezkoen eta Gizonezkoen artean Berdintasun eta Tratu Planak abian

jartzearen beharra berresten jarraitzen du. Gainera, generoaren ikuspegia sartu behar da herri-

politika guztietan, 2010-2015 denboraldirako Emakumezkoen eta Gizonezkoen Berdintasunerako

Estrategia Europarrean jasotzen den bezala.

Modu berean, nazioarteko eremuan erreferentziazko araudi-esparrua NBEk onartutako aitorpen eta

hitzarmenetan oinarritzen da. Horiek guztiak Estatuko gobernuak berretsi ditu. Besteak beste,

hurrengoak aipatuko ditugu:

• Emakumezkoaren eskubide politikoei buruzko konbentzioa.

• Emakumezkoen kontrako diskriminazio-modu guztiak deuseztatzeari buruzko konbentzioa.

• Emakumezkoaren kontrako indarkeria deuseztatzeari buruzko aitorpena.

• Beijingeko aitorpena eta IV. Hitzaldiaren Ekintzarako Plataforma

• Nazio Batuetako emakumezkoei buruzko mundukoa.

Estatuaren eremuan, 3/2007 Lege Organikoak, martxoaren 22koak, emakumezkoen eta gizonezkoen

egiazko berdintasunerako denak, berdintasunaren arloan lege-esparrua aurrez ikusten du eta herri-

politika guztiei eragiten die, bai estatukoei, baita erkidegokoei eta tokikoei ere eta sektore pribatuko

enpresak ere kontuan hartzen ditu.

Gure Autonomia Erkidegoaren esparruan, 4/2005 Legeak, otsailaren 18koak, emakumezkoen eta

gizonezkoen berdintasunerako denak, berariaz aipatzen ditu tokiko administrazioari emakumezkoen

eta gizonezkoen berdintasunaren arloan dagozkion aginpideak. Zehatz-mehatz esanda, Legearen I.

Tituluko I. Kapituluaren 7. (aginpideak eta funtzioak) artikuluak tokiko administrazioari dagozkion

funtzioak definitzen ditu.

Era berean, II. Tituluko 15. artikuluan (emakumezkoen eta gizonezkoen berdintasunerako

planak) Eusko Jaurlaritzako Plangintza Orokorrean xedatutako esku-hartze lerroekin eta

gidalerroekin bat, berdintasunerako planak eta programak onartu behar direla

azpimarratzen da.

Esparru honetan, VI. EAEko Emakumezko eta Gizonezkoen Berdintasunerako Planak esku hartzeko

lerroak eta gidalerroak jasotzen ditu eta legealdi honetarako jarduera bideratzen dute. Lerro

estrategikoak ondorengoak dira: emakumezkoen eta gizonezkoen berdintasunerako

gobernamendua, baloreak aldatzea eta emakumezkoen burujabetza, erantzukizun bateratua duen

gizarte-antolaketa eta emakumezkoaren kontrako indarkeria errotik ateratzea.

Bestalde, Tokiko Araubidearen Oinarriei buruzko Legeak jada argi eta garbi adierazten du udal-

aginpidea, batetik, beste herri-administrazio batzuekiko jarduera osagarri mota guztiak sustatzeko

eta, bestetik, erkidegoaren beharrak eta nahiak asetzen laguntzen duten herri-zerbitzuak

eskaintzeko. Jarduera horien artean daude hezkuntzari, kulturari, etxebizitzari, osasunari,

ingurumena babesteari eta emakumezkoak sustatzeari buruzkoak.

9

3. EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO BERDINTASUNARI

BURUZKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEAREN METODOLOGIA

Diagnostikoa burutzeko, metodologiak Udalaren barneko diagnostikoa eta kanpokoa, herritarrena,

egitea eskatzen zuen.

• Batetik, emakumezkoen eta gizonezkoen berdintasunaren egoera Udalaren barneko

eremuan balioztatu behar da, II. Berdintasun Planean lortze-mailak ebaluatzearekin batera,

berdintasunaren inplementazioaren maila eta Udalaren funtzionamenduan garrantzia

balioztatzeko orduan informazio garrantzitsua baita.

• Bestetik, Sestaoko emakumezkoen egoerari buruzko errealitatea ezagutu behar da, bertako

aniztasuna kontuan hartuta. Analisi-eremu nagusiak gizartea pertsonen eta bizi-

iraunkortasunaren inguruan antolatzeko lehentasunezkotzat jotzen ditugunekin zerikusia

dutenak izango dira.

3.1. DIAGNOSTIKOAREN EREMUAK

Lehenengo eremua, gobernamenduari dagokiona, generoaren ikuspegiaren zeharkakotasuna

finkatzearen aldeko apustu politikoarekin zerikusia du. Nahi hori aurrera eramateko bitarteko

ekonomikoak eta giza baliabideak behar dira eta langileei beharrezko gaitasunak eskuratu behar

zaizkie.

GOBERNAMENDUA

• Zeharkakotasuna bermatzeko egiturak izatea.

• Prestakuntza bereziak eta aurrekontua izatea.

• Mintzaira ez-sexista eta ez-baztertzailea erabiltzea.

Irudi ez-sexistak eta aniztasuna azaltzen dutenak

erabiltzea.

• Udalak antolatutako jaietan edota ekitaldietan

ordezkaritza-egituretan gizonezkoen eta

emakumezkoen presentzia orekatua izatea.

• Udalak antolatutako ekitaldietan aniztasun

funtzionalarekiko moldapen-maila.

Besteetan aldez aurretiko diagnostikoa eta berdintasun-plana udal-sail desberdinei eskainitako

blokeetan egituratu dira, baina, oraingoan, diagnostikoa egiteko orduan, irizpide bezala pertsonen

biziari, hau da, biziaren iraunkortasunari balioa eman eta oinarri izateko eremu estrategikoak direla

kontuan hartuta hautatu dira horiek:

• Emakumezkoen autonomia: ongizatea, hezkuntza, ekonomia eta baliabideetara iristea.

• Ordezkaritza eta partaidetza soziopolitikoa

• Ardura bateratua duen gizarte-antolaketa.

• Ingurune iraunkor eta barneratzailea.

• Indarkeria matxistarik gabeko biziak.

10

EMAKUMEZKOEN

AUTONOMIA

• Emakumezkoak berak zaintzeko maila eta osasun-arazo nagusiak.

• Osasun-arretan sexuaren, generoaren, sexu-orientabidearen, aniztasun

funtzionalaren eta jatorriaren arabera diskriminazio-maila.

• Edertasunaren eredu hegemonikoen barneratze-maila.

• Kirolean desberdintasunaren tartea eta kirol-jardueretan rol nahiz

estereotipo sexistek iraunkor mantentzeko maila.

• Aniztasun funtzionala duten emakumezkoen irisgarritasuna eta zaintza-

jarduerak egiten dituzten pertsonen mugikortasuna errazten duten

espazioak izatea.

• Emakumezkoen lan-okupazioa eta emakumezkoen enpleguaren eta

ekintzailetzaren ezaugarriak.

• Emakumezkoen ezegonkortasun- eta baztertze-maila eta dauden

bitarteko ekonomikoak lortzeko maila.

• Gizarte-arretan rol eta estereotipo sexisten betikotze-maila.

PARTAIDETZA

SOZIOPOLITIKOA

• Emakumezkoek parte hartzen dituzten eremuak eta horientzako

bitarteko eskuragarriak identifikatzea.

• Eske eta aldarrikapen feministen onarpen- eta solasaldi-maila.

• Emakumezkoek parte hartzeko oztopoak eta beren partaidetza

soziopolitikoa sendotzeko estrategiak identifikatzea.

ARDURA

BATERATURAKO

GIZARTE-ANTOLAKETA

• Adingabeak eta mendekotasunak dituzten pertsonak zaintzea: udal-

baliabide eskuragarriak adingabeak eta mendekotasunak dituzten

pertsonak zaintzeko.

• Oraingo zaintza-estrategiak identifikatzea.

• Zaintzan rol eta estereotipo sexisten betikotze-maila.

• Erantzukizun bateraturako beste gizarte-antolaketa modu batzuk

identifikatzea.

• Eremu desberdinetako jarduerak (pertsonala, ugaltzekoa eta

produktiboa) egiten uzten dituzten ohiko erabilerako espazioen

(harremanetarako espazioa, merkataritza, garraioa, ekipamendua)

hurbiltasun-maila balioztatzea.

INGURUNE IRAUNKOR

ETA BARNERATZAILEA

• Sexuaren, aniztasun funtzionalaren, adinaren, jatorriaren eta gizarte-

baldintzaren arabera pertsonen behar desberdinei jarraiki espazio

publikoek eta ekipamenduek erabilera ezberdinak ahalbidetzen al

dituzten balioztatzea.

• Balio sinbolikoa duten hiri-elementuetan emakumezkoen onartze-maila.

• Kultur aisialdi iraunkor eta barneratzailearen presentzia eta beren

eskaintzetan rol eta estereotipo sexisten betikotze-maila.

• Kontsumo kritiko eta arduratsuaren nahiz elikadura-subiranotasunaren

irizpideak kontuan hartuta, tokiko kontsumo-sarearen sendotze-maila

balioztatzea.

11

INDARKERIA

MATXISTARIK GABEKO

BIZIAK

• Herri-espazioa segurua al den, konfiantzarik sortzen al duen eta erabilera nahiz

aske gozatzea ahalbidetzen al duen balioztatzea.

• Astialdirako zonak eta jai-espazioak espazio seguruak al diren balioztatzea.

Aske gozatu ahal izango dira, sexu, genero, sexu-orientabide, jatorri eta

aniztasun funtzionalarengatik diskriminaziorik edota erasorik gabe.

• Lehenengo mailako arretaren eta Berdintasun Sailaren artean lan-estrategia

bateratuak identifikatzea.

• Indarkeria sexista prebenitzeko orduan, gazteekin lan egiten duten

erakundeen eta ikastetxeen inplikazio-maila balioztatzea eta Berdintasun

Sailarekin lan-estrategia bateratua identifikatzea.

• Gazteen artean rol eta estereotipo sexisten betikotze-maila.

• Indarkeria sexista prebenitzeko udal-mailan inplementatu den estrategiari

buruzko ezagutza- eta pertzepzio-maila.

• Indarkeria sexistari buruz tokiko komunikabideek egiten duten tratamendua

balioztatzea.

3.2. PROZESU DIAGNOSTIKOAREN FASEAK

3.2.1. ABIAPUNTUA

Fase hau prozesuaren talde eragilean sortutako hausnarketari dagokio. Horretan prozesuaren

helburuak, analisiaren eremu nagusiak eta erabili beharreko metodologia diseinatu ziren

diagnostikoa egiteko, bai Udalaren barnean, bai herritarrentzat. Gainera, udalerrian oinarrizko

eragileak eta prozesuan parte hartzeko bitartekoak identifikatu ziren, egin beharreko jarduerak

programatzeaz gain.

Diagnostikoa dinamizatzeko bi egitura zehaztu ziren: talde eragilea, zinegotzigoek, berdintasunerako

teknikariak eta azterlana egiteko kontratatu den kanpoko erakundeak osatutakoa, eta jarraipen-

batzordea, Udaleko langileek eta gizarte-eragileen ordezkariek eratutakoa.

Talde eragileak honako funtzioak izan ditu: prozesua koordinatu, dinamizatu eta horri buruzko

erabakiak hartzea, bildutako informazioa aztertzea eta emaitzak nahiz proposamenak gizarteratzea.

Jarraipen-batzordearen eginkizunak diagnostikoa egiteko informazioa erraztu eta alderatzea izan

behar zuten, baita proposamen desberdinak egitea ere, baina, azkenean ezin izan zen egitura hori

eratu eta talde eragilean erabaki zen funtzio horiek eztabaida-talde desberdinek gauzatzea. Izan ere,

aipatu taldeak azterlanean informazio kualitatiboa izateko antolatu ziren. Modu horretan, eztabaida-

guneetan bildutako informazioa aztertu eta proposamenak egin dira.

12

3.2.2. II. PLANA EBALUATZEA

II. Sestaoko Emakumezkoen eta Gizonezkoen Berdintasunerako Planaren lorpen-maila balioztatzeko,

honako alderdiak kontuan hartu dira:

• Sail desberdinetan zehaztutako ekintzen inplementazio-maila eta horretarako berariazko

aurrekontua izatea.

• II. Berdintasun Planari buruz langileen ezagutza-maila.

• Sailen lanean generoaren ikuspegiaren integrazio-maila.

Informazioa jasotzeko diseinatu diren tresnei dagokionez, hurrengoak daude:

• Excel formatuan tresna, sail bakoitzean programatutako ekintzekin, horien lorpen-mailarekin

eta bideratutako aurrekontuarekin.

Tresna hori sail guztietako burutzei banatu zitzaien, baina bakarrik Gizarte Ekintza Sailak erantzun

zion tresna betetzearen eskakizunari. Alderdi hori kontuan hartu behar da, tauletan jasotako

informazioa berdintasun-teknikariak eskuratu baitu. Nolanahi ere, bera arduratu da tresna

osatzez.

• Saileko pertsona arduradunekin elkarrizketa sakonak.

Ondorengo sailetako burutzei elkarrizketak egitea aurrez ikusia zegoen: Gizarte Ekintza, Kultura,

Hezkuntza, Gazteria, Kirola eta Euskara, Hirigintza eta Enplegua. Azkeneko biak ez ziren egin,

horretarako harremanetan jarri arren.

• Langileen artean banatutako galdeketa.

3.2.3. DOKUMENTAZIOA ETA INFORMAZIOA BILTZEA

Informazio aipagarria lortu nahi zen, batetik, Sestaon berdintasunaren errealitatea ezagutzeko eta,

bestetik, azterketarako oinarriak eta kontuan hartu beharreko alderdi garrantzitsuak zehazteko.

Beraz, fase honetan Udaleko sail desberdinek (Gizarte Ekintza, Kultura, Euskara, Kirola, Gazteria,

Berdintasuna eta Enplegua) eskainitako dokumentuak eta datuak jaso ziren. Halaber, generoaren

ikuspegitik hirigintzarekin zerikusia zuten beste azterlan batzuk eta Berdintasun Sailean eskura

zeuden emakumezkoen kontrako indarkeriari buruzko azterlanak bildu ziren. Datuak lortzeko

kanpoko beste iturri batzuk ere (besteak beste, EUSTAT eta LANBIDE) kontuan hartu ziren.

Langileen konfigurazioa ezagutzeko, langileen deskribapen-informazioa jaso zen eta sexuaren

arabera banatu zen. Sail eta lanpostuei, kontratu-motari, kategoriari eta ordainsariari erreparatu

zitzaien. Berdintasunaren integrazio-maila balioztatzeko, ordea, galdeketa bat egin zen eta langile

guztiei banatu zitzaien. Sestaoko Udalean berdintasunaren inplementazio-mailari buruz beren

pertzepzioa eta iritzia ezagutu nahi ziren.

Elkarrizketa sakonen bitartez informazio kualitatibo oso interesgarria bildu zen, bai barneko azterlana

garatzeko, baita herritarrena egiteko ere.

Diagnostikorako funtsezko eragiletzat jotzen zirenez, hurrengo pertsonak izan ziren elkarrizketatuak:

Gizarte Ekintza, Kultura, Gazteria, Kirol eta Euskara Sailetako arduradunak, adinduen zentrokoa,

Gaztelekukoa, Gazteen Informazio Bulegokoa eta Osakidetzakoa. Hirigintzaren eta Enpleguaren

13

eremuetako arduradunei elkarrizketak egitea aurrez ikusia zegoen, baina ezin ziren gauzatu, nahiz

eta harremanetan jarri.

3.2.4. INFORMAZIOAREN ALDERATZE PARTE-HARTZAILEA

Arestian aipatu den bezala, jarraipen-batzordea ezin izan zenez egituratu, funtzioak eztabaida-taldeei

atxiki zitzaizkien, horiek hasieran informazio kualitatiboa lortu eta ekintza-estrategiak identifikatu

nahiz lehentasunak zehazteko planteatuak egon arren. Ildo horri jarraiki, lau eztabaida-talde antolatu

ziren, bildutako informazioaren analisia alderatu ahal izateko eta, gainera, pertzepzioak, iritziak nahiz

proposamenak kontuan hartzeko.

• 1. taldea. Udaleko gobernu-taldeak osatutakoa.

• 2. taldea. Gizarte Ekintzako eta eremu horretako gizarte-erakundeetako (Caritas, Ijitoen

Idazkaritza, Integrando fundazioa eta AFISES) teknikariek eratutakoa.

• 3. taldea. Sestaoko Berdintasunerako Eztabaida-guneak eta elkartean ez zeuden beste

emakumezko batzuek, Berdintasun Sailak bultzatutako ekintzetan partaide zirenek,

sortutakoa.

• 4. taldea. Sestaoko ikastetxeek, helduentzako hezkuntza-zentroak eta Berritzeguneak

eratutakoa.

3.2.5 LANTEGI PARTE-HARTZAILEAK HERRITARREKIN

Prozesu hau parte-hartzailea zenez, Sestaoko gizarte-sarea osatzen duten erakundeak eta

emakumezkoen behar nahiz eske nagusiei buruz eztabaidatzeko interesa zuten pertsonak nahasi

behar ziren. Horregatik, lantegi parte-hartzaile irekiak antolatu zitzaizkien herritarrei udalerriko

auzo bakoitzean, diagnostikorako beren iritzia ezagutu eta eremu batzuetan lehentasunak

eztabaidatu eta identifikatzeko xedez.

Auzoka eztabaidak antolatzearen erabakiak, nagusiki, bi arrazoiri erantzuten dio. Batetik,

eztabaida auzoetara hurbilduz bertan zeuden pertsonei eta erakundeei partaidetza errazten

zitzaiela uste genuen, beren erkidegoaren eta ingurune hurbilaren errealitate bereziarekin

hurbiltasun handiagoa sentitzeagatik. Eta, bestetik, emakumezkoen aniztasunaren

errealitatearekin azterlana aberasten zen, Sestaoko auzo bakoitzaren gizarte-testuinguruari

zegokion berezitasuna kontuan hartzean. Azken finean, elkarren artean desberdinak dira.

Auzo bakoitzean (Markonzaga-Albiz, Txabarri, Hirigunea eta Kueto-Rebonza) bi orduko lau lantegi

antolatu ziren.

Saio parte-hartzaileak auzoan zeuden gizarte-erakunde desberdinei udal-bandoa eta gutunak

banatuz nahiz mailinga eginez zabaldu ziren. Batzuekin zuzeneko harremana izan zen. Lantegiak

aditzera emateko ahalegina egin arren, bakarrik bi egin ahal izan ziren, Txabarrin eta hirigunean.

Beste bi kasuetan pertsona bakarra agertu zen eta bertan behera utzi ziren.

3.2.6. II. BERDINTASUN PLANAREN EBALUAZIO ETA BERDINTASUN DIAGNOSTIKOARI BURUZKO

TXOSTENA EGITEA

Sestaoko emakumezkoen eta gizonezkoen arteko berdintasunaren II. planaren ebaluazio eta

diagnostikoari buruzko txostena onartu ondoren, Udaleko sail desberdinei jakinaraziko zaie eta

eztabaida-taldeetan nahiz lantegietan parte hartu duten pertsona nahiz erakundeak kontuan hartuko

dira, III. Sestaoko Berdintasun Plana egiten denean lehentasun nagusiak zehazteko orduan.

14

4. SESTAOKO EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN BERDINTASUNERAKO

II. BERDINTASUN PLANA EBALUATZEA

II. Sestaoko Emakumezkoen eta Gizonezkoen Berdintasunerako Plana (2010-2012), gero 2014. urtera

arte zabaldutakoa, berdintasunari dagokionez indarraldian egon den urteetan neurriak eta ekintzak

planifikatzeko tresna izan da.

II. Planak esparru bezala EAEko Berdintasunari buruzko Plana, EMAKUNDEk egindakoa, du. 9 ekintza

orokor ditu eta Udaleko zinegotzigo guztietarako erkideak dira. Zinegotzigo bakoitzerako bereziki 58

ekintza daude. Guztiak berdintasunaren arloan lehentasunezko gaiak definitzen dituzten lau ardatz

estrategikoen arabera (burujabetza, ardura bateratuko gizarte-antolaketa, emakumezkoen kontrako

indarkeria eta berdintasunerako gobernamendua) egituratuak daude, zinegotzigo bakoitzean ardatz

estrategikoak zehazten dituzten jarduera-eremuei eta -programei jarraiki. Halaber, ekintza

bakoitzerako lortu nahi ziren helburuak zeuden.

4.1. METODOLOGIA

II. Plana Sestaon emakumezkoen eta gizonezkoen arteko berdintasunari buruzko ebaluazio eta

diagnostiko parte-hartzailea egitearen prozesuaren esparruan ebaluatu da eta ondorengo alderdiak

hartu dira kontuan:

• Sailen lanean generoaren ikuspegiaren integrazio-maila.

• Sail desberdinetan zehaztutako ekintzen inplementazio-maila eta horretarako berariazko

aurrekontua izatea.

• II. Berdintasun Planari buruz langileen ezagutza-maila.

Informazioa jasotzeko diseinatu diren tresnei dagokionez, hurrengoak daude:

• Excel formatuan tresna, sail bakoitzean programatutako ekintza orokor eta bereziekin,

horien lorpen-mailarekin eta bideratutako aurrekontuarekin.

Tresna hori sail guztietako burutzei banatu zitzaien, baina bakarrik Gizarte Ekintza Sailak erantzun

zion tresna betetzearen eskakizunari. Alderdi hori kontuan hartu behar da, tauletan jasotako

informazioa berdintasun-teknikariak eskuratu baitu. Nolanahi ere, bera arduratu da tresna

osatzez.

• Saileko pertsona arduradunekin elkarrizketa sakonak.

Ondorengo sailetako burutzei elkarrizketak egitea aurrez ikusia zegoen: Gizarte Ekintza, Kultura,

Hezkuntza, Gazteria, Kirola eta Euskara, Hirigintza eta Enplegua. Azkeneko biak ez ziren egin,

horretarako harremanetan jarri arren.

• Langileen artean banatutako galdeketa.

15

4.2. PROGRAMATUTAKO EKINTZEN INPLEMENTAZIO-MAILA BALIOZTATZEA

Excel tresnak eskuratutako informazioaren bitartez ekintzen lorpen-maila ebalua daiteke. Ildo horri

eutsiz, II. Planaren lorpen nagusia Berdintasun Saila erakundearen barruan sartzearena izan da.

Udalerrian berdintasun-politiketan udal-erreferentzia bihurtu da, bereziki, 2012. urteaz gero,

hurrengo lau urteetarako langileen kontratazioa egonkortu baitzen. II. Planaren indarraldian abian

jarri diren neurriak nagusiki Berdintasun Sailak garatu ditu.

4.2.1. BERDINTASUNERAKO GOBERNAMENDUA

Berdintasun-politikak gobernatu eta zeharkatzea sailek eta zinegotzigoek garatu behar dituzten

ekintza orokorretan deskribatuak daude eta lorpen-maila nahiko desberdina izan da eta, oro har,

urria.

Ekintza bakoitzera bideratutako aurrekontuak ezin izan dira ebaluatu, ez ekintza orokorretarako

zirenak, ezta berezietarako horiek ere, ezin izan baita informazio sistematizatua lortu.

Ekintza orokorrei dagokienez, hurrengoak azpimarra daitezke:

• II. Sestaoko emakumezkoen eta gizonezkoen berdintasunerako planaren (2010-2012)

konpromisoa eta jarduerak Udaleko langileen eta herritarren artean hedatzea.

Plana Udalaren web orrian hedatu zen, baita Intranetean ere. Hori lan-kontratuko langile

guztientzat irisgarria da eta indarraldi guztian zehar kontsultatzeko eskura egon da.

• Berdintasun-planaren iraunkortasuna ziurtatzeko maila politikoan eta teknikoan

berdintasunari buruzko egiturak mantendu eta sortzea.

2012-2015 legealdian “Berdintasuna, Immigrazioa eta Ez Diskriminazioa” izeneko batzordea

eratu zen, baina aurrez ikusten ziren urteko bi saioak ez dira egin.

Talde teknikoa sortu eta bultzatzeari dagokionez, 2012. urtean eratu arren, ez da abian jarri,

osatu behar zuten pertsonak ez baitira izendatu.

• Mintzaira eta irudi ez-sexisten erabilera berraztertu, moldatu eta sistematizatzea.

Ekintza orokor hau sail gehienetan modu ez-sistematikoan burutu da, nahiz eta II. Planaren

garapenean arreta eta jarraipen handienetarikoa izan.

• Zinegotzigo bakoitzaren jardueretan sexuaren aldagaia bildu eta tratatzea.

Aztertu diren datu eta dokumentu desberdinetatik, neurri honen lortze-maila oraindik txikia dela

ondoriozta daiteke, Udaleko sail eta zerbitzu askok oraindik sexuaren arabera banatutako

informazioa jasotzen baitute eta horretarako ez dago tresnarik.

• Udalak zehaztu ondoren, berdintasunaren arloan prestakuntza-lantegietan eta ikastaroetan

parte hartzea.

Prestakuntza-ekintzetan teknikarien nahiz udalbatzako politikarien partaidetza erraztu da.

Aipatutako batzuk Udalean bertan 2012. urtean garatu ziren. Beste batzuk, berriz, bestelako

erakundeek (GIZONDUZ, etab.) bultzatutako ekintza puntualak izan dira.

Gainera, Berdintasun Sailak ezagutzen dituenean berdintasunari buruzko prestakuntza-

proposamenak jakinarazten dizkie bai Langileen Sailari, baita nahasiak dauden gainerako sailei

ere.

16

• Berdintasun Sailaren gai berezietan edo zinegotzigoak, alkatetzak eskatuta ala zinegotzigoaren

proposamenez inguruneko erakundeekin (BFA, Udalak…) berdintasunaren arloan praktika onei

buruzko urteko trukaketetan parte hartzea.

2012. urtean Sestaoko Udala EUDELen Berdinsarea izenekoan sartu zen eta gaur egun oraindik

eraginkortasunez parte hartzen jarraitzen du. Era berean, berdintasun-politikak sustatzen

dituzten eta praktika onei buruzko hausnarketa egiten duten beste espazio edota sare batzuetan

parte hartzea bultzatu da.

• Zinegotzigoaren langileak indarkeria matxistaren kontra Udalak egindako kontzentrazioetan

parte hartzea.

II. Plana onartu zenetik indarkeria sexistaren aurrean 2014ko azaroan erakundeen arteko

jarduera- eta koordinazio-protokoloa onartu arte, Udalbatza politikoa Osoko Bilkurak egin baino

lehen hileko kontzentrazio guztietara bertaratu da, Planean aurrez ikusiak baitzeuden. Ondoren,

2015. urtean zehar protokoloa abian jarri da eta dagozkion deialdietan parte hartu ere bai.

• Partaidetza paritarioa sustatzea.

Berdintasun Sailaren jardueratan gehien bat emakumezkoek parte hartzen dute. Beste sail

batzuetan jardueren partaidetza paritarioa sustatzeari dagokionez, ez da neurri berezirik hartu.

• Zinegotzigo desberdinek garatzen dituzten tokiko araudietan (aginduak, dekretuak,

kontratuak, hitzarmenak, diru-laguntzak, etab.) generoaren ikuspegia erantsi eta jarraitzea.

Agindu eta diru-laguntza batzuetan hainbat neurri erantsi da, baina Udaleko sail guztiek ez dute

sistematikoki egin.

4.2.2. EKINTZA BEREZIAK

Ekintza bereziei dagokienez, II. Planak 58 neurri zehatz deskribatzen ditu sail eta zinegotzigo

bakoitzerako, ondoren laburbiltzen den zerrendaren arabera:

Ekintzen

kopurua

Alkatetza 2

Emakumezko, Berdintasun eta Garapenerako Kooperazioaren Zinegotzigoa: 16

Gizarte Ekintza Zinegotzigoa: 8

Kultura, Hezkuntza eta Euskara Zinegotzigoa: 7

Herritarren Segurtasun, Herrizaingo, Kirol, Gazteria eta Langileen

Zinegotzigoa: 12

Hirigintza, Etxebizitza eta Industria Zinegotzigoa: 1

Obra eta Zerbitzu, Ingurumen eta Zaharberritze Planen Zinegotzigoa: 3

Merkataritza, Osasun eta Garraioaren Zinegotzigoa: 2

Ogasun, Ondare, Prestakuntza eta Enpleguaren Zinegotzigoa: 8

Sailek informazio gutxi eskuratu dutenez, ezin daiteke neurrien lortze-mailari buruzko balioztapen

zehatza egin. Ildo horri jarraiki, Berdintasun Sailak ekintza bereziei buruz balioztapen orokorra egin

du, berak garatu baititu II. Planean proposatzen ziren ekintza nagusiak eta ondoren aipatzen dira:

• Berdintasunerako Eztabaida-guneak berdintasun-planaren inplementazioa jarraitu du. 2012.

urtean garapen-mailari buruzko behin-behineko ebaluazioa egin zen eta lortutako

informazioarekin txostena burutu zen.

17

• Berdintasun Sailak sail desberdinei lagundu die eta aholkuak eman dizkie ikuspegi hau

inplementatu eta zeharka sartzeko orduan batzuetan. Honako sailekin jardun du: Kirolak, Gizarte

Ekintza, Alkatetza eta Euskara.

• Emakumezkoen burujabetza bultzatu eta baloreak aldatzeari dagokionez, 4 urte hauetan zehar

prestakuntza-jarduerak, hitzaldiak, mahai-inguruak eta salaketa- nahiz sentsibilizazio-jarduerak

sustatu dira eta talde desberdinentzat izan dira. Jarduerak sistematikoki antolatu dira, baita data

esangarrien inguruan ere, adibidez, martxoaren 8a edo azaroaren 25a.

• Berdintasun Saila, Berdintasunerako Eztabaida-gunea osatzen duten erakundeekin batera, modu

koordinatuan aritu da, hori bultzatu eta mantentzeko. Aurrekoaren harira, aldizka bilerak egin

dituzte eta Udalean berdintasunari buruzko politikak planifikatu eta ebaluatzeko orduan

partaidetza sustatu da.

• Emakumezkoen elkarteetarako diru-laguntzen lerro berezia mantendu da. Urtero udalerriko 6

edo 8 erakunderi diru-laguntzen partida eman zaio jarduerak garatzeko.

• Berdintasun Sailak modu koordinatuan lankidetzan dihardu Sestaon diskriminazio anitza

(emakumezko ijitoak, emakumezko migratuak, minusbaliotasun fisikoa duten emakumezkoak,

baztertuak dauden emakumezkoak) jasaten duten emakumezkoekin lan egiten duten

erakundeekin. Hala eta guztiz ere, deialdiaren bitartez diruz lagundutakoetatik urrunago ez da

programa berezirik egin.

• 2012. urtean generoaren indarkeriari buruzko diagnostikoa gauzatu da, Eusko Jaurlaritzako

GIBAZren diru-laguntzarekin. Prozesu honi esker indarkeria sexistaren aurrean erakundeen

arteko tokiko jarduera- eta koordinazio-protokoloa egin eta 2014. urtean onartu da.

4.3. II. BERDINTASUN-PLANARI BURUZ LANGILEEN EZAGUTZA-MAILA

Langileen artean banatutako galdeketen1 bitartez, oro har, langileek II. Plana gehiegi ez dutela

ezagutzen ikusi ahal izan da. Langileen ehuneko garrantzitsuak (guztira % 75ek, sexuen artean

bereizketarik izan gabe) dio ez duela ezagutzen. Horrez gain, edukiaren ezagutza-maila adierazteko

orduan puntu gutxi eman dira.

Plana zerbait ezagutzen dutela adierazten duten langileak Gizarte Ekintza eta Berdintasun,

Hezkuntza, Kultura, Euskara eta Kirol, Alkatetza, Udaltzaingo eta Langileen Sailetan daude.

Ildo horri eutsiz, lau urte hauetan zehar indarrean egon den II. Berdintasun Plana Udaleko langileen

artean ez dela eraginkortasunez bultzatu, ezta aditzera eman ere egiazta daiteke. Berdintasunaren

eremua zerbitzu guztietan kontuan hartu behar den zeharkako lerroa izanik, lehentasunezkoa izan

beharko luke hurrengo plana, Sestaon berdintasunaren politika publikoa zehaztuko duena, hedatu,

bultzatu eta jarraitzea.

1 Dokumentu honen hurrengo atalean galdeketaren analisitik lortutako grafikoak eta emaitzak azaltzen dira.

4,9 5

18

Halaber, informazio kualitatiboari esker, sailetako zuzendaritzek Berdintasun Plana ezagutu arren,

horretan planteatzen diren ekintzak sailaren programazio zehatzean ez direla kontuan hartzen ikusi

da. Batzuk egiten dira, baina zenbaitetan sailaren programazio-ohiturari berari erantzuten dio. Ez dira

aplikatzen Berdintasun Planean zehaztuak daudelako eta, beraz, desberdintasuna deuseztatzen

laguntzen duten berdintasunaren irizpideak kontuan hartuta, jarraipena egitea zaila suertatzen da.

Berdintasun-politikei buruzko zeharkakotasunean eta sexuaren arabera banatutako datuak bildu eta

tratatzeko, baita jarraitu eta ebaluatzeko ere tresnetan lanean jarraitzea ezinbestekoa da.

Neurriak eta jarduerak behar bezala lantzeko, teknikarien eta politikarien prestakuntzan azpimarratu

behar da. Horiek generoaren ikuspegia kontuan hartu eta emakumezkoen nahiz gizonezkoen arteko

berdintasuna bultzatu beharko lituzkete.

19

5. EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO BERDINTASUNA

SESTAOKO UDALEAN

Atal honetan Udaleko barne prozesuei buruzko azterlana aipatzen da, hau da, berdintasunaren herri-

politiken inplementazio-maila balioztatzen duen barneko diagnostikoa.

Udalaren barruko iturriak aztertu ondoren, emaitzak aurkezten dira, hala nola langile-multzoaren eta

udalbatza politikoaren konfigurazioa. Modu berean, datu kuantitatiboak (Udaleko langileen

galdeketak) eta kualitatiboak (elkarrizketak eta Udaleko gobernu-taldearen eztabaida taldea)

aztertzen dira.

5.1. UDALBATZA POLITIKOA

Aldarrikapen feminista nagusietako bat herri-espazioetan eta erabakiak hartzeari dagokion eremuan

(besteak beste, politikan) emakumezkoen partaidetza da. Berdintasunaren arloan legeek ekintza-

neurri positiboak zehazten dituzte, hauteskundeetarako zerrendetan emakumezkoen gutxieneko

ehunekoaren ordezkaritza ziurtatzeko. Berdintasuna % 40ko eta % 60ko tartean definituta dago.

Bitarte horretan egon behar dute nahitaez bi sexuek ordezkatuak, 4/2005 Legeak ordezkaritza

orekatuaren printzipioan biltzen duen bezala, kasu honetan zerrendatara aplikatuta.

Ildo horri jarraiki, 2015-2019 legealdirako Sestaoko Udalaren konposizio politikoa paritarioa dela ikus

daiteke: % 57 gizonezkoak eta % 43 emakumezkoak dira. Aurreko legealdiarekin alderatuz,

emakumezkoen partaidetza-ehunekoa arinki gehitu da.

Horrez gain, alderdi politiko desberdinen barruan ere sexuen araberako banaketa berdintzeko joera

dago.

grafikoa. Udalbatza politikoaren konposizioa sexuaren arabera (2015-2019)

7 21 1

1

6 11 1

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

EAJ/PN

V

PSE/E

E-PSO

E

BAI ALD

A DU

GU/S

I ..

BILDU PP

Gizonezkoak Emakumezkoak

20

Halaber, gobernu-taldearen egitura paritarioa azpimarra daiteke. Guztira 13 pertsona dira, 6

emakumezko (sailetako arduradunak) eta 7 gizonezko (alkatea, sailetako bost zinegotzi arduradun

eta bat sailik atxikia ez duena).

2. grafikoa. Gobernu-taldearen (alkatetza eta zinegotzigoak) konposizioa sexuaren arabera (2015-

2019)

Alkatetza

5 zinegotzigo

Kultura, Euskara eta Kirola

Teknologia Berriak, Mugikortasuna eta

Aparkalekuak

Gazteria eta Herritarren Partaidetza

Barne Araubidea

Hezkuntza

9 zinegotzigo

Ekonomia Sustapena

Ogasuna eta Ondarea

Herritarren Segurtasuna eta Gizabidea

Giza Baliabideak

Gizarte Ekintza eta Pertsona Adinduak

Osasuna eta Kontsumoa

Hirigintza, Etxebizitza, Gizarte Zerbitzuak eta

Ingurumena

Berdintasuna

Obrak eta Bideen Mantentze-lanak

21

5.2. SESTAOKO UDALAREN LANGILEAK

Atal honetan langileen konfigurazioa Langileen Sailak eskuratutako datuen arabera azaltzen da. Sail

desberdinetan, lanpostuetan, kategorian, lan-harremanetan eta ordainsarian sexuaren baitako

konposizioari erreparatzen zaio.

3. grafikoa. Sailei jarraiki langileak, sexuaren arabera

8

61

5

2

1 4

2

4

4

5

24 3 3

33

3

21

3

6

8

4

5

1210 27

3

2

10

3

7 1 1

5

2

4

4

36

1

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Alkat

etza

Udal

tzain

goa

Langile

ak

Herrizai

ngoa/K

ontrata

zioa

Udal G

arbik

eta Z

erbitz

ua

Giza

rte E

kin. e

ta B

erdin

tasu

na

Udal E

goitza

Hezk, K

ult, E

uskara

eta

Kiro

la

Udal

Lib

urute

gia

Musik

a Es

kola

Udal E

uskal

tegia

Kirold

egiak

Hiri

g, E

txeb, I

ndust e

ta M

erkat.

Obra

k, Z

erb, I

nguru

mena

Hiri

g, O

bra e

ta Z

erb A

dm U

nitate

a

Obra

Brig

ada

Kontu-h

artza

iletz

a

Diruza

intz

a

Ogasu

na eta

Ondare

a

Behargin

tza

LHIK


Sestaoko Udalak 292 langile ditu eta bere konposizioa paritarioa da: % 57,5 gizonezko eta % 42,5

emakumezko.

Sail desberdinak kontuan hartuta, sexuaren araberako konposizioan, ordea, gehienek ez dute

konposizio paritarioa. Bakarrik lau sailetan dago bi sexuen ordezkaritza ordezkatua % 40 eta % 60

tartean: Alkatetza, Langileak, Hezkuntza, Kultura, Euskara nahiz Kirolak eta Kontu-hartzailetza.

Bereziki lau sailetan gizonezkoak nagusi dira: Obra Brigada (ia bakarrik gizonezkoak daude),

Udaltzaingoa, Obrak eta Zerbitzuak eta kiroldegiak (azkeneko bietan gizonezkoen ehunekoa 75etik

gorakoa da).

Emakumezko gehiago dagoen sailei dagokienez, sei dira: Garbiketaren Zerbitzuak, Hirigintza, Obra

eta Zerbitzuen Administrazio Unitatea, Ogasuna eta Ondarea, Gizarte Ekintza eta Berdintasuna, Udal

Egoitza eta Behargintza.

Ildo horri jarraiki, sail zehatzetan sexuaren araberako bereizketa dago eta, ondorioz, jarduera

jakinetan banaketa horizontala ematen da eta usadioz emakumezkoei eta gizonezkoei atxikitako

estereotipoekin zerikusia du. Indarra, eskuzko lana, babesa, ariketa fisikoa eskatzen duten

22

zereginetan gizonezko gehiago agertzen da. Eta, bestetik, garbiketarekin eta zaintzarekin zerikusia

duten jardueretan emakumezko gehiago kontzentratzen da.

4. grafikoa. Langileak lanpostu-motari jarraiki, sexuaren arabera

56

9

18

36

9

118

10

5

5

7

46

25 14

89

11

3

11

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Agente

ak

Admin

istr

azio

-langi

leak/

Lagu

ntzaile

ak

Burutz

ak/Zuze

ndaritza

k

Langile

a, peoia

, ate

zain

a

Langile

tekn

ikoa

Monito

reak

Iraka

sleak

Garb

iketa

-langi

leak

Bestela

koak

Ardura

dunak/La

ngile-b

uruak

Gid

aria

, man

dataria


Lanpostu-mota desberdinek sexuen arabera duten konposizioa kontuan hartuta, banaketa bertikalik

ez egotea (erantzukizunezko postuetan emakumezkoen eta gizonezkoen kontzentrazio desberdina)

positiboa da, burutza eta zuzendaritzaren postuan konposizioa paritarioa baita. Hala, % 58

emakumezkoak dira.

Hurrengo postuetan antzematen da berdintasunik handiena: langile teknikoak (% 61

emakumezkoak), irakasleak (% 53 emakumezkoak) eta monitoreak (% 42 emakumezkoak).

Aurreko grafikoan, aldi berean, postu batzuetan sexuen arteko desoreka dago eta generoaren

estereotipoekin zerikusia duen banaketa horizontala areagotzen da. Ildo horri eutsiz, garbiketa eta

administrazioa bezalako postuetan emakumezko asko dago; segurtasun-agenteak, peoiak, langileak,

atezainak eta gidariak, ordea, gehien bat gizonez betetako lanpostuak dira.

Kategoriak edo taldeak herri-administrazioan lanpostu bakoitza lortzeko titulazio akademikoa

adierazten du. Sestaoko Udalean hiru talde handi daude eta bi azpitaldeetan banatuta daude.

Horietarako guztietarako honako titulazioa behar da:

A1 taldea: goi-mailako unibertsitate-ikasketak

A2 taldea: unibertsitate-ikasketa ertainak

C1 taldea: batxilergoa eta II. LH

C2 taldea: eskola-graduatua eta I. LH

E taldea: ez da titulurik behar

23

5. grafikoa. Langileak kategoriari jarraiki sexuaren

arabera 6. grafikoa. Sexu bakoitzaren banaketa kategoriatan

8

16

58

48

38

8

29

33

39

1516

45

91

87

53

A1 A2 C1 C2 E


5%6%

10%

23%

35%

27%

31%

23%

12%

29%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%


A1 A2 C1

A kategorian langileen % 21a kokatzen da eta emakumezko gehiago daude, batez ere, A2 kategorian:

%64 emakumezkoak dira eta % 36 gizonezkoak. Kategoriarik altuenean sexuen artean berdintasuna

agertzen da.

Langileen ikasketa-mailari buruzko daturik ez dugu, beraz, titulazio akademikoaren maila kontuan

hartuta, behe-mailagoko lan-kategoria betetzearekin zerikusia duen diskriminaziorik ezin daiteke

identifika.

Egoera hori ordainsariaren diskriminazioaren arrazoi bat da, batez ere, hezkuntza-mailarik altuenak

dituzten emakumezkoen kasuan, hortaz, atxikitako kategoria eta langilearen ikasketa-mailaren

arteko analisian sakondu beharko litzateke, izan daitezkeen diskriminazioak identifikatzeko.

Sestaoko Udalean gehienak, langileen % 61, C kategorian daude. Bi azpitaldeetan (C1 eta C2)

gizonezkoak emakumezkoak baino ugariagoak dira, C1 kategoriaren kasuan proportzioz diferentzia

handiagoa izan arren. Izan ere, bertan aurkitzen da gizonezkoen ehunekorik altuena, langileen % 35,

hain zuzen ere. Emakumezkoak kontuan hartuta, langileen ehunekorik altuena (%31) C1 kategorian

dago.

E kategorian langileen % 18a kontzentratzen da eta hemen aurki dezakegu sexu bakoitzaren

ehunekoaren artean ezberdintasunik handiena, % 72 gizonezko eta % 28 emakumezko baitaude.

Ordainsaririk baxuenak kategoria honetan aurkitzen dira (CD 10 dutenak) eta garbiketa-zerbitzuko

langileekin bat datoz. Guztiak emakumezkoak dira. Bestetik, kategoria berdinaren barruan, CD 12

dutenak eta, beraz, ordainsari handiagoa jasotzen dutenak gizonezkoak dira. Gertaera hori ez da

ustekabekoa, bereizketa horizontalarekin zerikusia du, horren ondorio bat baita ohiz emakumezkoen

lanak diren ordainsariak murriztea.

24

Emakumezkoen eta gizonezkoen arteko ordainsariaren ezberdintasunari dagokionez, batzuen eta

besteen arteko batez besteko ordainsarien desberdintasuna ez da esangarria (% 2). Hala eta guztiz

ere, batez beste gizonezkoen ordainsaria emakumezkoena baino altuagoa da.

Hurrengo taulan kategoriaren arabera batez besteko ordainsaria ikus daiteke eta hemen C

kategoriaren mailen artean, nagusiki, C1 kategorian ordainsari-ezberdintasuna azpimarra daiteke.

Hemen dago gizonezkoen kontzentraziorik handiena eta, batez ere, udaltzainak dira. Titulazioak

zehazten duen kategoria profesionala baztertuta, lanpostuen balioztapenetan funtzioak,

erantzukizunak eta gainerako aldagaiak kontuan hartzen dira eta horiek zehazten dituzte neurri

handian lanpostuetan ordainsariak. Balioztapenak lanpostu bakoitzerako egiten dira eta kasu

honetan, lehen adierazi den bezala, bereizte horizontala dago eta ordainsari-ezberdintasun

garrantzitsuetan du isla, gizonezkoen postuek emakumezkoenek baino ordainsari handiagoa jasotzen

baitute.

1. taula. Batez besteko ordainsaria kategoriaren eta sexuaren arabera

Kategoria

Batez besteko

ordainsaria

Emakumezkoak

Batez

besteko

ordainsaria

Gizonezkoak

Ezberdintasuna

(%)

A1 57.801,6 € 56.665,2 € % 2

A2 36.661,9 € 35.605,8 € % 3

C1 30.638,2 € 34.987,7 € -% 12

C2 27.468,0 € 29.764,8 € -% 8

E 24.388,3 € 24.632,9 € -% 1

Langileen arteko ordainsari-desberdintasunari buruzko beste datu bat kategoriarik altuenaren

eta baxuenaren ordainsariaren arteko tartea da. A1 eta E kategoriako emakumeei erreparatuz,

ezberdintasuna % 58koa da eta % 57koa gizonezkoen kasuan, beraz, generoa kontuan hartua ez

dago desberdintasunik, baina, bai, eta oso altua, gainera, kategorien arabera.

Ordainsariaren ezberdintasunari dagokionez, harrigarria da A1 eta A2 kategorien arteko aldea (%

36,5 emakumezkoen kasuan eta % 37,1 gizonezkoen kasuan). Generoaren desberdintasunik ez

dago, baina elkarren artean gainerako kategoriekiko nabarmena da. Gainerakoetan ez da hain

azpimarragarria eta antzeko ehunekoak dituzte. Arrazoietan sakondu gabe, lanpostu-mailako

osagarrian atxikitako mailen esleipenak zerikusia du. A1 kategoriako postuek, beren kategoriako

maila-sorten barruan, oso maila altuak dituzte, A2 kategoriakoekin erkatuz. Azkenekoek

lanpostu-mailako osagarrian beren kategoriari dagozkien mailarik txikienak atxikiak dituzte.

25

7. grafikoa. Langileak lan-harremanari jarraiki sexuaren

arabera 8. grafikoa. Lan-harremanetan sexu bakoitzaren

banaketa

128

35

5

84

30

10

212

65

15

Karrerako

funtzionarioa

Bitarteko

funtzionarioa

Lan-kontratuko

langilea

Gizonezkoa Emakumezkoa

76%

68%

3%8%

21%24%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


K. funtzionarioak Bit. funtzionarioak Lan-kontratuko langileak

Langile gehienak (% 73) karrerako funtzionarioen lan-harremana dute, % 22 bitarteko funtzionarioak

dira eta % 5ek lan-kontratua du.

Emakumezkoen % 40 langile funtzionarioa, % 46 bitarteko funtzionarioa eta % 67 lan-kontratukoak

dira. Ildo horri jarraiki, emakumezkoen ehuneko handienak du lanpostuan egonkortasun urriagoa.

9. grafikoa. Langile subrogatuen kontratu nagusiak sexuaren arabera

11 53

3

2

311

3 2

31 326

64 3

1

0%

20%40%

60%80%

100%

Lore

zain

tza

Kaleko

garb

iketa

Barnea

garb

itzea

Isunak

izapid

etzea

Etxean

lagu

ntza

Soro

spenak

Kirol-j

arduera

k

Gizart

ean e

ta h

...

Gazte

leku

a eta

...


Udalean ibilbide zabala duten zerbitzu-kontratu nagusiak aztertu dira, beraz, ez dira kontratu guztiak

kontuan hartu, esangarrienak baizik, bai kontratatuko pertsonen kopuruarengatik, bai duela urte

asko eskaintzen dituzten zerbitzuengatik. Ildo horri eutsiz, guztira 171 pertsona daude kontratazio

26

subrogatuarekin, % 51 gizonezkoak dira eta % 48 emakumezkoak. Kasu honetan ere sexuen

araberako bereizketa argia da. Emakumezkoak barneko garbiketa-zerbitzuetan eta etxeko laguntzan

kontzentratuak daude; bien bitartean, gizonezkoak kaleko lanpostuetan aurki daitezke, besteak

beste, lorezaintzan eta kaleko garbiketan.

Berriz ere, generoaren estereotipoetatik abiatuta, emakumezkoei eta gizonezkoei zeregin

desberdinak atxikitzearekin zerikusia duen banaketa horizontala agertzen da.

27

5.3. EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO BERDINTASUNAREN INGURUAN

LANGILEEN SENTIBERATASUNA ETA UDALEAN HORREN INTEGRAZIO-MAILA

Atal honek Sestaoko Udalean berdintasunaren integrazio-maila adierazten du. Modu berean,

emakumezkoen eta gizonezkoen arteko berdintasunarekin zerikusia duten gaiei buruz langileen

pertzepzioak eta sinesmenak lantzen ditu.

Horretarako, langile guztiei banatutako galdeketak aztertu dira. Horietan langileei gai desberdinak

galdetzen zitzaizkien: berdintasunaren inguruan sentikortasun-maila, diskriminazioak sexuarengatik

edota sexu-aniztasunarengatik nahiz aniztasun funtzionalarengatik, pertsona-, familia- eta lan-bizia

bateratzea, prestakuntza-maila, tokiko araudi-esparrua ezagutzea eta berdintasuna bultzatzea, bai

langileei zuzendutako ekintzetan, baita herritarrentzako jardueretan ere.

Berdintasunaren integrazio-maila balioztatzeko, aldi berean, informazio kualitatiboa kontuan hartu

da. Xede horrez, Udaleko teknikariei eta gobernu-taldeko eztabaida-taldeari egin zaizkien

elkarrizketak aztertu dira.

5.3.1. GALDEKETAK ERANTZUN DITUZTEN PERTSONEN PROFILA

Udaleko langile guztien % 96ri banatu zitzaion galdeketa (guztira 290 galdeketa) eta % 48k erantzun

zuen (guztira 145), beraz, informazioa ez da langileen % 50era iristen eta Udaleko langileen % 46an

gelditu da.

145 galdeketetatik 78 emakumezkoenak dira eta 64 gizonezkoenak. Bi pertsonak ez du sexua adierazi

eta batek “bestelakoa” aukera hautatu du. Galdeketaren sexuari buruzko aldagaian hirugarren

aukera hau kontuan hartu da, sexu-aniztasunaz ohartarazi eta gizonezkoen edo emakumezkoen

kategorian sartzen ez denari aukera emateko. Galdeketak aztertu eta sexuaren arabera informazio

bereizia emateko orduan, berriz, “bestelakoa" aukera baztertu da, pertsona bakarrak aukeratu baitu.

10. grafikoa. Sexuaren araberako banaketa

0,7%

53,8%44,1%

1,4%

Emakumezkoa Gizonezkoa Bestelakoa

Aniztasun funtzionalari dagokionez, pertsonen %3,4k minusbaliotasun-motarik ba duela adierazten

du.

28

Ia pertsonen erdia 45 eta 54 urteen adin-tartean kokatzen da; erdiak baino gehiagok (% 61,4)

Udalean 10 urte baino gehiago daramatza lanean eta ehuneko handiena C1 kategorian kokatzen da.

11. grafikoa. Banaketa adinaren arabera

2,1%7,6%

25,5%

45,5%

19,3%25etik 34ra

35etik 44ra

45etik 54ra

55etik gorakoa

Ed/Ee

12. grafikoa. Banaketa antzinatasunaren arabera

7,6%16,6%

13,1%

61,4%

1,4%

3 urtera arte 4tik 6 urtera 7tik 9 urtera 10 urtetik gora Ed/Ee

13. grafikoa. Banaketa kategoriaren arabera

39%

16%

14%9%

15%

8%

A1 A2 C1 C2 E Ed/Ee

29

Hurrengo taulan sail desberdinen arabera jaso diren galdeketen datuak adierazten dira.

2. taula. Galdeketak erantzun dituzten langileak

Saila Langile-

kopurua

Bildutako

galdeketen

kopurua

G E G E B Ed/Ee

Alkatetza 8 6 2 3

Langileak 5 4 2 4

Hirigintza, Etxebizitza, Industria eta

Merkatar. 2 2 - 3

Diruzaintza 2 2 - 1

Gizarte Ekintza eta Berdintasuna 2 10 1 6

Udal Liburutegia 4 2 2

Udal Euskaltegia 5 3 4 3

Udaltzaingoa 61 8 19 3 1 2

Udal-kiroldegiak 24 7 12 5

Obra-brigada 33 1 4 1

Garbiketako udal-zerbitzuak 0 12 0 7

Udal-egoitza 4 27 3 18

Behargintza 1 3 - 1

Hezkuntza, Kultura, Euskara eta Kirolak* 1 3 7 7

Obrak eta Zerbitzuak 3 1 - -

Kontu-hartzailetza 3 2 - -

Ogasuna eta Ondarea 0 4 - -

Musika Eskola 4 10 - -

LHIK 3 6 - -

Herrizaingoa/Kontratazioa 2 5 - -

Hirig., Obra, Zerb. Adm. Unitatea 0 5 - -

Bestelakoak 5 5

Erantzunik gabe** 3 11

64 78 1 2 Bildutako galdeketak GUZTIRA

145

Langile titularren lanaldia osatzeko lanaldi partziala duten langileak eta ABE luzeengatik langile ordezkoak

sartzen dira.

(*) Bildutako galdeketen kopurua entregatutakoena baino handiagoa da, bildu zirenean sail guztitik

(Kultura, Gazteria, Euskara eta Kirolak) zetozenak nahastuak baitzeuden eta sail zehatza adierazten ez

denez, sailean kokatu dira, arloak zehaztu gabe.

(**) Saila adierazten ez duten galdeketak eta jatorria ezezaguna da.

30

5.3.2. BERDINTASUNAREN SENTIBERATASUN- ETA INTEGRAZIO-MAILA

Oro har, bai emakumezkoek, baita gizonezkoek ere, lan-ingurunean berdintasunaren maila modu

positiboan balioztatzen dute. Dena den, gizonezkoek emakumezkoek baino asetze-maila altuagoa

dute. Batez beste gizonezkoen balioa 8,3koa da eta emakumezkoena 7koa.

Puntuazioaren ezberdintasunari erantzuteko, lan-ingurunean berdintasunaren inplementazioari

dagokionez asetzearen gehieneko nota eman duen gizonezkoen proportzioa nabarmenki altuagoa

da.

Hurrengo grafikoan lan-ingurunean sexuarengatik diskriminazioa sentitzen duen langileen ehunekoa

azaltzen da sexuaren arabera. Pertsona gehienen esanetan, ez dago diskriminaziorik, baina

emakumezkoaren % 18a (guztira 14) diskriminatua sentitzen da. Gizonezkoen kasuan, ehunekoa

askoz txikiagoa da, diskriminazioa bakarrik bi gizonek aipatzen dute.

14. grafikoa. Lan-ingurunean diskriminazioaren sentimendua sexuarengatik

3%

18%

11%

95%

77%

85%

5%

4%

2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Gizonezkoak

Emakumezkoak

GuztiraBai Ez

Ed/Ee

Emakumezko horiek sexuarengatik diskriminazioa nola antzematen duten adierazi dute eta

erantzunen artean hurrengo egoerak daude: tratu desberdina eta balioztapen profesional ezberdina

jasotzea, emakumezkoek betetzen dituztelako postuak gutxiago balioztatzea (batez ere,

emakumezkoak gehiengoa diren horietan), emakumezkoa izateagatik lanerako gaitasuna zalantzan

jartzea, iruzkin sexistak, baita aipatu da ere irainak jaso eta baztertuak sentitzea.

Diskriminatuak sentitzen diren gizonezkoen kasuan, erantzunean zeregin zehatzak garatzeko orduan

aurreiritzi sexistak daude.

Halaber, galdeketan sexu-orientabidearengatik edo minusbaliotasunarengatik diskriminazio-mailari

buruz galdetzen zen eta bai kasu batean, baita bestean ere, baiezko bakarra izan da eta

emakumezkoarena izan da.

Erantzunen ia %100ak jakinarazitakoaren arabera, ez du sexu-jazarpenik2 pairatu eta lan-inguruan ez

dute inor ezagutzen egoera hori jasan duenik. Bi emakumezkok eta gizonezko batek sexu-jazarpena

pairatu dutela aipatu dute eta datu berdinak (bi emakumezko eta gizonezko bat) agertzen dira jasan

duen beste pertsona bat ezagutzen dutela.

2 Pertsona baten kontrako jokabideak edo portaerak bakarrik sexuala.

7 8,6

31

Sexuarengatik jazarpenaren kasuan3, bi gizonezkok eta emakumezko batek azaldu dute pairatu

dutela eta lau gizonezkok nahiz bi emakumezkok adierazitakoaren arabera, jasan duen beste

pertsona bat ezagutzen dute. Hala eta guztiz ere, Udalak sexuarengatik jazarpena ala sexu-jazarpena

ez du bereziki landu, beraz, baliteke sexu-jazarpentzat edo sexuarengatik jazarpen bezala jo diren

jokabideak ez identifikatu izana, baina egon daitezke.

15. grafikoa. Iruzkin matxistengatik edota homofoboengatik/lesbofoboengatik enbarazua

20%

28%

24%

78%

69%

74%

2%

3%

2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Gizonezkoak

Emakumezkoak

Guztira

Bai

Ez

Ed/Ee

Langileen ehuneko batek enbarazua sentitzen du iruzkin edo txiste matxistengatik edota sexu-

orientabide anitza duten pertsonak izen-belzten dituztelako, nahiz eta ehuneko hori oso altua ez

izan, aurreko kasuan baino pixka bat gorago kokatu da (guztira 22 emakumezko eta 13 gizonezko) eta

portaera matxista leunen aurrean erantzun sendoagoak izateko kontuan hartu behar da, horiek

sexismoa eta diskriminazioa betikotzen baitituzte.

5.3.3. BERDINTASUNARI BURUZKO UDAL-ARAUDIAREN ESPARRUA EZAGUTZEA

Langileei Udaleko II. Berdintasun Plana ezagutzen al duten galdetzean, ezagutza ez da handia,

ezagutzen ez duen langile-kopuruari eta edukiaren ezagutza-maila azaltzeko emandako puntuazio

baxuari erreparatuz.

3 Zure pertsonaren kontrako jokabideak edo portaerak emakumezkoa, gizonezkoa edo bestelakoa izateagatik.

32

16. grafikoa. II. Berdintasun Plana ezagutzea, sexuaren

arabera

19%

19%

19%

75%

74%

75%

6%

7%

6%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Gizonezkoa

Emakumezkoa

Guztira

Bai Ez Ed/Ee

II. Berdintasun Plana ezagutzearen mailari

buruzko batez besteko puntuazioa

II. Berdintasun Plana ezagutzen duten pertsonen zerbitzuak honakoak dira: Gizarte Ekintza eta

Berdintasuna, Hezkuntza, Kultura, Euskara eta Kirolak, Alkatetza, Udaltzaingoa eta Langileak.

A1 eta A2 taldeetan ematen dira ehuneko handienak (emakumezkoen eta gizonezkoen % 40 eta % 50

artean) II. Berdintasun Plana ezagutzeari dagokionez, A2 taldean izan ezik. Horretan, gizonezkoen

ehunekoa pixka bat txikiagoa da. C1 eta C2 kategoriatan langileen % 20ra ez da iristen, sexuen arteko

ezberdintasunik gabe, eta E kategorian II. Plana ezagutzen duen pertsonarik ez dago.

II. Planari dagozkion ekintzetan parte hartzeari buruz, ehunekoak beherantz egiten du

emakumezkoen % 10era eta gizonezkoen % 9ra. Horiek dira, izan ere, ekintzaren batean parte hartu

dutenak. Aipatutako ekintzen artean prestakuntza-jarduerak, hitzaldiak eta kontzentrazioak daude

eta Berdintasun Sailak antolatzen ditu martxoaren 8a edo azaroaren 25a errebindikatzeko, adibidez.

Azkeneko kasuan, emakumezkoek parte hartzen dute.

Ildo horri eutsiz, lau urte hauetan zehar indarrean egon den II. Berdintasun Plana Udaleko langileen

artean ez dela eraginkortasunez bultzatu, ezta aditzera eman ere egiazta daiteke. Berdintasunaren

eremua zerbitzu guztietan kontuan hartu behar den zeharkako lerroa izanik, lehentasunezkoa izan

beharko luke hurrengo plana, Sestaon berdintasunaren politika publikoa zehaztuko duena, hedatu,

bultzatu eta jarraitzea.

Aurreko atalean (II. Berdintasunerako Plana ebaluatzea) jada aipatu da, zinegotzigo guztietarako

erkideak izanik, gobernamenduari buruz programatutako neurrien lorpen-maila txikia izan dela.

Gauza bera gertatu da sail bakoitzerako ekintza bereziekin. Gainera, Gizarte Ekintzak izan ezik, sail

desberdinek informazio urria eskuratu dutenez, Planaren ekintzen lorpen-mailari dagokionez, ezin

izan da balioztapen doituagoa egin.

Halaber, informazio kualitatiboari esker, sailetako zuzendaritzek Berdintasun Plana ezagutu arren,

horretan planteatzen diren ekintzak sailaren programazio zehatzean ez direla kontuan hartzen ikusi

da. Batzuk egiten dira, baina zenbaitetan sailaren programazio-ohiturari berari erantzuten dio. Ez dira

4,9 5

33

aplikatzen Berdintasun Planean zehaztuak daudelako eta, beraz, desberdintasuna deuseztatzen

laguntzen duten berdintasunaren irizpideak kontuan hartuta, jarraipena egitea zaila suertatzen da.

17. grafikoa. Indarkeria sexistaren aurrean jarduera-protokoloa ezagutzea sexuaren arabera

16%

14%

15%

80%

82%

81%

4%

4%

4%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Gizonezkoak

Emakumezkoak

Guztira

Bai Ez Ed/Ee

Sestaoko Udalak Osoko Bilkuran aho batez 2014ko azaroaren 25ean indarkeria sexistaren aurrean

erakundeen arteko jarduera- eta koordinazio-protokoloa onartu zuen. Aipatu dokumentuak

indarkeria sexistaren kasuen aurrean udal-eragile desberdinen jarduera koordinatzen du. Nolanahi

ere, gero, dokumentu hori gainerako erakunde partaideek sinatu dute. Kasu honetan, ezagutza-maila

txikia da ere, gutxi gorabehera langile guztien % 15ak ezagutzen du.

Protokoloa Gizarte Ekintza eta Berdintasun Saileko emakumezkoek nahiz Alkatetzak ezagutzen dute

eta, neurri txikiagoan, Langileen eta Udaltzaingoaren zerbitzuek. Gizonezkoen kasuan, zerbitzuak

Udaltzaingoa, Obra Brigada, Gizarte Ekintza eta Berdintasuna, Hezkuntza, Kultura, Euskara eta Kirolak

dira.

Kategorien arabera protokoloa ezagutzeari dagokionez, C2 eta E kategorietako gizonek ez dute

protokoloa ezagutzen eta beste hiru kategoriatan, langileen % 70ak baino gehiagok ez du ezagutzen.

Emakumezkoen kasuan, A2 kategorian kokatua dagoen ia % 60ak, ordea, ezagutzen du, baina A1

kategorian ehunekoa % 22ra murrizten da. C2 taldean ez da % 18ra iristen eta C1ean % 4 da. Azkenik

E kategorian ez du emakumezkorik protokoloa ezagutzen.

Beraz, protokoloa egiten eraginkortasunez parte hartu duten sailetan (Gizarte Ekintza eta

Berdintasuna, Udaltzaingoa eta Alkatetza) ezagunagoa da.

5.3.4. PRESTAKUNTZA BERDINTASUNAREN ARLOAN

Galdeketak aztertu ostean, Udaleko langileen artean berdintasunaren arloan prestakuntzaren maila

baxua dela ikusten da. Bakarrik emakumezkoen % 14ak eta gizonezkoen % 11k eremu honetan

gaitasuna duela adierazi du. Gizarte Ekintza eta Berdintasuna, Udaltzaingoa, Hezkuntza, Kultura,

Euskara eta Kirolak eta, neurri txikiagoan, Alkatetzak eta Langileen Sailak dituzte pertsona gaituak

berdintasunean.

34

18. grafikoa. Prestakuntza berdintasunaren arloan sexuaren arabera

11%

14%

12%

85%

80%

82%

4%

6%

6%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Gizonezkoak

Emakumezkoak

Guztira

Bai Ez Ed/Ee

A1 eta A1 taldeetan gutxi gorabehera emakumezkoen % 45ek aipatutakoaren arabera, prestakuntza

jaso du. Kategoria berdinetan gizonezkoen kasuan, berriz, ehunekoa erdira jaisten da. C1 kategorian

gizonezkoen kasuan proportzioa % 15 da eta emakumezkoena % 4 besterik ez. Beheko kategorietako

pertsonek ez dute prestakuntza-motarik jaso berdintasunean.

Jaso diren gaitasunei buruzko eduki zehatzak ondorengoak dira: GIZONDUZ ikastaroa, eta genero

indarkeriaren biktimei arreta eskaintzeko ikastaroa. Modu berean, galdeketan beste ikastaro batzuk

aipatzen dira, baina ez da edukia zehazten. Hala ere, tresna kualitatiboen bitartez ikastaroen edukia

emakumezkoen eta gizonezkoen arteko berdintasunari buruzko kontzeptu orokorretan oinarritzen

zela identifikatu ahal izan da.

Prestakuntzarik jaso ez duten pertsona gehienak azaldutakoari jarraiki, eskaintza urria da eta hori da,

hain zuzen ere, ez egitearen arrazoi nagusia. Aipatzen diren beste arrazoi batzuk dibulgaziorik eza eta

horietara joateko denborarik ez izatea dira.

19. grafikoa. Berdintasunean prestakuntza ez jasotzeko arrazoiak

64%

3%

3%

5%

25%

62%

5%

3%

5%

25%

5%

25%

63%

4%

3%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%Ez didate prestakuntzarik eskainiEz da nire beharretara egokitzen

Ez da bidezkoa

Bestelako arrazoiak

Ed/Ee

Gizonezkoak Emakumezkoak Guztira

35

Berdintasunean prestakuntzari dagokionez, informazio kualitatiboaren analisian honako gaiak

identifikatu ahal izan dira:

• Berdintasunarekin zerikusia duten prestakuntzetan parte hartzeko oztopo nagusia

denborarik eza da. Gainera, ikuspegia integratzearen garrantziari buruz kontzientzia gutxi

dago eta horrek generoaren ikuspegia saileko jardueraren zati bezala ikusi eta onartzea

zailtzen du.

• Berdintasunaren arloan sentsibilizazioa da lehenengo urratsa saileko zuzendaritzei eta

langileei kontzientziatu ahal izateko eta, bidez batez, horiek zerbitzu bakoitzean integratu eta

inplementatzeko.

• Eduki praktikoarekin gaitasunak irakasteko eskea dago. Helburua sail bakoitzean, lanean

diharduten eremu zehatzean, generoaren pitzadura nagusiak aurkitzea litzateke eta, hala,

helburu eta ekintza zehatzak programazioan eta esku-hartzeetan kontuan hartuko lirateke,

generoaren berezitasunetik abiatuta. Modu horretan, pixkana desberdintasunaren tartea

desagertuko litzateke. Bestela, politika publiko neutroak egitean betikotzen dira. Ildo horri

jarraiki, lehenengo urratsa eta beharrezkoa da sexuaren arabera banatutako datuak biltzea,

sail guztietan ez baitira kontuan hartzen.

5.3.5. PERTSONEI DAGOKIENEZ PERTSONAREN, FAMILIAREN ETA LANAREN BIZIA BATERATZEA

Pertsonaren, familiaren eta lanaren bizia bateratzeari dagokionez, langileek bateratzeko neurriak

ezagutzen al dituzten identifikatzera bideratutako galderak egin ziren. Halaber, lan-bizia eta bizi

familiarra nahiz pertsonala bateratzeko zailtasun-maila eta bateratze-neurriei atxikitze-maila ezagutu

nahi izan ziren. Azkenik, baliabide hori lortzeko oztoporik ba al dagoen jakitea zen xedea.

Udalean dauden bateratze-neurriei buruz langileen ezagutza-maila (zaintzaren ardurarekin edo

ardurarik gabe) kontuan hartzen badugu, maila txikia dela ondorioztatu da. Ezagutza-mailaren batez

besteko balioztapena ez da 5era iristen eta sexuen arteko desberdintasunei dagokienez, ia ez da

nabaritzen.

Ondoren, adinarekin eta seme-alaben nahiz mendekoen aniztasun funtzionalarekin zerikusia duten

datuak aipatuko dira, langileei eragiten badizkiete. Horretarako, galdeketan zaintzaren ardurak

dituztela adierazi dute. Nahiz eta seme-alabak dituzten emakumezkoen eta gizonezkoen ehunekoa

antzekoa izan, mendekotasunak dituzten pertsonak zaintzeko orduan desberdintasunak antzematen

dira. Ildo horri eutsiz, emakumezkoak zaintzaren zereginez gehiago arduratzen dira.

4,6 4,4

36

Emakumezkoen % 66k eta gizonezkoen % 68k seme-alabak dituzte.

Taula. Seme-alabak dituzten langileen banaketa

adin-tartearen arabera

(ehunekoa)

3 urtetik

beherakoak

3tik 12

urtera

bitartekoak

13tik 17

urtera

bitartekoak

18 urtetik

gorakoak

Emakumezkoak % 8 % 31 % 21 % 40

Gizonezkoak % 7 % 37 % 32 % 23

Emakumezkoen % 19k eta gizonezkoen %9k behar bereziak dituzten pertsonak zaintzearen gainean

erantzukizunak dituzte.

Taula. Bere kargura pertsonak dituzten langileen banaketa

minusbaliotasunaren mailaren arabera

(ehunekoa)

Bere kargura duen mendeko pertsonaren

minusbaliotasun-mota

Fisiko-

sentsoriala Adimenezkoa Psikikoa

Beste bat (*)

Emakumezkoa % 11 % 1 % 1 % 6

Gizonezkoa % 6 % 1 % 1

(*) Mendeko pertsona gehienak adinduak dira.

20. grafikoa. Enplegua eta beste pertsona batzuen zaintza bateratzeko zailtasun-maila

26%

28%

27%

64%

67%

66%

10%

5%

7%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Gizonezkoa

Emakumezkoa

Guztira

Bai Ez Ed/Ee

Langileei enplegua eta beste pertsona batzuen (adingabeak edo mendekotasun-egoeran daudenak)

zaintzaren erantzukizunak bateratzeko zailtasunik ba al duten galdetzen zaienean, ez dira % 30era

iristen egiteko zailtasunak dituztenak eta grafikoan ikus daitekeen bezala, sexuen arteko

ezberdintasuna ez da esangarria.

Dena den, enplegua eta zaintzaren erantzukizunak bateratzeko orduan zailtasun-mailari buruzko

ehunekoa seme-alabak dituzten pertsonen kasuan areagotzen da. Gizonezkoetan emakumezkoetan

37

baino pixka bat handiagoa da eragozpenak dituztenen ehunekoa (gizonezkoen % 37 eta

emakumezkoen % 35).

Mendeko pertsonak (zaintza-behar bereziekin) bere kargura dituzten Udaleko langileei dagokienez, %

50ek, sexuaren arteko bereizketarik gabe, azaldutakoaren arabera, enplegua eta zaintzaren

erantzukizunak bateratzeko zailtasunak ditu.

Pertsonak zaintzeko helburuz bateratze-neurriak onartzeko orduan, berriz, desberdintasuna dago

gizonezkoen eta emakumezkoen artean. Nolanahi ere, emakumezkoek gizonezkoek baino gehiago

eskatzen dituzte, gizonezkoek ere lan-bizia eta zaintza-erantzukizunak bateratzeko zailtasunak

dituztela aipatu arren. Hala, bateratzea oraindik emakumezko langileei bideratutako eremua dela

baiezta daiteke.

Galdeketetan izendatutako bateratze-neurrien artean honakoak agertzen dira: orduak eskatzea,

dagozkien jaiegunak erabiliz ordutegia malgutzea, soldatarik gabeko baimena, lanaldi erdia eta lan-

utzialdia (bakarrik emakumezko batek aipatu du).

Enplegua eta zaintza-erantzukizunak bateratzeko zailtasuna balioztatzean bi sexuen ehunekoa

antzekoa den neurrian, lan-bizia eta bizi pertsonala bateratzeko zailtasunei buruz galdetzen zaienean

(aisialdia, prestakuntza, elkartean parte hartzea, etab.) eragozpenak dituzten gizonezkoen ehunekoa

emakumezkoena baino askoz altuagoa da.

21. grafikoa. Enplegua eta bizi pertsonala bateratzeko zailtasun-maila

42%

28%

34%

53%

67%

61%

5%

5%

5%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Gizonezkoak

Emakumezkoak

Guztira

Bai Ez Ed/Ed

Iritziaren aldeari erreparatuz, zaintzeko bateratzea, bereziki, emakumezkoei kezkatzen die.

Zaindariaren rola emakumezkoak onartzen du eta garapen pertsonala edota profesionala sustatzera

bideratutako beste jarduera batzuetan parte hartzeko eta hautemateko orduan eragiten du.

Aurrekoaren harira, eremu honi zaintzaren eremuei bezainbeste garrantzi ez dio ematen.

Halaber, enplegua eta prestakuntza-motaren bat bateratzeko neurriak gehiago eskatzen dituzte

gizonezkoek. Kasu honetan, neurri bezala, bakarrik azterketara joateko baimena adierazi da.

14% 8%

38

Zaintzeko edo prestakuntzarako bateratze-neurriak eskatu ostean Udalak ukatzeari dagokionez, bi

sexuetan eskaerak ehuneko berdinean baztertu dira.

Zaintzaren ardurak dituzten langileetan pertsonaren, familiaren eta lanaren bizia bateratzeari

buruzko gaiarekin amaitzeko, hurrengo tauletan zenbait datu dago:

22. grafikoa. Seme-alabak dituzten langileen bateratzea sexuaren arabera

37%

35%

7%

15%

47%

35%

21%

21%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Gizonezkoa

Emakumezkoa

Enplegua eta zaintza bateratzeko zailtasunak Bateratze-neurriak eskatzea Bateratze-neurriak ukatzea

23. grafikoa. Mendeko pertsonak beren kargura dituzten langileen bateratzea sexuaren

arabera

50%

50%

6%

33%

31%

67%17%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Gizonezkoa

Emakumezkoa

Enplegua eta zaintza bateratzeko zailtasunak Bateratze-neurriak onartzea Bateratze-neurriak ukatzea

Ildo horri jarraiki, xehetasun handiagoaz ikus daiteke bateratzeko zailtasunak handiagoak direla

seme-alabak badaude eta, batez ere, mendekotasunak dituzten pertsona adinduen gainean

1,3% 3,1%

18% 18%

39

erantzukizuna badago. Kasu zehatz honetan, seme-alabak dituzten langileen ehunekoa bi sexuetan

antzekoa den bezala (emakumezkoen % 66 eta gizonezkoen % 68), emakumezkoek gehiago zaintzen

dituzte mendekotasunak dituzten pertsonak (emakumezkoen % 19 eta gizonezkoen % 9).

Bateratzeak oraindik emakumezko langileekin zerikusia du. Beraiek gizonezkoek baino gehiago

hartzen dituzte bateratze-neurriak zaintzeko eta behar bereziak dituzten pertsonak zaintzearen

kasuan, sexuen arteko tartean urrunagoa da.

Zaindari emakumezkoaren rola betikotuko da, zaintzan erantzukizun bateratua sustatzera eta

baloreak aldatzera bideratutako ekintzak zehazten ez badira. Helburua usadioz emakumezkoei atxiki

zaizkien rolak, besteak beste, zaintzaren eremua gainditzea da.

5.3.6. UDALAK GARATUTAKO EKINTZETAN BERDINTASUNA BULTZATZEA

Galdeketetan lan-ingurunearen barruan berdintasunaren inplementazio-mailari buruz galdetzeaz

gain, herritarrentzat garatutako ekintzetan gaia bultzatzeko Udalaren konpromisoaren inguruko

galderak zeuden.

24. grafikoa. Herritarrei begira ekintzetan berdintasunaren bultzada

41%

31%

35%

20%

33%

28%

39%

36%

37%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Gizonezkoak

Emakumezkoak

Guztira

Bai Ez Ed/Ed

Ildo horri jarraiki, erantzunak aztertu ondoren, emakumezkoetan generoaren alborapena ikus

daiteke, gizonezkoek baino neurri handiagoan, balioztatzeko orduan kritikoagoak dira eta ekintzetan

berdintasuna integratzearen aldeko konpromisoarekin alde dagoela aipatzen dutenen ehunekoa

jaisten da. Gauza bera gertatzen da integrazio-mailari emandako batez besteko balioztapenarekin.

Gizonezkoen ehuneko nabarmenarentzat, ordea, berdintasuna lehentasunezkoa da udalerako, baina

batez besteko balioztapena, emakumezkoena baino handiagoa izan arren, ez da oso altua.

5,5 6,6

40

Halaber, langileen proportzio esangarriak ez du galdera erantzun eta ez du zenbakizko balioztapenik

egin. Baliteke berdintasuna herritarrentzako jardueratan integratzea zer den ez jakitea.

Informazio kualitatiboari esker, ikusi ahal izan da, oro har, sailek garatutako ekintzak nori zuzentzen

zaizkion ez dela ezagutzen, oraindik kasu askotan sexuen arabera bereizitako daturik ez baita biltzen

eta berdintasunaren irizpideak ez dira kontuan hartzen herritarren partaide-egiturak antolatzeko

orduan.

Emakumezkoen eta gizonezkoen arteko berdintasuna bultzatzeko garrantzitsua da diskriminazioa

eta, beraz, gizarte-desberdintasuna areagotzen laguntzen duten beste aldagai batzuei erreparatzea.

Kasu zehatz honetan, hiru kategoria kontuan hartu dira: sexu-aniztasuna, aniztasun funtzionala eta

jatorrizko herrialde edota kulturari dagokiona. Galdeketen analisiak adierazitakoarekin bat, oro har,

aldagai horiek baztertzen dira aniztasun eta berezitasun horiek integratzeko ekintzak inplementatzen

direnean. Gainera, langileen ehuneko altuak ez du erantzun eta aldagai horiek integratzearen

garrantzirantz ezagutzaren urritasuna edota sentsibilizaziorik eza ondorioztatzen da.

25. grafikoa. Ekintzetan sexu-aniztasunaren ikuspegia integratzea

22%

14%

17%

30%

31%

30%

48%

55%

53%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Gizonezkoak

Emakumezkoak

Guztira

Bai Ez Ed/Ed

Sexu-aniztasunaren integrazio-mailaren batez besteko balioztapena

6,8 6,8

41

26. grafikoa. Ekintzetan aniztasun funtzionalaren ikuspegia

integratzea

22%

22%

21%

27%

28%

28%

51%

50%

51%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Gizonezkoak

Emakumezkoak

Guztira

Bai Ez Ed/Ee

Aniztasun funtzionalaren integrazio-mailaren batez besteko balioztapena

27. grafikoa. Ekintzetan jatorrizko aniztasunaren ikuspegia

integratzea

13%

12%

13%

33%

31%

31%

57%

56%

54%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Hombres

Mujeres

Tota l

Sí

No

Ns/Nc

Jatorrizko aniztasunaren integrazio-mailaren batez besteko balioztapena

Herritarrentzako ekintzetan berdintasunaren eranste-maila ebaluatzeko orduan kontuan hartu behar

den beste elementu bat diru-laguntzak emateari buruzko udal-araudia da. Ildo horri jarraiki,

positiboki balioztatzen da proiektuetan generoaren eta jatorrizko aniztasunaren zeharkatze-maila

balioestea ahalbidetzen duten irizpideak zehaztea. Era berean, positiboa da Kultura Sailaren diru-

laguntzak arautzen dituen dekretuan erakunde eskatzailearen egitura parte-hartzailea eta bidezkoa

izatea. Sexu-aniztasuna errespetatzea duten irizpideak, ordea, ez dira aipatzen.

6,3 6,9

6,2 6

42

Kirol-jarduerak egiteko diru-laguntzak arautzen dituen dekretuan, berriz, generoaren, sexu-

aniztasunaren edo aniztasun funtzionalaren zeharkakotasun-irizpiderik ez da zehazten.

Herritarrentzako berdintasunaren bultzada balioztatzeko orduan, beste datu bat ere hartu da

kontuan, hain zuzen ere, Udalak Berdintasun Sailari eskaintzen dion aurrekontuaren ehunekoa urtero

eskura duen aurrekontu guztiaren gainean. Dena den, berdintasun-ekintzetara bideratutako

zenbatekoa ezin daiteke zehatz-mehatz zehaztu, Udalak programen arabera egindako aurrekontu

zehatzean Saileko langileen aurrekontua sartu baitu.

Hala eta guztiz ere, Berdintasun Sailaren Udalaren aurrekontu guztiaren % 0,41eko aurrekontua

bideratu zaio (teknikarientzako aurrekontua barne). Zenbatekoa bizi-iraunkortasunarekin zerikusia

duten eremu guztietan herritarrentzat etengabeko estrategiak gauzatzeko ez da nahikoa. 2014.

urtean Sail honetan jarduerak eta programak egiteko aurrekontu eskuragarria 70.000 eurokoa izan

zen, beraz, oso aurrekontu urria da Sestaoko biztanlerian eta berdintasun-politikek zeharkakoak izan

behar dutela pentsatuta.

5.3.7. EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO BERDINTASUN-POLITIKAN AURRERAPENA

Emakumezkoen eta gizonezkoen arteko berdintasunaren aldeko tokiko herri-politikak diseinatu eta

inplementatzean aurrera egitea funtsezko faktorea da sexuen artean dagoen desberdintasunaren

tartea murrizteko.

Politikariek osatutako eztabaida-taldeak azkeneko urteetan izandako lorpen batzuk azpimarratu

zituen, hala nola, batetik, udal-protokoloa inplementatzearekin eta, bestetik, Sestaon “Beldur Barik”

gazteentzat indarkeria sexista prebenitzeko programa bultzatzearekin, genero-indarkeriaren

eremuan aurrera egitea. Beldur Barik programan udalerriak eraginkortasunez parte hartzen du eta

epe ertainean nahiz luzean gazteek indarkeria sexistaren kontra borroka dezaten kontzientziatu eta

mugiarazteko prozesua sortzen ari da.

Partaidetzaren eremuan Sestaoko Berdintasunaren Eztabaida-gunea sendotzeko ahalegina egin da.

Horretan emakumezkoen elkarteek eta mistoek parte hartzen dute, beren helburuen artean

berdintasuna bultzatzea badago.

Azkenik, Berdintasun Sailak garatutako ekintzak pixkana-pixkana herritarrengan sartzen ari direla

balioztatu behar da eta geroz eta ikusgaiagoak dira. Aurrekoaren lekuko, zerbitzu honek

programatzen dituen lantegi eta ikastaroetan emakumezkoen kopurua gehitu da.

Erronken artean herritarrei begira eremuan aurrera egitearen zain daude lehentasunezko bi eremu

eta, beraz, lanean jarraitzea beharrezkoa da: batetik, indarkeria matxista eta, bestetik,

emakumezkoen burujabetza.

Barnean erronkatzat jotzen da sailen artean koordinazioa hobetzea ekintzak inplementatu eta

jarraipena emateko nahiz bakoitzaren lanean generoaren ikuspegiaren zeharkakotasuna sustatzeko.

Halaber, langileei kontzientziatzen jarraitu behar zaie berdintasuna integratzearen garrantziari buruz,

emakumezkoen eta gizonezkoen arteko diskriminazio-tartea ezabatu nahi bada.

Ildo horri eutsiz, grafikoan ikus daitekeen bezala, langile gehienak emakumezkoen eta gizonezkoen

berdintasunaren aldeko herri-politikak inplementatzen jarraitzearekin bat daude.

43

28. grafikoa. III. Berdintasun Plana inplementatzearekin adostasuna

72%

69%

70%

2%

4%

3%

26%

27%

27%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Gizonezkoak

Emakumezkoak

Guztira

Bai Ez Ed/Ee

Langileen ehuneko azpimarragarriak ez dio galderari erantzun. Baliteke berdintasun-plana zer den

eta dituen ondorioak ez jakitea, aurreko atalean ikusi dugunaren antzera. Ezjakintasunarengatik

langileek interesa gal dezakete gaian nahasteko orduan.

Elkarrizketak aztertu ostean, modu mailakatuan mintzaira eta irudi ez-sexistak sartzea lorpentzat jo

da. Dena den, Udaleko sailen arabera, modu ezberdinean sartu dira eta, gainera, ahozko hizkuntzan

oraindik ez da barneratu. Generoaren zeharkakotasuna integratzeko oztopo bezala identifikatu da

zerbitzu zehatzetarako edota herri-ekitaldiak antolatzeko enpresak edota elkarteak azpikontratatzea,

kasu gehienetan erakunde hauei ez baitzaie eskatzen sexuarengatik, sexu-orientabidearengatik,

aniztasun funtzionalarengatik edo jatorrizko aniztasunarengatik diskriminazioa deuseztatzen

laguntzeko irizpide bereziak sartzea.

44

5.3.8. BERDINTASUNAREN ARLOAN LANGILEEK LEHENTASUNEZKOTZAT JO DITUZTEN EREMUAK

Udaleko langileek hurrengo berdintasun-plana egiteko kontuan hartu behar diren ekarpenak burutu

dituzte. Hala, emakumezkoek eta gizonezkoek hurrengo alderdiak aipatu dituzte:

Emakumezkoek aipatutako alderdiak:

• Mintzaira barneratzailea eta ez-sexista erabiltzen aurrera egitea (2)

• Lan- eta familia-bizia bateratzeko erraztasunak (5).

• Sail guztietan prestakuntza (3)

• Berdintasunaren arloan emakumezkoak eta gizonezkoak sentsibilizatzea (3)

• Berdintasun-plana hedatzea: ekintzak eta zergatik egiten diren adierazten duten

arrazoiak aditzera ematea.

• Usadioz emakumezkoenak eta gizonezkoak diren zeregin zehatzak egitean rolak eta

estereotipoak deuseztatzeko aurrera egitea.

• Emakumezkoen burujabetzan aurrera egitea.

• Gizonezkoek burujabetza neurri batean galtzeko sentsibilizatzea (aginte-espazioak

galtzea).

• Beste jarduera edo postu batzuetara iristeko aukera-berdintasuna.

• Adierazpen eta portaera sexistak deuseztatzea.

• Jokabide sexistak zigortzea.

• Langileen barruan emakumezkoentzako lanpostuak sustatzea.

• Emakumezkoen eta gizonezkoen berdintasunerako lanpostu tekniko egoki eta duina

sortzea eta Sail honetako planen, programen eta jardueren hedapena areagotzea.

• Haurrak eta gazteak berdintasunaren balioetan heztea.

• Herritarrentzako, erakundeetarako edota enpresetarako ekintzak bultzatzea.

Gizonezkoek aipatutako alderdiak:

• Sentsibilizazioa eta prestakuntza berdintasunean (3).

• Erantzukizunen banaketa orekatua.

• Berdintasunaren arloan langileen inplikazioa sustatzea.

• Sail guztietan emakumezkoentzako lanpostuak sortzea.

• Emakumezkoen enplegua sustatzea.

• Ordainsarietan tartea deuseztatzea.

• Indarkeria sexistaren kontrako protokoloa hedatzea eta jendeari begira lanean

diharduten pertsonentzat prestakuntza berezia.

45

Ekintza zehatzen bitartez politikak inplementatzen aurrera egiteaz gain, balore, arau eta jarrera

sexistak aldatzen joatearen garrantziari buruz sentsibilizatu behar da eta garrantzi horretaz jakitun

izan behar dute. Kasu batzuetan oso leunak dira eta ia ezin daitezke modu horretan identifika.

Egunerokoan egin behar da eta ez bakarrik lan-ingurunean, baita norberaren familiaren eta

gizartearen eremuan ere. Orduan alda daitezke errotuak dauden balore horiek, desberdintasuna

betikotzen dutenak, alegia.

Horregatik, galdeketetan nola bakoitzak ekarpena egin dezakeen berdintasunaren baloreak bizi

pertsonalean bultzatzeko galdetzen zen. Hona hemen adibide batzuk:

Emakumezkoek aipatutako alderdiak

• Seme-alabak familian heztea, baita eskolan eta astialdiko erakundeetan ere (6).

• Familia-ingurunean erantzukizun bateratua (2).

• Beste portaera-mota batzuk ikusteko balore horiei buruz sentsibilizatu eta beraiekin

jardutea.

• Estereotipoak deuseztatzea, batez ere, haurtzaroan.

• Mintzailera barneratzailea erabiltzea.

• Berdintasun-neurriek errebindikazio feministak kontuan hartu behar dituzte.

• Portaera sexistak identifikatu eta deuseztatzen joatea.

• Ekintza feminista desberdinetan parte hartzea.

• Biziko zeharkako balore bezala berdintasuna eranstea.

• Emakumezkoen artean laguntzea.

Gizonezkoek aipatutako alderdiak

• Seme-alabak familian heztea.

• Ingurune hurbilak, familia eta adiskideak sentsibilizatzea.

• Harreman pertsonaletan (familia eta adiskideak) zaintza kontuan hartzea.

• Erantzukizun bateratua familia-ingurunean.

• Pertsona gazteenak kontzientziatzea.

• Portaera sexistak identifikatu eta deuseztatzea.

46

6. BERDINTASUNERAKO GOBERNAMENDUA BULTZATZEA

Azkeneko bi atal hauen (II. emakumezkoen eta gizonezkoen berdintasunerako plana ebaluatzea eta

Sestaoko Udalean berdintasuna integratzea) ondorio modura, AMIA matrizea aurkezten da eta II.

planaren ebaluazioaren nahiz diagnostikoaren ondorio nagusiak jasotzen dira. Emaitza hobekuntza-

proposamenak bideratzeko eta, ondorioz, berdintasunerako gobernamenduan aurrera egiteko erabili

da. Dena den, horiek aurrerago aipatzen dira.

6.1. DIAGNOSTIKOAREN ONDORIOAK (AMIA)

AHULEZIAK INDARRAK

Sail gehienetan ez dago bi sexuen ordezkaritza

orekatua.

Usadioz emakumezkoei eta gizonezkoei atxikitako

estereotipoekin jarduten duten sail zehatzetan

bereizte horizontala dago.

Emakumezkoek lanpostuetan egonkortasun

txikiagoa dute.

Berdintasun-plana ez da ezagutzen eta sailetan

inplementazio-maila baxua da.

Berdintasunaren eremuan langileen gaitasun-

maila baxua da.

Diru-laguntzak arautzen dituzten dekretu guztiek

ez dituzte genero-berdintasunaren eta aniztasun

funtzionalaren irizpideak sartzen eta inork ez du

sexu-aniztasuna kontuan hartzen.

Langileek familiaren, pertsonaren eta lanaren bizia

bateratzeko neurriak ez dituzte gehiegi ezagutzen.

Langileekiko berdintasunaren arloan sentsibilizazio

urria.

Udaleko langileen artean erantzukizun

bateratuaren bultzada txikia.

Sail guztietan sexuaren arabera bereizitako datuak

ez dira biltzen.

Sexuen arteko berdintasun-irizpidea ez da kontuan

hartzen, ezta aniztasun funtzionala edo jatorrizkoa

ere, herritarrekin partaidetza-egiturak

antolatzean.

Kirol-jardueretarako eta gizarte-ekintzetarako

diru-laguntzak emateko udal-araudiak ez ditu

berdintasunaren, sexu-aniztasunaren eta

aniztasun funtzionalaren irizpideak kontuan

hartzen. Baina beheko kategoriatan neskak eta

gazteak parte hartzeko irizpidea kontuan hartzen

Azkeneko urteetan udalbatza politikoaren

konposizioan sexuen artean berdintasunerako

joera dago.

Halaber, langileen konposizioa paritarioa da,

gizonezkoen kopurua handiagoa izan arren.

Berdintasunaren programa berdintasunean aditua

den teknikari batekin arduradun bezala.

Langileen artean ez da bereizketa bertikalik

antzematen.

Oro har, langileen iritziz sexuarengatik ez dago

diskriminaziorik eta lan-ingurunean ematen den

berdintasun-mailarekin pozik daude.

Langile gehienek familiaren, pertsonaren eta

lanaren bizia bateratzeko ez dute zailtasunik.

Kultura Sailak diru-laguntzak arautzeko egiten

duen dekretuan berdintasunaren eta jatorrizko

aniztasunaren irizpideak xedatzen ditu horiek

balioztatzeko.

Indarkeria sexistaren emakumezko biktimei arreta

eskaintzen zaienean, udal-koordinazioaren

eremuan aurrerapenak izan dira, udal-

erakundearen protokoloa egin baita.

Emakumezkoen eta gizonezkoen arteko

berdintasunaren politika publikoetan aurrera

egiten jarraitzeko borondate politikoa dago.

Langileek ere ildo beretik neurriak inplementatzen

jarraitzeko interesa dute.

47

du.

Berdintasun Sailari aurrekontuaren ehuneko txikia

eskaintzen zaio.

Batetik, ekintzak inplementatu eta jarraitzeko eta,

bestetik, generoaren ikuspegiaren eta sexu-

aniztasunaren zeharkakotasuna sustatzeko sailen

artean koordinazioa errazten duen egiturarik ez

dago.

MEHATXUAK AUKERAK

Bitarteko urriak.

Diskriminazioekin bukatzeko estrategia modura

emakumezkoen eta gizonezkoen arteko

berdintasunaren garrantziari buruz kontzientziarik

eza.

Iruzkinetan edo txisteetan antzematen den

matxismo leuna, emakumezkoak eta sexu-

orientabide desberdina duten pertsonak iraintzen

dituena.

Bateratze-politikan generoaren rolak eta

estereotipoak mantentzea.

Berdintasun Sailak diru-laguntzen lerroa duenez, ildo horretatik jada ekintzak egiten direla uste da eta, beraz, diru-laguntza jasotzeko aurkezten diren proiektuek generoaren zehaztasuna kontuan hartzea ez da balioztatzen.

Kiroletarako diru-laguntzen dekretuak kategoria

mistoak egotea balioztatzen du, baina bakarrik

kirolarietan, ez entrenatzaileetan edo

zuzendaritza-batzarretan. Halaber, kategoria misto

horiek denboran mantentzeari ez dio

erreparatzen, beraz, nagusiki, neskek kirola utz

dezakete.

Udalerrian herri-espazio moldaturik ez dagoenez, aniztasun funtzionala integratzen duten irizpideak kontuan hartzea ez da bultzatzen.

Ekintza zehatzak egiteko azpikontratazioak

berdintasunaren eta aniztasun funtzionalaren,

jatorrizkoaren eta sexualaren integrazioa oztopa

dezake.

Berdintasun Sailarekin ekintza bateratuak egiteak

eremu honetan sail horien sentsibilizazioa eta

inplikazioa errazten du.

48

6.2. HOBEKUNTZA-PROPOSAMENAK

� Udalaren konposizio politikoan berdintasuna ziurtatzea.

� Zuzendaritza-lanpostuetan berdintasuna mantentzea.

� Sail batzuetan bereizte horizontala murrizten joateko neurri bereziak zehaztea.

� Langileei atxikitako kategoria eta ikasketen maila erlazionatzen dituen azterketan sakontzea,

ordainsarien diskriminazioak identifikatzeko.

� Emakumezko langileen lan-egonkortasuna hobetzeko neurriak zehaztea.

� Langile guztien artean familiaren, biziaren eta lanaren bizia bateratzeko neurriak aditzera

ematea.

� Langileen bateratze-arloan beharrak ezagutzea, bateratze-politika egokitu ahal izateko.

Langileei dagokienez, gainkargaren eta estresaren sentimendua sortzen duten egoerak

deuseztatzen laguntzeko eske bereziei erreparatzea da helburua, horiek zaintzaren

erantzukizunak badituzte, batez ere, zaintza-behar bereziak dituzten mendeko pertsonei

arreta eskaini behar badiete.

� Zaintza emakumezkoari atxikitako zeregin bezala lotzen duten genero-estereotipoak

gainditzea kontuan hartzen duen bateratze-politika zehaztea. Horrez gain, zaintzan

erantzukizun bateratuaren baloreak sustatuko ditu.

� Sexu-jazarpenaren eta sexuarengatik jazarpenaren aurrean barneko jarduera-protokoloa

gauzatzea.

� Sestaon berdintasunari buruzko herri-politika burutzeko, baita sail guztietan zeharkako lerro

bezala ezartzeko ere hurrengo berdintasun-plana zabaldu, bultzatu eta jarraitzea.

� Udalean Berdintasunaren Saila sendotu eta egonkortasuna eskaintzea; modu berean,

berdintasunean teknikari adituen presentzia mantentzea.

� Sailen artean koordinazio teknikorako egitura sortzea, batetik, ekintzak inplementatu eta

jarraitzeko eta, bestetik, bakoitzaren lanean generoaren ikuspegiaren zeharkakotasuna

sustatzeko.

� Emakumezkoen eta gizonezkoen arteko berdintasunaren arloan langileak sentsibilizatzea,

diskriminazio-egoerak desager daitezen eremu honen garrantziaz jakitun izateko eta

portaera matxista leunenak identifikatzen laguntzeko eta, bide batez, sendoago erantzuteko.

� Eduki praktikoarekin berdintasunaren eremuan gaitzea, sail bakoitzean, lanean diharduten

eremu zehatzean, generoaren pitzadura nagusiak aurkitzeko eta, hala, helburu eta ekintza

zehatzak programazioan eta esku-hartzeetan kontuan hartzeko, generoaren berezitasunetik

abiatuta. Modu horretan, pixkana desberdintasunaren tartea desagertuko litzateke. Bestela,

politika publiko neutroak egitean betikotzen dira. Ildo horri jarraiki, lehenengo urratsa eta

beharrezkoa da sexuaren arabera banatutako datuak biltzea, sail guztietan ez baitira kontuan

hartzen.

� Generoaren ikuspegia, sexu-aniztasuna, aniztasun funtzionala eta kulturala edo jatorrizkoa

kontuan hartzen dituzten ekintzak bultzatzeko diru-laguntzen deialdi publikoetan irizpideak

integratzea.

49

7. SESTAON EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN BERDINTASUNAREN

EGOERARI BURUZKO DIAGNOSTIKOA

7.1. BIZTANLERIAREN DESKRIBAPENA

Sestao 25.000 biztanletik gorako udalerria da; zehatz-mehatz esanda, azterlana egin zenean

(2015eko maiatzean) bildutako datuen arabera, Sestaok 28.175 biztanle zituen. Biztanleriaren erdia

baino pixka bat gehiago, zehazki, % 51,5 emakumezkoak ziren.

Lau errolda-barrutitan banatzen da eta bakoitzean batez beste 7.017 biztanle daude. .

3. taula. Udal-barrutiei jarraiki biztanleriaren banaketa sexuaren arabera

Barrutia Guztira Gizonezkoak

Emakumez

koak Guztira (%)

Gizonezkoa

k (%)

Emakumez

koak (%)

1 9.535 4.537 4.998 % 34 % 48 % 52

2 6.142 3.035 3.107 % 22 % 49 % 51

3 5.654 3.308 2.346 % 20 % 59 % 41

4 6.738 2.753 3.985 % 24 % 41 % 59

Biztanle guztien % 24,7 dira Sestaon 65 urtetik gorakoak, hau da, Bizkaian baino ehuneko handiagoa

(% 21,6), EUSTATen arabera. Adinduen datua emakumezkoen artean esangarriagoa da, udalerriko

emakumezko guztien % 28ak 65 urtetik gora baititu. Gizonezkoen kasuan, berriz, ehunekoa askoz

txikiagoa da: % 21.

Bestetik, 25 urtetik gorakoak biztanle guztien % 19,4 dira (% 21 gizonezkoen kasuan eta % 18

emakumezkoetan).

29. grafikoa. Sestaoko biztanleriaren piramidea (2015)

5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5

0tik 4ra5etik 9ra

10etik 14ra15etik 19ra

20tik 24ra25etik 29ra30etik 34ra35etik 39ra



80tik 84ra85etik gora

Emakumezkoak (%)

Gizonezkoak (%)

50

Biztanle atzerritarrak Sestaoko populazio guztiaren ia % 6 dira. 1.672 pertsona daude, ia % 53

gizonezkoak eta %47 emakumezkoak. Hurrengo taulan ikus daitekeen bezala, migratutako pertsonen

ia erdia Latinoamerikako herrialdeetatik dator eta Afrikatik ere ehuneko garrantzitsua etorri da.

4. taula. Migratutako biztanleen banaketa jatorrizko arearen arabera (2015)

Jatorrizko area

Migratutako

biztanleria

(%)

Europa % 17,6

Afrika % 29,1

Latinoamerika % 49,4

Asia % 3,9

Migratutako biztanleriaren kasuan, udalerrian dagoena baino profil gazteagoa du. Ildo horri jarraiki,

25 urtetik beherako emakumezkoen kasuan, guztizko datuak populazioaren % 18an kokatzen badu,

biztanle migratuen kasuan, 25 urtetik beherako emakumezkoak guztien % 30 dira. 65 urtetik gorako

migratutako emakumezkoak, berriz, % 2,4 besterik ez dira.

51

7. 2. EMAKUMEZKOEN AUTONOMIAREKIN ZERIKUSIA DUEN EREMUAN ANTZEMANDAKO

EMAITZAK

7.2.1. OSASUNA, GORPUTZA ETA SEXUALITATEA

� Osasunari buruz Sestaoko emakumezkoek gizonezkoek baino pertzepzio okerragoa dute.

Berdintasunaren Eztabaida-guneko emakumezkoek adierazitakoarekin bat, norberak bere

burua zaintzea ahaztutako praktika da. Ez diote lehentasunik ematen, batez ere, beste

pertsona batzuk zaintzen dituzten horiek. Gainera, behar bezala identifikatzen dute bizi-

zikloaren etapa desberdinetan (nerabezaroa, haurdunaldia, menopausia) norberak bere

burua zaintzeko emakumezkoak prestatzea.

� Buru-hiltzeagatik heriotza-tasa Bizkaiko lurralde guztiko altuena da, nahiz eta kasu honetan

sexuaren arabera datu bereizia ez izan.

� 15-20 urteko gazteen artean amatasun-tasa altuenetarikoa da, haurdunaldia borondatez

eteteari buruzkoa bezala eta bakarrik Bilboko OEIk4 gainditzen du.

� Sestaok bi osasun-zentro (Markonzaga eta Kueto) eta kontsultategi mediko bat (Tres

Consejos) ditu. Espezialitate medikoak Markonzagan daude, baina ez guztiak eta zerbitzu

batzuk Barakaldora bideratzen dira. Markonzagako osasun-zentrora auzo guztietatik ez da

modu berean iristen. Nagusiki, Txabarri auzoan bizi diren emakumezkoen kasuan, beren

esanetan, bertarainoko joan-etorrietan denbora galtzen dute, batez ere, haur txikiak,

adinduak edo mendekotasun-egoeran daudenak laguntzen dituztenean, ibilbideari atxikitako

hesi arkitektonikoen zailtasuna gainditu behar baitute. Nolanahi ere, jada berez zaila dago,

joan-etorrietan aldapak aurkitzen dituztelako.

� Udalerriko emakumezkoen artean hurrengo gaixotasunak nagusi dira: gizentasuna,

tabakismoa, minbizia (kolona-ondoestea, birika eta bularrekoa), kardiopatia iskemikoa eta

hipertentsioa. Ildo horri jarraiki, Barakaldo-Sestaoko OEIk gazteen artean eta, oro har,

herritarrentzat tabakismoa prebenitzeko programak (kerik gabeko ikasgelak) inplementatzen

ditu.

Ikasleen artean tabakoaren eta alkoholaren kontsumoa ere ikastetxeek adierazitako kezka

izan da.

� Ikastetxeek elikadura-ohitura txarrak identifikatzen dituzte eta ikasleen osasuna kaltetzeaz

gain, inoiz errendimendu akademikoan eragiten dute. Elikadura-ohitura onak sustatzeko

zentroetan programak egin arren, Lehenengo Hezkuntzan garatzen dira. Bigarren

Hezkuntzan, ordea, ez dira gauzatzen. Gazteek elikagaien kalitateari ez diote garrantzirik

ematen eta janari erraz eta azkarra da nagusi. Pentsamolde horretatik abiatuta sortzen da

kezka.

� Lehen mailako arretan osasun-sanitarioa dago eta prebentzioa nahiz osasuna sustatzea du

helburu. Dena den, sexu-aniztasuna, aniztasun funtzionala, jatorrizkoa sistematikoki kontuan

hartzen dituzten irizpideak ez ditu, hau da, elkarrizketan sartu edo ez sartzea adituaren

abileziaren araberakoa da. Hala, emakumezko batzuk diskriminatuak senti daitezke.

� Halaber, irizpide zehatzei (adina, jatorria, gaitasuna, etab.) jarraiki emakumezkoen gaixotze-

tasaren datua ezagutzea zaila da, estatistikarik ez baitago, oso azterlan zehatzetarako izan

ezik.

4 Osasun Erakunde Integratua

52

� Gizarte-zerbitzuek baztertzeko arriskua duen edo baztertuta dagoen emakumezkoen profila

identifikatzen dute, nagusiki, 35 eta 50 urte bitartean, karga familiarrekin eta zama

emozional handia jasaten dutenak. Muturreko egoeretaraino iristen dira eta askotan osasun

mentala asaldatzen zaie. Era berean, alkoholismoaren arazoak dituzten emakumezkoak

identifikatu dira, nahiz eta gizonezkoetan bezainbeste ez antzeman.

� Aztertu diren eremu guztietan sexu-aniztasuna ez da ikusten, gaiari buruz sentsibilizatzeko

hurbileko erreferentziak behar dira eta, ondorioz, hezkuntzaren eremuan funtsezko

bihurtzen da. Hala eta guztiz ere, gazteen esanetan, sexu-orientabide desberdinak dituzten

pertsona hurbilak ezagutzen dituzte.

� Neskek sexu-orientabide desberdina azaltzeko orduan oztopo gehiago izan ditzakete, baina

transexualitatearen kasuan, gizonezkoek jaso dezakete gizarte-zigor handiagoa.

� Ikastetxeek ikasleekin gai horiek, batez ere, transexualitatea lantzeko tresnak eskatzen

dituzte. Eremu horretan haurrak eta gazteak laguntzeko oinarrizko eragileak direlakoan

daude. Horrez gain, ikastetxeetan kultura- eta genero-aniztasunaren irizpideak sartzeko

beharra dago.

� Edertasun-eredu hegemonikoek neskei mutilei baino gehiago eragiten dizkiete. Lehen

Hezkuntzako azkeneko urteetan hautematen hasten da, baina, batez ere, Bigarren

Hezkuntzako nesken artean. Dena den, ikastetxeen esanetan, printzesaren eredua nesketan

asko nabaritzen da eta txikienentzat presio estetikoaren modu bat besterik ez da. Hala izanik,

ikasgeletan eta familietan ez da bereziki lantzen.

� Kirolean Sestaoko biztanleriaren partaidetza ez da altua, guztiaren % 36,1ek kirol jardueraren

bat egiten du. Izan ere, ehuneko hori Estatuko batez bestekoaren azpian gelditzen da eta, oro

har, kiroldegiak erabiltzearen datuari erreparatzen badiogu, emakumezkoek kirol gutxiago

egiten dute.

Aurrekoari eutsiz, adin-tarteen arabera ere ezberdintasuna dago. Kiroldegia emakumezko

gehiagok erabiltzen du 40 urtetik gora eta 60 urtetik gorakoek bere astialdiaren barruan

kirol-jarduera egiten jarraitzen dute. Hori ez da gertatzen gizonezko adinduen kasuan.

Bestetik, 30 urtetik beherako emakumezko gazteak gutxiengoa dira kiroldegien erabiltzaile

bezala. Ulergarria da eskola-kirola egiten badute edo kluben batean sartuak badaude, baina

hori ere ez da errealitatea. Emakumezkoek kirola egiteari uzten diote oraindik neska gazteak

direnean. Hori zenbait kiroletan, besteak beste, taekwondoan ikus daiteke.

Kiroldegien tasa ordaintzean errenta ez da kontuan hartzen, bakarrik langabetuen, familia

ugariaren eta pentsiodunen kasuetan, beraz, bitarteko gutxiago dituzten emakumezkoak

sartzeko oztopoa izan daiteke. Guraso bakarreko familiak dira edota lan-kolokatasunaren

egoeran daude. Hala eta guztiz ere, aipatu beharra dago kirol-jardueretarako diru-laguntzen

dekretuak balioztapen-irizpide bezala duela baztertzeko arriskuan dauden sektoreetan kirola

errazteko programen garapena.

� Eskola-kirola egiten duen emakumezkoen ehunekoa ez da % 30era iristen eta gizonezkoen

kasuan % 50ekoa da.

� Neska gehienek kiroldegian haurrentzat programatzen diren ikastaroetan parte hartzen dute;

kirol-eskolak eta kirolaren elkarteak nahiz klubak, nagusiki, gizonezkoen eremuak dira. Hala,

neskek espazio horietara iristeko zailtasunak izan ditzaketela ondorioz daiteke

� Kirola egitean generoaren estereotipoak mantentzen dira, hau da, neska-mutilek kirol

desberdinak egiten dituzte, bai kirol-eskoletan eta eskola-kirolean, bai kiroletarako klub eta

elkarteetan.

Pilotaren kasuan, neskak kiroldegiak eskaintzen duen eskolara joaten dira; pilota-klubetan

eta eskola-kirolean, ordea, ia ez dago neskarik. Antzeko egoera ematen da gizonezkoentzat

53

diren beste kirol batzuetan, hala nola arraunketan. Neskak arraunketaren eskola-kirolean

parte hartzen ari dira, baina ez kirol-eskolan. Bi kirol horiek garrantzitsuak dira Sestaoko

udalerrian.

Beraz, neskek gizonezkoek gehiago jarduten duten kiroletan interesa izan arren, oraindik

oztopoak aurkitzen dituzte horietara iristeko, batez ere, kluben eta kirol-eskolaren kasuetan.

Ikastetxeetan kirol-jarduera barneratzaileagoa bultzatzeko ekintza batzuk egiten dira, baina

kirol zehatzei dagokienez, jardun eta estereotipoak puskatu behar direla azpimarratzeko

tresnak behar dituzte.

Kiroldegietako kirol-eskaintza zabala da eta, gainera, emakumezkoak gizonezkoak baino

zaletuagoak dira kirol-jarduera zabaltzera, kirol-jarduera mota guztiak egiteko prestutasun

handiagoa dute. Gauza bera antzematen da emakumezko gazteen artean, hortaz,

gizonezkoentzat kirol-jarduera anizteko orduan, estereotipoak haustea zailagoa da.

� Sestaon futbola kirol erregea da eta kirolaren jardunari aniztasuna kentzen dio, baita eskola-

kirolaren barruan ere.

Ikastetxeen iritziz, futbolaren protagonismoak mutila izatearen eredu zehatza zehazten du

eta bi kategoriatan banatzen ditu: onak edo txarrak. Gehien bat gizonezkoak aritzen diren

kirola izateari uztean, emakumezkoen futbola sustatzeak dinamika hori puskatuko luke,

mutilen arteko lehiakortasunari eragiten baitio. Jolasgaraian ere futbolak hainbeste

protagonismo ez izateko ekintzak gauzatzen dira eta, horretarako, patioak erabilera

desberdina eta anitza izatea bultzatzen da.

7.2.2. HEZKUNTZA, LANGINTZA ETA BALIABIDEAK LORTZEA

� Udalerria ikastetxeen mailan ondo hornituta dago. Lehen Hezkuntzako zortzi ikastetxe

daude; horietatik sei publikoak dira eta bi hitzartuak. Gainera, bi institutu, Lanbide

Heziketako bi zentro, bi euskaltegi, musika-eskola bat eta pertsona helduentzako hezkuntza-

zentroa aurki daitezke. Sestaoko biztanleen eta, bereziki, langabetuen prestakuntza-maila,

ordea, EAEko batez bestekoan dagoena baino nabarmenki txikiagoa da. Enplegua eskatzen

duten emakumezkoen % 60ren prestakuntza-maila derrigorrezko ikasketena da.

� Ikastetxeak kezkati daude eskolara ez agertzeagatik eta egoera konpon dadin modu

koordinatuan neurriak zehazteko Udalak borondaterik ez duelako.

� Bizikidetasun-unitateetan bizi izanik, gizarte-baliabideak dituzten nerabeek

prestakuntza akademikoarengatik ez dute interesik eta ikasketak oso-osorik edo zati

batean uztean eragin dezake (lanerako lanbide-prestakuntzaren zentroetara joaten

dira graduatua ateratzeko).

� Nerabe ijito emakumezkoek oraindik arazoak dituzte eskola-graduatua ateratzeko,

nahiz eta gaur egun, biztanle ijitoekin egiten den sentsibilizazio-lanari esker, gurasoek

seme-alabek ikasten jarraitzea nahi izan.

� Langabezia-tasa (% 23,5) altua da eta gizonezkoetan emakumezkoetan baino gehiago (% 54

gizonezko eta % 46 emakumezko). Gainera, udalerriko enplegagarritasunaren indizea baxua

da, hau da, enpresa-ehunak langabetuen egungo bolumena ezin dezake xurga.

Langabetu gehienek, sexuen arteko bereizketarik gabe, 44 urtetik gora dituzte. Adin-tarte

guztietan, 25 urtetik beherakoetan izan ezik, emakumezko langabetuen ehunekoa

gizonezkoena baino txikiagoa da eta arrazoia honakoa izan daiteke: adin horretan,

normalean, emakumezkoen ez dutela zaintza-erantzukizunik izaten.

54

� Gizonezkoen langabezia-tasa handiagoa izan arren, emakumezkoek enpleguan kolokatasun

nabarmenagoa dute, enplegu-eskeetan aurretik enplegurik ez zuen eta, ondorioz iraupen

luzeko langabeziarik ezaren emakumezkoen ehunekoa gizonezkoetan baino altuagoa baita.

Ondorengo ogibideetan kontzentratzen da langabetuen proportziorik handiena: ogibide

teknikoak eta administratiboak (% 26), merkataritza eta ostalaritza (% 20), eraikuntza (% 15)

eta industria (% 11). Lehenengo bietan emakumezko gehiago izan da tradizioz eta

emakumezko-kopuru handiagoa kontzentratzen da lanpostu horien eske.

Enplegu eskatzaileen artean, emakumezko unibertsitarioen edo Lanbide Heziketa dutenen

ehunekoa handiagoa da. Emakumezkoek gizonezkoek baino prestakuntza akademiko

altuagoa izanik, lan-aukera gutxiago dituzte.

Emakumezkoen langabezia Sestaon ez da ikusten, gizarteak gizonezkoekin erlazionatzen

duen arazoa da, enpleguaren ezaugarri historikoengatik, batez ere, industrian eta udalerrian

bertara gizonezkoak joaten ziren.

� Seme-alaben eta mendekotasunak dituzten pertsonen zaintza oztopo bezala identifikatu da

emakumezkoen kasuan enplegua lortzeko, nagusiki, emakumezko etorkinei edota gizarte-

sarea ez duten horiei dagokienez.

� Aniztasun funtzionala duten emakumezkoek gainerako emakumezkoek baino enplegua

lortzeko aukera gutxiago dituzte eta, noski, gauza bera gertatzen da lehenengoak aniztasun

funtzionala duten gizonezkoekin erkatzen badira.

� BEHARGINTZAk sustatutako programetan askotan gehien bat emakumezkoek parte hartzen

dute. Orokorrean prestakuntza-programetan dihardute, gizonezkoak, berriz, zuzeneko

kontratazio-programen (LANBIDE, BFAko Enplegu Plana) onuradun nagusiak dira.

Azkenekoek ere egiten dituzte LANBIDE enplegu-zentroan kontsultak. Izan ere, arreta

eskainitako pertsonen % 85 gizonezkoa da.

� BEHARGINTZAk eskainitako prestakuntza-programek eta enplegu-planek (LANBIDE eta BFA)

askotan banaketa horizontala mantentzen dute, hau da, tradizioz emakumezko gehiago aritu

den sektoreetan emakumezkoen kontzentrazioa handiagoa da usadioz haiei atxikitako

rolekin zerikusia baitute (zerbitzuaren sektorea, ostalaritza, administrazioa, zaintzaren

zerbitzuak). Gizonezkoen sektoreak, berriz, zaintza eta segurtasuna nahiz eraikuntza dira.

Hala islatzen dute partaidetzaren datuek eta kontratazioaren programek.

� Sestaon ekintzailetzak gutxi gorabehera emakumezkoen eta gizonezkoen proportzio

paritarioa du, baina ezaugarriei eta emakumezkoei buruzko informazio gehiago eskaintzen

duen daturik ezin izan da lortu: adina, ikasketak, enpresa-mota, sektorea, enpresa

mantentzea, etab.

� Sestaok oso pobrezia-indize altuak ditu. Batez besteko familiaren errenta EAEkoa baino % 22

txikiagoa da. Emakumezkoen kasu zehatzean, EAEko batez bestekoarekin alderatuz,

desberdintasuna oraindik gehiago areagotzen da: % 31 gutxiago. Horrez gain, pobrezia

emakumezkoetan handiagoa da, emakumezkoen batez besteko errenta gizonezkoenaren

erdia baita.

� Diru-sarrerak bermatzeko errentaren pertsona onuradunen % 55 emakumezkoa da eta 65

urtetik gorakoak neurri handienean errenta hori jasotzen dutenak.

� Luzaroan langabezian dirauten familiak daude eta gizarte-baliabide mota guztiak erabiltzen

dituzte. Beren motibazioa oso baxua da eta baztertze-egoeratik irtetea zailtzen da.

� Udalak GLLaren eskaera guztiei arreta eskaintzen die, laguntzak emateko orduan murrizketa

egin arren eske guztiei erantzun ahal izateko. Horrek kasu batzuetan larrialdiko egoera

zehatza ez ebaztea eragiten du. Halaber, ordenantza bat dago aldizkakoak ez diren gizarte-

55

laguntza ekonomikoak arautzeko. Gizarte-zerbitzuen euskal sistemak estaltzen ez dituen

behar-egoeretara bideratuta daude eta, nagusiki, aldi batean ostatatzeko eta alokairua

lortzean lehenengo gastuak estaltzeko dira.

� Pertsonen beharrak moldatu behar zaizkie erakundeek eskaintzen dizkieten baliabideei. Dena

den, eskeei modu bereziagoan erreparatzeko alderantziz izan beharko luke, hau da,

baliabideak beharrei moldatzea.

Alderdi horrek emakumezko askotan eragiten du beren biziari buruz erabakiak hartzean,

besteak beste, banantzea, bizi-aldaketak egitea, etab. batzuetan hutsera jauzten baita eta

bere egoera oraindik kolokatuagoa gelditzen baita.

� Udaleko gizarte-zerbitzuetara, batez ere, seme-alabak dituzten emakumezkoak (guraso

bakarrekoak) hurbiltzen dira. Ohiz enplegu irregularra (lan murgildua) eta kolokakoa izaten

dute, ordainsariari eta baldintzei dagokienez.

� Emakumezko etorkinak neurri txikiagoan iristen dira gizarte-baliabideetara eta enplegua

lortzeko zailtasun handiagoak dituzte, seme-alabak zaintzeko gizarte-sarea ez baitute.

Normalean, etxeen sektorean dihardute, lan murgilduetan, alegia.

Zehatz-mehatz esanda, emakumezko afrikarrek enplegura iristeko zailtasun handiagoak

dituzte eta, gainera, ezin dituzte baliabideak lortu, ohiz gizarte-zerbitzuek eskain

diezaieketen baliabidea errealitatearekin bat ez baitator. Era berean, beste emakumezko

batzuekin partekatzeko eta etxearen ingurunetik irteteko espazioak eskatzen dituzte.

� Ijitoen biztanleriak kolokatasun ekonomikoaren egoeran bizitzen jarraitzen du eta, ildo horri

eutsiz, adin desberdinen artean ez da ezberdintasunik antzematen. Hala eta guztiz ere,

emakumezko ijito adinduenak, batez ere 30 urtetik gorakoak, autonomiaren bila enplegua

lortzeko edo beste jarduera batzuetan aritu ahal izateko etxetik irten nahi izaten dute.

Gazteenetan hori ez da gertatzen.

� Gizarte-sektoreko erakunde batzuek emakumezkoaren profil berria identifikatzen dute.

Beraiei hurbiltzen hasten zaizkie, kasu batzuetan beharrezkoa izan arren, gizarte-

zerbitzuetara ez baitira gerturatzen, bai baztertuen profila ez dutelako, baita lor ditzaketen

baliabideak ez dituztelako ezagutzen ere. Emakumezko hauek (35etik 50 urtera bitartekoak),

oro har, prestakuntza dute, langabezian daude, batzuetan luzaroan, nahiz eta aurretik lana

egina izan.

� Berdintasun Sailak ere emakumezkoen populazio-taldea identifikatu du. Hauek ere adin

ertaina dute eta garapen pertsonalerako nahiz emozionalerako eta burujabetze-prozesuei

ekiteko espazioak eskatzen dituzte.

� Erakundeen gizarte-baliabideak horiekiko mendekotasuna mantentzeko diseinatuak daude

eta emakumezkoen burujabetza errazteko espazio eta baliabide bereziak beharrezkoak dira.

Helburua baliabideen eta gizarte-zerbitzuen zirkuituetatik atera ahal izatea da.

� Sexu-aniztasuna ez da ikusten eta gizarte-zerbitzuetako erabiltzaileen irudimenean ideiarik

zabalduena honakoa da: emakumezkoaren bizia bikote heterosexualaren harremanarekin

osatzen dela.

� Gizarte-erakundeek sexu-aniztasunaren aldeko ekintzak ez dituzte egiten eta gizarte-

zerbitzuetan ez da bereziki lantzen eta ez dago ikuspegi integraturik. Gaiaren inguruan

liskarra sortzen bada, familiarekin edo pertsona erabiltzailearekin landu eta lan egiten da.

56

7.3. ORDEZKARITZA ETA PARTAIDETZA SOZIOPOLITIKOAREN EREMUAN ANTZEMAN DIREN

EMAITZAK

� Sestaok gizarte-sare aberatsa du eta emakumezkoek eraginkortasunez parte hartzen dute;

gizarte-erakundeen ordezkaritza-zereginean, ordea, batez ere gizonezkoak daude.

Erakundeen % 60ak zuzendaritza-batzarrean esklusiboki edo gehiengoz gizonezkoak ditu;

emakumezkoen gehiengoa, berriz, % 36ra iristen da.

� Une honetan Udala partaidetza bultzatzearen aldeko apustua egiten ari da eta Herritarrek

Parte Hartzeko Udal Kontseiluaren sortze-prozesuan murgilduta dago.

� Udalarekin solasean jarduteko espazio modura Berdintasunerako Eztabaida-gunea existitzen

da. Emakumezkoen elkarteek nahiz elkarte mistoek osatzen dute eta aldizka biltzen dira.

Berdintasun-politiken plangintzan nahiz ebaluazioan eta jarduerak nahiz ekintzak bultzatzen

parte hartzen du.

� Jaietan herri-epaimahaiek, baita Jai eta Euskara Batzordeek ere ordezkaritza paritarioa dute.

Are gehiago, batzuetan gehienak emakumezkoak dira eta aniztasun funtzionala duten

emakumezkoak ordezkatuak daude (herri-epaimahaiaren kasuan). Dena den, ustekabeko

egoera da, praktikan berdintasun-irizpiderik ez baitago eta aniztasun funtzionala eta

jatorrizkoa ez baitira kontuan hartzen egitura horiek antolatzeko orduan. Hala, generoaren,

adinaren, funtzioaren eta jatorriaren aniztasuna galtzeko arriskua dago, pertsona zehatzak ez

daudenean.

� Jarduera soziokulturaletarako diru-laguntzen dekretuan generoaren eta jatorrizko

aniztasunaren irizpideak zehazten dira eta, era berean, erakunde eskatzailearen egitura

parte-hartzailea eta bidezkoa izatea eskatzen da. Hala eta guztiz ere, ez dira kontuan hartzen,

diru-laguntzen bidetik baliabide gehienak jasotzen dituzten elkarteen % 75ean buruak

gizonezkoak baitira eta zuzendaritza-batzordeetan gehienak gizonezkoak baitira.

� Bestetik, erakunderen bat interes berezikoa da (batez ere, eskualdeetako zentroak) eta ez

dituzte laguntza publikoak diru-laguntzen deialdiaren bitartez lortzen, Udalarekin hitzarmena

baitute eta horri esker zuzeneko diru-laguntza jasotzen baitute. Kasu honetan, zuzendaritza-

batzorde guztiak, emakumezkoek bakarrik osatzen dutena izan ezik, gizonezkoenak dira

nagusiki.

� Haurrei, gazteei eta, oro har, biztanleei zuzendutako jarduera publikoetan, elkarteek

antolatutakoetan, generoaren estereotipoak sendo daitezke, erakunde horiek antolatzen

dituzten jardueretan generoaren ikuspegia kontuan hartzen ez bada. Gainera,

emakumezkoek bultzatutako jarduerek jada berdintasunaren ikuspegia erantsia dutela uste

da, emakumezkoak izateagatik besterik gabe, baina generoaren ikuspegia integratua ez

badute, zaila da helburu hori lortzea.

� Gaztelekua dago, gazteen partaidetza urriarekin eta ohiko adin-tartea 11tik 15 urtera

bitartekoa da. Espazio honekin batera, Gazteen Informazio Zentroa (GIZ) dugu eta bere

jarduera nagusia astialdiaren, prestakuntzaren, enpleguaren eta abarren hautabideei buruz

informazioa eskaintzea da. 16 urtetik gorako gazteentzat prestakuntza-ikastaroak eskaintzen

dituzte eta aholkularitza sexologikoaren zerbitzua dute. Ez da jende asko hurbiltzen, baina,

batez ere, neskek eskatzen dute.

GIZk eskainitako ikastaroetan emakumezko gutxik parte hartzen du, prestakuntza

gizonezkoek gehiago parte hartzen duten jardueretarantz bideratzen baita, beraz, baliteke

erakundeak generoaren estereotipoak sendotzea. Gainera, ikastaroen eskaintza eta

gainerako jarduerak diseinatzen direnean, generoaren, sexu-aniztasunaren, aniztasun

funtzionalaren eta jatorrizkoaren irizpideak ez dira kontuan hartzen eta sexuen arabera

57

banatutako eskeak eta beharrak ez dira jasotzen. Neskentzat jarduera puntualak antolatzen

dira, besteak beste, norbera defendatzeko lantegia, baina berdintasuna ez da integratzen

gainerako programazioan.

� Gazteentzat astialdiko eskaintza gehiegirik ez dago eta hedatzeko orduan ez zaie biztanle

guztiei iristen. Era berean, behar bezala identifikatzen da euskaraz aisialdia bultzatzea, baita

gazteentzako programetan sormen handiagoa izatea ere.

Berdintasun Sailak neska gazteak burujabetzeko programa sustatzen du eta esklusiboki

gazteentzat Beldur Barik programa, indarkeria sexista prebenitzeko, ere bai.

� Emakumezko helduek ere ez dute astialdiko eskaintza gehiegirik, horregatik, elkarte

soziokultural desberdinek bultzatutako lantegiak arrakastatsuak dira eta plazak berehala

betetzen dira. Gainera, jarduera horiei esker, 35etik 65 urtera bitarteko emakumezkoen

artean belaunaldi-trukaketa dago.

Dena den, lantegi horiek emakumezkoen profil jakinaren eskea (nagusiki, 45 urtetik

gorakoak, helduentzako astialdiari, kulturari eta prestakuntzari buruzko jardueretan gehien

parte hartzen dutenak baitira) estaltzen dute eta ez dute emakumezko gazteek, ezta beste

herrialde batzuetakoek ere parte hartzen. Gainera, kasu batzuetan, lantegiak elkartearen

ingurutik hurbil dauden emakumezkoei eskaintzen zaizkie eta parte hartzeko aukerak

kentzen zaizkie beste emakumezko batzuei, eskaintza ez dutelako ezagutzen edo elkarte

bakoitzaren lokal eta espazioetan egiten direnez, elkarteekin harremanik ez duten

emakumeentzat espazio ezezagunak baitira.

Lantegi hauetan egiten den jarduera-motari erreparatuz, kasu gehienetan, generoaren

estereotipoak sendotzen jarraitzen dira eta emakumezkoen burujabetzarantz eta baloreak

aldatzerantz aurrera egiteko aukera galtzen da, helburu hori kontuan ez delako hartzen,

nahiz eta aisialdiko jarduerak izan. Nolanahi ere, beste tresna bat izan daitezke berdintasuna

bultzatzeko.

58

7.4. ERANTZUKIZUN BATERATUAREN GIZARTE-ANTOLAKETAREKIN ZERIKUSIA DUEN

EREMUAN IKUSI DIREN EMAITZAK

� Hirugarren adinerako egoitza-zentroetan batez besteko plazak kontuan hartuta, EAEn,

Bizkaian eta eskualdean baino kopuru txikiagoa da. Udal-egoitza bat eta BFAko beste bat

dago.

Biztanleen % 13 75 urtetik gorakoa da eta, batez ere, 80 urtetik aurrera emakumezko

adinduen ehuneko garrantzitsua bakarrik bizi eta gutxi ateratzen da kalera.

� Pertsona adinduentzako bi eguneko zentroek astialdiko jarduerak eta topaketarako nahiz

atsedenerako gunea eskaintzen dituzte bikotea zaintzez arduratzen diren pertsona

adinduentzat.

Zentroak zaindariak laguntzen dituzten ikastaroak eskaintzen ditu, baina partaiderik ez

izateagatik ez dira gauzatu. Zaindariek halako jarduera-mota egiteko ez dute denborarik,

nahiz eta bere onurarako izan eta bere burua zaintzeari ez diote lehentasunik ematen.

� Haur Hezkuntzako (0tik 2 urtera) zentroen eskuragarritasuna EAEn, Bizkaian eta eskualdean

baino txikiagoa da.

Udan neska-mutilentzat ludoteka-zerbitzua dago eta aurkeztutako eskaera guztiei arreta

eskaintzen die.

� Emakumezkoak dira adingabeak eta pertsona adinduak zaintzez arduratzen direnak eta

egoera hori enplegua lortu edo prestakuntza gauzatzeko, baita banan-banako garapen

pertsonalerako jarduerak egiteko ere oztopoa dela identifikatu da. Emakumezkoak

helduentzako prestakuntza-ikastaroetara ez dira joaten zaintzaren erantzukizunak

dituztelako.

Egoera hori korapilatzen da hurrengo kasuetan: gizarte-sarerik ez duten emakumezko

migratuetan, guraso bakarreko familietan eta emakumezko ijitoetan. Jarduera batera joateko

laguntza puntualak izan ditzakete, baina ezin dute etengabe egin, beraz, autonomia

sustatzen duten prozesuetan ezin dute parte hartu.

� Gizonezkoak zaintzaren zereginetan nahasten joan arren, oraindik emakumezkoak (amak eta

amonak) nagusi dira erantzukizun hori bere gain hartzeko orduan. Gizonezkoen kasuan

zaintzaren eta etxearen zereginen erantzukizun bateratua ez da sustatzen.

� Erantzukizun bateratua bultzatzeko eta zaintzaren beharrak estaltzeko (adibidez,

emakumezkoak lantegietara joan daitezen) udal-bitartekorik ez da bideratzen.

Enplegu-planetan bateratzeko eta erantzukizun bateraturako neurriak ez dira zehazten.

� Bateratzea eta zaintzaren zereginak errazteari begira identifikatu den zaintza-estrategia bat

da harrera-ikasgela, ikastetxeetan eskolaz kanpoko jarduera bezala.

� Emakumezkoen aldetik zaintzen erantzukizuna emakumezkoek beren gain hartzen duten

errealitatea da, historikoki eurei atxikitako zaintza-rolarengatik. Sinesmen hori irmoki

barneratuta dago, bai emakumezkoetan, bai gizonezkoetan, eta askotan emakumezkoen

autonomiarako oztopoa izan arren, ondorioak minimizatzen dira. Gizonezkoen kasuan,

berdintasunarekin eta beste gai-mota batzuekin zerikusia duten jardueretan parte hartzeko

erresistentzia identifikatu da, bereziki garapen profesionalari lotuak ez badaude.

59

7.5. INGURUNE IRAUNKOR ETA BARNERATZAILEAREKIN ZERIKUSIA DUEN EREMUAN

ANTZEMAN DIREN EMAITZAK

� Sestaoko kale-izendegian emakumezkoen gorespen sinbolikoaren maila baxua da, bakarrik

zortzi kalek omentzen dituzte emakumezkoak, nahiz eta aipatu beharra dago kale gehienek

politikaren eta eskubideen errebindikazioaren eremuan borrokatu duten emakumezkoak

goresten dituztela. Beste batzuek, berriz, udalerriari bere lanarekin ekarpena egin diote.

� Sestaok irisgarritasun zaila du, batetik, orografiarengatik eta, bestetik, etxebizitzen

antzinatasuna dela-eta igogailurik ez izateagatik. Horrek pertsona adinduen eta aniztasun

funtzionala dutenen mugikortasuna zailtzen du. Jada arestian aipatu da emakumezko asko

bakarrik bizi dela eta etxetik ez dela irteten. Gainera, udal-espazio egokituen eskea dago.

Sestaon AFISES elkartearen jarduerak aniztasun funtzionala duten pertsonek ekitaldi

publikoetan parte har dezaten espazioak eraldatzeko ekintzak bultzatu eta horretan

sentsibilizatzen du. Dena den, ildo horretatik urratsak eman arren, oraindik aniztasun

funtzionalaren integrazioa ziurtatzen duten neurriak ez dira barneratu, ezta protokolo baten

bitartez zehaztu ere. Udalaren lokal, eraikin eta zerbitzu batzuk ez dira irisgarriak eta denda

gutxik betetzen dituzte irisgarritasunaren irizpideak.

� Kultur jarduerak garatzeko espazio publiko egokitu eskuragarriak urriak dira. Horrez gain, ez

daude auzoetatik hurbil. Bakarrik hiru (liburutegiko areto nagusia, musika-eskolako areto

nagusia eta erakusketen aretoa) daude eta elkarteek bultza ditzaketen jarduera

ezberdinetarako ez dira nahikoak. Erakunde askok lokalak dituzte beren jarduerak garatzeko,

baina lokal asko ez dira irisgarriak. Beraz, lokaletan jarduerak egiten dituztenean, ez dira hain

ikusgaiak herritar guztiek ezagutu eta parte hartzeko.

� Urteko kultur programazioak emakumezkoek zuzendutako antzezlanetarako

(“Emakumezkoak agertokia”, hilabete batez) espazio berezia du eta Ostiral Kulturaletan

emakumezkoen eta gizonezkoen artean protagonistaren postuan oreka dagoela ikusi da.

Horregatik, programatzeko orduan, hartzaile gehienak emakumezkoak direla kontuan

hartzen da eta, ondorioz, ekintza berezia zehazten da, antzezlanen hilabetea emakumezkoek

zuzendutako lanekin. Baina ekintza hori besterik ez da zehazten, programazioaren diseinuan

generoaren ikuspegia ziurtatzeko eta sexu-aniztasuna, jatorrizkoa eta funtzionala

ikusarazteko irizpide gehiago sartzen ez baitira.

Erabiltzaile gehienak emakumezkoak dira, baina, nagusiki, adin-tarte zehatzean (45 urtetik

gorakoak) daude. Ildo horri jarraiki, adinari eta jatorriari dagokionez, ez da aniztasunik

hautematen.

Haurrentzako eta gazteentzako astialdiaren programazioak merkataritzaren (zinemaren

kasuan) eta partaidetzaren (eskatuena) irizpideak kontuan hartzen ditu eta rol nahiz

estereotipo tradizionalak puskatzea ahalbidetzen duten irizpideak ez dira sartzen. Ildo horri

eutsiz, 2014. urtean, haurrentzako zinemaren eskaintza kontuan hartuta, protagonista

nagusia emakumezkoa zen filmen proportzioa ez da % 30era iristen.

� Orain arte Gaztelekuak gazte-izaera kendu dio bere jarduerari eta, ondorioz, tarte

zehatzetara egokitzen ez den pertsonen (haurrak eta pertsona helduak) eskeei erreparatzen

die. Horrek gazteak hurbiltzeko eta parte hartzeko asmoa ken dezake.

60

Jatorrizko aniztasuna kontuan hartzen du eta berezitasunen arabera jarduerak moldatzen

ditu.

� Erakunde soziokulturalek bultzatutako lantegietan ez dute emakumezko gazteek parte

hartzen, ezta beste herrialde batzuetakoek ere.

� Lantegi parte-hartzaileetan eske bezala emakumezkoentzako bilera- eta topaketa-espazioak

identifikatu dira. Nahiz eta auzoek plazak izan, gizarteratzeko beste espazio batzuk eskatzen

dira, nolabait emakumezkoen aniztasunerako topaketa-espazio bereziak bultzatu behar

direla ikusten da eta halabeharrez ez zaizkie seme-alabei lotu behar, hori baita, hain zuzen

ere, plazek eta parkeek eskaintzen duten espazioa.

� Halaber, nerabeek eta gazteek bilera- eta topaketa-espazio urriak dituzte. Jende gaztea

lokaletan sartzen dela identifikatu da.

� Auzo desberdinek tokiko denak dituzte eta oinarrizko beharrak, batez ere, elikadurarekin eta

eguneroko erosketekin zerikusia dutenak asetzen dituzte.

� Kuetoko ikastetxean ikasleekin eta irakasleekin jarduerak egiten dira kontsumo kritikoa eta

arduratsua nahiz elikadura-subiranotasuna bultzatzeko. Sustatzailea Sestaon kokatuta

dagoen garapenerako kooperazioko erakundea da.

61

7.6. INDARKERIA MATXISTAREN EREMUAN IKUSITAKO EMAITZAK

� Sestaon emakumezko biktimen tasa altua da. Sestaoko emakumezkoak Bizkaiko

emakumezkoen biztanleriaren % 2,5 dira; udalerrian, berriz, probintziako genero-

indarkeriarengatik emakumezko biktima guztien % 4,1 dira, Ertzaintzan egindako salaketen

datuen arabera.

� 2012ko maiatzetik Sestaoko Udala Berdinsarean, berdintasunaren aldeko eta indarkeriaren

kontrako euskal udalerrien sarean, sartuta dago. Eudelek eta Emakundek sustatzen dute eta,

horretarako, etxeko tratu txarrak eta sexu-erasoak pairatu dituzten biktimei dagokienez,

prebentzioaren, arretaren eta babesaren arloan zenbait baldintza bete behar dira.

� 2014ko azaroaz gero indarkeria sexistaren aurrean erakundeen artean jardun eta

koordinatzeko tokiko protokoloa dago.

� Ikastetxeek nerabeetan estereotipoz betetako eredua identifikatu dute, afektiboki eta

sexualki harremanak izateko orduan eta amodio erromantikoaren eredua amodioaren

irudimenean kokatuta dago. Egiturarik gabeko bizikidetasun-unitateetan bizi diren neska

askok emakumezkoaren aldetik mendekotasunaren eta gizonezkoaren ikuspegitik

kontrolaren ereduak errepikatzen dituzte beren harreman guztietan.

� 30 urtetik beherako gazteak erreferentziatzat hartuta, Ertzaintzaren genero-indarkeriari

buruzko datuak kezkagarriak dira, Sestaoko biktima guztien % 36 baitago. Adin-tarteak, batez

ere, 21 eta 30 urteen bitartean kokatzen dira. Kasu gehienak 31 eta 40 urte bitarteko adin-

tartean daude. Erasotzaileen adinei buruz, % 26 30 urtetik beherakoa da eta % 29 31 eta 40

urteen artean dago.

� Berdintasun Sailak, Sestaoko Berritzeguneak eta ikastetxeek koordinatuta, Beldur Barik

programaren esparruan 12tik 26 urtera bitarteko gazteak indarkeria sexista prebenitzeari

buruz kontzientziatu eta dinamizatzeko tokiko prozesua garatzen du.

� NEBA-NEBA elkarteak5 emakumezkoei arreta psikologikoaren eta juridikoaren zerbitzua

eskaintzen die eta bere emakumezkoaren profilean (35etik 50 urtera) denboran bere

bikotearekin indarkeria eutsiaren eta psikologikoaren egoerak bizitzen ari dela identifikatzen

du. Horrez gain, ez dago autonomia ekonomikoez hornituta eta erabakitzeko gaitasuna

murriztua du. Estatistikoki gorantz doan profila da. Nolanahi ere, ez du baliabide

ekonomikorik, enpleguaren gabezia duelako eta bikotean bizi denez, ezin du DSBErik jaso.

Estatistikoki profil hori gehitzen ari da. Nolanahi ere, ez du baliabide ekonomikorik,

enpleguaren gabezia duelako eta bikotean bizi denez, ezin du DSBErik jaso.

� HGEHTak identifikatutako kasuen arabera, genero-indarkeria jasaten duen emakumezkoen

egoera areagotuta dago, banantze-prozesuetan seme-alaben gaia oso gatazkatsu bihurtzen

den horietan.

� Emakumezko ijitoetan aldaketa antzematen da, emakumezkoak adinduak izan arren,

indarkeriaren egoerak pairatzen jarraitzen baitituzte. Gazteek ez dute hori hainbeste jasaten

eta banantzea erabakitzen dute. Ez banantzeko oztopoa, kasu honetan ez da enplegua edo

etxebizitza lortzeko zailtasuna, seme-alabengatik familiaren presioa eta erkidegoaren presioa

baizik.

� -Indarkeriaren biktimak diren emakumezkoekin erabat esku hartzeko programak

inplementatu behar dira.

5 Sestaoko emakumezkoen elkartea

62

� Osakidetzak emakumezkoen ebaketa genitalari buruzko EMAKUNDEren azterlan batean

parte hartu du eta Sestaok praktika hori pairatzeko arriskuzko biztanleria (biztanleria

etorkinaren jatorrizko herrialdea kontuan hartuta) duela antzeman du. Modu berean,

Osakidetzako adituen esanetan, beste kultura batzuetatik datozen emakumezkoetara

hurbiltzeko zailtasunak daude, sexualitatea modu desberdinean bizitzen baitute eta sexu- eta

ugaltze-eskubideei dagokienez, gure mendebaldeko diskurtsoa moldatu behar dugu, bestela,

elkar ulertzerik ez baitago.

� Indarkeria matxista arazo bat da eta bere kontra borrokatu behar da, sentsibilizaziorik eza

izan arren. Gainera, Sestaon ageri da.

� Eztabaida-guneko erakundeek adierazitakoarekin bat, indarkeria matxista baztertzeko

deialdietara jende asko ez da joaten. Sestaoko biztanleek ez dute ikusgaia den arazo larritzat

jotzen.

� Jaietarako barrutietan eta herri-jaietan sexu-erasoak ez dira ikusarazten eta ez zaie biztanleei

sentsibilizatzen, indarkeria sexista ez da sistematikoki lantzen.

63

8. DIAGNOSTIKOA EGITEKO PARTE-HARTZE PROZESUAREN BALORAZIOA

Atal honetan Sestaon berdintasun arloaren diagnostikoa egiteko burututako parte-hartze prozesu

osoaren balorazioa jasoko da, eta azken ondorio gisa, ezberdintasun mailan arrailik handiena

detektatu diren eremu nagusienak, baita ere prozesu osoan zehar emakumeen eta gizonen arteko

berdintasun arloan aurrera egiteko mahai gaineratu diren kezka eta eskaririk nagusienak.

8.1. PROZESUAREN HELBURUEN BALORAZIOA

Parte-hartze prozesu honek 6 hilabeteko (2015eko ekainetik azarora) iraupena izan du, eta horretan

identifikatzea lortu dira jarduteko eremu estrategikoak, bai udaletxe barruko prozesuei dagokienean

eta baita ere emakumeen eta gizonen artean dauden ezberdintasun arrailik nagusienei dagokienez,

udalerri mailan emakumeen menderakuntza posizioa indartzen jarraitzen dutenak izanik. Eremu

horiek bideratuko dituzte III. Berdintasun Planaren ekintza-estrategiak, era koordinatuan burutuko

direnak Udalaren eta prozesu honetan era aktiboan parte hartu duten gizarte eragileen artean, Plan

honen bidez sustatuko diren ekintzetan parte hartzen jarraitzeko kezka erakutsi dutelarik.

Alde horretatik, adierazi egin behar da desoreka bat eman dela Udaleko sail eta zerbitzuen parte-

hartze mailan. Sail batzuek era aktiboan hartu dute parte prozesuaren zenbait ataletan, beste

batzuek dokumentazioa eta informazioa eskaini dute, eta beste batzuek, ordea, ez diete inolako

erantzunik eman berdintasun ataletik egindako eskariei.

Beste alde batetik, prozesu honetan era aktiboan parte hartu duten gizarte eragileen artean honako

hauek ditugu: emakumeen elkarteak, gizarte-bazterketarekin eta aniztasun funtzionalarekin lotutako

organizazioak, gizarte-kultur elkarteak eta ikastetxeak. Parte hartzeko interesa agertu dute ere

gazteei bideratutako udal zerbitzuak kudeatzen dituzten entitateek, Gazteleku kasurako, edo baita

ere Pertsona Adinduentzako Eguneko Zentroa.

Zenbait gizarte eragileren parte hartzea lortu bada ere, ez da lortu emakume migratuak eta ijitoak

eurek zuzenean parte hartzerik, eta horien eskaerak beraiekin lan egiten duten elkarte sozialen bidez

jaso dira. Emakume hauen parte hartzea erronka bat da eta halaxe agertuko zaigu Berdintasun Plan

berria diseinatzeko prozesua berriro irekitzean.

Beste gizarte eragile batzuen inplikazio eza ere ikusi da eta kontutan hartu beharko da Planaren

diseinu fasean, hala nola ikastetxeak edo/eta kirol elkarteak, eremu ez formalean haurrekin eta

gazteekin lan egiten duten elkarteak eta Ikastetxeetako Guraso Elkarteak.

Azkenik, aipatu egin behar da prozesuan zehar aurkitu dugun zailtasuna sexu-aniztasuna aintzat

hartu beharreko errealitate gisa ikustarazteko eta genero ikuspegiaren interpretazioa zabaltzeko,

genero-bikotasuna gaindituz, sexualitatea edo afektibitatea bizitzeko bestelako moduak daudela

ikustaraziz, heterosexualitatearen arau zapaltzailea auzitan jartzen dutenak.

Prozesuan zehar izandako lorpenak sendotzea, eta baita ere aurkitutako gabeziak eta oztopoak

gainditzea izango dira erronka berriak Sestaoko Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasun Plan

berria diseinatzerakoan aurrez aurre izango ditugunak.

64

8.2. JARDUTEKO EREMU NAGUSIAK

EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO … II... · 2019-04-30 · 5.3.5. PERTSONEI DAGOKIENEZ...

Documents

Transcript of EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO … II... · 2019-04-30 · 5.3.5. PERTSONEI DAGOKIENEZ...