KLIMAREN FAKTOREAK– Fisikoak– Termodinamikoak

2. BATXILERGOKO GEOGRAFIA

IES MUNGIA BHI - Irakaslea: Marije AGUILLO

ESPAINIAKO KLIMAEguraldia: Leku eta une zehatz bateko atmosferaren egoera.

Klima: Leku batean gertatu ohi diren eguraldien multzoa

Penintsulako klima inguruen mapa

Itsas eragina

Itsas eragin zaila

23º 27´

Ekliptikaren inklinazioa

Eguzkiarekiko lurraren kokapena solstizioetan eta ekinozioetan. Iturria: Fernando Llorente Martínez

Solsticio:

Bi hemisferiotan eguzki irradiazioak berdinak dira

Espainiako Klimaren faktore geografikoak

• Latitudea (faktore astronomikoei lotuta)» 36º y 44º Ipar latitudea

• Kokapena» Bi kontinenteen artean» Bi ozeanoen artean» Bi aire masa ezberdinen artean

• Itsasoaren eragina» Forma trinkoa» Erliebearen kokapena

• Altitudea

» Mesetaren bataz bestekoa: 660 m.

• Erliebea » Antolaketa» Altitudea» Orientazioa

Temperatura del agua del mar 26 Octubre de 2008

Erliebearen EraginaFohen eragina

Euri orografikoak

Prozesu adiabatikoa

Airea erliebe bat zeharkatzean beste aldera pasatzen denean bere tenperatura handitu egiten da

2. FAKTORE TERMODINAMIKOAK

2. FAKTORE TERMODINAMIKOAK

2.1 Zirkulazioa altueran:2.1.1 Zorrotada-korrontea

2.2 Zirkuazio azalean:2.2.1 Ekintza guneak

- Goi presioak (A)- Behe presioak (D)

2.2.2 Aire Masak2.2.3 Fronteak

Altuerako zirkulazio atmosferikoa • Jet Stream (9tik -11 kilometrora

altueran doa)

• Egitura tubularra eta mendebaldetik

ekialderako ibilbidea egiten du.

• Abiadura maximoa 150 Km/h,

• Goi presioak eta behe presioak

banatzen ditu

• Aire zorrotada moteltzen denean uhinak

sortzen dira

• (c eta d)

Zorrotada-korrontearen eboluzioa

Aire polarra goian mantentnzen da

Aire polarra hegoaldean sartzen da

Zirkulazio atmosferikoa altueran Jet-Stream

• Zorrotadak urtaroko

desplazamendua du eta Fronte

Polarraren desplazamendua

eragiten du

• Penintsula barruan neguan jotzen

du

• Udan iparraldean jotzen du,

Bizkaiko itsasoko aldean soilik

izaten du eragina.

Neguko

egoera

Udako egoera

Jet-Stream-ek uhindurak egiten dituenenan dorsalak (haize tropikalaren iparralderantzako sarrerak) eta ibarrak (haize polarra hegoalderantzako jaitsierak) egiten ditu

Antizikloi potente bat nagusitzen da penintsula eta Europa erdiaren gainean. Egoera egonkor honek ez du baimentzen borraskak sartzea eta hauek Antizikoia inguratu beharko dute. Tirreno itsasoan borraska bat dago baina Antizikloia ez dio usten hurbiltzea.

http://www.aemet.es/es/eltiempo/observacion/satelite/masas#animacion

2008-10-26

19:00

Gainazaleko zirkulazio atmosferikoa

• A) Ekintza guneak– Goi presio atmosferikoak

» Dinamikoak» Termikoak

– Behe presio atmosferikoak» Dinamikoak» Termikoak

• B) Aire masak

• C) Fronteak

ATMOSFERAREN ZIRKULAZIOA

Presio handien eremu polarra eremua

Behe presioen aldea (60º)

Goi presio subtropikalen eremua (30º)

Ekuatoreko tximinia: presio beheko eremua.

Goi Presioak

Haize hotza altueran

Behe presioak

Haize Beroa

Gainazaleko zirkulazio atmosferikoa -1

• Eragin Zentroak

– Presio Handiak (Antizikloiak)• Presio txikiaz inguratuta• Haizea erlojuaren orratzen zentzuan

mugitzen da• Haize hotza eta egonkorraz osatuta

– Presio Txikiak (Borraskak)• Presio handiz inguratuta• Erlojuaren orratzen kontrako norantza• Haize beroa eta ezegonkorraz osatuta

Ekintza Gune termikoak• Borraska edo Behe presio termikoa:

– Kontinentea berotzean (udan) gainazaleko airea ere

berotzen da borraska termikoa sortzen.

• Antizikloi ala goi presio termikoa:

– Neguan kontinentea hoztean, airea ere hozten da (astuna eta egonkorra) eta Antizikloi termikoa eratzen da

Parapentistek ondo ezagutzen dituzte Behe presio termiko hauek. Hegaldian igotzeko primerako aukerak ematen dituzte eta

Gainazaleko zirkulazio atmosferikoa - 2

Antizikloien ekintza-guneak

• Azoreetako antizikloia: udan

iparralderantz jotzen du

• Atlantikoko antizikloi polarrak

• Eskandinaviakoa

• Europa kontinenteko A

termikoa (neguan)

• Penintsula barruko A termikoa (neguan)

Udako egoera: Azoreetako Antizikloia iparraldean kokatzen da eguraldi egonkorra eta eguzkitsua ekartzen.

Gainazaleko zirkulazio atmosferikoa - 3

Penintsulako depresiok

ekintza guneak

• Islandia

• Ipar Atlantikoa (Eskandinabia)

• Afrika Iparraldekoa D termikoa (udan)

• Ipar Itsasokoa

• Kontinentekoa (udan)

• Genoako golkokoa

• Penintsula barruko D termikoa (udan)

AIRE MASAK

Bere jatorriagatik:

-Artikoa

-Zirkulu Polar artiko eta 90º I biartean

-Polarra

- Zirkulu Polarra eta 35ºI latitudeen artean

-Tropikala

-35ºI eta 15ºI latitudeen artean

AIRE MASA (definizioa):

Nolakotasun fisiko ( tenperatura eta hezetasuna) iraunkorreko aire pilaketa handia (Km askokoa)

Bere izaeragatik izan daiteke: Aire masak beroak ala hotzak, hezeak ala lehorrak.

AIRE MASAK EZAUGARRIAK ERAGINA

Itsasoko artikoa (Ia) Oso hotza eta hezea Elurteak eta tenperaturen jaitsiera

Kontinenteko artikoa (Ka) Oso hotza eta lehorra Zeru argiak eta izozteak

Itsasoko polar Hotza (Ip)

Hotza eta hezeaNeguan prezipitazioak Kantabriar mendikatean Udan ekaitz handia.

Kontinenteko polar hotza (Kp)

Hotza eta lehorra Eguraldi hotz eta eguzkitsua

Itsasoko tropikala (It) Epela eta hezeaUdan tenperatua handiak, eta edozein sasoian tenperatura epelak eragiten ditu.

Kontinenteko tropikala (Kt)

Beroa eta lehorra Bero-boladak eragiten ditu

Gainazaleko zirkulazio

atmosferikoa - 5

-Fronteak

• Bi aire masa (ezaugarri ezberdinekoak) banatzen dituzten azalak.

• Aire masa ezberdinek ez nahasteko joera dute.

• Fronteak zerbait dinamiko dira. Lurraren mugimendua eta koriolis eragina

direla eta ikutze azal horrenta uhindurak sortzen dira eta hantxe borraskak

eratzen dira prezipitazioak sortuz.

Penintsulan Fronte Polarra da garrantzzitsuena eta bera da penintsulatik,

neguan, pasatzen diren borrasken arduraduna.

Haizearen lukualdatzea

Goi presioetatik behe presioterantz mugitzen da (gainazalean)

ATMOSFERAREN OROGRAFIA

Depresioaren eboluzioa

Fronte beroaFronte hotza

Aire beroa

Aire hotza

Aire hotza

EuriaEuria

Plantan eta altxamenduan ikusita

FRONTE BEROA FRONTE HOTZA

Fronte okluidoa

KLIMAREN OSAGAIAK - I OSAGAIAK:

Atmosferan aztertu eta kuantifikatu egin daitezken fenomenoak

1- Intsolazioa eta hodeiak

– Espainian, latitudea dela

eta, urtean 2000

eguzki-ordu

baino gehiago.

Hala ere kontraste

handiekin.

KLIMAREN OSAGAIAK - II 2- Airearen tenperatura (isoterma)

– Urak lurrak baino hobeto gordetzen du beroa– Itsasotik hurbil tenperaturak leunagoak.

– Klimarekiko alderdi garrantzitsuak:

• Urteko tenperatura- bitartea

• Izozteak (airearen tenperatura 0ºC azpitik denean)

KLIMAREN OSAGAIAK - III

3- Haizearen hezetasuna

• Itsasoaren hurbiltasuna eta

tenperaturen araberakoa.

• Lainoak:

• Ur tanta txikiak atmosferan

• Gandua:

• Laino beroa hauts

partikulekin

• LAINO MOTAK

• Irradiaziozkoa

-Lurzorua beroa galtzea

• Adbekziozkoa

- Aire masa epel eta hezeak

lurzoru hotzera heltzean

Irradiaziozko lainoa

Adbeziozko lainoa

Lakuako lainoa

Adbekziozko lainoa

Laino baxuak tenperatura-alderanzketagatik

4- Presioa eta haizea

Presio atmosferikoa:

Aireak lurazalaren gainean egiten duen pisua

Presio atmosferiko normala eta itsas-mailan 1013 Mb-koa da.

Isobara:Azal batekop presio berdineko puntuak lotzen dituen lerroa.

Neguan eta udan goi presioak nagusi

Haizea:

Haizea lurrazaletik aireak egiten duen mugimendua.Penintsulan hazie nagusia mendebaldekoa da.

KLIMAREN OSAGAIAK - IV

Haizea eta haizearen abiadura adierazteko ikurrak

KLIMAREN OSAGAIAK - V

5- Prezipitazioak

- Hodeietatik datorren ura.- Likidoa- Solidoa (elurra, ihintza)

- Prezipitazio motak:

• Orografikoak - Erliebearen eraginez

• Konbektiboak - Lurzorua berotzean

• Aurrez aurrekoa (frontea) - Bi aire masak elkar ukitzean

PREZIPITAZIO MOTAK:

A) Konbektiboak

B) Orografikoak

Erliebearen oztopoa

C) Frentekoa

A)

B)

C)

Erliebearen oztopoa

Prezipitazioak: Gaztela-Leon

KLIMAREN OSAGAIAK - VI

6- Lurruntzea,lurruntze-transpirazioa eta lehortasuna

6.1 Lurruntzea: Ura lurrun bihurtzea

6.2 Luruntze-transpirazioa: gainazala baten ura galtzea.

6.3 Lehortasuna:

- Beroaren eta hezetasunaren artean dagoen lotura da.

- Lurruntze-transpirazio erreala

- Lurruntze-transpirazio potentziala

GAUSSen indizea:• Hilabetea lehorra da bere batez besteko tenperaturaren bikoiza mm-tan

emandako prezipitazio guztien parekoa edo handiagoa denean.

LAUTENSACH-MEYER indizea (uraren defizita)• Hilabetea lehorra da 30 mm. baino gutxiago izan duenean

– Lehortasun gabekoa: hilabete guztiak urarekin– Inguru erdi hezea: 1 edo 3 hilabe lehorrak– Inguru erdi lehorrA: 4 edo 6 hilabete lehorrak.– Muturreko inguru erdi lehorra: 7-11 hilabete lehor.

KLIMAREN OSAGAIAK - 4

1. Klima ozeanikoa

2. Klima mediterraneoa 2.1 Itsasoko klima mediterraneoa (negu leunak)

2.2 Klima kontinentalaren eragin duena

2.3 Klima mediterraneo lehorra, subdesertikoa.

3. Mendiko klima

4. Kanarietako klima

• Precipitaciones•  El mes de octubre ha resultado en conjunto algo más seco de lo normal, con una precipitación media mensual

en España de 53 mm, lo que representa el 77 % del valor medio de octubre sobre el período de referencia 1971-2000, que es de 69 mm.  Las precipitaciones acumuladas en el mes fueron normales o inferiores a las normales en todas las regiones, con excepción de Galicia, mitad noroeste de Castilla y León, norte e interior de Cataluña y zonas del norte de Aragón

Espainiako Klimen mapa

KantabriarItsasoa

KLIMA OZEANIKOA

• Prezipitazioak: – Ugari eta erregularrak– Urtean 800 mm baino gehiago– Egun euritsuak 150 baino gehiago – Prezipitazio gehien neguan

• Tenperaturak:– Tenperatura-bitarte txikia: 15ºC azpitik– Uda freskoak (20ºC-koa)– Negu moderatuak (hilabeterik hotzena 6ºC eta 10ºC

bitartean)– Barrukalderantz neguko tenperatura hotzagoa (6ºC-tik

beherakoa) eta tenperatura-bitarteko handiagoa.

KLIMA MEDITERRANEOAItsas eraginarekin eta mendikoa

Isostermak isohietak

Klima Mediterraneoa

• Prezipitazioak:– Urriak eta irregularrak

– Urtean 800 mm-tik beherakoak

– Uda lehorra, (Azoreetako antizkloia dela eta)

– Prezipitazio gehienak ekinozioetan–

Temperaturak:– Aldatu egiten da kostaldearen

eta barrualdearen artean eta

iparraldearen eta hegoaldearen

artean.

Itsasoko Klima mediterraneoa

• Prezipitazioak:– Urriak eta desberdintsuak: 800 eta 300mm

bitartean.– Mediterraneoko kostaldean, prezipitazioak

urriagoak, – Atlantikoko kostaldean prezip. Ugariagoak– Maximo nagusia udazkenean gertatzen da.

• Genovako Golkoko borraska• Tanta hotzaren eragina

• Tenperaturak– Tareco bitarteak: 12º - 15/16ºC– Uda beroak (22ºC-tik gorakoak)– Negu leunak (hilabeterik hotzenean 10ºC-tik gora)

Klima mediterraneoa eragin kontinentalarekin

• Prezipitazioak– 800 – 300 mm bitartekoak

– Mesetetan eta Ebroko dsakonunean

urriagoak dira erliebearen oztopo

eraginagatik.– Penintsularenbarrukaldeko

mendebaldeko sektorean,

prezipitazioak

ugariagoak dira Atlantikoko

depresioak direla eta.

Valladolid

MADRIL Komunitatean nola banatzen diren prezipitazioak

Zer dela eta gertatzen da hau?

Klima mediterraneoa kontinentalizatua - 2

• Tenperaturak– Bitarte handiak: 16º C-tik gorakoak.

– Tenperaturen arabera hurrengo

klima azpimultzoak daude:

• Ipar mesetakoa:– Uda freskoa 22ºC-tik

behera hilabete beroena

– Negu hotzak 6ºC eta –3ºC bitartean izozteekin

• Hego meseta eta Ebroren haranaren erdialdean- Uda beroak (22ºC eta +)

- Negu hotzak baina izozte gutxiagoarekin

• Extremadura eta Andaluzia barrualdekoa– Uda oso beroak

– Negu leunak: hilabete hotzena 6º C – 10º C bitartekoa

Maquia (silizearen gainean)

Klima Mediterraneo lehorra, subdesertikoa edo estepakoa

• Prezipitazioak– 300 mm-ra ez dira heltzen

• Tenperaturak– Hego-ekialdean (estepa beroa) :

• Urteko bataz bestekoa 17-18ºC • Negu oso leunak (tenperaturak: 10ºC-tik gorakoak)

– Barrukaldean (Mantxaren ekialdean eta Ebron): estepa hotza:

• Urteko bataz besteko 17ºC baino gutxiago• Neguan: 6ºC eta 10ºC bitartean eta 6ºC eta -3ºC bitartean

Zaragoza

Mendiko Klima• Ezaugarriak.

– 1.000 metro baino gehiagora (latitudeen arabera)

– Prezipitazioak: 1.500 mm. baino gehiago

– Bataz besteko tenperatura ez da 10ºC-tik igotzen

– Hilabete asko oºC-tik azpitik

– Alde hezea: • Kantabriar mendikatea

– Prezipitazioen maximoa neguan

• Pririneoak– Zenbat ekialderago prezipitazioen

maximo udan

– Mediterranear aldea

Erdiko eta Hegoaldeko mendien

klima

– Barruko mendiak• Iberiar sistema,

Sistema Zentrala,

Toledoko mendikatea

eta Sierra Morena.• Prezipitazioak: 1000-1500 mm artean • Batez besteko temperatura: 5ºC eta 7ºC

– Hegoaldeko mendietan:

• Sistema Betikoa eta Penibetikoa• Tropiko arteko mendietako giroa • Prezipitazio urriagoak eta oso garaietan• Udako lehortasuna oso markatuta

Sierra Nevada

Gredos

Kanarietako Klima

• Faktoreak– Tropikoen arteko eremua

– Tropikoko goi-presioak (Azoreetako antizikloia)

– Ipar-ekialdeko alisioak (tenperatura leunak)

– Neguan: Atlantikoko depresioak

– Udan: Saharako airea

– Uharteen erliebearen eragina

– Kanarietako ozeanoko korronte

hotza dela eta, udan

airea egonkorragoa da (A)

Kanarietako Klima - 2• Prezipitazioak

-Oso urriak dira behe lurretan

-Alde garaietan 1000 mm-ra iritsi daitezke

-Mendebaldean 300 – 150 mm bitartekoak

-Ekialdean 150 mm baino gutxiago

• Tenperaturak– Hilabete guztietan 17ºC-tik gorakoak

– Tenperatura bitarte 8ºC-tik beherakoa

Hego Tenerife

Tenerife uhartea

Ipar Tenerife

Kanaria Handia uhartea