EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOA GIZARTE ......nolanahi ere, urrun dago 2006kotik, eta askoz txikiagoa da...

1

[Seleccionar fecha]

[Aukeratu data]

EUSKAL AUTONOMIA

ERKIDEGOA

GIZARTE ZERBITZUEN

ESKARIAREN ESTATISTIKA

Gizarte Premiei buruzko

Inkesta 2018

Modulu orokorra Emaitza nagusiak 2019ko irailaren 5a

Enpleguko eta Gizarte Politiketako sailburua Estatistika Organo Espezifikoa

3

AURKIBIDEA OROKORRA

SARRERA 7

EMAITZA NAGUSIAK 15

1. GIZARTE ARAZOAK ESKOLATZE PROZESUAN 15

1.1. 0-5 urteko adingabeekiko arreta 15

Berriz gutxiago sartzen dira 0-5 urteko biztanleak haurtzaindegien eta ikastetxeen

sisteman. Dinamika hori bi urtetik beherakoen kolektiboari lotuta dago 15

Bi urtetik beherakoen artean, bai eta oinarrizko gabeziarik gabeko etxeetan ere, zentro

batean sartzea mugatzen duten faktoreek zerikusia dute garrantzi handiagoa izatearekin

bai familia-lehentasunek bai jokoan dauden eta plazarik ez izatea ez diren beste faktore

batzuek ere 16

1.2. Gizarte-hezkuntzazko arazoak, nahitaez eskolatzeko adina duten adingabeen artean 18

Eskolatutako 6-16 urtekoen artean, alderdi soziala duten eskola arazo larrien eragina

gutxitzeko dinamika sendotu da 18

Atzerritar adingabeei dagozkien adierazleek hobera egiten dute, baina ez alderdi

arazotsuenetan, eta dinamika bera agertzen da atzerritar ez diren adingabeen artean ere.

Nolanahi ere, egoera ez da 2006koa bezain problematikoa 19

Izandako dinamika konplexuak gabezia ekonomikoko arazoak dituzten eskola-umeak

ezaugarritzen ditu 22

2. LANERATZEKO ARAZO BEREZIAK 23

Joera hobetzekoa bada ere, 2018an oraindik ere garrantzitsua da egiturazko lan-

bazterketaren fenomenoa 23

Eragindako kolektiboan, gutiz gehienak nazionalak eta 25 eta 54 urte artekoak dira, baina

begi-bistakoa da zahartzeko joera, eta emakumeen presentzia handiagoa da 25

Oraindik ere oso handiak dira eragindako biztanleen artean lan normalizatuaren mundutik

baztertutakoen berri ematen diguten adierazleak. Biztanle horietan, handiagoa da lan-

merkatuaren ertzetan dagoen zatia 27

Egiturazko lan-bazterketak lotura estua du gabezia ekonomikoarekin 30

3. URRITASUNA ETA MENDEKOTASUNA DITUZTEN PERTSONAK 32

Urritasunaren eta mendekotasunaren inpaktuak behera egiten du oro har, gutxienez

moderatua den mendekotasunari dagokionez izan ezik, 75 urtetik gorako taldeetan

bereziki 32

Mendekotasun berezia duten biztanleen artean, kanpo-arretaren erabilera-mailak

berrekuratu dira, 2010eko mailetara iritsi gabe bada ere, batez ere arreta pribatuan edo

partikularrean oinarrituta 34

Mendekotasun arina duten edo autonomoak diren pertsonen artean izan ezik, kanpo-

baliabideen erabilerak arreta-orduen goranzko ildoa adierazten jarraitzen du, eta hori

mendekotasun guztizkoa edo larria dagoenean da bereziki deigarria 40

4

Emendatzen jarraitzen du, mendekotasun moderatuan izan ezik, mendekotasunerako

arreta-sistemako prestazioen erabilerak 41

Mendekotasuna duten biztanleen eguneroko bizitzako beharren estaldurarekiko

asegabetasun-mailek zertxobait egin dute gora 2014 eta 2018 artean, baina,

mendekotasunaren adierazpide larrienen barruan, mendekotasun guztizkoa edo larria

duten biztanleen kasuan baino ez 42

Mendekotasun berezi guztizkoa edo larria duten pertsonen artean, etxebizitzako

arkitektura-oztopoen inpaktuaren murrizketa-ildoa finkatu da, baina nabarmenago

hautematen da beste kasu batzuetan 44

Okupazio-ehunekoak ez du okerrera egin mendekotasun berezia duten pertsonen artean;

bai, ordea, urritasun funtzionalek soilik eragindakoen artean; baina jarduerarako joera

handiagoak berekin dakar langabezia-mailak handitzea eta laneratzeko arazo bereziak

izatea. 45

4. MENDEKOTASUNA DUTEN PERTSONAK ZAINTZEA 49

4.1. Mendekotasun-egoerei lotutako aparteko gastuak 49

Mendekotasun-egoerei lotutako aparteko gastuak murrizteko prozesua luzatu da Baina

horrelako gastuen beharraren murrizketa mendekotasuna duten eta etxetik kanpo dauden

pertsonen kasuetara mugatzen da, eta, etxean bertan, mendekotasun gutxienez

moderatuko bi kasu edo gehiago izatera 49

Aparteko gastuak daudenean, etxeei dakarkieten zamak gora egiten du, eta oinarrizko

gastuetan gertatzen da murrizketen proportziorik handiena, eragina izateaz

mendekotasuna duten pertsonenganako arreta zuzenean 51

4.2. Zaintzaileak 54

Behera egiten jarraitzen du mendekotasuna duten pertsonak etxean zaintzen diharduten

pertsonen proportzioak 54

Zaintzaileen kopurua jaitsi arren, konparatiboki handiagoa da pertsona horiek gaur egun

beren gain hartzen dituzten zaintza-lanei lotutako zama 56

5. ARAZOAK HARREMAN PERTSONALETAN ETA SOZIALETAN 60

2018an, nabarmen murriztu da portaera- edo jarrera-arazoen eragina 60

Bakardade- eta tristezia-arazoen inpaktua zertxobait jaitsi da 62

Gorakada deigarria izan dute familiako arretarik ezari/bazterketari, tratu txarrari,

jazarpenari edo indarkeriari lotutako arazoek, bereziki emakumeen artean eta oinarrizko

gabezia duten etxeetan 65

Jatorrian, arrazan edo erlijioan oinarritutako gizarte-bazterketaren pertzepzioak gora egin

du 66

Oro har ikusita, kontuan hartutako gizarte-arazo larrien inpaktuak 2010. urtetik izandako

murrizketa apaleko ildoari eutsi dio. Baina problematikek gorantz egin dute kolektibo

batzuetan 67

5

6. ARAZOAK EMANTZIPAZIO ETA UGALKETA PROZESUETAN 71

2006an hasi ondoren, luzatu egin da egungo etxetik kanpo bizitza independentea izateko

arazoak dituzten pertsonen proportzioa murrizteko prozesua 71

2014 eta 2018 artean, jaitsiera deigarria izan du nahi adina seme-alaba izatea eragozten

duten arazoen inpaktuak, bereziki 35 urtetik beherako pertsonen etxeetan 73

7. ETXEEK ZERBITZUAK ETA PRESTAZIOAK ESKATZEA 76

7.1. Gizarte-zerbitzuen erabilera 76

Gizarte-zerbitzu publikoen erabilerak egonkor jarraitzen du. Gora egin du 75 urtetik

gorako pertsonenganako arretak, eta behera, berriz, atzerritar biztanleak edo oinarrizko

gabeziako etxeetako biztanleak xede dituenak 76

Elkarte-zerbitzuen erabilera egonkortu egin da. Baina eskatzaileen profila aldatu, eta pisu

nagusia dute 45 urtetik gorako pertsona nazionalen eta laneratze-bide prekarioekin

zerikusirik ez dutenen etxeek. 80

7.2. Prestazio eta laguntza ekonomikoen eskaria EAEn 84

Susperraldi ekonomikoak EAEko laguntzazko prestazio orokorren sistemari lotutako

babesa gutxitzea ahalbidetzen du; hala ere, sistemak 2010ean eta 2014an baino askoz

etxe gehiagori laguntzen die. Estatuaren laguntza-jardunak oso maila apaletan jarraitzen

du, eta beheranzko joera nabarmenarekin 84

EAEko prestazio orokorren sistema oraindik ere gabezia-arazoak dituzten etxeetako

pertsonei zuzentzen zaie 87

7.3. Zaintza-zerbitzuen eskaria EAEn 92

Neurri handi batean eskaera handitzeko joerari emandako erantzun moduan, gora egin

du zaintza-zerbitzuen erabilerak, bereziki emakumeen eta 75 urtetik gorakoen etxeetan 92

Gora egin du mendekotasunaren arretarako sistemako laguntza ekonomikoen erabilerak,

bereziki kasu larrietan 95

7.4. Familientzako laguntzak baliatzea 96

Familia-laguntzak baliatzen dituzten etxeen proportzioak behera egin du 96

1. ERANSKINA: Adierazleak, kontzeptuak eta definizioak 99

Gizarteratze-adierazleak 99

Eskolako integrazioa 99

Laneko integrazioa 99

Gizarteratzea, orokorrean 100

Osasunari edo adin handiari lotutako mugapenak eta mendekotasun berezia 100

Zaintzaileen egoera. 101

Problemas asociados a los procesos de acceso a una vida independiente. 101

Ugalketa-arazoak (nahi diren seme-alabak izatea) 102

Etxekoen unitateen zerbitzu- eta prestazio-eskaria 102

7

SARRERA

Gizarte Zerbitzuen Eskariaren Estatistika (GZEE), Gizarte Premiei buruzko Inkesta (GPI) den aldetik,

Enplegu eta Gizarte Gaietako Sailak garaturiko eragiketa da. 2006an egin zen lehendabiziko aldiz.

GZEEaren helburu orokorrek honako bi gai hauek dituzte ardatz:

a) Gizarte-zerbitzuen eta -prestazioen eskariaren dinamika ezagutzea, bere dimentsio kuantitatiboan zein

kualitatiboan.

b) Era berean, biztanleriaren gizarte-premiak ezagutzea, eurek duten eragina benetako eskari gisa

aztertuta.

Ondorioz, GZEEak bi osagai osagarri ditu: batetik, hainbat gizarte-zerbitzuren eskariarekin zerikusi

zuzena duena, eta, bestetik, biztanleriak dituen gizarte-premien azterketarekin lotuta dagoena.

Txosten honetan GZEEaren bigarren dimentsio horren inguruko emaitza nagusiak aurkezten ditugu, zeina

gizarte-premietan zentratzen baita. Izan ere, GPIaren ardatz nagusia da hori. Horretaz gainera, GZEE-

GPIak egindako eskariaren inguruko informazio interesgarria ematen du, erlazionatu egiten baititu

hautemandako premiak eta benetako eskaria; hain zuzen, gizarte-zerbitzuen zein gizarteratzera

bideratutako gainerako zerbitzuen eskaria.

Emandako datuak eragiketaren laugarren aplikazio-aldiari dagozkio, zeina 2018ko bigarren hiruhilekoan

garatu baita. Aurrez, 2006an, 2010ean eta 2014an gauzatu da inkesta. Hortaz, zenbait une historikori

buruzko informazioa jaso da, eta, horri esker, Euskal Autonomia Erkidegoko (EAE) gizarte-premien analisi

diakronikoa egin daiteke.

Komeni da zehaztea GZEE-GPIak baliatzen duen gizarte-premien kontzeptuaren inguruko hurbilketak

gizarte-zerbitzuen esparru tradizionala gainditzen duela. Ildo horretan, gizarteratze-prozesuekin —lan-

merkatuan eta enpleguan sartzeko prozesuak barne— zerikusia duten premien esparruan biltzen du

arreta, modu zabalagoan, betiere. Horrek ez du esan nahi, dena den, gizarte-zerbitzuen garapenarekin

lotutako funtsezko alderdiak ahazten direnik, hala nola adingabeei eragiten dieten arazoak eta

mendekotasunaren tratamenduari buruzkoak.

8

2014az geroztik, GZEE-GPIak Pobrezia eta Gizarte Desberdintasun Inkestaren (PGDI-2014)

modulu egokitu bat ere barne hartzen du. Helburu nagusia zera da: EAEko pobreziaren eta ongizate-

gabeziaren adierazle guztiak aztertzea, arreta berezia jarrita Europar Batasunean (EB) erabiltzen

direnetan eta PGDIan berariaz sartutakoetan. Hurbilketa hori dela bide, 2012tik EAEko pobreziaren eta

desberdintasunaren inguruko datuak dauzkagu eskuragarri, bi urtez behin. 2014aren amaieran aurkeztu

ziren estatistikaren atal horri dagozkion emaitzak, 2014ko PGDIaren moduluarekin lotutako alderdiei

buruzko berariazko txosten batean.

Txostenaren edukiari dagokionez, zehaztu beharra dago horrek ez duela helburu GZEE-GPIan jorratutako

alderdi ororen analisi zehatz eta erabatekoa izatea. Horren emaitza nagusiak aurkeztea du helburu, soil-

soilik. Alde horretatik, zehaztasunez heltzen dio 2014-2018 aldian izandako honako aldaketa hauei:

HEZKUNTZAN SARTZEKO PROZESUAK

1. Berriz, beheranzko ildoari heltzen zaio 0-5 urteko biztanleak zentro batean (haurtzaindegia edo

ikastetxea) hartzeari dagokionez

Dinamika horrek lotura du, alde batetik, bi urtetik beherako haurren kolektiboarekin. Bestalde, eta

aurreko aldietan (bereziki 2006 eta 2010 artean) ez bezala, zerikusia du oinarrizko premien

estalduran inolako gabeziarik (edo oinarrizko gabeziarik) ez duten etxeetako adingabeekin.

Bi urtetik beherakoen artean, bai eta oinarrizko gabezia arazorik ez duten etxeetan ere, 2014 eta

2018 artean zentroetan sartzea mugatu duten faktoreek lotura dute garrantzi handiagoa izatearekin

bai familia lehenespenek bai, indar gutxiagorekin bada ere, jokoan dauden beste faktore batzuek.

Alde horretatik, zentroetan sartzea mugatzen duten beste faktore batzuen eragina handitu da 2018an

(prezioak, egokitasunik eza eskaintzan eta abar), baina faktore horien artean ez da sartzen plazarik

eza.

2. Eskolatutako 6-16 urtekoen artean, alderdi soziala duten eskola arazo larrien eragina gutxitzeko

dinamika sendotu da.

Testuinguru horretan, eta 2010-2014 artean ez bezala, atzerritar adingabeei dagozkien adierazleek

ere egin dute hobera 2018an. Hobetze horrek, ordea, ez die eragiten alderdi problematikoenei

(besteak beste: ez eskolatzea; absentismoa; bi urteko edo bi urtetik gorako eskola-atzerapena; eta

jazarpena, tratu txarrak, arbuioa edo indarkeria). Askotariko dinamika hori, arazoen larritasunaren

arabera, atzerritar ez diren adingabeen artean ere agertzen da. Bi kolektiboetan 2018ko egoera,

nolanahi ere, urrun dago 2006kotik, eta askoz txikiagoa da eskolan integratzeko eskola-arazo

larrienen eragina.

9

LANERATZE-PROZESUAK

3. Laneratzeko arazo berezien eraginak neurriz behera egin arren, 2018an garrantzitsua da oraindik ere

egiturazko lan bazterketaren fenomenoa. Bai kuantitatiboki bai erlatiboki, 2018ko adierazleak

oraindik askoz handiagoak dira 2006-2010 aldikoak baino, eta hurbilago daude 2014koetatik.

Arazo horiek eragindako kolektiboan, 2014 eta 2018 artean, gora egin du lan-merkatuaren

bazterretan dagoen biztanleria zatiak. GZEE-GPIaren datuek adierazten dute lana lortzeko arazo

handiak dituela gehienetan enplegu arautu batean aurretiko esperientziarik ez duen biztanle zati

batek (% 37,8 baino ez orain dela bost urte baino gutxiago), eta kasuen % 29,7an (ehunekorik

handiena 2010etik) ez duela laneratzeko eskaera aktiborik.

2014 eta 2018 artean, bestalde, laneratzeko arazo bereziak dituzten biztanleen zahartze prozesua

nabarmentzen da. Lehen aldiz 2006. urtetik, 45 urtetik gorako pertsonak gehiengoa dira talde

horretan. Prozesu hori 25-64 urteko biztanleen arteko dinamika honi lotuta dago: zenbat eta urte

gehiago izan, orduan eta txikiagoa izan da 2014-2018 aldian laneratzeko arazo bereziak izan dituzten

pertsonen proportzioaren jaitsiera.

Gainera, emakumezko biztanleen presentzia erlatiboa handiagoa da. Horren azalpena da

emakumeen artean zertxobait emendatu direla laneratzeko arazo bereziak 2014 eta 2018an artean,

baina gizonen artean jaitsiera nabarmena izan da.

4. Mendekotasun berezia duten pertsonei dagokienez, okupazio-ehunekoak ez du okerrera egiten

krisian zehar eta ondorengo susperraldi ekonomikoan, baina ez da gauza bera gertatzen osasun-

arazoei lotuta urritasun funtzional hutsak dituzten pertsonen artean. Azken kasu horretan, 2010-

2014ko koiunturazko gorakada alde batera utzita, beheranzko joera ikusten da, neurritsua baina

etengabea,biztanleria okupatuaren ehunekoan, 2006tik 2018ra bitartean.

Mendekotasun berezia edo urritasun funtzionala izanda, nolanahi ere, jarduerarako joera handiagoak

berekin ekarri du handiagoak izatea 2018. urtean 2014an baino langabezia-mailak eta laneratzeko

arazo bereziak.

URRITASUNA ETA MENDEKOTASUNA DITUZTEN PERTSONAK

5. Behera egiten du osasun-arazo baten edo adin aurreratuaren ondoriozko urritasun funtzionalen bat

edo urritasun horiei lotutako mendekotasun bereziren bat duten pertsonen proportzioak.

Mendekotasun bereziaren inpaktuaren jaitsiera bereziki deigarria da 55 urtetik gorakoen artean,

bereziki 65-74 urte dituztenen artean.

Adierazitako bilakaera bateragarria da mendekotasun bereziaren (oso, larri edo moderatua)

adierazpide larrienen inpaktuak gora zertxobait egiteko joerarekin. 75 urtetik beherako taldeetan ez

10

bezala, egoerak, oro har, hobera egin baitu, adin horretatik gorakoen artean, 2010-2014ko

jaitsieraren ondoren, 2014-2018an gorakada handia izan du mendekotasun berezi oso, larri edo

moderatuaren inpaktuak.

6. Mendekotasun berezia dutenenganako arreta zenbait aldetatik hobetu da 2018an:

a) 2010eko mailetara iritsi gabe ere, etxetik kanpoko zerbitzuen edo laguntzen erabilera mailak

berreskuratu egin dira. Arreta mailak suspertzeak lotura du, neurri batean, zuzeneko edo itundutako

zerbitzu publikoen sistemara gehiago jotzearekin, eta horrek adierazten du aldaketa handia gertatu

dela 2006tik izandako dinamikarekiko. Arreta, ordea, argiago handitzen da arreta hertsiki pribatuaren

esparruan, azken horren barruan sartuta ez bakarrik zerbitzu pribatu hertsiak, bai eta etxean kanpo

laguntza emateko pertsonen kontratazioa ere.

b) Mendekotasun arina duten edo autonomoak diren pertsonak salbuetsita, kanpo-baliabideak

erabiltzearekin batera, 2014 eta 2018 artean, nabarmen handitu da asteko arreta-orduen batez

besteko kopurua, 2010 eta 2014 artean sumatzen zena baino askoz handiagoa izaki. Gorakada,

nagusiki, mendekotasun osoko edo larriko egoeretan ardaztu da.

c) Emendatzen jarraitzen du, mendekotasun moderatuan izan ezik, mendekotasunerako arreta-

sistemako prestazioen erabilerak. Prestazio horien erabilera handiagoa gehiago gertatzen da 75

urtetik gorakoen etxeetan.

Begi-bistako hobekuntza horiek gorabehera, 2014 eta 2018 artean pixka bat gorantz egin dute

mendekotasuna dutenen beharrak betetzeari dagokionez hautemandako asegabetasun-mailek. Hala

ere, adierazpide larrienetan (edozeinetara ere apal samarrak izaten jarraitzen duten mailekin, beti

eragindako biztanleriaren % 10etik beherakoak baitira), mendekotasun berezi osoa edo larria

dutenen artean soilik hauteman da asegabetasuna zertxobait handitzeko dinamika hori.

7. Oztopo arkitektonikoek etxebizitzan duten inpaktua txikitzeko ildoa finkatu da mendekotasun berezi

osoa edo larria duten pertsonen artean, baina arazo horien pertzepzioa handiagoa da mendetasun

berezia edo urritasun funtzionalen bat duten gainerako biztanleen artean.

MENDEKOTASUNA DUTEN PERTSONAK ZAINTZEA

8. Mendekotasuna duten pertsonak etxean zaintzen dituztenen kopuru absolutuak eta pisu erlatiboak

txikitzen jarraitzen dute. 2014 eta 2018 artean, zaintzetan parte hartzeari dagokionez izandako

jaitsiera garrantzitsuena 65 urtetik gorako pertsonei dagokie. 2018an, ordea, 45 eta 64 urte arteko

pertsonak dira etxean mendekotasuna dutenen zainketan jokaera aktiboa izateko joera handiena

dutenak.

11

Zaintzeetan parte hartzeko beheranzko joera gutxi gorabehera, zaintzaile izaten jarraitzen dutenen

taldean, 2018an konparatiboki handiagoak dira eginkizunei lotutako kargak (arreta-orduak, eta uko

egitea gizarte-, hezkuntza- edo lan-bizitzari). Familia-bizitzako tentsio garrantzitsuei lotutako

presentziak gora egin arren, aldaketa ez da hain handia alderdi horretan.

9. Mendekotasuna duten pertsonei arreta egokia ematen jarraitzearekin zerikusia duten aparteko

gastuak egin behar dituzten etxeen proportzioan luzatu da beheranzko bidea. Baina horrelako

gastuen beharraren jaitsiera mendekotasuna duten pertsonak etxetik kanpo zaintzera mugatzen da

2014 eta 2018 artean, eta, etxearen barruan, gutxienez mendekotasun moderatua duten bi pertsona

edo gehiago zaintzera.

Bestalde, 2006ko eta 2010eko egoerarekin alderatuta, aparteko gastuak daudenean mendekotasuna

duten pertsonen zainketan, horren inpaktua handiagoa da 2014an eta 2018an. Alde horretatik,

garrantzi erlatibo handiagoa dute oinarrizko gastuetan egindako murrizketek. 2014. urtearen aldean

egonkor jarraituta ere, murrizketa horiek mendekotasuna duten pertsonei emandako arreta zuzenean

daukaten eragina, 2018an, maila konparatiboki handiagoetan dago 2006an eta 2010ean baino.

ARAZOAK HARREMAN PERTSONALETAN

10. 2018an, hobera egin dute gizarte-bizitzari eta harreman pertsonalei eragiten dieten gizarte-arazo larri

jakin batzuen inpaktua neurtzen duten adierazleetako askok. Alde horretatik:

a) Nabarmen murriztu da portaera- edo jarrera-arazoen inpaktua. Beheranzko ildoa orokortua da, eta,

beste gizarte-talde batzuetan baino motelago bada ere, oinarrizko gabeziako egoerek eragindako

etxeetan bizi direnengana zabaltzen da.

b) Bakardade- eta tristezia-arazoen inpaktuak ere behera egiten du, poliki baina argiki. Bilakaera

positiboa bereziki deigarria da atzerritarren artean, 2018an inpaktua, lehen aldiz, biztanle nazionalen

artean ohikoa denetik hurbil baitago.

Bilakaera pixka bat txarragoa da 65 urtetik gorakoen artean. Kasu horretan, talde hori da hizpide

dugun problematikak modu diferentzialean eragin eta 2014 eta 2018 artean hobekuntza-ildo argirik

ez duen bakarra. Hala eta guztiz ere, 65 urtetik gorakoen artean bakardadearen eta tristeziaren

eragina, 2018an, portzentajezko bost puntutik gora txikiagoa da 2006an eta 2010ean baino.

Arazoen inpaktua txikiagoa da 2018an urritasuna edo mendekotasun berezia dutenen artean, baina

kolektibo hori da bakardade- eta tristezia-arazoek gehien eragindakoa. Inpaktua zazpi bider

handiagoa da urritasunik eta mendekotasun berezirik ez duten pertsonen artekoa baino.

12

11. Beste adierazle batzuek, ordea, okerrera egin dute; honako hauek bereziki aipagarriak dira:

a) Gorakada deigarria izan dute familiako arretarik ezari/bazterketari, tratu txarrari, jazarpenari edo

indarkeriari lotutako arazoek.

Gorakada gizonezkoen artean ere gertatu arren, askoz handiagoa da emakumezkoen artean. 2014-

2018 aldian, egoera sozioekonomikoaren ikuspuntutik, arretarik ezari, bazterketari, tratu txarrari edo

indarkeriari lotutako arazoen gorakada bereziki deigarria da oinarrizko gabezia duten etxeetan.

b) 2006ko edo 2010eko mailetara itzuli gabe ere, jatorriaren, arrazaren edo erlijioaren ondoriozko

gizarte-bazterketaren pertzepzioak gorantz egin du 2018an.

Arazo larriek pixka bat gora egiten dute atzerritarren artean, baina gorakada deigarriena biztanle

nazionalen artean gertatu da (pertsona nazionalizatuak ere kontuan hartuta).

ARAZOAK EMANTZIPAZIO ETA UGALKETA PROZESUETAN

12. Arazoak oraindik ere eragiten die Euskadiko biztanle askori, batez ere 25-34 urtekoei, baina 2018.

urtean 2006tik datorren prozesu hau luzatu da: egungo etxetik kanpo bizitza independentea egiten

hasteko arazoak dituzten pertsonen proportzioaren murrizketa.

Hala ere, aipatutako beheranzko ildoak 2014ra arte gehien mesedetutako taldeetako batean,

atzerritarren artean, 2014-2018an gorakada nabarmena izan da bizitza independentea hasteko

arazoen inpaktuari dagokionez.

2014 eta 2018 artean, aipatu goranzko ildoa oinarrizko gabeziako egoerek eragindako etxeetan bizi

direnen artean ere gertatu da.

13. 2014 eta 2018 artean, nabarmen murriztu da nahi adina seme-alaba izatea eragozten duten arazo

sozioekonomikoen eta lanekoen inpaktua.

Jaitsiera hori bereziki deigarria da atzerritarren etxeetan eta 35 urtetik beherako pertsonek osatzen

dituztenetan. Izan ere, lehen aldiz 2006. urteaz geroztik, 2018an handiagoa da familia-ugalketari edo

demografiari lotutako arazo horien inpaktua 35-44 urteko pertsonen etxeetan, eta aipatu inpaktua ere

beherantz ari da 2014. urtearekin alderatuta, baina 2006ko edo 2010eko mailetatik hurbil.

13

ZERBITZUEN ETA PRESTAZIOEN ERABILERA

Gizarte-zerbitzuen erabilera

14. Egonkor jarraitzen du, 2018an pixka bat gorantz eginda ere, gizarte-zerbitzu publikoen erabilerak.

Hala ere, dinamika desberdinak daude zerbitzu horien erabileran. Hartara, igoera handia gertatzen

da 75 urtetik gorakoen erabileran, baina behera egiten du atzerritarrentzako edo oinarrizko gabezia

duten etxeetan bizi direnentzako arretak.

15. Elkarte-zerbitzuen erabilera egonkortu egin da. Epe luzeko ikuspegian, ordea, 2014 gertatzen zen

bezala, 2018ko erabilera-mailak argi eta garbi handiagoak dira 2006koak eta 2010ekoak baino.

Hala ere, eskatzaileen profila aldatu egin da, batez ere 45 urtetik gorakoen etxeen pisu erlatiboa

handitzeari dagokionez, lehendabizikoz gehiengoduna izan baita 2018an.

Aldaketa horrekin batera, gora egin du biztanle nazionalek eskarian duten pisu erlatiboak, eta

handiagoa da aldez aurretik arrisku-maila txikiagoa duten etxe moten presentzia (pertsona ez-

aktiboak edo pertsona landunak dituzten etxeak, haietako bat gutxienez egonkorra izanda).

Prestazioak eta laguntza ekonomikoak izatea

16. Susperraldi ekonomikoak EAEko laguntzazko prestazio orokorren sistemari lotutako babesa

gutxitzea ahalbidetzen du; hala ere, sistemak 2018. urtean 2010ean eta 2014an baino askoz etxe

gehiagori laguntzen jarraitu du. Estatuaren laguntza-jardunak oso maila apaletan jarraitzen du, eta

beheranzko joera nabarmenarekin.

EAEko laguntzako babes-sistema orokorra gero eta gehiago bideratzen da gabezia-arazoak dituzten

etxeetako pertsonetara, eta, beraz, Euskadin prekaritate ekonomiko handieneko egoeran dauden

etxeei erreparatzen die gehien-gehienetan.

Horretan, lagungarria da pertsona ez-aktiboak eta lanik gabeko pertsona aktiboak dituzten etxeekiko

arretaren pisu gero eta handiagoa. Hala ere, pertsona landunak dituzten etxeei dagozkien babes-

mailek behera egiten dute, bereziki litekeen arriskurik handiena dutenetan, lan egonkorrik gabeko

pertsonak dituztenetan. 2018an, EAEko laguntzako prestazio orokorren sistemak babestutako

etxeen ia % 70 pertsona ez-aktiboz edo langabezian dauden pertsona aktiboz osatutako etxeak dira.

14

Zaintza-zerbitzuak erabiltzea

17. Neurri handi batean eskaera handitzeko joerari emandako erantzun moduan, argi eta garbi egiten du

gora zaintza-zerbitzuen erabilerak. Biztanleria zahartzen ari den eta etxe unitateen kopurua handitzen

ari den honetan, dinamika bereziki deigarria da balio absolutuetan, 2018an lagundutako etxeen

kopurua askoz handiagoa izan baita.

Goranzko dinamika emakumeen etxeei dagokienez da bereziki deigarria, bai eta 75 urtetik gorako

pertsonak buru dituzten etxeei dagokienez ere. 2018an, azken etxe mota horri dagokio zaintza

zerbitzuen benetako erabilpenen hiru laurden baino gehiago.

Familia-laguntzak izatea

18. Azkenik, jaiotza-tasaren eta ugalkortasun-tasaren jaitsierak baldintzatutako testuinguru honetan,

behera egin du familia-laguntzak baliatzen dituzten etxeen proportzioak.

15

EMAITZA NAGUSIAK

2018ko GZEE-GPIaren emaitza nagusiek 2006-2018 aldiko eboluzioa dute ardatz, eta erreferentzia

berezia egiten diote 2014-2018 laurtekoan gertatutakoari, eta ondoren garatzen diren puntuetan laburbil

daitezke.

1. GIZARTE ARAZOAK ESKOLATZE PROZESUAN

0-5 urteko adingabeekiko arreta

Berriz gutxiago sartzen dira 0-5 urteko biztanleak haurtzaindegien eta ikastetxeen sisteman.

Dinamika hori bi urtetik beherakoen kolektiboari lotuta dago

2006 eta 2010 artean % 74,4tik % 73ra jaitsi ondoren ikastetxe edo haurtzaindegi batean zeuden 0-5

urteko adingabeen proportzioa, 2014. urtean % 76,6ra igo zen. 2018an, beheranzko ildoari berrekin zaio,

eta kolektiboaren % 73,4 egon da ikastetxe batean (2010eko gutxienekotik hurbil).

1. grafikoa

33,3

84,7

99,1

83,6

73,6 74,4

30,8

81,8

98,1

53,2

77,073,0

40,3

73,6

96,9

62,4

79,676,6

30,0

82,8

97,7

67,9

74,7 73,4

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

< 2 urte 2 urte 3 urte edo gehiago Oinarrizko gabezia Oinarrizko gabeziarikgabe

Adina Gabezia Guztira

Haurtzaindegian edo ikastetxean arreta jasotzen duten 0-5 urteko haurrak, adinaren eta etxekoen unitateko gabezia-egoeren arabera. EAE 2006-2018

(talde bakoitzaren ehunekoak)

2006 2010 2014 2018

2006 eta 2010 artean ez bezala, arreta-indizeen beherakada oinarrizko gabeziarik gabeko etxeetako

adingabeei dagokie 2014 eta 2018 artean. Etengabe handitu ondoren 2006ko % 73,6tik 2010eko % 77ra

eta 2014ko % 79,6ra arte, artatutako adingabeen proportzioa % 74,7ra murriztu da talde horretan 2018an

(proportzio horrek 2006koa baino ez du gainditzen).

Oinarrizko gabeziako arazoak dituzten etxeetako adingabeen taldean, ordea, ikastetxeetan sartzen

direnen ehunekoak argi eta garbi gorantz egiten jarraitu du 2014-2018 aldian, eta 2010eko % 53,2tik

2014ko % 62,4ra eta 2018ko % 67,9ra aldatu da. Hala eta guztiz ere, talde horretan arreta jasotzen duten

adingabeen proportzioa oraindik ere askoz txikiagoa da 2018. urtean 2006an (% 83,6) baino. Gainera,

oinarrizko gabeziarik gabeko etxeetako adingabeen taldeari dagokiona baino ia portzentajezko zazpi

puntu txikiagoa izan da 2018an.

16

Adin-taldea kontuan hartuta, 2014 eta 2018 artean, arretaren beheranzko dinamikak bi urtetik beherako

haurrei eragiten die nagusiki. Kasu horretan, 2006-2010 laurtekoan % 33,3tik % 30,8ra jaitsi ondoren,

2014an nabarmen handitu zen, % 40,3ra arte. 2014tik aurrera, ordea, berriz beherantz egin du, eta % 30

izan da 2018an; beraz, zentroetan sartu diren bi urtetik beherakoen proportzioa 2010ekoa baino

txikixeagoa izan da.

Hala ere, etengabe jaitsi ondoren 2006ko % 84,7tik 2010eko % 81,8ra eta 2014ko % 73,6ra, berriz ere

gorakada argia gertatzen da bi urtekoak ikastetxeetan edo haurtzaindegietan sartzeari dagokionez, eta,

% 82,8arekin, 2006ko balioaren azpitik baino ez da geratzen. Ildo beretik, 2014an % 96,9 izan ondoren,

gorantz egiten du, halaber, hiru urte edo gehiago dituztenen artean artatutako pertsonen proportzioak,

% 97,7arekin (hurbil 2010eko % 98,1etik eta 2006ko % 99,1etik).

Bi urtetik beherakoen artean, bai eta oinarrizko gabeziarik gabeko etxeetan ere, zentro batean

sartzea mugatzen duten faktoreek zerikusia dute garrantzi handiagoa izatearekin bai familia-

lehentasunek bai jokoan dauden eta plazarik ez izatea ez diren beste faktore batzuek ere

Arretak 2018an izandako beherakadak gehien eragindako taldeetan (bi urtetik beherakoak eta oinarrizko

gabeziarik gabeko etxeak), garrantzitsua da zuzeneko familia-arreta lehenesteak gora egin izana

haurtzaindegi edo ikastetxeetan artatu gabeko kolektiboan. Hartara, adierazleak argi jarraituta ere 2006ko

eta 2010eko % 61etik gertu, 2018an aztertutako bi urtetik beherako biztanleen % 54 etxean artatzen dute

familia-lehentasunagatik, hau da, ia portzentajezko zazpi puntu gehiago 2014an baino (% 47,1).

Oinarrizko gabeziarik gabeko etxeetako adingabeei dagokienez, familian zaintzearen aldeko hautua ere

gorantz doa: % 16,1etik % 18,6ra aldatu da 2014 eta 2018 artean, baina proportzio hori argi eta garbi

dago 2006ko % 24tik eta 2010eko % 21etik behera.

Hala ere, bi urtekoei dagokienez, familia-lehentasuna 2010 eta 2014 artean handitu ondoren, faktore

horrek garrantzia galdu du 2014 eta 2018 artean. Hartara, 2018an, bi urteko biztanleen % 8,7 baino ez

dute zaindu etxean arrazoi horrengatik, eta balio hori urrun dago 2010eko eta 2014ko balioetatik (% 17,4

eta % 17,8), are 2006kotik (% 13,1) ere. Familia-lehentasunak hiru urte edo gehiago dituztenen artean ere

behera egin du (% 2,6 2014an; % 1,1, berriz, 2018an).

Ildo beretik, oinarrizko gabeziako arazoak dituzten etxeetako adingabeen kasuan, familia-arretaren aldeko

hautuak gora egin zuen 2006 (% 14,3) eta 2010 (% 40,2) artean. Proportzio hori, ordea, 2014an % 26,8ra

eta 2018an % 23,1era murriztu da, baina, hala eta guztiz ere, oraindik 2006ko balioa baino argiro

handiagoa da.

Bi urte edo gehiago dituzten biztanleen artean izandako beheranzko dinamika gorabehera, familia-

lehentasunak bi urtetik beherako biztanleen artean izandako gorakada handiak argi uzten du zergatik egin

duen berriz gora faktore horren garrantziak 2018an arreta-zentro batean ez sartzeko arrazoi moduan. 0

eta 5 urte arteko biztanleen artean, familia-lehentasunaren aldeko hautua pixka bat igo zen 2006 eta 2010

artean (% 23,2tik % 24ra), eta % 17,9ra jaitsi zen 2014an. Gora egin du 2018an, % 19,5 izan arte; hala

ere, oraindik ere 2006-2010eko balioen azpitik.

17

Beste elementu batzuek ere laguntzen dute 2014 eta 2018 artean arreta gehiago handitzea eragozten.

Alde horretatik, 2018an handiagoa izan da zentroetan sartzea mugatzen duten gainerako faktoreen

inpaktua (prezioak, egokitasunik eza eskaintzan eta abar). 2006an eta 2010ean balioak % 3tik

beherakoak izan ondoren, faktore horiek arretarik gabeko kasuen % 5,5 azaltzen zuten 2014an, eta

proportzio hori % 7,1era igo da 2018an.

Goranzko ildo horrek ez die eragiten taldeei. Adinaren arabera, faktore osagarri horien inpaktuak batez

ere bi urtetik beherako biztanleak ezaugarritzen ditu. Biztanleria-talde horretan, horrelako arrazoiengatik

zentroetan ez sartzeak goranzko ildo etengabea izan du: % 5,9, 2006. urtean; % 7,7, 2010. urtean;

% 12,6, berriz, 2014an; eta % 16, azkenik, 2018an.

Egoera sozioekonomikoa kontuan hartuta, faktore horien garrantzia 2006ko % 2,1etik 2010eko % 6,6ra

handitu zen, eta 2014ko % 10,8ra, baina 2018an % 8,9ra jaitsi da oinarrizko gabeziako arazoak dituzten

biztanleen artean. Horrelako gabezia-arazorik gabeko etxeetan, ordea, faktore horien gorakada (% 2,5etik

beherako balioetatik 2006an, eta 2010ean % 4,4ra 2014an) luzatu egin da 2018an, arretarik gabeko

kasuen % 6,6 baitago kausa horiei lotuta.

Oro har, arretarik ezaren % 7,1 faktore osagarri horiei lotuta dago 2018an, balio hori 2014. urtean % 5,5

eta 2006 eta 2010ean % 3tik beherakoa izan ondoren.

2. grafikoa

60,9

13,1

0,8

14,3

24,0 23,2

61,4

17,4

1,7

40,2

21,024,2

47,1

17,8

2,6

26,8

16,117,9

54,0

8,7

1,1

23,1

18,6 19,5

5,92,2

0,12,1 2,4 2,4

7,7

0,8 0,2

6,6

2,0 2,8

12,6

8,6

0,5

10,8

4,4 5,5

16,0

8,5

1,1

8,96,6 7,1

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

< 2 urte 2 urte 3 urte edo gehiago Oinarrizko gabezia Oinarrizko gabeziarik gabe

Adina Gabezia Guztira

Hainbat arrazoirengatik haurtzaindegian edo ikastetxean arreta jasotzen ez duten 0-5 urteko haurrak, adinaren eta etxekoen unitateko gabezia-egoeren arabera. EAE 2006-2018


Arretarik ez, familiak ez duelako nahi 2006 Arretarik ez, familiak ez duelako nahi 2010 Arretarik ez, familiak ez duelako nahi 2014 Arretarik ez, familiak ez duelako nahi 2018

Arretarik ez, beste arrazoi batzuengatik 2006 Arretarik ez, beste arrazoi batzuengatik 2010 Arretarik ez, beste arrazoi batzuengatik 2014 Arretarik ez, beste arrazoi batzuengatik 2018

Familia-lehentasuna ez diren faktoreen azterketa-testuinguru honetan, deigarria da garrantzia galdu izana

plazarik ez egoteak, 0-5 urtekoak zentroetan sartzea mugatzen duen arrazoi moduan. 2018an, familia-

lehentasunari lotuta ez dauden arretarik ezaren arrazoi guzti-guztiak plazarik ez egotea ez diren zenbait

kausari lotuta daude, eta proportzio hori jada % 88,4 zen 2014an, baina oraindik % 50 eta % 54,6 artean

zegoen 2006-2010 aldian.

18

Hiru urtetik beherako biztanleen artean –hau da, aztertutako problematikaren inpaktua biltzen den

esparruan–, 3. grafikoan ikus daiteke ezen, “plazarik eza” faktorearekin gertatu ez bezala —2010 eta

2018 artean ia garrantzirik gabekoa izan arte behera egin baitzuen—, gainerako arrazoiek arretarik

ezaren balioak igotzea eragin dutela: % 2,5etik, 2006an eta 2010ean, % 9,6ra, 2014an, eta % 13,7ra,

azkenik, 2018an.

3. grafikoa

1,9

4,0

2,2

0,0

2,02,5

4,0 3,7

,4 ,3

2,7 2,5

0,4

12,3

2,8

5,8

1,3

9,6

,0

16,0

0,0

8,5

0,0

13,7

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

16,0

18,0

Leku falta Beste arrazoi batzuk Leku falta Beste arrazoi batzuk Leku falta Beste arrazoi batzuk

< 2 urte 2 urte Guztira

Familiaren erabakia ez bestelako arrazoiengatik haurtzaindegian edo ikastetxean arreta jasotzen ez duten 3 urtetik beheko haurrak. EAE 2006-2018


2006 2010 2014 2018

1.1. Gizarte-hezkuntzazko arazoak, nahitaez eskolatzeko adina duten adingabeen artean

Eskolatutako 6-16 urtekoen artean, alderdi soziala duten eskola arazo larrien eragina gutxitzeko

dinamika sendotu da

6 eta 16 urte arteko biztanleei dagokienez, GZEE-GPIak gizarte-garrantzi handia duten edo izan

dezaketen zenbait eskola-arazo jasotzen ditu. Kontuan hartzen dira, alde batetik, hezkuntza-egoerako

arazoak, bereziki, besteak beste, ez eskolatzea, absentismoa eta eskola-atzerapena, eta, azken kasu

horretan, larritasun txikiagoko egoerak (urtebeteko atzerapena) eta egoera larriak (bi urte edo gehiago)

bereizten dira.

Bestalde, eskolan gizarteratzeko zenbait arazo ere jasotzen ditu. Testuinguru horretan, tratu txarrari,

jazarpenari edo bazterketari lotutako arazo larriak edo oso larriak biltzen dira, bai eta integratzeko

aukeran eragina duten beste kontu larri batzuk ere (besteak beste, hizkuntza-arazoak, eritasunari edo

desgaitasunari lotutako arazoak eta abar).

Datuek adierazten dute arazo horien inpaktuaren beherazko joera mantendu dela 2018an EAEn

eskolatuta dauden 6-16 urteko biztanleen artean. Eta hala, arazo horien intzidentzia 2006an

erreferentziazko populazioaren % 8,6 izatetik 2010ean % 6,9, 2014an % 5,2 eta 2018an % 3,9 izatera

aldatu da.

19

4. grafikoa

8,1

14,6

8,6

6,6

10,6

6,9

4,4

15,1

5,2

3,5

8,8

3,9

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

16,0

18,0

Egoera Atzerritarra GUZTIRA

Eskola-arazo larriak (hezkuntza-egoera eta integrazioa) dituzten 6-16 urteko biztanleak,nazionalitatearen arabera. EAE 2006-2018


2006 2010 2014 2018

Atzerritar adingabeei dagozkien adierazleek hobera egiten dute, baina ez alderdi arazotsuenetan,

eta dinamika bera agertzen da atzerritar ez diren adingabeen artean ere. Nolanahi ere, egoera ez da

2006koa bezain problematikoa

2014an ez bezala, aipatu joera 6 eta 16 urte arteko atzerritarren kolektibora hedatu da 2018an. Kolektibo

horretan, kontuan hartutako eskola-arazo larrien inpaktua % 14,6tik % 10,6ra murriztu zen 2006 eta 2010

artean, baina gora egin zuen 2014an, kontuan hartutako aldiko baliorik handienera iritsi arte (% 15,1).

2018an berriz heldu zaio beheranzko bideari, atzerritar eskola-umeen % 8,8k izan baitituzte eskola-arazo

larriak (baliorik txikiena 2006az geroztik).

Ildo on horrek zerikusia du urtebeteko eskola-atzerapenari eta eskolan (hezkuntza-esparruko bazterketa-

bide larrienei hertsiki lotuta egon gabe ere) integratzeko dauden beste muga larri batzuei (hizkuntza-

arazoei, eritasunen edo desgaitasunen ondoriozko arazoei eta abarri) lotutako arazoen inpaktua

txikitzearekin Bi kasuetan, inpaktua 2006 eta 2014 artean nabarmen handitu ondoren, jaitsiera handia

gertatu da 2014 eta 2018 artean. Hartara, urtebeteko eskola-atzerapenari dagokionez, 2006ko % 4,2tik

2010eko % 6,5era eta 2014ko % 8,9ra handitu zen, baina gero, 2018an, hasierako % 4,2ra itzuli da.

2018an, beste integrazio-arazo larri batzuk dituzten pertsonen ehunekoa ere (% 2) 2010eko eta 2014ko

balioen azpitik dago (% 2,7 eta % 4,5 hurrenez hurren), baina, oraingo honetan, 2006ko balioaren gainetik

(% 0,1).

Dinamika on hori, ordea, bateragarria da gizarte-arazo larri nagusiek eskolan integratzeko prozesuan

duten eragina neurriz handitzearekin. Eta hala, eskolatzerik eza, absentismoa, bi urteko eskola-

atzerapena edo handiagoa, jazarpena, tratu txarra, bazterketa eta gisako arazoak 2010ean % 1,4ko

presentzia izatera heldu ziren, baina eskolatutako atzerritarren % 1,7ri eragin zioten 2014an, eta % 2,6ri

20

eragin diote 2018an. Hala eta guztiz ere, aipatutako % 2,6 hori oso nabarmen urruntzen da 2006ko

% 10,3tik.

5.a grafikoa

3,3

7,0

10,3

,1

4,2

14,6

0,0

1,4 1,4

2,7

6,5

10,6

,6 1,11,7

4,5

8,9

15,1

1,3 1,3

2,62,0

4,2

8,8

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

16,0

18,0

20,0

Eskola-atz. > 2 urte,eta hezkuntzako

beste arazo larri batzuk

Jazarpena,tratu txarrak

edo bazterketa

Arazo larri nagusiak Bestelako arazo larriak Eskola-atz. urte 1 Arazoren bat

Eskola-arazo larriak (hezkuntza-egoera eta integrazioa) dituzten 6-16 urteko biztanle atzerritarrak,arazo-motaren arabera. EAE 2006-2018

(taldearen ehunekoa)

2006 2010 2014 2018

5.b grafikoa

1,3 1,1

2,2

0,8

5,2

8,1

0,40,7

1,10,8

4,7

6,6

0,4 0,20,6

0,1

3,7

4,4

0,6 0,61,1

0,4

1,9

3,5

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

9,0

10,0




edo bazterketa


Eskola-arazo larriak (hezkuntza-egoera eta integrazioa) dituzten 6-16 urteko biztanle ez atzerritarrak, arazo-motaren arabera. EAE 2006-2018

(taldearen ehunekoa)

2006 2010 2014 2018

21

2014 eta 2018 artean, aztertutako arazo larri nagusien eragina neurriz handitzeak ez ditu soilik

ezaugarritzen atzerritar eskola-umeak. Biztanle nazionalen artean ere gertatzen da. Hartara, 5.b grafikoak

adierazten duen moduan, problematika horien eragina, 2006an % 2,2 izatetik 2010ean % 1,1 eta 2014an

% 0,6 izatera jaitsi ondoren, % 1,1 izatera igo da 2018an atzerritar ez direnen kolektiboan. Talde horretan,

gainera, goranzko joera eskola-integraziorako beste arazo larri batzuetara hedatzen da (arazoak

hizkuntzarekin; eritasunekin edo desgaitasunekin erlazionatutako zailtasunak eta abar), eta zertxobait

handitu da 2014ko % 0,1etik 2018ko % 0,4ra, oraindik ere, ordea, 2006ko eta 2010eko balioaren azpitik

(% 0,8). Hala ere, urtebeteko eskola-atzerapenari lotutako problematikak azkarrago egin du behera.

Problematika horren inpaktua, 2006ko % 5,2tik 2010eko % 4,7ra eta 2014ko % 3,7ra jaitsi ondoren, % 1,9

baino ez da izan 2018an.

Nolanahi ere, eskolatutako biztanle atzerritarren eta nazionalen arteko aldeak eskolan integratzeko arazo

larrien mota guztietan mantentzen dira, eta balioak % 1,3 eta % 0,6 dira, hurrenez hurren, bai bi urteko

edo denbora gehiagoko eskola atzerapenari eta hezkuntza-egoeran dauden beste arazo larri batzuei

dagokienez, bai jazarpenak, tratu txarrak eta bazterketak eskolan duten inpaktuari dagokionez.

Azken mota horretako arazoei dagokienez, atzerritarren artean okertze txiki bat izan da 2014 eta 2018

artean, % 1,1etik % 1,3ra (2010eko % 1,4tik hurbil) handitu baita balioa. Balioek, beraz, gehienbat

adierazten dute egonkortze bat gertatu dela aldi horretan, eta inpaktua, nolanahi ere, askoz txikiagoa da

2006koa (% 7) baino. Okertzea handiagoa da bi urteko edo denbora luzeagoko eskola-atzerapenari eta

hezkuntza-egoeran dauden beste arazo larri batzuei dagokienez; izan ere, balioak ia hutsaren parekoak

ziren 2010ean, baina % 1,3ra arte handitu dira 2018an (hala ere, argi eta garbi 2006ko % 3,3aren azpitik).

Datuek adierazita ere egoera orokorrean hobetu dela 2014 eta 2018 artean, esan behar da oraindik ere

alde handia dagoela eskola-ume nazionalen eta atzerritarren artean, GZEE-GPIan kontuan hartutako

larritasun gutxiagoko beste arazo batzuen eraginari dagokionez.

Eta hala, urtebeteko eskola-atzerapenari dagokionez, 2014an arazoak adingabe atzerritarren eta

nazionalen artean zeukan inpaktu diferentzialean zegoen ia bost puntuko aldea (% 8,9 eta % 3,7) murriztu

arren, inpaktu hori bikoitza baino handiagoa da oraindik ere 2018an kolektibo atzerritarrean (% 4,2; % 1,9,

berriz, 6-16 urteko biztanle nazionalen artean). Problematika horiek hezkuntza-egoeran dauden beste

larriago batzuei (ez eskolatzeari, absentismoari eta bi urtetik gorako eskola-atzerapenari) gehitzen

bazaizkie, arazoak dituzten adingabe atzerritarren proportzioa % 5,5 da 2018an; nazionalen artean, berriz,

% 2,5 baino ez. Aipatu % 5,5 hori, ordea, baliorik txikiena da 2006tik. Aurreko txikiena 2010ekoa izan zen,

% 6,5, eta handiena 2014koa, % 9,5 (% 7,4, berriz, 2006an).

Atzerritarrek, halaber, beste neurri batean jasaten dituzte beste integrazio-arazo larri batzuk, zerikusia

dutenak hizkuntzarekin, eritasunekin, desgaitasunekin eta abarrekin. 2018an, eskolatutako adingabe

atzerritarren % 2k ditu arazo horiek; nazionalen artean, ordea, % 0,4 baino ez da balio hori. Ehuneko

horrek, 2006an horrelako arazoetan izandako balioaren gainetik egonda ere (% 0,1), adierazten du

jaitsiera handia izan dela 2014ko eta 2010eko balioekin alderatuta (% 4,5 eta % 2,7).

22

6. grafikoa

,6 ,61,1

,4

1,9

3,5

1,3 1,3

2,62,0

4,2

8,8

,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

9,0

10,0




edo bazterketa


Eskola-arazo larriak (hezkuntza-egoera eta integrazioa) dituzten 6-16 urteko biztanleak, arazo-motaren eta nazionalitatearen arabera. EAE 2018


Egoera Atzerritarra

Izandako dinamika konplexuak gabezia ekonomikoko arazoak dituzten eskola-umeak

ezaugarritzen ditu

Oinarrizko gabeziako egoeretan bizi diren eskola-umeen artean bezala horrelako egoeretan bizi ez

direnen artean ere gertatu da 2014 eta 2018 artean arazo larri nagusien gorakada. Bi kasuetan, gainera,

etena izan da 2014ra arteko beheranzko ildoan.

7. grafikoa

6,1

8,8

2,5

5,5

2,2

12,4

1,0

5,0

1,3

13,3

0,5

2,72,4

5,3

1,02,0

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

16,0

Arazo larri nagusiak Bestelako arazoak Arazo larri nagusiak Bestelako arazoak

Oinarrizko gabezia Oinarrizko gabeziarik gabe

Eskola-arazo larriak (hezkuntza-egoera eta integrazioa) dituzten 6-16 urteko biztanleak,etxekoen unitateko gabezia-egoeren eta arazo motaren arabera. EAE 2006-2018


2006 2010 2014 2018

23

Gorakada zertxobait deigarriagoa da oinarrizko gabeziako arazoak dituzten etxeetan. Horrelakoetan,

arazo larri nagusien inpaktua 2006ko % 6,1etik 2010eko % 2,2ra eta 2014ko % 1,3ra jaitsi ondoren,

% 2,4ra igo da 2018an (beraz, 2010ekoa eta 2014koa baino handiagoa izan da). Oinarrizko gabeziarik

gabeko etxeetako adingabeen kasuan, igoera % 0,5etik % 1era artekoa izan da 2014-2018an, eta balioa

2010eko mailara itzuli da. 2018ko balioak, ordea, oso urrun daude 2006koetatik (% 6,1 oinarrizko gabezia

izanda, eta % 2,5 gabezia hori gabe).

Aztertutako gainerako arazoen (beste arazo larri batzuen eta urtebeteko eskola-atzerapenaren) eraginak,

bestalde, 2014-2018an dinamika, oro har, ona izan dela adierazten du. Gabeziarik gabeko etxeetako 6-16

urtekoen artean, inpaktuak etengabe jaisten jarraitzen du: % 5,5etik (2006) % 5,0ra (2010), % 2,7ra

(2014) eta % 2ra (2018), hau da, gutxienekora. 2014-2018 aldiko jaitsiera askoz garrantzitsuagoa da

gabezia duten etxeetako adingabeen artean. Kasu horretan, etengabe handitu ondoren 2006 (% 8,8) eta

2014 (% 13,3) artean, kontuan hartutako arazoen inpaktua izugarri jaitsi da 2018an % 5,3ra.

2. LANERATZEKO ARAZO BEREZIAK

Joera hobetzekoa bada ere, 2018an oraindik ere garrantzitsua da egiturazko lan-bazterketaren

fenomenoa

2014an, okertze sozialari dagokionez GZEE-GPIak jasotako fenomeno nagusia laneratzeko arazo

berezien dinamikari lotuta dago. Urte horretan EAEn bizi ziren 16-64 urtekoen arteko 120.109 pertsonak

zuten eragiketa estatistikoan jasotako horrelako arazoetako bat. Hau da, adin-tarte horretako biztanleen

% 8,5 ziren, argi eta garbi 2006an (% 3,7) eta 2010ean (% 2,9) baino gehiago.

Susperraldi ekonomikoak aipatu adierazleak nabarmen hobetzea ekarri badu ere, ez da laster eta guztiz

itzuli 2006-2010eko egoerara. 2018an, oraindik 91.168 pertsonak dituzte laneratzeko arazo bereziak; hau

da, 16-64 urteko biztanleen % 6,6k. Ikus daitekeen bezala, balio horiek 2006koak eta 2010ekoak baino

askoz handiagoak dira oraindik ere. Izan ere, kopuru absolututan, 2018an eragindako pertsonak % 69,2

gehiago dira 2006koak (53.885) baino, eta % 123,1 gehiago 2010ekoak (40.862) baino. 2014an

eragindako 120.109 pertsonen aldean, ordea, 2018ko balioak jaitsiera handia (- % 24,1) gertatu dela

adierazten du.

Lanerako arazo bereziek EAEn oraindik duten eragin handia langabezia kronifikatzeko prozesuen ondorio

da, edo, nabarmenago susperraldian, langabezia mota horrekin batera herritarrek, kontratatzeko eskema

legezko eta onartuen araberakoak izan arren, marjinaltzat jotzen dituzten lanak noizean behin edo aldi

baterako garatzearen ondorio.

Alde horretatik, 2018an, laneratzeko arazo bereziak dituzten pertsonen artean nagusi den lan arazo

motak oraindik ere zerikusia du langabezia-egoera kronikoekin edo enplegu marjinaletan

azpienplegatzearekin, eta errealitate hori dute 81.630 pertsonak. Aipatu kopurua - % 25,7 txikiagoa izan

arren 2014an egoera horretan zegoen 109.865 pertsonako kopurua baino, oraindik ere hiru bider baino

24

gehiago handiagoa da 2010ean (26.047) eta 2006an (24.680) eraginda zeudenen kopurua baino.

Erreferentziazko kolektiboa 2006an eta 2010ean EAEko 16-64 urteko biztanleen % 1,7-1,8 baino ez

izatetik 2014an % 7,8 izatera aldatu zen. Azken lau urtekoan izandako hobekuntza gorabehera, proportzio

hori % 5,9 da oraindik 2018an.

8. grafikoa

10.85513.825

24.680 24.593

4.612

53.885

9.455

16.592

26.047

12.151

2.664

40.862

60.179

49.686

109.865

5.062 5.182

120.109

44.358

37.272

81.630

4.012 5.525

91.168

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

Langabezian edoazpiokupazio

kronikoan (BP > 18hilabete)


kronikoan (Beste kidebatzuk > 30 hilabete)


kronikoan (Guztira)

Lan-baimenik gabe(atzerritarrak)

Enplegu berezia edobabestua

GUZTIRA

Laneratze-arazo bereziak dituzten 16-64 urteko biztanleakEAE. 2006-2018

(datu absolutuak)

2006 2010 2014 2018

9. grafikoa

0,8 1,0

1,7 1,7

0,3

3,7

0,71,2

1,8

0,9

0,2

2,9

4,3

3,5

7,8

0,4 0,4

8,5

3,22,7

5,9

0,3 0,4

6,6

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

9,0

10,0

Langabezian edoazpiokupazio kronikoan

(BP > 18 hilabete)

Langabezian edoazpiokupazio kronikoan(Beste kide batzuk > 30

hilabete)

Langabezian edoazpiokupazio kronikoan

(Guztira)

Lan-baimenik gabe(atzerritarrak)

Enplegu berezia edobabestua

GUZTIRA

Laneratze-arazo bereziak dituzten 16-64 urteko biztanleakEAE. 2006-2018 aldia

(16-64 urteko biztanleriaren ehunekoa)

2006 2010 2014 2018

25

Adierazitako joeren ondorioa da 2018an oraindik ere oso garrantzitsua izatea langabezian dauden edo

azpienplegu kronikoa duten pertsonei lotutako problematika, etxean erreferentziazko pertsona badira, eta

egoera horietan 18 hilabete baino gehiago badaramate. Eragindako pertsonak 10.855 izan ziren 2006an

eta 9.455, berriz, 2010ean, baina kopurua 60.179ra handitu zen 2014an, eta 2018an oraindik 44.358 kasu

egon dira. Kopuru hori 2006koa baino 4,1 bider handiagoa da.

Hain nabarmena izan gabe ere, aipatzekoa da, halaber, zenbat pertsona diren langabe edo zenbat

azpienplegatu kroniko etxean erreferentziazko pertsona izan gabe langabezian edo enplegu marjinalak

izanez 30 hilabete baino gehiago daramatzatenen artean. Talde horretan 13.825 pertsona zeuden

2006an, eta 16.592, berriz, 2010ean; eta 49.686 pertsonako kopurura iritsi zen 2014an, baina oraindik

37.272 daude 2018an: 2006an baino 2,7 bider gehiago.

Lan-baimenik gabeko atzerritar aktiboen kopuruak, ordea, behera egiten jarraitu du 2014 eta 2018 artean.

Egoera horretan 24.593 pertsona zeuden 2006an, baina kopuru hori 12.151ra jaitsi zen 2010ean, 5.062ra

2014an eta 4.012ra jaitsi da 2018an. Aurten, EAEn bizi diren 16-64 urtekoen % 0,3 baino ez dago egoera

horretan Erreferentziazko kolektiboan, laneratzeko arazo bereziak zituzten pertsonen % 45,6 zeuden

2006an, % 29,7 2010ean, baina % 4,4 baino ez 2018an: 2014ko balioaren antzekoa (% 4,2).

Laneratzeko arazo bereziak dituzten gainerako pertsonak (5.525 guztira) egoera horretan enplegu berezi

edo babestu baten esparruan (laneratzeko programa berezietan, laneratzeko enpresetan edo enplegu-

zentro berezietan) okupazio bat izaki dauden biztanleei dagozkie1.

Eragindako kolektiboan, gutiz gehienak nazionalak eta 25 eta 54 urte artekoak dira, baina begi-

bistakoa da zahartzeko joera, eta emakumeen presentzia handiagoa da

11. grafikoan ikus daitekeen bezala, laneratzeko arazo berezien arteko gehienak oraindik ere 25-54

urtekoen artean gertatzen dira 2018an, kolektibo horretan biltzen baitira kontuan hartutako arazoen % 73.

Hala ere, ehunekorik txikiena da 2006. urteaz geroztik, eta horretarako arrazoi nagusia eragindako

pertsonen zahartze-prozesua da. Izan ere, 2018an, 45 urtetik gorako pertsonei dagozkie laneratzeko

arazo berezien % 51,2, eta hori funtsezko aldaketa da. Hartara, GZEE-GPIa egiten denetik lehen aldiz, 45

urtetik gorako pertsonen talde hori gehiengoduna da laneratzeko arazo bereziek eragindako biztanleen

artean. 2006an hautemandako kasuen % 27,7 baino ez zegokion, baina proportziora % 32,7ra igo zen

2010ean, % 40,6ra, berriz, 2014an, eta gehiengoduna bihurtu zen 2018an.

1 Kopuru horrek ez ditu barruan hartzen lan modu hori duten pertsona guztiak, baizik eta laneratzeko problematika

berezi bati lotzen zaizkionak baino ez.

26

Laneratzeko arazo bereziak dituzten biztanleen zahartzea hautemangarria izanda ere 45-54 urteko

pertsonen artean –guztien % 28,6 2018. urtean: ehunekorik handiena 2006. urtetik, 2014ko (% 25,3),

2006ko (% 17,7) eta 2010eko (% 18,7) ehunekoen gainetik–, gehikuntzarik handiena, 2014 eta 2018

artean, 55-64 urteko pertsonei dagokie. 2006 eta 2014 artean aztertutako biztanleen % 10etik % 15,3ra

bitarte izan ziren, baina 2018. urtean % 22,6.

10. grafikoa

5,6

7,5

2,4

6,77,5 7,6

6,65,4

19,3

6,6

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

Gizonezkoa Emakumezkoa 15-24 urte 25-34 urte 35-44 urte 45-54 urte 55-64 urte Egoera Besteren bat

Sexua Adina Nazionalitatea Guztira

Laneratze-arazo bereziak dituzten 16-64 urteko biztanleak, sexuaren, adinaren eta nazionalitatearen arabera. EAE. 2018


11. grafikoa

42,5

57,5

4,4

15,4

29,0 28,622,6

75,1

24,9

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

Gizonezkoa Emakumezkoa 15-24 urte 25-34 urte 35-44 urte 45-54 urte 55-64 urte Egoera Besteren bat

Sexua Adina Nazionalitatea

Laneratze-arazo bereziak dituzten 16-64 urteko biztanleen banaketa, sexuaren, adinaren eta nazionalitatearen arabera. EAE. 2018

(ehunekoak)

27

Erlatiboki, 2018an, laneratzeko arazo berezien inpaktua antzeko samarra da oro har 25 eta 64 urte

tartean. 10. grafikoak adierazi bezala, gehieneko maila, % 7,5 eta % 7,6 artekoa, 35-54 urteko pertsonei

dagokie; baina hurbileko mailetan jarraitzen du, % 6,6 eta % 6,7 artekoetan, 25-34 urteko pertsonei edo

55-64 urtekoei dagokienez. 15-24 urtekoen taldean (% 2,4) soilik jaisten da % 6,5eko mugatik, nabarmen

jaitsi ere.

Garrantzitsua da ohartzea 25-64 urteko biztanleen artean hau gertatu dela: zenbat eta urte gehiago izan,

orduan eta txikiagoa izan da 2014-2018 aldian laneratzeko arazo bereziak izan dituzten pertsonen

proportzioaren jaitsiera. Hartara, jaitsiera hori portzentajezko -3,9 puntukoa izan da (% 10,6tik % 6,7ra)

25-34 urtekoen artean, eta -3,6 puntukoa 35-44 urtekoen artean (% 11,1etik % 7,5era). 45-54 urtekoen

artean, -1,2 puntura murriztu da (% 8,8tik % 7,6ra), eta ia alderik ez da izan 55-64 urteko pertsonen

artean, inpaktu-mailak egonkortu direlako (% 6,5etik % 6,6ra 2014 eta 2018 artean). Egonkortze horrek

talderik gazteena ere ezaugarritzen du, 15-24 urtekoa –% 2,4 2018an: soil-soilik bi hamarren gutxiago

2014an (% 2,6) baino–.

2014an ez bezala, laneratzeko arazo berezien inpaktua handiagoa da 2018an emakumeen artean: % 7,5;

gizonen artean, berriz, % 5,6. Izan ere, emakumeen artean igoera txiki bat gertatu da (% 7,2tik % 7,5era

2014 eta 2018 artean); gizonen artean, berriz, jaitsiera handia (% 9,9tik % 5,6ra). 2018an, laneratzeko

arazo bereziak izan dituztenen % 57,5 emakumeak izan dira; eta ehuneko hori 2010ekoa (% 56,4) baino

handiagoa da.

Aztertutako arazoek oraindik ere eragin diferentziala dute atzerritarren artean 2018an, % 19,3k baitu mota

honetako arazoren bat. Balio horrek 2010eko % 15,9a gainditzen du, baina kontuan hartutako egoeren

inpaktua 2006koa (% 31,4) baino askoz txikiagoa izateaz gain —aldi horretan atzerritarren zati handi

batek ez baitzeukan lan-baimenik—, 2014koa (% 27,3) baino askoz txikiagoa ere bada. Bestalde, 2018ko

balioa (% 5,4), biztanle nazionalen artean, argi eta garbi handiagoa da 2006ko eta 2010eko balioak baino

(% 2tik hurbilekoak), baina, era berean, nabarmen txikiagoa 2014an izandako gehienekoa (% 7,2) baino.

Laneratzeko arazo berezien eragina jaisteko joera handixeagoa izanda ere biztanle nazionalen artean

2014-2018 aldian, aztertutako arazoen banaketan biztanle horiei dagokien pisuak oso gehiengoduna

izaten jarraitzen du: % 75,1. 2014an izan zuena (% 78,8) baino txikiagoa da, baina argi dago 2006an

(% 51,5) eta 2010ean (% 60,9) izandako balioen gainetik.

Oraindik ere oso handiak dira eragindako biztanleen artean lan normalizatuaren mundutik

baztertutakoen berri ematen diguten adierazleak. Biztanle horietan, handiagoa da lan-merkatuaren

ertzetan dagoen zatia

Laneratzeko arazo bereziak dituzten pertsonen kopurua gutxitu arren 2014 eta 2018 artean, biztanle-talde

horrek lan-merkatuan duen posizioa okertzeko bidea, zeina neurri batean igartzen baitzen 2010 eta 2014

artean, neurri handi batean luzatu da 2018an, 12. grafikoko adierazleetan ikus daitekeen bezala.

28

12. grafikoa

57,9

40,035,9

18,1

24,3

52,4

79,4

10,5 10,1

26,1 24,7

67,2

13,5

30,3

47,4

75,5

8,4

16,1

10,8 9,4

84,1

11,5

39,2

28,6

83,2

4,6

12,2

19,517,3

75,8

19,8

39,542,3

70,3

9,5

20,2

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

egunlanean aridirenen %

azken urteangutxienez

6 hilabetez lanegin

dutenen %

azken urteanlanik egin ezdutenen %

lanik ez duteneta bilatzen ariez direnen %

duela 3 urte bainogehiago lan egin

zutenen% (lan

erregularizatua)

esperientziarik ezdutenen edo

duela 5 urte bainogehiago lan eginzutenen % (lan

erregularizatua)

lana aktibokibilatzen

ari direnen %

lana aktibokibilatzen

ari ez direnenedota

gogogabetutadaudenen %

benetan bilatzenez dutenen %

Laneratze-arazo bereziak dituzten 16-64 urteko biztanleak. Lan-merkatuko eta ekoizpen-sistemako txertatze-adierazleak. EAE. 2006-2018

2006 2010 2014 2018

29

Laneratzeko arazo bereziek eragindako kolektiboan, eta lan-merkatuaren egoerari dagokionez, 2008ko

krisiaren ondoren nabarmen egin zuen behera okupazioren bat, oso marjinala izanagatik ere, izateko

aukeraren bat izaten jarraitzen zuen zatiak. Inkesta egindako unean lanarekin kontaktua zuten talde

horretako pertsonen proportzioak bilakaera hauxe izan zuen: 2006ko % 57,9tik 2010eko % 26,1era aldatu

zen, eta 2014an, berriz, gutxienekoa izan zuen, % 10,8. Proportzioak gorantz eginda ere 2016 eta 2018

artean, hobetze horrek 2018ko balioa % 19,5 izatea baino ez du eragin. Ehuneko hori 2006kotik oso urrun

dago, eta, era berean, 2010ekoa baino txikiagoa da.

Ildo beretik, laneratzeko arazo bereziak dituztenen artean azken urtean gutxienez sei hilabetez lan egin

dutenen proportzioak gora egin du % 9,4tik % 17,3ra 2014 eta 2018 artean, baina adierazlea urrun

geratzen da 2006ko eta 2010eko balioetatik (% 40 eta % 24,7). 2014-2018 laurtekoan, bestalde,

% 84,1etik % 75,8ra jaitsi da kolektiboan azken hamabi hilabeteetan enpleguarekin inolako loturarik izan

ez duen zatia. Hala ere, 2018ko proportzioa handiagoa da 2006koa (% 35,9) eta 2010ekoa (% 67,2)

baino. 2018an, beraz, oraindik ere aztertutako pertsonen hiru laurdenei gertatu zaie azken urtean erabat

urrunduta egotea produkzio-sistematik.

2014-2018 aldiko hobekuntza-ildo bera ere ez da hedatzen GZEE-GPIan kontuan hartutako alderdi

guztietara. Eta hala, okerrera egiten jarraitzen du enplegu erregularizatu batean azken esperientzia duela

hiru urte edo gehiago izan duten pertsonen proportzioari dagokion adierazleak. Kasu horretan, ehunekoa

% 24,3tik (2006) % 30,3ra (2010) eta % 39,2ra (2014) handitu zen. Motel bada ere, handitzeko joerak

2018ra arte iraun du (% 39,5).

Gainera, kontuan hartutako biztanleen artean, enplegurako benetan balia daitezkeen baina, dela inolako

lan-esperientziarik ez izateagatik, dela enplegu erregularizatu batean duela bost urte baino gehiago aritu

izanagatik, produkzio-sistematik guztiz urrunduta dauden biztanleen pisu erlatiboak gora egin du 2014 eta

2018 artean. Proportzio hori, 2006an % 52,4 eta 2010ean % 47,4 izan ondoren, % 28,6ra jaitsi zen

2014an, baina berriz gora egin du 2018an % 42,3 izan arte.

Izan ere, aztertutako kolektiboan 2018an lortu da enplegu-eskari aktiboa duten pertsonen proportziorik

txikiena, % 70,3, 2006an eta 2014an % 80tik hurbil edo gora izandako balioen azpitik; bai eta 2010ean

(% 75,5) izandako balioaren azpitik ere. 2014ra arte etengabe jaitsi ondoren –% 10,5 (2006), % 8,4 (2010)

eta % 4,6 (2014)– etsipen-egoeren pisu erlatiboa eta enplegu-eskariaren gainerako adierazpide ez-

aktiboena % 9,5era igo da. Deigarria da, halaber, gora egin dutela eskaririk ezak edo eskariaren

adierazpide egiazki itxurazkoek, 2018an kolektiboaren % 20,2aren ezaugarria izan baita. Ehuneko hori

handiagoa da 2006koa (% 10,1) eta 2014koa (% 12,2) baino, are 2010ekoa (% 16,1) baino ere.

Datuek, beraz, adierazten dute lana lortzeko arazo handiak dituela kolektiboak, gehienetan aurretiko

esperientziarik ez baitu izan enplegu arautu batean (% 37,8 baino ez orain dela bost urte baino gutxiago),

eta kasuen % 29,7an (ehunekorik handiena 2010etik) ez baitu laneratzeko eskaera aktiborik.

30

Egiturazko lan-bazterketak lotura estua du gabezia ekonomikoarekin

13. eta 14. grafikoetan ikus daitekeen bezala, eskura dauden datuek oraindik ere adierazten dute lotura

handia dagoela 2018an langabezia edo muturreko lan-prekarietatearen beste adierazpide batzuk

kronifikatzearen eta gabezia ekonomikoaren artean. Hartara, oinarrizko gabeziarik gabeko etxeetan bizi

diren 16-64 urteko pertsonen % 3,4k laneratzeko arazo bereziak ditu. Aldiz, gabezia hori duten etxeetan,

% 28,3ra iritsi da proportzioa. Izan ere, 2018. urtean, laneratzeko prozesuetan aurkitutako arazo berezi

guztien % 54,1ek lotura dute oinarrizko gabezia-egoerek eragindako etxeetako pertsonekin –2014an

(% 49,6) izandako balioaren gainetik–.

Datuek, bestalde, adierazten dute 2018an nolabaiteko lan-egonkortasuna duten etxeetan izan dela

laneratzeko arazo berezien zati bat, eta horrelako arazoak zituzten pertsonen % 33,2 zeuden etxeetan

gutxienez pertsona batek lan egonkorra zeukan (ehuneko hori txikiagoa izan zen 2014an: % 29,6). Hala

ere, kontuan hartutako kasurik gehien-gehienak lan-egongaiztasuneko egoera orokortuak dituzten edo

jardueraren esparrutik de facto irtetea izan duten etxeei lotuta daude. Eta hala 2018an, laneratzeko arazo

berezien % 48,3 etxekide aktiboetako ezeinek lan egonkorrik (edo, besterik gabe, lanik) lortzen ez duen

etxeetan gertatu dira, eta % 18,5, berriz, lanean diharduen inor ez dagoela jada esan daitekeen etxeetan.

Azken etxe horien pisu erlatiboak gora egin du 2014arekin alderatuta (% 10,6 baino ez urte hartan), baina

lan egongaitzei edo langabeziari lotutako zatiak behera egin du (% 59,8 2014. urtean).

13. grafikoa

28,3

3,4 2,8

21,719,2

6,6

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

Oinarrizko gabezia Gabeziarik gabe Baten batek lanegonkorra du

Baten bat aktibodago, inork ez du lan

egonkorrik

Pertsona aktiborikgabe

Gabezia Jarduerarekiko harremana Guztira

Laneratze-arazo bereziak dituzten 16-64 urteko biztanleak, gabezia-egoeren eta etxekoen unitateko kideen jarduerarekiko harremanaren arabera

EAE. 2018(talde bakoitzaren ehunekoak)

31

14. grafikoa

54,1

45,9

33,2

48,3

18,5

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

Oinarrizko gabezia Gabeziarik gabe Baten batek lan egonkorradu

Baten bat aktibo dago,inork ez du lan egonkorrik

Pertsona aktiborik gabe

Gabezia Jarduerarekiko harremana

Laneratze-arazo bereziak dituzten 16-64 urteko biztanleen banaketa, gabezia-egoeren eta etxekoen

unitateko kideen jarduerarekiko harremanaren araberaEAE. 2018

(ehunekoak)

Lan egonkorra izatea lortzen duen pertsona aktiborik ez duten etxeetan, laneratzeko arazo bereziak

izateko aukera oraindik handia da 2018an. Horrelako etxeetan, 16-64 urteko pertsonen % 21,7k

problematika hori planteatzen du 2018an, eta ehuneko horrek argi adierazten du horrelako etxeetan bizi

direnak lanetik baztertuta geratzeko arriskuan daudela. Nahiz eta nabarmen murriztu 2014ko balioarekin

alderatuta (% 30,5), oraindik ere argi eta garbi handiagoa da, bai 2010ean talde honetan laneratzeko

arazo bereziek eragindako pertsonen ehunekoa baino (% 13), bai 2010. urteari dagokion balioa baino

(% 19,5).

Kontuan hartutako arrisku diferentziala, gainera, begi-bistakoa da lan egonkorra duen pertsonaren bat

duten etxeetako pertsonez den bezainbatean, 16-64 urteko biztanleen % 2,8k soilik baitituzte laneratzeko

arazo bereziak horrelako etxeetan (% 3,3 2014an).

Kontuan hartutako kolektiboan jarduerari egitez uko egiten dioten pertsonen presentzia handiagoa

azpimarratu beharreko beste elementu bat da, eta berekin dakar benetako jarduera-ezaren eta

laneratzeko arazo berezien arteko lotura etengabe handitzea. Alde horretatik, etengabe handitzen ari da

kide guztiak ez-aktibo dituzten etxeetan horrelako arazoen agerpena 16-64 urteko biztanleen artean.

2006an eta 2010ean % 0,8-% 1,2 baino ez zen, baina 2014an % 12,7 izan zen, eta 2018an baliorik

handiena izan zuen, % 19,2. Hartara, 2018an, 16-64 urteko kide guztiak ez-aktibo dituzten etxeetako

jarduera-ezeko egoeren ia bostenek lotura dute GZEE-GPIan kontuan hartutako laneratzeko arazo

berezien presentziarekin.

32

3. URRITASUNA ETA MENDEKOTASUNA DITUZTEN PERTSONAK

Urritasunaren eta mendekotasunaren inpaktuak behera egiten du oro har, gutxienez moderatua

den mendekotasunari dagokionez izan ezik, 75 urtetik gorako taldeetan bereziki

2018an, EAEko biztanleen % 9,5ek urritasun funtzionalen bat du osasun-arazo bati edo adin aurreratuari

lotuta, eta horrek esan nahi du balio hori argi eta garbi txikitu dela aurreko urteekin alderatuta. Lehen,

urritasun horien inpaktuak zertxobait handitzeko joera zuen, 2006an balioa % 10,5 izan baitzen; 2010ean,

berriz, % 10,8; eta 2014an, azkenik, % 10,9. 2018an eragindako pertsonen kopurua (205.071) txikiena

izan da 2006. urteaz geroztik, eta 2014koa (235.862) baino % 13,1 txikiagoa izan da.

Kasuen % 53,5ean (ehunekorik handiena 2006. urteaz geroztik), kontuan hartutako urritasunek

mendekotasun bereziko egoera bat eragin zuten 2014an. 2018an, 109.677 pertsona daude egoera

horretan. Kolektibo horrek % 5,1eko pisua dauka EAEko biztanleria osoan, eta maila hori hurbil dago

2006-2014 aldiko % 5,4 eta % 5,7 arteko balioetatik, baina, era berean, beheranzko bidean.

Mendekotasun bereziaren adierazpide arinek beherantz jo dute argi eta garbi (% 2,6tik % 1,8ra 2006 eta

2018 artean), baina moderatuek, larriek edo guztizkoek ezaugarri dute zertxobait gora egiteko joera; izan

ere balioa % 3,3 izan zen 2018an, handiagoa 2006an (% 2,8) eta 2010 eta 2014 artean (% 3-% 3,2)

baino2.

15. grafikoa

5,5

2,8 2,6

5,0

10,5

5,7

3,22,5

5,1

10,8

5,4

3,02,4

5,5

10,9

5,1

3,3

1,8

4,4

9,5

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

Mendekotasunberezia (MB)

MB gutxienezere moderatua

MB arina Mugapena, mend.berezirik gabe

Mugapen edomend. bat

16-64 urteko biztanleak, mugapeneko eta/edo mendekotasun bereziko egoeren araberaEAE. 2006-2018

(guztizko biztanleriaren ehunekoa)

2006 2010 2014 2018

2 Urritasun/mendekotasunaren inpaktu orokorra jaisteari dagokionez, kontuan hartu behar da zenbait faktorek

dutela eragina ukitutako pertsonen kopuruan. Erakundeetan izandako sartzeen pisua da garrantzitsuenetako bat,

GZEE-GPIa egoitza-zentroetan sartu gabeko biztanleriara mugatzen delako. Pertsonen autonomia-maila

handitzen laguntzen duten antolaketa- eta teknologia-arloko hobekuntzek urritasunen alderdi soziala eta,

bereziki, mendekotasun bereziko egoerak izatea baldintzatzen duten neurrian, funtsezko beste bat faktore bat da,

bereziki urritasun funtzionalak dituzten pertsonen bizi-baldintzak hobetzeko teknologiak aurrerantz azkar egiten

ari diren honetan (aurrerapen horrek azaltzen du zergatik jaitsi dira hainbeste 2014 eta 2018 artean

mendekotasun berezirik gabeko urritasunaren adierazpideak; izan ere, inpakturik txikiena, % 4,4, 2018an gertatu

da). Adindunak erretiroa hartu ondoren jatorriko erkidegoetara itzultzea da kontuan hartu beharreko beste faktore

bat.

33

Mendekotasun bereziko egoerek adinaren arabera 2006 eta 2018 artean izandako bilakaeraren

azterketak aldaketa garrantzitsu batzuk erakusten ditu. Nabarmentzekoa da, betiere, 2018koak izatea

mendekotasun bereziko egoeren inpaktu-mailarik txikienak 55 urtetik gorako pertsonen taldeetan.

75 urtetik gorako biztanleei dagokienez, 2006-2010 aldian % 31,3tik % 34,6ra handitu ondoren,

beheranzko bidea hasi zen 2014an, eta adin horietako mendekotasun bereziaren inpaktua % 32,4 izan

zen orduan, eta joera 2018an luzatu zen: % 30,5, jada 2006ko balioa baino txikiagoa. Hoberako joera

horrek are agerpen deigarriagoa du 65-74 urteko pertsonen artean. Kasu horretan, mendekotasun

bereziaren inpaktua % 8,3tik % 8,6ra handitu zen 2006 eta 2010 artean, eta 2014an % 6,7ra eta 2018an

% 4,4ra jaitsi zen. Joera, polikiago bada ere, 55-64 urtekoen artean ere agertzen da, eta mendekotasun

bereziaren mailak % 3,9 eta % 4,1 artekoak izan ziren 2006-2014 aldian, eta 2018an % 3,1era murriztu

ziren.

Mendekotasun bereziaren inpaktuak 2014 eta 2018 artean ere egin du behera 35-54 urteko pertsonen

artean (% 2,8tik % 2,2ra). Talde horretan, 2018ko maila, ordea, 2010ekoa (% 1,9) baino handixeagoa

izan da.

35 urtetik beherakoen artean, zertxobait handitu da mendekotasun bereziaren inpaktua: % 0,9tik % 1,2ra

2014 eta 2018 artean. Talde horretan, nolanahi ere, zenbakiek epe luzeko egonkortasun handia

adierazten dute, mendekotasunaren inpaktua % 0,9 eta % 1,4 artekoa izaki.

16. grafikoa

1,32,6

4,1

8,3

31,3

1,4 1,93,9

8,6

34,6

,92,8

4,1

6,7

32,4

1,2 2,2 3,14,4

30,5

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

< 35 urte 35-54 urte 55-64 urte 65-74 urte > 75 urte

Mendekotasun berezia duten biztanleak, adinaren araberaEAE. 2006-2018


2006 2010 2014 2018

Azterketak mendekotasun berezi guztizkoaren, larriaren edo moderatuaren inpaktuari soilik heltzen

dionez, 2018ko datuek, ordea, bi dinamika desberdin samar erakusten dituzte.

34

Alde batetik, 75 urtetik beherako pertsonen kasuan, oro har ikusten da aipatutako mendekotasun-

adierazpide larrienen inpaktuak behera egiten duela. Beherakada adierazgarriena 65-74 urteko pertsonei

dagokie. Adin-talde horretan, mendekotasun gutxienez moderatuaren inpaktua oso egonkorra zen 2006-

2014 aldian, % 3,6-% 3,7 ingurukoa, baina oso jaitsiera deigarria izan du 2018an (% 2,6).

Dinamika on hori bera gertatzen da 35 urtetik beherakoen artean, baina hoberako bidea lehenago hasi

zen, 2014an (% 0,4; 2006an % 0,6 eta 2010ean % 0,8 izan ondoren), eta 2018an jarraitu du, baliorik

txikiena lortuta (% 0,3). 35-54 urtekoei dagokienez, mendekotasun berezi guztizko, larri edo

moderatuaren inpaktuak behera egin du % 1,2tik % 0,7ra 2014 eta 2018 artean, eta baliorik txikienera

itzuli (2010). Zertxobait gora egin arren 2014 eta 2018 artean (% 1,0tik % 1,2ra), maila apaletan dago 55-

64 urtekoen artean ere, 2006-2010 balioen azpitik (% 1,4-% 1,5).

Bestalde, eta 75 urtetik beherako taldeetan ez bezala, oro har joera ona izan baitute, adin horretatik

gorakoen artean gora egin du mendekotasun bereziaren adierazpide garrantzitsuenen inpaktuak. Eta

hala, 2010-2014 aldian mendekotasun guztizko, larri edo moderatuaren inpaktua pixka bat jaitsi ondoren

(% 22,5etik % 22ra), % 24,5era arte igo da: portzentajezko 5,4 puntu handiagoa 2006koa (% 19,1) baino.

17. grafikoa

,6 ,9 1,4

3,7

19,1

,8 ,71,5

3,6

22,5

,41,2 1,0

3,6

22,0

,3 0,7 1,22,6

24,5

,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

< 35 urte 35-54 urte 55-64 urte 65-74 urte > 75 urte

Erabateko mendekotasuna, mendekotasun larria edo moderatua duten biztanleak, adinaren arabera. EAE. 2006-2018


2006 2010 2014 2018

Mendekotasun berezia duten biztanleen artean, kanpo-arretaren erabilera-mailak berrekuratu dira,

2010eko mailetara iritsi gabe bada ere, batez ere arreta pribatuan edo partikularrean oinarrituta

2018an, mendekotasun berezia dutenen % 56,5ek etxetik kanpoko laguntzak edo zerbitzuak baliatu

dituzte, bai etxetik kanpoko zentroetan, bai etxean hirugarren pertsonen aldetik –senideak, bizilagunak

35

edo lagunak barne– jasotako laguntza moduan3. Hartara, arreta-mailak gorantz berreskuratu dira, 2014an

adierazlea % 47,6ko balioan utzi zuen jaitsiera gertatu ondoren. 2018an artatutako biztanleria-ehunekoak

2006koa (% 53,7) ere gainditzen du, eta izandako balio handienaren azpitik (2010) baino ez da geratzen,

% 58,9 izan baita, mendekotasunari laguntzeko programak jarri ondoren.

2010 eta 2014 artean, kanpo-laguntza emateko zerbitzuak baliatzeari dagokionez, jaitsiera

garrantzitsuena mendekotasun arina edo behar adinako autonomia zuten pertsonen artean bezala

mendekotasun guztizkoa edo larria zutenen artean ere gertatu zen. Eta, hain zuzen ere, bi talde horietan

gertatu da nabarmenen arreta-mailen gorakada 2014-2018 aldian. Baina gorakada horrek ez du

ahalbidetu berriz iristea 2006-2010 aldiko estaldura-mailetara.

Aipatutako bidetik, 2014 eta 2014 artean, eta mendekotasun arina duten edo autonomo diren pertsonen

artean, arreta-mailek gora egin dute % 33,6tik % 43ra, baina balio hori txikiagoa da ez bakarrik izandako

handiena (% 47,8, 2010ean) baino, bai eta 2014koa (% 45,3) baino ere. Mendekotasun handieneko

kasuetan (guztizkoa edo larria), 2006 eta 2010 artean kanpo-zerbitzuen erabilera % 69,4tik % 71,7ra

handitu ondoren, proportzioak behera egin zuen 2014an % 57,4ra. 2018ko balioak (% 66) adierazten du

arreta-mailak nabarmen berreskuratu direla, baina, berriz ere, 2006-2010 aldian izandakoen azpitik,

artatutako pertsonak, hurrenez hurren, % 69,4 eta % 71,7 izan baitziren.

18. grafikoa

69,4

48,345,3

53,7

71,7

57,1

47,8

58,957,9 59,6

33,6

47,6

66,0

57,2

43,0

56,5

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Erabatekoa edo larria Moderatua Arina-autonomoa Guztira

Kanpoko laguntza jasotzen duten mendekotasun bereziko biztanleak, mendekotasun bereziaren mailaren arabera. EAE. 2006-2018


2006 2010 2014 2018

3 Atal honetan gogorarazi behar da, GZEE-GPIaren datu guztiak etxebizitza partikularretan bizi diren erakundetu

gabeko biztanleei buruzkoak direla.

36

2010 eta 2014 artean, kolektibo bakar batek eusten zion arreta hedatzeko joerari, mendekotasun

moderatua zuten pertsonenak. Kasu horretan, kanpo-zerbitzuen erabilera % 48,3tik (2006) % 57,1era

(2010) eta % 59,6ra (2014) handitu zen. Urte hartan, izan ere, talde horrek mendekotasun guztizkoa edo

larria zuten pertsonena gainditzen zuen kanpo-baliabideak (publikoak, pribatuak edo familia-baliabideak)

erabiltzeari dagokionez. 2014 eta 2018 artean, berriz, arreta talde horretako biztanleen % 57,2ra murriztu

da, eta berriz ere argi eta garbi geratzen da mendekotasun guztizkoa edo larria duten pertsonen mailen

azpitik (% 66 2018. urtean).

Arreta-mailak berreskuratzeak zerikusia du, neurri batean, mendekotasun berezia duten biztanleek

zuzeneko edo itundutako zerbitzu publikoen sistema gehiago erabiltzearekin, eta horrek, inolako

zalantzarik gabe, argi adierazten du 2006tik izandako dinamika aldatu dela. Alde horretatik, zuzeneko edo

itundutako arretaren kasuan, etengabeko jaitsiera gertatu zen zerbitzuen erabileran 2006 (% 20,7), 2010

(% 15,4) eta 2014 (% 13,4) artean. Beraz, 2018ko balioa (% 15) zuzeneko edo itundutako arretaren

mailetan gertatutako lehen susperraldia izan da 2006tik.

Hala ere, suspertze hori ez da orokorra, eta ez da iristen adierazpiderik larrienetara, zeinen ezaugarria

mendekotasun guztizko edo larria baita. Kasu horretan, zerbitzu publiko edo itunduetara jotzen zuten

pertsonen proportzioak oso jaitsiera handia izan zuen 2006 eta 2010 artean, % 31,6tik % 20,1era artekoa.

Apalkiago bada ere, jaitsiera hori 2014an (% 18,6) eta 2018an (% 16,4) luzatu da, eta azken hori 2006.

urteaz geroztiko estaldura-maila txikiena izan da.

19. grafikoa

31,6

19,8

13,7

20,720,1

16,9

10,4

15,4

18,6

15,5

8,2

13,4

16,4

21,4

10,6

15,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0


Zerbitzu publikoak edo itunduak baliatzen dituzten mendekotasun bereziko biztanleak, mendekotasun bereziaren mailaren arabera. EAE. 2006-2018


2006 2010 2014 2018

Beheranzko bide horren bestelakoa izan da mendekotasun moderatua duten pertsonen artean

gertatutakoa, arreta-mailak berreskuratu baitira. Etengabe behera egin ondoren 2006 (% 19,8) eta 2014

(% 15,5) artean, 2018ko balioa (% 21,4), arreta asko suspertzeaz gain, 2006. urteaz geroztiko maila

37

handiena izan da. Antzeko bidetik, mendekotasun berezi arina duten edo autonomoak diren biztanleen

artean, arreta, % 13,7tik % 8,2ra jaitsi ondoren 2006 eta 2014 artean, % 10,6 izan da 2018an, hau da,

2010ekoa (% 10,4) baino handiagoa, eta soil-soilik 2006koa baino txikiagoa.

Kanpo-arretaren berreskuratze-ildoa argiagoa da arreta hertsiki pribatua erabiltzeari dagokionez, azken

horren barruan sartuta ez bakarrik zerbitzu pribatuak, bai eta etxean kanpo-laguntza emateko pertsonen

kontratazioa ere. Zerbitzu-mota horren erabilera % 19,3tik % 26,9ra igo zen 2006-2010 aldian; 2014an,

berriz, % 17,5era amildu zen (2006ko balioaren azpitik). 2014-2018 aldian, goranzko ildoaren oso

berrezartze deigarria gertatu da, mendekotasun berezia duten biztanleen % 29,2 artatu baitira 2018an,

inoiz baino gehiago 2006tik. 2006an, oraindik ere nagusi zen arreta publikoa edo itundua (artatutako

pertsonen % 20,7; esparru pribatuan edo partikularrean artatuak, berriz, % 19,3), baina 2010etik aurrera

zerbitzu pribatuak edo partikularrak nagusitu ziren, 2018an batez ere (artatutako pertsonen % 29,2;

zerbitzu publiko edo itunduetan, berriz, % 15).

20. grafikoa

26,6

18,3

14,8

19,3

32,7

27,9

21,1

26,9

21,319,2

13,7

17,5

38,1

14,4

22,3

29,2

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0


Zerbitzu pribatuak edo partikularrak baliatzen dituzten mendekotasun bereziko biztanleak, mendekotasun bereziaren mailaren arabera. EAE. 2006-2018


2006 2010 2014 2018

Arreta pribatua edo partikularra berreskuratzeko prozesua mendekotasun-egoera gehienetan gertatu da,

baina ez da orokortua. Berreskuratze-ildoa gailentzen den taldeen artean, mendekotasun guztizkoa edo

larria duten biztanleena nabarmentzen da. 2014an, talde horretan baino ez zen 2006koa baino askoz

txikiagoa zerbitzuen erabilera-adierazlea (% 21,3 eta % 26,6 2006an, eta baliorik handiena 2010ean:

% 32,7). 2018an, ordea, arreta-mailen oso berreskuratze nabarmena izan da, eta 2006tiko mailarik

handiena lortu da: % 38,1. Urrun dago 2014ko maila konparatu apala, jada aipatua (% 21,3).

Antzeko joera dago mendekotasun arina duten edo autonomoak diren biztanleek zerbitzu pribatuak

erabiltzeari dagokionez. Talde horretan, arreta-mailak % 14,8tik % 21,1era handitu ziren 2006 eta 2010

38

artean. 2014an % 13,7ra jaitsi ondoren (2006ko mailaren azpitik), arretak argi egin du gorantz 2018an, eta

estaldurarik handiena iritsi (% 22,3).

Mendekotasun moderatua duten biztanleen artean, 2014ko balioa (% 19,2) 2006koa (% 18,3) baino

handiagoa zen, baina 2010ekoa (% 27,9) baino askoz txikiagoa. Kasu horretan, ordea, arretaren

beherakada 2018an luzatu da, eta baliorik txikiena izan du, % 14,4. Bilakaera desberdin horrek, ordea,

zerikusia du talde horretan nabarmen gora egitearekin 2014-2018 aldian zerbitzu publikoen edo itunduen

erabilera mailek (% 15,5etik % 21,4ra), eta, horregatik, 2018an, mendekotasun berezi moderatua duten

biztanleen taldea da arreta publikoa edo itundua arreta pribatuari edo partikularrari berriz gailentzen zaion

bakarra. Hartara, berriz itzultzen da, kolektibo horretan baino ez bada ere, 2006an, gutxienez moderatua

zen mendekotasun berezia zuten biztanleen artean, arreta publikoak zeukan nagusitasunezko egoerara.

Nolanahi ere, zerbitzu publiko, itundu edo pribatu/partikularretako arretaren goranzko bidea lagungarria

izan da etxetik kanpoko senideak baliatzeak beherantz egiteko. Erabilera horrek ezaugarritu zituen

2006an eta 2014an mendekotasuna zuten pertsonen % 16,8-% 16,9, eta 2010ean izan zuen baliorik

handiena, % 18,3. 2018an, mendekotasuna duten pertsonen artean, horrelako laguntzetara jotzen

dutenen proportzioak gutxieneko estaldura izan du, % 13,5ekoa.

21. grafikoa

19,1

13,0

16,8 16,8

20,9

14,8

17,218,3

19,4

25,2

11,0

16,9

13,4

21,3

10,6

13,5

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0


Kanpoko senideen laguntza jasotzen duten mendekotasun bereziko biztanleak, mendekotasun bereziaren mailaren arabera. EAE. 2006-2018


2006 2010 2014 2018

2018an, kanpoko senideen erabilera-maila apalenak mendekotasun guztizkoa edo larria duten pertsonei,

mendekotasun-arazo arinak dituztenei eta behar adinako autonomia-maila dutenei dagozkie. Lehen

kasuan, erabilera horrek 2006-2014 aldian mendekotasun guztizkoa edo larria zuten biztanleen % 19,1

eta % 20,9 bitarte ezaugarri ondoren, proportzioa asko txikitu da 2018an, % 13,4ra arte. Mendekotasun

arina duten edo autonomoak diren pertsonei dagokienez, kanpoko senideen erabilerak ere gutxieneko

mailak izan ditu 2018an, eta pertsonen % 10,6 egon dira laguntza-egoera horretan. Kasu horretan, ordea,

2014ra aurreratu zen kanpo-senideen bidezko arretak garrantzia galtzeko prozesua. 2006 eta 2010 artean

39

% 16,8tik 17,2ra igo ondoren, proportzioa % 11ra jaitsi zen, 2018ko baliotik (% 10,6) oso hurbil zeuden

mailetara.

Portaerarik bitxiena mendekotasun moderatua duten biztanleen artean gertatu da, talde horretan 2014.

urtera arte gero eta gehiago baliatu zirelako kanpoko senideak. Gorakada mugatuagoa izan zen 2006-

2010 aldian, % 13tik % 14,8ra handitu baitzen, baina proportzioak nabarmen egin zuen gora 2014an,

% 25,2ra arte. Azken laurtekoan ere behera egin du kanpoko senideen bidezko arretak, % 21,3 izan baita

2018an, baina estaldura, nolanahi ere, 2006ko eta 2010eko balioetatik oso gora dago. Mendekotasun

moderatua duen kolektibo horretan, zerbitzu pribatu eta partikularren erabilera konparatu txikiak lotura du,

beraz, ez bakarrik zerbitzu publiko eta itunduen garrantzi konparatu handiagoarekin, bai eta kanpoko

senideen bidezko arretaren garrantzi handiagoarekin ere.

Zerbitzu publiko itundu edo pribatuen, modu partikularrean kontratatutako langileen edo kanpoko

senideen bidezko arretaz gain, zaintzaile egoiliar baten bidez etxean emandakoa da beste ohiko arreta-

bide bat, eta gai hori zehatzago aztertzen da txosteneko 4.2 atalean. Arreta-bide horiek guztiak alde

batera utzita, mendekotasun garrantzitsua (guztizkoa, larria edo moderatua) izanda ere laguntza zuzena,

pertsonala edo zerbitzu espezifikoen bidezkoa, ez duten pertsonen proportzioa erakusten du 22.

grafikoak.

22. grafikoa

2,7

11,7

6,1

2,6

8,0

4,1

12,1

8,5

10,8

7,9

12,3

8,8

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

Erabatekoa edo larria Moderatua Guztira

...erabateko mendekotasuna, mendekotasun larria edo moderatua duten biztanleak, mendekotasun bereziaren mailaren arabera. EAE. 2006-2018


2006 2010 2014 2018

Mendekotasun gutxienez moderatua duten pertsonen artean, 2018an % 8,8k ez dute inolako laguntzarik

izan. Proportzio hori txikiagoa da 2014koa (% 10,8) baino, baino handiagoa 2006koa (% 6,1) eta

2010ekoa (% 4,1: baliorik txikiena) baino.

40

Joera antzekoa da mendekotasun guztizkoa edo larria duten biztanleei dagokienez, behera egin baitu

2014 (% 12,1) eta 2018 (% 7,9) artean arreta pertsonalik edo zerbitzu bidezko arretarik gabeko pertsonen

proportzioak. 2018ko proportzioa, nolanahi ere, argi eta garbi dago 2006an (% 2,6) eta 2010ean (% 2,7)

izandako mailen gainetik.

Dinamika konplexuagoa da mendekotasun moderatuari dagokionez. Kasu horretan, 2006 eta 2010 artean

% 11,7tik % 8ra jaitsi ondoren, arretarik eza ezaugarri duten egoeren inpaktuak gora egin zuen % 8,5era

arte 2014an, eta % 12,3ra arte igo da 2018an.

Mendekotasun arina duten edo autonomoak diren pertsonen artean izan ezik, kanpo-baliabideen

erabilerak arreta-orduen goranzko ildoa adierazten jarraitzen du, eta hori mendekotasun guztizkoa

edo larria dagoenean da bereziki deigarria

2014 eta 2018 artean, kanpoko zerbitzuak eta baliabideak erabiltzen dituzten pertsonen proportzioa

berreskuratu egin da, eta, horrekin batera orain ere, 2010 eta 2014 artean igartzen zen bezala, asteko

arreta-orduen batez besteko kopuruak gora egin du, baina askoz nabarmenago. Hartara, arreta-orduen

kopurua asteko 32,5 ordu ingurukoa izan ondoren 2006an eta 2010ean, apalki egin zuen gora, 2014an 35

ordukoa izan arte. Gehikuntza askoz handiagoa da 2018an, arreta hori baliatu duten mendekotasun

bereziko pertsonentzako batez besteko arreta-orduen kopurua 53,0 izan baita.

Hala ere, 2014-2018ko gehikuntza handiak ia-ia ez dauka zerikusirik mendekotasun guztizkoa edo larria

duten pertsonen artean izandako dinamikarekin baino. Kasu horretan, 2006an asteko batez besteko

arreta 50,7 ordukoa izatetik 2010ean 46,5 ordukoa izatera jaitsi ondoren, arretak berriz egin zuen gora

2014an, 51,2 ordukoa izan arte. 2014tik aurrera, gorakada hori areagotu egin da, eta 2018an asteko

batez besteko arreta 77,4 ordukoa izan da.

23. grafikoa

50,7

34,5

13,3

32,6

46,5

29,2

14,1

32,3

51,2

26,0

19,6

35,0

77,4

26,8

12,9

53,0

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0


Mendekotasun berezia izanik arreta jasotzen duten biztanleak: batez besteko arreta-orduak astean, mendekotasun bereziaren mailaren arabera. EAE. 2006-2018


2006 2010 2014 2018

41

2014. urtera bitartean, mendekotasun moderatua zuten biztanleen artean, asteko batez besteko arreta-

orduen kopuruak etengabe egin zuen behera: 2006an kopurua 34,5 ordukoa izan zen; 2010ean, berriz,

29,2 ordukoa; eta 2014an, azkenik, 26 ordukoa. Arretak ordutik egin du pixka bat gora, eta 2018an 26,8

ordukoa izan da asteko batez besteko arreta.

Mendekotasun arina duten edo autonomoak diren pertsonei dagokienez, 2014ra arte arreta-orduetan

izandako goranzko ildoa ere eten da (13,3 ordu 2006an; 14,1 ordu 2010ean; eta 19,6 ordu 2014an).

2018ko balioa (asteko batez besteko 12,9 arreta-ordu) 2006tik izandako txikiena da.

Emendatzen jarraitzen du, mendekotasun moderatuan izan ezik, mendekotasunerako arreta-

sistemako prestazioen erabilerak

2014-2018 aldian aurrerapausoak eman dira kanpo-arretan, eta, aldi berean, mendekotasunerako arreta-

sistemako prestazioak baliatzen dituzten etxeetan dauden mendekotasun bereziko pertsonen proportzioa

handitzeko prozesua azkartu da. Proportzio hori 2010eko % 20,7tik 2014ko % 25,6ra eta 2018ko

% 36,5era aldatu da.

2010 eta 2018 artean, gehikuntza (% 36,6tik % 57,4ra) bereziki deigarria da mendekotasun guztizkoa edo

larria duten pertsonen artean. Gehikuntza, halaber, eta apalagoa bada ere (% 8,8tik % 13,5era),

mendekotasun arina duten edo autonomoak diren pertsonen artean ere nabaritzen da. Baina

mendekotasun moderatuaren kasuan, mendekotasunerako arreta-sistemako prestazioak baliatzen

dituzten etxeetako pertsonen proportzioa, 2010 eta 2014 artean % 13,6tik % 20,7ra handitu ondoren,

% 18,8ra murriztu da 2018an.

24. grafikoa

36,6

13,6

8,8

20,7

47,1

20,7

10,6

25,6

57,4

18,8

13,5

36,5

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0


Mendekotasun berezia duten biztanleak, mendekotasuna babesteko AMAS sistemarilotutako laguntza ekonomikoak jasotzen dituzten etxekoen unitateetan,

mendekotasun bereziaren mailaren arabera. EAE. 2010-2018 (talde bakoitzaren ehunekoak )

2010 2014 2018

42

Mendekotasuna duten biztanleen eguneroko bizitzako beharren estaldurarekiko asegabetasun-

mailek zertxobait egin dute gora 2014 eta 2018 artean, baina, mendekotasunaren adierazpide

larrienen barruan, mendekotasun guztizkoa edo larria duten biztanleen kasuan baino ez

2014 eta 2018 artean, eguneroko bizitzako beharrak betetzeko jasotako arretarekiko asegabetasun-

adierazleek gora egin dute zertxobait mendekotasun berezia duten biztanleen artean. Asegabetasunen

bat (are arina ere) aipatzen duten pertsonen proportzioa % 14,2tik (2014) % 16,2ra (2018) aldatu da.

Ehuneko hori, ordea, hurbil dago 2010ekotik (% 15,8), eta 2006koa (% 11,6) baino ez du argi eta garbi

gainditzen. 2018ko balioa, nolanahi ere, 2006tik izandako handiena da.

Asegabetasun-adierazpide larrien edo oso larrien inpaktuak antzeko joera dauka, % 4,5etik % 5,2ra

handitu baita 2014 eta 2018 artean –era berean, 2006an (% 2,9) izandako balioaren gainetik–. Kasu

horretan, ordea, 2018ko balioa izandako handienaren azpitik dago (% 6,4; 2010). Asegabetasun larriak

edo oso larriak, edozeinetara ere, maila apaletan jarraitzen du: mendekotasun berezia duten biztanleen

% 5etik hurbil edo behera.

Aipatutako joerek bere horretan irauten dute mendekotasuna duten pertsonen talde guztietan, bereziki

asegabetasun-egoera guztiez (arina, larria edo oso larria) den bezainbatean. Testuinguru horretan,

mendekotasun moderatua duten pertsonen kasuan baino ezin daiteke esan hobekuntza arina gertatu

dela, balioa % 16,4 izan baita 2018an, beheranzko ildo berean 2010eko (% 21,3) eta 2014ko (% 16,9)

balioei dagokienez. 2018ko adierazleak gutxienekoa (% 10,4, 2006) baino ez du gainditzen.

Asegabetasuna % 13,9tik % 16ra arte handitu arren 2014-2018 aldian mendekotasun guztizkoa edo larria

dutenen artean, balioek 2006an (% 15,9) eta 2010ean (% 17,4) izandakoetatik hurbil jarraitzen dute

kolektibo horretan. Oro har, egiatan, mendekotasun arina edo autonomia duten pertsonei dagokie

asegabetasunaren gorakadarik handiena. Kasu horretan, pertsona asegabeen proportzioak etengabe

egin du gora 2006 (% 9,1) eta 2018 (% 16,3) artean4.

Asegabetasun larriaren edo oso larriaren adierazpideei dagokienez, argi eta garbi gutxitzeko joera dute

mendekotasun moderatua duten pertsonen artean. Talde horretan, biztanle larriki asegabeen proportzioak

behera egin du 2010etik (% 5,4) 2018ra (% 2,4): 2006an izandako gutxieneko balioa (% 1,5) baino

handixeagoa. Bide beretik, mendekotasun arina edo autonomia duten pertsonen artean ere jaitsiera

gertatu da: 2010eko eta 2014ko % 3,8tik 2018ko % 3,5era; azken ehuneko horrek 2006koa (% 1,5) baino

ez du gainditzen.

4 Txostenean ez da sakontzen kontu horretan, baina komeni da esatea datuek adierazten dutela lotuta daudela,

alde batetik, asegabetasun-adierazpide orokorrek gora egitea mendekotasun guztizkoa edo larria duten

pertsonen artean (bai eta mendekotasun arina edo autonomia dutenen artean ere), eta, bestetik, aldaketa

garrantzitsuak gertatu izana 2014 eta 2018 artean mendekotasuna duten pertsonen kolektibo horien laguntza-

eskaeretan. Aldaketa horiek zerikusia dute laguntza-eskarietan hiru alderdiotan gertatutako gorakada adierazgarri

eta diferentzialarekin: laguntza ekonomikoa; laguntza-/gainbegiratze-arloko babesa eta, neurri txikiagoan, inpaktu

erlatibo txikiagoa izan baitu, egoitza-zerbitzu espezializatuen erabilera.

43

Asegabetasun-arazoen adierazpide larrienen goranzko bidea, egia esan, mendekotasun guztizko edo

larria duten pertsonen artean baino ez da gertatzen. Kasu horretan, 2010 eta 2014 artean % 9,5etik

% 5era jaitsi ondoren –2006an (% 5,3) izandako balioaren azpitik orduan–, asegabetasun larria edo oso

larria zertxobait igo da 2018an, % 7,2ra arte.

25. grafikoa

5,3

9,5

5,0

7,2

1,5

5,4 5,0

2,41,8

3,8 3,8 3,52,9

6,4

4,55,2

15,9

17,4

13,9

16,0

10,4

21,3

16,9 16,4

9,1

12,213,3

16,3

11,6

15,8

14,2

16,2

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

2006 2010 2014 2018 2006 2010 2014 2018 2006 2010 2014 2018 2006 2010 2014 2018


Eguneroko bizitzako premien estalduraren eta mendekotasun-mailaren inguruko asegabetasuna

adierazi duten mendekotasun bereziko biztanleak. EAE. 2006-2018(talde bakoitzaren ehunekoak)

Asegabetasun handia Asegabetasuna

Oharra: Asegabetasun larriak asegabetasun larriko edo oso larriko kasuak barne hartzen ditu. Asegabetasunak, oro har, asegabetasun arineko kasuak ere barne hartzen ditu.

Kontuan hartuta arretaren jatorria, asegabetasun-maila orokorretan (arinak barne hartuta) 2014 eta 2018

artean izandako goranzko joerak lotura du inolako kanpo-laguntza pertsonalik edo zerbitzu-laguntzarik ez

duten edo zerbitzu publikoetan eta itunduetan artatzen dituzten pertsonen artean ikusitako pertzepzioaren

bilakaerarekin. Lehen kasuan, asegabetasun orokorrak etengabe egin du gora 2006. urteaz geroztik

(% 12,6), eta baliorik handienera iritsi da 2018an (% 18,2). Bigarrenean, 2006 (% 7,3) eta 2010 (% 20,1)

artean izandako igoera handiaren ondoren, pertsona asegabeen ehunekoa % 12ra murriztu zen, 2018an

% 23,9ra igo baino lehen (baliorik handiena 2006tik).

Bi pertsona multzo horietan, asegabetasun larrien adierazpideek ere gora egin dute 2014 eta 2018 artean.

Inolako kanpo-laguntzarik (familia-laguntza barne) ez duten pertsonen kasuan, asegabetasun larria % 5,5

izan zen 2018an: handiena, 2006. urtetik. Proportzioa % 8,9 da zerbitzu publikoek eta itunduek

lagundutako pertsonen kasuan: argi eta garbi 2006an (% 2,1) eta 2014an (% 4,8) izandako balioen

gainetik, baina baliorik handienaren azpitik (% 10,1, 2010. urtean).

2014 eta 2018 artean, ordea, eta arreta-bide pribatu edo partikularretara jotzen duten pertsonei

dagokienez, asegabetasunaren goranzko bidea eten da, bai orokorrean bai adierazpiderik larrienetan.

44

Kasu horretan, asegabetasun orokorra etengabe handitu zen 2006 (% 8,9) eta 2014 (% 17,2) artean,

baina pertsona asegabeen proportzioa % 12,3ra jaitsi da 2018an. Adierazpide larrienei dagokienez,

gorakada % 3,6tik % 8,2ra bitartekoa izan zen 2006 eta 2014 artean. Hala ere, % 2,8ra jaitsi da 2018an:

mailarik apalena GZEE-GPIa egiten denetik.

Bestalde, arretarekiko asegabetasun orokorrak, 2006 eta 2010 artean % 17tik % 18,7ra handitu ondoren,

behera egin du 2010 eta 2018 artean, kanpoko familia-laguntza duten pertsonez den bezainbatean.

Hartara, proportzioa % 13,2ra jaitsi zen 2014an, eta gutxienekora 2018an: % 12. Bilakaera pixka bat

kaxkarragoa da asegabetasunaren adierazpide larriei dagokienez. Eta hala, 2006 eta 2010 artean

% 2,6tik % 6,8ra handitu ondoren, proportzioa % 3,4ra murriztu zen 2014an, eta berriz gora egin du

2018an, % 5,6 izan arte: hala ere, izandako baliorik handiena (2010) baino txikixeagoa.

26. grafikoa

2,8

4,63,6

5,5

2,1

10,1

4,8

8,9

3,6

7,18,2

2,8 2,6

6,8

3,4

5,6

12,613,1

14,0

18,2

7,3

20,1

12,0

23,9

8,9

15,3

17,2

12,3

17,0

18,7

13,2

12,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

2006 2010 2014 2018 2006 2010 2014 2018 2006 2010 2014 2018 2006 2010 2014 2018

Ezer ez Publikoa/itundua Partikularra Senideak

Eguneroko bizitzako premien estalduraren eta arretaren jatorriaren inguruko asegabetasuna adierazi duten mendekotasun bereziko biztanleak. EAE. 2006-2018


Asegabetasun handia Asegabetasuna

Oharra: Asegabetasun larriak asegabetasun larriko edo oso larriko kasuak barne hartzen ditu. Asegabetasunak, oro har, asegabetasun arineko kasuak ere barne hartzen ditu.

Mendekotasun berezi guztizkoa edo larria duten pertsonen artean, etxebizitzako arkitektura-

oztopoen inpaktuaren murrizketa-ildoa finkatu da, baina nabarmenago hautematen da beste kasu

batzuetan

2014 eta 2018 artean, arkitektura-oztopoen inpaktuaren murrizketa-ildoa areagotu da mendekotasun

berezi guztizkoa edo larria duten pertsonen etxebizitzetan. Eragindako pertsonen proportzioaren

beherakada, 2010 eta 2014 artean % 28,9tik % 24,4ra bitartekoa izan ondoren, areagotu egin da 2018an

kolektibo horretan, eta % 14,6 izan da.

45

27. grafikoa

28,9

17,616,0

21,5

8,8

15,4

24,4

15,9

13,1

17,7

5,4

11,5

14,6

18,8

14,115,0

7,9

11,7

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

Erabatekoa edolarria

Moderatua Arina-autonomoa Mend. berezia Mugapena, mend.berezirik gabe

Guztira

Mugapena edo mendekotasuna duten biztanleak, mendekotasun bereziaren edo mugapenaren mailaren eta etxebizitzako muga arkitektonikoen arabera. EAE. 2010-2018


2010 2014 2018

Hobekuntza-ildo hori, ordea, ez da iristen mendekotasun bereziko arazoak edo bestelako urritasun

funtzionalen bat dituzten gainerako pertsonengana, eta kasu guztietan igoerak gertatzen dira etxebizitzan

arkitektura-oztopoak aurkitzen dituzten biztanleen proportzioan.

Mendekotasun bereziko arazoak dituzten pertsonen artean, mendekotasun moderatua duten pertsonei

eragiten dien gorakada da deigarriena. Kasu horretan, 2010 eta 2014 artean % 17,6tik % 15,9ra jaitsi

ondoren, eragindako biztanleen proportzioa % 18,8ra aldatu da 2018tik, eta mendekotasun guztizkoa edo

larria duten pertsonen % 14,6tik gora kokatu. Ildo beretik, 2010 eta 2014 artean % 16tik % 13,1era jaitsi

ondoren, proportzioa % 14,1era igo da, mendekotasun arinetan edo behar adinako autonomia-egoeretan.

Joera urritasun funtzional hutseko eta mendekotasun berezirik gabeko pertsonengana zabaldu da. Kasu

horretan, etxebizitzan arkitektura-oztopoak daudelako pertzepzioa 2010 eta 2014 artean % 8,8tik % 5,4ra

jaitsi ondoren, % 7,9ra igo da 2018an.

Okupazio-ehunekoak ez du okerrera egin mendekotasun berezia duten pertsonen artean; bai,

ordea, urritasun funtzionalek soilik eragindakoen artean; baina jarduerarako joera handiagoak

berekin dakar langabezia-mailak handitzea eta laneratzeko arazo bereziak izatea.

2010 eta 2014 artean, EAEn enplegua oraindik begi bistako krisian zegoela, bazegoen aldez aurretik

harrigarri samarra zen datu bat: okupazio-koefizienteak, edo landunen proportzioak, gora egiten zuen

mendekotasun berezia zuten edo osasunari lotutako beste urritasun funtzional batzuk zituzten 16-64

urteko pertsonen artean. 2014 eta 2018 artean, berriz, deigarria da hobekuntza-ildoak mendekotasun

berezia duten taldeetan irautea, baina aurkako bidea hartzea urritasun funtzional hutsak dituztenen

artean.

46

Eta hala, alde batetik, landunen ehunekoa, % 20,5etik % 18,5era jaitsi ondoren 2006 eta 2010 artean,

% 19ra igo zen 2014an, eta % 22,9ra igo da 2018an mendekotasun berezia duten 16-64 urteko biztanleen

artean. 2014 eta 2018 artean gertatutako portzentajezko 3,9 puntuko gehikuntza hori oso adierazgarria

da, osasunaren ondoriozko urritasun funtzionalik edo mendekotasun berezirik ez duten biztanleen arteko

3,3 puntuko gehikuntza gainditzen duelako. Azken kasu horretan, 2006 eta 2014 artean % 68,4tik

% 64,5era jaitsi ondoren, koefizientea % 68,8ra arte igo da 2018an. EAEko enplegu-zentro berezietan eta

laneratzeko enpresetan izandako okupazioaren garrantziak azaltzen du, dudarik gabe, okupazioak

mendekotasun berezia duten pertsonen artean izandako bilakaera erlatibo ona.

Bestalde, eta nahiz eta okupazioari lotutako pertsonen proportzioa askoz handiagoa izan mendekotasun

berezirik ez duten urritasun funtzionaleko pertsonen artean, talde horretan, 2014 eta 2018 artean,

% 46,4tik % 42,4ra murriztu da landunen ehunekoa. 2014ko gorakada salbuesten bada, 2018ko balioak

(% 42,4), egiazki, beheranzko joera bat adierazten du, moderatua baina etengabea, 2006 (% 44) eta 2010

(% 43,3) artean gertatua.

Okupazio-mailetan mendekotasunik edo urritasunik gabeko pertsonekiko izandako aldeak, beraz, handitu

egin dira 2014 eta 2018 artean urritasun funtzionalaren larritasun txikiagoko adierazpide horietan, eta

okupazioa % 42,4 izan da 2018an; hau da, portzentajezko 26 puntutik gora txikiagoa mendekotasunik eta

urritasunik gabeko biztanleena (% 68,8) baino. Mendekotasun berezia duten pertsonen artean, eta

enplegua izateari dagokionez hobetzera jo arren, are urrunago daude, okupazioa dutenak 16-64 urtekoen

% 22,9 baino ez baitira.

28. grafikoa

20,5

44,0

68,4

18,5

43,3

67,5

19,0

46,4

64,5

22,9

42,4

68,8

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

Mendekotasun berezia Mugapena duten beste batzuk Arazorik gabe

16-64 urteko biztanleak: okupazio-ehunekoa, mendekotasun bereziaren edota bestelako mugapenen arabera. EAE. 2006-2018

(talde bakoitzaren ehunekoak )

2006 2010 2014 2018

47

2014 eta 2018 artean mendekotasun berezia duten biztanleen okupazio-mailek hobera egin dute, baina

horrekin batera ez da funtsezko hobekuntzarik izan laneratze-adierazle orokorrenetan.

Langabezia-tasari dagokionez, beherakada argia izan da aldi horretan mendekotasun berezia duten

pertsonen artean, tasa % 41,1 izan baitzen 2014an, baina % 36,2, berriz, 2018an. Hala ere, langabezia-

tasak oso maila handia du 2018an, argi eta garbi 2006koa eta 2010ekoa baino handiagoa, % 31,5 eta

% 30,0 izan baitziren, hurrenez hurren.

2014 eta 2018 artean, gainera, langabeziari lotutako arazoak gehitzeko joera luzatu da urritasun

funtzionalak dituzten mendekotasun berezirik gabeko pertsonen artean. Kasu horretan, langabezia-tasak,

% 19tik % 20,5era igo ondoren 2006 eta 2010 artean, gora egin zuen 2014an, % 32,1 izan arte, eta

baliorik handiena izan du 2018an, % 39,5. Tasa hori hiru aldiz handiagoa da izan da 2018an

mendekotasun- edo urritasun-arazorik gabeko biztanleena (% 13,1) baino.

29. grafikoa

31,5

19,0

8,1

30,0

20,5

12,0

41,1

32,1

18,7

36,2

39,5

13,115,4

5,03,4

13,6

5,2

2,6

25,7

18,8

7,6

28,0

21,8

5,6

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

45,0

50,0


16-64 urteko biztanleak: langabezia-tasa eta laneratze-arazo bereziak dituztenen proportzioa, mendekotasun bereziaren edota bestelako mugapenen arabera

EAE. 2006-2018(talde bakoitzaren ehunekoak)

Langabezia-tasa 2006 Langabezia-tasa 2010 Langabezia-tasa 2014 Langabezia-tasa 2018

Laneko segurtasunik eza 2006 Laneko segurtasunik eza 2010 Laneko segurtasunik eza 2014 Laneko segurtasunik eza 2018

Langabeziaren dinamikan ikusten diren ñabarduren aldean, laneratzeko arazo berezietan okerrerako bide

orokorragoa gertatu da mendekotasun berezia edo urritasun funtzionalak dituzten 16-64 urteko biztanleen

artean, eta gorakada moderatuak izan dira talde guztietan 2018an; horrenbestez, eragindako pertsonen

proportzioak 2006. urteaz geroztiko mailarik gorenean daude.

Mendekotasun berezia duten biztanleei dagokienez, laneratzeko arazo bereziak dituzten pertsonen

proportzioa, 2006 eta 2010 artean % 15,4tik % 13,6ra jaitsi ondoren, % 25,7ra igo zen 2014an, eta baliorik

handiena izan du 2018an, % 28. Beste urritasun funtzional batzuk dituzten pertsonen artean aipatutako

mailetara iritsi gabe ere, bereziki deigarria talde horretan 2010. urteaz geroztik izandako okerraldia.

48

Laneratzeko arazo berezien inpaktua % 5 ingurukoa izan zen 2006 eta 2010 artean, baina % 18,8ra iritsi

zen 2014an, eta baliorik handienera (% 21,8), berriz, 2018an.

2018an, laneratzeko arazo berezien inpaktuan dauden aldeak oso deigarriak dira EAEko gainerako

biztanleekin alderatuta. Urritasun funtzional soilak (lotutako mendekotasun berezirik gabe) dituzten

pertsonen artean izandako balioa (% 21,8) eta mendekotasun berezia duten pertsonen artean izandakoa

(% 28) 3,9-5 aldiz handiagoak dira EAEko 16-64 urteko gainerako biztanleei dagokiena (% 5,6 2018.

urtean) baino. Mendekotasun bereziko arazoek edo urritasun funtzionalaren beste adierazpide batzuek

eragin gabeko azken biztanle-talde horretan, gainera, laneratzeko arazoen inpaktuak behera egin du

% 7,6tik % 5,6ra 2014 eta 2018 artean, baina 2018ko balioa, kasu honetan, oraindik ere argi eta garbi

handiagoa da 2006koa eta 2010ekoa baino (% 3,4 eta % 2,6, hurrenez hurren). Hortaz, begien bistakoa

da mendekotasun berezia eta beste urritasun funtzional batzuk dituzten pertsonen dinamikarekiko aldea.

30. grafikoan ikusten den bezala, eta mendekotasun berezia eta osasunari lotutako beste urritasun

funtzional batzuk dituzten pertsonei dagokienez, 2006-2010 aldian eta, kasu askotan, 2014an

(mendekotasun berezia duten pertsonen langabezia-tasari dagokionez izan ezik) izandako balioekin

alderatuta 2018an langabeziako eta lan-bazterketako arazoetan izandako gorakadak lotura du jarduera-

tasa nabarmen handitzearekin 2010etik aurrera, eta horrek neurri handian indargabetzen du kolektibo

horrentzat enplegua sortzearen eragin onuragarria.

30. grafikoa

30,0

54,4

74,4

26,4

54,4

76,8

32,2

68,4

79,4

35,9

70,0

79,2

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0


16-64 urteko biztanleak: jarduera-tasa, mendekotasun bereziaren edota bestelako mugapenen arabera. EAE. 2006-2018


2006 2010 2014 2018

49

Aipatu ildotik, mendekotasun berezia duten pertsonen kasuan, jarduera-tasak, 2006 eta 2010 artean

% 30etik % 26,4ra jaitsi ondoren, gora egin zuen % 32,2ra arte 2014an, eta 2018an, berriz, % 35,9ra igo

da.

Gehikuntza askoz deigarriagoa da urritasun funtzionalak dituzten mendekotasun berezirik gabeko

pertsonen artean. Kasu horretan, 2006an eta 2010ean proportzioa % 54,4 izan ondoren, aktibazio-

prozesu azkarra gertatu da 2014an, eta biztanle-talde horrek askoz sarrera zabalagoa izan du lan-

merkatuan. Hala, jarduera-tasa % 68,4 izan zen 2014an: 2006an eta 2010ean baino 14 puntu handiagoa.

Goranzko bidea, apalkiago bada ere, 2018an luzatu da, eta urte horretan berriz iritsi da baliorik handiena,

jarduera-tasa % 70 izan baita.

4. MENDEKOTASUNA DUTEN PERTSONAK ZAINTZEA

4.1. Mendekotasun-egoerei lotutako aparteko gastuak

Mendekotasun-egoerei lotutako aparteko gastuak murrizteko prozesua luzatu da Baina horrelako

gastuen beharraren murrizketa mendekotasuna duten eta etxetik kanpo dauden pertsonen

kasuetara mugatzen da, eta, etxean bertan, mendekotasun gutxienez moderatuko bi kasu edo

gehiago izatera

2018an, mendekotasuna duten pertsonei arreta egokia ematen jarraitzearekin zerikusia duten aparteko

gastuak egin behar dituzten etxeen proportzioan luzatu da beheranzko bidea5. Beheranzko bidea 2006 eta

2010 artean hasi zen, astiro bada ere, % 10etik % 9,6ra, baina hurrengo laurtekoan biziagotu zen, etxeen

% 8,4 baitzeuden eraginda 2014an. Jaitsiera, astiroago bada ere, 2018an luzatu da, berriz ere baliorik

txikiena izan baitu mendekotasunaren arretari lotutako aparteko gastuak dituzten etxeen ehunekoak:

% 7,9.

2014ra arte, jaitsierak lotura zeukan etxe barruan mendekotasuna duten pertsonenganako arretari

lotutako aparteko gastuak aipatzen dituzten etxeen proportzioan gertatutako jaitsiera handiarekin.

Proportzio hori % 7,3 izan zen 2006an; % 6,1, 2010ean, eta % 4,5, azkenik, 2014an. Hala ere, 2018an

aipatu proportzioa berriz igo da % 5,6 izan arte.

5 Mendekotasun hori gehienbat osasuneko edo adin handiko arazoei lotzen bazaie ere, mendekotasuna duten

adingabeen zaintza ere atal horretan bildu da.

50

2014 eta 2018 artean, mendekotasuna duten pertsonenganako arretari lotutako aparteko gastuak dituzten

etxeen proportzioan izandako jaitsieraren luzapenak, beraz, funtsean lotura izan du etxetik kanpo bizi

diren pertsonenganako arretara bideratzen diren gastuek behera egitearekin. Proportzio horrek baliorik

txikiena izan du 2018an, % 2,9, are 2006ko balioaren azpitik ere (% 3,2). Aldea askoz handiagoa da

2010ean eta 2014an izan ziren balioak (% 3,9-% 4,0) kontuan hartuz gero.

31. grafikoa

7,3

3,2

10,0

6,1

3,9

9,6

4,54,0

8,4

5,6

2,9

7,9

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

Bai, etxean Bai, etxetik kanpo Gastuak bai

Mendeko pertsonen arretari lotutako aparteko gastuak dituzten etxekoen unitateakEAE 2006-2018

(etxekoen unitateen guztizkoaren ehunekoak)

2006 2010 2014 2018

2014 eta 2018 artean, mendekotasuna duten etxe barruko pertsonenganako arretari lotutako aparteko

gastuak dituzten etxeen proportzioa jaisteko dinamika, ordea, mendekotasun-kasu larrienetan

berreskuratu da.

2006 eta 2014 artean, etxean aparteko gastuak izateari dagokionez gertatutako jaitsiera deigarriak lotura

zeukan batez ere mendekotasuna duten pertsonei laguntzeko sistema ezartzeak mendekotasun-kasu

larriago horietan izandako eragin onuragarriarekin. Etxean mendekotasun duten pertsona bi edo gehiago

izanda aparteko gastuen proportzioak 2010 eta 2014 artean % 51,4tik % 59,4ra handitu arren, aparteko

gastuak zituzten etxeen proportzioa 2006koa (% 92,5) baino askoz txikiagoa zen oraindik ere 2014an.

Horrelako mendekotasun-egoeretan, beheranzko bideari, gainera, 2014 eta 2018 artean berrekin zaio, eta

balioa, % 52,6, gutxienekora hurbildu da (% 51,4, 2010ean).

Etxean osasunari lotutako urritasunak edo mendekotasuna dituzten pertsonak dauden beste kasu

batzuetan, beheranzko joera ez zen hain deigarria izan, baina bai etengabea, 2006 eta 2014 artean:

% 51,2tik % 41,2ra etxean mendekotasun handiko beste kasu batzuk izanez gero (mendekotasun

bereziko pertsona bi edo gehiago; edo mendekotasun gutxienez moderatuko pertsona bat); eta % 13,4tik

% 6,6ra urritasun- edo mendekotasun-kasu arinagoetan.

51

Aipatu kasuetan, ordea, 2014-2018 aldian joera bestelakotu da, eta gorantz egin du etxe barruan aparteko

gastuak dituzten etxeen proportzioak. Gorakada hori ez da oso deigarria urritasun funtzionalek edo

larritasun txikiagoko mendekotasun-adierazpideek eragindako pertsonak dituzten etxeetan, 2014 eta 2018

arteko igoera % 6,6-% 7,8koa izan baita, eta adierazlea oraindik urrun baitago 2006ko baliotik (% 13,4).

Mendekotasun berezia (ez-moderatua, larria edo guztizkoa) duten pertsona bi edo gehiago edo

mendekotasun gutxienez moderatua duen pertsona bat dituzten etxeetan, gorakada deigarriagoa da,

2014 eta 2018 artean % 41,2tik % 51,9ra handitu baita etxean aparteko gastuak dituzten etxeen

proportzioa. Etxe horietan, hizpide dugun proportzioak baliorik handiena izan du 2018an, 2016koa baino

handixeagoa (% 51,2).

32. grafikoa

92,5

51,2

13,4

1,47,3

51,4

43,3

7,41,8

6,1

59,4

41,2

6,6

,54,5

52,6 51,9

7,8

0,95,6

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

<=2 pertsona, gutxienez ere

mend. moderatuarekin

<=2 pertsona mend.

bereziarekin, edo 1,

gutxienez ere mend.

moderatuarekin

Bestelako mugapenak/

mendekotasunak

Beste kasu batzuk Guztira

Mendeko pertsonen arretari lotutako aparteko gastuak dituzten etxekoen unitateak, zaindutako pertsona-motaren arabera. EAE. 2006-2018

(talde bakoitzaren ehunekoak )

2006 2010 2014 2018

Aparteko gastuak daudenean, etxeei dakarkieten zamak gora egiten du, eta oinarrizko gastuetan

gertatzen da murrizketen proportziorik handiena, eragina izateaz mendekotasuna duten

pertsonenganako arreta zuzenean

2006ko eta 2010eko egoerarekin alderatuta, mendekotasuna duten pertsonenganako arretari lotutako

aparteko gastuak daudenean, gastuok, gainera, eragin handiagoa dute 2014an eta 2018an.

Mendekotasunaren arretak eragindako aparteko gastuei aurreko egiteko beste gastu batzuk murriztu

behar dituzten etxeen proportzioa % 44,6 izan zen 2006an eta % 46,7, berriz, 2010ean, eta % 54,1era

handitu zen 2014an. Jada parametro egonkor batzuetan, proportzio horrek zertxobait egin du gora

2018an, eta % 54,6 izan da.

52

2014ra arte, arazorik gehienak aisialdiko gastuak murrizteari lotuta zeuden, eta % 28,8 areagotu ziren

2006an; % 34,4, berriz, 2010ean; eta % 35, azkenik, 2014an. Proportzioak, ordea, pixka bat beherantz

egin du 2018an, % 33,4 izan baita.

2014 eta 2018 artean, aztertutako aparteko gastuei lotutako zama ekonomikoan izandako igoera nagusia

oinarrizko gastuei lotutako murrizketa modalitateak gehitzearekin dago erlazionatuta. 2006 eta 2010

artean, mendekotasuna zuten pertsonei laguntzeko oinarrizko gastuak murriztera behartutako etxeen

proportzioak behera egin zuen % 15,8tik % 12,3ra, baina 2014an % 19,1 izan arte egin zuen gora, eta

2018an, % 21,2 izan arte.

Dinamika horrek eragina dauka mendekotasuna dutenenganako arretan, eta 2014tik kontrako bidea hartu

zuen 2006-2010 aldiko hobekuntza-ildoak. Aldi hartan, egindako gastu-murrizketen ondorioz

mendekotasuna zuten senideenganako arreta desegokia zela zioten etxeen proportzioa % 9,1etik % 7,7ra

jaitsi zen mendekotasunari lotutako aparteko gastuak zituzten etxe guztien artean. 2014an, ordea, gastu-

murrizketak eta mendekotasuna zuten pertsonenganako arreta desegokia zituzten etxeen proportzioa

% 14,1era igo zen. Zertxobait hobetu arren, aipatu ehunekoak egonkor samar jarraitzeko joera izan du

2018an, % 13,7 izaki.

33. grafikoa

28,8

15,8

44,6

9,1

34,4

12,3

46,7

7,7

35,0

19,1

54,1

14,1

33,4

21,2

54,6

13,7

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

Aisialdi-gastuenmurrizketa

Oinarrizko gastuenmurrizketa

MURRIZKETAK, GUZTIRA Behar ez bezalakoarreta eragiten duten

murrizketak

Mendekotasunari lotutako aparteko gastuak dituzten etxekoen unitateak, etxeko ekonomian eta mendeko pertsonen arretan duten eraginaren arabera. EAE. 2006-2018

(aparteko gastuak dituzten etxekoen unitateen ehunekoak)

2006 2010 2014 2018

Mendekotasunerako aparteko arreta-gastuei lotutako arreta desegokia ezaugarri duten egoerei

dagokienez, 2006-2010 eta 2014-2018 aldiak bereizten dituen banalerroak horrelako gastuak dituzten ia

etxe mota guztiei eragiten die. Hala ere, 2018an, arreta desegokiko maila handiagoek ezaugarritutako

egoerek askoz lotura handiagoa dute zenbait etxe motarekin.

Erreferentziazko pertsonaren sexuari dagokionez, 2014 eta 2018 artean izandako jaitsiera handia

gorabehera (% 21,6tik % 15,1era), 2018an oraindik ere inpaktu handiagoa dute emakumeak buru dituzten

53

etxeetan aztertutako arazoek (% 15,1; gizonen kasuan, berriz, % 12,6). Adinari dagokionez, bestalde,

2014 eta 2018 artean 45 urtetik beherako pertsonen etxeetan egoera hobetu izanak (% 28,8tik % 17,9ra)

ez du aldatzen problematika oraindik ere handiagoa izatea gazteenen artean: % 17,9; % 13,1, berriz, 45

urtetik gorako pertsonak buru dituzten etxeetan). Etxeko erreferentziazko pertsonaren nazionalitatearen

arabera, berriz, adierazleak antzekoak dira (% 13,8 biztanle nazionalen etxeetan, eta % 11,9 nazionalitate

atzerritarra duen pertsona bat buru duten etxeetan, argi eta garbi behera eginda 2014an izandako balioaz

–% 43,8– den bezainbatean).

2014an, gastuaren murrizketa eta arreta desegokia areagotzeak lotura handia zuen langabezia edo

egonkortasunik gabeko okupazioa zuten etxeekin, multzo horretan, 2010. urtean, arreta desegokiak

aparteko gastuak zituzten etxeen % 3,7ri eragin ondoren, % 39,8ri eragin baitzien 2014an, 2006an

(% 17,9) baino askoz gehiagori. Proportzio hori, ordea, % 12,8ra murriztu zen 2014an. Baina gainerako

etxeetan nabarmen handitu da adierazlea. 2006-2014 aldian % 8,2 eta % 9,4 artekoa izan zen beti, baina

% 22ra handitu da 2018an, eta langabeak edo egonkortasunik gabeko landunak dituzten etxeen maila

gainditu du.

Nolanahi ere, arreta desegokiko arazoen inpaktua askoz handiagoa da oraindik ere oinarrizko gabezia

duten etxeetan. 2018ko balioa (% 30,8) txikiena da 2006. urteaz geroztik, baina argi gainditzen du gabezia

mota hori gabeko etxeen balioa (% 12,2). Hala ere, 2006-2010 aldiarekin alderatuta, oinarrizko gabeziarik

gabeko etxeetan finkatu egin da 2014an arazoak areagotzeko zegoen dinamika. Eta hala, 2006 eta 2010

artean % 6tik % 4,7ra jaitsi ondoren, adierazlea % 11,9ra igo zen 2014an, eta zertxobait egin du gora

2018an: % 12,2.

34. grafikoa

8,9 9,3

14,1

7,8 7,9

29,2

37,8

6,0

17,9

8,2 9,17,4 8,3 8,8

7,4 6,6

37,3

42,4

4,7 3,7

8,3 7,7

10,9

21,6

28,8

11,4 12,4

43,8

39,7

11,9

39,8

9,4

14,112,6

15,117,9

13,1 13,811,9

30,8

12,2 12,8

22,0

13,7

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

Gizonezkoa < 45 urte Egoera Oinarrizko gabezia Kideek lanezegonkorra dute

edo langabeak dira

Guztira

Sexua Adina Nazionalitatea Gabezia Jarduerarekiko harremana

Gastu-murrizketaketa mendeko pertsonei behar ez bezalako arreta ematen dieten etxekoen unitateak, etxekoen unitatearen eta bertako buru den pertsonaren aldagai demografikoen

arabera. EAE. 2006-2018 (talde bakoitzaren ehunekoak)

2006 2010 2014 2018

54

4.2. Zaintzaileak

Behera egiten jarraitzen du mendekotasuna duten pertsonak etxean zaintzen diharduten

pertsonen proportzioak

GZEE-GPIak kontuan hartzen ditu pertsona jakin batzuek, gaixotasunari, desgaitasunari edo

zahartasunari lotutako arrazoiengatik, etxeko beste kide batzuk zaintzeko edo artatzeko ardura bereziak

beren gain hartzen dituzten kasuak. Dedikazio pertsonal handiagoa beharrezkoa bada etxeko gainerako

kideek laguntzen ez dutelako, edo laguntza hori ezinezkoa delako, egoera horiek ere sartzen dira lehen

aipatutako kasuetan.

Adierazitako modu horretan, 2018an, 15 urte edo gehiago dituzten 60.414 pertsonak hartu dute beren

gain bizikide dituzten beste pertsona batzuk zaintzeko eta artatzeko lana. Kopuru hori etengabe jaitsi da

2010ean handiena (97.227) izan ondoren, eta, era berean, askoz txikiagoa da 2006koa (82.083) baino,

are 2014koa (73.230) baino ere.

35. grafikoan ageri den bezala, 2010etik zaintzaileen kopuruan izandako jaitsiera deigarria da, halaber,

inpaktu erlatiboaren ikuspuntutik. 15 urte edo gehiago dituzten biztanleen % 4,4 izatetik % 5,3 izatera

handitu ondoren, zaintzen duten biztanleen proportzioa % 4ra jaitsi zen 2014an, eta gutxienekora 2018an

(% 3,3).

35. grafikoa

4,0

4,9

2,7

5,9

7,3

5,3

3,6

4,1

5,5

4,44,6

5,9

3,0

7,4

6,6

7,4

3,9

6,3

6,8

5,3

3,84,1

1,8

4,9

7,2

6,2

2,6

5,1 5,2

4,0

2,7

3,7

1,3

5,1

4,1

3,6

2,4

5,9

3,73,3

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

9,0

Gizonezkoa Emakumezkoa < 45 urte 45-64 urte 65-74 urte > 75 urte Lanean Langabea Inaktiboa

Sexua Adina Jarduerarekiko harremana Guztira

15 urte edo gehiagoko zaintzaileak, sexuaren, adinaren eta jarduerarekiko harremanaren arabera. 2006-2018


2006 2010 2014 2018

2010-2018 aldiko beheranzko joera orokorra da, eta ñabardura gutxi batzuk baino ezin daitezke egin.

Normalean, gainera, ondorioa da zaintza-lanetan parte-hartzea 2006. urteaz geroztiko txikiena izatea

GZEE-GPIak xede dituen kolektiboetan.

55

Sexua kontuan hartuta, gizonen artean bezala emakumeen artean ere gertatzen da zaintza-lanetan

gutxiago parte hartzea. Lehen kasuan, proportzioa % 4,6 izan zen 2010ean, baina % 2,7 2018an;

emakumeen artean, berriz, jaitsiera % 5,9tik % 3,7ra artekoa izan da. Bi kasuetan, 2006ko balioekiko

aldea (% 4,0 eta % 4,9 hurrenez hurren) portzentajezko -1,2/-1,3 puntukoa da.

Hala ere, oso deigarria da beheranzko dinamikan denborazkotasuna oso desberdina izatea sexuaren

arabera, gehiago metatzen baita emakumezkoen artean 2010-2014 aldian, eta gehiago gizonezkoen

artean 2018ra arte. Hartara, emakumezkoen artean 2010ean baliorik handiena izan ondoren (% 5,9),

2014ko ehunekoa (% 4,1) oso jaitsiera handia da (portzentajezko -1,8 puntu), baina geroago moteldu egin

da, eta portzentajezko beste -0,4 puntu soileko jaitsiera bat gertatu da 2018an % 3,7 izan arte.

Gizonezkoen kasuan, jaitsiera homogeneoagoa da aldietan: parte-hartzea % 4,6tik % 3,8ra aldatu zen

2010 eta 2014 artean (portzentajezko -1,2 puntu) , eta 2018an % 2,7 izan arte luzatu da (portzentajezko -

1,1 puntu 2014 eta 2018 artean).

Adinaren araberako dinamikak alde deigarriagoak erakusten ditu, are partzialki elkarrengandik urruntzen

diren joera batzuekin ere. Hori bereziki argia da 45 eta 64 urte arteko pertsonen artean. Kasu horretan,

2018an argi eta garbi berretsi da parte hartzeko mailek behera egiteko joera historikoa, % 5,1 izan baita,

askoz txikiagoa izandako baliorik handiena baino (% 7,4, 2010ean). Hala ere, 2018an zaintza-lanetan

partaidetza-mailek gora egin duten talde gutxietako bat da, % 4,9tik % 5,1era bitarteko igoera txikia izan

baita 2014 eta 2018 artean, eta prozesu hori neurri batean baino ez da erlazionatuta egon 2010-2014

aldiko jaitsieraren bat-batekotasun diferentzialarekin (orduan deigarriena adin-taldearen arabera). Izan

ere, 2006an (% 5,9) izandako balioarekin alderatuta partaidetza-mailetan gertatutako murrizketa

portzentajezko puntu batetik beherakoa izan da 2018an.

2018an, parte-hartzeak gora egitearen ondorioz, eta beste talde batzuetan oso jaitsiera deigarriak gertatu

direlako testuinguruan, 45-64 urteko pertsonak berriz izan dira nagusi zaintza-lanetan parte hartzen duten

taldeen artean. 2010ean egoera berean egon ziren 75 urtetik gorako pertsonekin batera.

Zaintza-lanetan parte hartzea gutxitzeko joera, ordea, ia etengabekoa da 45 urtetik beherakoen artean.

2006an eta 2010ean balioak % 2,7 eta % 3 izan ondoren, parte-hartzea % 1,8 izan zen 2014an, eta

2018an, berriz, % 1,3 izan da.

Parte-hartzea nabarmen gutxitzeko joera bera dago 75 urtetik gorakoen artean, bai 2010eko balioak bai

2006koak kontuan hartuta. Kasu horretan, ordea, jaitsierarik handiena 2014-2018 aldikoa izan da.

Hartara, 75 urtetik gorako pertsonek zaintza-lanetan zuten partaidetza-maila 2010 eta 2014 artean

% 7,4tik % 6,2ra jaitsi arren, 2014an 2006koa (% 5,3) baino handiagoa zen oraindik. 2014-2018ko

laurtekoan izandako jaitsiera handiaren ondorioz, ordea, parte-hartzea % 3,6koa baino ez da izan 2018an.

56

2014-2018 aldian 75 urtetik gorakoen artean gertatutako partaidetza-jaitsiera azkarra 65-74 urtekoen

artera zabaldu da. Kasu horretan, ordea, jaitsiera erreferentziazko laurtekoan baino ez da gertatu. 2006-

2010 aldian pixka bat behera egin ondoren (% 7,3tik % 6,6ra), partaidetza % 7,2ra handitu zen 2014an,

eta 2006ko baliotik hurbil kokatu. 2018ko balioa (% 4,1), ordea, jaitsiera nabarmen baten adierazgarria

da, partaidetza-maila 75 urtetik gorakoen mailatik (% 3,6) hurbil jarri baitu. Azken talde horretan, 2010-

2014 aldian hasi zen zaintza-lanetan ekarpen txikiagoa egiteko bidea.

2018an, jarduerarekiko harreman motak baldintzatu du zaintza-lanetan izandako parte-hartzea. 2006ko

eta 2010eko partaidetza-mailekin alderatuta, 2018ko balioetan partaidetza-jaitsiera nabarmenak daude

biztanle landunetan eta ez-aktiboetan, baina ez biztanle langabeetan. Izan ere, azken kasu horretan, 2010

eta 2014 artean gertatutako jaitsiera (% 6,3tik % 5,1era artekoa) indargabetuta geratu da 2018an

partaidetza-maila % 5,9ra arte igotzearen ondorioz, hamarren batzuk baino ez baita baliorik handiena

(2010) baino txikiagoa, eta argi eta garbi baitago 2006ko balioaren gainetik (% 4,1).

Aurreko urteetan gertatu bezala, bestalde, ia zaintzaile guztiek artatzen dituzten pertsonen artean

gutxienez mendekotasun berezia duen pertsona bat dago (% 93,5 2018. urtean). Hiru laurdenek baino

gehiagok mendekotasun gutxienez moderatua duten pertsonak zaintzen dituzte, eta horrek nabarmen

areagotzera jo du 2018an. Goranzko joera hori lehenago agertu arren, neurrizkoa izan zen 2014. urtera

arte: % 64,7 2006an eta % 66,0-% 66,8 2010ean eta 2014an. Kontuan hartutako proportzioa, ordea,

% 77,4ra iritsi da 2018an.

Zaintzaileen kopurua jaitsi arren, konparatiboki handiagoa da pertsona horiek gaur egun beren

gain hartzen dituzten zaintza-lanei lotutako zama

2010-2014 aldian, zaintza-lanetan partaidetza-mailak jaisteaz gain, badago, 15 urtetik gorako zaintzaileei

dagokienez, nabarmendu beharreko beste alderdi bat: egiten zuten zainketa-lanari lotutako kargak

murriztera jotzen zuen. 2014 eta 2018 artean, berriz, partaidetzaren beheranzko bidea luzatzearekin

batera, gorakada gertatu da zainketa-jarduerei lotutako kargan.

36. grafikoan ikusten den bezala, arreta-orduei dagokie joera-aldaketa adierazgarriena. Alde horretatik,

egunero zaintzen bi ordu baino gehiago ematen dituzten pertsonen proportzioa, 2006 eta 2014 artean

pixka bat jaitsi ondoren (% 54,7tik % 52,3ra), % 66,5era igo da 2018an.

Arretarekin zerikusia duten ukoegiteei dagokienez, inpakturik handiena gizarte-bizitzan parte hartzeari

lotuta dago. Hartara, gizartean parte hartzeari uko egiteak eragindako pertsonen proportzioa 2006 eta

2014 artean % 58,4tik % 53,7ra jaitsi ondoren, adierazlea % 68,2ra igo da 2018an.

57

36. grafikoa

70,269,1

26,0

54,7

32,5

14,5

5,6

13,7

74,2

70,5

33,2

58,4

24,0

20,1

10,5

17,3

60,4

70,0

18,6

52,5

13,0

18,9

9,4

15,2

52,2

69,8

32,0

55,6

21,0

29,3

10,3

22,2

52,0

64,2

28,0

52,3

9,0

14,813,6 13,7

47,4

61,4

40,6

53,7

19,820,1

3,3

15,5

69,6

77,4

29,4

66,5

31,6

22,8

19,4

22,6

59,0

73,7

53,0

68,2

24,3

19,3

12,9

18,5

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

Mend.bereziaduten bipertsona

edo gehiago

Gutxienez eremend.

moderatuaduen

pertsona bat

Beste kasubatzuk

Guztira Mend.bereziaduten bipertsona

edo gehiago

Gutxienez eremend.

moderatuaduen

pertsona bat

Beste kasubatzuk


edo gehiago

Gutxienez eremend.

moderatuaduen

pertsona bat

Beste kasubatzuk


edo gehiago

Gutxienez eremend.

moderatuaduen

pertsona bat

Beste kasubatzuk

Guztira

egunean 2 arreta-ordu edo gehiago Hezkuntza- edo lan-bizitzako uko egiteak Gizarte-bizitzako uko egiteak Familia-bizitzako tentsio garrantzitsuak

15 urte edo gehiagoko zaintzaileak. Lan-kargaren adierazleak, zaindutako pertsona-motaren arabera. 2006-2018 (talde bakoitzaren ehunekoak)

2006 2010 2014 2018

58

Arretarekin batera nork bere gain hartutako kargak, indar gutxiagorekin bada ere, hezkuntza- edo lan-

arloko parte-hartzeari ere eragiten dio. Eguneroko bizitzako arlo horiei uko egiten zieten pertsonen

ehunekoa % 13,7 eta % 15,2 artekoa izan zen 2006-2014 aldian, eta proportzioa % 22,6ra iritsi zen

2018an; beraz, argi eta garbi goranzko bidean.

Ildo beretik, familia-bizitzan, zainketa-prozesuei lotuta, tentsio garrantzitsuak izateari buruzko adierazleak

ere okerrera egin du. Eta hala, 2014 eta 2018 artean, arreta-zereginak bete bitartean tentsio garrantzitsu

hori duten zaintzaileen ehunekoa % 15,5etik % 18,5era handitu da. Kasu horretan, ordea, 2018ko

ehunekoa 2006kotik (% 17,3) hurbil dago, eta argi eta garbi izandako balio handienaren azpitik (2010ean,

eragindako pertsonak % 22,2 izan ziren).

Joerak artatutako pertsonen zer-nolakoaren arabera kontuan hartuta, arreta intentsiboko beharrek

gorakada diferentziala dute mendekotasun berezia duten pertsona biren edo gehiagoren arretaz

arduratzen diren zaintzaileen artean. Kasu horretan, mendekotasunari lotutako arretan ordu bi edo

gehiago ematen dituzten pertsonen proportzioa 2006 eta 2014 artean % 70,2tik % 52ra jaitsi ondoren,

berriz ere 2006ko mailara hurbildu da, % 69,6 izan baita.

Gizartean parte hartzearen ikuspuntutik, eta mendekotasun berezia duten pertsona bi edo gehiago esan

bezala zainduta, ondorioak deigarri samarrak dira zaintzaileen artean. Hala, gizarte-bizitza arloko uko

egiteak aipatzen dituzten zaintzaileen proportzioa % 47,4tik % 59ra igo da 2014 eta 2018 artean, eta balio

hori 2006koak (% 74,2) baino ez du gainditzen. Eragindako kolektiboaren pisu erlatiboa askoz txikiagoa

izan arren, aldaketarik handiena hezkuntza- edo lan-bizitzan parte hartzeari lotuta dago. Kasu horretan,

2010ean eta 2014an balioak % 9 eta % 13 artekoak izan ondoren, are mendekotasun berezia duten

pertsona bi edo gehiago zaintzen dituzten pertsonen % 31,6k ere aurre egin behar diete hezkuntza-edo

lan-partaidetzari lotutako uko-egiteei. Hartara, 2006ko mailara itzuli da, eragindako pertsonak % 32,5 izan

baitziren urte hartan.

Era berean, arreta-prozesuko tentsio handiko kasuek ere gora egin dute, eragindako zaintzaileen

proportzioa % 24,3 izan baita, 2006an baino pixka bat handiagoa (% 24). Kasu horretan, ordea,

adierazlea ez da gehiegi urruntzen izandako baliorik txikienetik: % 19,8, 2014. urtean.

Mendekotasun gutxienez moderatua duen pertsona bakar batez arduratzen diren zaintzaileen artean ere

egin du gora kargak. Eta hala, arretan ordu bi edo gehiago ematen dituzten zaintzaileen proportzioa,

2014an % 64,2 izan ondoren, % 77,4 izan da 2018an: handiagoa, halaber, 2006koa eta 2010ekoa

(% 69,1-% 70) baino.

59

Gizarte-, hezkuntza- edo lan-bizitzari uko egitearen ikuspuntutik, eragin txarra begi bistakoa da zaintzaile

horien artean ere, eta 2018koa izan da eragindako pertsonen proportziorik handiena. Gizarte-bizitzari

lotutako uko-egiteei dagokienez, 2014an eragindakoak % 61,4 izan ziren, eta % 73,7 izan dira 2018an,

2006ko eta 2010eko mailen gainetik (% 70,5 eta % 69,8).

Era berean, baliorik handiena izan da hezkuntza- edo lan-bizitzari lotutako uko-egiteetan, eragindako

pertsonak % 22,8 izanda, proportzioak % 14,5etik hurbil izan ondoren 2006an eta 2014an, eta 2010ean

% 18,9 izan ondoren. Bizitza sozialari lotutako uko-egiteetan ez bezala, inpaktua handiagoa baita

horrelako zaintzaileei dagokienez, hezkuntzari edo enpleguari lotutako uko-egiteek inpaktu txikixeagoa

dute mendekotasun berezia duten pertsona bi edo gehiago zaintzeko taldean baino.

Hala ere, mendekotasun gutxienez moderatua duen pertsona bakar bat zaintzeko pertsonen taldean,

2018an badago ezaugarri diferentzial eta on bat: lagundutako pertsonarekiko harremaneko tentsio handiei

eutsi egiten zaie, are pixka bat beherantz eginda ere. Adierazitako zaintzaileen % 19,3k baino ez dituzte

aipatzen, eta ehuneko hori 2006koa eta 2014koa (% 20,1) baino txikiagoa da, bai eta izandako handiena

baino txikiagoa ere (% 29,3, 2010ean).

Aztertutako problematiken inpaktua askoz txikiagoa da gainerako zaintzaileen artean, hots, lotuta karga

txikiagoa duten mendekotasun- edo urritasun-kasu arinagoez arduratzen direnen artean. Kasu horretan,

ordea, aurretik dator egoera okertzeko bidea, eta 2018an finkatu egin da. Eta hala, etengabe handitu da

mendekotasuna duten pertsonak zaintzen bi ordu baino gehiago ematen dituzten pertsonen proportzioa:

% 18,6tik (2010) % 28ra (2014) eta % 29,4ra (2018). Ikusten den bezala, 2014tik gainditu da 2006ko

balioa (% 26).

Ondorioak garrantzitsuak dira horrelako zaintzaileentzat. Bizitza sozialari egindako ukoak zerikusia duten

pertsonen % 32-% 33ri zegozkien 2006an eta 2010ean, % 40,6ri, berriz, 2014an, eta % 53ri, azkenik,

2018an. Hezkuntza- eta lan-bizitzari egindako ukoek ere gora egin dute, etengabe egin ere. 2006an, talde

horretako zaintzaileen % 5,6ri eragin zieten; 2010ean, % 9,4ri; 2014an, % 13,6ri; eta eragindakoen

ehunekorik handiena 2018koa izan da (% 19,4).

Nahiz eta gehiegi ez urrundu 2006ko eta 2010eko balioetatik (% 10,5 ingurukoak), hizpide dugun

kolektiboan 2018ko balioa (% 12,9), halaber, arretan tentsio handiak dituzten zaintzaileen proportziorik

handiena izan da. Gehikuntza handia da, gainera, 2014an (% 3,3) izandako balioarekiko.

60

5. ARAZOAK HARREMAN PERTSONALETAN ETA SOZIALETAN

2018an, nabarmen murriztu da portaera- edo jarrera-arazoen eragina

GZEE-GPIak portaera- edo jarrera-arazo jakin batzuk aztertzen ditu, hain zuzen ere, eragindako

pertsonari arazo larriak dakarzkiotenak dauzkan harremanetan (familia, bizilagunak, eskolako

harremanak, lanekoak eta gizartean ohikoak diren gainerakoak). EAEko sei urteko edo urte gehiagoko

biztanleen artean, problematika horren inpaktua % 2,5 ingurukoa izan da 2018an. 2006 eta 2010 artean

% 4,6tik % 6,8ra handitu ondoren, adierazleak behera egiteko joera izan du. Murrizketa oso txikia izan zen

hasieran (% 6,5 2014an), baina nabarmen areagotu da 2014 eta 2018 artean, egungo % 2,5era iritsi arte.

Epe ertainean eta luzean, portaera- eta jarrera-arazoen inpaktuaren beheranzko joera oso adierazgarria

da bi biztanle-kolektibo espezifikotan. Lehena 65 urtetik gorako pertsonena da, arazo horien inpaktua

% 13,0 izan baitzen 2010ean (baliorik handiena), % 5,1, berriz, 2014an eta % 3,1, azkenik, 2018an

(baliorik txikiena). Bilakaera horrek lotura estua du mendekotasun berezia duten biztanleen artean

izandakoarekin. Kasu horretan, portaera- eta jarrera-arazoen inpaktua 2006 eta 2014 bitartean % 43,3tik

% 67,8ra handitu ondoren, % 32,4ra murriztu zen 2014an, eta baliorik txikiena izan du 2018an: % 24,8.

Gauza bera gertatu da pertsona ez-aktiboak dituzten etxeetako pertsonen dinamikarekin, talde horretan

biztanleen % 4,5ek izan baititu arazoak 2018an: 2006an baino gutxiago (% 5,1), eta 2010ean baino askoz

gutxiago (% 16,7).

2010-2018 aldian, atzerriko nazionalitatea dutenena da portaera- eta jarrera-arazoak gehien murriztu

diren bigarren multzoa. Kasu horretan, beheranzko joera 2006tik luzatu da: % 10,9 (2006), % 6,9 (2010),

% 2,1 (2014) eta % 2,0 (2018).

2014 eta 2018 artean, hizpide ditugun portaera-arazoen beheranzko bidea gainerako kolektiboetara

zabaldu da, are 2014. urtera arte igoerak izan zituztenetara ere. Hori gertatzen da, adibidez, eta adinaren

arabera, 35 urtetik beherakoen artean. Etengabe gora egin ondoren 2006 (% 2,5) eta 2014 (% 9,1)

artean, 2018ko balioa (% 1,6) oso hobekuntza nabarmena da adin-talde horretan. Gauza bera gertatzen

da 55-64 urteko pertsonen artean 2014 eta 2018 artean izandako murrizketarekin (% 9,2tik % 4ra), baina

talde horretan da oraindik ere handiena portaera-arazo horien eragina.

Hobekuntzak sexuaren arabera ere dira begi bistakoak gizonen eta emakumeen artean. Gizonezkoen

kasuan, 2014an ere zegoen joera on hori, balioa % 5,4ra jaitsi baitzen 2010ean % 7,2 izan ondoren.

2018ko jaitsierari esker (% 2,7), adierazlea 2006an (% 3,9) izan zuen balioaren azpitik jarri da.

Emakumezkoei dagokienez, arazoak etengabe handitu ziren 2014ra arte: % 5,3tik (2006) % 7,5era

(2014). 2018an joeraren funtsezko aldaketa gertatu da, balioa (% 2,3) lehendabizikoz izan baita 2006.

urteaz geroztik gizonezkoena baino txikiagoa.

61

37. grafikoa

3,9 5,32,5 3,2

7,9 8,5

4,3

10,9

43,3

2,2

17,3

3,7 3,4

12,0

5,1 4,67,2 6,3 5,6 4,8 5,5

13,0

6,7 6,9

67,8

2,8

7,8 6,74,0

9,8

16,7

6,85,47,5 9,1

4,1

9,2

5,16,8

2,1

32,4

5,08,2

6,3 6,38,5

5,7 6,52,7 2,3 1,6 2,3 4,0 3,0 2,5 2,0

24,8

1,2

7,0

1,9 1,9 2,54,5

2,5

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

Gizonezkoa Emakumezkoa < 35 urte 35-54 urte 55-64 urte > 65 urte Egoera Besteren bat Mend. berezia Mend.berezirik gabe

Oinarrizkogabezia

Gabeziarikgabe

Batek bateklan egonkorra

du

Lanezegonkorra

edolangabezian

Ez-aktiboak

Sexua Adina Nazionalitatea Mendekotasuna Gabeziaetxean

Jarduerarekikoharremana etxean

Guztira

Portaera- edo jarrera-arazoak dituzten 6 urte edo gehiagoko biztanleak, etxekoen unitate, demografia eta norberarekin lotutako zenbait aldagairen arabera

EAE. 2006-2018 (talde bakoitzaren milakoak)

2006 2010 2014 2018

62

Etxeari dagozkion aldagai orokorrei erreparatzean, bereziki ona da portaera- eta jarrera-arazoen

inpaktuak behera egin izana pertsona aktibo guztiak langabezian edo lan ezegonkor batean dituzten

etxeetan. Talde horretan, hizpide hartutako arazoen inpaktuak etengabe egiten zuen behera 2018.

urtearen aurretik (% 12tik % 8,5era 2006 eta 2014 artean), baina jaitsiera 2018an areagotu da, gutxieneko

balioa izan baitu, % 2,5. Lan egonkorreko pertsonaren bat zuten etxeen ezaugarri izandako goranzko

ildoaren ondoren (% 3,4 2006an; % 6,3, berriz, 2014an), 2018an ere oso deigarria izan da jaitsiera etxe

horietan, % 1,9 izan baita balioa.

Datuak ez dira hain onak etxean gabezia-arazoak dituztenetan. 2014 eta 2018 artean % 8,2tik % 7ra jaitsi

arren, eta adierazlea gutxieneko mailetan kokatu, oso urrun 2006ko baliotik (% 17,3), portaera-arazoen

beherakada indar gutxiagokoa da gabezia-egoerek eragindako etxeetako biztanleen artean. Erreferentzia

moduan 2010. urtea hartzen bada, orduan hasi baitzen moteltzen arazo horien eragina, ikusten da

oinarrizko gabezia izanda arazoen eragina 0,8 puntu soilik murriztu dela (% 7,8tik % 7ra 2010 eta 2018

artean). 2010 eta 2018 artean, ordea, oinarrizko gabeziarik gabeko etxeetan portaera-arazoen eraginaren

jaitsiera % 6,7tik % 1,9ra artekoa izan da (portzentajezko -4,8 puntu).

Bakardade- eta tristezia-arazoen inpaktua zertxobait jaitsi da

Oro har, bakardade- eta tristezia-arazoen inpaktuak ezaugarri izan du EAEn oso egonkortasun handia

izatea. Hartara, 2006 eta 2014 artean, eragina % 18,3 eta % 18,7 artekoa zen. Ez da eten handirik izan

aurreko aldiarekiko, baina bakardade- eta tristezia-arazoek beheranzko joera txikia baina argia izan dute

2018an, eta balioa % 15,5 izan da.

Aztertutako arazoen jaitsiera txikiak, ordea, aldaketa garrantzitsuak ezkutatzen ditu, are bilakaera-

dinamika desberdinak ere, gizarte-taldeak zein diren. Alderik onenean, bakardade- eta tristezia-arazoen

inpaktuak oso jaitsiera deigarria izaten jarraitu du atzerritarren artean, eta jaitsiera, 2006 eta 2014 artean

etengabea izan ondoren (% 91,1etik % 33ra), % 17,8ra arte luzatu da 2018an, eta, lehendabizikoz, EAEko

batezbestekotik oso hurbil kokatu da. Izan ere, hizpide hartutako arazoek biztanle nazionalen artean duten

inpaktua oso hurbilekoa da, % 15,3 baita. Biztanle nazionalen kolektibo horretan, 2006ko eta 2010eko

mailen antzekoetara itzuli da, hizpide hartutako arazoen inpaktua 2014an % 17,4ra handitu ondoren.

Atzerritar biztanleen bilakaerak azaltzen du neurri handi batean zergatik jaitsi den aldi berean

problematika hori oinarrizko gabezia duten biztanleen artean, proportzioa, 2006-2014 aldian, % 85,8 eta

% 46,3 artekoa izan baitzen. Kasu horretan, ordea, 2014tik izandako hobekuntza askoz mugatuagoa izan

da, 2018ko balioak (% 38,8) argi uzten jarraitzen baitu zer-nolako eragina duten pobreziaren eta

ongizaterik ezaren adierazpidek bakardade- eta tristezia-arazoen iraupenean. Arazo horien pertzepzioa,

etxean oinarrizko gabezia izanez gero, hirukoitza baino handiagoa da 2018an gabeziarik gabeko etxeetan

dutena (% 12,2) baino. Azken etxe mota horretan, 2018ko balioa 2006koa eta 2014koa (% 13,7-% 14,6)

baino txikiagoa da, eta gutxienekora hurbiltzen da (% 12,3, 2010ean).

63

38. grafikoa

14,4

22,9

6,0

20,1

13,2 13,3

19,6

42,8

15,1

91,186,1

10,8

85,8

13,7

18,714,5

22,0

5,4

18,9

13,2

18,9

10,0

45,2

15,3

63,8

82,4

10,6

80,8

12,3

18,417,0

19,5

2,3

15,5 13,5

22,3 21,5

37,2

17,4

33,0

82,4

10,4

46,3

14,618,3

11,1

19,6

2,66,5

12,314,6 14,7

37,7

15,3 17,8

70,0

9,8

38,8

12,215,5

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

Gizonezkoa Emakumezkoa < 25 urte 25-34 urte 35-44 urte 45-54 urte 55-64 urte > 65 urte Egoera Besteren bat Mugapenaedo mend.

berezia

Mugapenikgabe

Oinarrizkogabezia

Gabeziarikgabe


Guztira

Bakardade- eta tristura-arazoak dituzten biztanleak, etxekoen unitate, demografia eta norberarekin lotutako zenbait aldagairen arabera.

EAE. 2006-2018(talde bakoitzaren milakoak)

2006 2010 2014 2018

64

2010 eta 2014 artean, halaber, deigarria zen bakardade- eta tristezia-arazoek behera egitea 35 urtetik

beherakoen artean. Prozesu hori 2018an finkatu da, eta bereziki adierazten du epe luzean nabarmen

murriztu direla arazoak 25-34 urteko pertsonen artean. Talde horretan, bakardadearen eta tristeziaren

eraginak behera egin zuen 2006 (% 20,1), 2010 (% 18,9) eta 2014 (% 15,5) artean, eta baliorik txikiena

izan du 2018an (% 6,5), argi eta garbi EAEko batezbestekoaren azpitik. Ildo beretik, 2006 eta 2010 artean

% 5,4-% 6,0 balioetan izan ondoren, fenomenoak 25 urtetik beherako pertsonen artean duen inpaktua

% 2,6ra jaitsi da 2018an, 2014ko balioa (% 2,3) soilik gaindituta.

2014ra arte ez bezala, 45-64 urtekoen artean ere behera egin dute bakardade- eta tristezia-arazoek

2018an. Ordura arte, eraginak etengabe egin zuen gora 45-54 urtekoen artean; besteak beste, % 13,3tik

(2006) % 22,3ra (2014). Hala ere, 2018an, inpaktua % 14,6ra murriztu da (2006ko maila baino zertxobait

handiagoa). 55 eta 64 urte bitartekoei dagokienez, bestalde, 2006-2010 aldian % 19,6tik % 10era jaitsi

ondoren, bakardadearen eragina % 21,5era handitu zen 2014an. Era berean, 2018an, begi bistako

jaitsiera izan da kasu honetan ere: % 14,7. Hala ere, inpaktuak, 2018an, 2010ekoa (txikiena) baino

handixeagoa izaten jarraitzen du.

Nolanahi ere, 2014an gertatu bezala, bakardadearen eta tristeziaren arazoak handiagoa izaten jarraitzen

du 2018an 45-64 urteko pertsonen artean 25-34 urteko pertsonen artean baino (azken hori talde

problematikoenetako bat izan zen 2010. urtera arte). Adin-talde horietan ez bezala, 35-44 urteko

pertsonen artean bakardadearen eta tristeziaren arazoak egonkortasun handia izan du, % 12,3 eta

% 13,5 arteko balioak izan baititu 2006-2018 aldian. Hala ere, 2018ko balioa (% 12,3) txikixeagoa da

aurrekoak baino (% 13,2-% 13,5).

Adin-taldeen artean, nolanahi ere, 65 urtetik gorakoei dagokie oraindik ere bakardadearen eta tristeziaren

inpakturik handiena, % 37,7 izan baita 2018an (2014koaren antzekoa: % 37,2). Talde hori da hizpide

dugun problematikak modu diferentzialean eragin eta 2014 eta 2018 artean hobekuntza-ildo argirik ez

duen bakarra. Hala eta guztiz ere, bakardadearen eta tristeziaren eragina 2006koa eta 2010ekoa baino

txikiagoa da (% 42,8 eta % 45,2, hurrenez hurren).

2014 eta 2018 artean, bakardade- eta tristezia-arazoak beste talde batean ere gutxitu dira, mendekotasun

berezia edo urritasun funtzionalaren beste adierazpide batzuk dituzten pertsonen taldean. Kasu horretan,

2018ko balioa % 70 izan da, 2006. urtean % 86,1, 2010ean eta 2014an. Hala ere, 2018an ere izan da

kolektibo hori hizpide hartutako arazoek gehien eragindakoa, inpaktua urritasunik gabeko pertsonena

(% 9,8) baino zazpi aldiz handiagoa izan delako. Azken talde horretan ez da eten 2006an % 10,8tik

hasitako hobekuntza-bidea, pixkanakakoa baina etengabea.

Sexuaren arabera, emakumeen artean argiagoa izan zen bakardadearen eta tristeziaren inpaktuaren

beheranzko bidea 2014ra arte, jaitsiera etengabea gertatu baitzen 2006 (% 22,9) eta 2014 (% 19,5)

artean. 2018an, ordea, balioa % 19,6an egonkortu da. Gizonen artean, % 14,4-% 14,5etik (2006 eta

2010ean) % 17 arte (2014) igo ondoren, beheranzko bidea nabarmenagoa izan da azken urteetan, eta

2018ko balioa (% 11,1) 2006. urteaz geroztiko txikiena izan da.

65

Gorakada deigarria izan dute familiako arretarik ezari/bazterketari, tratu txarrari, jazarpenari edo

indarkeriari lotutako arazoek, bereziki emakumeen artean eta oinarrizko gabezia duten etxeetan

EAEko biztanleriaren % 6,0k dio arretarik eza edo bazterketa jasaten duela familian, edo tratu txarrak,

jazarpena edo indarkeria gizarte-ingurunean. Balio hori nabarmen handiagoa da 2006-2014 aldikoak

baino (% 2,3-% 2,7).

Kasu horretan ere daude barne-dinamika desberdinak biztanleen artean. Ikuspegi pertsonaletik, aldaketa

nagusia sexu-faktoreari lotuta dago. Adierazlea, 2006 eta 2014 artean % 2,3 eta % 3,1 bitartekoa izan

ondoren, nabarmen handitu da emakumeen artean, eta % 7,7ra iritsi 2018an. Maila horietara iritsi gabe

ere, gizonen artean ere egin du gorantz problematikak, eta gorakada etengabea izan da 2006 (% 1,7) eta

2018 (% 4,2) artean. 2014-2018 aldiko aldaketa kualitatiboa kasu honetan ere da begi bistakoa, eta

inpaktua % 2,4 zen oraindik 2014an.

Adinaren arabera, 25 urtetik beherako pertsonena da arretarik ezaren, bazterketaren edo tratu txarren

inpaktua handitzeak gehien eragindako taldeetako bat. Adin-talde horretan, egoera 2006tik okertzen ari

zen, eta adierazlearen goranzko bide horretan, % 0,5-% 0,7 izan zen 2006 eta 2010 artean, eta % 1,7,

berriz, 2014an. 2018an, gorakada askoz deigarriagoa da, inpaktua % 4,8 izan baita. Dinamika paraleloa

izan du 35-44 urteko kolektiboak: 2006an % 0 eta 2014an % 2,5 izan ondoren, 2018an % 4,8 bera izan du.

Kasu horretan, ordea, problematikaren areagotze-indarra antzekoagoa izan da denboran zehar, 25 urtetik

beherakoen artean 2014-2018 aldian izandako eten argia gertatu gabe.

2014-2018 laurtekoari lotutako etena begi bistakoa da 45 urtetik gorako pertsonen artean ere. Kasu

horretan, adierazlearen maila, 2006 eta 2010 artean % 3,5etik % 4,5era handitu ondoren, 2014an % 2ra

jaitsi zen. Hala ere, beste gorakada handi bat izan da 2018an, adin-taldeen arabera % 7,2ko gehieneko

balioa izan baita 45 urtetik gorakoen kolektibo honetan. Aztertutako arazoen inpaktua, ordea, 2006 eta

2010 artean % 3,9tik % 1,9ra murriztu eta 2014an % 4,7ra arte berriz igo ondoren, % 4,5ean egonkortu da

25-34 urteko pertsonei dagokienez.

2014 eta 2018 artean arreta faltan, bazterketan, tratu txarretan edo indarkerian izandako gorakada

nabarmena oinarrizko gabezia duten etxeetan da bereziki deigarria. Etxe horietako biztanleen artean,

berriz ere ekin zaio 2006 eta 2010eko goranzko bideari, % 8,3tik % 14,1era igo ondoren. Adierazlea,

2014an % 3,1era jaitsi ondoren, % 22,6ra iritsi da 2018an, hots, gabeziarik gabeko etxeetako pertsonei

dagokiena (% 3,6) baino sei aldiz baino gehiago handiagoa izatera –hala ere, talde horretan ere egin ohi

du gora problematikak 2006-2010etik (% 1,6-% 1,8)–.

Izandako dinamika (jaitsierak 2010 eta 2014 artean, baina gorakada handiak 2018an) ezaugarri dute,

halaber, lan egonkorrik gabeko pertsona aktiboak edo pertsona ez-aktiboak dituzten etxeek. 2018an, bi

kasuetan izan da handiena inpaktua arreta faltan, bazterketan, tratu txarretan edo indarkerian, eta balioak

% 14,6 eta % 12,0 izan dira hurrenez hurren. Maila horien bestelakoa da lan egonkorra duen pertsonaren

bat gutxienez duten etxeetako biztanleei dagokiena (% 2,5).

66

39. grafikoa

1,72,9

,5

3,9

0,0

3,5

8,3

1,8 1,62,4

5,6

2,32,23,1

,71,9

1,3

4,5

14,1

1,6,9

4,6

9,6

2,72,4 2,31,7

4,7

2,5 2,03,1

2,2 2,3 2,72,2 2,3

4,2

7,7

4,8 4,5 4,8

7,2

22,6

3,62,5

12,0

14,6

6,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

Gizonezkoa Emakumezkoa < 25 urte 25-34 urte 35-44 urte > 45 urte Oinarrizkogabezia

Gabeziarikgabe

Batek bateklan egonkorra

du

Lanezegonkorra

edolangabezian

Ez-aktiboak

Sexua Adina Gabeziaetxean


Guztira

Familia arloko arretarik eza/bazterketa, tratu txarrak, jazarpena eta indarkeria bezalako arazoak

dituzten biztanleak, etxekoen unitate, demografia eta norberarekin lotutako zenbait aldagairen arabera. EAE. 2006-2018

(talde bakoitzaren miliakoak)

2006 2010 2014 2018

Jatorrian, arrazan edo erlijioan oinarritutako gizarte-bazterketaren pertzepzioak gora egin du

GZEE-GPIak informazioa biltzen du EAEn bizi diren pertsonek jasaten dituzten gizarte-bazterketako

arazoei buruz. Behaketaren ardatza jatorri sozial edo geografikoarekin, arrazarekin, etniarekin,

kulturarekin, hizkuntzarekin, erlijioarekin edo atzerritar izatearekin zerikusia duten arazoak dira. Kasu

horretan nabaritzen zen harreman sozialei edo pertsonen artekoei lotutako problematika pertsonaletan

2010 eta 2014 artean onerako izandako aldaketa nagusietako bat. Hartara, 2006-2010 aldian % 6,5etik

% 9,6ra igo ondoren, % 2ra murriztu zen 2014an bazterketa-arazoak zituzten pertsonen proportzioa.

Arazo larrien kasuan, adierazlea % 2,7tik % 4,5era aldatu zen 2006 eta 2010 artean, baina % 0,9 baino ez

zen izan 2014an.

Hizpide dugun arazoak, 2006ko eta 2010eko egoerara inola ere hurbildu gabe bada ere, gorantz egin du

2014-2018 aldian. Hartara, bazterketa-arazo orokorren inpaktua 2014 eta 2018 artean % 2 izatetik % 3,7

izatera aldatu da –oraindik, nolanahi ere, 2010ean (% 9,6) eta 2006an (% 6,5) izandako balioen oso

azpitik–. Arazo larrien kasuan, igoera % 0,9 (2014) eta % 2,3 (2018) artekoa izan da. Balioa 2006kora

(% 2,7) hurbildu da, baina izandako handiena (% 4,5, 2010ean) baino txikiagoa da.

Dinamika horrek, neurri batean, lotura du bazterketa-arazo larriek gora egitearekin atzerritar biztanleen

artean, % 9,1etik % 11,3ra igo baitira 2014 eta 2018 artean –hala ere, balio horiek oso urrun daude

2006an eta 2010ean izandako balioetatik (% 50,8 eta % 59,1)–. Ildo beretik, bazterketa-arazo horiek,

larriak izan zein ez, izandako inpaktu orokorra oso urrun dago 2006 eta 2010 artean izandako balioetatik

(% 100etik gorakoak), zeinek, gainera, gorantz egin baitzuten aldi horretan, eta 2010ean baliorik handiena

67

izan (% 128,9). 2018ko balioa (% 20,2) garrantzitsua da oraindik ere, baina, gainera, beherantz jarraitzen

du 2014koarekin (% 23,6) alderatuta.

Dinamika orokorkiago okerragoa da jatorrizko nahiz nazionalizatutako biztanle nazionalei ezaugarri

pertsonalengatik eragiten dieten gizarte-bazterketako kasuei dagokienez. Kolektibo horretan,

hautemandako gizarte-bazterketari dagokionez, mailarik handiena 2018koa izan da. Bazterketa-arazo

orokorren kasuan, 2006 eta 2014 artean etengabe % 1,8tik % 0,7ra jaitsi ondoren, adierazlea % 2,5era

igo da 2018an. Bazterketa-egoera larriei dagokienez, egonkortasuna izan zen 2006-2014 aldian % 0,4-

% 0,8 balioen artean, baina egoera hori 2018an eten da, argi eta garbi gorantz eten ere, balioa % 1,7 izan

baita.

40. grafikoa

1,8

101,5

6,5,4

50,8

2,71,5

128,9

9,6

,8

59,1

4,5,7

23,6

2,0 ,4

9,1,92,5

20,2

3,7 1,7

11,32,3

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

140,0

Egoera Besteren bat Guztira Egoera Besteren bat Guztira

Bazterketa oro har Bazterketa larria

Gizarte-bazterketako arazoak dituzten biztanleak, gizarte- edo geografia-jatorriak, arrazak, etniak, kulturak, hizkuntzak, erlijioak edo atzerritar-egoerak eragindakoak, nazionalitatearen arabera. EAE. 2006-2018


2006 2010 2014 2018

Oro har ikusita, kontuan hartutako gizarte-arazo larrien inpaktuak 2010. urtetik izandako

murrizketa apaleko ildoari eutsi dio. Baina problematikek gorantz egin dute kolektibo batzuetan

Laburpen moduan, biztanleei buruz orain arte hizpide hartutako ezaugarri edo inguruabar pertsonaletako

bati lotutako gizarte-arazo larriren bat dagoen aztertzen du GZEE-GPIak (kontuan hartuta, halaber,

barneratze- edo kartzela-egoerak, bai eta berekin bakardadea edo tristezia sentitzea dakarten familia-

banaketako arazoak ere).

Datuek adierazten dute guztira 47.519 pertsonak dutela gizarte-arazo larrietako bat kontuan hartutako

harreman pertsonaletan nahiz familia- eta gizarte-harremanetan; hau da, % 12,2k gutxiago 2014an

(54.133) eta % 19,8 gutxiago 2010ean (59.257) baino. Arazo horien inpaktua 2006 eta 2010 artean

% 24,5etik % 27,2ra handitu ondoren, pixka bat jaitsi zen 2014an, EAEko biztanleen % 25,1era iritsi arte.

Beheranzko bidea pixka bat areagotu da 2018an, inpaktua % 22,0 izan baita, hau da, txikiena 2006.

urteaz geroztik.

68

41. grafikoa

19,7

29,1

11,8

24,5

16,821,7

51,9

19,5

125,0

141,6

70,8

14,7

110,3

18,1

12,2

62,5

55,2

24,523,9

30,2

13,4

30,3

21,1 21,5

57,7

21,3

113,0

152,5

73,9

16,5

118,5

18,314,1

54,6

67,8

27,221,8

28,1

9,3

28,1

16,4

30,0

41,6

23,8

46,2

128,8

83,8

15,1

59,8

20,6

14,3

43,348,8

25,1

18,225,6

7,8

13,1

22,0 21,1

43,3

21,0

36,6

99,693,9

14,1

64,2

16,0

8,5

39,7

58,9

22,0

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

140,0

160,0

Gizonezkoa Emakumezkoa < 25 urte 25-34 urte 35-44 urte 45-64 urte > 65 urte Egoera Besteren batMendekotasun bereziaMugapena, mend. berezirik gabeMugapenik gabeko beste batzukOinarrizko gabeziaGabeziarik gabeBatek batek lan egonkorra duLan ezegonkorra edo langabezianEz-aktiboak



Guztira

Harreman pertsonaletan eta familia- eta gizarte-harremanetan arazo larriren bat duten biztanleak, , etxekoen unitate, demografiaeta norberarekin lotutako zenbait aldagairen arabera. EAE. 2006-2018

(talde bakoitzaren milakoak)

2006 2010 2014 2018

69

41. grafikoan ikusten den bezala, gizarte-talde gehienetan gertatzen da 2010 eta 2018 arteko bilakaera

ona, eta 2018an izan dute inpakturik txikiena. Kasu batzuetan, ordea, kontuan hartutako gizarte-arazo

larrien inpaktuaren jaitsiera deigarriagoa da, bereziki 2006ko egoerarekin alderatuta.

Sexuari erreparatuta, gizonen artean bezala emakumeen artean ere, oraintsuko dinamika ona da, eta

2018ko inpaktua 2006. urteaz geroztiko txikiena izan da. Urte hartan gehien eragindako taldea

emakumeena izan zen, baina, gero, dinamika onena izan du, -3,5 puntu jaitsi delako 2006 eta 2018

artean, % 29,1etik % 25,6ra (-1,4 puntu gizonezkoen artean, 2006an % 19,7 eta 2018an % 18,2 izan

ondoren).

Adinaren ikuspuntutik, aipatu dinamika ona oro har gertatu da 35 urtetik beherako biztanleen artean,

bereziki 25-34 urte dituztenen artean. Kasu horretan, 2018koa (% 13,1) baliorik txikiena izan da, 2006koa

(% 24,5) baino 11,4 puntu txikiagoa. Jaitsiera txikiagoa da, baina adierazgarria ere bai, 25 urtetik

beherako pertsonen artean: -4 puntu 2006ko balioaren (% 11,8) eta 2018koaren (% 7,8) artean.

Hobera argien egiten duen taldea, berriz, biztanle atzerritarrena da. Kolektibo horri dagokionez,

adierazlearen jaitsiera bereziki deigarria da, eta hautemandako arazoek etengabe egin dute behera:

% 125 2006. urtean; % 113 2010. urtean; % 46,2 2014an; eta baliorik txikiena (% 36,6) 2018an.

Bilakaera ez da hain ona beste talde sozio-demografiko batzuetan. Adinaren arabera, adibidez, 2014-

2018 aldiko hobekuntza begi bistakoa 45-64 urteko pertsonen artean, aztertutako arazoen inpaktua

% 30etik % 21,1era jaitsi delako aldi horretan. Hala ere, kasu horretan, maila hori 2006koaren eta

2010ekoaren antzekoa da (% 21,5-% 21,7).

65 urtetik gorako biztanleen artean, joera ona da oro har, eta hizpide hartutako arazoen inpaktua -8,6

puntu txikiagoa da 2018an 2006an baino (% 43,3 eta % 51,9 hurrenez hurren). Hala ere, arazoek 2006

eta 2010 artean % 51,9tik % 57,7ra gora egin ondoren, inpaktuak baliorik txikiena izan zuen 2014an,

% 41,6. 2018ko balioa (% 43,3), beraz, igoera txiki bat izan da 2014-2018 aldian.

Dinamikarik txarrena 35-44 urteko taldearena da. Inpaktuak 2014an baliorik txikiena (% 16,4) izan

ondoren, % 22ra igo da 2018an, eta balio horrek 2006koa (% 16,8) eta 2010ekoa (% 21,1) ere gainditzen

ditu. Kolektibo horretan, inpaktu-mailak beti EAEko batezbestekoak baino txikiagoak ziren, baina, 2018an,

batez besteko maila horietan kokatu dira, eta, egia esan, eta adin-taldeen ikuspegitik, 65 urtetik gorakoek

soilik gainditzen dituzte.

Bestalde, biztanle nazionalen artean ere gertatu da 2014-2018ko jaitsiera (% 23,8tik % 21era). 2018ko

balioa, ordea, 2006koa (% 19,5) baino handiagoa da, eta 2010ean (% 21,3) izandakoaren antzekoa.

70

Etxearen ezaugarri orokorrak kontuan hartuta, pertsona aktibo langabeak edo okupaziorik gabeko

egonkorrak dituzten etxeetako biztanleen artean gertatu da dinamikarik onena. Kasu horretan, aztertutako

arazo larrien inpaktua etengabe murriztu da 2006-2018 aldian: % 62,5 izan zen 2006an; % 54,6, berriz,

2010ean; % 43,3 2014an; eta % 39,7, azkenik, 2018an. Era berean, 2014-2018 aldia oso ona izan da

gutxienez pertsona batek lan egonkor bat duen etxeetan. Aztertutako arazoen inpaktua 2006 eta 2014

artean % 12,2tik % 14,3ra handitu ondoren, % 8,5era jaitsi da 2018an.

Dinamika askoz gorabeheratsuagoa da biztanle ez-aktiboak dituzten etxeetan bizi direnen artean,

kolektibo horretan eragina izan baitute 65 urtetik gorakoen artean hautemandako aldaketek. Kasu

horretan, arazoen inpaktuak, 2006 eta 2010 artean % 55,2tik % 67,8ra igo ondoren, 2014an baliorik

txikiena izan zuen: % 48,8. 2018ko gorakada (% 58,9ra artekoa), ordea, konparatiboki handiagoa da kasu

honetan, izandako baliorik handienak (% 67,8, 2010ean) soilik gainditzen duelako.

Oinarrizko gabeziako egoerei dagokienez, epe luzeko bilakaerarik onena egoera horiek eragindako

etxeetako pertsonei dagokie. Hartara, 2018an, arazo larriek oinarrizko gabezia duten etxeetako pertsonen

artean daukaten inpaktua % 64,2 izan da: 2006an eta 2010ean (% 110,3-% 118,5) baino askoz txikiagoa.

Hala ere, 2018ko maila handiagoa da izandako txikiena baino (% 59,8, 2014an).

Aztertutako arazoen inpaktua askoz txikiagoa da oinarrizko gabeziarik gabeko etxeetan, % 16 izan baitzen

2018an, 2016-2018 aldiko txikiena, argi eta garbi etenda 2006-2014 aldiko igoera txikia (% 18,1etik

% 20,6ra artekoa).

Bereziki aipatu behar da biztanleen artean mendekotasun bereziko edo urritasun funtzionaleko egoerak

izatearen araberako azterketa. Taldeak aldagai horren arabera kontuan hartuta, aztertutako arazo larrien

inpaktua txikiena izan da 2018an mendekotasunik edo urritasunik gabeko biztanleen artean, balioa

(% 14,1), gainera, GZEE-GPIa egin den aldiko txikiena ere izan delako.

Hizpide hartutako arazoen inpaktuak mailari handiena mendekotasun berezia duten biztanleen artean izan

arren, % 99,6 izan baita 2018an, epe luzeko bilakaera ere ona da argi eta garbi, aztertutako arazoen

inpaktuak nabarmen egin duelako behera % 141,6tik (2006) % 152,5era arte (2010).

Mendekotasun berezi bati lotu gabeko urritasun funtzionala duten pertsonen egoerak, ordea, okerrera

egin du. Kasu horretan, aztertutako arazo larrien inpaktua etengabe handitu da 2006tik (% 70,8), eta

2018an baliorik handiena izan du: % 93,9. 2006an, oso urrun zegoen mendekotasun berezia duten

pertsonetatik (% 70,8 eta % 141,6), baina 2018an argi eta garbi hurbildu da hizpide hartutako arazo larrien

inpaktua (% 93,9 eta % 99,6).

71

6. ARAZOAK EMANTZIPAZIO ETA UGALKETA PROZESUETAN

2006an hasi ondoren, luzatu egin da egungo etxetik kanpo bizitza independentea izateko arazoak

dituzten pertsonen proportzioa murrizteko prozesua

Egungo etxetik emantzipatu nahi baina arrazoi ekonomikoengatik ezin duten pertsonen egoerak aztertzen

ditu GZEE-GPIak. 2018an ere arazo garrantzitsua da EAEn, guztira 122.858 pertsonak esplizituki nahiko

bailukete etxe-unitate independentea osatu, baina ezin dute arazo ekonomikoengatik. Hala ere, 2006 eta

2018 artean, problematika horrek biztanleen artean duen inpaktuak, kuantitatiboak bezala erlatiboak ere,

nabarmen egin du behera. Hartara, eragindako pertsonen kopurua etengabe murriztu da 2006tik

(247.349), eta jaitsiera -% 50,3koa izan da 2006-2018 aldian. Ikuspegi erlatibo batetik, bizitza

independentea izateko arazoen pisuak EAEko biztanleen % 11,5i eragin zien 2006an, % 8,3ri 2010ean,

% 6,2ri 2014an, eta % 5,7ri eragin die 2018an. Hala eta guztiz ere, beherako bidea gero eta motelagoa

izan da (portzentajezko -3,2 puntu 2006 eta 2010 artean; -2,1, berriz, 2010 eta 2014 artean; eta-05,

azkenik, 2014-2018 aldian).

Beheranzko bidea, ordea, ez da guztiz orokorra talde sozio-demografikoetan, batez ere adinaren eta

nazionalitatearen arabera; begi bistakoa da, ordea, bi sexuetan. Eta hala, gizonezkoen artean, adierazlea

etengabe jaitsi da 2006 (% 14,3) eta 2018 (% 6,9) artean, eta beherakada hori % 8,9tik % 4,6ra artekoa

da aldi horretan bertan emakumezkoen artean.

Adin-taldeen arabera, 2014. urtera arte, 16-34 urteko pertsonei egokitu zitzaizkien murrizketa nagusiak.

16 eta 24 urte bitartekoen taldean, emantzipatzeko arazoen eraginak bilakaera hauxe izan zuen: 2006an

% 31,4 izan zen; 2010ean, % 20; eta 2014an, % 10,7. 25-34 urtekoen taldean, nabarmena izanagatik ere,

murrizketa ez zen hain azkarra izan: Eta hala, arazoen inpaktua hau izan zen: % 37,1 2006an; % 31,3

2010ean; eta % 26,7 2014an.

2014 eta 2018 artean emantzipatze-arazoen murrizketak iraun arren 25-34 urtekoei dagokienez, eta beste

gutxieneko balio bat izanda ere (% 25,6), murrizketa mugatua da % 26,7 balioaz den bezainbatean, adin-

talde horretan emantzipatze-arazoen inpaktua oraindik ere bi aldiz baino gehiago handiagoa delako beste

edozein adin-taldetan baino. 16-24 urteko pertsonen kasuan, adierazleak gorantz ere egin du, % 11,9 izan

baita, 2014an (% 10,7) izandako balioa baino handixeagoa. Hala ere, 2018ko balioa askoz txikiagoa da

2006koa eta 2010ekoa baino, % 20 edo handiagoak izan baitziren).

35-44 urteko biztanleen artean ere okertu dira pixka bat emantzipazio-adierazleak. Eta hala, 2006 eta

2014 artean % 9,7tik % 7,7ra jaitsi ondoren, eguneko etxe-unitatetik emantzipatu nahiko luketen

pertsonen proportzioa % 8,5era handitu da 2018an, eta 2010ean (% 8,7) izandako baliotik hurbil jarri da.

Gainerako taldeetan, aztertutako proportzioa oraindik ere maila apaletan dago, eta pixka bat beherantz

egiten ari da; eta baliorik txikienak izan dira bai 45 urte edo gehiago dituztenen artean (% 1,4) bai 15

urtetik beherakoen artean (% 0,5).

72

42. grafikoa

14,3

8,9

3,0

31,4

37,1

9,7

1,6

10,3

35,4

18,6

29,4

3,9

14,8

11,3

24,2

10,611,5

9,4

7,2

1,9

20,0

31,3

8,7

1,6

7,6

18,5

11,1

31,6

3,0

15,6

7,8

15,3

7,6 8,37,5

5,0

1,0

10,7

26,7

7,7

1,5

6,1

8,39,2

18,1

1,2

4,36,3

7,66,0 6,26,9

4,6

0,5

11,9

25,6

8,5

1,4

5,2

12,8

7,6

18,9

2,1

12,0

5,4

9,1

5,2 5,7

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

Gizonezkoa Emakumezkoa < 15 urte 16-24 urte 25-34 urte 35-44 urte > 45 urte Egoera Besteren bat Lanean Langabea Ez-aktiboa Bai Ez Oinarrizko

gabezia

Gabeziar ik

gabe

Sexua Adina Nazionalitatea Jarduerarekiko harremana Ugalketa-arazoak

etxean

Gabezia

etxean

Guztira

Egungo etxekoen unitatetik independizatu nahi duten eta, arrazoi ekonomikoak tarteko, ezin duten biztanleak, etxekoen unitate, demografia eta norberarekin lotutako zenbait aldagairen arabera. EAE. 2006-2018

(talde bakoitzaren milakoak)

2006 2010 2014 2018

Oharra: Ez da kontuan hartzen emantzipatzea pentsa lezakeen kolektiboa; behar esplizitu moduan aipatzen dutenak baino ez.

73

Nazionalitatearen arabera, emantzipatze-arazoen beheranzko bideak bere horretan jarraitu du 2014 eta

2018 artean biztanle nazionalen artean. Emantzipatu nahi duten pertsonen proportzioak behera egin du

etengabe talde horretan, 2006an % 10,3 izatetik 2018an baliorik txikiena, % 5,2, izan arte. Atzerritar

biztanleei dagokienez, jaitsiera handia izan zen 2014ra arte: % 35,4 2006an; % 18,5 2010ean; eta % 8,3

2014an. Kasu horretan, ordea, 2018koa gorakada handia izan da, balioa (% 12,8) portzentajezko 4,5

puntu handiagoa delako 2014koa baino.

Hain nabarmena izan gabe bada ere, antzeko dinamika gertatu da langabeen edo landun ezegonkorren

artean. Kasu horretan, 2006 eta 2010 artean % 29,4tik % 31,6ra igo ondoren, emantzipatze-arazoak

% 18,1era jaitsi ziren 2014an. Gutxi bada ere, % 18,9ra igo dira 2018an. Emantzipatze-arazoen eragina

askoz txikiagoa den testuinguru batean, gorakada txiki hori biztanleria ez-aktibora hedatu da, eta

adierazlea % 2,1 izan da 2018an, 2014koa (% 1,2) baino handiagoa, eta, edozeinetara ere, 2006koa

(% 3) eta 2010ekoa (% 3,9) baino askoz txikiagoa. Hala ere, landunen artean, emantzipazio-adierazlea

jaisteko joera luzatu da, biztanleen % 7,6k emantzipatu nahi baitute 2018an, eta balio hori, izandako

txikiena, oso urruti dago 2006ko baliotik (% 18,6).

Atzerritarren eta langabeen nahiz landun ezegonkorren dinamikak zerikusi handia du gabezia

ekonomikoko arazoek eragindako etxeetan gertatzen denarekin. Hartara, oinarrizko gabeziarik gabeko

etxeetan ez bezala, horietan emantzipatze-arazoek etengabe behera egin baitute (% 10,6tik % 5,2ra 2006

eta 2018 artean), gabezia mota hori dutenetan, 2014-2018 aldian, 2014. urtera arteko beherakada handia

(2006. urtean, % 24,2; 2010ean, % 15,3; eta 2014an, % 7,6) eten egin da. 2018an, emantzipatze-arazoek

gora egin dute % 9,1era arte horrelako etxeetako biztanleen artean.

Hala ere, familia-ugalketan nahi adina seme-alaba izateko arazoak dituztela dioten etxeei lotutako

pertsonei dagokienez gertatu da aldaketa nagusia. Kasu horretan, proportzioak gorakada azkarra izan du

2018an, % 12ra artekoa, 2006-2010 (% 14,8-% 15,6) eta 2014 (% 4,3) artean nabarmen behera egin

ondoren. Gainerako etxeetan, ordea, emantzipatze-arazoen inpaktua etengabe murrizteko joera finkatu

egin da (% 11,3, 2006. urtean; % 5,4, berriz, 2018an).

2014 eta 2018 artean, jaitsiera deigarria izan du nahi adina seme-alaba izatea eragozten duten

arazoen inpaktuak, bereziki 35 urtetik beherako pertsonen etxeetan

2018an, EAEko etxe-unitateen % 4,2k (39.216 guztira) esaten dute familia-ugalketari lotutako arazoak

dituztela, eta ez dutela nahi adina seme-alabarik. Horrenbestez, ugalketa-arazoen eraginak berriz heldu

dio 2006 eta 2010 artean izan zuen jaisteko ildoari (% 6,2tik % 5,1era). Hortaz, koiuntural hutsa izan zen

2014ko gorakada (orduan eragindako etxe-unitateak % 5,6 izan ziren).

74

Familia-ugalketako arazoak dituzten etxeen kopuru oraindik handiaren azpian dauden arazoen barruan,

arazo ekonomikoak nabarmentzen dira. Hartara, behar adina baliabide edo etxebizitza egokirik ez izateari

lotutako arazoek, ugalketa-prozesuak mugatzen dituzten faktoreak diren aldetik, etxeen % 3,3ri eragiten

diete; lan-segurtasunik ezari lotutako arazoek, berriz, 2,8ri eragiten diete, eta seme-alabak zaintzearekin

zerikusia dutenek, azkenik, % 2ri.

Kasu guztietan egin du behera aztertutako problematiken inpaktuak, baina jaitsiera ez da hain argia

baliabide ekonomikoekin eta etxebizitzarekin zerikusia duten arazoei dagokienez. Kasu horretan,

eragindako etxeen 2018ko ehunekoa (% 3,3) txikiagoa da, dudarik gabe, 2006koa (% 4,4) eta 2014koa

(% 4) baino, baina 2010ean izandako baliotik (% 3,4) oso hurbil dago.

43. grafikoa

4,4

3,43,9

6,2

3,4 3,3

2,6

5,1

4,0 4,0

3,2

5,6

3,32,8

2,0

4,2

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

Baliabide ekonomiko urriak/etxebizitza egoki falta

Laneko segurtasunik eza Seme-alabak zaintzeko arazoak Ugaltzeko arazoren bat

Ugalketa-arazoak (nahi dituzten seme-alabak izatekoak) dituzten etxekoen unitateak.EAE 2006-2018

(etxekoen unitateen guztizkoaren ehunekoak)

2006 2010 2014 2018

2014 eta 2018 artean, familia-ugalketako arazoek behera egin dute adin-talde nabarmenenetan, baina

erritmoak oso desberdinak izan dira. Jaitsiera bereziki deigarria da 35 urtetik beherako pertsonak buru

dituzten etxeetan, etxe horien % 10,3k izan baitituzte arazoak 2018an, eta ehuneko hori ia 2014an

(% 20,2) izandakoaren erdia da. Bigarren jaitsiera handia da 2006 eta 2010 artekoaz geroztik (% 26,7tik

% 17,8ra); tartean, 2014ko gorakada gertatu zen, adierazlea % 20,2 aipatua izan zen eta.

2014 eta 2018 artean ere behera egin du % 13,3tik % 10,9ra familia-ugalketako arazoen inpaktuak 35-44

urteko pertsonak buru dituzten etxeen taldean, baina problematiken jaitsiera askoz motelagoa da talde

horretan. 2018ko balioak, gainera, hurbil ditu 2006koa (% 11,5) eta 2010ekoa (% 11,6). Arazo

demografikoek 35-44 urtekoen artean daukaten erresistentzia handiago horren ondorioz, horrelako etxe-

unitateak 2018an gehien eragindakoak izan dira (% 10,9; % 10,3, berriz, 35 urtetik beherakoak buru

dituztenetan). Aurreko hori gertatu den lehen aldia da 2006tik, inpaktua, 2014. urtera arte, gutxienez

portzentajezko sei puntu handiagoa izan ondoren etxe-talde gazteenetan.

75

Familia-ugalketako arazoen beheranzko bidea biztanle nazionalen etxeetan bezala atzerritarrenetan ere

gertatu da, baina askoz nabarmenagoa da atzerritarrak buru dituzten etxeetan. Kasu horretan, 2006an,

etxeen % 35,1ek zioten arazoak zituztela nahi adina seme-alaba izateko; proportzio hori, ordea, % 27,2

izan zen 2010ean, % 9 2014. urtean, eta, azkenik, % 6,6 2018an. 2014 eta 2018 artean etxe-unitate

nazionaletako biztanleen artean arazo horien inpaktua % 5,4tik % 4,1era jaitsi arren, mailak 2010ekoen

antzekoak dira (% 4,1), gehiegi urrundu gabe 2006an (% 5,3) eta 2014an (% 5,4) izandako balioetatik.

44. grafikoa

26,7

11,5

1,6

5,3

35,1

15,1

5,5

8,0

12,8

6,5

,3

6,2

17,8

11,6

1,5

4,1

27,2

18,5

3,9

6,1

11,0

8,4

,4

5,1

20,2

13,3

1,9

5,4

9,0

11,6

4,8

7,6

12,6

5,8

,1

5,6

10,3 10,9

1,9

4,1

6,6

8,2

3,65,1

8,88,1

0,4

4,2

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

< 35 urte 35-44 urte 45 urte etagehiago

Egoera Besteren bat Oinarrizkogabezia

Gabeziarikgabe

Baten bateklan egonkorra

du

Baten bateklan

ezegonkorradu

Aktiboak,denak lanik

gabe

Ez-aktiboak

Adina Nazionalitatea Gabezia-egoera Jarduerarekiko harremana Guztira

Ugalketa-arazok dituzten etxekoen unitateak, buru den pertsonaren adinaren eta

nazionalitatearen, gabezia-egoeren eta etxekoen unitateko kideen jarduerarekiko harremanaren arabera

EAE. 2006-2018 (talde bakoitzaren milakoak)

2006 2010 2014 2018

Bestalde, oinarrizko gabezia duten etxeetan ugalketa-arazoak dituzten biztanleen proportzioa jaisteko

bidea finkatu da. 2006 eta 2010 bitartean % 15,1etik % 18,5era igo ondoren, 2014an % 11,6ra murriztu

zen adierazlea, eta baliorik txikiena izan du 2018an, % 8,2. Gabeziarik gabeko etxeetan, 2006 eta 2010

bitartean % 5,5etik % 3,9ra jaitsi ondoren, ugalketa-arazoak % 4,8ra igo ziren 2014an. 2018an berriz

beherantz hasi da, eta balioa (% 3,6), ordea, 2010ean izandakotik oso hurbil dago.

2014 eta 2018 artean, beste datu aipagarri bat da familia-ugalketako arazoek behera egin dutela

landunak dituzten etxeetan, landun horien egoera egonkorra izan zein ez (% 7,6tik % 5,1era eta % 12,6tik

% 8,8ra hurrenez hurren). Kasu guztietan 2006. urteaz geroztiko mailarik txikienak dira, baina balioak, oro

har, 2010ean izandakoetatik hurbil daude (% 6,1 orduan landun egonkorren bat zuten etxeetan, eta

76

% 5,1, berriz, gaur egun; % 11 2010ean landun ezegonkorrak zituzten etxeetan, eta % 8,8, berriz, gaur

egun).

2014an mailarik txikiena (% 5,8) izan ondoren –txikiagoa, beraz, 2010ekoa (% 8,4) eta 2016koa (% 6,5)

baino–, 2014 eta 2018 artean gora egin du pertsona aktibo guztiak lanik gabe dituzten etxeetan ugalketa

demografikoko arazoen inpaktuak. 2018ko balioa (% 8,1) berriz hurbildu da izandako baliorik handienera

(2010), eta, kokatu den mailak oso hurbil daude maila handienetik, zeina, 2018an, oraindik baitagokie

landun ezegonkorrak dituzten etxeei (% 8,8), hots, familia-ugalketako arazoek historikoki gehien ukitutako

taldeari.

7. ETXEEK ZERBITZUAK ETA PRESTAZIOAK ESKATZEA

7.1. Gizarte-zerbitzuen erabilera

Gizarte-zerbitzu publikoen erabilerak egonkor jarraitzen du. Gora egin du 75 urtetik gorako

pertsonenganako arretak, eta behera, berriz, atzerritar biztanleak edo oinarrizko gabeziako

etxeetako biztanleak xede dituenak

2006 eta 2010 artean, % 15,1etik % 16,7ra handitu zen inkesta egin aurreko hiru urteetan gizarte-zerbitzu

publikoak balia zitzaketen EAEko etxeen proportzioa. Diru-sarrerak Bermatzeko Errentaren eta

Etxebizitzarako Prestazio Osagarriaren kudeaketa Lanbideri eskualdatu arren, proportzioa % 16,1 zen

oraindik 2014an, 2010ekoa baino portzentajezko 0,6 puntu txikiagoa baino ez. 2014 eta 2018 artean,

gizarte-zerbitzuak balia ditzaketen etxeen portzentajea zertxobait suspertu da, eta % 16,4ra iritsi. 2010 eta

2018 artean, beraz, nolabaiteko egonkortasuna izan da gizarte-zerbitzu publikoen baliatze-mailan, etxeen

% 16,1 eta % 16,7 artekoa izan da eta.

Eskariaren gorakada txikia (edo erabilerarena, kontzeptua, izan ere, baliokidea baita gizarte-zerbitzuak

kontuan hartzean), ordea, ez da prozesu orokortua 2014 eta 2018 artean. Aitzitik, ezaugarri deigarriena

da aldi horretan argi eta garbi gorantz egiten duela gizarte-zerbitzu publikoen erabilerak talde batzuetan,

baina, bestetzuetan, gizarte-zerbitzu publikoen erabilera mugatzera jotzen dutela, gehienetan erabilera-

mailek 2006 eta 2014 artean nabarmen gora egin ondoren.

Nazionalitatea kontuan hartuta, eskaria 2014 eta 2018 artean murrizteko prozesu horrek batez ere

atzerritar nazionalitatea duten pertsonen etxeak ezaugarritzen ditu. % 46,1etik % 57,8ra handitu ondoren,

atzerritarren etxeen artean gizarte-zerbitzu publikoak erabiltzen dituztenen proportzioa % 50,2ra jaitsi da

2014an eta baliorik txikienera 2018an, % 38,8ra. Kolektibo horretan argi nabaritzen da DSBE eta EPO

prestazioen kudeaketa Lanbideri eskualdatzearen eragina, baina garrantzitsuak dira, halaber, biztanle

berriek epe ertain eta luzean gizarteratze-maila handiagoak izatea ahalbidetzen duten prozesuak.

77

Baina, 2018an, handixeagoa izan da gizarte-zerbitzuak erabili dituzten biztanle nazionalen etxeen

proportzioa: % 14,8; 2014an, berriz,% 14,2, eta 2006an, % 14,1. 2018ko balioa berriz izan da 2010ekoa,

eskaria 2006 eta 2010 artean handitu ondoren % 14,1 % 14,8ra.

2010-2014 aldiarekin alderatuta, 2018an ere baliatu dituzte gutxiago gizarte-zerbitzuak enpleguko edo

langabeziako prekarietate-adierazpideek eragindako etxeek. Eta hala, 2006 eta 2010 artean % 25,6tik

% 33,9ra handitu ondoren, 2014an % 24,7ra jaitsi zen gizarte-zerbitzuen laguntza eskatzen eta

egonkortasunik gabeko landun bat zuten etxeen proportzioa, eta balio hori ez da aldatu 2018an.

Denboran pixka bat atzeratuta bada ere, prozesua antzekoa da pertsona aktibo guztiak langabe dituzten

etxeei dagokienez. Kasu horretan, eskariaren gehikuntza nagusia 2014an gertatu zen, 2006an % 43,9 eta

2010ean % 42,6 izan ondoren gizarte-zerbitzuen erabilera % 51,9 izatera iritsi baitzen etxe horietan.

2018an, proportzioa % 47,6ra jaitsi da.

Hala ere, enplegua edo langabezia dela-eta prekarietatearen adierazpideek eragindako etxe horietan,

gizarte-zerbitzu publikoen eskariak, 2010. eta 2014. urteekin alderatuta behera eginda ere, maila handiak

izaten jarraitu du, 2006an izandakoetatik hurbil daudenak, are, batzuetan, haiek baino handiagoak direnak

ere.

Aipatu dinamika horrekin batera, nolanahi ere, gehikuntzak izan dira eskarian beste etxe mota batzuetan.

Hartara, gizarte-zerbitzuen erabilera, 2006 eta 2014 artean % 11,5etik % 8,3ra jaitsi ondoren, 2018an

% 8,9ra igo da biztanle landun egonkorrak dituzten etxeetan. Gorakadarik deigarriena, ordea, pertsona

ez-aktiboen etxeei dagokie. Kasu horretan, eskariak, 2014an etxe-unitateen % 18,2ri eragin ondoren,

% 23,9ri eragin die 2018an, eta ehuneko hori handiena izan da 2010ekoaz geroztik (% 21,3). 2014ko

beherakadaren ondoren, 2014-2018 aldiko gorakada begi bistakoa da horrelako etxeetan.

Eskariak pertsona ez-aktiboen etxeetan izandako gorakada horrek lotura du esparru horretako egiturazko

prozesu deigarrienarekin: etengabe handitzea, are azkarrago ere 2018. urtean, gizarte-zerbitzuen

erabilera 75 urtetik gorako pertsonen etxeetan. 2006an % 17,5 izan zen, eta % 23,1era igo zen 2010ean.

Neurriz gora egin ondoren 2014an (% 24), berriz azkartu da 2018an (% 28,3), eta balio hori ia

portzentajezko 10 puntu handiagoa da 2006koa baino.

Eskariak 75 urtetik gorako pertsonen artean izandako goranzko bidearekin batera, eta 2014. urtetik

aurrera, handitu egin da gizarte-zerbitzu publikoen erabilera 55-74 urteko pertsonen etxeetan, 2014an

etxeen % 11 izatetik 2018an % 11,7 izatera. Horrenbestez, eskaria berriz dago 2006an izandako baliotik

(% 11,9) hurbil. Balio hori, ordea, urrun dago izandako balio handienetik (% 15,5, 2010ean).

78

45. grafikoa

11,8

24,6

18,415,8

11,9

17,5

14,1

46,1

41,1

13,211,5

25,6

43,9

17,015,114,4

23,320,7

13,915,5

23,1

14,8

57,8

51,7

13,711,0

33,9

42,6

21,3

16,7

13,3

22,3 23,2

16,0

11,0

24,0

14,2

50,2

53,1

11,18,3

24,7

51,9

18,216,1

12,1

23,1

19,6

14,711,7

28,3

14,8

38,8

43,6

12,3

8,9

24,7

47,6

23,9

16,4

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

Gizonezkoak Emakumezkoak < 35 urte 35-54 urte 55-74 urte 75 urte etagehiago


Gabeziarik gabe Baten bateklan egonkorra

du

Baten bateklan

ezegonkorradu

Aktiboak,denak lanik

gabe

Ez-aktiboak

Sexua Adina Nazionalitatea Gabeziaetxean


Guztira

Azken hiru urteetan gizarte-zerbitzu publikoak erabili dituzten etxekoen unitateak,etxekoen unitatearen eta bertako buru den pertsonaren aldagai demografikoen arabera. EAE. 2006-2018


2006 2010 2014 2018

79

55 urtetik beherako pertsonen etxeetan, bestalde, eskaeraren jaitsiera argia izan da 2014 eta 2018

artean. Hartara, 35-54 urteko pertsonen etxeen kasuan, gizarte-zerbitzu publikoen erabilera % 16tik

% 14,7ra jaitsi da 2014 eta 2018 artean, baina ehuneko hori izandako txikiena (% 13,9; 2010ean) baino

handiagoa da. Beherakadarik handiena, ordea, 35 urtetik beherako pertsonen etxeei dagokie. Kasu

horretan, 2006 eta 2014 artean % 18,4tik % 23,2ra etengabe handitu ondoren, 2018an % 19,6ra murriztu

da gizarte-zerbitzu publikoen erabilera. Balio hori, halaber, 2010ekoa (% 20,7) baino txikiagoa da, eta

izandako txikiena (% 18,4, 2006koa) baino ez du gainditzen.

Gizarte-zerbitzu publikoen eskarian izandako beherakada garrantzitsuena, nolanahi ere, oinarrizko

gabeziako arazoek eragindako etxeei lotuta dago. Kasu horretan, eskari hori etengabe handitu ondoren

2006 eta 2014 artean etxeen % 41,1etik % 53,1era, zerbitzu horien erabilera-maila asko jaitsi da 2018an,

% 43,6 izan baita, baina, hala ere, portzentajezko 2,5 puntu handiagoa da oraindik 2006koa (% 41,1)

baino. 2014an baliorik txikiena izan ondoren (% 11,1), ordea, % 12,3ra igo da oinarrizko gabeziako

arazorik gabeko etxeen gizarte-zerbitzu publikoen erabilera, baina proportzioa 2006koa eta 2010ekoa

baino txikiagoa da (% 13,2-% 13,7).

Sexuaren arabera, azkenik, 2014 eta 2018 artean gora egin du emakumeak buru dituzten etxeen eskariak

–% 22,3tik % 23,1era; balio hori hurbil dago 2010ean izandakotik (% 23,3), eta 2006koak (% 24,6) baino

ez du argi eta garbi gainditzen–. Hala ere, 2006 eta 2010 artean % 11,8tik % 14,4ra igo ondoren,

gizonezko bat buru duten etxeen eskariak beherantz egiten jarraitu du, 2014an % 13,3 izan ondoren

% 12,1 izan baita 2018an.

45. grafikoak aditzera ematen du zer inpaktu erlatibo duen gizarte-zerbitzu publikoen eskaerak etxe-

taldeetan, baina, zerbitzu horiek direla-eta, eskariaren barne-banaketa zein den jasotzen du 46. grafikoak.

Ikusten den bezala, 2014 eta 2018ko bilakaerak argi uzten du profil desberdin samarra dutela gizarte-

zerbitzu publikoak erabiltzen dituzten etxeek: zaharkituagoa da, baina, era berean, lotura handiagoa du

enpleguan parte hartzearekin eta gabezia ekonomikorik gabeko etxeekin.

Adinari dagokionez, eta 55 urtetik gorakoen etxeez den bezainbatean, 2010 eta 2014 arteko jaitsieraren

ondoren (parte-hartzea beherantz zihoala % 54,4tik % 47,7ra), azken lau urteetan berriz ere heldu zaio

2006ko balioaz geroztik (% 46,6) igartzen zen gorako bideari. Eta hala, 2018an parte-hartze handiena

izan da eskarian, balioak (% 56) portzentajezko zortzi puntu handiagoa delako 55 urtetik beherako

pertsonak buru dituzten etxeei dagokiena (% 44) baino

Bestalde, gizarte-zerbitzu publikoen eskariaren banaketan, oinarrizko gabeziako arazoak dituzten etxeek,

2006an % 18,5 izatetik 2010ean % 24,6 eta 2014an % 39,6 izatera aldatu ondoren, inflexio-lerroa izan

dute estreinakoz 2018an. Eskarian izandako parte-hartzea lehenengo aldiz izan da beheranzkoa, baina

urte horretan oraindik % 35 da. Gainerakoa (% 65), ordea, oinarrizko gabeziarik gabeko etxeei lotuta

dago, 2016an (% 60,4) izandako balio txikienaren gainetik.

80

Oinarrizko gabeziako arazoak dituzten etxeen parte-hartzean izandako jaitsiera deigarriagoa da pertsona

aktibo guztiak langabezian dituzten etxeei dagokienez. Kasu horretan, eskari osoan izandako parte-

hartzea % 28,7 izatera iritsi zen 2014an, eta balio hori nabarmen handiagoa izan zen 2006koa eta

2010ekoa baino (% 9,6 eta % 10,4). Enpleguaren hobekuntza handiaren ondorioz, partaidetza-ehunekoa

argi eta garbi beheranzkoa izan da 2018an, baina balioa, % 14,7, oraindik handiagoa da 2006koa eta

2010ekoa baino.

Aurrekoaren aldean, parte-hartzeak gora egin du landunen bat duten etxeen eskarian, % 39,1etik

% 43,8ra 2014 eta 2018 artean, baina proportzio hori 2006 eta 2010 artean izandakoa (% 56,8-% 59,6)

baino dezente txikiagoa da. 2006-2010 aldian eskari osoaren % 30,9 eta % 32,8 artean egon ondoren,

gorakadarik handiena, edozeinetara ere, biztanle ez-aktiboak dituzten etxeetan gertatu da. 2018an,

% 41,6 egokitu zaie gizarte-zerbitzu publikoen eskarian.

46. grafikoa

53,4

46,6

18,5

81,5

59,6

9,6

30,9

45,6

54,4

24,6

75,4

56,8

10,4

32,8

52,347,7

39,6

60,4

39,1

28,732,1

44,0

56,0

35,0

65,0

43,8

14,7

41,6

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

< 55 urte > 55 urte Oinarrizko gabezia Gabeziarik gabe Aktiboak, batenbat lanean

Aktiboak, denaklanik gabe

Ez-aktiboak

Adina Gabeziaetxean


Azken hiru urteetan gizarte-zerbitzu publikoak erabili dituzten etxekoen unitateak,etxekoen unitatearen eta bertako buru den pertsonaren aldagai demografikoen arabera. EAE. 2006-2018

(eskariaren banaketaren ehunekoak)

2006 2010 2014 2018

Elkarte-zerbitzuen erabilera egonkortu egin da. Baina eskatzaileen profila aldatu, eta pisu nagusia

dute 45 urtetik gorako pertsona nazionalen eta laneratze-bide prekarioekin zerikusirik ez dutenen

etxeek.

Elkarte-mugimenduko (edo, Caritas bezala, Eliza Katolikoari lotuta dauden entitateetako) gizarte- eta

arreta-zerbitzuetan egindako laguntza-eskaria ezer gutxi aldatu da 2018an, pixka bat jaitsita bada ere.

Epe ertaineko eta luzeko ikuspegitik, ordea, egonkortasun horrek adierazten du eskaria gorantz ari dela

2006-2010 aldiarekin alderatuta. Hartara, 47. grafikoan ikusten den bezala, eskari hori, 2006 eta 2010

artean % 1,9tik % 1,6ra jaitsi ondoren, % 3 izan da 2014an, eta % 2,9 inguru, berriz, 2018an.

81

Baina eskarirako joera handiena duten etxeen profila, edo dauzkaten erreferentziazko pertsonena,

desberdina da 2018an. Sexuari dagokionez, zerbitzu horiek gehiago erabiltzeko joera luzatu egin da

emakumeren bat buru duten etxeen kasuan, 2010ean proportzioa % 1,2 izan baitzen, eta 2018an, berriz,

% 4,4 –baliorik handiena 2006an % 2,9 eta 2014an % 3,7 izan ondoren–. Hala ere, 2006 eta 2014 artean

% 1,5etik % 2,7ra handitu ondoren, eskaria % 1,9ra jaitsi da gizonak buru dituzten etxeetan.

Adinaren arabera, 35 urtetik beherakoen etxeetan eskaera oso nabarmen jaistea da daturik

adierazgarriena. Balioek 2006-2010 (% 5,7-% 6,1) eta 2014 (% 10) artean gora egin ondoren, adierazlea

hasierako mailetara itzuli da 2018an, % 5,8 izan baita. 2014 eta 2018 artean ere ezaugarritzen ditu

eskariaren jaitsierak 35-44 urteko pertsonen etxeak: % 5,6tik % 5era. Kasu horretan, ordea, 2018ko

proportzioa (% 5) argi eta garbi da handiagoa 2006-2010 aldiko balioak (% 2,1-% 2,3) baino.

Guztiz bestela, 45 urtetik gorakoen etxeek goranzko ildoari eutsi diote, eskatzaileak % 2 izan baitira

2018an, 2006. urteaz geroztiko proportziorik handiena, eta etengabe gora eginez 2010. urtetik (% 0,8).

2014 eta 2018 artean, atzerritarrek osatutako etxe-unitateen eskariak ere behera egin du. 2006 eta 2010

artean % 21 baino handixeagoa izan ondoren, elkarte-zerbitzuen erabilera % 26,6ra igo zen kasu horretan

2014. urtean. Baina eskaerak azkarki egin du behera 2014 eta 2018 artean, eta baliorik txikiena izan du

azken urte horretan, % 16,4. Etxe-unitate nazionalen eskaria, ordea, etengabe handitu da 2010 (% 0,7)

eta 2018 (% 1,9) artean; azken hori 2006-2018 aldiko baliorik handiena izan da, eta 2006koa (% 1,3)

baino handiagoa.

Etxeari lotutako aldagai sozioekonomiko orokorrei dagokienez ere aldaketa garrantzitsu batzuk izan dira.

Hartara, eskariak egonkor eta maila apaletan jarraitu du 2018an (% 1) landun egonkorren bat duten

etxeen kasuan, baina landun ezegonkorrak dituzten etxeetan, lehen aldiz 2006tik, murrizteko dinamika

gertatu da. Eta hala, 2006 eta 2010 artean % 6,3tik % 9,2ra handitu ondoren, eskariak behera egin du

etxe mota horretan 2018an, % 8,2ra arte, eta 2010ean (% 8,1) izandako mailetatik hurbil jarri da berriz.

Pertsona aktibo guztiak lanik gabe dituzten etxeen kasuan, elkarte-zerbitzuen erabilerak, ordea, zertxobait

gora egiten jarraitzen du, talde horretan eskariak gora egin baitu 2006 (% 3,7), 2010 (% 9,5), 2014

(% 16,2) eta 2018 (% 16,7; baliorik handiena) artean. Gauza bera gertatzen da pertsona ez-aktiboen

etxeekin. 2006 eta 2010 artean % 1,1etik % 0,5era jaitsi ondoren, eskariak, ordutik aurrera, gorantz egin

du, eta baliorik handiena izan 2018an, % 2,8.

Nolanahi ere, gizarte-alderdian, oinarrizko gabeziako egoeran dauden etxeen eskaria murriztu izana da

47. grafikoan aurkeztutako datuen artean nabarmen daitekeen berritasunik deigarriena.

82

47. grafikoa

1,52,9

5,7

2,11,3 1,3

21,1

7,9

1,5 1,6

6,3

3,7

1,11,91,7 1,2

6,1

2,3

,8 ,7

21,3

14,1

,5 ,7

8,19,5

,51,6

2,73,7

10,0

5,6

1,5 1,7

26,6

18,7

,9 ,9

9,2

16,2

1,53,0

1,9

4,45,8

5,0

2,0 1,9

16,4 16,0

0,9 1,0

8,2

16,7

2,8 2,9

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

Gizonezkoak Emakumezkoak < 35 urte 35-44 urte 45 urte etagehiago


Gabeziarik gabe Baten batek lanegonkorra du

Baten batek lanezegonkorra du


Ez-aktiboak



Guztira

Azken hiru urteetan zerbitzu asoziatiboak erabili dituzten etxekoen unitateak,etxekoen unitatearen eta bertako buru den pertsonaren aldagai demografikoen arabera. EAE. 2006-2018


2006 2010 2014 2018

83

Oinarrizko gabeziako etxe horietan, elkarte-zerbitzuen eskaria etengabe handitu zen 2006 (% 7,9) eta

2014 (% 18,7) artean. 2010ean (% 14,1) izandako balioaren gainetik jarraitu arren, elkarte-zerbitzu horien

erabilera % 16ra jaitsi da 2018an. Gabeziarik gabeko etxeei lotutako eskaria % 0,5etik % 0,9ra handitu da

2010 eta 2018 artean, baina 2006an (% 1,5) izandako balioaren azpitik jarraitu du.

Izandako jaitsiera gorabehera, eta eskariaren barne-banaketaren ikuspuntutik, 48. grafikoak erakusten du

2018an ere oinarrizko gabeziako egoeran dauden etxeak direla eskatzaile nagusiak elkartze-zerbitzuei

dagokienez, proportzioa (% 73,7) ez baita gehiegi urruntzen izandako balio handienetik (2014, % 74,4).

48. grafikoa

53,0

47,0

28,4

71,6

65,2

34,8

23,4

6,5

70,166,3

33,7

71,2

28,8

40,1

59,9

39,5

24,6

36,0

63,8

36,2

74,4

25,6

53,3

46,7

20,9

48,0

31,1

48,151,9

73,7

26,3

61,0

39,0

23,229,5

47,3

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

< 45 urte > 45 urte Oinarrizkogabezia

Gabeziarik gabe Egoera Besteren bat Baten batek lanezegonkorra du


Beste kasubatzuk

Adina Gabeziaetxean

Nazionalitatea Jarduerarekikoharremana etxean

Azken hiru urteetan zerbitzu asoziatiboak erabili dituzten etxekoen unitateak,etxekoen unitatearen eta bertako buru den pertsonaren aldagai demografikoen arabera. EAE. 2006-2018

(erabileraren banaketaren ehunekoak)

2006 2010 2014 2018

Beste joera batzuk ere finkatu dira, bereziki etxe-unitate nazionalek elkarte-zerbitzuen eskarian duten

gero eta pisu handiagoa. 2006 eta 2010 artean % 65,2tik % 40,1era jaitsi ondoren, etxe nazionaletako

eskatzaileen proportzioa % 53,3ra igo zen 2014an, eta 2018an % 61 izan da –oso hurbil 2006an izandako

baliotik (% 65,2)–. Hala eta guztiz ere, 2018an, atzerritarren taldeari dagozkio oraindik ere elkarte-zerbitzu

horien erabilera kasuen % 39.

Beste dinamika batzuetan, ordea, aldaketa garrantzitsuak izan dira. Alde batetik, 2006 eta 2014 artean

% 6,5etik % 48ra handitu ondoren, pertsona aktibo guztiak lanik gabe dituzten etxeen ekarpena

% 29,5era murriztu da 2018an. Aipatu proportzioa, ordea, oraindik handiagoa da 2010ekoa (% 24,6)

baino.

84

Nekez konpentsatzen du gertatutako jaitsiera landun ezegonkorren bat duten etxeen parte-hartzea

handitzeak 2014 eta 2018 artean % 20,9tik % 23,2ra; izan ere, maila hori 2006an (% 23,4) izandakoaren

antzekoa da, baina askoz txikiagoa 2010ean izandakoa (% 39,5) baino. Egia esan, gehikuntzarik

handiena beste etxe mota batzuei dagokie (pertsona ez-aktiboen etxeak, edo pertsona landunen etxeak,

haietako bat gutxienez landun egonkorra izanda). Kasu horretan, 2010 eta 2014 artean % 36tik % 31,1era

jaitsi ondoren, eskariari egindako ekarpena % 47,3 izan da; urrun, hala ere, 2006ko proportziotik (% 70,1).

Aldaketa handiena, ordea, elkarte-zerbitzuetan egiten den eskarian adinaren arabera izandako

ekarpenean gertatu da. Kasu horretan, 45 urtetik gorako pertsonen etxeen pisuak ez dio handitzeari utzi

2010etik (% 33,7), eta lehenengoz gainditu du % 50eko langa, % 51,9 izan baita 2018an. Ehuneko horrek

2006koa ere (% 47) gainditu du. GZEE-GPIa egiten denetik lehenengo aldiz, 45 urtetik gorako pertsonen

etxeena da elkarte-zerbitzuei laguntza eskatzen dien talde nagusia.

7.2. Prestazio eta laguntza ekonomikoen eskaria EAEn

Susperraldi ekonomikoak EAEko laguntzazko prestazio orokorren sistemari lotutako babesa

gutxitzea ahalbidetzen du; hala ere, sistemak 2010ean eta 2014an baino askoz etxe gehiagori

laguntzen die. Estatuaren laguntza-jardunak oso maila apaletan jarraitzen du, eta beheranzko joera

nabarmenarekin

2010-2014 aldian, krisiaren eraginaren ondorioz, nabarmen handitu zen diru-sarrerak bermatzeko EAEko

laguntza-sistema osatzen duten prestazioen eskaria. Sistema horren barruan DSBE/EPO/GLL prestazio-

eredua sartzen da, bai eta diru-sarrerak bermatzeko beste prestazio orokor batzuk ere (KGP/GOF eta

GBLPtik gelditzen dena, zeina DSBEaren egituran sartuta baitago, eta pentsiodunen artean diru-sarrerak

bermatzeko maila handiagoak izatea justifikatzen baitu). Eskariak, 2006an etxeen % 5,7 izan ondoren,

ezaugarri izan zuen 2010ean gorakada moderatua izatea, % 6,8ra artekoa, baina, krisiaren ondorioz,

igoera azkarra izan zuen, eta etxeen % 11,3 izatera iritsi zen 2014an.

2014-2018 aldiko susperraldi ekonomikoak eskaria lasaitzea ahalbidetu du. Hala ere, immigrazioaren

gorakadak eta krisiaren ondorioz atzeratutako emantzipazio-prozesuek ez dute berekin ekarri 2006ko edo

2010eko eskari-mailetara itzultzea, eta horien oso gainetik daude, oraindik % 9,3 izaki 2018an. Eskari-

maila hori 2006koa baino % 64 eta 2010ekoa baino % 35,8 handiagoa da.

Izandako bilakaerak aditzera ematen du EAEko laguntza-sistemak eginkizun konparatiboki handiagoa

betetzen duela pobrezia- eta gabezia-arazoak dituzten biztanleen babesean, are ekonomiaren hazkunde-

maila handiko faseetan ere. Izan ere, susperraldiarekin askoz argiago jaisten da beste laguntza

ekonomiko txikiago batzuen eskaria, zeinak tokian-tokian kudeatu ohi baitira, eta zerikusia baitute,

besteak beste, etxebizitza-tasetarako hobariekin, eskola- edo haurtzaindegi-jangelarako bekekin, are udal

edo elkarte-erakunde batzuek biziraupenerako noizean behin ematen dituzten laguntzekin ere. Kasu

85

horretan, eskaria, 2010 eta 2014 artean etxeen % 6,6tik % 9,2ra handitu ondoren, % 7,5era jaitsi zen

2014an, eta balio txikienera (% 6,2) 2018an.

Hala ere, batez ere Estatuaren laguntza-sistema osagarriaz (gizarterako errenta aktiboa, PREPARA

plana, enplegua aktibatzeko programa eta antzeko beste prestazio batzuk, are etxebizitza eskuratzen

laguntzekoak ere) den bezainbatean ikusten da argien zeinen desberdina den EAEko babes-sistema

orokorra finkatzeko eta sendotzeko prozesuarekin alderatuta. Eta hala, Estatuaren laguntzak jasotzeko

sistema horretara jotzen duen eskaria, 2006 eta 2010 artean % 1,2tik % 2,2ra soilik aldatu ondoren,

% 1,6ra jaitsi zen 2014an, eta etxeen % 0,8 baino ez da izan 2018an.

49. grafikoa

5,75,0

6,6

4,3

1,2 1,0

6,8

5,3

9,2

7,1

2,21,8

11,3

9,4

7,5

6,4

1,6 1,3

9,3

7,7

6,25,2

0,8 0,5

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

Eskaria Erabilera Eskaria Erabilera Eskaria Erabilera

Babes ekonomikorakoEAEko sistema

EAEko bestelakodiru-laguntzak

Estatukolaguntza-prestazioak

Prestazio eta laguntza ekonomikoak eskatu eta baliatu dituzten etxekoen unitateak, motaren arabera. EAE. 2006-2018

( ehunekoak)

2006 2010 2014 2018

Sistema guztien benetako erabilerari erreparatuz gero, ikusiko dugu adierazitako joerak ez direla

aldatzen. Hartara, erabilera-mailak etxeen % 5 ingurukoak izan ondoren 2006 eta 2010 artean, 2014an

% 9,4ra handitu da EAEko babes-sistema orokorraren benetako erabilera. Susperraldiak, 2018an, etxeen

% 7,7ra mugatzea ahalbidetu arren, arreta-mailak argi eta garbi dira 2006koa eta 2010ekoa baino

handiagoak (% 5 eta % 5,3, hurrenez hurren).

Beherako bidea askoz argiagoa da administrazio publikoen edo elkarte-sistemaren osagarrizko laguntza

txikiagoen erabileraren kasuan. Arretak 2006koa (% 4,3) baino handiagoa izaten jarraitu arren, artatutako

etxeen proportzioak behera egin du 2010 (% 7,1), 2014 (6,4) eta 2018 (% 5,2) artean.

86

Berriz ere, desberdintasunik handiena Estatuak asistentzia-laguntzetarako daukan sistemarekin

(gizarterako errenta aktiboa, PREPARA plana, enplegua aktibatzeko programa eta antzeko neurriak)

alderatuta ikusten da. Kasu horretan, EAEko etxeen % 0,5ek baino ez dituzte baliatu prestazioak 2018an,

argi eta garbi 2010ean (% 1,8) baino gutxiago, eta urrun are 2006ko baliotik (% 1) ere.

2006ko edo 2010eko mailekin alderatuta, DSBE/EPO/GLL sisteman eta EAEn ezarritako babes-sistema

orokorreko beste prestazio orokor batzuetan arretak izandako gorakada handiak zerikusia du ez bakarrik

beharra handitzearekin, bai eta eskariaren arreta-mailak berreskuratzearekin ere. 50. grafikoan adierazi

bezala, 2006 eta 2010 artean % 88,8tik % 77,5era jaitsi zen EAEko sistema orokorrak lagundutako etxe-

unitate eskatzaileen proportzioa. 2014an, % 83ra igo zen, eta 2018an mailari eutsi dio, % 82,7 izan baita.

EAEko administrazio publikoen edo elkarte-sistemaren osagarrizko laguntza txikiagoen erabilerak ere

egonkortzera jo du, pixka bat behera eginda, 2014 eta 2018 artean. Estaldura-mailek 2006 (% 65), 2010

(% 77,4) eta 2014 (% 85,5) artean gora egin ondoren, pixka bat jaitsi dira 2018an % 84,8ra arte.

Bilakaera hori Estatuaren prestazioen estaldura-mailena ez bezalakoa da, estaldura horretan eskariaren

arreta % 87,5 izan baitzen 2006an, baina geroago etengabe egin du behera, 2018an % 64,5 izan arte.

50. grafikoa

88,8

77,5

83,082,7

65,0

77,4

85,5 84,8

87,5

81,380,8

64,5

60,0

65,0

70,0

75,0

80,0

85,0

90,0

95,0

2006 2010 2014 2018

Prestazio eta laguntza ekonomikoen eskariaren estaldura- maila, motaren araberaEAE. 2006-2018

( etxekoen unitate eskatzaileen ehunekoak)

Babes ekonomikorakoEAEko sistema

EAEko bestelakodiru-laguntzak

Estatukolaguntza-prestazioak

87

EAEko prestazio orokorren sistema oraindik ere gabezia-arazoak dituzten etxeetako pertsonei

zuzentzen zaie

EAEko babes-sistemako prestazio orokorrak nagusiki oinarrizko gabeziako egoeran edo egoera horretatik

oso hurbil dauden taldeak babestera bideratzen dira. 51. grafikoan ikusten den bezala, 2006an % 25,5

izan zen lagundutako oinarrizko gabeziako egoeran zeuden etxeen proportzioa; % 29,9, berriz, 2010ean;

eta 2014an % 48,9ra iritsi zen; 2018an, azkenik, pixka bat baino ez zuen egin behera (% 44,9).

Lagundutako gabeziarik gabeko etxeen proportzioa % 2 baino ez da izan 2018an: txikiena 2006tik

(aurreko txikiena 2010ean izan zen: % 3,2). Lagundutako etxeen banaketa osoan (52. grafikoa), gabezia

duten etxeen pisua % 34,7 izan zen 2006an, % 44,8, berriz, 2010ean eta % 62,7, azkenik, 2014an, eta

2018an baliorik handiena izan du: % 77,2.

Dinamika pertsona aktibo guztiak langabezian dituzten etxeetarako arretan izandako aldaketari dago

lotuta neurri handi batean. Eta hala, 2006 eta 2010 artean % 31,5etik % 24,6ra jaitsi ondoren, EAEko

laguntza-sistema orokorraren estaldura % 44ra arte handitu zen 2014an, eta balio handiena izan du

2018an, % 50,8. Garrantzitsua da, halaber, pertsona aktiborik gabeko etxeetarako arretak izandako

gorakada handia: % 4,5 ingurukoa izan zen 2006an eta 2010ean, eta % 11,1era goratu zen 2014an.

2018an % 9,5era gutxituta ere, pertsona ez-aktiboen etxe horietan babesaren inpaktua 2006-2010 aldikoa

baino argi eta garbi handiagoa izan da 2018an.

Handia izan arren, % 15,2 2018an, artatutako etxeen proportzioa jaisteko joera luzatu egin da, etxe horiek

landun ezegonkorrak dituztenean. Proportzio hori 2006an % 11,2 izan ondoren, % 19,2ra iritsi zen

2010ean, eta, lehendabizikoz, 2014an egin zuen behera, % 17,3ra, eta, geroago, jaitsiera 2018an luzatu

da, balioa, aipatu bezala, % 15,2 izan arte.

Azkenik, landun egonkorren bat duten etxeek EAEko babes-sistema orokorrean duten partaidetzaren

jaitsiera finkatu da –% 2k soilik erabili dute sistema 2014 eta 2018 artean, hau da, 2006an (% 3) eta

2010ean (% 2,7) baino gutxiagok–.

2018an okupazioan eta enpleguan izandako gorakadak, ordea, berekin ekarri du landunak dituzten

etxeen pisu erlatiboa handitzea EAEko babes-sistema orokorraren prestazioen erabileraren banaketan.

2006an eta 2010ean hurrenez hurren % 53,4 eta % 59,2 izatetik 2014an % 24,6 baino ez izatera aldatu

ondoren, proportzioa % 31ra igo da 2018an.

Langabeziak behera egitearen ondorioz, pertsona guztiak lanik gabe dituzten etxeek garrantzi pixka bat

galdu dute banaketan: % 41,8 izan ziren 2014an, baina % 33,5 izan dira 2018an; ehunekoa, edozeinetara

ere, 2006koa (% 20,7) eta 2010ekoa (% 18,9) baino askoz handiagoa da. Pertsona ez-aktiboak dituzten

etxeetan, ordea, goranzko bideari eutsi zaio: % 25,9 eta % 21,9 2006an eta 2010ean, baina % 33,6

2014an eta % 35,5 2018an. Oro har, lanik gabeko pertsonen etxeak 2018an prestazioak baliatu dituzten

guztien % 69 izan dira; 2014an (% 75,4) baino pixka bat gutxiago.

88

51. grafikoa

3,3

9,8

12,5

5,1 5,73,2 4,1

32,5

25,5

3,5 3,0

11,2

31,5

4,8 5,04,0

9,011,7

7,04,1 3,9 3,8

37,3

29,9

3,2 2,7

19,2

24,6

4,5 5,36,2

16,418,0

12,3

8,67,2 7,5

43,2

48,9

4,02,0

17,3

44,0

11,19,4

5,3

11,3

16,0

11,38,6

4,9 5,6

35,6

44,9

2,0 2,0

15,2

50,8

9,57,7

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

Gizonak Emakumeak < 35 urte 35-44 urte 45-54 urte 55 urte eta

gehiago

Egoera Besteren bat Oinarrizko

gabezia

Gabeziarik

gabe

Baten batek

lan egonkorra

du

Baten batek

lan

ezegonkorra

du

Aktiboak,

denak lanik

gabe

Ez-aktiboak

Sexua Adina Nazionalitatea Gabezia

etxean

Jarduerarekiko

harremana etxean

Guztira

Azken urtean babes ekonomikorako EAEko sistemaren laguntzak baliatu dituzten pertsonak dauden etxekoen unitateak, etxekoen unitatearen eta bertako buru den pertsonaren aldagai demografikoen arabera. EAE. 2006-2018


2006 2010 2014 2018

89

52. grafikoa

49,2 50,8

45,9

54,1

79,8

20,2

34,7

65,3

53,4

20,7

25,9

55,5

44,547,8

52,2

68,9

31,1

44,8

55,2

59,2

18,921,9

45,9

54,1

42,0

58,0

75,6

24,4

62,7

37,3

24,6

41,8

33,6

42,2

57,8

43,5

56,5

68,4

31,6

77,2

22,8

31,033,5

35,5

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

Gizonezkoak Emakumezkoak < 45 urte 45 urte etagehiago

Egoera Besteren bat Oinarrizko gabezia Gabeziarik gabe Batenbat lanean


Ez-aktiboak



Azken urtean babes ekonomikorako EAEko sistemaren laguntzak baliatu dituzten pertsonak dauden etxekoen unitateak, etxekoen unitatearen eta bertako buru den pertsonaren aldagai demografikoen arabera. EAE. 2006-2018

(erabileraren banaketaren ehunekoak)

2006 2010 2014 2018

Kontuan hartuta etxeko erreferentziazko pertsonaren ezaugarri sozio-demografikoak, EAEko laguntzako

prestazio orokorren sistemaren erabilera, 2018an, oraindik ere handiagoa da gazteen etxeetan, bai eta

atzerritarrak buru dituztenetan ere. 35 urtetik beherako pertsonak buru dituzten etxeei dagokienez,

% 12,5etik % 11,7ra jaitsi ondoren, prestazioak baliatzen dituzten etxeen proportzioa % 18ra iritsi zen

2014an, eta proportzio hori neurriz baino ez da jaitsi 2018an, % 16 izan baita. 35-44 urteko pertsonen

etxeetan, bestalde, arretak 2006 (% 5,1), 2010 (% 7) eta 2014 (% 12,3) artean etengabe gora egin

ondoren, proportzioa pixka bat jaitsi da 2018an (% 11,3). 2014tik behera eginda bada ere, bi adin-

taldeetan, 2018an, EAEko babes-sistemaren erabilera proportzioak argi eta garbi handiagoak dira

2006koak eta 2010ekoak baino.

Antzeko zerbait gertatzen da 55 urtetik gorako pertsonen etxeetan. Eta hala, 2006 eta 2010 artean

% 3,2tik % 3,9ra handitu ondoren, arreta baliorik handienera iritsi zen 2014an, % 7,2ra. Lagundutako

etxeen proportzioa % 4,9ra jaitsi arren 2018an, arretaren inpaktuak 2006ko eta 2010eko balioen gainetik

ere jarraitzen du.

Dinamikarik bereiziena 45-54 urteko erreferentziazko pertsonak dituzten etxeei dagokie. Kasu horretan,

2006-2010 aldian % 5,7tik % 4,1era jaitsi ondoren, 2014an % 8,6ra iritsi zen EAEko babes-sistema

orokorraren erabilera. Baina, beste adin-talde batzuetan ez bezala, proportzioak, kasu honetan, aipatu

mailan egonkor jarraitu du 2018an.

90

Nolanahi ere, eta nahiz eta 55 urtetik gorako pertsonen artean erabilera-mailen beherakadak berekin

ekarri jaitsiera txiki bat izatea arretaren banaketa osoan 2014ko balioa (% 58) kontuan hartuta, 45 urte

edo gehiago dituztenen etxeena, 2018an, talde gehiengoduna da EAEko prestazio-sistema orokorraren

erabileran. Eta hala, 2018an, prestazioak baliatzen dituzten etxe guztien % 56,5 dira; hau da, proportzioa

2006koa (% 54,1) eta 2010ekoa (% 52,2) baino handiagoa da.

Nazionalitateari dagokionez, atzerritar biztanleen etxeetan, EAEko babes-sistema orokorraren prestazioen

erabilerak gora egin zuen 2006 (% 32,5), 2010 (% 37,3) eta 2014 (% 43,2) artean. Oraindik oso handia

bada ere, 2018an proportzioaren jaitsiera deigarria gertatu da, % 35,6 izan baita, soil-soilik 2006koa baino

handiagoa. Erabilera-mailek ere behera egin dute 2014 eta 2018 artean biztanle nazionalen etxeetan,

% 7,5etik % 5,6ra. Kasu horretan, ordea, 2018ko adierazleak, 2010ekoa (% 3,8) ez ezik, 2006koa (% 4,1)

ere gainditzen du.

Lagundutako etxeen banaketan, baina, erabakigarria da immigrazioak 2018an izandako gorakada, bai eta

ekonomia suspertzeko prozesuaren aurretik bizitza independentea izatea ezinezkoa zuten atzerritarrek

emantzipatzera jotzea ere. Hartara, atzerritar bat buru duten etxeek EAEko prestazio orokorren sisteman

duten pisuak 2018an lortu du mailarik handiena, % 31,6, aurreko gehieneko balioa baino pixka bat

handiagoa (% 31,1, 2010ean).

Sexuaren arabera, azken urteetan etxe mota guztietan gutxitu da arretaren erabilera. 2014 eta 2018

arteko beherakadarik handiena emakume bat buru duten etxeetan izan da (% 16,4tik % 11,3ra), baina

erreferentziazko pertsona gizon bat duten etxeetan ere gertatu da (% 6,2tik % 5,3ra). Bi kasuetan, ordea,

2018ko erabilera-mailak argi eta garbi dira 2006koak eta 2010ekoak baino handiagoak (orduan, % 9 eta

% 9,8 artekoak izan ziren emakumeak buru zituzten etxeetan, eta % 3,3 eta % 4, artekoak, berriz,

erreferentziazko pertsona gizon bat zuten etxeetan).

Lagundutako etxe guztietan izandako parte-hartze erlatiboari dagokionez, emakume bat buru duten

etxeen erabilera-maila erlatiboetan gertatutako jaitsiera handiagoa horrelako etxeen kopuru absolutuan

izandako gehikuntza handiak konpentsatu du, eta, beraz, goranzkoa da oraindik ere arretaren banaketan

dagokien parte-hartzea. Eta hala, 2006 eta 2010 artean % 50,8tik % 44,5era jaitsi ondoren, emakumeen

etxeek EAEko prestazio orokorren sisteman duten proportzioa % 54,1 izan zen 2014an, eta handiena izan

da 2018an, % 57,8.

DSBE/EPO/GLL prestazioei dagokienez izandako joerak, bai eta KGP/GBLP motako prestazioetan edo

pentsiodunentzako DSBE sarreren osagarrian izandakoak ere, neurri handi batean gertatu dira berriz

osagarrizko laguntza txikiagoen sistemari dagokionez (elkarte-zerbitzuetatik datozen laguntzak barruan

hartuta), 53. grafikoan ikusten den bezala. Bereziki, laguntza horiek baliatzea berriz ere erabakigarria da

gabezia-egoeretan, 2018an etxeen % 21,6k baliatu baitituzte; hau da, 2006an (% 10,7) baino askoz

gehiagok. Kasu horretan, ordea, 2018ko balioa ez da bakarrik 2014koa (% 24,6) baino txikiagoa, bai eta

2010ekoa (% 23,4) baino txikiagoa ere. Nolanahi ere, gabezia duten etxeek osagarrizko laguntza horien

banaketan duten pisua ere goranzkoa da. 2006an % 16,9 izan zen; 2010ean, berriz, % 26,1; 2014an,

% 46,5; eta 2018an, azkenik, % 54,4.

91

53. grafikoa

4,2 4,5

9,6

11,8

3,9

0,5

3,7

23,2

10,7

3,85,2

7,8

9,8

0,6

4,3

7,8

5,1

12,7

19,1

7,5

1,0

5,9

34,7

23,4

5,7

7,5

18,9

17,4

1,0

7,15,8

7,7

13,6 13,9

9,4

1,0

5,1

29,9

24,6

3,9

5,5

15,8

19,5

1,8

6,4

4,2

6,9

10,6 10,4

8,4

1,4

4,0

22,421,6

2,73,9

13,8

22,0

2,6

5,2

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

Gizonezkoak Emakumezkoak < 35 urte 35-44 urte 45-54 urte 55 urte etagehiago


Gabeziarik gabe Baten batek lanegonkorra du

Baten batek lanezegonkorra du


Ez-aktiboak



Guztira

Azken urtean EAEko bestelako laguntza ekonomikoak baliatu dituzten pertsonak dauden etxekoen unitateak, etxekoen unitatearen eta bertako buru den pertsonaren aldagai demografikoen arabera. EAE. 2006-2018


2006 2010 2014 2018

92

Azpimarragarria da, halaber, pertsona aktibo guztiak langabezian dituzten etxeetaranzko joera, talde

horretan jarraitutasuna baitago osagarrizko laguntzen erabileraren goranzko bidean. Hartara, hizpide

hartutako etxeetan etengabe handitu da horrelako laguntzen erabilera: % 9,8 2006an; % 17,4 2010ean;

% 19,5 2014an; eta % 22, azkenik, 2018an.

Askoz maila apalagoetan bada ere, pertsona guztiak langabezian dauzkaten etxeetan arretan gertatutako

gorakadak pertsona ez-aktiboen etxeak ere ezaugarritzen ditu. Kasu horretan, lagundutako etxeen

proportzioa etengabe handitu da 2006 (% 0,6) eta 2018 (% 2,6) artean. Gorakada horrekin batera, 55

urtetik gorako pertsonen etxeena ere gertatu da (% 0,5etik % 1,4ra 2006 eta 2018 artean).

Landunen etxeetan, ordea, eta modu deigarrian, beherakada handia izan du osagarrizko laguntza horien

erabilerak 2010. urteaz geroztik (2010ean % 7,5 izan ondoren, % 3,9 izan da 2018an, landun egonkorrak

besterik ez izanda; eta % 18,9tik % 13,8ra jaitsi da aldi horretan landun ezegonkorren bat izanda). Hala

ere, enplegu modu ezegonkorrak dituzten etxeetan, erabilera-maila oso handia izan da 2018an ere, eta

pertsona aktibo guztiak langabezian dituzten etxeei dagokienak baino ez du gainditu. Landun

ezegonkorren etxe horietan, 2018ko proportzioa (% 13,8), gainera, 2006koa (% 7,8) baino askoz

handiagoa izan da.

Atzerritarren etxeetan ere behera egin du babesari heltzeak. 2006 eta 2010 artean % 23,2tik % 34,7ra

handitu ondoren, EAEn osagarrizko laguntzen erabilera-ehunekoa % 29,9ra jaitsi zen 2014an, eta

% 22,4ra jaitsi da 2018an (mailari txikiena 2006-2018 aldi osoan). Era berean, beherakada hori etxe

nazionaletako biztanleen artean ere da bistakoa, 2010 eta 2018 artean % 5,9tik % 4ra jaitsi baita, baina

balio horrek, kasu horretan, 2006an (% 3,7) izandakoaren gainetik jarraitzen du.

Beste aldagai batzuk kontuan hartuta, sexua eta adina, adibidez, 55 urtetik gorako pertsonen etxeen

kolektiboaz esandakoa ñabartuta, 2014-2018 aldiko ildoa goranzko erabilerakoa da oro har. Hala ere, bai

emakumeak buru dituzten etxeetan, bai 45-54 urteko pertsonenetan, 2018an laguntza horiek baliatu

dituzten etxeen proportzioa (% 6,9 eta % 8,4 hurrenez hurren), EAEko batez besteko mailak gainditzeaz

gain, 2006ko eta 2010eko balioak baino handiagoa izan da. 45-54 urteko pertsonen etxeetan, gainera,

jaitsiera mugatu samarra da 2014arekin alderatuta (% 8,4 2018an; % 9,4, berriz, urte hartan).

7.3. Zaintza-zerbitzuen eskaria EAEn

Neurri handi batean eskaera handitzeko joerari emandako erantzun moduan, gora egin du zaintza-

zerbitzuen erabilerak, bereziki emakumeen eta 75 urtetik gorakoen etxeetan

Gizarteratzeko laguntzez eta prestazio ekonomikoez gain, etxeko kideak zaintzeko zerbitzuekin zerikusia

duen eskaria ere kontuan hartzen du GZEE-GPIak. Berariaz kontuan hartutako zerbitzuak hauek dira:

etxeko laguntza, eguneko zentroak edo zentro okupazionalak, telelaguntza, egoitzan egindako aldi

baterako egonaldia eta etxebizitza komunitarioko edo egoitzako zerbitzuak.

93

Kasu horretan, 2010 eta 2014 artean, beheranzko joera izan zen etxeek horrelako zerbitzuak direla-eta

egindako eskarian. Eta hala, etxe eskatzaileen proportzioa % 7,4tik (2010ean) % 6,5era (2014an) aldatu

zen, azken balio hori 2006koa bera izanik. 2014 eta 2018 artean, ordea, eskariak gorakada handia izan

du, zerikusia duten etxeen % 8,4koa izan baita.

2006 eta 2010 artean % 90ekoa izan ondoren, erantzundako eskaria % 92,3ra handitu zen 2014an, eta

horrek orduan berekin ekarri zuen murrizketa konparatiboki txikiagoa gertatzea horrelako zerbitzuak

egiazki baliatzen zituzten etxeen proportzioan. Erreferentziazko proportzioa, beraz, 2006 eta 2010 artean

% 5,9tik % 6,6ra handitu ondoren, % 6 izan zen 2014an, 2006ko maila baino pixka bat handiagoa.

Estaldura 2018an pixka bat jaitsi arren (% 91,2ra, 2014an % 92,3 izan ondoren), 2014 eta 2018 artean,

eskariaren goranzko bidearekin batera, arreta-mailak handitzeko dinamika izan da. Hartara, 2018an,

proportziorik handiena izan da zaintza-zerbitzuak baliatu dituzten etxeen artean, % 7,7koa, portzentajezko

1,1 puntu handiagoa 2006. urteaz geroztiko aldiko aurreko handiena baino (% 6,6, 2010. urtekoa).

54. grafikoa

6,55,9

7,4

6,66,56,0

8,47,7

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

9,0

10,0

Eskaria Erabilera

Zaintza-zerbitzuak

Zaintza-zerbitzuak eskatu eta baliatu dituzten etxekoen unitateakEAE. 2006-2018

( ehunekoak)

2006 2010 2014 2018

Oharra: Telelaguntzari lotutako arreta barruan sartu da.

Balio absolutuak kontuan hartuta, deigarriagoa da zaintza-zerbitzuak baliatzeaz den bezainbatean 2018an

izandako egoera-aldaketa. Lagundutako etxe kopurua 46.220koa izan zen 2006an; handiagoa, berriz,

2010ean (53.788); eta pixka bat txikiagoa 2014an (52.258). 2018an, EAEko etxe-unitateen kopurua asko

94

handitu delako testuinguruan, arretan izandako gorakadaren ondorioz, guztira 70.983 etxeri erantzun diete

zainketa-zerbitzuek6.

55. grafikoan ikusten den bezala, zaintza-zerbitzuak erabiltzeko goranzko joerak, 2014-2018 aldian,

GZEE-GPIan aztertutako kolektiboei eragin die, 65-74 urteko pertsonak buru dituzten etxeak salbuetsita.

Gehikuntza mendekotasun-egoera larriak dituzten etxeetan zentratzen da batez ere. Alde batetik,

mendekotasun gutxienez moderatua duten bi pertsona dauzkaten etxeen kasuan, 2010az geroztiko

goranzko bideari eutsi zaio. Kasu horretan, adierazlea 2006 eta 2010 artean % 74,7tik % 69,4ra jaitsi

ondoren, % 78,1era igo zen 2014an, eta baliorik handiena izan du 2018an, % 85,7.

Bestalde, mendekotasunaren bitarteko adierazpideak (etxean mendekotasun berezia duten pertsona bi

edo gehiago izatea, haietako batek ere mendekotasun guztizko, larri edo moderaturik izan gabe) izateak

edo mendekotasun gutxienez moderatua duen pertsona bakar bat izateak ezaugarritutako egoeren

babesa areagotzeko ildoari berrekin zaio. Kasu horretan, arreta-zerbitzuen erabilera, 2006 eta 2010

artean % 46,1etik % 51,2ra handitu ondoren, % 43,1era jaitsi zen 2014an. 2018an, arretaren erabilerak

argi eta garbi egin du gora, eta lagundutako etxeak % 58,3 izan dira; baliorik handiena 2006. urteaz

geroztik.

55. grafikoa

3,2

13,5

1,6 3,25,1

21,2

74,7

46,1

2,6

7,75,7 5,94,3

13,0

1,14,2 5,2

25,5

69,4

51,2

2,56,0 6,6 6,6

3,8

10,7

,72,4

5,0

27,0

78,1

43,1

3,01,4

6,6 6,04,1

13,3

1,1 3,0 4,6

32,9

85,7

58,3

3,5 4,68,1 7,7

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

Gizonezkoak Emakumezkoak < 55 urte 55-64 urte 65-74 urte > 75 urte <=2 pertsona,gutxienez ere

mend.moderatuarekin

<=2 pertsonamend.

bereziarekinedo 1,

gutxienez eremend.

moderatuarekin

Beste mugapenbatzuk

Oinarrizkogabezia

Gabeziarik gabe

Sexua Adina Zaindutako pertsona-mota Gabeziaetxean

Guztira

Azken urtean zaintza-zerbitzuak baliatu dituzten pertsonak dauden etxekoen unitateak, etxekoen unitatearen eta bertako buru den pertsonaren aldagai demografikoen arabera. EAE. 2006-2018


2006 2010 2014 2018

6 Aldaketa kualitatibo hori ebaluatzeko, zahartze-prozesua kontuan hartu behar da, berekin baitakar arriskuko

etxeen kopurua handitzea, bai eta telelaguntzari lotutako arretak aurrerakada handia egitea ere. Azken kasu

horretan, 2006an artatutako etxeak % 0,8 izan ziren; 2010ean, berriz, % 1,6; 2014an, % 2,9; eta 2018an, azkenik,

% 4,3 izan dira.

95

2014 eta 2018 artean, arretaren erabilera-mailen gorakada bereziki deigarria da emakume bat buru duten

etxeei dagokienez, talde horri eragin baitzion gehien 2014an babesa jaisteak. Zaintza-zerbitzuen

erabilera-adierazlea 2006-2010 aldian % 13-% 13,5 izatetik 2014an % 10,7 izatera jaitsi ondoren,

hasierako mailetara itzuli da 2018an, % 13,3 izan baita. Gizonezko bat duten etxeetan ere berreskuratu

dira arreta-mailak 2018an, proportzioa % 4,1 izan baita, 2014koa (% 3,8) baino handiagoa, eta 2010ean

(% 4,3) izandakotik hurbilekoa.

Adinaren arabera, 2014-2018 aldian arreta-mailak suspertzea dute ezaugarri, halaber, 65 urtetik beherako

pertsonak buru dituzten etxe-taldeek; izan ere, % 0,7tik % 1,1era arteko igoera izan da 55 urtetik

beherakoen etxeetan, eta % 2,4tik % 3ra artekoa 55-64 urteko pertsonak buru dituzten etxeetan. Maila

horiek, ordea, 2006-2010 aldian (% 1,6 eta % 4,2, hurrenez hurren) izandako handienen azpitik daude.

Bestalde, arretaren erabilera areagotzeko bideari eutsi zaio 75 urtetik gorako pertsonen etxeetan, adin-

talde horretan bakarrik iraun baitzuen zainketa-zerbitzuak gehiago erabiltzeko dinamikak 2010 eta 2014

artean. Talde horretan, zerbitzuen erabilera % 21,2 izan zen 2006an, % 25,5 2010ean, % 27 104an eta

handiena, azkenik, 2018an (% 32,9). 2006an, 75 urtetik gorako pertsonen etxeen proportzioa (% 63,5)

handiena izan zen zerbitzuen erabileraren banaketan, baina, 2018an, zainketa-zerbitzuen benetako

erabileraren % 76,5 bildu du: ehunekorik handiena 2006tik.

Hala ere, 65-74 urteko pertsonen etxeetan, zerbitzuen erabilera pixka bat jaisteko bidea finkatu da. Kasu

horretan, 2006 eta 2010 artean % 5,1-% 5,2 izan ondoren, 2014an beherantz egonkortu da zainketa-

zerbitzuak erabiltzen dituzten etxeen proportzioa, % 5ean egonkortu ere, eta 2018an azkarrago jaitsi da

% 4,6ra arte.

Gora egin du mendekotasunaren arretarako sistemako laguntza ekonomikoen erabilerak, bereziki

kasu larrietan

Zainketa-zerbitzuen eskariak eta erabilerak gora egitearekin batera, goranzko bideari eutsi zaio

Autonomiarako eta Mendekotasunaren Arretarako Sistemako laguntzen eta prestazioen estalduran

(SAAD). Laguntza horiek baliatzen dituzten etxeen proportzioak gora egin du 2010 (% 2,6), 2014 (% 3)

eta 2018 (% 3,9) artean.

2014 eta 2018 artean, erabilera-mailen igoerak taldeetan nagusitzeko joera izan du, eta dinamika hori

bereziki begi bistakoa da mendekotasun bereziko egoerak dituzten etxeetan. Eta hala, mendekotasun

gutxienez moderatua duten pertsona bi edo gehiago dauzkaten etxeetan, SAAD prestazioen edo

laguntzen erabilerak gora egin du 2010 (% 43,1), 2014 (% 50,7) eta 2018 (% 52,6) artean. Etxean

guztizkoa, larria edo moderatua izan gabe mendekotasun berezia duten pertsona bi edo gehiago edo

mendekotasun-maila horretako pertsona bakar bat izanda, hasierako abiapuntua txikiagoa zen, eta

etxeen % 27,4k izan zituzten prestazioak edo laguntzak 2010ean, eta % 35,3k, berriz, 2014an. Gorakada,

ordea, askoz deigarriagoa da 2014 eta 2018 artean, eta etxeen % 46,3k izan dute estaldura azken urte

horretan.

96

Nolanahi ere, etxeek SAAD prestazioak eta laguntzak erabili dituzten kasuen % 89,9 aztertutako

mendekotasun-egoerei dagozkie. Gainerakoa, % 10,1, bestelako arreta-profilak dituzten etxeei dagokie.

Etxe horietan, prestazioen erabilera egonkorra izan da 2010 eta 2018 artean, % 0,3-% 0,4 ingurukoa.

SAAD prestazioak baliatzen dituzten etxeen % 86 55 urte edo gehiago dituzten pertsonak buru dauzkaten

etxeei dagozkie, eta % 54,9 zuzenean dagozkie 75 urtetik gorako pertsonen etxeei. Azken etxe mota

horrek baliatzen ditu gehien prestazioak: % 11,9k 2018. urtean; 55-74 urteko pertsonen artean, berriz,

balioak % 3,2 eta % 3,6 artekoak dira, eta % 1,2, azkenik, 55 urtetik beherakoak buru dituzten etxeetan.

75 urtetik gorako pertsonen etxeetan, 2010 eta 2014 artean pixka bat handitu ondoren, % 7,6tik % 8ra,

bereziki deigarria izan da 2018ko igoera, % 11,9ra artekoa.

56. grafikoa

2,23,7

,63,1 3,0

7,6

43,1

27,4

,32,4 2,6 2,63,0 3,2

1,3 2,24,3

8,0

50,7

35,3

,4 ,83,3 3,02,9

5,4

1,23,6 3,2

11,9

52,6

46,3

,42,2

4,1 3,9

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

Gizonezkoak Emakumezkoak < 55 urte 55-64 urte 65-74 urte > 75 urte Gutxienez eremend.

moderatuaduten bi

pertsona edogehiago

Mend. bereziaduten bi

pertsona edogehiago edotagutxienez ere

mend.moderatua

duen pertsonabat

Beste mugapenbatzuk

Oinarrizkogabezia

Gabeziarik gabe

Sexua Adina Zaindutako pertsona-mota Gabeziaetxean

Guztira

Mendeko pertsonak etxean zaintzeko laguntza ekonomikoak baliatu dituzten etxekoen unitateak, etxekoen unitatearen eta bertako buru den pertsonaren aldagai demografikoen arabera. EAE. 2010-2018


2010 2014 2018

7.4. Familientzako laguntzak baliatzea

Familia-laguntzak baliatzen dituzten etxeen proportzioak behera egin du

GZEE-GPIak, azkenik, informazioa jasotzen du azken hamabi hiletan honako hauek bildu dituzten etxeei

buruz: seme-alabak dituzten familiei laguntzeko erakundearteko planeko laguntzak, edo beste laguntza-

neurri paralelo batzuk (besteak beste, eta normalean seme-alaba bat jaiotzean laguntzak emateari lotuta,

udal batzuek edo Estatuko Administrazio Zentralak kudeatzen dituztenak). 57. grafikoak adierazi bezala,

jaiotza-tasaren eta ugalkortasun-tasaren murrizketak baldintzatutako testuinguru horretan, horrelako

laguntzen erabilera-mailak behera egin du kasu honetan, 2014an etxeen % 3,9 izatetik 2018an % 3,4

izatera.

97

57. grafikoa

4,7

1,9

6,9

13,5

2,2

,2

3,93,1

11,1

3,4

1,6

4,2

6,3

2,7

,4

3,93,73,0

10,7 11,1

1,9

,2

3,1

7,88,4

3,2

5,7

3,1

4,5 4,8

1,3

3,4

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

16,0

Gizonezkoak Emakumezkoak < 35 urte 35-44 urte 45-54 urte > 55 urte Egoera Besteren bat Arazoekin Arazorik gabe Oinarrizko

gabezia

Gabeziar ik

gabe

Landun

egonkorren bat

Baten batek lan

ezegonkorra du

Inor ez lanean

Sexua Adina Nazionalitatea Ugalketa-arazoak Gabezia

etxean

Jarduerarekiko

harremana etxean

Guztira

Azken urtean familiei laguntzeko neurriren bat baliatu duten etxekoen unitateak (seme-alabak izateagatiko laguntzak barne), etxekoen unitatearen etabertako buru den pertsonarenaldagai demografikoen arabera. EAE. 2014-2018


2014 2018

98

2014-2018 aldiko bilakaera, ordea, desberdina da, etxearen egoera zein den. Bereziki, jarduerarekiko eta

enpleguarekiko posizioari dagokionez, alde batetik, behera egin du laguntzen erabilerak landun

egonkorren bat duten etxeetan. Kasu horretan, estaldura duten etxeen proportzioa % 6,3tik % 4,5era jaitsi

da 2014 eta 2018 artean. Hala ere, hizpide hartutako aldian, estaldurak gora egin du gainerako etxeetan;

% 2,7tik % 4,8ra pertsona landun ezegonkorren bat duten etxeetan, eta % 0,4tik % 1,3ra landunik ez

duten etxeetan. Baina laguntzok, oraindik ere, enplegu egonkorra duten etxeetara iristen dira gehienbat:

guztien % 76 2018. urtean.

Adina kontuan hartuta, familia-laguntzen % 63,8 35-44 urteko pertsonen etxeetara iristen dira. Etxe horien

% 11,1ek jasotzen dituzte laguntza horiek, eta proportzio hori 2014koa (% 13,5) baino txikiagoa da. Etxe

onuradun guztien banaketan duen pisua % 22ra jaitsi arren, estaldurak gora egin du 35 urtetik

beherakoen etxeetan. Kasu horretan, familia-laguntzak jasotzen dituzten etxeen ehunekoak gora egin du

2014 (% 6,9) eta 2018 (% 10,7) artean.

Nazionalitatearen arabera, etxe nazionaletan arretak behera egin du 2014 eta 2018 artean (% 3,9tik

% 3,1era), baina gora egin % 3,1etik % 7,8ra atzerritar nazionalitatea duten biztanleen etxeetan. Hala eta

guztiz ere, nazionalak dira laguntza horiek jaso dituzten etxe-unitateen % 84,5.

Laguntzak, azkenik, argiago iritsi dira familia-ugalketako arazoak dituzten etxeetara, hau da, nahi adina

seme-alaba izateko arazoak dituztenetara. Etxe horien % 8,4k jasotzen dituzte laguntzak, baina arazo

horiek aipatzen ez dituzten etxeei % 3,2 dagozkie. Bi kasuetan, ordea, laguntzak eskuratzeko mailak

behera egin du 2014. urtearekin alderatuta (% 11,1 eta % 3,4 hurrenez hurren).

99

1. ERANSKINA: Adierazleak, kontzeptuak eta definizioak

Gizarteratze-adierazleak

GZEE-GPIan aintzat hartutako gizarteratze-adierazle nagusiek honako hauekin dute zerikusia:

Eskolako integrazioa

6 urtetik 16 urtera bitartekoen taldean, honako hauekin zerikusia duten arazoak edo zailtasunak barne

hartu dira

* Hezkuntza-egoera, eskola uzteko, ohiko eskola-absentismoko edo eskola-atzeratasuneko arazoak

ageri direlarik.

* Integrazio-prozesuak eskolan: bazterketa, jazarpen edo tratu txarreko egoerak, bai eta eskolako

bizitzan parte hartzea zailtzen duten bestelako alderdiak ere.

Era berean, aintzat hartu dira 0 urtetik 5 urtera bitarteko biztanleak haurtzaindegian edo ikastetxean

integratzeko prozesuak.

Laneko integrazioa

16 urtetik 64 urtera bitarteko biztanleriaren barnean, laneratzeko zenbait arazo berezi barne hartu dira.

Lanetik kanpo geratzeko arrisku-egoera larriekin edo zirkuitu arruntetatik kanpo kokatutako enpleguak

eskuratzearekin zerikusia duten kasuak dira oro har.

Berariaz, laneratze-arazo berezitzat jotzen dira honako hauek

* Langabezian egotea, edo lan marjinaletan aritzea, duela 18 hilabete baino gehiagotik (etxeko

erreferentziazko pertsona bada).

* Langabezian egotea, edo lan marjinaletan aritzea, duela 30 hilabete baino gehiago (etxekoen unitateko

gainerako kideen kasuan).

* Lan-baimenik gabe egotea –lanean ari diren atzerritarren kasuan– edo enplegu bila aritzea.

* Arazotzat jotzen bada betiere, honako zirkunstantzia berezi hauetan lanean aritzea:

- Enplegua eskuratzeko prozesu bereziak, garai bateko Auzolan programaren ildotik

- Laneratze-enpresak

- Enplegu-zentro bereziak

100

Gizarteratzea, orokorrean

Gizarteratze orokorreko prozesuei eragiten dieten beste zenbait alderdi ere hartu dira aintzat, hala nola:

* Gizarteratze-prozesu orokorrei eragiten dieten beste zenbait alderdi ere hartu dira aintzat, hala nola:

* Honako hauekin zerikusia duten arazo larriak: bakardadea, familia-banantzearen arloko prozesuak,

arretarik ez, marjinazioa, bazterketa, gatazka, jazarpena edo indarkeria, honako gai hauek berariaz

aintzat hartuta:

- Bakardade- edo tristura-arazoak.

- Familia-banantzearen arloko arazoak.

- Arretarik eza edo bazterketa familian.

- Tratu txarrak, jazarpena edo indarkeria gizarte-ingurunean.

* Gizarte-bazterketako arazoak, larriak zein ez hain larriak, gizarte- edo geografia-jatorriak, arrazak,

etniak, kulturak, hizkuntzak, erlijioak edo atzerritar-egoerak eragindakoak.

Osasunari edo adin handiari lotutako mugapenak eta mendekotasun berezia

Osasunari edo adin handiari lotutako mugapenak izaten dira, oro har, osasuneko edo adin handiko

arazoei loturik, pertsona bati nolabaiteko gaixotasun kronikoa edo mendekotasuna diagnostikatzen

diotenean, edota pertsona batek bere eguneroko jarduerak garatzean zailtasunak dituenean, txiki-txikiak

izanagatik ere (eskolan edo lanean laguntza berezi baten premia izatea barne).

6 urtetik beherako pertsonei dagokienez, mendekotasun bereziko arazo gisa hartzen dira adin bereko

haurrei normalean eman ohi zaiena baino zaintza edo laguntza handiagoaren beharra dutenak. 6 urtetik

gorakoen artean, berriz, honako hiru zirkunstantzia hauetako bat hartuko da aintzat:

* Hirugarren pertsonen mendekotasuna, puntuala edo jarraitua, eguneroko bizitzako gutxienez jarduera

bat garatzeko.

* Laguntza bereziaren premia eskolan (ikastetxe berezietara bertaratzea barne).

* Laguntza bereziaren premia lanean (enplegu-zentro berezietara bertaratzea barne).

6 urteko edo urte gehiagoko biztanleriari dagokionez, Barthel-Lawton eskala mistoa aplikatuz,

mendekotasun bereziak honako kategoria hauetan sailkatzen dira:

* Erabatekoa edo larria

* Moderatua..

101

* Arina.

* Ia-ia autonomoa.

Aintzat hartutako mendekotasun bereziko egoerek etxekoen unitatean duten presentziaren arabera,

honako sailkapen hau ezarri dugu, etxekoen unitateetan bizi diren mendekotasuna duten pertsonei

dagokienez.

* Mendekotasun berezi gutxienez ere moderatua duten bi pertsona edo gehiago.

Etxekoen unitatean mendekotasun berezi gutxienez ere moderatua duten bi pertsona edo gehiago

biltzen diren kasuak barne

* Mendekotasun berezia duten bi pertsona edo gehiago biltzen diren bestelako kasuak

Etxekoen unitatean mendekotasun berezia duten bi pertsona edo gehiago biltzen diren bestelako

kasuak barne (gehienez pertsona bat egon daiteke mendekotasun berezi gutxienez ere

moderatuarekin).

* Mendekotasun berezi gutxienez ere moderatua duen pertsona bat.

Etxekoen unitatean mendekotasun berezi gutxienez ere moderatua duten pertsona bat bakarrik dagoen

kasuak barne.

* Beste kasu batzuk

Hemen sartzen dira aipatu ez diren gainerako mugapen eta/edo mendekotasun bereziko egoera

pertsonalak.

Zaintzaileen egoera.

Mendekotasunaren azterketarekin estuki lotuta, GZEE-GPIak etxekoen unitateko beste pertsona batzuen

laguntza- edo zaintza-ardura bereziak beren gain hartzen dituzten pertsona jakin batzuen kasuak

erregistratu ditu, betiere zaintza eta laguntza hori gaixotasunari, ezintasunari edo zahartasunari lotuta

egonik. Kasu horietan, zirkunstantzia jakin batzuk biltzen dira; hain zuzen ere, dedikazio pertsonal

handiagoa beharrezkoa den kasuak, etxekoen unitateko gainerako kideek laguntzarik ematen ez dutelako

edo laguntzarik eman ezin dutelako.

Problemas asociados a los procesos de acceso a una vida independiente.

Arazo ekonomikoei dagokien zatiaren barruan, egungo etxetik emantzipatu nahi duten baina arrazoi

ekonomikoengatik hori ezin egin dezaketen pertsonen egoerak ere kontuan hartzen ditu GZEE-GPIak.

2014 eta 2018 artean, beharra presente dagoen edo beharbada plantea litekeen kasuak bereizten dira.

102

Ugalketa-arazoak (nahi diren seme-alabak izatea)

GZEE-GPIak familiaren edo demografiaren ugalketa-prozesuei buruzko datuak ematen ditu:

* Ez daukate nahi duten seme-alaben kopurua (adopzioa barne hartuta), oinarrizko premiei aurre egiteko

baliabide ekonomiko nahikoak ez dituztelako eta/edo etxebizitza egokia ez dutelako

* Ez dute nahi duten seme-alaba kopurua, lan-arloko segurtasunik ezeko arazoengatik: langabezia,

behin-behineko lanak eta bestelako segurtasunik ezeko moduak enpleguan (gerta litekeen itxiera edo

enplegu-murrizketa).)

* Ez dute nahi duten seme-alaba kopurua, euren zaintzarekin lotutako arazoengatik: baliabiderik ez

izatea pertsona bat kontratatzeko edo umeak haurtzaindegira bidaltzeko, euren beharretara

egokitutako zerbitzurik ez egotea, edo antzeko arazoren bat izatea.

Aurreko galderei emandako erantzunak kontuan hartuta, GZEE-GPIak zehaztu egin du zeintzuk diren

nahi dituzten seme-alabak ez dauzkaten etxekoen unitateak eta familiak, aipatutako arazo batengatik.

Etxekoen unitateen zerbitzu- eta prestazio-eskaria

GZEE-GPIaren osagarri gisa, etxekoen unitateek egindako eskaria ere aztertu dugu, estatistika-

eragiketan aintzat hartzen diren arazoei aurre egitearekin eta beroriek konpontzearekin lotuta dauden

zerbitzuei eta prestazioei dagokienez. Gure aburuz, eskari hori dela bide, EAEn dauden premia-egoerak

hauteman daitezke. Era berean, zerbitzu eta prestazioen eskurapena ere aintzat hartu da.

Testuinguru horretan, honako alderdi hauek hartu dira kontuan:

* Gizarte-zerbitzuen erabilera..

Etxekoen unitateek baliatu dituzten osasun-zerbitzuak aztertu dira; zehazki, izaera publikoa dutenak

zein elkarte eta GKEen mende daudenak. Hurbilketa horretan, inkesta egin aurreko hiru urteetan

zerbitzuokin izandako harremana analizatu da.

* Prestazio eta zerbitzuen eskaria eta erabilera EAEn, batez ere euskal herri-administrazioek zuzenean

kudeatzen dituztenei dagokienez, eta erreferentzia espezifikoa eginez honako laguntza, prestazio eta

zerbitzu hauei:

- EAEko herri-administrazioek aurrera egiteko laguntza eta prestazio orokorrak

Ondorio horietarako, EAEko autonomia- eta foru-erakundeen jarduketa-esparruaren barruan, honako

laguntza eta prestazio orokor hauek aintzat hartu dira:

103

--Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta (DBE), garai batean Oinarrizko Errenta edo Gizarteratzeko

Gutxieneko Diru-sarrera zena..

-- Etxebizitzarako Prestazio Osagarria

-- Gizarte Larrialdietarako Laguntzak (GLL).

-- Kotizazio Gabeko Pentsioen sistema (KGP/GOF) eta bestelako lotutako prestazioak (GBLP).

- -- Bestelako EAEko dirulaguntzak.

Kontuan hartutako jarduketa-esparruan esku hartzen duten gobernuz kanpoko erakundeen edo udal-

erakundeen jarduketa-esparru osagarriaren barruan, GZEE-GPIak honako laguntza hauek jasotzen

ditu:

-- Bestelako laguntza ekonomikoak, normalean udal-kudeaketakoak, hala nola etxebizitza-tasen

murrizketa, eskolako jantokirako bekak, haurtzaindegirako bekak, eta abar..

-- Beste laguntza batzuk oinarrizko premiak estaltzeko, bereziki gobernuz kanpoko erakundeen

eremutik kudeatzen direnak.

- Mendekotasuna duten pertsonak zaintzeko eta horiei arreta emateko zerbitzuak

Halaber, hurrengo zerbitzu-mota hauei lotutako eskaria eta erabilera ere barne hartu dira:

-- Etxeko laguntza

-- Eguneko zentroak edo okupazio-zentroak

-- Telelaguntza

-- Aldi baterako egonaldiak egoitzetan.

-- Etxebizitza komunitarioaren zerbitzua edo egoitza-zerbitzua.

- Zaintzako dirulaguntzak (mendekotasuna)

Laguntzok barne hartzen dituzte mendekotasuna duten pertsonei edota beren zaintzaileei laguntzeko

prestazio ekonomikoak. Gaur egun, funtsean AMAS sistemak biltzen ditu beroriek.

104

- Familientzako laguntzak

Azkenik, honako informazio hauxe ere jaso dugu: Seme-alabak dituzten Familiei Laguntzeko

Erakundeen arteko Planaren laguntzen edo antzeko beste laguntza-neurri batzuen erabilera, azken

hamabi hilabeteetan (esaterako, udal batzuek edo Estatuko Administrazio Orokorrak kudeatutako

laguntzenak). Azken horiek oso garrantzitsuak ziren 2006an, baina gaur egun desagertu dira ia-ia.

EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOA GIZARTE ......nolanahi ere, urrun dago 2006kotik, eta askoz txikiagoa da...

Documents

Transcript of EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOA GIZARTE ......nolanahi ere, urrun dago 2006kotik, eta askoz txikiagoa da...