GIPUZKOAKO HITZA - berria.eus · deaketa hartu zuenean, deitu zi-daten, eta itzuli egin nintzen....

GIPUZKOAKOHITZA

LARROTXENE BIDEO

Larrotxenek zinema eta bideogintza arloko formazioa eskaintzen du duela 30 urtetik bEuskalzinemagintzan izena duten hainbat profesional igaro dira kultur etxetik, ikasle zein irakasle gisab 2-3

30 urte

harrobia

lantzen

Senidetzea El SalvadorkoSegundo Montes komunitatea

eta Zizurkil, 25 urtez elkarren ondoan

8Elkarrizketa Igor ZalakainArzak jatetxeko sukaldariarekin

hizketan, ibilbide oparoari buruz

4Ostirala

2018ko apirilaren 27aIX. urtea350. zenbakia

[email protected]

Eider Goenaga Lizaso

Duela 30 urte,Donostiako In-txaurrondoauzoan hasizen dena. Ba-serri abando-

natu bat zen, eta aspaldian inor ezzen bizi bertan...». Larrotxene Bi-deok ekoitzitako film laburretakobaten hasiera izan zitekeen esaldihori; baina ez da fikzioa, horrelahasi baitzen, duela 30 urte, Larro-txeneren historia.1987an sortu zen kultur etxea,

eta bideogintzan espezializatu zi-ren; 1988an, lehen aldiz antolatuzuten Bideoaldia, eta, ordutik,ibilbide luze bezain oparoa izandu Larrotxenek; euskal zinema-

gintzaren hainbat izen ezagun pa-satu dira bertatik, ikasle gisa, ira-kasle gisa, edo lehenik ikasle etagero irakasle gisa: Mitxel Gaztan-bide eta Jorge Gil gidoilariak, JonGaraño, Jose Mari Goenaga etaPablo Malo zinema zuzendariak... Jon Aizpurua Donostiako Kul-

tur Ekintzako zuzendaria izan zenLarrotxeneko lehen zuzendaria,1987tik 1994ra. Ondo gogoan ditulehen urratsak. «1987an, lau kul-tur etxe sortu ziren: Casares Al-tzan, Okendo Grosen, Loiolakoa,eta Larrotxene Intxaurrondon.Foru Aldundiak eraikin zaharrakberritzeko emandako diru lagun-tza bati esker jarri zituen martxanDonostiako Udalak».Auzoko kultur etxea izanik,

auzoari begira eta auzotarrekin

lan egitea zuten helburu. Bainapauso bat harago ere joan ziren.Kultur etxe bakoitza espezializa-zio batekin lotu zuten; Larrotxe-ne, bideogintzarekin. «Espeziali-zazio bat ematea, auzoarentzat ezezik, Donostia osoarentzat onazela pentsatu genuen. Garai har-tan, jendeak auzoan egiten zuenbizimodua, baina erdigunera jo-tzen zuen kalitatezko gauzak etajarduerak topatzeko. Ez zegoenjoerarik auzo batetik bestera mu-gitzeko». Kultur etxe bakoitzeaneskaintza berezitu bat eginez, joe-ra hori apurtu zuten.Bideogintzan espezializatu os-

tean, «oso material xumeare-kin» hasi zirela oroitzen du Aiz-puruak, eta pixkanaka joan zirelahobetuz. «Teknologia profesio-

nalarekin aritzen dira orain, etaetengabe saiatzen gara hobetzeneta material berriak erosten».

Apustua, pertsonakBaina, materialarekin bainogehiago, pertsonekin egin zutenapustua. «Zinema munduan ari-tzen ziren eta izena zuten profe-sionalak ekartzen genituen. Oroi-tzen dut hasierako urte haietanJose Luis Borau zuzendaria izanzela Larrotxenen mintegi batematen; Mitxel Gaztanbide gidoi-laria ere hasierako urte haietanhasi zen gurekin [jarraitzen du];bigarren urtean Juanmi Gutierrezhasi zen eskolak ematen...». Gauregun ere Larrotxenen irakaslearitzen direnak zinema mundukoprofesionalak dira: tartean, lehenaipatutako izen guztiak. Ikastaro zein mintegien arra-

kasta aipatu du Aizpuruak. «Es-kaintza oso ona zen, eta, gainera,prezio herrikoietan egiten zire-nez, bete egiten ziren». 30 urtegeroago, arrakastak jarraitu egi-ten duela azaldu du Unai GuerraLarrotxeneko bideo saileko ardu-radunak. «Ateratzen diren ikas-taro guztiak osatzea lortzen dugu,eta zenbaitetan, adibidez Gidoi-gintzan eta Zuzendaritzan, jendeaizena emateko zain egoten da or-

Pablo Maloren Zuzendaritza ikastaroko ikasleak, ikastaroaren amaieran egiten duten film laburra grabatzen. LARROTXENE BIDEO

GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2018ko apirilaren 27a2 b Astekoa

Larrotxene kultur etxean 30. urteurrena ospatzen ari dira aurten. 1987an irekizituen ateak, eta bideogintzan espezializatu ziren. Hiru hamarkada geroago,erreferente bihurtu da Larrotxene, eta urtez urte ari dira eskaintza hobetzen.

Argiak, kamera... ekin!

«Espezializazio batematea, auzoarentzat ez ezik, Donostiaosoarentzat ona zelapentsatu genuen»Jon AizpuruaLarrotxeneko lehen zuzendaria

«Jendea izena ematekozain egoten daordenagailuan, BruceSpringsteenen sarrerakerosteko bezala»Unai GuerraLarrotxeneko bideo saileko arduraduna

denagailuan, Bruce Springstee-nen sarrerak erosteko bezala».Ez da harritzekoa, gisa horreta-

ko ikastaroek balio dutenaren osoazpitik baitaude Larrotxenekoprezioak. Materiala alokatzea es-katzen duen Edizio ikastaroakenduta, beste guztiek 200 euroazpitik balio dute. Larrotxenetik30 urteotan 3.000 ikasle bainogehiago pasatu dira; azken urteo-tan, 120 bat ikasle dabiltza urtero. Aukerei dagokienez, Zuzenda-

ritza, Gidoigintza, Edizioa, Doku-mentalgintza, Produkzioa...; eta,azken bost urteotan, MoriartiProdukzioak Larrotxene Bideo-ren kudeaketaren arduradunegin denetik, areagotu egin da es-kaintza. Ikastaro berrien artean,adibidez, Koldo Almandozek Bes-te Zinemak eta Maria Elorzak Zi-nema Berriak ikastaroa emandute, eta Paula Olazek, Zinema,Telebista eta Bideo-jokoen Musi-ka. Guerraren esanetan, pentsa-tuta dauzkate ikastaro gehiago,baina onarpenaren zain daude.Larrotxenek ikasle ez direnei

ere ematen die aukera. «Proiektubat aurkezten duen edonork era-bil dezake gure materiala, bermebat ordainduta. Etortzen den jen-deak, normalean, badu oinarribat, eta eskatzen zaion gauza ba-karra da sormen lan bat izatea, etaproiektua aurkezten duena pro-fesional mailan ez aritzea. Mate-rialaz gain, gure orbitan daudenzinemagile eta adituen aholkula-ritza eta laguntza izaten dute»,azaldu du Guerrak. Aurten, ha-mar bat film ari dira ekoizten La-rrotxenen modu horretan.

BideoaldiaFormazioarekin eta ekoizpenare-kin batera, lan horien erakusketada Larrotxeneko hirugarren ar-datza. Bideoaldia da horretarakotresna; 30.a izango da aurtengoa,ekainaren 29an, Antzoki Zaha-rrean. Ikasleek zein ikasle ez dire-nek egindako filmak ikusteko au-kera izango da bertan.Hasierako urteetan, ekoizpen

nahikorik ez eta film laburrakbeste tokietatik ekartzen zituztelaazaldu du Aizpuruak. Orain, be-rriz, aukeraketa bat egiten da.Guerrak, hala ere, egiten diren languztiei irteera ematen zaiela azal-du du: «Bideoaldia pare bat ordu-ko saioa da, eta dozena bat lan au-keratzen ditugu horretarako. Bai-na, urtean zehar, beste lan guztiakmugitzen saiatzen gara, Zinemal-dian edo film laburren jaialdi zir-kuituan. Eta, urtea pasatzen de-nean, guztiak kargatzen ditugugure Youtube-ko kanalera. Ga-rrantzitsua da egiten diren lanekzabalpena izango dutela jakitea».

Astekoa b 3GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2018ko apirilaren 27a

E. Goenaga Lizaso

Tres minutos (Hiru minutu) filmlaburra izan zen Larrotxenenekoitzitako lehena. Pablo Malo(Donostia, 1965) izan zen egilea.Orduan erabaki zuen Malok zine-magintzan jardutea, eta, ia 30 urtegeroago, ibilbide oparoa izan duzuzendariak. 2004an egin zuenlehen film luzea —Frío sol de in-vierno (Neguko eguzki hotza)—,eta zuzendari berri onenaren Go-ya saria eman zioten. 2014ko Zi-nemaldian aurkeztu zuen azke-na:Lasa eta Zabala. Bere hasta-penak, ordea, ez ditu ahaztu, etaLarrotxenera itzuli da berriro, ira-kasle gisa.Larrotxeneko ikasle izan zinen.

Zein helbururekin joan zinen?

Garai hartan oso konplexua zenfilm laburrak egitea, inork ez zuenkamerarik; orduan pentsaezinazen orain edozein gaztek eskuraduena. 1988-1989an egin nuenikastaroa, Juanmi Gutierrezekin.Urritik maiatzera, ostegunero.Film labur bat egin behar zen

amaieran, eta hori zen nire helbu-rua. Hura izan zen nire lehen kon-taktua —eta bakarra— zinemaikasketekin. Autodidakta naiz.Zein ikastaro egin zenuen?

Ikastaro bakarra zegoen, ez dakitizenburua. Gidoi bat idatzi ge-nuen, nire gidoia hautatu zuten,eta film labur bat egin genuen. Or-duan ohartu nintzen mundu ho-netan jarraitu nahi nuela.Zurea izan zen Larrotxenen egin-

dako lehen filma: Tres minutos.

Bai, ohore hori daukat. Lehen ur-tea zen. Orain oso ondo ekipatutadago Larrotxene, baina orduan ezzegoen ezer, ez kamerarik, ez edi-ziorako mahairik; Juanmik eka-rritako materialarekin egin ge-nuen. Halako inbidia sano batsentitzen dut Larrotxenen egundauden baliabideak ikustean, ba-liabide eta aukera tekniko guztiakdituztelako eskura.Zer kontatzen zuen filmak?

Komedia bat zen. Inoiz egin du-dan bakarra. Hasiberriaren ino-zentzia, badakizu. Dena den, nikuste dut film hori egun ditugun

baliabideekin egingo banu, jaial-dietan-eta harrera oso ona izangolukeela. Gainera, aktore oso one-kin egin nuen: Elena Irureta, Car-los Zabala, Jose Ramon Soroiz,Eneko Olasagasti... Asteburu ba-tean egin genuen, eta esperientziazoragarria izan zen. Agian hone-tan hain gaizki ez nintzela ibilikopentsatzera eraman ninduen.Gipuzkoan bazen beste aukera-

rik zinema ikasketak egiteko?

Andoaingo Zine eta Bideo Eskolamartxan zen, baina hiru urtekoikasketak ziren, eta nik ez nuenhori nahi. Gainera, zinemara bai-no gehiago, telebistara zegoen bi-deratuta; argiztapena, kamerak,errejidore lanak... Ez ziren niknahi nituen diziplinak. Kanporajoateko baliabide ekonomikorikere ez nuen. Beraz, dirua eskolapribatuetan gastatu ordez, film la-burrak egiten gastatzen nuen, ho-ri baita ikasteko modu onena.Larrotxenerekin harremanetan

segitu duzu urteotan?

Ez, joaten nintzen film laburrakikustera-eta, baina bestelako ha-

rremanik ez nuen. Moriartik ku-deaketa hartu zuenean, deitu zi-daten, eta itzuli egin nintzen. Iaz,ikasle batek galdetu zidan zerga-tik egiten nuen; zinemagintzanarituta, ea zer behar nuen horre-tarako. Larrotxenek niri emanda-ko guztia itzultzeko modu batzela erantzun nion. Niretzat osoinportantea izan zen Larrotxene.Zer eskaintzen du Larrotxenek?

Lanbidea nolakoa den ikastekoaukera. Zinemagilea naiz ni, etanire esperientziatik hitz egitendiet. Saiatzen naiz, hasi eta buka,pelikula bat nola egiten dugunazaltzen; prozesu guztiak ezagu-tuz, zein arlo gustatzen zaion era-baki dezake bakoitzak. Ikastaropraktikoak dira. Niri zinemarenteoria ezberdinak, zinemaren his-toria... ez zaizkit interesatzen. Pe-likulak ikustea gustatzen zait, etaegitea. Eta Larrotxenen film bateginez bukatzen dira ikastaroak.Ordu gutxian betetzen omen di-

ra Larrotxeneko ikastaroak...

Ez gara irakasleak; ekoizleak, gi-doigileak, zuzendariak... gara, etalanbidearen barrutik hitz egitendiegu ikasleei. Honetan hasi nahiduenarentzat luxua da lanbideangabiltzan profesionalak irakasleizatea. Gaudenak nahi dugulakogaude; ez gaude espedientea be-tetzeko, etortzen diren ikasleeizerbait erakutsi, ekarpen bat egineta gure lanaren nondik norako-ak azaltzeko baizik.Ikasle ez direnei materiala eta

aholkularitza ere eskaintzen die

Larrotxenek.

Sekulakoa da hemen dagoen ma-teriala erabili ahal izatea, eta, gai-nera, Unairen laguntza [Guerra]etengabea izaten dute, eta hori ereluxua da. Ikus-entzunezkoarigertatu zaion gauza onenetakobat da Larrotxene.Zein da ikaslearen profila?

Denetik egoten da, 18 urteko gaz-teak zein 60 urtetik gorakoak. Ba-tzuek film labur bat egin dute, ezzaie ondo atera, eta jakin nahi du-te zergatik; beste batzuek saltsanibili nahi dute; eta besteak oso zi-nezaleak dira, eta lanbidea barru-tik ezagutu nahi dute. Niri askogustatzen zait hemen aritzea, osoesker oneko ikasleak direlako; osobirjinak datoz, eta interes handizentzuten dute dena, guztia irudi-tzen zaie interesgarri. Belakiakbezalakoak dira. Badaude batzuknirekin Zuzendaritza ikastaroaegin ostean Jose Mari Goenagare-kin euskarazko ikastaroa egin du-tenak. Izan ere, bere esperientzia-tik hitz egiten du irakasle bakoi-tzak, eta ezberdina da ikastaroa.Beste batzuek, berriz, Zuzendari-tza egiten dute, eta gero Gidoigin-tza, gero Ekoizpena...

«Ikus-entzunezkoarigertatu zaion gauzaonenetako bat da»

Pablo Malo b Zinema zuzendaria

Larrotxene Bideoren lehen pausoak ezagutu zituen Pablo Malok ikaslegisa; orain, ibilbide profesionalean urrats handiak egin ostean, irakaslegisa itzuli da. Zuzendaritza ikastaroak ematen ditu Larrotxenen.

JUAN CARLOS RUIZ / FOKU

GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2018ko apirilaren 27a4 b Elkarrizketa

Unai Zubeldia Donostia

Normaltasuna ikusten da Igor Za-lakaini begiratuta (Andoain,1976). Donostiako Arzak jatetxe-ko laborategia du bizitoki, bertanigarotzen baitu egunaren zatirikhandiena, baina ondo asmatzendu goi mailako sukaldaritzatikherritar xumeenaren sukalderajauzia egiten. Juan Mari Arzaken«burugogorkeria» azpimarratudu arrakastarako giltza gisa, etasukaldaritza «globalizatu» egindela onartu du. «Onerako eta txa-rrerako».

Arrautza parea patatekin. Hain-

beste esperimentu egin gabe,

Juan Mari Arzakek berak onartu-

takoa da horixe dela bere plate-

rik gustukoena...

Bere horretan ez da batere platertxarra. Juan Marik berak piperrakeransten ditu zenbait kasutan.Arzak jatetxean ez gara oso patatafrijitu zaleak, nahiz eta erabili izanditugun panadera erara-edo.Arrautza azal erdi kurruskaria

eta esne hosto eta mamituek la-

gundutako baobaba. Horrela-

koekin gertuxeago sentitzen al

dira Michelin izarrak?

Gogoan daukat plater hori, baina,tira, ez... Beste gauza batzuk jatenditugu egunerokoan, baina su-kaldaritzan sartuta gabiltzanokhorrelako platerak ere dastatu be-har izaten ditugu tarteka, gustukoditugulako eta ikusi eta ikasi eginbehar izaten dugulako.Hala ere, ez al dago su artifizial

gehiegi sukaldaritzaren mun-

duan?

Bai. Gehitxo da su artifizialak be-harrezkoak direla esatea, bainagurearen gisako jatetxeetara joa-ten direnek ontzat ematen dutejango dutena goxoa izango dela.

Hori ez da nahikoa, ordea. Asko-tan istorio bat sortzen da platerbakoitzaren inguruan, eta su arti-fizialen itxura hartzen du. Espe-rientzia berezia bizi nahi izaten dugurera datorrenak, eta askotan ezda erraza izaten. Alde horretatik,121 urteko historia dauka Arzakjatetxeak, onerako eta txarrerako.Hiru belaunaldi elkartu daitezkemahai beraren bueltan; aitona se-mearekin etortzen da jatetxera,eta gustatu behar zaie aitonari etasemeari. Baina biloba ere etortzenda, eta gustatu behar zaie aitonari,semeari eta bilobari.

Zientzia eta berezko sena. Non

kokatuko zenuke sukaldaritza?

Hain da zabala zientziahitza... Su-kaldaritzak plater berriak bilatze-ko egiten duen saiakeran ere sardezakegu zientzia. Gure jatetxeansukaldariak gara denok; oso igno-ranteak gara, baina gauzak egite-ko atrebentzia ematen digu igno-rantzia horrek. Fisika, kimika edoelikagaien munduan lanean aridirenek egun bat beharko dutehelburua lortzeko, eta lau behar-ko ditugu guk; baina iritsiko gara.Hori da gure bidea: akatsak eginezikastea.

«Jendeak bururik ez galtzea nahinuke, gure nortasunari eustea»Igor Zalakain b Sukaldaria

Ikusten ez den lana da Igor Zalakainena. Laborategi bihurtu du Donostiako Arzak jatetxeko sukaldea,eta, osagai artean, berrikuntzari aurrea hartzeko etengabeko lanean murgilduta ibiltzen da egunero.

Elkarrizketa b 5GIPUZKOAKO HITZA


Jatetxe asko ez al dira bihurtu Ki-

mikako fakultate txikiak? Desti-

latzaileak, liofilizazioa, labe be-

reziak...

Kontua da oso urrutira iritsi nahidugula, gero eta gehiago sakon-tzen dugula gai bakoitzean, etaateak zabaltzen direla horrelako-etan. Garrantzitsua da teknika be-rezi horiekin jolastea, baina ez daerraza izaten jatetxean 70 bezerodauzkazunean teknika horiekaplikatzea. Errezetaren %5 egitendugu, agian, teknika berezi horie-kin, puntutxo desberdin hori es-kaintzeko. Garrantzitsua da tek-nologia, bai, baina ez da dena.Ba al dago tarterik hobetzeko?

Sukaldaritzak non dauka muga?

Ez dakit... Egia da mundu guztiaazkarregi ibili dela, baina ez dakitkomenigarria den mugak jartzea.Egiten ari garenarekin kontzien-tzia izan behar dugu, osagaiak etaosagaien atzean dauden pertso-nak errespetatuz.Laborategia al da Arzak jatetxe-

aren sekretu nagusia?

Fisikoki, bai. Baina ez nuke esan-go sekretua denik, edonor sar dai-tekeelako hemen. Duela 44-45urte horixe egiten saiatu zirenJuan Mari eta beste hainbat sukal-dari. Euren zuloan sartuta, aurre-

koek ez zuten nahi izaten harre-man esturik ingurukoekin, bainaerrealitate hori hausten saiatu zi-ren Juan Mari-eta, elkarren la-guntzarekin askoz urrutiago iritszitezkeela ikustean. 2000. urteansortutakoa da laborategi hau, etagustura laguntzen diogu galdezkaetortzen denari, beste hainbate-tan gu joaten garelako galdezka.Noiz eta zer beharri segika ekin

zenioten bide honi?

Madrilgo El Escorial herrian eginzituzten udako ikastaro batzue-tan sortu zen laborategiaren ideia.Juan Mari Arzak eta Ferran Adriagonbidatu zituzten, eta mahai in-guru horretan ondorioztatu zuteneuren sorkuntza antolatu beharrazeukatela. Oso tarte txikian irekizituzten biek ikerketa lanerakoeuren jatetxeetako tailerrak. Egiten dituzuen esperimentue-

tatik zenbat islatzen dira gero

plateretan?

Ez dakit zehatz esaten, baina %20inguru, gutxi gorabehera; 45 batkontzeptu urtean.Nolakoa da egun arrunt bat la-

borategian?

Ez da erraza galdera horri eran-tzutea. Gaur, adibidez, aspaldi-koz, denok elkartuko gara he-men. Bartzelonako Alimentariaazokan egon berri gara batzuk, etabakoitzak ikusi dituen gauzak ai-patuko ditu bileratxoan; sukalda-riak, teknikak... Eguneroko jar-dunari ekingo diogu gero, egunenbatean buruan dauzkagun platerhoriek gauzatu ahal izateko.Non bilatzen duzue inspirazioa?

Sorkuntza prozesua azaltzen ja-kingo banu, jada ez litzateke sor-kuntza izango. Liburuetan aurki-tzen dira ideiak, bidaietan, tekni-ka berri hori lortu nahian egitenden bide luzean, hutsegiteetan,kultura ezberdinen ezagutzan...Oso zaharra izan daiteke Indianedo Afrikan ikusitako hori, baina,ezezaguna zaigunez, berria izan-go da guretzat. Ideiak hartu, ira-gazi, eta gure sukaldaritzan sartubehar izaten dira tanta horiek.Eguna laborategian igarota,

etxeratu eta zer afaltzen du Igor

Zalakainek?

Asteartetik larunbatera hemenigarotzen dut eguna, eta igandeeta astelehenetan izaten naizetxean. Nik ere egiten ditut azkarprestatzen diren otordu horiek,eta nonbaiten jateko edo lagunar-tean ibiltzeko baliatzen ditut aste-buruak. Lagunak etxera etortzendirenean, saiatzen naiz gauzaitxurosoagoren bat prestatzen,baina gauza gutxiagorekin mol-datzen naiz bakarrik nagoenean.Pauso bat atzera eginda, noiz

esan zenion zeure buruari: «Nik

sukaldari izan nahi dut».

Betidanik gustatu izan zaizkit jankontuak-eta. Oso gaztetan galdunuen ama, aitona-amonekin biziizan nintzen, eta amonak oso gus-tuko zuen sukaldean ibiltzea. Es-kolan ez nintzen ikasle azkarra;oso gustura ibiltzen nintzen moti-batzen ninduten gaietan, bainaoso okerra nintzen beste batzue-tan. «Honek zertarako baliodu?», galdetzen nion, une oro,neure buruari. Kazetaritza gusta-tzen zitzaidan, pilotan ere ibiltzennintzen, baina osabak-eta esatenzidaten zergatik ez nintzen sar-tzen sukaldaritzan. Oso gogorrada ostalaritzaren mundua, bainaerakarri egin ninduen lehen pau-soa ematearekin batera.Munduan barrena bidaian ibil-

tzen zarete sarri, jakiak eta tek-

nikak ezagutuz. Non geratu zara

erabat harrituta?

Toki askotan, eta are gehiago faltazaizkit ezagutzeko, lau herrialde-tara mugatzen dugulako mun-dua. Baina Mexiko aipatuko nu-ke, agian. Txina eta Japonia erebai... Indian ez naiz izan sekula,eta gustura joango nintzateke. As-ko dago ikasteko ohitura zaharre-ko hainbat herrialdetan.

Aipatzen den bezain maila altua

al dago Euskal Herriko sukalda-

ritzan?

Bai. Juan Marik beti esaten du be-retzat Euskal Herrikoa dela mun-duko sukaldaritzarik onena, on-doen horixe ezagutzen duelako.Badu sona, bai, eta harrituta begi-ratzen digu jendeak; hain gunetxikian hainbeste sukaldari iza-tea... Pedro Subijana, Martin Be-rasategi, Juan Mari Arzak, HilarioArbelaitz... Sukaldari talde ga-rrantzitsua dago Euskal Herrian,

eta atzetik ere badatoz; AndoniLuis Aduriz, esaterako. Lehen,gutxi ateratzen ziren mundura,baina gaur egun, adibidez, denekdakite Donostia non dagoen. Gainerako sukaldariek ez dau-

katen zein talentu dauka Juan

Mari Arzakek?

Oso burugogorra da, eta asko gus-tatzen zaio eztabaidatzea. Jakin-min handia dauka, eta beti patri-kan izaten du bere iPada, erabatzimurtuta daukan koaderno txikibat, alegia. Hor idazten du dena.Lehen urte haietan galdera askoegiten zituen Juan Marik; taber-netara joan, eta galdezka hastenzen. Belaunaldi ezberdinekin ha-rremana egiten asmatu du, uneanuneko joeretara egokitzen. Beze-roari gustatzen zaion janari motahori egiten asmatu du; beti esatendu berak badakiela bezeroak zernahi duen, eta oso zaila da hori.Lehen, bertakoak izaten ziren be-zero guztiak, eta munduko bazterguztietatik etortzen dira orain.Mitxelin izarren bat galtzea al da

sukaldarien amesgaiztoetan

amesgaiztoena?

Ez... Baina argi dago kolpea dela.Mediatiko bihurtu da dena, oneannahiz txarrean. Egunero ahal du-zun guztia egitea da garrantzi-tsuena. Izar bat kendu behar badi-zute, ez dadila izan dena eman ezizanaren ondorio. Ez da gozoa izango bezero bati

«ez zait gustatu» entzutea ere,

ezta?

Ez, noski. Baina hemen ere denakez dira aritzen txaloka. Gu munduguztiarentzat aritzen gara lanean,eta ezinezkoa da guztien gustukogauzak egitea.Plater batekin norbait hunki-

tzea, hori al da sukaldariaren

plazerik handienetakoa?

Bai, bai. Oso polita da sentsaziohori.Basque Culinary Centerren gisa-

koek zein ekarpen egin diote su-

kaldaritzari?

Lehen ere bazeuden sukaldaritzaeskolak, baina unibertsitate mai-lako ikasketak eskaintzen dituBasque Culinary Centerrek; hasi-berria da, eta bide luzea dauka egi-teko. Datorren urtetik aurrera ha-siko gara fruituak jasotzen. Aur-keztu berri dute gastronomiakolehen zentro teknologikoa ere, eta

oso garrantzitsuak dirapauso txiki guztiak.Sukaldaritzako lehiake-

ten aldekoa al zara?

Tokatu izan zait horietanparte hartzea, baina ezzaizkit gustatzen. Eginizan dira herrietako su-kaldaritza ezagutarazte-ko programak, eta ho-riek bai, horiek asko gus-

tatzen zaizkit. Baina Masterchef-en gisakoak ez, sukaldaritzarenalderdi bakarra erakusten dutela-ko; epaimahaikideen moduak,iritziak... Ez naiz horien aldekoa.Plater berri bat sortzea edo Pili

Manterola sukaldariari aurre

egitea, zer da zailagoa?

[Barrez] Garikoitz Udaberekinhasi nintzen Euskadi Irratian, eta,urte askoren ondoren, dema mo-duko bat egitea proposatu zida-ten. Orduan aurkitu genuen Pili.Oso hiztuna izan arren, lotsatutaegoten zen hasieran, baina galduditu lotsa guztiak. Oso harremanpolita daukagu; oso laguna dut.Garai bateko begiradarekin,

emakumeekin lotu izan da beti-

danik sukaldea, baina gizonez-

koek lortzen dute gero sonarik

handiena. Sukaldaritzak ere

urruti al dauka parekidetasuna?

Bai... Beste sektoreekin alderatu-ta, egoera ez da oso ezberdina. Argidago gero eta emakume gehiagodaudela sukaldaritzan. Gure ka-suan, hor dago Elena Arzak; ema-kumea da sukaldeko burua ere;jangelako eta finantza arloko bu-ruak ere bai... Gizonak goratzendira oraindik, baina Aizpea Oiha-neder, Amaia Ortuzar... munduzail honetan, pixkanaka-pixka-naka, gero eta presentzia handia-goa lortzen ari dira emakumeak.Zein etorkizun dauka sukaldari-

tzak?

Jendeak bururik ez galtzea nahinuke, gure nortasunari eustea.Ehunka turista etorri arren, hain-beste urtean landu dugun horizaindu beharra daukagu, etorki-zunean ere hemen ondo jaten delaeta osagaiak ondo zaintzen ditu-gula esan dezaten. Gure base-rriak, gazta, ardoa, sagardoa...Manten dezagun nortasuna.

JON URBE / FOKU

MOTZEAN

Sukaldari bat?Etxekoa esan

beharko dut: Juan Mari Arzak.

Plater bat?Oso kokotxa za-

lea naizenez, legatz kokotxak.

Zer behar du plater on ba-

tek?Osagai onak; kalitatezko

osagaiak.

Osatu ezinik gelditu zaren

plater hori?Asko. Buruan

egindakoak, baina sekula pla-

terera eraman gabeak.

Osagai bat?Tipula.

Edari bat?Sagardoa.

Gatza eta olioa, sobera edo

faltan nahiago?Bi aukera ho-

rietatik, faltan nahiago, baina

puntuan onena.

Juan Mari Arzak?Pertsonaia.

Elena Arzak?Alaba.

Gosaltzeko?Ogi xigortu bat

olio pixka batekin.

Sari bat?Bezeroak.

Bizitzeko leku bat?Andoai-

nen jaio nintzen, Donostian

bizi naiz, eta Hondarribian lo

egiten dut. Bizitzeko leku bat?

Euskal Herria.

Bertan galtzekoa?Mexiko.

Zure bertute bat?Txorakeria

gutxiko pertsona naizela.

Eta akats bat?Horixe bera,

agian.

Damuren bat?Bat baino

gehiago. Gauza asko aldatuko

nituzke atzera egiteko aukera

izanez gero.

Zeri diozu beldurra?Ezkor

samarra naiz, eta etorkizunak

errespetua ematen dit beti.

Gaitzen bati.

Aholku bat?Ezer askorik ja-

kin ez arren, gauzak mimoz

egin beti.

«Errezetaren %5 egiten dugu,agian, teknika berezi horiekin;garrantzitsua da teknologia,bai, baina ez da dena»

«Mediatiko bihurtu da dena,baina, izar bat kendu beharbadizute, ez dadila izan denaeman ez izanaren ondorio»

GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2018ko apirilaren 27a6 b Iritzia

RIRITZIADanel Agirre

Ni joaterako,bera beti bueltan

Erretiroa hartu eta aste-

beterako ikasi zuen

aitak sarera irteten,

inoren laguntzarik

gabe. Sekula ordenagailurik

ukitu gabea zen, eta apartatu

berri nuen moteldutako bat

eman genion, nola pizten zen

soilik erakutsita. Egun gutxiren

buruan ulertezina zitzaion zer-

bait zegoela aipatu zidan, eta

ikastaro ezin nekosoago bat

eman beharko nion ikarak hartu

ninduen. Bere galderarekin,

ordea, flipa eginda geratu nin-

tzen: «Aizu, eta Interneten

dabiltzan guztiak zergatik dira

argentinarrak?».

Errekien eta parrilen teoriko

burutsua da aita —beste askoren

artean—, eta haragizaleen foroe-

tan denbora gehiegi pasatzeaga-

tik atera zuen ondorio mamitsu

hori. Sarri errepikatu ohi izan

diot gero, orduko hartan bife eta

choripan-en sekretu guztiak

ikastearekin konformatu balitz,

askoz baretuago biziko litzateke-

ela egun. Izan ere, bigarren aste-

rako konfidentzial politiko

espainiarrak topatu zituen. Bere

umoreak nabarmen egin zuen

okerrera aurrerantzean.

Aitaren ahal dudan antzik

handiena izatea da bizitzan

dudan egitasmo bakarra. Urteak

dira nire gorputzak proiektua

bere egin eta laguntzen ari zai-

dala. Zangoetan nuen bilo ia

guztia erori zait dagoeneko, adi-

bidez, eta prakamotzak jantzita-

koan nire zainzuriek harenak

bezain barregarriak dirudite,

kontatu nizun hori ere. Eta bere

obsesioek niri eragiten didate,

oraindik oso ongi ulertu ez

dudan mekanismo batekin.

Azkenaldian, erlaxatu nahi

dudan bakoitzean Instagram

zabaltzen dut. Txingarretan kis-

kaltzen ari diren txuleta eta sal-

txitxen erretratu eta bideoak

ikusi, eta pilatesaren moduko

efektua izaten dute nigan —pila-

tesik sekula egin gabe diot hori,

baina ulertzen da—.

Beganoa izan ninteke gainera,

irudiek ez dutelako nigan saihes-

ki kiloa irensteko irrikarik piz-

ten. Piezari buelta emandakoan

azalak karmin-kolore eder hori

hartu duela egiaztatzearekin

nahikoa dut, dopaminaren txu-

tea jasotzeko. Steakvideos eta

bbqandbottles dira logaritmoak

behin eta berriz eskaintzen diz-

kidan erabiltzaile kutunenak,

baina askoz gehiago daude. Bes-

terik ez dut aplikazioan: ikatza,

sua, okelak eta txerrikumeak.

Bueno, eta sugeek eta kaimanek

beldurtutako Floridako golf-

jokalariak. Koitadu horien

estualdien klipek ere eguna kon-

pontzen didate.

Merezi duen sare sozial baka-

rra da Instagram. Iruzkinak egi-

teko aukera ezabatuko balute,

perfektua litzateke. Steakvideos-

ek jarritakoei lagatzen dizkieten

komentarioek krispazioa baino

ez dute eransten. Horrela jakin

ahal izan dut konfidentzial poli-

tiko espainiarren bigarren aste

horretan ez, lehenengoan

mikaztu zitzaiola aldartea aitari.

Parrilen teoriko burutsuak dira

argentinarrak ere, eta argentinar

batentzat beti daude errekiak

gordinegi. Guztiek sentitzen

dute egosketa-puntuari buruzko

iritzia idatziz jasotzearen bulka-

da geldiezina, eta kasketaldiekin

flipa eginda geratzen naiz ni.

«Behiaren muuuuuu entzuten

da oraindik» da sarri errepikatu

ohi den letania bat.

Bideokonferentzia egin berri

dit aitak Getariara doan paseale-

kutik. Itsasoa erakutsi nahi

zidan, baina kamera kontrako

norabidean zeukan, eta bere

lepoaren lehen plano luze bate-

kin konformatu behar izan dut.

Instagramen egin ditudan aurki-

kuntza guztien berri ematekotan

egon naiz, steakvideos eta

bbqandbottles gustuko izango

lituzkeelako akaso. Baina ez diot

txintik esan. Ezer ez dut nik aita-

ri irakasteko. Internet argentina-

rrez josita dagoela ni baino sei

bat urte lehenago ohartu zen,

urrutira joan gabe.

Irudiab Donostia

Manifestaziorako deia egin dute«Eusko Jaurlaritza metroaren obra Donostian modu latzean hedatzen ari den egungo egoeraren larritasunari

behar den indarrarekin erantzuteko», ekainaren 2rako manifestaziora deitu du Satorralaia bizilagunen mugi-

menduak —irudian, herenegun Donostiako Udalaren atarian eskainitako prentsaurrekoa—. Egitasmoa «atze-

ra bueltarik gabea» bihurtu nahian dabiltzala salatu du mugimenduak, eta EAJ jo du arduradun nagusi. Orain-

dik «garaiz» dabiltzalako, herritarrei «mugitzeko» dei egin die Satorralaiak. Aurretik, hainbat ekintza prest dauz-

ka mugimenduak, Zer Metro?bideoaren aurkezpena eta hedapena tartean. SATORRALAIA

Gehien birziklatzen duten herritarraksaritzeko eskatu diote San Markori

DONOSTIA bEAEko Auzitegi Nagusiak baliorik gabe utzi ditu San

Marko mankomunitatearen 2016ko kontuak, Usurbil, Hernani eta

Oiartzungo udalek jarritako helegitea aintzat hartuta. Tarifak udalerri

bakoitzean ematen duen zerbitzura egokitzeko eta gehien birziklatzen

duten herritarrak saritzeko eskatu dute hiru udaletako alkateek.

«Gure aitaren ikuskerarekinsentibera izan beharra daukaTxillida Lekuk; zoratzen gaudebere lanek nazioarteansortu duten interesa ikusita»Luis TxillidaEduardo Txillida-Pilar Benzunce fundazioko zuzendaria

%27CAF-EN IRABAZIEN HAZKUNDEA, LEHEN HIRULEKOAN

11,83 milioi euro. Beasaingo CAF enpresak emandako datuen arabera,

diru kopuru hori fakturatu zuen 2018ko lehen hiru hilabeteetan, iaz garai

berean baino %27 gehiago. Urrutira joan gabe, Bartzelonako metroare-

kin 75 milioi euroko kontratua lotu berri du apirilean.

GIPUZKOAKO HITZAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dituzte 1.400 karak-

tere baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta GIPUZKOAKO HITZAk mozteko

eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria adierazita:

Gipuzkoako Hitza, Martin Ugalde kultur parkea z/g, 20140 Andoain. Eskutitzak Inter-

net bidez bidaltzeko:[email protected].

%

Donostiako Udalak ez dio kalte-ordainikeman beharko Sade enpresari

DONOSTIA bDonostiako Arte Ederren eraikinak baliorik ez duelako

galdu eta bertan hotel bat eta bi pisu gehiago eraiki daitezkeelako, Do-

nostiako Udalak ez dio kalte-ordainik ordaindu beharko Sade enpre-

sari. Arte Ederren eraikinaren jabeak 13,7 milioi euro eskatu zizkion

udalari, baina epaitegiek atzera bota dute eskaera hori.

Aimar Maiz Lazkao

Gipuzkoako edozeineskualderen ezin-besteko osagai diralantegiak, enpre-sak eta industrial-

deak. Paisaiaren parte, eta gizar-tearen nortasunean iltzatutakoDNA katebegi. Baina zer daki he-rritar arruntak lantoki horietanegiten denaz? Nork eta nolaekoizten ditu salgaiak? Zer proze-su dute zerbitzuek? Norentzat di-ra? Nora doaz? Ezjakintasuna na-barmena da, oro har. Hain zuzenere, gabezia horri erreparatu dioteGalder Guenaga eta Goizalde Her-nando EHUko irakasleek, eta in-dustria turismoaren arloa aztertudute, irtenbide gisa. LazkaokoXVI. Gerriko Ikerlan Beka irabazizuten duela sei urte, eta tesi banaondu dute harrezkero. Martxoanaurkeztu zuten emaitza: Turismo

industriala Goierrin eta Euska-

din: enpresak bertatik bertara bi-

sitatzeko aukerak eta onurak li-burua.

Munduan, industria turismoa-ren kontzeptua ez da oraingoxea.XIX. mendearen amaieran, bisitagidatuak antolatzen hasi zirenAEBetako hainbat enpresa, su-kaldeaerakusteko bezeroei, kon-tsumitzaileei eta herritar soilei.Euskal Herrian, nekazaritza-tu-rismoa eta turismo enologikoa di-ra adibiderik ohikoenak. «Base-rriak edo upategiak ez ziren sortuturistak erakartzeko eta bisitariakapopilo hartzeko, baina, jardueraosagarri gisa, askotan egoerakhartara behartuta, turismo-lekuere bihurtu dira», nabarmendudu Guenagak.Ikertzaileen iritziz, industria

turismoa beste enpresa batzuekere kopiatzeko moduko jardueraizan daiteke. «Ez dugu esan nahiCAF, Irizar edo Petronor biltzarto-ki bihurtuko direnik. Herritar, bi-sitari eta eskolei ateak zabaltzeada proposamena; bisita didakti-ko, turistiko eta kultural bihur-tzea».Irakasleek argi dute enpresak

ere kultura direla. Bi adar ditu in-

dustria turismoak; batetik, indus-tria turismoa zera da, bertan be-hera geratutako enpresa, meategieta ekoizpen guneak bisitatzea;museo bilakatutako fabrika ohiakizaten dira sarri. «Industria onda-

re bizia» da bigarren atala, EuskalHerrian aukera asko dauzkala us-te dutena: martxan dauden en-presak bertatik bertara bisitatzea.«Ez dezagun utzi enpresak itxi etadesager daitezen kulturaren labe-la aitortu arte. CAF itxi eta museo

bihurtu ondoren, orduan joangodira Japoniako turistak fabrikazahar horretara, behinola trenaknola egiten zituzten ikustera? Ez.Egokiagoa da orain joatea, egitenari diren bitartean», salatu du

Guenagak.Enpresa ugari bisitatu

dute sei urteotan, ikasle-ekin antolatutako txan-goetan maiz. Industriaturismoaren kontzep-tua barneratu, eta partehartzeko prest egongoliratekeen galdetuta,lantegi askotan mesfi-dantza sumatu dute.Ezezkoa jaso dute. «Eze-zaguna den formula ba-tetiko mesfidantza dutenagusiki», zehaztu duGuenagak. «Ezezagu-

nak ziurgabetasuna eta errezeloasortzen duelako beti; eta, noski,etxeko ateak zabaltzea ez delakohain samurra. Landu egin beha-rra dago, eta plangintzak egin;zer, nola eta noiz erakutsi pentsa-tu. Baina erronka polita da».

Europan, herrialde batzuek in-darrean daukate industria turis-moa. Guenagak Angers (Frantzia)edo Turin (Italia) aipatu ditu adi-bide gisa. Enpresak ikusteko an-tolatutako txangoen egutegiakdauzkate —batzuek ospea dauka-te mundu osoan—. «Hiri edo es-kualde bakoitzak bere formuladauka. Guk ere gurea asmatu be-harko genuke Euskal Herrian».Garbi utzi dute, hala ere, masa-turismotik urrun dagoen kon-tzeptua dela industria arlokoa.«Ez dugu hori nahi. Kopuruz bai-no gehiago, kualitatiboki izan de-zake balioa eta indarra».Onuren artean, bi goratu dituz-

te besteen gainetik: logikoa de-nez, bisitariak handitu egiten duikusi duen lantegiarekiko ezagu-tza maila, eta iritzia aldatzen da.«Hobera, salbuespenik gabe. Ha-lako lotura emozional bat sortzenda bisitariaren eta bisitatutakoenpresaren edo markaren artean.Hori nabarmendu beharko ge-nieke errezeloa daukaten enpre-saburuei».

Badagoena aktibatzea falta Euskal Herria oso industria giro-koa den arren, Guenaga eta Her-nando jabetu dira ez dagoela in-dustriaren ezagutza handirik.«Gehiago esango dut», gaineratudu lehenengoak: «Oro har, in-dustria ez da oso begi onez ikus-ten. Herritarrek badute orban edosusmo bat: enpresa esplotatzaileada, lapurra, langileak zanpatzendituena...». Irakasleen ustez, bisi-tak baliagarri izan daitezke hala-ko susmoak desegiteko. «Zer esa-nik ez ikastetxeentzat. Teoria etapraktika lotzea da; unibertsitateaeta enpresa lotzea».Bestetik, horren eremu indus-

trializatua izanda, ikertzaileen us-tez erabat egingarria da industriaturismoa gauzatzea. «Enpresakhor daude dagoeneko. Ez dagoezer berririk sortu beharrik, ez in-bertsiorik egin beharrik, ez kan-poko frankiziarik ekarri beharrik.Amuzki turistikoa aktibatu be-harko litzateke turismorako, bai-na hor dago, indarrean eta arra-kastaz. Sos publikoei dagokienez,oso garrantzitsua da hori».Eskaintza aztertzeaz gain, eska-

ria ere aztertu dute —bisitari po-tentzialak—. Bi aldeetan ikusi duteprestutasuna, nahiz eta «aktiba-tu» beharra dagoen. Euskal Herriosoko biztanleek egin ahal izangolukete industria turismo hori,gertutasunagatik, eta ohiko turis-moaren osagarri izango litzateke:beste eskaintza bat kanpoko bisi-tarientzat. Lanerako bizi ordez,bizitzeko lan egiteko beste pro-duktu bat ekoitzita, bide batez.

Industria turismoaren aukerak eta onurak nabarmendu dituzte unibertsitateko biikertzailek, tesi banatan. Liburua argitaratu dute, Lazkaoko Gerriko beka irabazita.

Igandeko txangoa, lantegira

Galder Guenaga eta Goizalde Hernando irakasleak, industria turismoaren azterketatik ondu duten liburua aurkezten. AIMAR MAIZ

Gaiak b 7GIPUZKOAKO HITZA


Herritar, bisitari eta eskoleienpresak zabaltzea daproposamena: bisita didaktiko,turistiko eta kultural bihurtzea»

«Halako lotura emozional batsortzen da bisitariareneta bisitatutako enpresarenedo markaren artean»Galder GuenagaIndustria turismoaren ikertzailea

‘‘

GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2018ko apirilaren 27a8 b Gaiak

Jon Miranda Zizurkil

Negu Gorriak

taldeak Cha-

quito kantua

jaso zuen duela

25 urte Borre-

roak baditu

milaka aurpegidiskoan, El Salva-

dorren armadaren eta gerrillaren

arteko gudan besamotz gelditu

zen mutiko bati eskainitako abes-

tia. Hain justu, urte hartan,

1993an, El Salvadorko Segundo

Montes komunitatearekin seni-

detzea erabaki zuen Zizurkilek;

Morazan departamenduan, Me-

anguera eskualdean dago komu-

nitate hori. Gerora, ekimenarekin

bat egin zuten Aiztondoko gaine-

rako udalerriek: Villabona-Ama-

sak, Asteasuk, Adunak eta La-

rraulek, eta urtero, maiatzean,

txandaka, Senidetze Eguna ospa-

tzen dute herri horietan. Berezia

izango da aurtengoa, 25 urteren

ondoren proiektua sortu zen he-

rrira itzuliko baita Senidetze Egu-

na, Zizurkilera.

Mikel Arrastoa Zizurkilgo alka-

te zen 1993an —Euskal Fondoko

lehendakariordea da egun—:

«Euskal Fondoaren bitartez, El

Salvadorren gauzatzen ari ziren

proiektu batzuk ikustera joan gi-

nen. Harrera bikaina egin ziguten

Segundo Montesen; kantuan eta

musika joz hartu gintuzten. On-

doren, Euskal Herrian barrena

bira bat egitera ekarri genituen,

eta handik sortu zen senidetzea».

Lehen harremana egin zutenera-

ko, erbestetik bueltan ziren Se-

gundo Montes komunitateko he-

rritarrak. 1980ko hamarkadan El

Salvadorko gerra zibilak eragin-

dako errepresiotik ihesi, Hondu-

ras hegoaldean, Colomoncaguan

babestea erabaki zuten 8.000 he-

rritar inguruk. Bederatzi urte

iraun zuen erbestealdiak, harik

eta 1989an euren jatorrira itzul-

tzea erabaki zuten arte. Ez ziren

edonola itzuli, ordea: erbestean

bizitako elkartasun eta berdinta-

sun esperientzia hartu zuten oi-

narri hutsetik abiatuta El Salva-

dorren etorkizuna eraikitzeko.

Segundo Montes jesuitak mi-

resmenez ezagutu zuen komuni-

tateak Colomoncaguan egindako

lana, eta babestu egin zuen haiek

itzultzeko hartu zuten erabakia.

Itzuleraren aurretik hala hitz egin

zien komunitateko kideei: «Era-

baki heldua da, ondo pentsatuta-

koa eta egokia. Zailtasun handiak

izango dituzue El Salvadorren,

baina hemen ere, erbestean, zail-

tasunak izan dituzue. Erantzuki-

zun handia daukazue, El Salvado-

rri bake eredu bat eskain diezaio-

kezuelako; elkartasunean oina-

rritutako eredu ekonomiko berri

bat. Herri honek etorkizunik iza-

tekotan, bide horretatik izango

du». Jose Simeon Cañas UCA

unibertsitateko Soziologia depar-

Maiatzaren 26an Senidetze Eguna egingo dute Zizurkilen, El Salvadorko Segundo Monteskomunitatearekin senidetu zirenetik 25 urte igaro direla ospatzeko. Zizurkilek eman zuen lehenpausoa, eta proiektuarekin bat egin zuten gero Aduna, Asteasu, Larraul eta Villabona-Amasak.

Aiztondo, bailara solidarioa

2016an Asteasun ospatu zuten Senidetze Eguna, eta Llado eta Vidreres Herrialde Katalanetako herriak ere batu ziren ospakizunera. JON MIRANDA / TOLOSALDEKO ATARIA



tamenduko burua zen Montes,eta gerraren eraginez desplazatu-tako herritarrekin egin zuen lan,bereziki, Giza Eskubideen Insti-tutuan. Ez zioten barkatu, ordea.1989ko azaroaren 16an erail zu-ten, beste zazpi lagunekin batera,San Salvadorren. Handik bi egu-nera Colomoncaguatik itzultzeariekin zioten erbesteratuek, oinez,eta, behin Morazanen sartuta, ko-munitateari Segundo Montes ize-na jartzea erabaki zuten, babestuzituen jesuita hil berria gogoanhartuta.

Garapena eta kooperazioaElkartasuna ardatz hartuta Eus-kal Herriko 114 tokiko erakundebiltzen dituen elkartea da EuskalFondoa, eta garapena eta justiziaeraikitzeko nazioarteko lankide-tzarako tresnak eskaintzen dizkieudalerriei. El Salvadorrera itzulizirenean, erbesteratuek ezer ezzegoen tokian sortu behar izanzuten komunitatea, eta, neurrihandi batean, Euskal Herritik etaAiztondo bailaratik emandako la-guntzari esker egin ahal izan zu-ten aurrera. «Oinarrizko azpiegi-turak, hezkuntza eta etxebizitza

hornidurak eraikitzen lagunduzien Euskal Fondoak, eta guk,Aiztondotik, ikasketak egin nahizituzten gazteei lagundu diegu»,azaldu du Arrastoak. Azken urte-otan hezkuntzaren alorrean egindute ahaleginik handiena. 2011inguruan sortu zuten goi mailakoikasketak egin ahal izateko Tek-nologia Institutua. «CatalinaMontes Segundo Montesen arre-ba zenak bultzatuta, neurri handibatean».Azken bost urteotan Aiztondo

bailaran izan dira institutu horre-tan ikasten ari diren ikasleak, eta

hainbat alorretako praktikakegin ahal izan dituzte Euskal He-rrian. Ostalaritza eta turismo, in-geniaritza eta arkitektura ikaske-tak egiten ari diren ikasleak izan

dira Euskal Herrian, eta SegundoMontes komunitateko bekadunbat ere etorriko da aurten. Ez daizango gonbidatu bakarra, halaere: «Institutuko zuzendaria etasukaldaritza arloko irakasle batere izango dira gure artean, etabaita komunitatearen parte denherri horietako bateko alkateaere».Maiatzaren 26an ospatuko dute

Senidetze Eguna Zizurkilen, eta ElSalvadortik etorriko diren ordez-kariak presente egongo dira seni-detzearen 25. urteurrena ospatze-ko. Bertan izango dira Llado He-

rrialde Katalanetako herriko or-dezkariak ere, 2014tik Gironakoherri horrekin senidetuta baitagoZizurkil. Bi urtez behin egitendiote bisita elkarri, eta aurten, be-raz, El Salvadorrek, Herrialde Ka-talanek eta Euskal Herriak bategingo dute Zizurkilen.Maiatzaren 29an, bestalde, lite-

raturaren inguruko tertulia anto-latuko dute Aiztondoko PlazidaOtaño liburutegian, eta Lauraesaten zioten (Txalaparta, 2016)liburua aztertuko dute bertan.Leire Ibarguren azpeitiarrak ida-tzitakoa da, eta Miren Odriozola-ren borroka kontatzen du lanak;gerrillaren ondoan El Salvado-rren igarotako urteak aipatzenditu, besteak beste. Zizurkilenizango dira idazlea bera eta libu-ruaren protagonista.«Uztailak 26 kanpamendutik

herrira. Gora gerrilla! Gora bakea!Jada etxean gara! FMLN!» esanezbukatu zuen Negu Gorriak talde-ak Chaquito kantua. Erbesteanbezala etxean, ondo antolatutakoeta irudimenez betetako komu-nitateari gorazarre egiteko auke-ra izango da maiatzean Zizurki-len.

Azpiegiturak, hezkuntzaeta etxebizitzahornidurak eraikitzenlagundu dugu EuskalFondoaren bitartez»Mikel ArrastoaEuskal Fondoko lehendakariordea

‘‘

Iaz, bi aldeek Adunako elkartean egin zuten bazkaria. REBEKA CALVO / TOLOSALDEKO ATARIA

Ane Olaizola Azpeitia

Ultratrail probetakomunduko korrika-laririk onenen ar-tean daukate as-kok Nuria Picas

(Manresa, Katalunia, 1976), etalasterkariarentzat «ohorea» damaila horretan lehiatzea. Izarraitzmendi lasterketan parte hartukodu etzi, zeina elkarlanean antola-tzen duten Azpeitiko Lagun Onaketa Azkoitiko Anaitasuna mendibazkunek, eta hitzaldia emangodu Azpeitiko Soreasu antzokian,bihar, 19:00etan. Irudien eta hi-tzen bitartez, Picasek bere kirolibilbidea azalduko du, AinhoaLendizez kirolari eta kazetariakgidatuta.Estreinako aldiz izango da ko-

rrikalaria Azkoitia eta Azpeitia ar-teko mendilerroan egiten den 25kilometroko proban. Korrikala-riak hainbat mendi maratoi go-rriz markatuta ditu denboraldihonetako egutegian, eta horieta-

rako prestaketa gisa baliatuko duigandeko proba; Picasek aitortudu Izarraitz mendi lasterketa«kalitate oneko entrenamen-dua» izango dela.Katalanarentzat «berezia»

izango da etziko lasterketa, eta«gogotsu» dagoela aitortu du.Izan ere, ondo ezagutzen dituEuskal Herriko mendiak, eta«gustura» sentitzen da bertakotxokoetan. 2013an, esaterako, bi-garren egin zuen Zegama-Aizko-rri mendi maratoian, eta katala-nak oroitzapen onak ditu ordutik.«Bihotzean daramadan probada». Proba hori maiatzaren 27anjokatuko da aurten, baina Picasekez du parte hartzerik izango,agenda kontuengatik: «Beste las-terketa bat daukat Menorcan,baina Zegama-Aizkorrin aritzendiren lagun asko ditut, eta gertu-tik jarraituko dut proba. Urteroegiten da Zegama-Aizkorri, etaitzuliko naiz, ziur».Picas munduko eski zeharkal-

dirik luzeenean parte hartu eta

egun batzuetara izango da Azpei-tian. Izan ere, joan den martxoa-ren 17an, Picasek eta beste sei ki-rolarik 1971tik inork egin gabekoespedizio bati ekin zioten. 40 egu-

nean 2.000 kilometro egitea zenhaien asmoa, Vienatik (Austria)Nizara (Frantzia) arteko bideaeginez, baina Picas erretiratu eginzen 11. egunean, hainbat arrazoitarteko. «Elur-jausien arriskuhandia zegoen, eta ez zitzaidan

gustatzen espedizioa egitekomodu hori. Ez nintzen eroso sen-titzen, eta zeharkaldia uztea era-baki nuen». Hain zuzen ere, ai-tortu du bere burua «arriskuan»

ikusi zuela hainbatetan,elur asko zegoelako pila-tuta eta «okerreko era-bakiak» hartu zituztela-ko. Horregatik, hark az-pimarratu du «hartubeharreko erabakia»izan zela zeharkaldia uz-tea.Picasen iritziz, garran-

tzitsua da batzuetan«pauso bat atzera»ematea, gero «bestehainbat aurrera» emanahal izateko. Alde horre-tatik, iaz Makalun gerta-

tua du gogoan. 8.463 metrokomendiaren gailurrera igotzensaiatu zen arren, etxera bueltatubehar izan zuen, pneumonia ba-ten ondorioz. «Oso harro» dagoorduan hartu behar izan zuenerabakiarekin ere, bizitza bera

«arriskuan» ikusi zuelako. «Lu-zea da bizitza, eta mendiak hanjarraituko du beti. Horixe damendizaleok daukagun zorterikhandiena».Picasen hitzetan, mendiak

«guztia» eman dio, eta «moduaskotan» gozatzen du paraje ho-rietan. «Oinez, korrika, eskala-tuz, alpinismoa eginez nahizseme-alabekin. Mendiak poziksentiarazten nau ». Suhiltzaileada izatez. 1999an egin zuen lehe-nengo maratoia, Aneton; podiu-mera igotzea lortu zuen orduan.Hiru hilabetera, ordea, orkatilahautsi zuen, eta, horren ondorioz,urteak eman zituen mendianlehiatu gabe.

Politikagintzara pausoaOrdea, katalanak uste du bizitzak«beste aukera bat» eman ziola,eta 2011n entrenatzen hasi zenberriz. Hain zuzen ere, urte ho-rretan estreinatu zuen garaipenzerrenda, Cavalls del Vent ultra-trail lasterketa irabazita. Garai-pen mordoa pilatu du ordutik;hiru aldiz dauka irabazita Mun-duko Txapelketa, eta iaz irabazleizan zen Alpeetan egiten denMont Blanceko Ultra Trail mendilasterketa ospetsuan. Aurten erebegiz joa du Mont Blanceko pro-ba, eta lasterketa horretan aritzeada katalanaren erronka nagusia. Iaz, berriz, Picasek beste erron-

ka bati heldu zion: politikagintza-ri. Izan ere, ERCko zerrendetanaurkeztu zen Kataluniako azkenhauteskundeetan. «Pertsonaezaguna naiz Katalunian, eta nireiritzia plazaratu nahi nuen, baitabeste kirolariak horretara anima-tu ere». Egun, Katalunia noladagoen ikusita, kirol jarduneanditu jarriak indar guztiak. «Bainaprozesua aurrera eramatenlagundu badezaket, lagunduegingo dut, hala sentitzen duda-lako». Alde horretatik, Kataluniajasaten ari den «errepresioa»salatu du, eta «justizia egitea»eta herrialdea «bere onera»itzultzea espero du.Picasek berrikuntzaz betetako

lasterketa batean parte hartukodu etzi . Izan ere, Azkoitiko etaAzpeitiko mendi elkarteek elkar-lanean antolatu dute proba, au-rrenekoz, eta Azpeitiko Izarraiz-ko Atea parkean hasi eta Azkoiti-ko Plaza Berrian amaituko da.Ondorioz, aurtengo ibilbidea eredesberdina izango da. Biharko hi-tzaldiari dagokionez, Picasenazalpenen aurretik solasaldiaizango da, ElikaEsport aholkula-ritza enpresako kideen eskutik. 14urtetik gorakoek bost eurotaneros ditzakete sarrerak, entra-dium.comatarian.

Nuria Picas mendiko korrikalaria Izarraitz mendi lasterketan lehiatuko da etzi,Alpeetatik itzuli berritan, eta hitzaldia emango du bihar, Azpeitian, bere ibilbideaz.

Izarraizko probarako gogoz

Nuria Picas, 2013ko Mont Blanceko Ultra Trail lasterketan, bigarren helmugaratu berritan, bi eskuak altxatuta. HITZA

Garrantzitsua da batzuetanpauso bat ematea atzera, gero beste hainbat aurreraeman ahal izateko»

«Gertutik jarraituko diotZegama-Aizkorri maratoiari.Urtero egiten da lasterketahori, eta itzuliko naiz, ziur»Nuria PicasMendiko korrikalaria

‘‘

GIPUZKOAKO HITZA


Imanol Saiz Irun

Bidasoa ibaiak bana-

tzen ditu Irun eta

Hendaia. Irla txiki

bat dago Behobia

auzoan bertan,

ezohiko irla bat: munduko kon-

dominio txikiena da, Faisaien

Uhartea izenez aski ezaguna. Ho-

rixe da Irun eta Hendaiako txoko-

rik txikiena. Sei hilabetean behin,

Hendaiako eta Irungo udalek

txandakatu egiten dute irlaren

agintea, eta erakunde bakoitzak

urte erdiz kudeatzen du eremua.

Urtarrilaren 31n, Irunen esku ge-

ratzen da, eta uztailaren 31n, Hen-

daiaren esku.

Uharteak marrazten duen al-

daketa hori izan da Oier Gil artista

irundarraren azken egitasmoa-

ren mamia. Gilek maiz jorratu

izan du arte kontzeptuala, eta,

oraingoan, aitorpen berezia egin-

go dio etxetik gertu duen irla ku-

tunari; kondomeinuari buruzko

gogoeta artistikoa egin nahi izan

du azken proiektuan: «Metafisi-

koki edo kontzeptualki aztertuta,

Irunen inposatua dugun muga

horrek niretzat zer esanahi duen

ulertzen saiatu naiz». Artistikoki

islatu nahi izan du uharteak mu-

garen alde batetik bestera egiten

duen saltoa, eta Crossby izena ja-

rri dio momentu horri otoi egiten

dion artelanari.

Proiektu berria erabat definitu

eta landu aurretik, «zero fase

bat» izan zela argitu du irunda-

rrak. Iaz, udarako aldaketa mo-

mentu horretan, lagun batzuekin

bertaratu zen Bidasoa ibaia bitan

zatitzen duen eremura. Bideoka-

mera batekin grabatu zuen alda-

ketaren unea, eta bideo ikusgarri

bat egin zuen. «Artearen bitartez,

kontzeptualki, Crossbymomen-

tuan sortzen den zirrikitu horre-

tan sartu nahi genuen». Haren-

tzat «laborategiko unea» izan

zen hura, aurrerago landuko zuen

proiektua behar bezala diseina-

tzen hasteko pausoa. Lehen espe-

rientzia artistiko horren barruan

sortu zuen proiektu berria, eta,

aurtengo muga aldaketa aprobe-

txatuz, egitasmoa jorratzeari ekin

zion irundarrak.

Hiru ekintza nagusi baliatuta

askotariko arte teknikak elkar-

tzen dituen lana da Crossby. Per-

formance bat izan da lehen arte

ekintza. Gilek zehaztu duenez,

«muga ehizatzea edo harrapa-

tzea», horixe izan da esperientzia

artistiko horren lehen erronka.

Hala, Faisaien Uhartean izan zen

joan den urtarrilaren 31n. «Mugi-

tu gabe, nik muga zeharkatu be-

harrean, mugak zeharkatu nin-

duen ni». Gilek argitu du tankera

horretako zerbait ikus daitekeen

«munduko toki bakarra» dela

uhartea, eta momentu hura bizi-

tzea «berezia» izan zela.

Artista gazteak argazkigintza

landu du bigarren ekintza egite-

ko. «Mugaz gaindiko argazki

bat» nahi zuen Gilek, eta argazki

kameraren teknika zehatz bat

erabili du hori lortu ahal izateko:

«Egun batean, 00:00ak baino le-

hen, kameraren obturadorea edo

estaltzailea ireki nuen esposizio

luzeko argazki bat egiteko, eta itxi

egin nuen ondoren». Teknika ho-

rri esker, argazki eta une bakar

batean islatu ditu bi eremu politi-

koak. «Gizakiak sortzen duen

muga bat dela irudikatu nahi izan

dut argazki baten bidez».

Mugaz gaindiko artelanaren hi-

rugarren eta azken fasean lanean

ari da oraindik. Zehaztu duenez,

mugaz gaindiko materiala sortu

nahi du. Horretarako, mugaren

marra imajinario horretan, Fai-

saien Uhartetik materiala biltzen

aritu da, egurra eta harriak batik

bat. 3D inprimagailuekin lan egi-

ten duen Irungo enpresa batekin

egiten ari da azken prozesua —jada

bidalita dauka material guztia—.

3D teknologia baliatuta, materia-

la hauts bihurtu, polimero natural

eta ekologiko batzuekin nahastu,

eta material berri hori sortzea da

erronka.

Faisaien Uhartea «le-

ku kutuna» duen arren,

egungo mugen aurkako

jarrera plazaratu du ar-

tistak: «Nik gorroto ditut

mugak, nire ustez indar-

keria irudikatzen dutela-

ko azken finean». Muga

asko daude artistaren us-

tez: muga politikoak,

hizkuntzen arteko mu-

gak, muga naturalak...

Eta Irungo Behobia auzo-

an «den-denak» elkar-

tzen direla nabarmendu

du.

Bilbo Arte fundazioak emanda-

ko beka bati esker jorratu du Gilek

Crossbyproiektua. Interesa dau-

katen guztiek fundazioak berak

egingo duen erakusketan ikusi

ahal izango dute lanaren emaitza.

Abenduan izango dela adierazi du

Gilek, baina data, oraindik, ez

daukate erabat zehaztuta. For-

matu berezi batean, hiru ekintza

horiek batera ikusteko aukera

izango da bertan.

Sortzaileak garrantzi berezia

eman dio ibilbide motz eta, era be-

rean, luze horren emaitzari. Eta

ideia horri segika Alemania,

AEBak, Ekuador... ia mundu erdia

zeharkatu ostean, iritziak eta kri-

tikak jasotzea «beharrezkoa» de-

la uste du: «Edozein hausnarketa

estetiko plazaratzean, jendearen

feedbackhori jaso nahi izaten dut;

niretzat oso garrantzitsua da pro-

zesu hori».

Bestelako lan batzuk ere baiCrossbyproiektuarekin buru-be-

larri lanean aritu arren, bestelako

egitasmoetarako ere badauka tar-

tea Gilek. Irungo Bitamine Fakto-

rian egiten du lan artistak, eta

KBK Kontrabandistak proiektua-

rekin ere elkarlanean ari da gaur

egun. Hura «mugaz gaindiko le-

hen proiektua» izan zela adierazi

du irundarrak, eta, garai bateko

lanbideari erreferentzia eginez,

proiektu horrekin «kultur kon-

trabandoa» egin nahi dutela gai-

neratu du.

Hala, ideia horri segika, pape-

rezko zenbait aldizkari kaleratu

dituzte azken hilabeteotan, eta

garai bateko teknika erabili nahi

dute herritarrek, eskuz esku, ba-

tak besteari argitalpen horiek el-

karri pasatzeko.

Faisaien Uharteak urtean bitan Irun eta Hendaia artean egiten duen jauzia baliatudu Oier Gil artista irundarrak bere azken lana sortzeko. ‘Crossby’ izena jarri dio.

Mugaz gaindiko artelana

Oier Gil, Irungo Behobia auzo inguruan; atzean ageri da Faisaien Uhartea. IMANOL SAIZ

Metafisikoki edo kontzeptualkiaztertuta, Irunen inposatuadugun mugak zer esanahiduen ulertzen saiatu naiz»

«Mugitu gabe, mugakzeharkatu ninduen ni; gertaerahori ikus daitekeen mundukotoki bakarra da uhartea»Oier GilArtista

‘‘



adierazi du oñatiarrak. 2006an

prestatu zuten lehenengo diskoa,

duela hamabi urte. Gaztelekuko

agertokia hartu eta kontzertuak

eskaini zituzten talde hasiberriek;

bete egin zen aretoa.

Duela hamabi urte sortu zen

proiektua gauzatzeko ideia, eta

ordukoa beste garai bat zela gogo-

ratu du Lerak: «Gaztetxe bat

okupatu berri zuten, eta halako

kultur eta musika eztanda bat

sortu zen gazteen artean. Musika

talde berri asko taularatu ziren».

Testuinguru horren bueltan, ba-

tzordeko pare bat kideri bururatu

zitzaien nolabait forma eman be-

har zitzaiola eztanda horri. Are

gehiago, euren kantuak ere gra-

batu behar zituztela pentsatu zu-

ten. Izan ere, iraupen laburra iza-

ten zuten talde askok. Horrela

sortu zuten proiektua. Egun, sa-

rera ere igotzen dituzte orduko

abestiak, eta, hala nahi dutenen-

tzat, eskura daude 2006ko Oñati-

ko musika taldeen lanak ere.

Beste hiru disko kaleratu dituz-

te ordutik: 2009an, 2013an eta

aurten. Kurioski, hiru urte pasatu

ziren lehenengotik bigarrenera;

lau bigarrenetik hirugarrenera;

eta bost pasatu dira azken bien ar-

tean. Hurrengoa sei urte barru

kaleratu beharko dutela azaldu

du Lerak, txantxetan. Ez daukate

irizpide argirik lanak noiz graba-

tu eta kaleratu erabakitzeko. Argi

daukate, ordea, pare bat urteko

tartea behar dutela diskoen arte-

an. «Talde berriei aukera eskain-

tzea da kontua, eta talde berri ho-

riek sortzeko beharrezkoak dira

pare bat urte».

Herriko musika taldeak egoera

onean zeudela iruditu zitzaielako

erabaki zuten azken lana graba-

tzea, Anjel Lerak azaldu duenez:

«Proiektua sustatzen jardun ga-

renok kontzertu batean elkartu

ginen; diskoan dagoen talde bate-

na zen kontzertua. Une horretan

bertan pentsatu genuen oso mo-

mentu ona zela Oñati Bizirik 4

lana grabatzeko».

Beñat Alberdi Oñati

Irratiek zeresan handia

daukate, oraindik,

hurrengo abesti ezaguna

zein izango den erabaki-

tzeko garaian; horrek

zehaztuko du uda honetan Eus-

kal Herriko txosna guztietan zein

kantu jarriko duten behin eta

berriz. Nabarmena da, era bere-

an, musika taldeen sustapenera-

ko sare sozialek hartu duten

indarra. Horren adibide litzateke

joan den urtean Huntza taldeko

seikoteak lortutako sona. Azken

hamarkadan dezente aldatu da

musikaren testuingurua. Egun,

disko bat saltzea baino baliaga-

rriagoa da abesti sorta Youtuben

jartzea edo sarean edonork des-

kargatzeko moduan jartzea.

Baina arau guztiek izaten dute

salbuespena, eta Oñatiko musika

taldeek testuinguru horretatik

kanpo kokatu dute euren burua.

Izan ere, laugarren aldiz herriko

musika taldeen kantuak batzen

dituen diskoa kaleratu berri dute:

Oñati Bizirik 4.

«Hasiberriak ziren Oñatiko

taldeei aukera eskaintzea, sorre-

ratik hori izan da ekimenaren as-

mo nagusia», azaldu du Anjel Le-

ra diskoaren sustatzaileetako ba-

tek. «Talde horiei aukera eman

diegu euren abestiak plazaratze-

ko eta euren sorkuntza ezaguta-

razteko». 11 taldek eta Potx eta

Lotx pailazoek parte hartu dute

proiektuan, eta hogei abesti dauz-

ka diskoak. Oraindik maketarik

kaleratu ez duten musikariek gra-

batu dute jada lehen lana.

Filosofia bereko laugarren bil-

duma izaki, proiektuak errefe-

rentzia lortu du jada Oñatin. «En-

tzuleengan ilusioa sortzen du

proiektuak. Harrera ona izan du

orain artean», nabarmendu du

Lerak. Gertukoen edo ezagunen

lana entzuteak indarra ematen

dio proiektuari, baina, lortu duen

erreferentzia horren eraginez, ez

da hasiberriei eskainitako egitas-

moa soilik; dagoeneko disko edo

maketaren bat grabatuta dauka-

tenek ere parte hartu dute orain-

goan. Herrian ezagun bihurtzeko

bidea da, azken finean.

Grabaketak, gaztetxeanProiektuaren filosofiarekin lotuta

dago audioa grabatzeko modua

ere. Modu xumean, emaitza dui-

na lortu nahi dute; kostuak mu-

rriztu nahi dituzte, taldeentzako

gastua izan ez dadin. Izan ere,

Oñati Bizirik proiektuaren oina-

rria ez da dirua irabaztea. Susta-

penerako edo taldeak ezagutaraz-

teko bide bat da, ez taldeek sosak

lortzeko aukera. Diskoa prezio

baxuan jarri ohi dute salgai, edo-

norentzat eskuragarri izan dadin.

Helburu bakarra dute salmentan

jarritako diskoek eta eskainitako

kontzertuetan lortutako iraba-

ziek: grabazioetako eta edizio la-

netako gastuak ordaintzea.

Kostuak murrizte aldera, baz-

tertu egin zuten estudio batean

grabatzea, eta zuzeneko soinua

pilatu dute diskoan. Antixena

gaztetxea bi egunez erabiltzeko

baimena eskatuta, bertako kon-

tzertu gelan grabatu dituzte hogei

abestiak. Sustatzaileak azaldu

duenez, gaztetxearen proiektua-

rekin bat egiten duela baliatuta,

gaztetxeko gazteak ibili izan dira

beti antolakuntza lanetan. Ez sar-

tu, grabatzen ari gara irakur zite-

keen kartela jarri zuten eraikina-

ren sarreran. «Eta erabiltzaileek

nahikoa errespetatu zuten, egia

esan», argitu du Lerak.

Oñati Bizirik proiektuaren oi-

narria beti izan da zuzeneko gra-

baketa, baina aldaketak izan ditu

lehen diskotik laugarrenera:

«Taldekideek eserita jotzen dute

orain, eta igartzen da kalitatean»,

Oñatiko musika taldeen kantuak batzen dituen laugarrendiskoa kaleratu dute: ‘Oñati Bizirik 4’. Autofinantzaketarenbidetik, irratietako zein sareko abesti ezagunak gainditu eta herriko musika sustatzeko erabiltzen dute bilduma.

Taulaz kanpokolehen aukera

Valls eta Izar bikoa, Antixena gaztetxean, grabaketa lanetan. OÑATI BIZIRIK

GIPUZKOAKO HITZA


Hasiberriak zirenOñatiko taldeei aukeraeskaintzea, sorreratikhori izan da ekimenarenasmo nagusia»

«Gaztetxe bat okupatuberri zuten 2006an, etahalako kultur eta musikaeztanda bat sortu zengazteen artean»Anjel Lera‘Oñati Bizirik 4’ diskoaren sustatzailea

‘‘

Unai Zubeldia

Gorputza astintzeko

hilabetea da maia-

tza. Musikaren

erritmoari segika,

hainbat eta hain-

bat herritan antolatzen dituzte

dantza ikastaroak, tailerrak eta

emanaldiak, eta Zumaian ere ez

dira atzean gelditu. Azken urteo-

tan bezala, prest daukate Maiatza

Dantzan egitaraua, eta, Astindu

Dantza Elkartearen eskutik, ber-

taratzen direnek dantzan eta

dantzarekin gozatu ahal izango

dute maiatzeko larunbat guztie-

tan. Aurten, ordea, badaukate be-

rritasun bat: Celine Illarramendi

irakasle lanetan dela, Rendez-

vous portuan dantza topaketa

egingo dute, asteburu honetan,

Zumaiako portuan —21 Dance

Street dantza eskola da antola-

tzailea, Zumaiako Udalaren eta

portuaren laguntzarekin—; ikus-

kizunak eta tailer irekiak izango

dituzte bertan.

Lyonen jaio zen Illarramendi,

eta Zumaian bizi da gaur egun;

Aizarnakoak zituen birraitona eta

birramona, eta Errenterian jaio

zen haren aita. «Jendeak dantza

klasikoa eta modernoa ezagut zi-

tzan horrelako ekimenen bat sor-

tzeko desiratzen nengoen», ai-

tortu du irakasleak. «Haurrek eta

gurasoek dantzarekiko sentibe-

ratasun hori senti dezaten lortu

nahi dugu, eta horregatik antola-

tu dugu bi eguneko ate irekien

moduko ekitaldia». Hala nahi

duten guztiek dantza egin ahal

izango dute tailerretan. «Dantza

taldeen klaseak eta emanaldiak

nolakoak izaten diren jakiteko,

baliagarria izango da prozesu

hori». Tailerretan parte hartzeaz

gain, ikuskizunekin gozatu ahal

izango dute gero.

Rendez-vous portuan dantza

topaketaren barnean, dantza mo-

dernoaren ikuskizuna izango

dute bihar, 17:00etan, 21 Dance

Street dantza eskolaren eskutik,

eta dantza diziplina horren taile-

rra ondoren, 17:30ean. «Familia-

ko kide guztientzat aproposa

izango da». Etzi, berriz, helduen-

tzako dantza neoklasikoaren tai-

lerrarekin ekingo diote egunari,

10:00etan, Maria eta Jose ikaste-

txeko gimnasioan —dohainik

izango da tailerra, baina izena

eman beharra dago,

622-60 41 29 telefono

zenbakira deituta; ha-

mabost laguneko taldea

osatuko dute gehienez—;

12:30ean, balleteko ba-

rraren erakustaldia

izango dute kirol por-

tuan —edonork parte

hartu ahal izango du–,

eta 13:00etan ballet

ikuskizuna eskainiko du 21 Dance

Street dantza eskolak.

Euskal Herrian gaur egun dan-

tza modernoa, neoklasikoa, ba-

lleta zein egoeratan dauden gal-

detuta, baikor erantzun du Illa-

rramendik. «Azken urteotan

mugimendu handia sortu dela

uste dut. Duela hamar bat urte

gehienek ez zituzten begi onez

ikusten horrelako dantza dizipli-

nak, baina, Donostian, Miarritzen

eta beste hainbat lekutan eman

dituzten pausoei esker, azken ur-

teotan dezente egin du hobera

egoerak». Gipuzkoaren kasuan,

horrelako eskaintzak, normale-

an, Donostian izaten direla azpi-

marratu du irakasleak. «Baina

zumaiarrei ere aukera eskaini

nahi diegu guk, horrelako dantza

diziplinak herritar guztien eskura

jartzeko».

Alde horretatik, aurtengoa le-

hen urtea izango den arren, hu-

rrengo urteetan beste hainbat ira-

kasle erakartzeko erronka dau-

kala jakinarazi du Illarramendik.

«Dantza garaikidea eta beste

hainbat alor ere landu nahiko ni-

tuzke; hasiera besterik ez da

hau». Dantzaren esparru guztiak

erakusleihoan jarri nahi dituzte

asteburu honetako ekitaldiekin.

«Dantza ez baita dantza bakarrik;

hor daude jantziak, hor dago ma-

killajea... Hori guztia kontuan

hartu behar izaten da ikuskizun

bat osatzean, eta erakutsi egin

nahi dugu».

Aterpea prest daukateNeurri handi batean, eguraldia-

ren araberakoa izango da topake-

taren arrakasta, baina, badaezpa-

da ere, prest dauzkate pare bat

gune. «Euria eginez gero, Maria

eta Jose ikastetxeko antzokian

egingo ditugu ekitaldiak, baina

kasu horretan ez da hain ikusga-

rria izango, eta parte hartzea ere

murriztu egingo litzateke. Ea ba

zortea daukagun».

Etorkizuneko dantzarien pro-

zesu luzeko lehen pausoa izan

nahiko luke Rendez-vous por-

tuan topaketak. Datorren astear-

tean, Dantzaren Nazioarteko

Eguneko Gala egingo dute Donos-

tiako Viktoria Eugenia antzokian,

eta, dantzaren hilabetearen jiran,

Andoainen, Deban... hurrengo

egunetan herri askotan izango di-

ra dantza ikuskizunak. Horren ja-

kitun, Illarramendik «kalera irte-

teko» dei egin die herritar guztiei.

«Dantza egin dezatela denek,

dantzarako hilabetea delako

maiatza».

Maiatza Dantzan egitasmoaz gain, aurten, lehen aldiz, ‘Rendez-vous portuan’topaketa egingo dute Zumaian. Hainbat ikuskizun eta tailer izango da asteburuan.

Gorputzari mugarik jarri gabe

Celine Illarramendi irakaslea, joan den larunbatean, ikasleekin Zumaiako portuan egindako entseguan. JON URBE / FOKU

Proposamena b 13GIPUZKOAKO HITZA


Duela hamar bat urte gehienekez zituzten begi onez ikustenhorrelako dantza diziplinak,baina hobera egin du egoerak»Celine Illarramendi‘Rendez-vous portuan’ topaketaren arduraduna

‘‘

MUSIKA

AIAKupela taldea.

b Igandean, 18:30ean, Andatzan.

AIAXabi Solano, Kristina Solano

eta Jon Mari Beasain.

bAsteartean, 18:30ean, Andatzan.

ARRASATE Javisound.

bBihar, 19:00etan, San Andresen.

ARRASATENuevo Catecismo

Catolico, Aitor Ochoa & Mad Mule.

bBihar, 22:00etan, gaztetxean.

ARRASATEGovernors eta

Cruce de Caminos.

b Igandean, 23:00etan,

San Andresen.

ARRASATESonakay eta Aitor

Escobar.

bAstelehenean, 23:00etan,

San Andresen.

AZKOITIA Izer eta Alabier.

bBihar, 21:00etan, Floreagan.

AZKOITIADJ Blanck eta DJ Kanuto.

bBihar, 23:00etan, Floreagan.

BALIARRAIN Izaro.

bBihar, 21:00etan, Lopetedin.

BERGARADebagoieneko musika

eskolen emanaldia.

bGaur, 19:00etan, Seminarixoan.

DONOSTIADonostiako Orfeoia

eta Orquesta Clasica Santa Cecilia.

bGaur, 20:00etan, Kursaalean.

DONOSTIALa Otra & Las Locas

del Co.

bGaur, 20:00etan, Dokan.

DONOSTIATritones.

bGaur, 20:00etan, Tabakaleran.

DONOSTIALos Nastys eta

Las Selvas.

bGaur, 21:00etan, Dabadaban.

DONOSTIAFlohio eta Atodamadre.

bGaur, 23:45ean, Dabadaban.

DONOSTIAPatopato, Rabino

Arana, Demokrazia Zero, Koska

eta Meqonio.

bBihar, 19:00etan, Mogambon.

DONOSTIAPolygorn.

bBihar, 19:30ean, Covent Gardenen.

DONOSTIATosta Banda.

bBihar, 20:00etan, Kursaalean.

DONOSTIALos Coronas.

bBihar, 20:00etan, Tabakaleran.

DONOSTIAO’funkillo.

bBihar, 20:30ean, Dokan.

DONOSTIABoneflower, Outlines

eta Beneath The Surface.

bBihar, 20:30ean, Dabadaban.

DONOSTIAThe Limiñanas,

The Lookers eta Glory Howl.

bBihar, 22:00etan, Intxaurrondo

kultur etxean.

DONOSTIABaleonda.

bBihar, 23:30ean, Covent Gardenen.

DONOSTIAChumba Chumba.

bBihar, 23:45ean, Dabadaban.

DONOSTIAElkano Browning

Cream.


Viktoria Eugenia antzokian.

DONOSTIAEuskadiko Orkestra

Sinfonikoa, Elena Sancho-Pereg

sopranoarekin.


Kursaalean.

DONOSTIAMarc Ribot: Ceramic

Dog.



DONOSTIAReunion Big Band

eta DJ Patxi Crazy Legs.


Dabadaban.

DONOSTIAAvon.

bAsteazkenean, 20:00etan,

Dabadaban.

DONOSTIAVulvodynia, Wormhole

eta Placenta Powerfist.

bAsteazkenean, 20:30ean,

Mogambon.

DONOSTIAThe Tricky Brothers.

bOstegunean, 19:00etan,

San Martin azokan.

DONOSTIAToundra.

bOstegunean, 20:00etan, Dokan.

DONOSTIANorthwest eta Kvalkiva.


Dabadaban.

EIBARRogerio Pires & Joao

Afonso: Terra da fraternidade.

b Igandean, 20:30ean, Koliseoan.

GETARIALa Jodedera.

bBihar, 19:00etan, San Prudentzion.

GETARIAThe Guilty Brigade

eta Bultz.


HERNANI Izaro.bGaur, 22:00etan, Biterin.

HERNANIDingwash eta Tacumah.


HONDARRIBIAHnos. Cuenca

eta Raquel Parrilla.

bBihar, 20:00etan, Itsas Etxean.

HONDARRIBIA Jean Marie Ecay.

b Igandean, 20:00etan, Itsas Etxean.

HONDARRIBIASandor Papp.


Itsas Etxean.

HONDARRIBIADuo Siracusa.

bAsteartean, 20:30ean, Itsas Etxean.

IRUNSu Ta Gar eta Elbereth.

bGaur, 21:30ean, Tunk aretoan.

IRUNThe AC/DC Tribute Show

Debares.

bBihar, 21:00etan, Tunk aretoan.

IRUNRaya Real.

bBihar, 22:00etan, Zabaltza plazan.

IRUNTristan Mourguy.

bBihar, 23:30ean, Kabigorrin.

IRUN Joaquin Palomares eta

Fernando Espi.

b Igandean, 12:00etan, Oiasso

museoan.

LAZKAODrindots.

bGaur, 22:30ean, plazan.

LAZKAOBi Bala, Itziarren Semeak

eta Ezinke.

bGaur, 23:30ean, txosnetan.

LAZKAONogen eta Oihan Vega.

bBihar, 20:00etan, plazan.

LAZKAOBreaking Brokkoli, Kop

eta Alerta Gorria.

bBihar, 23:30ean, txosnetan.

LAZKAOKantu Kolore eta

Ilargi Beltza.

b Igandean, 21:00etan, plazan.

LAZKAOPasarela orkestra.

bAstelehenean, 20:00etan eta

23:00etan, plazan.

LAZKAODJ Bull.


txosnetan.

LAZKAOMariachi Puro Relajo.

bAsteartean, 19:30ean, plazan.

LEGAZPITerra Incognita.bBihar, 20:30ean, txosnetan.

LEGAZPISukarra 37 eta Guri 5.bBihar, 23:30ean, txosnetan.

LEGAZPITrikuarri.b Igandean, 19:30ean, txosnetan.

LEGAZPIDJ Lilith & Dabu Selektaheta DJ Javilaz.

b Igandean, 00:00etan, txosnetan.

LEGAZPIZe Esatek eta Governors.bAstelehenean, 23:30ean, plazan.

LEGAZPIDJ Txurru.bAsteartean, 00:30ean, plazan.

LEGAZPIZo Zongo: Rockalean.bAsteazkenean, 00:45ean,

Euskal Herria plazatik.

LEGAZPILos Tenampas

mariatxia.

bOstegunean, 23:30ean, plazan.

LEGORRETARuper Ordorika.

bGaur, 19:30ean, Herri Antzokian.

OÑATIThe Grace of Dionysus.b Igandean, 19:30ean, Pako

tabernan.

TOLOSAAinhoa Zubillaga eta

Iñaki Salvador: Zineko ahotsak.

bGaur, 20:30ean, Topic zentroan.

TOLOSAGentemayor.

bGaur, 22:30ean, Bonberenean.

TOLOSAElkano Browning Cream.

bBihar, 22:30ean, Bonberenean.

TOLOSAHexis eta Departe.


Bonberenean.

TOLOSAOur Next Movement.


Bonberenean.

URNIETALappa.

bGaur, 21:30ean, Saroben.

ZESTOASofa eta Rural Zombies.

bGaur, 23:00etan, gaztetxean.

ZUMAIAGentemayor eta

Lebowski.


Torreberri gaztetxean.

ANTZERKIA

ARRASATEPotx eta Lotx pailazoak.bAstelehenean, 17:00etan,

San Andresko jaietan.

BERGARAMarkeliñe: Euria.

bBihar, 18:00etan, Seminarixoan.

DONOSTIAAtauts: Gudua.

bGaur, 20:00etan, Ernest Lluch

kultur etxean.

DONOSTIAAxut: Zazpi senideko.

bBihar eta igandean, 20:00etan,

Gazteszenan.

DONOSTIAPTC: Los universos

paralelos.

bBihar, 20:00etan, Viktoria

Eugenia antzokian.

DONOSTIATxalo Produkzioak:

Mandíbula afilada.

bBihar, 20:00etan, eta igandean,

19:00etan, Antzoki Zaharrean.

DONOSTIAGoyo Jimenez:

Más dificil todavía.



ERRENTERIA Iera Delp: Planeta

Ka zentzumen instalazioa.

bGaur, 17:30ean, 18:15ean eta

19:00etan, Niessen kulturgunean.

GETARIASupituki antzerki taldea.

bBihar, 13:00etan,

San Prudentzioko jaietan.

Legazpi b Jaiak

Santikutzak gainean diraOfizialki astelehenean hasiko dira Santikutz jaiak Legazpin, eta datorren

ostegunean egingo dira halako sona duten ezpata dantza —argazkian—

eta larrain dantza. Baina txosnak bihar bertan irekiko dituzte, eta musika-

ren festak ez du etenik izango hurrengo egunetan. HITZA

GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko apirilaren 27a14 b Agenda

Agenda b 15GIPUZKOAKO HITZA


IRUNNagusilan: Boda en Yalta.

bGaur, 20:00etan, Amaia zentroan.

LASARTE-ORIAGorakada:

Ulisesen bidaia.

bBihar, 17:00etan, kultur etxean.

LAZKAOGari, Montxo eta

Joselontxo pailazoak.

bBihar, 17:00etan, Lazkao Txiki

plazan.

LAZKAOKiki, Koko eta Moko:

Txondatatxondai, dibertsio eta jai.


Lazkao Txiki plazan.

LEGAZPIKiki, Koko eta Moko:Txondatatxon dibertsioa eta jai.

bAsteazkenean, 16:00etan,

Euskal Herria plazan.

LEZOZirtaka: Zu eta ni, sudurluze bi.

bGaur, 17:30ean, Gezalan.

PASAIAHuts Teatroa: Hozkailua.


San Pedroko kultur etxean.

ZUMAIATxalo: Ergela.

bGaur, 22:00etan, Aita Marin.

ZUMARRAGAArco Iris: ¿Y quién

nos manda hacer teatro?.

bGaur, 19:00etan, Zelai Ariztin.

DANTZA

ALEGIASutarri: Sustraietatik.

bGaur, 22:00etan, Elizpe aretoan.

ANDOAINDantza eskolen saioa.

b Igandean, 12:00etan, Basteron.

AZPEITIAElirale: Oa-Huetak.

bBihar, 17:00etan, Sanagustinen.

DONOSTIAPeter Brownekin

dantzan.

b Igandean, 18:30ean, Kursaalean.

DONOSTIADantzaren Nazioarteko

Eguneko gala.

bAsteartean, 19:30ean,


EIBAR Dantza, bere pasioaema-

naldia, hainbat talderen eskutik,

Juanita Unzuetaren omenez.

bGaur, 20:30ean, Koliseoan.

EIBARDantzaz: dantza poteoa.

bOstegunean, 19:30etik aurrera,

Toribio Etxeberria kaletik irtenda.

ERRENTERIAMugmus taldea:

Esku Harriak: Oteizaren (H)aria.

b Igandean, 13:00etan, kalean.

HERNANIAmaia Gonzalez Caballero dantza eskola eta

Hernaniko Musika Banda.

bBihar, 19:00etan, Atsegindegin.

IRUNDantza klasiko erakustaldia.

b Igandean, 12:00etan, Dunboako

kanalean.

LASARTE-ORIAKukutza taldearen

kalejira.

bGaur, 19:00etan, Okendo plazan.

LAZKAOOin Arin eta Alur.

bBihar, 18:00etan, plazan.

LAZKAODantza suelto txapelketa.

bAsteartean, 18:00etan, plazan.

LEGAZPISustraiak: Legazpiko ezpata dantza.


Euskal Herria plazan.

LEZOMurixka: Dantzari Txiki.

b Igandean, 11:30etik aurrera,

Karlos Saldise plazan.

ZUMAIA Rendez-vous portuan,

dantza emanaldi eta tailerrak.

bBihar eta etzi, 17:00etik aurrera,

kirol portuan.

BERTSOLARITZA

AZKOITIABertso afaria: Aratz

Igartzabal Pottoeta Julio Soto.

bAstelehen iluntzean, Floreagan.

AZPEITIABertso derbia: Amets

Arzallus, Maddalen Arzallus, An-

doni Egaña, Etxahun Lekue, Anjel

Mari Peñagarikano eta Jone Uria.

bGaur, 22:00etan, Soreasu

antzokian.

BERGARABertso bazkaria: Anjel

Mari Peñagarikano eta Julio Soto.

bBihar, 13:30ean, Elorregi auzoan.

DEBAPlazatik Gaztetxera.

Finalerdiak: Antton Aizpurua,

Oihana Arana, Manex Astigarraga,

Ane Beloki, Odei Irigoien eta Aitor

Zubikarai.

bBihar, 22:30ean, gaztetxean.

EIBARPlazatik Gaztetxera.

Finalerdiak: Urko Arregi, Jokin

Bergara, Oier Etxeberria, Mikel

Iturriotz, Ane Peñagarikano eta

Ander Zulaika.

bGaur, 22:30ean, gaztetxean.

EIBAR Ixuako bertso afaria:

Amets Arzallus eta Julio Soto.

bBihar, 21:00etan, Ixua auzoan.

GETARIABertso afaria:

Agin Laburu eta Aitor Sarriegi.

bBihar eguerdian, San Prudentzio

auzoko jaietan.

IRUNBertso afaria:

Andoni Egaña, Sebastian Lizaso

eta Aitor Mendiluze.

bBihar, 20:30ean, Ola

sagardotegian.

IRUNAinhoa Agirreazaldegi, Amaia

Agirre, Urko Casado eta Eli Pagola.

bOstegunean, 19:30ean, Kabigorri

Ateneoan.

OÑATIBertso bazkaria: Aitor Mendiluze eta Aitor Sarriegi.

b Igande eguerdian, Olabarrietan.

HITZALDIAK

ANOETAAitor Aspuru: Drogen

funtzioa gizarte kapitalistan.

bGaur, 18:00etan, gaztetxean.

DONOSTIAAwoiska Van der

Molen: Argazki-liburuen fenomenoa.

bGaur, 19:00etan, San Telmon.

DONOSTIATess Gallagher eta Eli

Tolaretxipi: Writing from the edge.

The borders of countries and lives.

bGaur, 19:30ean, Koldo Mitxelenan.

DONOSTIAFederico Clavarino:

Topografías del poder: Italia o

Italia, The Castle, Hereafter.

bBihar, 18:00etan, San Telmon.

DONOSTIA Jon Cazenave:

Galerna, kasu azterketa bat.

bBihar, 19:00etan, San Telmon.

TOLOSA Jordi Estevan: Sócotra.

La isla de los genios.

bGaur, 19:30ean, Casino elkartean.

TOLOSAPaco Nadal: Groenlandia.

La isla del hielo.

bAsteazkenean, 19:30ean, Casino

elkartean.

ZUMAIA Joxe Arregi: Erlijioa

zientzien aurrean. Erronkak eta

aukerak.

bGaur, 19:30ean, Forondan.

IKUS-ENTZUNEZKOAK

BEASAIN Manonballeta, London

Opera Housetik zuzenean.

bOstegunean, 20:15ean, Usurben.

ELGOIBAR Macbethoperaren

ikus-entzunezko emankizuna.

bGaur, 20:30ean, Herriko Antzokian.

ERRENTERIAGureandokumentala.

bGaur, 19:00etan, Azoka zaharrean.

TOLOSA Manonballeta, London

Opera Housetik zuzenean.

bOstegunean, 20:15ean, Leidorren.

BESTELAKOAK

AIALandare Berezien Azoka.

bBihar eta igandean, 10:00etatik

18:00etara, Pagoeta parkean,

Iturrarango interpretazio zentroan.

ANDOAINSun magoa.

bGaur, 20:00etan, Basteron.

Arrasate b Jaiak

San Andres, bete-beteanGaur arratsaldean, etxafuegoekin hasiko dituzte San Andresko jaiak

Arrasaten, eta modu berean amaituko dituzte, astearte arratsean. Bost

egun bete-beteak izango dira: gisa guztietako txapelketak, herri bazka-

ria, eta kontzertuak Gudarien plazan: bihar, Javisound ariko da; igande-

an, Governors —argazkian—; eta astelehenean, Sonakay. M. RAMIREZ / FOKU

ARRASATEAsier Serrano, MirenFernandez eta Antxon Sarasua:

Linbotarren itzalak ate ostean

errezitaldi musikatua.


Kulturaten.

AZKOITIATxan magoa.


Floreagako jaietan.

BERGARA Ixabel Agirresarobe

ipuin kontalaria.

bGaur, 18:00etan, liburutegian.

EIBARMaite Arrese: Yogipuinak.

bBihar, 18:00etan, liburutegian.

ESKORIATZADorleta Kortazar:

Beenan eta begigorri munstroa

ipuin musikatua.

bGaur, 18:30ean, Zaldibar

antzokian.

VILLABONA-AMASAXenpelar

Dokumentazio Jardunaldiak:

Euskal kantagintzaren ondarea.

bGaur, 10:00etatik aurrera,

Subijana etxean.

GIPUZKOAKO HITZAOSTIRALA, 2018ko apirilaren 27a

Zuzendaria: Unai Zubeldia. Argitaratzailea: Euskal Editorea

Lege gordailua: SS-1514-2010

www.gipuzkoa.hitza.eus [email protected]

Eider Goenaga Lizaso

Umetatik liburu artean oroitzendu bere burua Imanol Agirrek (Za-rautz, 1978). Bera jaio baino bosturte lehenago ireki zuen Garoa li-buru denda bere amak. Argitale-txeen munduan aritu zen lanean,baina amak utzi behar izan zuene-an, anaiarekin egin zen dendarenkargu. Ordutik, dendara sartzendiren bezeroei ahal bezain ondoaholkatzen ahalegintzen da.Zuretzat zer da liburu bat?

Gozamena. Gozamena eta atse-denaldia. Lanarekin baino gehia-go horrekin lotzen dut.Eta Liburuaren Egunak [astele-

henean izan zen] zerbait esaten

dizu?

Zerbait sinbolikoa da LiburuarenEguna. Baina, beno, batak bestea-ri liburu bat oparitzeko edo liburubat esku artean hartzeko aitzakiabat bada, ona izango da.Liburuzain batek zenbat liburu

izaten ditu batera esku artean?

Astean bi edo hiru liburu irakur-tzen saiatzen naiz ni. Liburu den-da txikietan pisu handia dute go-mendioek. Irakurlea edo bezeroaezagutzen duzun neurrian liburubat edo beste gomendatzen diozu,eta horretarako irakurri beharradago. Egun dauden plataformahandien aurrean, hori da liburudenda txikien balioa, gertutasu-na, bezeroa ezagutzea eta aholka-tzeko gai izatea. Bezero berri batetorri, hari bi minutuz entzun, etagero gomendatutako liburuare-kin asmatzea... niretzat hori daarrakasta.Aholku bidez erosten dira, be-

raz, liburuak?

Datu bat ematekotan, esangonuke ehunetik hogei izaten dire-la. Oraingoz [09:45 inguru dira]hiru bezero sartu dira, eta hirurekeskatu dute gomendioa. Euskarazgutxiago, baina argitalpenenmunduan hainbestekoa da gain-dosia... Egunean bost bat kaxasartzen zaizkigu nobedadeekin,eta jende batek bai nahi du ahol-kua. Beste asko best-seller-en bilaedo asteburuko kultur gehiga-rrietan gomendatutako liburuenbila etortzen dira, eta horiek diramugitzen direnak. Horregatik dagarrantzitsua guk irakurtzea etagalbahe lana egitea. Nik, normal-ki, ez ditut irakurtzen best-sellerhoriek, bakarrik saltzen direlako;nahiago dut argitaletxe txiki ba-tek ateratakoa irakurri. Jendeaharrituko eta sorpresaz harrapa-tuko duten liburuak irakurtzensaiatzen naiz.Nolako harremana duzue argita-

letxeekin?

Argitaletxe txikiek asko zaintzengaituzte, eta liburua atera bainolehen bidaltzen digute batzuetan,gutun batekin, esanez hori izangodela euren urteko apustua. Nikaskotan esaten dut hori dela mar-ketin kanpaina onena. Madrilgoargitaletxe txiki bateko bi neskaautoz etortzen dira honaino, etadendaz denda ibiltzen dira be-raien produktuak aurkezten. No-la ez duzu egingo jende horren al-deko apustua?Liburuzainaren erabakiak ira-

kurlea baldintza dezake, beraz.

Editore batzuk etortzen dira etagaldetzen dute: «Baina, zer pasa-tzen da Zarautzen liburu hone-kin?». Beno, ba izan daiteke, niriasko gustatu eta aholkatu egindudala; baina, agian beste liburu-zain batek ez du irakurri edo ezzaio gustatu, eta herri horretanagian ez da ale bakar bat salduko. Euskaraz ez dago gaindosirik?

Euskarazko ekoizpena, batik bat,Durangori begira egiten da, eta ni

ez naiz nor hori esateko, baina es-kertuko nuke pausatuagoa izatea.Adibidez, oraintxe atera du libu-rua Danele Sarriugartek, eta le-hengoan esaten nion editore bati«ze data egokia! Ze bizitza luzeaizango duen!». Martxoa, apirila,

maiatza, uda guztia... eta aben-duan Durangon izango da. Aldiz,Durangorako ekoizten diren libu-ruek elkarren artean lehiatu be-har dute. Euskarazko kultur kontsumoari

buruzko azterketak dio euskal-

dunen %22,9k bakarrik irakur-

tzen dutela euskaraz.

Kulturaren eta liburugintzarenmunduan gabiltzanok badakiguerrealitatea zein den. Eta hori bai-no okerragoa dela esango nuke;

altu samar ikusten dut %22,9 hori.Buruz ari naiz, baina euskarazgehien irakurtzen dutenak 16-25urte artekoak direla dio; baina,noski, hori ez da irakurzaletasunahandia delako. Datu bat da, eta ezduk nik auzitan jarriko: egia daeuskarazko liburu gehienak adintarte horretan saltzen direla, es-kolan eskatzen dietelako eta de-rrigor irakurri behar dituztelako.Datua hor dago, baina interpreta-zioa ere garrantzitsua da. Behartuta ez bada, gazteek ez

dute irakurtzen?

Ez nuke hori esango. Baina, eus-kal literaturarekin haustura batematen dela esango nuke. Umeakeuskaraz irakurtzen hasten dira,natural-natural, baina iristen dira14-15 urteren buelta horretara, etagaztelerara pasatzen dira. Zergatik? Ez dago eskaintzarik

adin horretarako?

Nahi edo ez nahi, adin tarte horre-tan gaztetxoek irakurri nahi dute-na da Federico Moccia, lehenengo

ligeak, maitasun kontuak, lehe-nengo kontaktua sexuarekin...Euskaraz hor hutsune bat dugulairuditzen zait. Behin halako zer-bait bota nuen Sautrela-n, eta Ha-sier Etxeberriak, haserre, eran-tzun zidan: «Baina, Ima, Ima, no-la esan dezakezu hori? Ez dagomerkaturik?». Ni isilik gelditunintzen, eta nire artean pentsatunuen, «noski, libururik ez badagozail samarra da merkatua ego-tea». Zeozer egiten da, baina zer-baitetan huts egiten dugu, gazte-txoak gaztelerara pasatzen direla-ko. Gazteleraz, adibidez, askomugitzen dira Geronimo Stilton

eta Futbolísimosbildumak; Stil-tonena bakarra dago euskaratuta,duela hiru urte, eta Futboleroaklehenengo biak daude euskaraz.Gero, noski, zeinek hartzen duenarriskua, ezta? Ez da erraza. Nola ikusten duzu euskal litera-

turaren egoera?

Ekoizpenaren aldetik izugarrizkoidazle interesgarriak ditugu, be-launaldi berriak indartsu datoz,eta kalitate izugarrizko liburuakdaude. Eta kalitatezko irakurleakere bai. Izan ere, kulturaren mun-du honetan joera dugu dena de-sastre moduan aurkezteko, bainaez, oso harro egon beharko genu-ke, bai egiten dugunaz, bai dau-kagunaz eta baita garenaz ere.Gure txikitasunean izugarrizkokalitatea dugu hemen. Zein da dendara sartzen diren

irakurleen profila?

Gehienak emakumeak, eta 40-55urte artekoak. Horrek ez du esannahi gizonak eta gazteak etortzenez direnik. Baina ze gaztek du di-rua astero liburu bat erosteko?Garbi esan behar da, liburu batek20 euro balio du. Irakurri nahiduen gazteari liburutegira joateaaholkatu izan diot. Zenbaiteketsai gisa dituzte liburutegiak,baina ez nago ados. Irakurzaleta-suna bultzatzen duten neurrian,gure osagarri dira. Sekulako lanaegiten dute; irakurle taldeak bul-tzatzen, jarduerak egiten... Elkarelikatzen dugu. Paperak badu xarma, baina libu-

ru elektronikoek gero eta pisu

handiagoa dute. Zuen kaltera-

ko?

Bi edo hiruren artean banatzendute pastela, eta Amazonen gisa-ko talde erraldoiek bereganatudute merkatu hori. Dena den, iru-ditzen zait, oraindik, handiagoadela papererako joera. Hor, berri-ro, denda txikiek ematen dutenbalio erantsiari erreparatuko nio-ke. Jendeak irakurtzen duen bi-tartean, ez da txarra, eta pantailenmundua errealitate bat da.

«Saiatzen naiz jendeaharrituko dutenliburuak irakurtzen»

Imanol Agirre b Liburuzaina

Astean bi-hiru liburu irakurtzen saiatzen da Imanol Agirre; bezeroeigomendioak egiteko ezinbestekoa dela dio. Bere ustez, Durangonpilatzen da euskarazko ekoizpena eta pausatuagoa behar luke.

ANDONI CANELLADA / FOKU

sELKARRIZKETA

«Oso harro egonbeharko genuke. Gure txikitasunean,izugarrizko kalitateadugu hemen»

GIPUZKOAKO HITZA - berria.eus · deaketa hartu zuenean, deitu zi-daten, eta itzuli egin nintzen....

Documents

Transcript of GIPUZKOAKO HITZA - berria.eus · deaketa hartu zuenean, deitu zi-daten, eta itzuli egin nintzen....