Gure mundutxoa - ikasten.ikasbil.eus · esan zuen bezala, egoki esan ere, diagnosizehatza...

Gure mundutxoa

Hízkuntza Mínorízatuen Sozíologí Biltzarrea

Urriaren lehenengo astean egin zen Getxoko Fadura Kiroldegian HIZKUNTZA MINO-RIZATUEN SOZIOLOGI BILTZARREA. Gero eta zabalduagotzen ari da, dirudienez,munduan zehar zenbait hizkuntza txiki eta zapalduk edo galbidean dagoenak sortzen duenkezka. Kinka horretan dagoen jende askoren larritasuna ari da, agi denean, zientzilari argienaztergai izatera iristen. Ez da zaharra, baina bai egunez egun bortitzagoa, soziologo eta sozio-linguisten artean hizkuntza horien beherakada galerazi eta alderantzizko joerak bideratzekogogoa.

Bada lurralde batean eta besteen gure honen antzeko bilerarik azkenaldi honetan, Euro-pan eta Ameriketan bereziki. Poza ematen digu guzti horrek hizkuntzarekiko kezkatan bizigarenoi.

Gure artean ere bada orain dela urte pare bat edo !anean hasi zen talde bat. Soziolinguistaeta hizkuntzalari euskaldun, katalan eta gailegoek osatu zuten Iruñean egindako hilerabatean; «lruinean sortua» deritzo taldeari. Talde honen lehenbiziko asmoetako bat hauxe zen:Batzarre bat egitea, gauzak nola <lauden eta zer egin daitekeen elkarren artean aztertzeko.Getxoko bileran mamitu zen, hain zuzen ere, asmo hori.

Eta goazen harira. Programak zioenez, honako alor hauek osatzen zuten bildutakoenzeregina: Gutxiengotze prozesu historikoa, Hizkuntz ordezkatze prozesua, Gutxiengotzearenikerketa eta diagnosia, Normalkuntzari buruzko plangintza eta lege-mugak, Hizkuntza gu-txiengotuaren onarmena gizartean, Hizkuntza minorizatuen ekologia soziala.

Pertsona eta talde askok eta era askotan jorratu zituen alorrok, nork bere ikuspegia azal-duz jorratu ere. Ez da erraza bilduma logiko eta ulergarririk moldatzea !erro gutxi batzutan,hain izan ziren askotarikoak iritzi eta ekarpenak, baita elkarren kontrakoak ere askotan, nor-mala den bezala. Hala ere, sakon-sakonean soziolinguistikaren munduan dabiltzan iritziak,diagnosiak eta gomendioak, oinarrizkoenak behinik behin, badute elkarren antzik. Lekubatean entzuten duzuna entzungo duzu hurrengoan beste batean, eta atzo irakurri zenuenabera irakurriko duzu gaur ere. Zientzia hau hasieran egotearen ondorio izango da, noski, horiguztia.

Getxon egin ziren analisi gehienek boterearen eta agintearenjokaerari lotu zioten hizkun-tzen bilakaera soziologikoa, berez hala delako, alde batetik, eta agintedunak, jakinaren gai-nean, hizkuntz egoerak bere onerako erabiltzen dituelako, bestetik. Historian zehar kasuaskotan garbi aski nabarmentzen den bezala, indarra bereganatzen duenak bere pentsakeraeta horretarako bere hizkuntza inposatzeko joera izan du betidanik; eta mendian behera arnil-tzen den harria ezin gelditu den bezalaxe, ia geldiezinezkoa gertatzen da hizkuntzaren behera-kada, behin hasiz gero.

Zenbaitentzat elebitasuna dateke egoera diglosikoaren irtenbidea, baina hizlari gehienenustez, hori amets hutsa besterik ez da. Ez ornen <lagomundu osoan benetako elebitasun sozia-lik; gizabanakoak bai, baina gizartea ezin da elebitasunean bizi, lehentxeago edo geroxeagoelebitasun hori elebakartasun bihurtuko bait da, hizkuntza nagusiaren onerako.

Hari horretatik, Espainiako Estatuaren jokabide eta egoerek ere ez bide dute itxaropenhandirik sortzen. Legeak, bai, legeak elebitasunaren esperantzan eginak <lira;itxuraz bede-ren, agintariak horren alde <laude,baina lege horiek, direnak direlarik--eskasak eta, hala ere,Tribunal Constitucional delakoaren aurrean salatuak-, ez dute izango gaurko egoera sozio--politikoan gure nazioak elebidun bihurtzeko indarrik; beti gaztelania izango da nagusi etapoliki-poliki beste hizkuntzei beren lekua kendu egingo die.

136zyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBAGure mundutxoa

Diagnosian aski actoszeudenez gero, Getxoko hizkuntzalariok ernan zituzten hizkuntzakberriz zabaltzeko edo ez gutxitzeko gornendio batzu ere: norrnalkuntza, bai hizkuntzarenbarrukoa, batua euskararen kasuan, bai kanpokoa, funtzio publikoan, eskolan, iragarkietan,kornunikabideetan, etab., hizkuntza gero eta gehiago sartuz ernan behar dena; hizkuntza bati,eta berari bakarrik, gizarteko funtzio batzu ernatea -nahiko adierazgarria da Quebec-enfrantsesarekin egin dutena, lanaren rnundua hizkuntza horri ernanez-; hizkuntzaren presti-gioa handitzea, etab.

Baina hori guztia ez da aski, beste zenbait baldintza ere ernaten ez bada: hizkuntza baka-rra duen lurraldea, eta jendearen nahia eta borondatea batez ere. Askoren, han bildutakogehienen ustez, independentzia edo gutxienez indar politiko handia ere behar-beharrezkoakdira gure kasuan prozesu hori bere helburuetara erarnango bada.

Lan teorikoen osagarri, gure hizkuntzen egoerak aztertzeko egin den zenbait lan ere aur-keztu zen. Batek eta bestek, aldez eta erdipurdiko azterketa soziologikoen bidez bederen,Estatu Espainoleko hizkuntzen bilakaera azaltzen ahaleginak egin zituen. Jakina denez, ez daoso alaia eta ez gaitu batere pozten gure hizkuntzak nola <laudenikusteak. Baina, aditu batekesan zuen bezala, egoki esan ere, diagnosi zehatza beharrezkoa da gaisoa sendatzeko; ezinbes-teko abiapuntua da hori.

Aipatzekoak dira orain arte, denbora asko pasatu ez bada ere, hizkuntz legeek ernandakoondorioak. Gai horri buruz azaldu ziren lanei lerde ideologikoa zerien, hots, agintariak etahorien harikoak, norrnala den bezala, ondorio naharoak ikusten hasiak dira; Getxon bilduziren soziolinguista gehienek, ordea, besterik uste dute. Ezin, bada, gu bezalako entzulearruntak argi handirik erdietsi. Biltzarrean aurkeztutako lanak publikatuko ornen dira etabakoitzak bere iritzia izango du lanok irakurri ondoren.

Dena den, eta gauzak bere osotasunean neurtuz, ez zen anirnosoa hango giroa. Batzu,euskaldunak, euskara jakin eta hitzegiten dutenak, arras gutxitzen ari direlako; beste batzu,gailegoak, oraindik beren herrian hizkuntzarekiko surik nabarmentzen ez delako eta hizkun-tzaren batasunerako dituzten zailtasun eta ezin konponduak direla eta; besteak, katalanak,agintariengan giro epelegia ornen dagoelako, denak aritu ziren lantuak jotzen etorkizuna argiez dutela ikusten eta. Ez zen gure gaitzentzat sendagai konkretu eta berehalakorik aurkeztu.Arituaren poderioz aurkituko da, agian, zerbait.

Nolabaiteko balantzea egitekotan, hona puntu batzu. Positiboak: entzulego ugaria, 200bat, gazteak gehienak; jendea oso interesatua; hitzaldiak, batez beste, ondo prestatuak eta eznekagarriak; lekua ederra eta rnateriala garaiz zabaldua, gehienetan. Kontrakoak: jendearenartean, batez ere antolatzaile edo zuzendari ez ginenen artean, harrernan gutxi eta, are gutxia-go, nazio diferentetakoen artean. Lan asko aurkeztu bait zen, ernan zitzaien denborarakogehiegi, ez zen behar bezala lantzeko astirik izan. Aldibereko itzulpena ez zen oso ona izan.Jendearen partaidetza urria hitzaldien ondoren. Konklusiorik ez dugu oraindik ikusi. Azke-neko hau gero, guztia argitaratzean, etorriko ornen da.

Bukatzeko, galdera bat egingo nuke, batere txarkeriarik gabe egin ere: hainbesteko anto-larnenduak, nekeak eta eralgitako diruak ernan ote dute espero zen hainbateko fruiturik?Sona handiko hizlariak eta asko kobratzen dutenak ekartzea oso ondo dago; baina, nire etaaskoren ustez, jaun horiek ez dute espero zitekeen ekarpenik eskaini. Ahaleginean lanean ariden zenbait, berriz, eta zeresan ugari duena, isilik edo erdi isilik geratu zen. Gauzak rnaila apa-lagoan egitearekin ez zukeen ezer galduko biltzarreak eta, agian, giro biziagoa eta ernankorra-goa sor zitekeen.

Dena den, eta gauzak bere luze-zabalean harturik, oso baliotsutzat daukagu bilera hori.Antolatzaileek, akatsak akats eta hutsuneak hutsune, zorionik beroenak rnerezi dituzte.

Bukatzeko, aipa dezagun biltzarrearen atzean zegoen edo , hobeto esan, biltzarrearenzarna erarnan zuen taldea, «lruiñean sortua» delakoa. Hasiera-hasieratik zuen horrelako gau-zaren bat egiteko asrnoa eta rnarnituta ikusi dute beren arnetsetako bat. Aurrera ere jarraitze-kotan dira eta guztion laguntza beharko dute. Bejondeizuela eta aurrera.zyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

Boni Urkizu

Gure mundutxoazyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA137zyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

Euskaltzaindiaren X Blltzarraren balantzeabiltzarkldeen ahotan

o Jakina denez, joan den irailaren 25etik 29ra, Euskaltzaindiak bere X Biltzarra egin zuenIruñean. Gai nagusia hauxe zen: Perpaus bakuna.

Biltzarraren ardatza Gramatika-Batzordeak prestaturiko txosten mardula izan zen, 484orrialdeko lan bikaina. Lan hau hamahiru lagunek hiru urtez egina da, bertan euskalki desber-dinetako jendea zelarik.

Lan serioa da benetan, aurrerantzean euskal gramatika lanetan oinarritzat hartu beha-rreko abiapuntua. Badakigu Batzordean bertan eztabaida franko izan zela, eta horri esker ongibahetuak eta haztatuak zeuden gaiak. Lana nola egin zenjakiteko, hona hemen Pello Salabu-ruren hitz argigarriak:

«Grarnatika hau prestatzeko lehenengo hilera 1981ean egin genuen (... ).Lehenengo bi urteetan, hilero biltzen ginen, azkenekoan, berriz, astero; ostiraletan,goiz eta arratsaldez.

Lehenengo zeregina lana antolatzea izan zen, zer egin nahi genuen erabakitzea. Nola-bait ere eskema bat moldatu genuenean, bakoitzari zati bat egokitu zitzaion. Batekbere partea hartzen zuen, eta lehenengo idazketa batetan prestatzen zuen. Gero, guz-tion artean eztabaidatzen genuen, eta bigarren idazketa batetarako egileari bihurtzenzitzaion. Berriro prozesu berdina ... , eta hirugarren idazketara iristen ginenean, batabestearen gainean pilatzen genituen ... Lan hau ekainean bukatu zen, eta uztailean,Patxi Altuna eta biok azken idazkera eman genion, atal desberdinak bateratuz, errepi-kaketak kenduz, hutsuneak betetzen saiatuz ... Eta hau da Biltzarrean aurkeztu dena»(DEJA, 1984-9-29,12. or.).

Hiru zatitan aurkeztu zen txostena, goizeko saioak horretara emanak zirelarik. Lehenegunean, irailak 26: Perpaus bakunaren egitura eta izen-sintagma. Bigarren egunean: Dekli-nabidea. Hirugarren egunean: Posposizioak, Aditzondoak, Interjekzioak.

Biltzarkideen artean sortu ziren eztabaidak aberasgarriak eta argigarriak izan ziren zen-bait puntutan, nahiz eta txostenaren funtsa ez zuten auzitan jartzen. Nolanahi ere, zuzenketaketa proposamenak idatziz bidaltzea eskatu zuen Batzordeak, horretarako hilabeteko epeaeman zuelarik.

Bestalde, lehen bi arratsaldeetan, irailak 26 eta 27, zenbait txosten labur aurkeztu ziren,handik eta hemendik etorritako hizkuntzalari eta euskalarien eskutik. Oso desberdinak izanziren bai gaiez eta bai tratamenduz, gehiegi aukeran. Morfologiaren edo sintaxiaren punturenbat hartu zuten gaitzat gehienbat.

Gramatika-Batzordearen lanak zernolako jarraipena izango duen jakin nahiko dute eus-kaltzale askok. Euskaltzaindiak berak Biltzarraren amaierakoan egin zuen adierazpena izandaiteke horren erantzuna. Hona hemen, beraz.zyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

EUSKALTZAINDIAREN ADIERAZPENA

Duela bost urte, Euskaltzaindiak Batzorde bat izendatu zuen Gramatica lantzeko,sortzetik beretik zuen asmoetariko bati erantzun nahiz. Batzorde honek bere gain hartuzuen Euskaltzaindiak A. Campionen omenez Iruñean 1984ean egingo zuen X. Biltza-rrerako Gramatika honen hastapenak aurkeztea.

Euskaltzaindiak bere X. Biltzarra amaitu ondoren hauxe adierazi nahi du:

1) Gramatika Batzordeak aurkeztutako lana aitzin urrats handitzat dauka etahauxe hartuko du oinarritzat aurrerantzean euskal gramatikari begira erabakiak hartze-rakoan.

2) Lan honetan oraindik hautakizun gelditzen direnei buruz Gramatika Batzor-deari eskatzen dio gai hauen zerrenda prestatzen has dadila, behar den neurrian etagaraian aukera egin ahal izateko.

3) Euskararen ereduzko gramatika burutu bitartean, eta horretarako hain zuzen,Gramatika Batzordearen lana bultzatuko du. Hori dela eta, hemendik aurrerako lana-

138zyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA Gure mundutxoa

ren programa eta programa hori betetzeko behar diren bitartekoak zehaztea eskatzendio, euskararen aberastasun eta ahalbide guztiak jasoaz, oraingo lanean egin den beza-la.

4) Azkenik, tankera honetako gramatika batek duen premia ikusirik, ahal bezainlaster, eta Biltzarrean bertan eta ezarritako epean jaso ditzakeen ohar guztiak kontutanharturik, Euskaltzaindiak argitara emango du Gramatika Batzordeak X. Biltzarreanaurkeztu duen lana. Biltzar honetan agertu diren beste txostenak argitaratzea ere beregain hartzen du.

ID ZENBAIT BILTZARKIDEREN IRITZIAK ETA AITORPENAK

Biltzarraren balantzea egiterakoan, Biltzarkideei beraiei eman diegu hitza, irakurlearen-tzat biziagoa eta jakingarriagoa gertatuko delakoan. Hemen doaz segidan bertan izan zirenbatzuren aitorpenak, guk haien ahotik eta azken egunean jaso genituen bezala. lkusiko denez,Biltzarraren balantzea egiteaz aparte, euskararen gaurko egoeran eta arazoetan ere sartzendira batzu. Guk haiek esana jasotzea besterik ez dugu egin ahalik eta zuzenkien.

KARMELE ROTAETXE, Filosofia eta Letretan Doktorea eta Euskaltzain Urgazlea, eta Eus-kal Herrlko Unibertsitatean irakaslea

Norberak bere iritzia izan dezake normari eta gramatika arauemaileari buruz. Nire iritziz,normak malgua izan behar du.

Biltzarra oso interesantea izan da, bertan ahozko euskaran <laudenaldaerak azaldu dire-lako. Hori oso probetxugarria izango da normarentzat, hots, gramatika arauemailearentzat.

Gramatika-Batzordean bi bizkaitar bakarrik egon gara, Lino Akesolo eta biok. Horrega-tik, bizkaieraren zenbait bariante falta ziren txostenean, egun hauetan azaldu direnak hainzuzen.

Bestalde, Batzordearen eraketa hori ez da harritzekoa, gehienak giputzak izatea alegia.Bilerak Donostian egiten ziren eta Gipuzkoan bizi zirenak erosoago zeukaten hara joateko.Hau ez da kritika bat, gauzak nola izan diren adieraztea baizik.

ROBERT LAURENCE TRASK, Linguistikako irakaslea Liverpool-eko Unibertsitatean

Niretzat gauzarik inportanteena beste euskalariak ikustea izan da eta beraiekin egotea.Zoritxarrez, gutxitan ikusten dugu elkar eta ona da besteak zertan ari diren jakitea.

Ponentziak interesgarriak izan dira batzu, batez ere sintaxiari buruzkoak. Beste batzu ezziren nire arlokoak.

Gramatika-Batzordeak aurkeztu duen txostenari dagokionez, Euskaltzaindiak zereginhaundia du bere gain. Ikusiko dugu zertan gelditzen diren gauzak.

Gainerakoan, euskararen situazioa gero eta hobeto ikusten dut; orain euskara gehiagoentzuten da kalean. Elorrion, esate baterako (nire andrearen herrian), orain dela hamar urteeuskara gutxi entzuten zen. Orain gehiago entzuten da, nahiz eta aski ez izan. Orain delahamar urtetik hona salto haundia egin da aurrera: liburugintza, denetariko testuak ... Nik ustedut euskara indartuko dela. Testugintza, esate baterako, oso inportantea da. Izan ere, holakolibururik gabe ez <lagoeuskal hezkuntzarik eta euskal hezkuntzarik ezean euskara hil egingoda.

BEÑAT OYHAR~ABAL, Hizkuntzalaria eta Euskaltzain Urgazlea

Biltzarra ongi joan da. Ondorioak zein izango diren ez dago jakiterik. Dena dela, oraindela hamar urte ezinezko zatekeen zerbait lortu da. Gaur ia denok ados gaude funtsean, nahizeta puntu batzutan eztabaidak egon.

Holako aurkezpen bat jendaurrean egitea beharrezko zen, baina gisa honetako biltzarbatean ezin liteke gauza askorik egin.

Jendeak txostena irakurtzeko denbora gehiago izan balu, ohar gehiago izango ziren,baina orduan txikikeria asko izango zen.

Gramatika-Batzordearen lanari dagokionez, Pello Salaburuk eta Patxi Altunak lan gaitzaegin dute azken moldaketa ematen. Kontuan izan lehen dena atalka egin zela Batzordean, oso

Gure mundutxoazyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA139

eztabaidatua izan zelarik. Guzti horri batasuna emateko lan ikaragarria egin dute bi horiek.Horri esker, ongi joan da dena. Alegia, Batzordeak lana biziki egin zuen, baina azken molda-keta oso inportantea izan da.

GEORGES REBUSCHI, Ingeles eta Linguistika Orokorreko irakaslea Nancy-ko Unibertsita-tean

Interesantea izan da Biltzarra. Beharrezkoa zen horrelako zerbait antolatzea. Interesan-teena, hala ere, Batzordeak aurkeztu duen gramatika proiektua izan da. Oso baliagarriaizango da.

Nik hizkuntzalari bezala ez ditut Euskaltzaindiaren problemak, honen asmoa euskararenbatasuna bait da. Hori ez da nire problema, noski.

Euskara batuaren bilakaera dela eta, Arantzazun eta gero morfologiaz hitzegin da, etaezin zitekeen bestela izan. Orain, sintaxia batzea zailagoa izango da. Adibide bat jartzeko,Daniel Landarten «Aihen Ahula» aise irakur dezakete lparraldean, baina Hegoaldean ezdakit horrela izango den; ez nago hain segur.

Irakaskuntzaren mailan behar-beharrezkoa da euskara batua, norberaren euskalkitikabiaturik. Bistan denez, ezinezko da matematika, esate baterako, gipuzkeraz, lapurteraz, biz-kaieraz eta abar ematea; ezinezko antolamendu aldetik, noski, ez hizkuntzaren beraren alde-tik.

Ikusten dudanez, jende asko klasikoekin liluratuta <lagoeuskaltzaleen artean. Kontuzibili behar da horretan. Jende askok uste du klasikoen euskara gaurkoa baino bobea dela ...Bestalde, klasikoen lilura ez da Euskal Herrikoa bakarrik. Kontuan izan behar da euskal klasi-koak apaizak direla gehienak; haiek ongi zekiten latina eta latinaz kutsatuak <laude,noski.

Galdera bat egingo nuke bukatzeko: zer da hizkuntza salbatzea, antzinako euskara itzul-tzea ala jendea euskaraz mintzaten jartzea?

GUNTER BRETTSCHNEIDER, Linguistikako irakaslea Koloniako Unibertsitatean

Dakizunez, ni berandu etorri nintzen Biltzarrera (aita hil zitzaion egun horietan). Denaden, martxan ongi jarria zegoen. Txostenak onak ziren eta kanpotik etorri zirenak nahikoerrepresentatiboak.

Metodo onak <laudeorain euskara ikasteko. Giroa asko aldatu da: irratia, telebista ...Orain dela hamar urte ez zen ikusten ongi euskara batuaren etorkizuna; gaur bai. Orain,

gainera, oreka gehiago <lagoeuskara batuaren eta euskalkien artean. Gramatikari dagokio-nez, beharrezkoa da euskal gramatika normatiboa, baina pluralismo batekin. Dialektika batmantendu behar da euskara batuaren eta euskalkien artean.

Bukatzeko, arras ongi ikusten dut euskararen situazioa.

ALANKING, Hizkuntz irakaslea eta euskalari ingelesa

Batzu euskal gramatika arauemailearen zain daude. Hori urrun samar <lago oraino.Oraingo hau pauso baikorra da helburu horretarako. Gainera, beste arazo bat <lago:zeinneurritan eman daiteke gramatika normatibo hori? Alegia, horrelako gramatika batek zer era-baki dezake eta zer ez? Nik uste, beti izango <lirazenbait bide desberdin euskara batuarenbarman.

Euskara batua bera zer izango den oraino erabat definitu gabe <lago.Oraingo joerak ez<lirabetirakoak. Beste hizkuntza batzutan ikusten da nola normalizazioarako harturiko bidebatzu gero «zuzendu» egin diren.

Beste problema bat: hemendik aurrera nork erabiliko duen euskara batua, eta noiz etazertarako. Orain arte, bataz beste, giputzek eta bizkaitarrek erabili dute euskara batua, etabatez ere giputzek. Baina iparraldekoak eta bizkaitarrak gehiago sartzen badira, gerta daitekealdaketa bat, hizkuntza erabiliz egiten bait da.

Bada beste faktore kuantitatibo bat: euskara gehiago erabiltzen bada, euskara batuakindar haundiagoa hartuko du. Esate baterako, euskal egunkari batek eragin itzela izango lukeeuskara batuaren bilakaeran.


Villasantek Biltzarraren sarrerakoan esan zuenez, euskalki guztien gramatika egin nahida, ez euskalki batena edo besterena. Baina inorena ez dena izan ote daiteke denena? Gukguztiona den euskara bat behar dugu. Egitura bat eraiki behar da, euskalkiak ahalik etaongien integratuko dituena.

PIERRE LAFITTE, Euskaltzaina eta euskalaria

Gauza positiboen artean, hauxe aipatuko nuke bereziki: euskalki guztiak aipatu ditugula,denak; ez da bat ere baztertu. Hori gauza ona da. Ez da esan nahi diferentzia guztiak onartudirenik. Bakoitzak berak dakien euskalkia hitzegiten du, baina besteen iritzia ere entzutenjakin dugu.

Jakina, guk ez dugu egin Euskaltzaindiaren gramatika. Guk gaiak eman ditugu; berakikusiko du orain zer onartu eta zer baztertu. Lan gaitza izan da eta ez da denen gustoko izango.Baina batasunari buruz ari bagara, ezin ditugu gauza guztiak onartu.

Aurrera begira, aditzean lan haundia izango dugu gramatika egiterakoan. Aditzean askiurrun gaude elkarrengandik. Iparraldean, esate baterako, badira diferentziak ez euskalkienartean bakarrik, bainan euskalki bakoitzaren barman.

Dena den, batasun kontuan ez da oihu gehiegi egin behar. Elkar ulertzen dugu denok etaez da ezer pasatzen. Gauzak ez dira estuegi hartu behar. Gainera, denborari ere bere lana egi-ten utzi behar zaio. Ezin liteke lasterregi joan.

Guk geure lana egin behar dugu, jakinik denak ez direla ados izango. Kontua da euskarabizi dadila, nahiz eta euskalkietan izan. Baina euskalki batzu galtzen ari dira, hala nola, zube-rera, lapurtera.

Kantuen bidez lan haundia egin liteke euskara kontuan, hangoak eta hemengoak bilduzeta zabalduz. Nik neuk garrantzi haundia ematen diot kantuari. Baditut hiru liburu eginak,denetariko kantuak hartuz. Niri asko lagundu dit kantuak euskara ikasteko eta beste askoriere bai.

Batasun kontuan, eskuan dugun txoria ez dugu eskapatzen utzi behar urrutikoaren men-turan. Nik erdibidea defenditzen dut. Baina hau neure iritzia da, ez Euskaltzaindiarena.

Azkenik, eta Biltzarrari gagozkiola, bi gauza bereizi behar dira. Gauza bat hizkuntzariburuzko zientzia eta beste bat euskara bera lantzea eta zabaltzea. Ez dira biak nahasi eta ber-dindu behar. Niri oso gogoko zait hizkuntzalaritza. Zientziak hipotesiekin lan egiten du gau-zak esplikatzeko (nik neuk ere baditut neure teoriak euskal aditzaren eraketari buruz, etab.),baina horrek ez du salbatuko euskara besterik gabe.

SUZUKO TAMURA, Linguistikako irakaslea Tokyo-ko Waseda Unibertsitatean

Gauzarik positiboena besteek zer egiten duten ikustea eta jakitea izan da. Horixe jakinnahi nuen, hain zuzen, eta pozik nago.

Proposatu den gramatika hori hobetu egin behar da. Gramatikaren deskripzio hobea eginbehar da.

Bestalde, ikusten dudanez, euskaltzaleei gehiago interesatzen zaie morfología sintaxiabaino.

Niretzat harrigarria Biltzarrean hitzegiteko modua izan da, jendeak kunplimendutan ibiligabe hitzegiten bait du askotan. Han, Japonian, oso ohitura desberdinak ditugu kortesia kon-tuan. Dena den, ez zait gaizki iruditzen hemengo gizalegea. Hori bai, oso diferentea da.

Nik neure aldetik gehiago hitzegingo nuen, baina ez nintzen animatzen. Han mahaibu-ruan daudenek aurpegitik ezagutzen dute norbaitek hitzegin nahi duen ala ez, eskua altxatubeharrik gabe, eta askotan zer esan nahi duen ere bai. Guk aurpegiarekin eta gorputz osoare-kin hitzegiten dugu. Denbora gehiago beharko nuke hemengo gizalegera ohitzeko.

Euskaldunok oso hiztunak zarete japoniarrekin konparatuta. Garbi dagozyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBAbí kultura eta bimundu oso diferenteak direla.

Dena den, zuek euskaldunok begiekin eta aurpegiarekin ere hitzegiten duzue. Maitasunaeta adiskidetasuna, esate baterako, begietan eta aurpegian adierazten duzue. Alde horretatik,ez zarete amerikanoak bezala.


XABIER ARANBURU, KazetariazyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

Biltzar honetan prentsak eta komunikabideek: zerikusi haundia izan dute. Horregatik jodugu prentsa-bulegoaren buru izan den kazetari honengana, bere balantzea egin diezagun.Gure galdera hauxe izan da: nola erantzun du prentsak? Hona hemen bere hitzak:

Nire balantzea egiterakoan, bi alderdi bereiziko nituzke.

Alde batetik, Euskaltzaindiak garaiz izendatu zuen prentsa-bulegoa Biltzar honi begiraeta horrek zerikusi haundia izan du gertaera honen arrakastan. Gu maiatzean hasi ginen pren-tsara oharrak bidaltzen, Batzordearen lana zertan zen ikusi eta jendeari aditzera ematen.Kazetariek bazekiten, beraz, bazela zerbait eta jakinaren gainean jartze horrek bere giroa egindu aldez aurretik. Hortaz, prentsa-bulegoa garaiz izendatzea joan-etorri haundikoa izan daBiltzarraren martxan. Biltzarra hasi baino lehen bazen egindako Jan bat komunikabideengirotze aldetik.

Bestetik, berriz, gaia oso astuna zen eta nondik heldu bilatu behar zen. Bistan da perpausbakunaren joskeran zuzenean sartzea kolpe hutsa egitea zela eguneroko komunikabideen mai-lan. Hori espezialistentzako gaia da bere horretan. Beraz, beste tratamendu bat eman beharzitzaion jendearen interesa pizteko. Hori dela eta, informazioa Biltzarraren inguruko gauzajakingarrietan finkatu da: estranjeriatik etorritako hizkuntzalariak zirela, nafar euskaltzale etaeuskalariak direla, etab. Gure esperientzia oso ona izan da, eta komunikabideek oso ondoerantzun dutela esan behar da. ·

Esate baterako, «Diario de Navarra» egunkariak orrialde osoa eskaini dio egunero-egu-nero Biltzarrari. Honi marka haundia da. Kontuan izan oztopo haundiak genituela: Nafarroanginela, gaia ez zela batere periodistikoa, estradizioen astea izan dela, Paquirri toreroa hil delaegun hauetan («El País» egunkariak bere bizitza eman du kultura sailean) ...

Labur esan, kazetariek oso Jan ona egin dute.zyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

*

Hauxe da guk bildu genuen balantzea batarekin eta bestearekin hitzeginez. Ezer gehiagoeranstekotan, Biltzarraren antolaketa ezin hobea aipatuko nuke. Lanak giro ederrean burutuziren eta ahogozo onarekin etxera ginen zinez. Euskaltzaindiak erakutsi du, eta garbi erakutsiere, gauzak ongi egineta antolatzeko baduela gaitasunik.

Euskaltzaindiaren azken Biltzarrek urrats sendoak markatu dituzte euskararen normali-zazio bidean. Azkeneko honek ere emango ditu bere fruituak luzaro baino lehen, nahiz etaeuskal gramatika oso baten gauzatzea oraino eginkizun egon. Biltzar honekin eman denurratsa mugarri bezala geratuko da euskal gramatikagintzaren historian. Ekin eta jarrai.

Joxe Lizarralde

SAGSET erakundearen kongresua

Irailaren Setik 7ra SAGSET erakundeak (The Society for the Advancement of Gamesand Simulations in Education and Training) Ingalaterrako Loughbourougheko Unibertsita-tean rol-joko, simulazio eta beste jokoei buruzko kongresu bat antolatu zuen. Erakunde hauorain dela hamabost urte sortu zen, arlo guztietan lanbide guztietako prestakuntzan, hezkun-tzan eta guri dagokigun hizkuntzen irakaskuntzan simulazio eta jokoen erabilpena bultzatzekoasmoz.

Bere helburua betetzeko, erakunde honek aldizkari bat ateratzen du urtean Jau aldiz, gaihonen inguruko informazioa koordinatzen du eta zenbait material interesgarri argitaratzen.

Hauek dira, besteak beste, kongresoan aztertu ziren gaiak:

• Joko eta simulazioen erabilpena helduen irakasleen prestakuntzan.• Rol-jokoetako «debriefing» edo «iritzi biltze» delako etapa lantzeko oharrak.


• Joko eta simulazioen erabilpena gerente eta administrarien prestakuntzan.• Bigarren hizkuntzen irakaskuntzan erabiltzeko zenbait simulazio eta joko.• Historia konputagailuaren bidez irakasteko simulazioak.• Kulturen arteko diskriminazio eta aurreiritzien aurkako simulazioak.• Simulazioen erabilpena konputagailuetan.• Rol-jokoak erabiltzerakoan gertatzen diren arazoak gainditzeko zenbait teknika.Hizkuntzen irakaskuntzaren arloari dagokionez, simulazioa eta rol-jokoak teknika berri

samarrak dira, baina arrakasta handia izan dute, hizkuntza erabiltzeko oso aproposak eta ego-kiak direlako. Teknika hauek, komunikaziorako aukerak gehituz, klasean ematen den hiz-kuntzaren erabilpen mugaturik ateratzeko modua eskaintzen dute.zyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

Begoña MartinezzyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

Alfabetatzen/Euskalduntzen, euskara-lkasleentzatargibide liburuska

Helburu bikoitzarekin argitara berria du HABEk ikasleei zuzendutako liburuska bat:beroiek euskalduntze edo alfabetatze ikastaldietan sartu aurretik egiten dituzten galdereierantzuteko batetik, eta ikasprozesuan duten partaidetza eta erantzunkizuna areagotzeko bes-tetik.

Liburuskak hamasei orrialde ditu eta bi ataletan banatuta dator. Maketaturik dagoenbezala, aurrekaldetik nahiz atzekaldetik zabal daiteke, azala eta kontrazala biak azal dituela-rik, bata ALFABETATZEN eta bestea EUSKALDUNTZEN izenburuarekin.

ALFABETATZEN izeneko atalak sei orrialde ditu, eta euskara hutsean emana dago.EUSKALDUNTZEN izenekoak, berriz, hamar orrialde ditu, eta euskaraz eta erdaraz doa.Bestalde, biak galdera-erantzunez tajuturik <laude,galderak bietan berdintsuak direlarik:

l. Zein bide ibili behar dut euskaraz alfabetatzeko/euskara ikasteko?2. Zenbat ordu behar ditut alfabetatzeko/euskara ikasteko?3. Zenbat ikastaro egin behar ditut?4. Non matrikula naiteke?5. Zer egin behar dut HABEn matrikulatzeko?6. Nola betetzen da matrikula?7. Zer egin hartzen ez banaute?Norbaitek alerik nahi badu, eska beza helbide honetara: HABE. Prim, 7, 20006DON OS-

TIA.

Pello Esnal

«Enskalduntzearen A maílarako langaiak.

Irakaslearen Liburua»

Argia ikusi berria du «Euskalduntzearen A mailarako langaiak. Irakaslearen liburua. l.urratsa» izeneko karpeta mardulak (urriaren 25ean idazten ari naiz), eta bidean datoz, hilabe-teko tartearekin, 2., 3. eta 4. urratsei dagozkienak.

Lehenengo begiratua nahikoa dugu materialaren berezitasunaz jabetzeko. Bigarren begi-ratuan, berriz, berezitasunaz gain konplexutasunaz ere ohartzen gara. Hau dela-ta, liburuaren


aipamen honetan, beraren zenbait bereizgarri eta berezitasunen -nagusienen- berri ema-tera mugatuko gara, beti ere kontuan izanik 1. urratseko honetaz esandakoak gainerakoentzatere balio duela.

" Euskalduntzearen A mailarako liburua da. Euskalduntze prozesu osoa, jakina denez,Jau mailatan banatzen da: A, B, C, eta EGA mailetan, hain zuzen ere. Eskuarteandugun liburu hau A mailari dagokio, eta hurrengo hiruekin lehen maila honen Jauurratsei erantzuteko moldatua da.

• Irakaslearen liburua da eta ez ikaslearena. Nahiz eta zenbait ariketa eta material beste-rik gabe ikasleentzat ere egokiak izan, karpeta irakasleari <lagozuzendua, zenbaitmaterial eta ariketaren erabileraren berri emateko asmoz. Material eta ariketa horie-tako batzu argitara emanak <laude(esate baterako, eta HABEk argitaratutakoei dago-kienean, JOKOAK, BIDEO-KASETEAK) eta beste batzu argitara emateko prest.Hona hemen, eta besteak beste, HABEk aterako dituenak:

- IKASLEAREN LIBURUA. Ikasleak erabili behar dituen fitxez, ariketez eta ira-kurgaiez osatua.

- ROL-JOKOAK. Izenburu berak adierazten duenez, rok-jokoak jaso <lirabildumahonetan, ikasleen mintzamena lantzeko moduko rol-jokoak, hain zuzen.

- BINAKA: A IKASLEAREN LIBURUA eta B IKASLEAREN LIBURUA. Biliburu hauek ikasleek binaka egiteko ariketak biltzen dituzte. Hauek ere mintza-mena lantzeko <lira.

- JOKOAK-2. Bigarren bilduma hau lehenbizikoa, «Lotería. Familien jokoa. Katuaeta txakurrak. Domino fonetikoa. Hitzen jokoa» izenekoa, osatzera dator.

- BILDUMA. Zenbait ariketa egiteko beharrezko diren fitxa, marrazki, argazki etaabarrez hornitutako karpeta.

- KASETEAK. Ikasleek zenbait ariketa egiteko behar dituzten hizketa, kanta etaabar grabatuta dituzten zintak.

• Liburuak ohizko tajua ez baina karpeta batena du: fitxaz osatua <lago(guztira ia 350fitxa <lira),gehiago ere erants dakizkiokeelarik. Ez da, beraz, liburu bukatua; osatzeneta aberasten joango den material malgu eta irekia baizik. HABEk tajuturiko progra-mazioari egokitu eta berari jarraiki sortzen den material orok du bilduma hori osatzekoaukera. Bestalde, irakasle eta Euskaltegi bakoitzaren esku <lagoberen ariketa etamaterialez hornituz joatea. HABEk, bere aldetik, urtero edo ekingo dio fitxa berriakateratzeari.

• Liburua unitateka eratua <lago.Unitate hauek (Sarreran, 21-30. orrialdeetan zehazten<lira) Euskalduntzearen programazio ofiziala («Euskalduntzea programatzen-84».HABE) oinarritzat hartuta moldatu <lira,eta nolabaiteko ardatza osatzen dute, bera-ren inguruan materiala sortu eta biltzeko aukera ematen duena. Hau da, gure iritziz,liburuaren bereizgarririk garrantzizkoena eta baliotsuena, euskararen irakaskuntzanerabiltzen ari den materialari benetako errentagarritasuna eman diezaiokeena.

• Liburuan eskaintzen den materiala aipatu berri den programazio-ardatzaren inguruaneta bost sailetan bildu da. Lehenengo saila ariketa analitikoek osatzen dute eta gaine-rako laurak hizkuntz trebetasunak lantzeko ariketek, mintzamena, entzumena, irakur-mena eta idazmena lantzeko ariketek alegia.

• Fitxa bakoitzaren edukiari dagokionean , berriz, fitxaren izenburua, kodigoa eta argi-bideak bereiz ditzakegu.

l. Fitxaren izenburua ariketaren izenburuarekin edo mamiarekin bat dator gehiene-tan, eta beraren nondik norakoaren berri ematen du.

2. Kodigoa fitxaren goikaldean eskuinetara doa. Fitxa zein urrats eta unitatetakoa denadierazten du eta zein arlotakoa den erakusten. Honela, erraza egingo zaio irakas-leari, bai fitxa saltean erabili ondoren dagokion tokian ezartzea, bai fitxa berriakberaien tokian kokatzea, bai sortzen dituen ariketak ordenan jasotzea ...

3. Fitxaren argibideak. Lau <lirafitxa bakoitzak eskaintzen dituen argibideak: helbu-rua, iraupena, materiala eta ariketa nola egin.

- Helburua. Ariketaren norakoa adierazten du fitxak. Bi arlo handi bereizten <lira:hizkuntz formak eta hizkuntz trebetasunak.


- lraupena. Ariketa egiten ematen den denboraren berri ematen da gutxi gora-behera.

- Materiala. Materialari buruzko argibideak ariketa egiteko behar diren tresnei,gaiei, kaseteei, bideokaseteei eta abarri dagozkie. Materialaren artean bi sailbereiz ditzakegu: Euskaltegikoa eta ikaslearena. Euskaltegiko materiala ikasleakerabili ondoren berak jasotzen duena da: gehienetan fitxa solteak. Material hau,jokoak, kaseteak, bideokaseteak eta abar. Ikaslearen materiala, berriz, ikasleakerabili ondoren berak jasotzen duena da; gehienetan fitxa solteak. Material hau,ikaslearena, irakaslearen fitxaren atzekaldean ematen da normalean, neurri txi-

kiagoan.- Nola egin. Azkenik, ariketa nola egiten denaren berri dakar irakaslearen fitxak.

Labur bada ere, ariketaren nondik norakoa, urratsak, oharrak eta burutzekobehar adina argibide ematen dira fitxan.

e Liburuak, gainera, 30 orrialdeko sarrera ere badu. Sarrerak honako bost puntu hauekditu: «Ariketak programazioan», «Ariketa motak», «Liburu honen osaketa eta bereiz-garriak», «Nola erabili irakaslearen liburu hau» eta «Euskalduntzearen A mailakourratsak unitatez unitate» (azkeneko hau eraskin gisa emana).

e Azkenik, esan behar da liburua 3.500 pezetako salneurriarekin jarri dela salgai.Badu «Euskalduntzearen A mailarako langiak» beste zenbait berezitasun ere, aipatuta-

koekin hatera liburuaren garrantzi eta aberastasunaren berri garbi adierazten duena. Ziurgaude euskalduntzearen prozesu osoa, urratsez urrats, honelako liburuz eta berauen osagarrizhornitzean, egundoko pausoa emana izango dela euskararen irakaskuntzan.zyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

Pello EsnalzyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

Helduak alfabetazen: Lehenengo maila

O. SARRERA

Lehenengoz, ZUTABEren 3. alean alfabetatzearen mailaketari buruz azaltzen nitueniritzi batzu ekarriko ditut oraingo gaiaren harira.

Alfabetatzearen mailaketa egiterakoan, besteak beste, alfabetatugaien interesak, pre-miak, egokierak eta gaitasunak hartu behar dira kontutan. Alfabetatugaien artean batzukalfabetatzearen prozesu guztia osatu nahiko dute, hots, EGAk adierazten duen mailarainoiritsi. Beste batzuk, ordea, ez dute maila horretaraino iritsi beharrik ikusiko. Alfabetatze pro-zesua EGAraino iritsi baino lehenago bukatu behar edo nahi duenik bada alfabetatugaienartean, eta askotxo direlakoan nago.

Izan ere, EGAk eskatzen duen maila alfabetatu arruntari eskatzen zaiona baino altuagoada. Bestela esan, gaurko gizartean, eguneroko premia arruntei erantzun ahal izateko ez dagoEGAk eskatzen duen mailaraino iritsi beharrik. Lanbidez idatzi behar duenari EGA eskatzeaongi <lago.Baina badirudi alfabetatugai guztiei maila hori eskatzea ez dela jokabiderik egokie-na.

Horiek horrela, lanerako ez duela behar eta, gutxi samar irakurri eta idatziko duen eus-kaldunzaharren multzo horri beste alfabetatze maila bat dagokio eta, ondorioz, maila horriegokituko zaion programa bat. Behar horri erantzuten dio, hain zuzen, argitaratu berria den«Helduak Alfabetatzen: Lehenengo maila» deritzan programak.

l. PROGRAMAREN NORENTZAKOA

Alfabetatzearen lehenengo mailako programa hau lanbidez edo gustoz idatzi behar ezduen euskaldunzaharrari egokitu zaio. Euskaldunzahar horrek oso gutxi idazten du. Gaurkogizartearen giroak eta antolamenduak ez diote alor horretan behar haundirik sortzen, ez apar-


teko zereginik eskatzen. Ikasketak amaituz gero, eta lanbideak eskatzen ez diolarik, luma ezdu gehiegi dantzatzen. Izan ere, alde batetik, telefonoak eskutitza edo gutuna ia baztertu eginditu; bestetik, ia guztia idatzita eskaintzen da, izenpetzea bakarrik falta delarik. Hala ere, tar-teka-marteka, zenbait gauza !abur idazteko beharrean aurkitzen da.

Irakurri ere gutxi irakurtzen du. Gero eta irakurle gutxiago ematen du gizarte motahonek. Eta inoiz ohiturarik eta zaletasunik izan duenari ere ahultzen ari zaizkio nonbait gaita-sun horiek. Izan ere, gaurregun kulturaren eta informazioaren parterik haundiena komunika-bideen bitartez jasotzen da, eta jende gehientsuenaren kultura eta informazio-iturria telebistaeta irratia <lira,prentsa idatziak eragin apalagoa duelarik. Gehiengoak ikus-entzunezko kul-tura du. Euskaldunzaharrak, beraz, gutxi irakurtzen du euskaraz, erdaraz baino askoz gutxia-go, eta euskaraz irakurtzeko zailtasun nabariak ditu. Euskaraz eta gazteleraz idatzirik eskura-tzen zaion testua gazteleraz irakurtzen du gehienetan. Hala ere, euskara errazean idatzitakotestu !aburraren hari nagusia jasotzeko gai da, nahiz eta zenbait hitzen esanahi zehatza jaso-tzeko gai ez izan.

Alfabetatzeari dagozkion bi trebetasun nagusi horien deskribapen !abur horretan nahikogarbi azaltzen <liraeuskaldunzahar alfabetatugaiak dituen oinarrizko premiak. Publiko honenbehar nagusia euskaraz irakurtzeko eta idazteko trebetasunak lortzea da batez ere eta, horre-kin batera, mintzamenaren eta entzutezko ulermenaren eremua egungo kultura orokorrarenmailara egokitzea.

2. PROGRAMAREN ABIAPUNTUMETODOLOGIKOAK

Programa euskaldunzahar alfabetatugai helduari zuzentzen zaionez, jende mota horrenezaugarriak aintzakotzat hartu beharko <lira.

Aurrenik, edozein ikasketaren eta, ondorioz, alfabetatzearen oinarrizko printzipioa azpi-marratu behar da. Hau da, alfabetatzea, neurri handi batean, norberaren esku daga. Bestelaesan, alfabetatugaiaren ahalegin pertsonala arrakastaren ezinbesteko baldintza da. Programaegokienak ere ezin du, inolaz ere, ikaslearen lanik ezaren hutsunea bete. Alfabetatzean, eus-kalduntzean ez bezala, ikaslea ez da hutsetik abiatzen; hasieratik badu hizkuntz alorrean berekabuz !anean aritzeko gaitasunik eta trebetasunik.

Euskaldunzahar alfabetatugaiak jaiotzatiko euskaldunak <lira,zahar edo gazte. Horienartean euskara maila eta esperientzia desberdineko jendea.aurkitzen da. Batetik, familian etalagunartean normalki euskara erabiltzen duen jendea <lago.Jende horri deitzen diogu euskal-dunzaharra. Bestetik, badira jaiotzatiko euskaldunen artean, oso euskara murritza edo tra-ketsa dutenak. Horiek ez ditugu multzo berean sartzen eta, alfabetatze-saioetara etorri aurre-tik, badute zereginik hizkuntzaren ikasketan. Eta bi multzo horien tartean mota edo mailadesberdinetako jendea izaten da.

Euskaldunzahar deitzen dugun horrek badu trebetasunik bere herriko hizkeran hitzegite-ko eta ulertzeko. Beraz, mintzamena eta ulermena baditu, neurri batean bederen eta, hiztunadenez, hizkuntz eduki asko erabiltzen ditu. Hau da euskaldunzaharrarentzat alfabetatzearenabiapuntua. Dituen trebetasunen jabe izan behar du aurrenik, eta beroiek aberastu eta osotuondoren.

Bestalde, programa pertsona helduarentzat da. Pertsona helduak ez du alferrikako gauza-rik ikasi nahi, ikasten duenaren balioa axola bait zaio. Era berean, argi ikusi beharra daukaikasten duenak gizarte-bizitzarako duen aplikazioa, hau da, eguneroko bizitzan zer-nolakoerabilera duen.

Heldua orainean bizi da, eginkizunak epe laburrean ezartzen ditu; batetik, epe luzearenhauskortasuna ezagutzen duelako eta, bestetik, inguruko gizarteak erantzunak eskatzen diz-kiolako.

Horiek horrela, programak funtzionala izan behar du eta, ondorioz, aukeratzen diren hel-buruak ikasle eta inguruaren behar edo premien arabera zehaztu beharko <lira.

Bestalde, programaren edukiak lantzerakoan, ahal bada, ez da azalpen teorikorik edogramatikalik egin behar. Alfabetatzearen oinarrizko mailaren helburua ez bait da hizkuntza-ren ezagutza formala edo teorikoa, hizkuntz edukien erabilera aberatsa eta egokia baizik. Be-raz, gramatikaren deskribapenek, kontzeptuek, paradigmek eta abarrek ez dute lekurik izanbehar programa honetan. Bestela, eta laburki esateko, alfabetatzearen lehenengo mailaren


helburuak lortzeko, euskaldunzaharrak ez du erabiltzen dakiena baino gramatika gehiagorenbeharrik. Erabiltzen duena maila kontzientera pasatu beharko du, baina azalpen gramatikalikgabe.

3. PROGRAMAREN HELBURUAK

Lehenengo helburua euskaldunzaharra berak dakienaz kontziente egitea da, dituen tre-betasunez jabetzea, bere herriko hizkera gutxietsi gabe eta funtsik ez duten konplexuak baz-tertuz.

Ahozko hizkuntzatik idatzizkora igarotzea da beste helburu orokorra. Hizkuntza motabiak berdinak ez direnez, bien arteko zubia egin behar da, alfabetatugaia euskaraz idazten hasdadin, erdaraz idazten dituenak euskaraz egin ditzan. Bide batez, euskaldunzaharrari euska-raz idazteko beldurra kendu behar.zaio.

Helburu orokorrekin jarraituz, irakurtzera bultzatu behar da alfabetatugaia. Bestelaesan, euskaraz irakurtzeko ohitura edo joera sortu behar da, hots, irakurleak egin. Irakurtze-ko ohitura sortzea edo irakurleak egitea, sakonean kultur mailako arazo larria bada ere, alfa-betatzeak ez du helburu hori baztertu behar.

Trebetasunen alorrean alfabetatzearen lehenengo mailak dituen helburuak, laburki, ho-nako hauek dira.

a) Irakurriaren ulermena. Egunkariek euskaraz dakartena eta zenbait testu erraz iraku-rriz ulertzeko gai izan beharko du. Testu horien hari nagusia eta xehetasunik gehientsuenak ja-sotzeko gaitasuna lortu beharko du.

b) ldazmena. Eguneroko bizitzak eskatzen dituen premiazko gauzak euskaraz idaztekogai izan beharko du, hala nola oharrak, eskutitzak, postalak, batzarren, jaialdien edo festenegitarauak, telegramak, taloiak, eskabide edo solizitudeak, albiste laburrak, inprimakiak,etab. Hau da, normalean erdaraz idazten duen apurra euskaraz egiteko gai izan beharko du.

4. PROGRAMAREN EDUKIAK

Arestian aipaturiko helburuak lortzeko eduki egokiak aukeratu eta landu behar dira.Hautatu diren edukiak bi atal nagusitan banatzen dira: ortografia edo idaztarauak eta lexikoa.Beste bi atal lagungarritzat eskaintzen dira: idatz ariketak eta jolasak.

4.1. Ortografia

Sail honen helburua alfabetatugaiaren ahozko hizkeratik abiatuz idatzizko hizkuntzarairistea da. Ahozkotik idatzizkorako zubia egin behar da eta alfabetatugaia pausoz pauso bidehorretatik eraman. Eginahal honek garrantzi haundia du alfabetatze prozesuaren hasieran.

Ahozkotik idatzirako pasabide honetan, besteak beste, ebakeraren eta idazkeraren arte-ko arazoak aurkitzen dira. Esaten dena osorik nola den ezagutarazi beharko da, esaten denaidatziz nola ematen den ikasi, idazkeraren arau nagusiak eman eta erabili.

Alfabetatzearen lehenengo pausoak izango direnez, lanbide honen gozotasun eta egokita-sunak asko leunduko du ondorengo bidea.

Atal honetan euskal alfabetoa, bokalen eta kontsonanteen idaztarauak, loturik ala bereizidatzi behar diren hitzak, puntuazio-markak, majuskulen erabilera, siglak, zenbakiak, fetxaeta euskaraz erabiltzen diren laburdurak landuko dira.

4.2. Lexikoa

Sail honen helburua etxeko edo lagunarteko hizkera zabaltzea eta aberastea da. Eta, eraberean, irakurketari zein idazketari dagozkion helburuak lortzeko beharrezko den lexikoaz ja-betzea. Euskaldunzaharraren herriko hizkera, sarritan, motz gelditzen da eguneroko gaiarruntetatik ateratzen denean. Bestalde, erdal giroaren eraginez, euskaldunzaharraren lexi-koa murriztu egin da eta erdaldundu. Alfabetatugaiak bere hiztegia aberastu eta zehaztu eginbehar du, hitzen esanahia era desberdinetan adierazteko gai izanez, eta hitz eta esaera bakoi-tza zehaztasunez erabiliz.


Atal honetan, hiztegia, hitz eratorriak eta konposatuak, sinonimoak, antonimoak,garrantzizko gaien inguruko hiztegia eta esaerak (modismoak, atsotitzak, esaldien arteko lotu-rak, etab.) landuko <lira.

Edukion bidez, idazmenean eta irakurriaren ulermenean trebatu nahi da alfabetatugaiaeta, bide batez, mintzamenaren eta entzutezko ulermenaren gaitasuna aberastu.

Beraz, alfabetatzearen lehenengo mailan garrantzi oso txikia emango zaio hizkuntzarenaspektu teorikoari, gramatikari. Ezinbestekoak diren alor horretako azalpenak oso laburraketa argiak izango <lira. Ikasgaietan garrantzi eta lekurik handiena ariketek dute eta ariketonhelburua euskaraz hobeto irakurtzeko eta idazteko adorea eta bidea ematea da. Hizkuntzarenerabilera da, beraz, helburu nagusia. Ondorioz, klaseko orduetan hizkuntzaren erabilera beralanduko da, eta ahozko zein idatzizko ariketak zuzenduko nagusiki.zyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

Gurutz LarrañagazyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

Tolosako Udaleko Euskara-Zerbítzua

Nahiz eta Tolosako euskaldunen kopurua %60 inguruan ibili eta ingurunea EuskalHerriko euskaldunenetakoa izan (eskualdeko euskaldunen kopurua %69 inguruan dabil; 25herrietatik 15etan %90a baino gehiago da euskalduna, eta 6 herritan ez <lagoeuskara ez dakie-nik), euskararen egoera oso kezkagarria da. Jendeak euskara badaki, baina sarritan ez du era-biltzen. Izugarrizko desoreka <lagoezagupenaren eta erabilpenaren artean.

Egoera hau aldatzeko, Tolosako Udalak zenbait neurri hartu ditu eta zenbait ekintzaaurrera eraman euskararen normalizazio-bidean azken urteotan.

Lehen Udal demokratikoa sartu zenean, euskararen arazoa Kultur Batzordean ikuitzenzen, baina euskara beste mila arazoren artean galtzen zela ikusirik, euskararen alde !anean ariziren herriko zenbait elkarte eta erakundek aurkeztutako txosten bat zela medio, 1980koUrtarrilaren 24ean, Euskara-Batzordea sortzen da eta itzultzaile-dinamizatzaile bat hartzeaerabakitzen da, beste puntu batzuren artean.

Ondorengo hiru urteetako lana itzultzailearen eta Euskara-Batzordean bildutako elkarteeta erakundeen artean bultzatzen da. Urte hauetan jasotako esperientziak eta normalizazio-lanak hartzen zituen dimentsioak, azpiegitura sendoagoaren beharra azaltzen zuten garbi.Udalerri eta eskualde mailako normalizazio-plangintzak bitarteko tekniko berriak eskatzenzituen.

Behar hauei erantzuteko eta euskararen normalizazio-dinamika bultzatzeko, Euskara-Zerbitzua sortzen da urte honen hasieran. Lehenbizi itzultzaileak eta Zerbitzu-arduradunakosatua, eta geroztik bulegari batekin.

Euskara-Zerbitzuaren eginbehar nagusia, Udal hizkuntz politika planifikatzea eta prakti-kara eramatea da. Hau da, euskara normalizatzeko eta euskararen erabilpena areagotzeko,bai Udal harnean, nola herri mailan lan egitea eta ekintzak prestatzea. Oraingoz Zerbitzuarenlana Udalerrira mugatu bada ere, eskualdearekiko lehen harremanak ere izan <lira,harremaneta elkarlan horiek gehiagotzen joango direlarik, euskararen normalizazio-plangintza udalkabaino areago eskualdeka planteíatzen bait dugu. ~

Udal barneko bizitzari gagozkiolarik, esfortzurik haundienak hiru frontetan banatzen<liraune honetan, lan-plangintza burutu berria dugularik:

a) Langileen euskalduntze-alfabetatzea. Puntu hau erabakikorra da Udala euskaldun-tzeko garaian. Une honetan amaitu berria dugu, Siadeco-rekin hatera, publikoarekinharremanak dituzten Udal-langile guztiak euskalduntzeko eta alfabetatzeko plan-gintza. Plangintza hau bi urtetarako da, eta une honetan negoziatu egin behar da.

b) Üdaletik irteten den dokumentazio guztiaren euskalduntze prozesua. Prozesu hau,noski, euskalduntze-alfabetatze prozesuarekin lotuta doa. Inprimituta dagoen guztiadagoenekoz, gutxienik elebidun irteten bada ere (euskaraz erdaraz baino hiru aldiz


haundiagoa), material idatzi gehiena oraindik erdaraz irteten da. Euskalduntze pro-zesu honetan lehentasuna ematen zaie askotan errepikatzen diren notifikazioei, eus-kaldunei zuzendutakoei eta garrantzi berezia dutenei.

d) Udalaren barne bizitza euskalduntzea. Puntu honetan arazorik larriena zinegotzienada. Zinegotziek euskara ez badute ezagutzen, alferrikakoak <lira euskalduntzekoegin daitezkeen ahalegin guztiak.

Bestalde, Udaletik kanpora eta herriko bizitza sozialari begira, hau da orain arte jarraitu-tako bidea: Udalak berak zerbitzu batzu eskaintzen dizkie herritarrei hizkuntz arazoetan:

- Itzulpen-Zerbitzua. Zerbitzu honen bidez. publikoari begira edozein pertsona, elkarteedo erakundek zabaldu nahi dituen idazkiak itzultzen <liradohainik. Itzulpen-laneanbaino gehiago saiatzen gara zuzenketa-lana egiten,nahiz eta beti posible ez izan.

- Aholkularitza. Zerbitzu honen bidez herritarrek euskararen inguruan izan ditzaketendudak argitzen eta beharrak gestionatzen saiatzen gara. Tankera guztietako kon-tsultak izan ditugu: euskara ikasteko lekuak, izenak aldatzeko zer egin behar den,merkatal propagandarako ideiak, e.a.

- Garantia-Zerbitzua. Zerbitzu honen bidez herritarren eskubide linguistikoak defen-datu nahi genituzke. Alde honetatik zenbait protesta jasoak ditugu jadanik, euskara-ren eta euskaldunen marjinazioa dela eta. Geure ahalbideen neurrian egoera horiekaldatzeko ahaleginak egiten ditugu, beti ondorio egokiak lortzen ez badira ere.

- Idarokizun-ontzia. Zerbitzuak herritarren iritzi, ideia edo kritikak jaso nahi ditu bidehonetatik, pertsonalki nahiz anonimoki.

Zerbitzu hauekin lotuta, gizarte-sektoreekin daramagun lana dator. Euskara-ZerbitzuaTolosako gizarte-sektore guztiekin harremanetan jartzen ari da, bizitza sozialaren alor etaleku guztietara iritsi nahiz.

Sektore guztiak oso desberdinak direnez, inplikaturiko talde eta erakunde guztiekin bile-rak egiten ari gara, sektore bakoitzean eta leku bakoitzean euskararen aldeko normalizazio-lana nola planteia daitekeen ikusteko. Lehen helburua oinarrizko urratsak ematea da eta hiz-kuntzaren arazoaz arduratuko den azpisare bat antolatzea.

Hauek lirateke sektorerik garrantzitsuenak: irakaskuntza, kultur, kirol eta solas-elkar-teak, lanaren mundua, erakunde ofizialak, zerbitzu publikoak, profesio liberalak, alderdiak,sindikatuak eta komunikabideak.

Orain arteko lanaren balantzea egin beharko bagenu, zera esango genuke: euskararenerabilpena maila grafikoan eta idatzizkoan asko igo dela urteotan, kaleari begira batipat. Era-bilpen mintzatuari buruz inpresio batzu baldin baditugu ere, aldaketa askoz ere mantsoagodoa.

Maila honetan topatzen den oztoporik larriena, erdararenganako inertzia puskatzea daeta ohitura linguistikoak aldatzea. Gure oraingo saioak hortik doaz, bi mailatan:

a) Udalak izan dezakeen indar koertzitiboa erabiltzea. Udalak subentzioak ematera-koan edo Udal material edo instalazioak erabiltzeko baimena ematerakoan, euskaraerabiltzea exijitzen du.Euskararen erabilpenera zuzenduko diren kanpainak, neurri praktikoak eskainiz;esate baterako, «lehen hitza beti euskaraz». Kanpaina horiek piskanaka jendearenohitura linguistikoak alda ditzakete.zyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

b)zyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

Kike Amunarriz

«Gurekin euskaraz» telesaioa Iparraldean

Joan zen udan, Frantziako FR3 telebista-katetik emititzen den «Gurekin euskaraz» tele-saioa erabat aldatu zen. Artean telesaioak urtebeteko bizitza zuen eta ordura arteko helburuaeuskara irakastea zuen. Ordutik hona, berriz, telesaio honek magazin itxura hartu du, gehien-bat erreportaia historikoak eta kulturalak eskaintzen dituelarik.


Frantziako Hezkuntza Ministeritzak bultzatu zuen proiektu hori, Bordeleko Akademia-ren bidez. Hasieratik gauzak gaizki egin ziren. Hasierako asmoa, esan bezala, telesaio dídakti-koa egitea zen, baina horrelako gauza bat egiteko oso bitarteko eskasakjarri ziren. ProiektuaJau maisu-maistra soilen esku utzi zen. Langintza horretarako astean bost ordu libratzen zítuz-ten. Beraz, horientzat bigarren lantxo bat besterik ez zen. Eta hori ez da aski. Euskara irakas-teko telesaioa egin nahi bada, horretara buru-belarrí dedikatu beharra daga, arlo honetandena asmatu beharrean bait gaude.

Aipatutako maísu-maistra horiek Marce] Bilbao, Odile Cihigoienetxe, Juliette Etxeberrieta Danielle Pilotte dira. Telesaioa larunbatean emititzen da, arratsaldeko 6'30etan. Hurrengoostiralean berriro ikusteko aukera daga, eguerdiko ordubatean, Esan bezala, FR3 katean.

Pertsona horiei didaktikotasuna, arintasuna eta modernotasuna eskatzea gehiegi zen.Bitarteko haundiagoak behar dira telesaio didaktikoa egiteko.

Lehenengo lau telesaiotako gidoiak egiten zituzten eta gero Bordelera joaten ziren gra-batzera. Ordulaurdeneko programa grabatzeko gutxienez hiru orduko lana behar zutenFR3ko estudioan. Interpretazio aldetik, nahiko maila ona lortu zuten maisu-maixtrok, gra-ziaz errezitatzen bait zituzten testuak kamararen aurrean.

Telesaioetan, gehiena lau lagun hauen arteko solasaldia zen. Oso imajina gutxi agertzenzen, argazkiak, diapositibak eta bestelako imajinak inguratzea ere lau pertsona horien eskugeratzen bait zen.

Telesaio guztietan, bukaera aldera, paradigmen bidez zenbait egitura gramatikal lantzenzuten. Jeneralean, deklinabideko kasu batzu eta zenbait aditz.

Gauzak horrela planteiatuta, normala denez, produktu eskasa ateratzen zen. Eta, azke-nik, plana erabat aldatzea erabaki zuten joan zen udan. Ordutik hona «Gurekin euskaraz»enerreportaia batzu eskaini dira, hori bai, euskaraz, eta punto. Aurrerantzean, lparraldean eus-kara irakasteko telesaio didaktikorik egin nahi bada, bitarteko hobeak jarri beharko dira, baigiza bitartekoak eta baita bitarteko teknikoak ere.zyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

Felix IgargutxizyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

«Digui, digui ... », katalana ikasteko ikasbidemultimedia

Gauden ikasturtearen hasieran, urriaren erdialdean hain zuzen, martxanjarri da Katalun-yan «Digui, digui.,zyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA.» izeneko multimediazko ikasbidea. Ikasbide hau Generalitateko HizkuntzPolitikarako Idazkariaren eraginez eratu da, Europako Kontseiluaren Hizkuntza BizienProiektuaren baitan esperientzia pilotu bezala eratu ere.

Ez da erraza hainbat alderdi dituen ikasbide baten berri !erro gutxitan ematea. Dena den,aipa ditzagun bospasei ezaugarri, «Digui, digui. ..» ongien definitzen dutenak eta, gure ikuspe-gitik, jakingarrienak gerta daitezkeenak.

1. «Digui, digui... » multimediazko ikasbidea da. «Multimedia» hitzak berak dioenez,material, bitarteko eta baliabide anitz erabiltzen da «Digui, digui... » ikasbidean. Materialhoriek hiru sailetan bana ditzakegu: material idatzia (Ikaslearen liburua, Ariketa-liburua, Ira-kaslearen liburua, Autoikaslearen gida eta Egunkarietan argitara emanak), entzutezko mate-riala (Bideokaseteak eta telebista-saioak). Beraz, ez gaude metodo baten aurrean eta are gu-txiago metodo audiobisual baten aurrean, nahiz eta ikusentzutezko materiala izan deigarrienaeta erakargarriena.

2. «Digui, digui. ..» ikasbidea Katalunyan bizi eta katalanez ez dakitenei dago zuzendua.Honek baditu bere ondorioak. Izan ere, ez bait da gauza bera, ez metodologiaren aldetik, ezmotibazioarenetik, bigarren hizkuntza edo hizkuntza arrotza ikastea/irakastea. Kasu honetanbigarren hizkuntzaren ikaskuntza/irakaskuntzari emana dagoen multimedia dugu, katalanahitzegiten den giroan bizi diren katalandarrentzat moldatua. Etortzekotan, gerora etorriko li-


tzateke Katalunyan bizi ez eta katalana ikasi nahi dutenentzako ikasbidea, bere metodologiapropioarekin etorri ere.

3. «Digui, diguizyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA» ikaslego helduarentzat egin da eta ez eskolako neska-mutilentzat.4. «Digui, digui » ikasbideak Atalase maila du helburu. Eta Atalase maila aipatzean,

metodologiaz eta mailaz dihardugu: metodologia nozio-funtzionala dugu; eta maila, berriz,atarikoa, oinarrizkoa (gainditzen duenak gainditua izango du katalanez mintzo den gizartea-ren atarla eta, bete-betean ez bada ere, katalanez bizitzeko gauza izango da).

Atalase mailaz ari garelarik, bada ohar aipagarririk. Izan ere, orain artean tajutu direnAtalase mailak (ingeles, gaztelania, frantses, italiera, alemaniera eta abarrena) ez bait dira ezberdinak eta ez parekideak ere. Baditu bakoitzak bere berezitasunak eta baita bere maila pro-pioa ere. Esate baterako, eta jakingarria da, frantsesaren Atalase mailakzyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA«Un niveau-seuil» duizena eta ezzyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA«Le niveau-seuil», hizkuntza baten barnean Atalase maila bat baino gehiagomolda daitekeelako. Katalanaren Atalase mailak ere badu berezitasunik. Besteak beste, nahizeta 150 ordutan edo gaindi daitekeena izan, orain artean tajutu diren beste Atalase mailakbaino maila altuagoa eskatzen du.

5. Azkenik, esan dezagun «Digui, digui... » ikasbidea bi urtetan zehar emango dela,urtean 30 unitate didaktiko eskainiko direlarik, astean bat.

Bereizgarrien zerrenda dexente luza badezakegu ere, bere horretan utzíko dugu, garran-tzitsuenak adierazi ditugulakoan bait gaude. Dena den, ezin gera gaitezke «Digui, digui.. .»

sortu deneko testuinguruaren zenbait ezaugarri azpimarratu gabe. Besteak beste, bi aipatukoditugu, biak gure errealitatearekin parekatuz: batetik, katalan hizkuntzaren nolakótasuna etaegoera; eta, bestetik, katalana helduei irakasteko dituzten ikastegi eta irakasleen kopurua.

Lehenengoari dagokionean, jakina da desberdin samarrak direla euskararen eta katalana-ren egoerak, hurbilago dagoela katalana gaztelaniatik euskara baino eta, azkenean, errazago,baliabide eta laguntza gutxiagorekin, ikas daitekeela katalana euskara baino. Bigarren gaiareninguruan, berriz, badago argi eta garbi azaldu beharrekorik: helduei bigarren hizkuntza ira-kasteko sistema edo eraikitzeko orduan, Euskal Herriko Lurralde Autonomoan irakaskuntzaformalerantz jo dela (Euskaltegien zabalkundeari eta euskara-irakasleen profesionaltasunarieraginez), Katalunyan aukera hori oraindik ere ametsen mundukoa iruditzen zaien bitartean.

Dena den, bego hemen «Digui, digui.,.» ikasbidearen aipamena; eta, zergatik ez?, gorai-pamena ere bai. Dudarik ez, hizkuntz irakaskuntzaren arloan egingo den esperientzia berribaten aurrean gaude. Irriki biziz geratzen gara emaitzen eta ebaluazioen zain.

Pello Esnal

1983-84 ikasturteko subentzioak

1984.eko abuztuaren 31ko Euskal Herriko Aldizkari Ofizialak 1983-84ikasturtean euska-razko ikastaroak antolatu zituzten erakundeak babesteko laguntzen programa zehazten zuenKultura Sailburuordetzaren ebazpena zekarren.

Ebazpen horren arabera, D eredupeko euskaltegiei ikasleko eta orduko 60 pezetaordaindu zaie; eta E eredupekoei, 30 pezeta ikasleko eta orduko.

Hona hemen HABEk bere presupostutik, eta Lurralde Autonomoko Foru-Diputazio-ekin lankidetzan, joan den ikasturtean banatu dituen subentzioak.

BEREDUA

Bizkaia• Barakaldoko Udal-Euskaltegia• Ermuko Udal-Euskaltegia• Leioako Udal-Euskaltegia• Santurtziko Udal-Euskaltegia• Zornotzako Udal-Euskaltegia

5.831.3906.099.0246.514.9327.762.476

10.257.56436.465.386


GipuzkoazyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

• Arrasateko Udal-Euskaltegia 6.609.962•• Bergarako Udal-Euskaltegia 7.389.945" Elgoibarko Udal-Euskaltegia 6.970.437• Irungo Udal-Euskaltegia 11.505.098•• Legazpiko Udal-Euskaltegia 8.093.671•• Tolosako Udal-Euskaltegia 20.930.018• Urnieta-Lasarteko Udal-Euskaltegía 6.184.809• Urretxuko Udal-Euskaltegía 12.189.302• Zarauzko Udal-Euskaltegia 5.267.385

85.140.627

CEREDUA

Bizkaia

• Deustuko Unibertsitatea 14.396.063• Begoñako Andra Mari Irakasle-Bskola 1.945.125

16.341.188Gipuzkoa

• Goierriko Euskal Eskola 44.073.182• Asistente Sozialen Eskola 500.000• Elizbarrutiko Irakasle-Eskola 4.000.00048.573.182

DEREDUA

Araba

• Laudioko Udal-Euskaltegia 9.505.620Bizkaia

• Bilbo Zaharra Euskaltegia 15.945.080• Gabriel Aresti Euskaltegia 18.408.420• J.M. Zabala Euskaltegia 8.281.090• Ulibarri Euskaltegia 19.684.190• Zubibarri Euskaltegia 6.672.490• Mungiako Udal-Euskaltegia 780.000

69.771.270Gipuzkoa

• Eibarko Udal-Euskaltegia 15.081.600• Errenteriako Udal-Euskaltegía 21.152.400• EUTG 7.392.300• Ilazki Euskaltegia 11.048.280• Rikardo Arregi Euskaltegia 13.527.600• UNED-Bergara 5.875.200

74.077.380

EEREDUA

Araba

• AgurainAEK 345.600• AmurrioAEK 1.656.000• Amurrioko Batzokia 429.000• Aramaio 184.000• Artziniega AEK 112.200• Asparren AEK 140.400• BastidaAEK 39.600


" Biasteri AEK" Eltziego AEK" Gasteiz AEK" Gasteiz Aireportua" Gasteiz Udaberria" La Puebla de la Barca AEK• Laudioko Batzokia• Legutiano AEK• OionAEK" Samaniego AEK• Urkabustaitz AEK• UrionaAEK

138.60033.000

24.777.27046.800

399.60092.400

1.053.000211.200330.600

33.000315.000

52.800

30.390.070

Bizkaia• Abadinoko Euskal Eskola• Matienako Euskal Eskola• Arrigorriagako Euskal Eskola• Balmasedako Gau-Eskola• Barakaldoko Gau-Eskola• Barakaldo-Kruzes Euskal Eskola• Alonsotegiko Euskal Eskola• Berangoko Gau-Eskola• Bolintxu Euskaltegia• San Migeleko Euskal Eskola• Azkue Euskal Eskola• Bilboko Begoña Euskal Eskola• Errekaldeberriko Euskal Eskola• Boluetako Euskal Eskola" Indautxu Euskal Eskola• Larrako (San lgnazio) Euskal Eskola• Lizardi Euskaltegia• Otxarkoagako Euskal Eskola• Santutxuko Euskal Eskola• Txurdinagako Euskal Eskola• Zorrotzako Euskal Eskola• Zurbaran Euskal Eskola• Busturiako Gau-Eskola• Derioko Gau-Eskola• Durangoko Abarrak Euskal Eskola• Durangoko Gau-Eskola• Iurretako Euskal Eskola• Elorrioko Gau-Eskola• Astrabuduako Euskal Eskola• Erandio Beheko Euskal Eskola• Ermuko Gau-Eskola• Etxebarriko Gau-Eskola• Galdakaoko Gau-Eskola• Gernikako Gau-Eskola• Algortako Euskal Eskola• Erromo-Areetako Euskal Eskola• Getxoko Euskal Eskola• Lauaxeta Euskaltegia• Sodupeko Gau-Eskola• lgorreko Gau-Eskola• Larrabetzuko Gau-Eskola• Leioako Gau-Eskola• Lemoako Gau-Eskola• Lekeitioko Gau-Eskola

163.736389.400195.288193.128

6.463.248674.976

71.92832.880

4.339.680231.000

5.718.150443.568484.272132.000885.744846.192

2.467.800422.400

3.516.888188.400270.000572.256

72.600236.760

1.686.0001.646.208

303.120209.208143.760431.040759.000281.760972.192

4.735.392521.400

1.081.608278.664

4.792.764186.978226.800

78.936461.784129.600738.000

Gure mundutxoa

e Mungiako Gau-Eskola11 Muskizko Gau-Eskola11 Muxikako Gau-Eskola11 Ondarruko Gau-Eskola" Orduñako Gau-Eskola" Ortuellako Gau-Eskola• Otxandioko Barnetegiae Portugaleteko Gau-Eskola" Santurtziko Gau-Eskola• Sestaoko E.K.T." Sopelako Gau-Eskola• Ugaoko Gau-Eskola• Zaldibarko Gau-Eskola" Zallako Gau-EskolazyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBAe Zamudioko Gau-Eskola" Zornotzako Gau-Eskola• Abanto-Zierbanako Gau-Eskola• Jaun Zuria (Arrigorriaga) Gau-Eskola" Gure Hizkuntza (Barakaldo)• Onura (Barakaldo)• Onura Udal-Euskaltegia (Bilbo)• Onura (Errekalde)e Kutxen Euskal Eskola (Bilbo)• Mikel Zara te Euskal Eskola• Bide Ona (Kastresana)• Gotzon Garitaonandia (Bermeo)• Santa Ana Euskal Eskola• Neguko Euskal Ikasturtea (Galdakao)• Usansoloko Euskal Eskola (Galdakao)• Gordexelako Ikastola• Nortasuna Euskal Eskola (Muskiz)• Euskararen Alde (Orduña)• Kanpazar Euskal Eskola (Portugalete)• Bideko Argia (Santurtzi)• Trapagako Gau-Eskola• Zaratamo Gau-Eskola• Labayru Bermeo Euskal Eskola• Labayru Bilbo Euskal Eskola• Labayru Durango Euskal Eskola• Labayru Galdakao• Labayru Usansolo• Labayru Gernika• Labayru Erromo" Labayru Mungia• Labayru Mundaka• Labayru Ondarroa• Labayru Sopela• Labayru Zamudio• Labayru Zeanuri• Labayru Zornotza• A.E.K. Bizkaia• Txorierriko lnstitutoa• Kruzes Euskaltegia• Sociedad Cultural Basauritarra• U.E.U. Bilbo• B.l.E. Zornotza• Colegio Mayor Abando• Basauri-Bat Batxilerko Institutuoa

178.200549.00027.000

264.600295.008684.000375.840

1.570.2006:800.7601.460.928

155.952158.400162.400218.880132.000165.000223.500153.600189.408232.200

1.717.20048.600

257.4001.999.326

60.0001.142.700

151.200301.480194.760118.800105.000227.400162.000253.800445.392221.400313.200

4.823.040156.600329.400102.600529.200221.400264.600124.200140.40091.800

145.800491.400183.600

1.476.000114.24072.000

108.0002.217.600

475.20024.960

297.60082.782.682zyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

153


Gipuzkoa• Aiako Euskal Eskola• Andoaingo Errekaburu• Andoaingo Euskal Eskola• Antzuolako Erdu Euskaltegia• Arrasateko Erdu Euskaltegia• Arrasateko ULARCO• Azkoitiako Euskal Eskola• Azpeitiako Euskal Eskola• Beasaingo Batzokia• Beasaingo C.A.F.• Bergarako Erdu Euskaltegia• Billabonako Udal-Euskaltegia• Debako Euskal Eskola• Alde Zaharra Euskal Eskola (Donostia)• Altza Azpil Euskaltegia (Donostia)• Amara Batzokia (Donostia)• Amara Berri Euskal Eskola (Donostia)• Amara Zaharra Euskal Eskola (Donostia)• Antiguo Batzokia (Donostia)• Antiguo Euskal Eskola (Donostia)• Astigarragako Euskal Eskola (Donostia)• C.l.M. (Donostia)• Egia Euskal Eskola (Donostia)• Elhuyar (Donostia)• Eraiki Akademia (Donostia)• Groseko Batzokia (Donostia)• Herrera Amen klaseak (Donostia)• Herrerako Batzokia (Donostia)• Herrerako Gau-Eskola (Donostia)• Intxaurrondoko Euskal Eskola (Donostia)• Lasarteko Euskal Eskola (Donostia)• Loiolako Euskal Eskola (Donostia)

. • Nazaret (Donostian)• Oñatibia'tar Jon (Donostia)• Eibarko Batzokia• Elgoibarko Euskal Eskola• Errenteriako Batzokia• Eskoriatzako Ederlan• Eskoriatzako Erdu Eskola• Hernaniko Euskal Eskola• Hondarribiko Euskal Eskola• lbarrako Udal Euskaltegia• lrungo Euskal Eskola• Irungo Herri Jakintza• Irungo La Salle• Legazpiko Euskal Eskola• Legorretako Euskal Eskola• Lezoko Euskal Eskola• Lezoko Salva S.A.• Mutrikuko Euskal Eskola• Oiartzungo Euskal Eskola• Oñatiko Euskal Eskola• Pasaiko Antxio Euskal Eskola• Pasaiko Donibane Euskal Eskola• Pasaiko San Pedro Euskal Eskola• Pasaiko Trintxerpe Euskal Eskola• Soraluzeko Euskal Eskola• Usurbilgo Euskal Eskola

21.600129.600369.60046.200

3.114.000641.04099.000

972.600156.600307.800351.000297.000462.600257.400844.80043.200

1.103.400501.60081.200

.442.200481.800

1.819.5001.659.000

205.2002.199.000

845.800202.500

59.400167.400277.200594.000198.000745.800318.600102.600402.60064.800

107.100302.800

2.144.400501.600125.400

3.017.400642.600586.650468.600120.000501.60032.400

140.400410.400

1.029.600373.733277.200312.000686.400541.200316.800

Gure mundutxoa

,. Zarautzeko Batzokía" Zarautzeko Euskal Eskola,. Zestuako Euskal Eskola" Zumaiako Euskal Eskola" Zumarraga-Urretxuko Batzokia• Zumarraga-Urretxuko Euskal Eskola" A.E.K. Gipuzkoa

232.200823.200

46.200189.000199.800366.600

1.368.000

37.104.203zyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

155

SUBENTZIOAKEREDUA/LURRALDEA EUSKALTEGIAK SUBENTZIOAK GUZTIRA

BEREDUAzyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

• Bizkaia 5• Gipuzkoa 9

CEREDUA

• Bizkaia 2• Gipuzkoa 3

DEREDUA

• Araba 1• Bizkaia 6• Gipuzkoa 6

EEREDUA

• Araba 19• Bizkaia 102• Gipuzkoa 65

36.465.38685.140:627 121.606.013

16.341.18848.573.182 64.914.370

9.505.62069.771.27074.077.380 153.354.270

30.390.07082.782.68237.104.203 150.276.955

GUZTIRA .. .. .. .. .. 490.151.608zyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

Antton lñurritegi

Gure mundutxoa - ikasten.ikasbil.eus · esan zuen bezala, egoki esan ere, diagnosizehatza...

Documents

Transcript of Gure mundutxoa - ikasten.ikasbil.eus · esan zuen bezala, egoki esan ere, diagnosizehatza...