GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka....

26
R amón Menéndez Pidal filologo eta historialariari normalean ematen zaion sinesga- rritasuna emanez gero, Irundik hasi eta Kantauriko Itsasoko ertzarekiko paralelo Bizkaiko mendebaldeko mugara zihoan Kostaldeko Bidea Konpostelarako erromesaldi- bide zaharretako bat litzateke, historiak jatortzat bilakatu dituen zenbait baino lehe- nagokoa. Eta Done Jakueren debozioko lehenengo hamarkadetan –IX. eta X. mendea– jasota geratu denez, badira jada erromesak bide honen aukera egiten zutenak, aldez aurretik sendotutako eta antzin-antzinako garaietatik garrantzitsuak ziren galtzadez baliatzen baitzen. Konpostelar tradizioaren hasieran, Pirinioak gurutzatzen zituzten erromesek zeharkatu beharreko Nafarroako lurraldeak musulmanek mehatxatzen zituz- tela, Kantauri Itsasoko ertza seguruena zen, inolako zalantzarik gabe. XIII. mendetik aurrera, Gipuzkoak Gaztelarekin bat egiteak ekarri zituen bide-hobekuntzen ondorioz, Barrualdeko Bidea garrantzia hartzen hasi zenean, Kostaldeko Bideak ongi eutsi zion lehiari, eta Irunen bide honetarako aukera egiten zutenak zein urrutiko herrialdeetatik zetozela ondoren deskribatzen dugun ibilbideko portu gipuzkoar eta bizkaitarretako edozeinetan lehorreratzen zirenak jasotzen jarraitu zuen. Dena den, Gipuzkoako hasierako zatia ez zen, inondik inora ere gainera, ibilaldi erosoa. Bidasoaren bokaletik Bizkaiko mugaraino, Oiartzun, Urumea, Oria, Urola eta Deba ibaiek Gipuzkoako kostaldearen jarraitasuna hausten dute. Zenbait bidaiariri ibilbide honek inpresio handia eragin zien “lekuaren laztasuna, bertakoen ankerkeria, edonon aurki daitezkeen itsasadarren haserre harroa” kontuan izanda. Ohar hauek egin zituen, esate baterako, 1120an buruturiko bere bidaian Hugo Oportokoak, Portugaleko Apezpikuak. Dena den, Gipuzkoako bezalako kostalde malkartsu bat kurritzeak izan ditzakeen zailta- sunak desagertu egiten dira Bizkaian Markina-Xemeindik sartu eta Lea-Artibai eskual- deko haran lasaiak kurritzen ditugun bezain laster. Bide horretan Euskadi marinela eta nekazaria, hiri-girokoa eta landa-girokoa uztartzen dira. Gipuzkoako lehen zatia, lurraldeko geografia turistikoarekin kointziditzeagatik nahikoa ezaguna dena, gainditu ondoren, Bizkaiko eskualdeak zeharkatzen ditu, komu- nikazio-bide garrantzitsuenek ezartzen dituzten pasilloetatik nahiko bereizita geratu direnez, ustekabe-iturri atsegingarri direnak. Euskadi heze guztia bide honetan dago. Ezagunena eta oraindik eza- gutzeke dagoena. Kostaldeko Bidea

Transcript of GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka....

Page 1: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

Ramón Menéndez Pidal filologo eta historialariari normalean ematen zaion sinesga-rritasuna emanez gero, Irundik hasi eta Kantauriko Itsasoko ertzarekiko paralelo

Bizkaiko mendebaldeko mugara zihoan Kostaldeko Bidea Konpostelarako erromesaldi-bide zaharretako bat litzateke, historiak jatortzat bilakatu dituen zenbait baino lehe-nagokoa. Eta Done Jakueren debozioko lehenengo hamarkadetan –IX. eta X. mendea–jasota geratu denez, badira jada erromesak bide honen aukera egiten zutenak, aldezaurretik sendotutako eta antzin-antzinako garaietatik garrantzitsuak ziren galtzadezbaliatzen baitzen. Konpostelar tradizioaren hasieran, Pirinioak gurutzatzen zituztenerromesek zeharkatu beharreko Nafarroako lurraldeak musulmanek mehatxatzen zituz-tela, Kantauri Itsasoko ertza seguruena zen, inolako zalantzarik gabe. XIII. mendetikaurrera, Gipuzkoak Gaztelarekin bat egiteak ekarri zituen bide-hobekuntzen ondorioz,Barrualdeko Bidea garrantzia hartzen hasi zenean, Kostaldeko Bideak ongi eutsi zionlehiari, eta Irunen bide honetarako aukera egiten zutenak zein urrutiko herrialdeetatikzetozela ondoren deskribatzen dugun ibilbideko portu gipuzkoar eta bizkaitarretakoedozeinetan lehorreratzen zirenak jasotzen jarraitu zuen.

Dena den, Gipuzkoako hasierako zatia ez zen, inondik inora ere gainera, ibilaldi erosoa.Bidasoaren bokaletik Bizkaiko mugaraino, Oiartzun, Urumea, Oria, Urola eta Debaibaiek Gipuzkoako kostaldearen jarraitasuna hausten dute. Zenbait bidaiariri ibilbidehonek inpresio handia eragin zien “lekuaren laztasuna, bertakoen ankerkeria,edonon aurki daitezkeen itsasadarren haserre harroa” kontuan izanda. Oharhauek egin zituen, esate baterako, 1120an buruturiko bere bidaian Hugo Oportokoak,Portugaleko Apezpikuak.

Dena den, Gipuzkoako bezalako kostalde malkartsu bat kurritzeak izan ditzakeen zailta-sunak desagertu egiten dira Bizkaian Markina-Xemeindik sartu eta Lea-Artibai eskual-deko haran lasaiak kurritzen ditugun bezain laster.

Bide horretan Euskadi marinela eta nekazaria, hiri-girokoa eta landa-girokoa uztartzendira. Gipuzkoako lehen zatia, lurraldeko geografia turistikoarekin kointziditzeagatiknahikoa ezaguna dena, gainditu ondoren, Bizkaiko eskualdeak zeharkatzen ditu, komu-nikazio-bide garrantzitsuenek ezartzen dituzten pasilloetatik nahiko bereizita geratudirenez, ustekabe-iturri atsegingarri direnak.

Euskadi heze guztia bide honetan dago. Ezagunena eta oraindik eza-gutzeke dagoena.

Kostaldeko Bidea

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 7

Page 2: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

HONDARRIBIA

Alfontso VIII.ak 1203 urtean

“hiri gutuna” eman zion herri

zaharra. Bidasoa ibaiaren

bokale ondoan dagoen

goragune batetan kokatzen da.

Bertara iristeko moduetako batSSaannttaa MMaarriiaa aatteettiikk sartzea da.

Hau harresiko ate nagusia da

eta bertan herriaren armarria

ikus daiteke.

Harresi barruan aipagarriak

diren beste eraikinetako batzuk

Udaletxea, Casadevante etxea

edo Torre Alta etxea dira.

Jasokundeko Andre Maria

elizak estilo gotikoa du eta XV

eta XVI. mendeetan eraiki zen.

Gurutze latindar oinplanoa

dauka eta gurutze-gangaz

estalita dauden hiru nabe eta

hiru abside dauzka.

Kale Nagusiaren bukaeran

kokatuta, AArrmmaa PPllaazzaann, Karlos

V.aren gaztelua aurkitzen da.

Hau Nafarroako Sancho

Abarka erregeak eraiki zuela

esaten da. Lauki itxurako

oinplanoa, patio zentrala eta

hiru metrotako lodiera duten

harresiak ditu. Setio ugari

jasan zituen baina

garrantzitsuena 1638. urtean

gertatutakoa da. Gaur egun

turismo paradore funtzioa

dauka.

Herriaren kanpoaldean

Santiagotxo ermita aurkitzen

da. Dimentsio txikietakoa, XV.

mendeko aurrealdea du eta

barruan Santiago

Matamorosen tailu bat

kontserbatzen da.GGuuaaddaalluuppeekkoo eerrmmiittaakk lotura

handia dauka itsasoko

erlijiotasunarekin 1585. urtean

sortu zen momentutik.

Barruan XV. mendeko Birjina

gotiko bat dauka eta batzuen

esanetan itsasontzi baten

brankako irudia izan zen bere

garaian. Leku honetatik

Txingudi badiaren bista eder

batez gozatu daiteke.

LEZO

Jaizkibel mendiaren

inguruetan kokatzen da,

Oiartzun ibaiaren bokale

ondoan eta Pasaiako badiaren

ondoan.

Nabe bakarra eta XVII. mende

hasierako erretaula nagusia

dituen SSaann JJuuaann BBaauuttiissttaa eelliizzaa.

Kristo Santuaren Basilika. XVII.

mende bukaeran eraikia, bizar

gabeko eta estilo gotikoa duen

Kristo baten irudia mirespen

handiarekin gurtzen da bertan.

PASAI DONIBANE

Oso ondo kontserbatzen den

Gipuzkoako marinel-herri

jatorra da. Hirigunea,

portuarekiko paraleloa den

kale bakar baten inguruan

antolatzen da. Bonantzako

Santo Kristo Basilika, XVIII.

mendekoa da eta barruan

Kristo barroko bat dago.

XVI. mendeko Villaviciosa

Jauregi errenazentista

Pietatearen plazan kokatzen

da. Bertan herrikoia den XVI.

mendeko guruztokia dago. San

Juan Bautista eliza. Gurutze

latindar oinplanoa dauka eta

barruan XVIII. mendeko oholtza

barroko bat dago.VViiccttoorr HHuuggoorreenn EEttxxeeaa, idazle

ospetsua bertan bizi izan zen

egun batzuetan.

Udaletxea, XVIII. mendekoa,

Santiago plazan kokatzen da.

Kokapen estrategiko batetan,

badia guztia ikusmenean

duela, Santa Ana ermita

aurkitzen da. Hau 1758-1760

bitartean eraiki zen.

PASAI SAN PEDRO

Pasaia barruan kokatzen da,

marinel itxurako etxeak daude

kai parean eta San Pedroko

hirigunea hiru sektoretan

banatzen da: San Pedro kalea,

Herriko plaza eta TTiirrrriinn--TTaarrrraann

multzoa.

San Pedro eliza, 1774. urtean

bukatu zuten eraikitzen,

altuera berdina duten hiru

nabe eta abside poligonal bat

ditu, Euskal Herrian dauden

zutabe erako elizen erara.

Aurrealdean San Pedroren

irudia ikus daiteke.

Zilarrezko Itsasargia, Ulia

mendiaren magaleko harkaitz

batetan kokatzen da.

Izugarrizko edertasuna duen

lekua da.

8

ETAPA

1HONDARRIBIADONOSTIA-SAN

SEBASTIÁN(23,8 km)

Bonantzako Santo KristoBasilika (Pasai Donibane)

Guadalupeko Ermita(Hondarribia)

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 8

Page 3: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

9

GI-3

440

Santiagotxo

Hondarribia

Irun

Guadalupe

Erramuzko dorrea

Lezo

GI-3110

GI-3

440

Jaizubia

Faro de la Plata

Camino de la Costa

GI-3

440

N-1N

-1

GI-2

638

Zurriola

Trintxerpe

PasaiDonibane

Donostia-San Sebastián

Jaizkibel

525

Santa Barbara

Santa Barbara dorrea

Xangaxi dorrea

Bigarren dorrea

Olazar

Lehenbizikodorrea

PasaiAntxo

Oia

rtzu

n

Fer

roca

rril

Ulia

234

N

PasaiSan Pedro

Mar

Can

tábr

ico

Camino del Interior

Errenteria

EnlaceCamino delinterior

A-8

Behobia

Hendaia

(km 0)

(km 23,8)

BTT Txirrindulariak

(km 0) Hondarribia

Kaizarra kaitik, Santiago kalea hartu eta hirigunera zuzenduko gara Arma plazara iritsi arte,bertan Karlos V.aren gaztelua dago. Kale Nagusitik Santa Maria ateraino jaitsiko gara etabertatik Santa Engrazia ermitara abiatuko gara. Eskumatara dauden eskailera batzuk,asfaltatutako bide batetara daramate. Bide honek Santiagotxo ermitara gerturatuko gaitu.Bertan, Kostako Bideak eta Irunetik datorren Barneko Bideak bat egiten dute. Jaizkibel mendiraigotzen hasiko gara. Berehala eskumatara eta gero ezkerretara biratuko gara, GI-3440raeramaten duen bidetik. Baserri bat atzean utzi eta gero, ur depositu baten ondotik igarotzenden bide batetatik jarraituko dugu. Bidegurutze batetan eskumatara hartuko dugu etaTxominenea baserrira iritsi baino lehenago eskailera batzuk Santa Barbara ermitara eramangogaituzte eta gorago Guadalupeko santutegira.

Hondarribia

600

500

400

300

200

100

0

Guadalupe

Erramuzko dorrea

Jaizkibel

OlazarLezo

PasaiaSan Pedro

La Plata

Ulia

DonostiaSan Sebastián

Etapa honek baditu zenbait zailtasun txirrindularientzat. Jaizkibel mendira igotzeaGI-3440 bidea hartuta saihestu daiteke. Pasai San Pedrotik Donostiara joateko,hobe da bi herriak lotzen dituzten kaleak zeharkatzea.

(km 5,1) Guadalupe

Jaizkibel mendia ezkerretik inguratzen duen Santutegitik irteten den baso-pista hartuko dugu.Puntu honetan gailur-lerroa zeharkatzen duen bidezidorra hartuko dugu. Bide honek Erramuzeta Santa Barbara dorreak lotzen ditu. Hortik jarraituko dugu Jaizkibeleko gailurrera iritsi arte.Bertan San Enrike gotorlekuaren hondakinak aurkitzen dira. Inguratzen gaituzten bistaederretaz gozatu eta gero gailurrak zeharkatzen dituen bidezidor batetatik jarraituko dugu,bertatik jaitsita eta beste bi dorreren ondotik pasa eta gero, muino batetara iritsiko gara.Hemen gailur-lerroa utzi eta ezkerretara, pista bat pasatu eta gero, Olazar baserrira eramatenduen bidea hartuko dugu. Bertatik porlanezko bide batek Lezoko hirigunera eramango gaitu.

(km 13,8) Lezo

Herria zeharkatu ondoren, ondoan dagoen Pasai Donibanera abiatuko gara GI-3440 bideondotik dagoen pasealekutik. Donibane kale pintoreskoak guruztoki ondoan dagoen kairaeramango gaitu. Bertan portuaren bokalea zeharkatu eta Pasai San Pedrora eramango gai-tuen motordun txalupen zerbitzua erabiliko dugu.

(km 16,2) Pasai San Pedro

San Pedro harrizko kalea aldapa handia duten eskailera batzuetara iritsi arte zeharkatukodugu. Eskailera hauek kanposantutik pasatu eta gero, bat-batean gora egiten dute, itsasargiraeramaten duen sarbide batetara iritsi arte. Ondoren, igoera suabe batetatik Zilarrezko itsa-sargira abiatuko gara.

(km 18,5) Zilarrezko Itsasargia

Itsasargiko sarrerako zelaigunearen ezkerretik jende asko ibiltzen den kostako bidezidor batirteten da. Lehenago ura zioan bide batekiko paraleloa da. Bidean zehar akueduktuko zubizaharrak ikusteko aukera dago. Harriztatutako bidezidorretik jarraituko eta eskumatara hartukodugun bide batetan sartu arte. Pista honetan zehar, inongo desbideraketarik egin gabe,arazorik gabe iritsiko gara Ulia parkera. Parkearen sarreran aterpetxera dioan bidea ezkerretarautzi eta Ategorrietatik Uliara igotzen zen trenbideko ibilbide zaharretik hasiko gara jaisten. Pistaeroso batetatik Donostia gure begi-bistan agertu arte ibiliko gara. Arbola baserri ondoanasfaltatutako pista bat agertuko da eta lehenengo bidegurutzean eskumatara hartuko dugu.Bertatik aldapa behera jaitsiko gara itsasertzera iritsi arte. Kursaal eraikinaren aurretik pasakogara eta zubia gurutzatuz, etapa honen bukaera den, Donostiako Bulebarrera iritsiko gara.

(km 23,8) Donostia-San Sebastián

[5,1

km

][8

,7 k

m]

[2,4

km

][2

,3 k

m]

[5,3

km

]

Hondarribiako Alde Zaharra Bidasoa ibaiarenbokalea ikusten den gailur batetan kokatzen da.

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 9

Page 4: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

10

ETAPA

2DONOSTIA-SAN

SEBASTIÁNZARAUTZ

(22,8 km)

DONOSTIA

Jatorri ezezaguna duen arren

badakigu 1016. urtean existitzen

zela Antso Handia erregeak,

herria Leireko monasterioari

eman zionean. Antzina, hiriak,

gaur egun Alde Zaharra dena

hartzen zuen eta harresi batek

inguratzen zuen. UUrrgguullll MMeennddiiaann

zegoen gotorlekuak babesten

zuen hiria bertan XII. mendean

suntsitutako Mota gaztelua

zegoen. Gaur egun Jesusen

Bihotzaren eskulturaren oinarria

da.

Zurriolako pasealekutik hirira

sartu daiteke Rafael Moneo

arkitekto ezagunak egindakoKKuurrssaaaall Kongresu Jauregi

ondotik, VViiccttoorriiaa EEuuggeenniiaa

AAnnttzzookkiittiikk eta MMaarriiaa KKrriissttiinnaa

HHootteell ondotik pasatuz,

Bulebarrera iritsi arte.

Bulebarra antzinako harresiaren

orube gainean eraikitako

pasealeku modernoa da Bretxa

azoka bezalaxe.

Portu ondoko eraikinak izan dira

Donostiako bizitza

komertzialaren protagonistak

Erdi Arotik, aurreko mende

bukaerara arte. Portuaren

inguruan Aquariuma eta Untzi

Museoa aurkitzen dira.UUddaalleettxxeeaa lehengo Kasino

Handia zenaren eraikinean

kokatzen da. 1882. urtean eraiki

zen, Alderdi-Eder lorategiek

inguratzen dute eta hiriaren

ezaugarri garrantzitsuenetako

batean bihurtu da.

San Telmo museoa 1836. urtera

arte komentu dominikarra izan

zen ondoren artilleria kuartel

batetan bihurtzeko. XVI.

mendeko klaustro

errenazentista dauka eta

bertako areto batetan margolan

eta etnografia bildumen

erakusketa dago.

San Bizente eliza hirian dagoen

eraikin zaharrena da. Estilo

gotikoa du eta Jorge Oteiza

eskultorearen Pietate bat dauka.

Koruko Andre Mariaren Basilika,

jatorri erromatarra duen,

barroko estiloko eraikina da eta

XVII. mendean eraberritu zuten.

Artzai Onaren Katedrala, ukitu

germaniarrak dituen

neogotikoaren ezaugarri garbia

da.MMiirraammaarr jjaauurreeggiittiikk badia osoa

dago ikusmenean, estilo

ingelesa dauka eta 1893 eta

1930 bitartean erregeen udako

bizilekua izan zen.

Pasealekuaren amaieran,

Ondarreta hondartzaren

amaieran Eduardo Chillida

eskultoreak sortutako HHaaiizzeeaarreenn

OOrrrraattzzaa aurkitzen da.

Igeldora iritsi baino lehenago

jolas-parkearekin topo egiten

dugu. Hiriaren leku

altuenetariko batetan kokatzen

da eta bertatik hiri eta badiako

bista ezin hobeetaz goza

daiteke. Igeldo Kostako errege-

bidearen inguruan antolatzen

da. San Pedro eliza, oso eraikin

xumea da, nabe bakarra eta

izkina batean leiho gotikoak

dituen dorre bat dauzka. Ia

Oriorekin muga egiten, gailur

batean, Mendizorrotz gotorlekua

aurkitzen da, bertan dauden

hondakinak Gerra Karlistei

dagozkie.

ORIO

Oriora joateko jaitsiera baino

lehenago Tourseko San Martin

ermita aurkitzen dugu. Zaindari

santuaren irudi plateresko polit

bat dauka, gurpen handia

sortzen duen objektua da eta

bere arkupeek pelegrinen

ospitale funtzioak egin zituen

garai batetan.

Itsaso tradizio handia duen

herria da, horren lekukotasuna

bere portuak duen garrantziak

ematen dio. Hirigunea Bariko

San Nikolas parrokiaren

inguruan garatu zen. Eliza XVII.

Mendean bukatu zuten

eraikitzen eta honek, lehenago

zegoen txikiago bat ordezkatu

zuen. Oholtza nagusiak rococo

estiloa dauka eta Kristo gotiko

bat dauka. Bi sarrerak eliz atari

baten bitartez komunikatuta

daude. Honek, iraganean izan

zuen gotorleku funtzioa

erakusten du.

San Juan Bautistaren ermita

hondartza gainean kokatzen da

eta XVIII. mendean eraiki zen

antzinako beste baten gainean.

Hala ere ez dakigu ezer aurreko

horri buruz. Zarautzen Ibaietako

San Martin ermita dago eta nabe

bakarra duen XVI. mendeko

eraikina da.

San Martín Ermita(Orio)

San Telmo Museoa(Donostia-San Sebastián)

San Nicolás(Orio)

Haizearen Orratza(Donostia-San Sebastián)

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 10

Page 5: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

11

La Concha

Ondarreta

Igeldo

Orio

Zarautz

A-8

Ori

a

Camino de la costa

San Pablo

Igeldo

185

Urgull

125

414

N-63

4

Zarautz

Antilla

Santa Klara

N-1

N-634

Arratzain

334

Kukuarri

367Aganduru

San Martín

San Juan

San Martínde Ibaieta

Talaimendi

115

Donostia-San Sebastián

Aginaga

Usurbil

N

Enlace Camino del interior

Mar

Can

tábr

ico

OriokoBenta

DindinIturri

Mendizorrotz

Munioeta

Iranguen

Egiluze

Ferrocarril

Ferr

ocar

ril

(km 23,8)

(km 46,6)

BTT Txirrindulariak

Donostiatik Oriora ez daude zailtasun ugari. Hala ere Igeldora, errepidetik igotzeaeta zolatutako bidetik jaistea gomendatzen da. Oriotik Zarautzera joateko,Oribarzar hondartzara eramaten duen errepidea hartzea gomendatzen da.Jaitsiera, kanpineko sarbidetik egingo da.

DonostiaSan Sebastián

600

500

400

300

200

100

0

Igeldo Munioeta

Orio San Pablo Talaimendi

Zarautz

(km 0) Donostia-San Sebastián

Udaletxea izango da gure abiapuntua Kontxako Pasealekuan ibiltzeko. Ondarretako lorategienamaieran Igeldora igotzen den bidea hartuko dugu. Ehun bat metrotara eskumataradesbideratuko gara Marbileko bidetik Erregenea urbanizaziora iritsi arte. Ondoren, hauezkerretara utziko dugu eskailera batzuk igota. Pasealeku batek urbanizazioko atzeko bideraeramango gaitu. Lehenengo bihurgunera arte jarraituko dugu eta bertan errepidea utzikodugu, landaretza ganga baten azpitik igarotzen den bidezidor bat hartzeko. Bide honekBerakotegi baserrira dioan bidera eramango gaitu. Ibiltzen jarraituko dugu Igeldoko bidearenbidegurutzera iritsi arte, han izen berbera duen jolas-parkearen sarrerarekin egingo dugu topo.Errepidetik jarraituko dugu Buenabista jatetxera iritsi arte. Bertan urbanizazio bat zeharkatu etagero Marabietako bidearekin elkartzen den bide bat hartuko dugu, bertatik jarraituko duguIgeldora joateko dagoen sarbidera arte.

(km 6) Igeldo

Hirigunera igotzen den bidea utzi eta itsasertzeko bidearekiko paraleloak diren landa-bideetatikjarraituko dugu Iranguen eta Egiluze baserri ondotik. Aurrerago eta beti bezala gure seinaleakjarraituz, bidezidorretik, Orion dauden Lusarbeko baserrietara iritsi arte jarraituko dugu.Bertatik jarraituz asfaltatutako errepide batetara iritsiko gara. Bide honek Munioeta baserriondotik igarotzen den jaitsiera bat du, ondoren kurba nabarmen batetan, bide hau utzi etaAganduru baserrira eramango gaituen hareharrizko lauzazko lehengo bidea hartuko dugu.Berriz ere asfaltotik jarraituz, Antilla Orioko hondartzara eramaten duen bidean aterako gara.Hondartza zeharkatuko dugu errepideko kurba bat saihestea utziko digun lasterbide bathartzeko. A-8 autobidearen azpitik pasatu eta berehala San Martin ermitan amaitzen denaldapa bat hartuko dugu eskumatara. Bertatik Orioko hirigunera jaitsiko gara.

(km 16) Orio

Eskailera batzuetatik N-634 errepidera irtengo gara itsasadarra zeharkatzen duen zubiagurutzatzeko. Zenbait eraikinen aurretik pasako gara. Altxerri ubidea gurutzatuko dugu, Aian,Aitzondo jatetxearen aurretik pasako gara eta ondoren itsasadarraren ezker aldetik Oribarzarhondartzara dioan bidea zeharkatuko dugu. Azkenik San Pablo ermitara iritsiko gara, bertaneskumatara irteten den bide bat hartuko dugu eta honek itsasadarraren bokaleraino eramangogaitu. Segituan A-8 autobide azpitik pasako gara Txurruka aterpetxera iritsi arte. Torretxo etaOribar baserriak gure ezkerretara utzi eta porlanezko bide batetik bidegurutze batetarainoibiliko gara txakolin mahastien artean. Zarautzeko camping ondotik jaisten den pasealekutikjarraituko dugu, bide onetatik kostaldeko bista zoragarrietaz goza daiteke. Kurba baten ostean,bidea jaisten hasten da Talai-Mendi kanpineraino. Hemendik, Agirrebekoa baserri ondoaneskumatara biratu eta gero errepidera iritsiko gara. Zarautzen Nafarroa kaletik sartuko gara,Mollarri oinezkoentzako kalea hartu eta San Pelaio ermitara iritsiko gara. Zinkunegi kaletik,Nafarroa kalera bueltatuko gara eta frantziskotarren komentua pasa eta gero ezkerrera biraegingo dugu hirigune historikora joateko. Etapa hau bertan amaitzen da.

(km 22,8) Zarautz

[6 k

m]

[9,5

km

][6

,8 k

m]

Igeldoko Atrakzio Parketik Kontxako badiakobista onenena gozatzeko aukera dago.

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 11

Page 6: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

12

ETAPA

3ZARAUTZ

DEBA(21,3 km)

ZARAUTZ

XIII. mendetik hiribildua da.

Bertako foruen bidez,

arrantzaleei, arrantzatutako

baleak erregeen jakitokirako

uztea behartzen zitzaien.

Ordutik, balea armarrian ikus

daiteke. Herriaren hasieran SSaann

PPeellaaiioo eerrmmiittaa aurkitzen da. XVI.

mendean eraikia, suntsitua izan

zen eta ondoren eraberritua.

Narros jauregia itsasertzean

aurkitzen da. 1536. urtean

eraikia, estilo errenazentista

dauka.

Hiriaren alde batetan SSaannttaa

MMaarriiaa llaa RReeaall eelliizzaa aurkitzen da.

XVI. mendekoa da eta barruan

oholtza barroko ikusgarri bat,

zaindariaren irudi gotiko bat eta

aztarnategi arkeologiko baten

erresto interesgarriak ikus

daitezke. Parrokia ondoan, eta

honen kanpandorre funtzioak

egiten, XVI. mendeko ZZaarraauuttzz

ddoorrrreeaa dago. Defentsa

arkitektura euskaldunaren irudi

argia eta gaur egungo hirigunea

da. Gaur egun, Arte eta Historia

museoak, bisitatu daiteken Erdi

Aroko nekropoli bat du.

Gipuzkoako dorreen eredu

onenetariko bat TToorrrree LLuuzzeeaa da:

harrizkoa, estilo gotiko zibila du

eta XV. mendean izan zen

eraikia. Hiru solairu ditu.

Vista Alegre Parkearen mugak

pasa eta gero, SSaannttaa BBaarrbbaarraa

eerrmmiittaa aurkitzen da. 1707

urtean eraiki zuten eta izen

berbera duen auzoan kokatzen

da.

GETARIA

Marinel tradizio handia duen

herria da eta SSaann AAnnttóónn istmo

gainean kokatuta dago. Azpian

portuko instalazioak daude.

Kaleak, estuak eta Erdi Aroko

ganga- formako pasabideak

dira eta SSaallbbaattoorree ppaarrrrookkii eelliizzaa

inguruan kokatzen dira. Eliza

gotikoa da eta herriko eraikin

zaharrenen artean dago.

Aipagarria da lurraldera

moldatzeko egin behar izan zen

egokipen arkitektonikoa.

Orain dela mende bat AAsskkiizzuu

aauuzzoottiikk pasatzea ezinbestekoa

zen. Galtzada Getariako

zitadelaren ateetan hasten zen.SSaann PPrruuddeennttzziiookkoo eerrmmiittaa

txikiak, motibo geometrikoekin

apaindutako aurrealde gotikoa

dauka. TToouurrsseekkoo SSaann MMaarrttiinn

eelliizzaa ere gotikoa da baina Erdi

Arokoa eta tamaina naturala

duen, irudiz betetako kalbario

bat kontserbatzen du.

ZUMAIA

Erdi Aroko hiria. Arrantzale

etxeak eta etxetzar nobleak

tartekatzen ditu eta portua etaSSaann PPeeddrroo ppaarrrrookkii eelliizzaarreenn

inguruan kokatzen dira. Eliza

XIII. Mendean eraiki zen eta XV

eta XVI. mendeetan handitu

egin zuten. Estilo gotiko

euskaldunekoa, gotorleku

itxura eta inguruko kareharria

dela eta arrosa kolorea du.

Oholtza nagusia XVI. mendekoa

da eta bi triptiko ditu: bata

flandestarra eta bestea gotikoa.

Pelegrinen ospitale funtzioak

betetzen zituen Santiago ermita

eta ZZuullooaaggaa mmuusseeooaa

(margolariaren etxea) izen

berbera duen hondartza ondoan

kokatzen dira. Barruan,

Gozaren obra baliotsuen

bilduma dago.

Itsasargira joaten, SSaann TTeellmmoo

eerrmmiittaa ikusiko dugu. XVI.

mendekoa da eta egurrezko

korua da aipagarriena.

Santiago bide bereanAArrrriittookkiieettaakkoo AAnnddrree MMaarriiaarreenn

eerrmmiittaa aurkitzen da. XVI.

mendeko triptiko hispano-

flandestar bat kontserbatzen

du.IIttzziiaarr, Debako auzoa,

arkitektura euskalduna duen

nukleoa da. Bertatik itsasoko

eta IIttzziiaarrkkoo AAnnddrree MMaarriiaarreenn

ssaannttuutteeggiikkoo bista eder batzuez

gozatzeko aukera dago.

Santutegi hau arrantzale,

marinel eta pelegrinen gurpen

objektua izan da antzinatik.

Oraingo eraikina XVI. mendekoa

da baina antzinako tenplu baten

errestoak dauzka. Barruan XIII.

mendeko Itziarko Ama Birjina

eta oholtza nagusi plateresko

eder bat daude.

Itziar eta Deba artean dagoen

antzinako galtzadan kokatuta,SSaann RRookkee eerrmmiittaa dago. Hau

Debako zaindaria da.

Torre Luzea(Zarautz)

San Telmo Ermita(Zumaia)

Elcano Giza Irudia(Getaria)

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 12

Page 7: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

13

GI-2633

GI-2633

GI-3391

GI-3760

N-6

34

N-63

4

A-8

A-8

GI-3291

N-634

Zarautz

Urola

Getaria

Azti

Askizu

Santiago

Zumaia

Zubeltzuzar

Santuaran

Itziar

Deba

Elorriaga

Camino de la costa

Sandroke

Sta. Barbara

Zarautz

Malkorbe

Deba

Elkano

Artadi

Oikia

Arroabekoa

Itzurun

Garatemendi281

San Prudentzio

Santiago

Andre Mariade Arritokieta

SantaKatalina

GI-631

N

Mar

Can

tábr

ico

Meaga

(km 46,6)

(km 67,9)

BTT Txirrindulariak

Zarautz Getaria

AskizuElorriaga

Zumaia

CruceN-634

Zubeltzuzar

Santuaran

Itziar

Sta BarbaraSandroke

Deba

300

250

200

150

100

50

0

Etaparen hasieratik Zumaiaraino gomendagarria da N-634 kostako bidetik ibiltzea,dagoen malda handia dela eta. Etaparen bigarren zatia bideragarria da Itziarreradoan igoera ezik. Hau egiteko N-634 hartzea izango da onena.

(km 0) ZarautzHirigune historikoa atzean utzi eta Meagara doan bidetik ehun bat metro ibili eta gero,Aldapeta aldapa hartuko dugu eskumatara. Hau Zarautz eta Getaria lotzen zituen antzinakogaltzada da. Esfortzu pixka bat eginez igoko gara, Vista Alegre auzoa gure ezkerretara uztendugun bitartean eta bertatik Santa Barbara eliza ikusiko dugu gailur batetan eskumatara.Porlanezko zati txiki baten ondoren, berriz ikusiko dugu galtzada eta bertatik jarraituko duguGetaria ikusi arte. Txakolin mahastiekin inguratuta dagoen asfaltatutako bide batetatik ibilikogara GI- 3391 errepidera iritsi arte. Bertatik altuera galtzen hasiko gara. Kanposantu ondotikigaroko gara eta kurba sakon baten ostean bide hori utziko dugu. Azkenik udaletxera eraman-go gaituen Loramendi aldapatik jaitsiko gara.

(km 4,2) Getaria

Herrerieta kaletik irtengo gara herritik. Askizu galtzadatik jarraituko dugu Gaintza etaAgerregitxiki baserrietara iritsi arte. Azken honen eskumatara, galtzadara bueltatuko gara. Hau600 metrotara GI- 3392rekin elkartuko da berriz ere. Bertatik jarraituko dugu Azti baserrirainoeta bertan Askizu auzora eramango gaituen bidea hartuko dugu.

[4,2

km

][3

,1 k

m]

[3,6

km

][5

,2 k

m]

[3,0

km

]

(km 6,4) AskizuSan Martin ermitatik Arano baserrira eramango gaituen bidetik jarraituko dugu. Bidegurutzebatetan eskumako bidea aukeratuko dugu. Mendate bat pasa eta gero begi bistan agertukozaigun Zumaiara jaisten hasiko gara. Behera goazela, eukalipto landaketa bat utziko dugugure ezkerretara. Orroaga badiaren bista zoragarri bat aurrez-aurre dugula, N-634raino jaitsikogara. Behin bidea gurutzatuta, pasealeku batek gidatuko gaita: Zuloaga museoa eta Santiagoermita pasa eta gero Urola ibai gainean dagoen zubi bat ikusiko dugu. Hau zeharkatu bezainlaster Gernika pasealekura iritsiko gara. Bertatik Narrondo ubidea beste zubi batetatik zeharka-tu eta Zumaiako hirigunera iritsi arte ibiliko gara.

(km 9,5) Zumaia

Sorazu eta Arritokieta kaleetatik igotzen, Zumaiatik irtengo gara. Hortik izen berbera duenermita eta kanposantura iritsiko gara. Asfaltatutako errepide zabal batetatik altuera hartzenjoango gara Zumaia eta itsasertzeko bistez gozatzen dugun bitartean. Moztutako zelaietatikibiliko gara, zenbait baserri pasako ditugu eta errepideak ezkerretara egiten duenean bira,gorantz doan bidetik jarraituko dugu. Muino bat inguratu eta aldapa handi bat pasatu ostean,Elorriagako jolastokira iritsiko gara, bertatik, asfaltozko bidetik izen bera duen auzora zuzendu-ko gara.

(km 13,1) Elorriaga

Poliki-poliki, berriz N-634ra iritsi arte jaitsiko gara. Gurutzatu eta Mardari auzoko baserrietaraeramaten duen porlanezko bidetik jarraituko dugu. Behin goian gaudela, eskumatara dagoendesbideraketa hartuko dugu. Zubeltzuzar baserrira iritsi baino metro batzuk lehenago, N-634ondoan dagoen Santuaran bentara eramango gaituen pista hartuko dugu eskumatara. A-8autobide gainean dagoen bidea pasatu eta 500 metro egingo ditugu errepidetik. Ondoreneskumatik irteten den aldapa beherako bidea hartuko dugu. Usaberartza baserrira iritsi bainolehenago Itziarrera eramango gaituen bidezidor bat ateratzen da. Bertatik, N-634 gurutzatukodugu berriz Itziarreko gunera iristeko.

(km 18,3) Itziar

Itziarko Andre Mariaren eliza ondotik pasatu eta hirigunera aterako gara, kanposantutik irtetenden zolatutako bide batetatik. Bidegurutze batetan zuzen jarraituko dugu, igotzen, ondorenjaitsiera sakon batetan sartzeko. San Roke ermita gure ezkerretara utzita, Debara jaisten denantzinako galtzada hartuko dugu gure eskumatara.

(km 21,3) Deba

Zumaia eta Deba bitartean dagoen kosta zatiaren ezaugarri nabarmenena itsaslabarrak etamarearteko zabalguneak dira. Mundu guztiko biologoak etortzen dira lekua aztertzera.

[2,2

km

]

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 13

Page 8: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

14

ETAPA

4DEBA

MARKINA-XEMEIN(21,8 km)

DEBA

1294. urtean orain Itziar denean

Monreal sortu zen Antso IV.aren

agintaritzapean. Gaur egun

kokatzen den lekua 1343.

urtean egituratu zen, Alfontso

XI.ak Monreal de Deba

izenarekin eman zion hiri-

gutunaren bitartez.

Ondare arkeologiko garrantzi-

tsu eta handia dauka, Ekain,

Urtiaga eta Ermittiako

haitzuloetako aztarnategietan

ikus daitekeen bezala. Bertan

paleolitikoan egondako

okupazioko erresto

garrantzitsuak daude. EEkkaaiinneekkoo

llaabbaarr-pinturetan, 76 irudi daude

eta zaldia da gehien irudikatzen

den animalia. Portua da

herriaren historian eragin

gehien eduki duen

elementuetariko bat: garrantzi

handia izan dute batez ere

Flandesera esportatzen zen

Espainiako artilearen

komertzioak eta baita

Somorrostroko burdinaren

inportazioak.

Itsasadarra aisialdi portu bezala

erabiltzen da eta hondartza

mendi paraje ederrez

inguratuta dago. SSaannttaa MMaarriiaa

eelliizzaa XV eta XVII. mende

bitartean eraiki zen eta estilo

gotiko errenazentista dauka. XV.

mendeko aurrealde

polikromatu eder bat

kontserbatzen du hamabi

apostoluen irudiekin. Bertan

egindako zabalkuntza baten

ondorioa, XVI. mendeko

klaustroa ikusgarria da.

Udaletxeak, XVIII. mendean

eraikia, Santiago erromesaren

horma-hobi bat dauka.

Hirigunean, zenbait etxebizitza

tradizionalak gain, Bañez etxea,

Aldazabal Murgi etxea eta

Sasiola dorrea daude, baita,

herriko sarrera batetan

kokatzen den Santa Cruz

guruztokia ere.

Agirre Etxea, antzina merkatari

eta marinel familia baten

etxebizitza zen. Gaur egun

dagoen eraikuntza 1775. urte

inguruan, egin zen hasierako

eraikuntza aprobetxatuz.

XVI. mende hasieran, SSaassiioollaa

ddoorrrreekkoo jaunek, Frantziskotar

ordenari lekua, ontziola eta

Pietatearen baseliza eman

zizkion, behartsu eta pelegrinak

zaintzeko, Sasiola komentua

eraiki zezaten. XIX. mendeko

desamortizazioak zirela eta utzi

egin zuten. Gaur klaustroa,

komentua eta XVIII, mendeko

elizaren ondareak

kontserbatzen dira. Azken

honek XVIII. mendeko oholtza

baliagarri bat du.

MUTRIKU

Mutrikurako bidean, oso

eraikuntza soila den CCaallvvaarriioo ddee

MMaaiiaa bbaasseelliizzaa atzean gelditzen

da. Hiribildua, 1209. urtean

Gaztelako Alfontso VIII.ak hiri-

gutuna eman zionetik. Mutriku

urbanistikoki, kaien inguruan

antolatu da, bere kaleak

norabide horretara zuzenduz,

denak portuan amaitzeko. Gaur

egun xarma handia duen eta

Gipuzkoako kairik

zaharrenetariko bat duen

arrantza-herria da.

Ondoan estilo gotikoa duenBBeerrrriiaattuuaa ddoorrrreettxxeeaa, XVII.

mendeko Zabiel eta Galdona

jauregiak eta XVIII. mendeko

Montalibet jauregia daude.

Ondoan Jasokundeko Andre

Mariaren eliza dago. Estilo

neoklasikoa du, harmaialdia eta

harrizko aurrealdea du.

San Andres eliza Gipuzkoako

tenplu zaharrena da eta

Astigarribia auzoan aurkitzen

da. Aurretik zegoen tenplu

prerromaniko baten gainean

eraikia, erresto bisigotiko eta

erromanikoak kontserbatzen

ditu. “Molletxuatik” sartzen zen,

antzinako galtzada ondoan

kokatzen da. Deba ibai gainean

dagoen zamalanerako gunean

hain zuzen ere. OOllaattzz aauuzzooaa, izen berbera duen

bailarako mendien artean

ezkutatuta aurkitzen da,

Bizkaiko mugatik oso gertu.

Bertako habitata

sakabanatutako baserrietan

antolatzen da. OOllaattzzeekkoo SSaann

IIssiiddrroo eerrmmiittaa da leku honetako

elementu aipagarriena.

Mutriku eta Mendaro arteko

mugan Ameikutz estela

aurkitzen da.

Bi gurutze dituen dekorazio

bitxia dauka. Hauetariko

gurutze bat zirkulu batetan

idatzia dago eta oraindik ez

dakigu honen esanahia zein

den. Bizkaia eta Gipuzkoako

mugan AArrnnooaattee bbaasseerrrriiaa

aurkitzen da. Hau Mendaron

dago.

Santa María Eliza(Deba)

Agirre Etxea (Deba)

San Andrés Eliza(Astigarribia-Mutriku)

Mutriku

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 14

Page 9: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

15

A-8

N-634

GI-3230

GI-638

Sasiola

Buztiñaga

Pikoaga

AbeletxeGI-3562

Damukorta

Sakoneta

Atzorinzabal

Amulategi

Barroeta

Deba

Añu

Artibai

BI-633

Camino de la costaVariante de Sasiola

Calvariode Maia

Olatz

Markina-Xemein

Deba

Maiako Gaina

295

Arno

608

Jangoikomendi

531

San Andres

San Isidro

Arnoate

Xemein

San Miguel deArretxinaga

Camino de la costaVariante del Calvario

Aparain

Amegikurutz

Egizar

Larruskain

Amalloa

BI-4

403

N

488 Gorostolamendi

Astigarribia

Etxebarria

(km 67,9)

(km 89,7)

BTT Txirrindulariak

Debatik Olatzera GI-638 errepidea jarraitzea gomendatzen da Mutrikuraino etaondoren GI-3562tik igotzea. Etapako bigarren zatia zolatutako pistetatik egin daite-ke, Gorostolamenditik Larruskainera jaisten bagara, gero BI-4403tik BI-633rainojarraitzeko. Hemendik Markina-Xemeinera iritsiko gara.

Deba

600

500

400

300

200

100

0 Sasiola

BuztiñagaAstigarribia

Calvario deMaia

Aparain

Olatz

Gorostolamendi

Arnoate

Sakoneta

Markina-Xemein

(km 0) Deba

SASIOLAKO SAHIESBIDEAHerritik, Deba ibai ondoan, Mutrikuko zubiraino dioan pasealekutik irtengo gara. Bertan N-634ondotik, Bilboko norabidean jarraituko dugu. Azken eraikuntzen ondotik pasatu eta gero,ezkerretara, hiru kilometro ibili eta gero Sasiola Ospitaleko sarbideko galtzadara eramangogaituen bide bat hartuko dugu. N- 634 gurutzatu eta izen berbera duen komentura jaitsiko gara,Deba ibai ondotik doan bidezidor batetik N-634ko zubira iritsi arte. Ondoren, eskumatara GI-3230 hartuko dugu eta bertatik ibiliko gara Astigarribiako San Andres elizara iritsi arte. BerrizGI-3230 hartu eta metro batzuk aurrerago ezkerretara egingo dugu bira, bertan lehengogaltzada hartu eta zenbait pistetatik Aparain muinora iritsiko gara pinu artetik. (7,9 km)

KALBARIO SAHIESBIDEADebatik Mutrikuko zubitik irtengo gara GI-638 errepidea utziz. Berehala etxebizitza bloke batpasatu eta ezkerretara dagoen porlanezko bidea hartuko dugu eta hortik gutxira beste bateskumatara. Igoera gogor baten ondoren, porlanezko bidea utziko dugu, Buztiñaga baserriraigotzen den bidea hartuz. Eskumatik igota, bideak lautada batetatik eta baso batetan zehar,porlanezko pista bat eta bidegurutze batetara iritsi arte eramango gaitu. Bertan ezkerretara biraegingo dugu. Maiako gaina mendiaren iparraldeko hegala kurritzen duen pista batek Pikoagabaserriraino eramango gaitu. Ondoren bide batek Calvario de Maia ermitaraino zuzendukogaitu. Bertako iturrian freskatu eta kostako bistaz gozatu eta gero, Olatzerantz jarraituko duguGI-3230 gurutzatuz eta Arnopeko pilotalekua erreferentzia puntu bezala hartuta. OndorenEizagirre baserri ondotik pasatuko gara eta muino batetaraino jaitsiko gara. Pista batetatikjarraituko dugu kurba nabarmen baten ondoren eskumatara dagoen bidea hartu arte.Hemendik, Aparaineko bidegurutzera eramango gaituen artadi bat zeharkatuko dugu. (5,5 km)

(km 5,5) Aparain

Pista zabal batetatik altuera galtzen joango gara Abeletxe ukuilu ondoan dagoen bidegurutze-ra arte. Bertan ezkerretik irteten den, eta beherantz doan bide bat hartuko dugu. Arrikurutzestelatik pasatuta Olatzera iritsiko gara, Mutrikutik datorren GI-3562 errepidea gurutzatu etagero.

(km 6,9) Olatz

San Isidro ermita atzean utzi eta gero, bidegurutze batetara iritsiko gara, bertan eskumatara,ibaiarekiko paraleloan doan porlanezko pista hartuko dugu. Pinudi artetik igotzen hasiko garaBizkaia eta Gipuzkoa banatzen dituen Gorostolamendi muinora iritsi arte. Ezkerretara egingodugu bira eta konifero eta eukalipto landaketak zeharkatzen dituen pista bat hartuko dugu.Jangoikomendi inguratuko dugu, porlanezko beste pista batetara jaisteko ondoren.Damukorta baserritik pasatu eta gero Arnoate baserrira iritsiko gara.

(km 12,5) Arnoate

Hau atseden hartzeko leku aproposa da. Arnoate baserritik 100m baino gutxiagotaraeskumatara dagoen desbideraketa bat hartuko dugu. Hegala inguratuz, pista desberdinetatiketa pinudi artetatik Sakoneta baserrira iritsiko gara. Baserri ondotik irteten den pista batetatiklegarrezko bide zabal batetara iritsi arte jarraituko dugu, bide hau Urkaregi Gainetik dator.Armulategi baserrira iritsi arte ibiliko gara eta bertan pinu artetik igotzen den pista bat hartukodugu. Beste pista batekin topo egin arte jarraituko dugu eta ezkerretara baserri bat utzi ondorenporlanezko pista batetara aterako gara. Hemendik aldapa behera gogorra jarraituko dugu.Muino batean, bidea utzi egingo dugu, eskumatara aldapa behera bortitza duen pista batetansartzeko. Bailara barnean ezkerretara dagoen bidea hartuko dugu, Barroeta dorrea etaArretxinagako San Migel ermita bezalako eraikuntza berezien aurretik pasatu eta gero,Markinako plazara iristeko.

(km 21,8) Markina-Xemein

[9,3

km

][5

,6 k

m]

[1,7

km

][5

,5 k

m]

Mutriku, xarma handia duen arrantza-herria da eta bertakoportua, Gipuzkoako zaharrenen artean aurkitzen da.

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 15

Page 10: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

16

ETAPA

5MARKINA-XEMEIN

GERNIKA-LUMO(24,8 km)

MARKINA-XEMEIN

Santiagoko bidea zeharkatzen

duen Bizkaiko lehenengo

herria da. 1355. urtean Don

Tello Bizkaiko jauna zenak

sortu zuen. Oraindik ere

kontserbatzen da, kale eta

kantoi artean antzinako

hirigune harresituaren Erdi

Aroko ukitua.

Herri honek Erdi Aroko

erromesaldian oso

garrantzitsua izan zen, XI.

Mendean, Erdotzan kokatzen

zen pelegrinen ospitale bat

baitzuen.

Bertako eraikin historikoen

artean, estilo errenazentista

duen BBaarrrrooeettaa ddoorrrreeaa eta estilo

barrokoa duen MMuuggaarrtteeggii

ddoorrrreeaa daude.

Andre Maria eliza XVI.

mendean eraiki zen eta estilo

errenazentista dauka. 3 nabe

dauzka eta horietariko bat

Euskal Herriko handiena da.

Estilo neoklasikoa duen

kanposantua ere bertan

aurkitzen da. Hirigune

historiko barruan zenbait

oinetxe errenazentista eta

barroko daude, XVII. mendekoPPrraaddoo bbaasseelliizzaa--gguurruuzzttookkiiaa

bezala.

Hiribildua utzita, Gernikako

norabidean, KKaarrmmeelliitteenn

kkoommeennttuuaa dago eta bertan

harrizko aurrealde polita

nabarmendu daiteke.

Hirigunearen kanpo aldeangguurruuzzttookkiiaa eta XV. mendekoEErrddoottzzaakkoo AAnnddrree MMaarriiaarreenn

eerrmmiittaa aurkitzen da. AurreragoKKaarreeaaggaa ddoorrrreeaa dago.

BOLIBAR

BBoolliibbaarrkkoo SSiimmoonn mmuusseeooaa,

familiako antzinako etxe

batetan kokatuta dago.

Arkupedun uuddaalleettxxee

neoklasikoa eta XVIII.

mendean, X. mendeko eliza

zahar baten gainean eraikitako

gotorleku itxura eta inguru

guztian arkupetuta dituenSSaannttoo TToommaass eelliizzaa

errenazentista daude.

Herritik, Bizkaiko Santiagoko

bideko leku aipagarrienetariko

batetara eramango gaituen

harrizko ggaallttzzaaddaa batetatik

urrunduko gara.

ZIORTZAKOKOLEGIATA

XI. mendean eraikia, bertan

trapako monjeak daude eta

Bizkaian dagoen bakarra da.

Oiz mendi azpian kokatzen da

eta oparotasun handiena XVI.

mendean lortu zuen. Barroko

garaiko elementuak dituen

Aldare Nagusi platereskoa eta

XIV. mendeko Andre Mari bat

daude bertan. Bertan eraikin

desberdinak daude: arkupea,

egurrezko atrio handi bat duen

XV. mendeko eliza, oinplano

karratua duen klaustro

errenazentista, dorrea eta

abadearen eta kalonjeen

etxeak. Sarrera nagusiak

aurrealde gotikoa du eta XIV.

mendekoa izan daiteke. Honen

ondoan, motibo desberdinekin,

horien artean Santiago

Matamoros dagoelarik,

apaindutako hilobia dago.

MUNITIBAR-ARBATZEGI.GERRIKAITZ

Bi nukleok osatutako herria da

eta XVI. mendeko zubi

errenazentista batekin lotuta.

Gerrikaitz hiribilduak, estilo

neoklasikoa duen AAnnddrree MMaarriiaa

eelliizzaa inguruan dagoen baserri

bat osatzen du. JJaauurreeggii,,

BBeennggoolleeaa,, GGooiikkoolleeaa etaMMuunniittiibbaarr bezalako dorreak ere

baditu. SSaannttiiaaggookkoo eerrmmiittaakk Santiago

eta SSaannttaa LLuuzziiaarreenn irudi

interesgarriak ditu. Kondairak

dioenez arranoak buru-hezurra

hartu zuen Zenarruzan uzteko.

Arbatzegiko hirigunean estilo

neoklasikoa duen SSaann BBiizzeennttee

ppaarrrrookkiiaa aurkitzen da. 1851.

urtean eraiki zuten zaharrago

baten gainean eta XVII.

mendeko portada du

Munitibarretik irten eta

Aldakako bidean gailur baten

gainean, Santiago erromesaren

irudi bat duen SSaannttiiaaggoorreenn

oommeenneezz eeggiinnddaakkoo ermita txiki

eta bakarti bat aurkitzen da.

Andre Maria(Markina-Xemein)

Erdotzako Andre MariarenErmita (Xemein)

Ziortzako Kolegiata(Ziortza)

San Vicente Eliza(Arbatzegi)

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 16

Page 11: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

17

Ntra. Sra. de Erdotza

Uriona

Aldaka

Bekoerrota

Berriondo

Marmiz

BI-635

Oka

BI-3242

BI-638

BI-3

222

BI-2224

BI-633

BI-3

448

BI-3231

Gol

ako

Artibai

Iru Erreketa

Lea

Gernika-Lumo

Markina-Xemein

Bolibar

Gerrikaitz

Zarra

Ajangiz

248

Motrollo

594

Ziortza

Iruzubieta

Camino de la costa

Arbatzegi

Gorontzugarai

Astorkigana

Elexalde-Arratzu

Olazarra

Burgogana

N

Bulukua

MontalbanMendata

Arratzu

(km 89,7)

(km 114,5)

BTT Txirrindulariak

Berreñoraino errepidetik joan behar da, hala ere Bolibarren desbideratzea gomen-datzen da Ziortzako kolegiata ikusteko. Berreñora iritsitakoan BI-3224 hartuko dugueta bertatik etaparen bukaerara iritsiko gara.

Markina-Xemein

600

500

400

300

200

100

0

IruzubietaAltzaga

Bolibar

Ziortza

Gorontzugarai

Gerrikaitz

Munitibar

Aldaka

BerriondoZarra

Elexalde-Arratzu

Olazarra

Burgogana

Ajangiz

Gernika-Lumo

(km 0) Markina-XemeinGernikara, bide-gorritik irtengo gara Atxondoko polikiroldegi ondoan eta errepidetik jarraitzekobide-gorria utziko dugu. Lurpeko pasabide batetatik zeharkatuko dugu. Ondoren ErdotzakoAndre Mariaren ermita eta Santutxuko guruztoki ondotik pasatuko gara eta gero eskumataradesbideratu eta ondoren bide-gorri bat bihurtzen den erreka ondotik igarotzen den bide bat har-tuko dugu. Ibaia Kareaga zubitik gurutzatu eta gero, bidearen ezkerrean dagoen egurrezko hesibat zeharkatu eta Iruzubietara iritsi arte seinaleak jarraituko ditugu.

(km 3) IruzubietaBolibarrera, jatetxe ondoan ateratzen den pista batetatik irtengo gara Altzaga auzoa osatzenduten baserri multzora iritsi arte. Bertan eskerretara hartuko dugu, pinudi batetan sartu etaAlegriako landetara iritsi arte. Bertatik, errepidea jaitsi, hau utzi eta berehala eskumatara ikusikozubi bat gurutzatuko dugu erreka gainetik. Bide honetatik jarraituz eta Bolibarko Simonen muse-oa pasatu eta gero plazara iritsiko gara. Zuzen jarraituko dugu erreka gurutzatu arte eta behinerrepidea pasatu eta gero, eskumatara Ziortzako Kolegiatara igotzen den galtzada ikusiko dugu,bertan pelegrinen ostatu bat aurkituko dugu.

(km 6,2) Ziortzako KolegiataKolegiata asfaltatutako pista batetatik utziko dugu. Gure seinaleak eta PR-arenak jarraituko ditu-gu pistatik gora Gorontzugarai muinoraino. Puntu honetan PRa eskumatara desbideratzen da,baina guk zuzen jarraituko dugu bide batetatik Uriona auzoraino. Azken etxe paretik pasatutako-an ezkerretara ikusiko dugun itxitura bat pasatuko dugu eta gero, aurrerago beste bat. Bertatikbidezidor bat hartuko dugu Gerrikaitzera jaisteko.

(km 10,2) GerrikaitzAndre Mari elizak Gerrikaitz antzina hiribildu zenaren sarbidea adierazten du. ErrepidetikMunitibarreraino jaitsiko gara, bertan plaza zeharkatuko dugu San Bizente Martiri elizara iriste-ko. Ezkerretara, Gernikako norabidean, Lea ibaia gurutzatu eta gero, asfaltatutako pista bat har-tuko dugu eta bertatik Aldaka auzora igoko gara. Pista batetatik Kurutzeleku gurutze-biderainojarraituko dugu eta bertan eskumatara hartuko dugu Astorkiganara igotzeko. Urnatei baserriraBekoerrota eta Bulukua baserrietara eramango gaituen bidetik jaitsiko gara. Azken honen esku-matara, pinudi batetan sartzen den pista bat hartuko dugu eta Tejeria errekaraino jaitsiko gara,hau bi aldiz gurutzatuko dugu Mendatako Berriondo eramango gaituen bidea hartzeko. Golakoerrekarekiko paralelo dioan bidea jarraituko dugu Zarra auzora joateko bidera iritsi arte. Hortikgutxira bide hau utzi egingo dugu Gorriño baserrira eramango gaituen bidezidor bat hartzeko.Baserri ondotik pasatzen den asfaltatutako bidera iritsitakoan, eskumatara egingo dugu biraZarra auzora jaisteko.

(km 15,4) ZarraZarrabenta jatetxea auzoaren goi aldera eramaten duen bidearen hasieran kokatzen da. GoianSan Pedro ermita eta Montalban dorrera joateko dagoen desbideraketa daude. Dorrearen ondoanbista ederrez gozatu eta gero, ibilbidea, Zarra Arratzu auzoarekin lotzen zuen antzinako galtzadatikberreskuratutako zati batetara iritsi arte jarraituko dugu. Urdaibaieko harizti ospetsuenazeharkatuko dugu Artzubi zubira iritsi arte. Bertatik, Arratzuko Elexalde nukleora igoko gara.

(km 17,4) Elexalde Arratzu

(km 24,8) Gernika-Lumo

Arratzuko Santo Tomas eliza ondoan bailarako panoramikaz gozatu dezakegu ehun urte bainogehiago dituen arte baten azpian. Bidegurutzea Golako erriberaraino jarraituko dugu eta bertanOlazarra antzinako burdinola aurkituko dugu. Golako ibaia gurutzatu eta gero hesietan dagoensarbide txiki batek Marmiz auzora eramaten duen bidezidorraren hasiera seinalatzen digu.Marmizetik, Burgogana mendiaren hegaletik zegoen bide zaharraren ibilbidea jarraitzen duenpinudiz inguratutako beste pista bat ateratzen da. Ajangizera iritsi baino lehenago, bide haugurutzatzen duten mendi pistak ugariak dira Bertatik Gernika-Lumoraino jaitsiko garaErrenteriako porturaino iristen den errepidea jarraituz. Zubia pasatu eta gero, San Juan,Urtarrilak zortzi eta Andre Maria kaleak jarraituko ditugu Udaletxeraino heltzeko.

[3,2

km

][4

km

][5

,2 k

m]

[2 k

m]

[7,4

km

][3

km

]

Markina, Santiagoko Bideko Bizkaiko lehenengo herria da.Erdi Aroko ukitua duten kale eta kantoiak kontserbatzen ditu.

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 17

Page 12: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

18

ETAPA

6GERNIKA-LUMO

BILBO(29,7 km)

GERNIKA-LUMO

1366. urtean Don Tellok

sortutako hiribildu

enblematikoa. Antzinako

Santiagoko bideen gurutze-

bidea zen eta zoritxarrez oso

famatua gerra zibilean jasan

zuen bonbardaketa eta

Picassok horri buruz

margotutako koadro famatua

dela eta. BBaakkeeaarreenn MMuusseeooaa

bisitatzea merezi du.BBaattzzaarr EEttxxeeaa Bizkaiko Batzar

Nagusien egoitza da da. Hiru

gauzetarako eraiki zen eta hiru

aretotan banandu zen: zentrala,

nagusia eta forma eliptikoduna,

azken honetan batzar-aretoa

eta tenplu sakratua daude.

Beste bi aretoetan EEuusskkaall

HHeerrrriiaa MMuusseeooaa dago. Leku hau,AAnnttiigguuaa eerrmmiittaakk, LLuummookkoo

uuddaalleettxxee zaharrak, zziinn eeggiitteekkoo

ttrriibbuunnaakk eta GGeerrnniikkaakkoo AArrbboollaakk

osatzen dute. Arbolaren

inguruan batzarkideak biltzen

ziren antzina eta gaur egun

Lehendakariak bere karguaren

zina egiten du. Gainera lekua

Euskal Herriaren askatasunen

sinbolo bihurtu da.

Udaletxetik gertu AAnnddrree MMaarriiaa

eelliizzaa aurkitzen da. Tenplu

gotiko-errenazentista da eta

alde zaharra ikusmenean duen

kanpai-horma bat dauka. XIV.

mendean hasi zuten eraikitzen

eta XVI. mendean zabalkuntza

errenazentistak egin

zituzten.XVIII. mendean dorre

barroko estua gehitu zitzaion.

Irudi desberdinak dituen, horien

artean Apostoluarenak, portada

gotikoa du. Lehen eraikuntza

honi erantsita pelegrinak

hartzen zituen ostatu-ospitalea

kokatzen zen.

Gernika, Erregoiti eta Musika

herrien artean BBiilliikkaarriiookkoo

eesstteellaa aurkitzen da.

Morgan dagoen Gerekiz

gailurrean Gerekizeko San

Esteban ermita aurkitzen da,

eraberritutako tenplu xume bat

da eta bertan garai

erromatarreko hilarriak aurkitu

dira.

LARRABETZU

1376. urtean Don Tellok

sortutako herri zahar eta

atsegingarria. Harrizko

etxetzarrez eta jauregiz beteta

dago.

Goikolexea auzoan SSaann

EEmmeetteerriioo eettaa SSaann ZZeelleeddoonniioo

eelliizzaa aurkitzen da. XVI. mende

hasierakoa da eta IX. mendekoa

zen beste baten gainean eraikia

dago. Andre Maria Jesús haurra

besoetan duela eta aingeru eta

apostoluez inguratutako, hauen

artean Santiago erromes

jantziarekin, erretaula nagusi

gotiko-errenazentista oso

interesgarria du. GGuurruuttzzee

eerrrreennaazzeennttiissttaa bat ere badauka.

LEZAMA

Nekazal jatorriko herri txikia.

1981. urera arte 1542 urtean

eraikitako “ospitala” izenarekin

ezagutzen zen eraikuntza bat

zegoen. Ermitaren ondoan

Santo Kristo guruztokia

aurkitzen da. KKrriissttoorreenn bbaasseelliizzaakk portada

irekia dauka eta honen bidez

barrualdea ikus daiteke.

Harrizko zutabeetan eusten den

aurrealdea dauka eta gurutze-

gangekin estalita dago. XVII.

mendekoa da eta Santo

Domingo Santiagoko bidearekin

oso lotuta dagoen gaiari

buruzko horma-irudi bat dauka.AAnnddrree MMaarriiaarreenn eelliizzaa gotiko eta

erromatarraren artean

aurkitzen da eta bere arkupeak

kanposantu funtzioa betetzen

zuen.

ZAMUDIO

500 elkarte baino gehiago

dituen herria da. Hau Goi

Mailako Enpresen Zentroa denPPaarrkkee TTeekknnoollooggiikkooaarrii esker

gertatzen da.

Zamudioko leku

atsegingarriena, SSaann MMaarrttiinn

eelliizzaakk eta ZZaammuuddiioottoorrrree estilo

gotiko zibila duen gotorlekuak

osatzen duten multzoa da. Eliza

erromaniko eta gotikoaren

arteko trantsizio garaikoa da

eta XV. mendeko ukituak ditu.

Egurrezko arkupe bitxi bat du.

Andre Maria Eliza(Lezama)

San Emeterio-San CeledonioEliza (Larrabetzu)

Gernikako Arbola(Gernika-Lumo)

Batzar Etxea(Gernika-Lumo)

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 18

Page 13: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

19

N

BI-3713

Mik

ene

Pozueta

San Estebande Gerekiz

Landotz

Astoreka

BI-2

120

BI-6

37 Nerbión

BI-2235

Gernika-Lumo

Errigoiti

Goikolexalde

Larrabetzu

Lezama

Zamudio

Bilbao

Iturritxualde

382

Camino de la costa

Pepiena

Aretzabalaga372

Muxika

Baba

Bizkargi

556

Morga

Zamudiotorre

Begoña

San Martín

Catedral deSantiago

Billikario

Parque Tecnológico

Parque Tecnológico

El Viverode Kortatxueta

(km 114,5)

(km 144,2)

BTT Txirrindulariak

Etapa honetan zailtasuna duten hiru zati aurkitzen dira. Lehenengoa Gerkizeko igoe-ra da eta bertara Muxika eta Ugartetik joatea gomendatzen dugu. HemendikAstorekara joateko ez ditugu arazo handirik edukiko. Bertan desbideraketa hartubeharrean Goikolexaldera eramaten duen errepidetik jarraituko dugu. Arazoakdituen azken puntua, Lezama eta Bilbo artean dagoena da. Lezamatik Kortatxuetaraigotzen den bidea hartzea proposatzen dugu azkenik, landabide bat hartu etaIturritxualde mendira joateko.

Gernika-Lumo

600

500

400

300

200

100

0

Bilikario

Pozueta

San Estebande Gerekiz

Landotz

Aretxabalaga

Goikolexalde

LarrabetzuLezama

Zamudio

Iturritxualde

Begoña

Bilbao

(km 0) Gernika-Lumo

Gernika-Lumoko monumentuen gunea bisitatu eta gero Zearreta kaletik Lurgorri auzorainoabiatuko gara Mestikabaso izenarekin ezagutzen den lekutik pasatuz. Errigoitira, Santa Luziaermita ondoan , dioan asfaltatutako bidea hartuko dugu. Mikene errekatxoa gurutzatu eta 100bat metrotara, ezkerretatik igotzen den pista bat ikusiko dugu. Hemendik Bilikario mendiraabiatuko gara eta bertatik joango gara dugu gure seinaleak eta PRren margo zuri eta horiakjarraituz. Harrizko mugarri bat ikusi bezain laster, bidegurutze batekin egingo dugu topo etabertan ezkerreko bidea hartuko dugu, bidezidor batetatik beste errepide batetara jaitsiz.Ezkerretara jarraituko dugu eta Errigoitiko Pozueta auzoan dauden zenbait baserriren ondotikpasatuko gara. Desbideratu gabe, Gernika-Mungia errepide azpiko igarobidera iritsi arte jarrai-tuko dugu. Hemendik Larrabetzura dioan errepidea gurutzatu beharko dugu Gerekizeko SanEsteban ermitara iritsi arte.

(km 6,6) Gerekiz

Ermita ondoan Eskerikara eramango gaituen asfaltatutako bidea hartuko dugu, ondorenLandotz baserri ondotik irteten den pista batetara sartzeko. Pixka bat jaitsi eta gero ibai txikibaten ondotik dagoen bide batetatik jarraituko dugu kurba nabarmen batetara iritsi arte.Eskumatara egingo dugu bira eta Pepiena baserri ondora iritsiko gara. Baserria inguratu etagero, eskumatara legarrezko pista bat hartuko dugu eta honek Aretxabalaga gailurreraino era-mango gaitu Morga-Larrabetzu bidean.Larrabetzuko norabidean kontuz jarraituko dugu Astoreka auzoraino. Bertan ezkerretara dago-en desbideraketa bat hartuko dugu bide zahar batetatik, Goikolexalderaino jarraitzeko.

(km 15,4) Goikolexalde

San Emeterio eta San Zeledonio eliza eta gurutzea atzean utzi eta gero Larrabetzuko hirigunepolitean sartuko gara errepidetik, ondoren Lezamara joateko.Puntu honetan, udaletxeak, pelegrinek atseden har dezaten egokitutako gunean gaua pasatzeaedo Bilbora iristeko gelditzen zaizkigun 10 kilometroak egingo ditugun erabaki beharko dugu.Egun horretan edo hurrengoan, erabakitakoaren arabera, Kristoren baseliza ondotik pasatukogara, errepidetik irten gabe Zamudioko San Martin elizaraino jarraitzeko.

(km 22,7) Zamudio

Eliza ondoan industrialdera eramango gaituen desbideraketa bat hartuko dugu eta Txorierrikorridoretik pasatu eta gero, eskumatara jarraituko dugu baserri baten ondoan, geroezkerretatik Gastanazabalaga baserriaren hondakinetara iristen den bide bat hartzeko.Asfaltatutako bide batetatik Santo Domingo errepidera iritsi arte jarraituko dugu. Hemendik 50bat metro ibili eta gero, Iturritxualde mendira eramango gaituen desbideraketa hartuko dugueskumatara. Atsedenlekutik pasatu eta gero beste bide batetatik jaitsiko gara. Errepide gaineandagoen oinezkoentzako zubi batetatik pasatuko gara eta bertatik Bilboko Arabella auzora iritsikogara. Hemendik Begoñara jaitsi eta Mallonako Galtzadatik jarraituko dugu Bizkaiko hiriburukoSantiagoko Katedralera iritsi arte.

(km 29,7) Bilbo

[7 k

m]

[7,3

km

][8

,8 k

m]

[6,6

km

]

Gernikatik abiatzen diren bi bidek bi aldetatikmugatzen dute itsasadarra.

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 19

Page 14: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

20

ETAPA

7ABILBO

PORTUGALETE(19,6 km)

BILBO

Diego Lopez de Harok 1300.

urtean sortutako hiribildua da.

Bertan, Ibaizabal erreka

bazterretan, lehenagotik

gurtzen zen Santiago.

Lehengo pelegrinekZZaammuuddiiaannooeenn ggaallttzzaaddaattiikk

iristen ziren hiribildura,

Apostoluari dedikatutako, eta

jatorrian ermita bat zen BBeeggooññaa

bbaassiilliikkaa ospetsuaren ondotik

pasatuz. Oraingo eliza XV-XVII

mende bitartean eraiki zen eta

XX. mende bukaeran amaitu

zuten dorrearen

eraikuntzarekin. Honek estilo

gotiko garbia adierazten du hiru

nabeen estalkiak gurutze-

gangak bait dituzte.MMaalllloonnaakkoo ggaallttzzaaddaa

ezagunetatik jarraituko dugu.

Zati batean XIX. mendeko

Garaipen Arku bat dago,

hemendik aldapa behera gogor

batetatik hirigunera iritsiko

gara. Hiribilduak pelegrinen bi

ospitale zituen. Bat IIbbeenniikkoo

AAtteeaann eta bestea JJooaann SSaannttuueenn

eelliizzaann, gaur egun Euskal

Museoak okupatzen dituen

lokaletan hain zuzen ere.HHiirriigguunneeaa zzaazzppii kkaalleekk eta

beraien kantoiek, ppllaazzaa bbeerrrriiaakk

eta SSaannttiiaaggookkoo eelliizzaakk osatzen

dute. Estilo gotikoa du eta 1949.

urtetik aurrera katedralea izan

zen. Poliki-poliki handitzen

joan da. XIV. mendean

eraberritu egin zuten et

XVIII.ean transformatu egin

zuten. Aldare Nagusiak eta

arkupe ikusgarriak estilo

errenazentista dute.

Aingeruaren atetik, estilo

gotiko-errenazentista duen

klaustrora sar daiteke.

Gurutzeriaz estalia dago eta

apaingarri begetal aberatsak

ditu. Santiago apostolua 1956.

urteko irudi batek irudikatzen

du. SSaann AAnnttoonn eelliizzaa 1433. urtean

eraiki zen, estilo gotikoa du eta

gurutze greko itxurako

oinplanoa du. Desagertutako

gazteluko orubean eraiki zuten

eta XVI. mendean elementu

errenazentistekin zabaldu

zueten.

San Pedro eta San Pabloren

horma-hobi bana

kontserbatzen ditu. Gaurko SSaann

AAnnttoonn zzuubbiiaa, elizaren atzeko

aldean kokatzen da eta

antzinakoa berriz eliza aurrean.

1894. urtekoa da baina oso-

osorik berregin zuten gerra

zibilean jasandako

bonbardaketak direla eta. Bi

eraikinak hiriko sinbolo bihurtu

dira eta armarrian agertzen

dira.

Itsasadarretik pasatzen baduguAArrrriiaaggaa aannttzzookkii neobarrokoa

ikus dezakegu. 1890. urtean

eraiki zuten eta fatxadak

Parisko Operakoaren antza du.BBaarriikkoo SSaann NNiikkoollaass eelliizzaa XVII.

mendekoa da eta estilo

barrokoa du. Oinplano

oktogonala du eta fatxada bi

dorrek inguratzen dute.

Mundu osoan ezaguna den

Frank Gerhy arkitektoak

eraikitako GGuuggggeennhheeiimm BBiillbbaaoo

MMuusseeooaakk Bilbo berriaren

erakuslea da, hiriak izan duen

berpizkundearen katalizatzailea

da.DDooññaa KKaassiillddaa ppaarrkkeeaarreenn

sarreran AArrttee EEddeerrrreenn MMuusseeooaa

aurkitzen da eta bertan

errenazimendu garaiko artista

handien obrak ikus daitezke.

Parkea zeharkatu eta gero

Bihotz Sakratua monumentura

iritsiko gara.

Beste leku interesgarri batzukAAssiisskkoo SSaann FFrraannttzziisskkoo eelliizzaa,,

IIbbaaiiggaannee jjaauurreeggiiaa edo BBiizzkkaaiikkoo

FFoorruu AAlldduunnddiiaa dira.

BARAKALDO

“Bilbo Handiaren” barruan

dagoen industria hiria da. 1051

urtean sortu zen auzo bezala.

Erromatarren garaian

mineralak ustiatzen hasi ziren

eta lehenengo burdinolak sortu

ziren. XIX. mendeko

industrializazioarekin

siderurgia handiak sortu ziren.

Hauen elkarketarekin BBiizzkkaaiikkoo

LLaabbee GGaarraaiiaakk sortu ziren.

Iraganetik XIII. mendeko SSaann

BBiizzeennttee eelliizzaa kontserbatzen du.

Alonsotegin IIrraauurreeggiikkoo SSaann

AAnnttoolliinn ermita dago eta bertan

Santiago Matamoros bat ikus

daiteke.

SESTAO

Itsasadarreko ezkerreko

bazterrean kokatzen den

nukleo handia. Bere lurraren bi

laurdenak enpresa txiki eta

ertainek betetzen dute, hauen

artean Espainiako altzairu-

fabrika handiena. EElliizzaakkoo

ppaarrkkeeaann AAnnddrree MMaarriiaarreenn eliza

aurkitzen da eta bere

lorategietan Gernikako

Arbolaren ernamuin bat dago.

Guggenheim Museoa(Bilbao)

Orkorenako ZamatzekoTokia (Barakaldo)

San Antón Eliza(Bilbao)

San Vicente Eliza(Barakaldo)

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 20

Page 15: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

21

Puente delDiablo

Santa Agueda

Basatxu(depósito de agua)

Embalse deGorostitza

Ferrocarril

A-8

BI-636

A-8

Retuerto

Bilbao

N

Camino de la costa

Instituto dehigiene

Urgozo

Altamira

Kobeta205

Cad

agua

CentroComercial

Portugalete

BarakaldoUrbinaga

Galindo

LutxanaCruces

Erandio

Sestao

PuenteVizcaya

Las Arenas

Santa María

AltosHornos

GuggenheimBilbao Museoa

PalacioEuskalduna

San Vicente

Estación

Catedral deSantiago

RecorridoTurístico

(km 144,2)

(km 163,8)

BTT Txirrindulariak

Txirrindulariek, etapa dena Bilboko itsasadarra esker bazterretik egiteko aukera dute.Bilboko hirigunean hasiko gara Uribitarteko pasealekutik, itsasadarraren erriberatikatera gabe Zorrotzara iritsi ate. Bertan BI-3739 errepidea hartuko dugu Sestaoraino.Puntu honetan, berriz itsasadarrera jaitsiko gara eta Portugaleteraino jarraitukodugu Abraren bista zoragarriak dituen pasealekutik.

300

250

200

150

100

50

0

Bilbao

Altamira

Puentedel Diablo

Santa Agueda

Basatxu(depósito de agua)

Cruces

Retuerto Sestao

Portugalete

(km 0) Bilbo

Santiagoko katedraletik Tenderia kaletik irtengo gara. Itsasadarra San Anton zubitik zeharkatueta San Frantzisko kaletik Zabalburu plazaraino joateko. Autonomia kaletik Basurto-Kastrexana errepidea hartu arte jarraituko dugu eta gero Altamira auzotik Kobeta mendirajoango gara. Behin goian gaudela, ezkerreko bidea hartu bezain laster, eskumatik datorrenbide bat hartuko dugu. Mendi magala jaisten hasiko gara zenbait pistetatik Kastrexanakogune altura iritsi arte. Jaisten jarraituko dugu eta tunel baten azpitik pasatu eta gero Bilbo-Balmaseda errepidera iritsiko gara Kadauga ibai gainean dagoen del Diablo izeneko zubitikoso gertu. Bilbo eta Barakaldoko muga da hau.

(km 6,5) Urgozo

Urgozo auzoan Santa Ageda ermitara dioan Erdi Aroko galtzada bat ikusiko dugu. HemendikGurutzeta auzoraino jaitsiko gara ur gordailu batetara iritsi arte. Bertan, ezkerretaradesbideratuko gara Rontegi auzoaren bista interesgarri batez gozatu ahal izateko jaistengaren bitartean.Gurutzetako lehenengo etxeetara iristen garenean ezkerretara desbideratuko gara futbol zelaibatetarantz, honen ondoan polikiroldegira doan bidegorria hartzeko. Hemendik espaloibatetatik Rontegi auzoraino iritsiko gara.

(km 12,4) Rontegi

Autobide azpitik igaro bezain laster, errotonda batetara iritsiko gara. Bertan ezkerretara egingodugu bira merkatal gune batetarantz, gero eskumatara hartuko dugu bidegorrian sartzeko.Errotonda horretan, zuzen, Barakaldoko hirigunera eramango gaituen bidea hasten da. Gukherriko kanposantutik pasatu eta gero, Sestaorantz jarraituko dugu Galindo ibaiaren eskuinbazterretik, ondoren ibaia, antzina trenbidea pasatzen zen zubi batetatik gurutzatzeko.

(km 17,8) Sestao

Urbinagara iritsitakoan, seinaleak jarraituko ditugu. Sestao zeharkatu eta bertako udaletxerairisteko. Bertan eskumatara egingo dugu bira, Azeta kalearen norabidean. Kale honekPortugaleteko Santa Maria elizara eramango gaitu zuzenean, itsasadarraren bokalaren pano-ramika ezin hobeaz gozatzen dugun bitartean.

(km 19,6) Portugalete

[5,4

km

][5

,9 k

m]

[6,5

km

][1

,8 k

m]

Orkorenako ZamatzekoTokia (Barakaldo)

San Antón Eliza(Bilbao)

San Vicente Eliza(Barakaldo)

Bilboko udaletxea Ibaizabal ibai ertzean aurkitzen da. BertanErdi Aroa baino lehenagotik gurtzen zen Santiago.

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 21

Page 16: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

22

ETAPA

7BBILBO

BALMASEDA(33,6 km)

GÜEÑES

Güeñes eta Zallako udalek

antzinako “Saltzedo Harana”

osatzen dute. XII. mendean

Asturiasko Rubio Diaz kondeak

sortu zuen.AAnnddrree MMaarriiaa eelliizzaa,

errenazimendurako trantsizioko

tenplu gotikoa da. XII-XIII.

mendeetan eraikia eta XVI.

mendearen hasieran estilo

gotiko berantiarrean

eraberritua. Eragin

errenazentista eta gotiko

loretsua duen portada eder

isabeldar bat kontserbatzen du.SSaallttzzeeddoottaarrrreenn llaa CCuuaaddrraa

ddoorrrreeaa XVI. mende inguruan

egindako behe Erdi Aroko dorre

bandokideen erakusgarri

onenetarikoa da. Elementu

interesgarriena, Saltzedo eta

Zamudiotarren bi armarrirekin

babestuta dagoen zitori hori bat

da.LLaa PPuueennttee eeddoo RRoommaarraattee

ddoorrrreeaa XVI. mendeko lehenengo

erdian eraiki zen. Sodupe

zubiaren ondoan kokatzen da.

Balmaseda- Bilbo ggaallttzzaaddaa eta

Artziniegatik datorren bidea

elkartzen diren puntuan hain

zuzen ere. Hasieran

egongeladun dorre bat izan

omen zen baina 1681. urtean

egindako eraberriketaren

ondorioz, Erdi Aroko dorre

gotiko berantiarraren zati bat

kontserbatzen duen jauregi

barroko soil bat da.

ZALLA

Zallari buruz daukagun

lehenengo informazioa XII.

mendekoa da. Hiru ppaarrrrookkii eelliizzaa

ditu: SSaann MMiiggeell, XII. mendean

sortua eta 1738. urtean

eraberritua, VViissiittaacciioonn ddee llaa

HHeerrrreerraa eelliizzaa 1520. urtean

inauguratua eta 1826. urtean

eraberritua eta azkenik,SSaannttiiaaggoo ddee OOttxxaarraannggoo eliza,SSaann MMiiggeell elizatik 1524. urtean

banandu zen baina XVIII.

mendean eraberritu zuten.SSaann PPeeddrroo ZZaarriikkeettee bbaasseelliizzaa,

haritz mardul baten itzalean

kokatzen da. Haritz hau,

Gernikako Arbolaren biloba da.

XVI. mendetik aurrera existitzen

dela badakigu baina aurrekoa

ere izan daitekeela uste da.

Aipatzekoa da ermita honetara,

Santuaren hanketan,

deabrututa zeudela uste zuten

jaieradunak exortzizatuak

izateko bertara joaten zirela. BBoolluunnbbuurruu, dorreak, ermitak

eta burdinola eta errota

multzoak osatzen dute. Dorrea

XV. mendekoa da eta estilo

gotiko herrikoia du. Horren

ondoan 1610.urtean sortutakoSSaannttaa AAnnaa bbaasseelliizzaa aurkitzen

da. Hortik ez oso urrunTTeerrrreerrooss ddoorrrreeaa dago. Gaur

egun kontserbatzen dena 1420.

urtean sortu eta eraiki zen etaLLaa HHeerrrreerraa konplexu

monumentala osatzen duten

zati bat da, UUrrrruuttiiaa jjaauurreeggiiaa etaPPaadduuaakkoo SSaann AAnnttoonniioo baseliza.

Hauen artetik eerrrreeggee--bbiiddeeaa

pasatzen da.

BALMASEDA

Lope Sanchez de Menak 1199.

urtean sortutako hiribildua.

Honek merkatal gune bat era

juridikoan zigortu zuen ondoren

hiri-merkatu bihurtzeko.

Judutarrak, 1486. urtean bota

zituztenera arte, bertan bizi izan

ziren. GGaallttzzaaddaa eerrrroommaattaarrrraarreenn

bide baten bitartez beste leku

batzuekin komunikatuta

zegoen: hau Flaviobriga

izenarekin ezagutzen da eta

oraindik ere kontserbatzen dira

zenbait hondakin.MMuuzzaakkoo zzuubbiiaa da Balmasedako

irudi ezagunena. Urteetan

judutarrak bizi izan ziren San

Lorentzo auzoan bukatzen da.

XII. mendean eraiki zen eta

Gaztelara joateko

derrigorrezkoa zen bertatik

pasatzea.SSaannttaa KKllaarraa konplexu

monumentalean, gaur egun

San Roque Hotela kokatzen den

komentu bat eta komentuari

erantsita dagoen eelliizzaa bat

daude. Elizaren “preceptoria”

zeritzona gaur Erakusketa

Areto bihurtu dute. Gaur egun

Buniel izenarekin ezagutzen

den HHoorrccaaddiittaass jjaauurreeggiiaa XVIII.

mendean eraiki zen eta

hiribilduko EErrrreeggee--AAdduuaannaa izan

zen 1841. urtera arte.

San Severino plazan, SSaann

SSeevveerriinnoo eelliizzaa nabarmentzen

da. Ondoan uuddaalleettxxeeaa dago.

Mudejar arkitekturaren

elementuak ditu eta hori dela

eta, ““MMeesskkiittaa”” izenarekin

ezagutzen da. Udaletxea (Balmaseda)

Terreros Dorrea(Zalla)

Andre Maria Eliza(Güeñes)

Saltzedotarren La CuadraDorrea (Güeñes)

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 22

Page 17: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

23

Ferrocarril

Ferro

carri

l

N

Puente delDiablo

SantaAgueda

BI-636

Ntra. Sra. de la Guia

Sodupe

Nocedal

Kadagua

La Quadra

Salcedo de la Quadra

Kad

agua

Bolunburu

Izalde

Herrerías

BI-3631

BI-630

BI-2701

BI-3

602

BI-3621

BI-3641

Camino de la costa

Bilbao

Güeñes

Zalla

Balmaseda

Urgozo

San Martinde Iturriaga

La Herrera

Alonsotegi

Santa María

San Pedrode Zarikete

Santa Ana

San Severino

Puente Viejo

Terreros

San Antonio de PaduaUrrutia

(km 144,2)

(km 177,8)

BTT Txirrindulariak

Txirrindulariek eta ibiltariek bide bera jarraituko dute etapa honetan. Kontu handiaeduki behar da errepideko zenbait zatitan bide-gorria gaitzen dutenera arte.

300

250

200

150

100

50

0

Bilbao

Altamira

Puentedel Diablo

Balmaseda

AlonsotegiLa Quadra

San Martin deIturriaga

Güeñes

Zalla

(km 0) Bilbo

Santiagoko katedraletik Tenderia kaletik irtengo gara. Itsasadarra San Anton zubitik zeharkatueta San Frantzisko kaletik Zabalburu plazaraino joateko. Autonomia kaletik Basurto-Kastrexana errepidea hartu arte jarraituko dugu eta gero Altamira auzotik Kobeta mendirajoango gara. Behin goian gaudela, ezkerreko bidea hartu bezain laster, eskumatik datorrenbide bat hartuko dugu. Mendi magala jaisten hasiko gara zenbait pistetatik Kastrexanakogune altura iritsi arte. Jaisten jarraituko dugu eta tunel baten azpitik pasatu eta gero Bilbo-Balmaseda errepidera iritsiko gara Kadauga ibai gainean dagoen del Diablo izeneko zubitikoso gertu. Bilbo eta Barakaldoko muga da hau.

(km 6,5) Urgozo

Urgozo auzoan(kostako bidea hartzeko aukera ere badugu hemen), Kadagua ibaia zeharkatueta Alonsotegi pasatuz frantses bidera joango gara. Errepidetik jarraituko dugu Guiako AndreMariaren ermitaraino. Bideko zati honetan, kontu handia izan beharko dugu, zati batzuetan ezbaitago bazterbiderik.Ermitaren eskumatara bide bat hartuko dugu eta seinaleak jarraituz Güeñesen dagoen LaCuadra auzoraino eramango gaituen La Roblako trenbide zaharraren ibilbidetik gertu dagoenbidegurutze batetara iritsiko gara.

(km 12,5) La Cuadra

Hemen Saltzedotarren La Cuadra dorrea bisitatzeko 200 metroko desbideraketa hartzeko aukeraizango dugu. Hau guda bandokideen eszenatokia izan zen. Bidera bueltatuz Soduperazuzenduko gara eta seinaleak jarraituz herritik, Kadagua ibaiko eskumako bazterretik urrundukogara. 3 bat kilometrotara Iturriagako San Martin baselizara iritsiko gara. Bidegurutze batetaneskumako bidea hartuko dugu eta ondoren, Kadagua gurutzatu bezain laster, ezkerretaradagoena hartuko dugu, errepide nagusira iritsi arte. Güeñeseko udaletxeraino jarraituko dugubertatik.

(km 22) Güeñes

Udaletxe ondoan eskumatara egingo dugu bira Zalla- Karrantzako Bailara norabidean. Kadaguaibaia berriz gurutzatu eta gero Andre Maria elizara iritsiko gara. Elizaren ezkerretik irteten denespaloitik Aranguren auzoraino joango gara. Lehenengo etxeak ikusi bezain laster, bidea utzi,seinaleak jarraitu eta errotonda batetan amaitzen den bide bat hartuko dugu. Hau Zallakosarreran aurkitzen da, hipermerkatu baten ondoan hain zuzen ere. Errepidea zebra-bidetikgurutzatuko dugu eta espaloitik jarraituko dugu hirigunera iritsi arte.

[4,0

km

][9

,5 k

m]

[6,5

km

][7

,6 k

m]

(km 26) Zalla

Ibaiaren ibilgua jarraituko dugu eta San Pedro Zarikete baselizara eramaten duen desbideraketaeskumatara uzten duen zubitik gurutzatuko dugu. Berehala, bide-gorri batetara eramangogaituen zeharbide bat hartuko dugu eskumatara. Bertatik eskumatara jarraituko dugu, zubi batgurutzatu eta gero, Bolunburu burdinola ingurura eramango gaituen asfaltatutako pistabatetatik. Hondakin hauen ondoan, Santa Ana izeneko dorrearen ondoan dagoen aisialdikoeremu batetara eta Santa Ana ermitara eramango gaituen bide bat aurkituko dugu.Balmasedarantz jarraituko dugu Kadaguare ur-lasterrarekiko paralelo: lehenengo aurkitukodugun bidetik eta gera errepide zati batetatik, Herrerazo antzinako ikastetxeetara iritsi arte.Bertan eskumatara desbideratuko gara. Etapa bukatu baino lehenago Terreros dorrea, UrrutiaJauregia eta Paduako San Antonio baseliza ikusiko ditugu. Azkenik Balmasedan sartuko gara LaMagdalena auzotik, bertan, behatzen badugu, galtzada zaharraren hondakinak ikusteko aukeraizango dugu. Minutu batzuetan hiribilduko hirigune historikoan aurkituko gara.

(km 33,6) Balmaseda

Balmasedatik, Bizkaia eta Gaztela banatzen zituen pasabidea den zubi zaharretik irtengo gara.Burgosera zuzenduko gara eta Mena bailara zeharkatu eta gero frantses bidea hartuko dugu.

[6,0

km

]

Balmasedako Muza Zubia edo Zubi Zaharra zeharkatzeaderrigorrezkoa zen antzina Gaztelara joateko.

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 23

Page 18: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

24

ETAPA

8PORTUGALETE

COVARON(16,8 km)

PORTUGALETE

Hiribildu historikoa da,

Itsasadarraren bokalean

kokatzen da eta arrantza eta

industriarekin oso lotuta

dagoen hiribildu historikoa da.

1322. urtean Don Juanen

alarguna zen María Díaz de

Harok sortua, Erdi Aroko

hiriaren eredu garbia da:

aldapa handiko kale

ordenatuak, harresia, eliza eta

donejakuarekin zuzenki lotzen

duen dorre feudala baititu.

XIV. mendean eraikia eta XV eta

XVI. Mendeetan berreraikitakoAAnnddrree MMaarriiaa BBaassiilliikkaa, gotikoa.

Andre Mariaren irudia duen XIV.

mendeko oholtza

errenazentista bat eta Santiago

Matamoros Clavijoko batailan

irudikatzen duen aldare txiki

bat dauka.SSaallaazzaarr ddoorrrreeaa, XIV. mendeko

jauntxo feudalen gotorlekua da.

Itsasadarra zegoen dorrearen

ikusmenean eta bere lana

burguko sarrerak defendatzea

zen.BBiizzkkaaiiaa ZZuubbiiaa, 1893an eraikia,

hiria Getxorekin komunikatzen

du. Balio handia dauka, mota

horretako munduan egin zen

lehen zubia izan baitzen.

ZIERBENA

Hemen Gallarta, Putxeta,

Triano, La Balastera edo Las

Calizas bezalako meatzaritza

jatorria duten leku eta auzoak

daude. Meatze ustiapena beti

Egon da denboran zehar, XIX.

Mendetik aurrera aktibitateak

intentsitate gehiago izan zuen

arren.

Gallartan, 50 kilometrotako

galeria eta lur-azpiko ustiapen

ganbarak dituen BBooddaavvaalllleekkoo

kkoorrttaa aipatu daiteke.EEuusskkaall HHeerrrriikkoo MMeeaattzzaarriittzzaarreenn

MMuusseeooaann, meatzaritza

tradizionalaren historia

erakutsi eta deskribatzen da

meatzarien objektuen eta

piezen bitartez eta antzinako

ustiapenen bitartez. Herrian

zehar meatzaritza azpiegitura

ugari ikus daitezke, hauen

artean Jose eta Lorenza

meatzetako kkiisskkaallttzzee llaabbeeaakk.

MUSKITZ

Hainbat auzok osatzen dute

herri hau, eta horietariko

zaharrena San Julian da.

Bertan SSaann JJuulliiaann eelliizzaa ggoottiikkooaa

nabarmentzen da.MMuuññaattoonneess ggaazztteelluu eettaa jjaauurreeggiiaa

Salazartarren orubea da.

Eraikuntza militarra da,

almenak eta lau dorre borobil

dituen harresi bikoitza,zuloa,

zubi altxagarria eta 25

metrotako altuera duen dorre

nagusia ditu. Gaztelua, XIII.

Mendeko Bizkaiko gotorleku

garrantzitsuenetako bat da eta

XV. Mendean eraberritu zen.

Ospitale eta Ostatu bezala ere

erabili zen. Gaztelutik gertu

orain apurtuta dagoen SSaann

MMaarrttiinn eerrmmiittaa zegoen. LLaa

AArreennaa,, oporrak igarotzeko leku

txikia, Kantabriar itsasoko

uretaz gozatzeko aukera

ematen du. Pergola-bainuetxe

polit bat eta egurrezko aldagela

gorri eta urdinak dauzka.

Ezker aldetik badia ixten duten

harkaitzek kargatzeko toki

baten errestoak kontserbatzen

dituzte. Ondoren, zati

politenetako batean, gida berde

batean bihurtu den eta

kargatzeko tokiraino iristen denaannttzziinnaakkoo mmeehhaattzzee

ttrreennbbiiddeeaarreenn iibbiillbbiiddeeaa ikus

daiteke.

COVARON

Euskal Herrian, kostaldetik,

Santiagoko Bidea amaitzen den

lekua da. Talaia ezin hobe

honetan, Kantabriar itsasoko

bistez gozatu daiteke. Putzua

urez beteta duen BBiizzkkaaiikkoo

AAmmaalliiaa mmeehhaattzzeeaa,, aipatu

beharra dago. Ezker aldean,

antzinako Mc Lennan

konpainiarenak ziren eerrrraauussppeenn

llaabbee batzuk daude.

Muñatones Gaztelua(Muskiz)

San Julian Eliza(Covaron)

José meatzetako kiskaltzelabeak (Abanto-Zierbena)

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 24

Page 19: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

25

Barbadun

A-8

A-8 N-

639

Santurtzi

Zierbena

Ortuella

Arena

Covarón

Serantes

451

Montaño

320

Pobeña

Gallarta

La Arena

Muñatones

Ntra. Sra. del Socorro

Portugalete

CANTABRIAABRIA

NM

ar C

antá

bric

o

Petronor

Camino de la costa

Ferro

carri

l

Puente Vizcaya

(km 163,8)

(km 180,6)

BTT Txirrindulariak

Portugaletetik La Arenako hondartzara, txirrindulariek errepide gabeko 11 km-takoluzera duen bide batez gozatzeko aukera izango dute. Behin hondartza pasatu etagero, Pobeñan aurkituko gara eskailera baten azpian. Merezi du bizikleta lepoanhartu eta pasealekutik goraino igotzea, batez ere dauden bistak zoragarriak direlakobaina malda handia eta eskailera asko daude. Beste aukera Pobeña eta Covaronelkartzen dituen errepidea hartzea eta bertan lehengo bidera bueltatzea da, Ontón-era jarraitzeko.

300

250

200

150

100

50

0

PortugaleteLa Arena

Ntra. Sra.del Socorro

Covarón

(km 0) Portugalete

Elizako kantoia hartu eta Atarazanas eta Casilda Iturrizar kaleetatik Carlos VII. etorbidera iritsikogara. Ondoren Ortuella eta Trapagaranera dioan bide gorria hartuko dugu. Behin Ortuellarairitsitakoan eta bidegurutze handi baten ondoan eskumatara desbideratu eta gero, bide gorriahartuko dugu berriz ere eta bertatik jarraituko dugu La Arenako hondartzara iritsi arte. Bidegorri hau antzina meatzetatik erauzitako mineralak eramateko erabiltzen zen trenbidetikigarotzen da.Ibilbidean zehar auzo desberdinen ondotik pasako gara, bertan gauzak eros daitezke eta bidegorriaren ondoan deskantsatzeko balioko diguten olgetarako guneak daude.

(km 12,8) La Arenako Hondartza

Zierbenako lehen etxeetara iristerakoan, hondartzako eskuma aldean, ezkerretara hartuko duguerrepidea eta autobus geltoki ondoan dagoen aisiarako eremura iritsi arte bertatik jarraitukodugu. Aisiarako eremu barruan, hondartzatik jarraituko dugu ibiltzen Pobeñara zeharkatu ahalizateko, Berbadun ibai gainean dagoen metalezko zubira iritsi arte.Soroskundeko Amaren baselizatik pasa ondoren, etxe baten ondotik irteten den bide bathartuko dugu. Eskailera batzuetatik La Arenko kargatzeko lekuan bukatzen zen antzinakomehatze trenbidearen ibilbidera iritsiko gara. Gaur egun ibilbide hau Covaronen amaitzen denbide berde bat bilakatu da, bertatik izugarrizko bistaz goza daiteke.

(km 16,8) Covaron

Pasealeku honen amaieran aisiarako eremuko aparkalekura iritsiko gara, hau pasatu eta geroasfaltatutako bide batetatik eskumatara desbideratuko gara, bide honek Euskal HerrikoSantiagoko Bidearen amaierara eramango gaitu, hortik aurrera Ontón herria eta Kantabriakolurraldeetan sartuko gara.

[4,0

km

][1

2,8

km

]

Portugaletekoa, munduan eraiki zen lehenzubi eseki transbordadorea izan zen.

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 25

Page 20: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

26

1. HHOONNDDAARRRRIIBBIIAADDOONNOOSSTTIIAA--SSAANN SSEEBBAASSTTIIÁÁNN

HHoonnddaarrrriibbiiaa

•• TTuurriissmmoo bbuulleeggooaakk

BBiiddaassooaa AAccttiivvaa TTuurriissmmoo Javier Ugarte, 6, bajoTel: 943 645 458 • Fax: 943 645 [email protected]

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH******** JJaaiizzkkiibbeell Baserritar Etorbidea, 1Tel: 943 646 040 • Fax: 943 640 [email protected]: 24 logela

HH******** PPaarraaddoorr ddee HHoonnddaarrrriibbiiaa Pza. de Armas, 14Tel: 943 645 500 • Fax: 943 642 [email protected]: 36 logela

HH****** JJaauurreegguuiiZuloaga, 5Tel: 943 641 400 • Fax: 943 644 [email protected]: 42 logela

HH****** OObbiissppoo Pza. del Obispo, 1Tel: 943 645 400 • Fax: 943 642 [email protected]:16 logela

HH****** PPaammppiinnoottNagusia, 5Tel: 943 640 [email protected]: 8 logela

HH****** RRiioo BBiiddaassooaa Nafarroa Behera, 1Tel: 943 645 408 • Fax: 943 645 [email protected]: 44 logela

HH**** SSaann NNiikkoollaassPza. Armas, 6Tel: 943 644 278 • Fax: 943 646 217Lekuak: 13 logela

HH** PPaallaacceetteePza. Gipuzkoa, 5Tel: 943 640 813 • Fax: 943 646 [email protected]: 9 logela

PP**** AAllvvaarreezz QQuuiinntteerrooBernat Exepare, 2Tel: 943 642 299Lekuak: 14 logela

PP** TTxxookkoo GGooxxooaaEtxenagusia Margolari, s/nTel: 943 644 658

PP** ZZaarraaggoozzaaJavier Ugarte, 1. Tel: 943 641 341Lekuak: 5 logela

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

AAGG:: MMoonnttaaññeenneeaaBº Akartegi, 28Tel: 943 643 [email protected]: 8 leku

1,4 Km. 1 Km.

CCRR:: HHiiggeerraallddeeAkartegi, 37Tel./ Fax: 679 847 727/943 643 [email protected] Lekuak: 8 leku

1,8 Km. 1,8 Km.

CCRR:: TTxxeenndduunneeaabbeeaazzppii Semisarga, 47Tel: 656 786 [email protected]: 4 leku

2,2 Km. 0,7 Km.

CCRR:: AArrrroobbii--GGaaiinnArkoll-Santiago, s/nTel: 943 642 131www.nekatur.net/arrobigainLekuak: 8 leku

2,8 Km. 0,0 Km.

CCRR:: IIkkeettxxee Arkoll-SantiagoTel./ Fax: 943 644 391www.nekatur.net/iketxeLekuak:10 leku

3,1 Km. 2 Km.

AAGG:: MMaaiiddaanneeaaArkoll-Santiago, s/nTel: 943 640 855www.nekatur.net/maidaneaLekuak: 12 leku

3,4 Km. 0,7 Km.

AAGG:: PPoossttiigguuSemisarga, s/nTel: 943 643 270Lekuak: 12 leku

3,4 Km. 0,3 Km.

AAGG:: AArroottzzeenneeaaJaizubia, 13Tel: 943 642 319 / 679 492 [email protected]:10 leku

3,8 Km. 1 Km.

CCRR:: HHaarriittzzppeeSemisarga, s/nTel: 943 641 128 / 635 727 [email protected]: 12 leku

4,1 Km. 0,4 Km.

AAGG:: AArrttiizzaarrrraaSemisarga 46Tel: 655 721 834 • Fax: 943 642 [email protected]/artizarraLekuak: 6 leku

4,4 Km. 0,3 Km.

AAGG:: AArrttzzuuGornutz-Montaña, s/nTel: 943 640 530www.euskalnet.net/casartzuLekuak: 12 leku

6,6 Km. 1,5 Km.

•• KKaannppiinnaakk

FFaarroo ddee HHiigguueerr -- 33ªªPº de Faro, 58Tel: 943 641 008 Fax: 943 640 150Lekuak: 416 leku

JJaaiizzkkiibbeell -- 33ªªCtra. Guadalupe, Km. 22Tel: 943 641 679 Fax: 943 642 [email protected]: 240 leku

•• AAtteerrppeettxxeeaa

AAllbbeerrgguuee JJuuaann SSeebbaassttiiáánn EEllkkaannooDip. Foral de Gipuzkoa. Ctra. del Faro, s/n Tel: 943 641 550 / 901100 090 [email protected]: 180 leku

0,8 Km. 0,8 Km.

MMoonnaasstteerriioo ddee llaa SSaaggrraaddaa FFaammiilliiaaBo de Mendelu, s/nTel. 943 641 973 (erreserbatu)Lekuak: 5 leku

3,3 Km. 1,9 Km.

LLeezzoo

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

CCRR:: EEnnddaarraaSagasti Bailara, 13Tel: 609 179 470 [email protected]_lezo.comLekuak: 11 leku

16,2 Km. 2,5 Km.

AAGG:: JJuuaannmmaarrttiinnddeeggii Sagasti Bailara, 15Tel: 943 526 541/615 709 656 www.nekatur.net/JuanmartindegiLekuak: 12 leku

16,7 Km. 2,5 Km.

AAGG:: ZZuurrggiiaarrrree eettxxeeaa Gaintxurizketa, s/nTel: 943 341 [email protected]: 6 leku

16,8 Km. 4,1 Km.

PPaassaaiiaa

•• TTuurriissmmoo bbuulleeggooaakk

PPaassaaiiaakkoo TTuurriissmmoo bbuulleeggooaa(Victor Hugo etxea) Donibane, 6320110 Pasaia DonibaneTel: 943 341 556 • Fax: 943 341 [email protected]

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

PP** BBaahhiiaaEskalantegi, 21Tel: 943 514 450Lekuak: 12 logela

16,7 Km. 0,6 Km.

•• AAtteerrppeettxxeeaa

AArrrrookkaauunnddiieettaa AAtteerrppeeaaCtra. GI-3440 Km. 4. Pasai Donibane Tel: 943 270 033 / 651 706 761 (erreserbatu)Lekuak: 40 leku

16,7 Km. 0,6 Km.

DDoonnoossttiiaa--ssaann sseebbaassttiiaann

•• TTuurriissmmoo bbuulleeggooaakk

SSaann SSeebbaassttiiáánn TTuurriissmmoo--DDoonnoossttiiaa TTuurriissmmooaa,, SS..AA.. Reina Regente, 3 Tel. 943 481 166 • Fax. 943 481 172 [email protected]

--AAllddeerrddii EEddeerrrreekkoo IInnffoorrmmaazziioo GGuunneeaa((UUddaann ssooiilliikk))--PPiioo XXIIIIkkoo IInnffoorrmmaazziioo GGuunneeaa ((UUddaann ssooiilliikk))

ISO

ISO

Informazio praktikoa Kostaldeko Bidea

• Landa-turismoko etxeak, Nekazal turismoa eta landa-etxeak, bideko zein kilometrotan aurkitzen diren:

Etapa hasieratik dagoen distantzia Bideko konexioarekin duen distantzia

• Ostatu batzuk ez dira hiriguneetan aurkitzen, hori dela eta, batez ere oinezkoentzako, komenigarria da bidetik zein distantziatara aurkitzen diren galdetzea.

• Hiriburuetan, 2 izar baino gutxiagoko kategorian estatua lortzea nahi izanez gero, komenigarria da bertako turismo bulegora joatea.

• Etapak, erromes edo oinezkoentzako pentsatuta dauden gomendioak besterik ez dira.

• Ostatu zerrenda honen eguneraketa honako helbide honetan aurkitzen da: www.euskaditurismoa.net

• Otros pictogramas:

turismo-kalitatea kalitatezko ISO arauaISO Euskal turismo bulego sareraatxikitako bulegoak

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:22 Página 26

Page 21: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

27

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH********** MMaarriiaa CCrriissttiinnaaRepública Argentina, 4Tel: 943 437 600 • Fax: 943 437 [email protected]: 136 logela

HH******** AABBBBAA LLoonnddrreess yy ddee IInnggllaatteerrrraaZubieta, 2Tel: 943 440 770 • Fax: 943 440 [email protected]: 148 logela

HH******** BBaarrcceelloo CCoossttaa VVaassccaaAvd. Pío Baroja,15Tel: 943 317 950 • Fax: 943 212 [email protected]: 201 logela

HH******** GGuuddaammeennddiiPº Gudamendi-Monte IgeldoTel: 943 214 000 • Fax: 943 215 [email protected]: 43 logela

HH******** NN..HH.. AArraannzzaazzuu Vitoria-Gasteiz, 1Tel: 943 219 077 • Fax: 943 219 [email protected]: 180 logela

HH******** HHeessppeerriiaa DDoonnoossttiiAvd. Zarautz, 120Tel: 943 319 100 • Fax: 943 319 [email protected]: 42 logela

HH******** MMeerrccuurree MMoonnttee IIgguueellddoo Pº del Faro, 134Tel: 943 210 211 • Fax: 943 215 [email protected]: 125 logela

HH******** PPaallaacciioo ddee AAiieetteeGoiko Galtzara-Berri, 27Tel: 943 210 071 • Fax: 943 214 [email protected]: 75 logela

HH******** SSaann SSeebbaassttiiáánnAvd. Zumalakarregi, 20Tel: 943 316 660 • Fax: 943 217 299sansebastian@aranzazu-hoteles.comwww.aranzazu-hoteles.comwww.hotelsansebastian.netLekuak: 90 logela

HH******** SSiillkkeenn AAmmaarraa PPllaazzaaPza. Pio XII, 7Tel: 943 464 600 • Fax: 943 472 [email protected]: 163 logela

HH******** TTrryypp OOrrllyyPza. Zaragoza, 4Tel: 943 463 200 • Fax: 943 456 [email protected]: 64 logela

HH******** VViillllaa SSoorrooAvd. Ategorrieta, 61Tel: 943 297 970 • Fax: 943 297 [email protected] • www.villasoro.comLekuak: 25 logela

HH****** AAnnooeettaaPº Anoeta, 30Tel: 943 451 499 • Fax: 943 452 [email protected]: 26 logela

HH****** CCooddiinnaaAvd. Zumalakarregi, 21Tel: 943 212 200 • Fax: 943 212 [email protected]: 65 logela

HH****** HHuussaa EEuurrooppaa San Martín, 52Tel: 943 470 880 • Fax: 943 471 [email protected]: 68 logela

HH****** NNiizzaaZubieta, 56Tel: 943 426 663 • Fax: 943 441 [email protected] • www.hotelniza.comLekuak: 41 logela

HH**** EEzzeeiizzaaAvd. Satrustegi, 13Tel: 943 214 311 • Fax: 943 214 [email protected]: 30 logela

HH**** LLaa GGaalleerriiaaInfanta Cristina, 1-3Tel: 943 216 077 • Fax: 943 211 [email protected]: 23 logela

HH**** PPaarrmmaaGeneral Jauregi, 11Tel: 943 428 893 • Fax: 943 424 [email protected]: 27 logela

HH**** TTeerrmmiinnuussAvd. Francia, 21Tel: 943 291 900 • Fax: 943 291 [email protected]: 18 logela

HH** AArrrriizzuullPeña y Goñi, 1Tel: 943 322 804 • Fax: 943 326 [email protected]: 12 logela

HH** MMoonnttee UUlliiaaAlcalde Jose Elosegi, 21Tel: 943 326 767 • Fax: 943 326 [email protected]: 46 logela

HH** RReeccoorrdd Calzada Vieja, 35 Tel: 943 271 255 • Fax: 943 278 [email protected]: 12 logela

HH** ZZaarraaggoozzaa PPllaazzaa Pza. Zaragoza, 3Tel: 943 452 103 • Fax: 943 446 502contacto@hotelzaragozaplaza.comwww.hotelzaragozaplaza.comLekuak: 19 logela

PP**** AAiiddaaIztueta, 9Tel: 943 327 800 • Fax: 943 326 [email protected]: 9 logela

PP**** AAllaammeeddaaBoulevard, 16Tel: 943 426 449 • Fax: 943 433 [email protected]: 5 logela

PP**** AAllddaammaarrAldamar, 2, 1ºTel: 943 430 143 • Fax: 943 423 [email protected]: 10 logela

PP**** AAlleemmaannaaSan Martín, 53 Tel: 943 462 544 • Fax: 943 461 [email protected]: 21 logela

PP**** AAmmeettzzaaggaaññaaCº de Uba, 61Tel: 943 456 399/459 092 • Fax: 943 472 [email protected]: 34 logela

PP**** AAnnooeettaaPº de Madrid, 13-1ºTel: 943 245 288 / 676 478 [email protected]: 8 logela

PP**** AArrtteeaaSan Bartolomé, 33Tel: 943 455 100www.pensionartea.comLekuak: 8 logela

PP**** BBaahhííaaSan Martín, 54Tel: 943 469 211 • Fax: 943 463 [email protected]: 53 logela

PP**** BBaassiicc CCoonnffoorrttSan Lorenzo, 12Tel: 943 430 132/943 422 581Fax: 943 422 [email protected]: 3 logela

PP**** BBaassiicc CCoonnffoorrtt IIIIPuerto, 17Tel./Fax: 943 422 [email protected]: 6 logela

PP**** BBeellllaass AArrtteessUrbieta, 64

Tel: 943 474 905 • Fax: 943 463 [email protected]: 10 logela

PP**** BBiikkaaiinnTriunfo, 8Tel: 943 454 333 • Fax: 943 468 [email protected]: 7 logela

PP**** CChhoommiinnAvd. Infanta Beatriz, 16Tel: 943 317 312 • Fax: 943 211 [email protected]: 8 logela

PP**** DDoonnoossttiiaarrrraa San Martín, 6, 1ºTel: 943 426 167 • Fax: 943 430 071informacion@pensiondonostiarra.comwww.pensiondonostiarra.comLekuak: 16 logela

PP**** GGrraann BBaahhííaaEmbeltran, 16Tel: 943 420 216 • Fax: 943 428 [email protected]/granbahiaLekuak: 6 logela

PP**** IIttxxaassooaaSan Juan, 14 Tel: 943 420 132/430 086 • Fax: 943 420 132itxasoa@pensionesconencanto.comwww.pensionesconencanto.comLekuak: 5 logela

PP**** KKaaiiaaPuerto, 12Tel./ Fax: 943 431 [email protected]: 7 logela

PP**** KKuurrssaaaallPeña y Goñi, 2, 1ºTel: 943 292 666 • Fax: 943 297 536pkursaal@pensionesconencanto.comwww.pensionesconencanto.comLekuak: 10 logela

PP**** LLaa CCoonncchhaaSan Martín, 51Tel: 943 450 389 • Fax: 943 460 [email protected]: 8 logela

PP**** LLaa PPeerrllaaLoiola, 10Tel: 943 428 123 • Fax: 943 422 581www.pensionlaperla.comLekuak: 10 logela

PP**** LLoorreeaaAlameda del Boulevard, 16Tel./Fax: 943 427 258www.pensionlorea.comLekuak: 7 logela

PP**** MMaaiitteeAvd. Madrid, 19Tel: 943 470 715 • Fax: 943 454 [email protected]: 16 logela

PP**** RReeggiillEaso, 9. Tel: 943 427 143Lekuak: 6 logela

PP**** UUrrkkiiaaUrbieta, 12Tel: 943 424 436www.pensionurkia.comLekuak: 7 logela

PP**** UUrruummeeaaGetaria, 14Tel./Fax: 943 424 605Lekuak: 5 logela

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

AAGG:: LLaasskkiinn--EEnneeaaCamino de Uba, 50Tel: 943 457 287/659 471 646 Fax: 943 463 296www.laskin-enea.comLekuak: 16 leku

25,9 Km. 3,4 Km.

AAGG:: KKaannppooeeddeerrAingeru Zaindaria, 58Tel: 943 310 [email protected]: 10 leku

28,5 Km. 3,3 Km.

CC..RR..:: IIrriiggooyyeennPetritza bidea, 4 D. ZubietaTel: 943 366 [email protected]/irigoyenLekuak: 8 leku

ISO

ISO

ISO

ISO

ISO

ISO

ISO

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:23 Página 27

Page 22: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

28

•• AAtteerrppeettxxeeaa

UUlliiaa MMeennddii ((MMuunniicciippaall))Tel: 943 310 268 (erreserbatu)[email protected]/albergues(Julio y agosto solo grupos) Lekuak: 180 leku

17,6 Km. 0,1 Km.

AAllbbeerrgguuee LLaa SSiirreennaa ((HHeerrrriikkooaa))Pº de Igeldo, 25. Tel: 943 310 [email protected]: 180 leku

25,3 Km. 0,1 Km.

OOllaarraann AAtteerrppeettxxeeaaTel: 943 003 [email protected]

2. DDOONNOOSSTTIIAA--SSAANN SSEEBBAASSTTIIÁÁNNZZAARRAAUUTTZZ

IIggeellddoo

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH****** AAvveenniiddaaPº Igeldo, 55Tel: 943 212 022 • Fax: 943 212 [email protected]: 47 logela

HH**** LLeekkuu EEddeerrBº Igueldo, s/nTel: 943 210 964 • Fax: 943 219 [email protected]: 18 logela

HH**** NNiiccooll’’ssPº Gudamendi, 21Tel: 943 215 799 • Fax: 943 211 [email protected]: 42 logela

PP**** BBuueennaa VViissttaaBº Igueldo, s/n Tel: 943 210 600 • Fax: 943 210 601Lekuak: 9 logela

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

AAGG:: AArriissttoonnddooPillotegi bidea, 70Tel./ Fax: 943 215 558 / 600 542 [email protected]/aristondoLekuak: 8 leku

25,9 Km. 3,4 Km.

AAGG:: ZZeellaaii EEddeerrPillotegi bidea, 41Tel./Fax: 943 314 [email protected]/zelaiederLekuak: 12 leku

8,1 Km. 2,1 Km.

AAGG:: MMaaddddiioollaaPadre Orkolaga,161 Tel: 652 703 [email protected] www.agroturismomaddiola.comLekuak: 10 leku

9,5 Km. 1,5 Km.

•• KKaannppiinnaakk

IIggeellddoo -- 11ªªPº Padre Orkolaga, 69Tel: 943 214 502 • Fax: 943 280 [email protected]: 756 leku

OOrriioo

•• TTuurriissmmoo bbuulleeggooaakk

TTuurriissmmoo bbuulleeggooaa. Herriko Enparantza, 1Tel: 943 830 904 • Fax: 943 130 [email protected](Udan, ekainetik irailera, Aste Santuan etamaiatzeko asteburuetan)

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH****** AAiissiiaa BBaalleeaaHondartza Bidea, 1Tel: 943 894 440 • Fax. 943 831 [email protected]:50 logelaPP**** XXaallooaaEstropalari, 24Tel: 943 131 883 • Fax. 943 890 [email protected] • www.xaloa.comLekuak:10 logela

PP** EEssnnaallAita Lertxundi, 13. Tel: 943 830 029Lekuak:18 logela

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

AAGG:: IIggeellddooErdiko Borda, 68Tel: 645 722 [email protected]: 12 leku

11,7 Km. 0,1 Km.

AAGG:: AAiizzppeerrrrooSección, 1Tel: 943 835 419Lekuak: 12 leku

14,9 Km. 0,7 Km.

AAGG:: AAmmaalluurrBº Ortzaika, s/n. Tel: 943 832 888www.nekatur.net/amalurLekuak: 12 leku

14,9 Km. 0,5 Km.

CC..RR..:: EErrrreettzzaabbaall TTxxiikkiiOtzaika, s/nTel: 679 627 [email protected]: 8 leku

•• KKaannppiinnaakk

PPllaayyaa ddee OOrriioo -- 11ªªN. 634 Km.13Tel: 943 834 801 • Fax: 943 133 [email protected]: 712 leku

•• AAtteerrppeettxxeeaa

AAllbbeerrgguuee ddee ppeerreeggrriinnooss SSaann MMaarrttiinn(Pribatua) Tel: 617 118 689Lekuak: 15 leku

15 Km. 0,0 Km.

AAllbbeerrgguuee ddee OOrriioo Dip. Foral Gipuzkoa. Playa Oribarzar (Taldeak) Tel: 943 830 887/901 100 090 (erreserbatu)Lekuak: 144 leku

218 Km. 0,0 Km.

AAiiaa

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

CCRR:: MMaaiillaannArratola, 18Tel./ Fax: 943 890 345Lekuak: 10 leku

16,5 Km. 0,1 Km.

CCRR:: EErrrroottaaOlazkoegia, s/nTel: 943 835 465Lekuak: 12 leku

16,5 Km. 0,1 Km.

AAGG:: PPaaggooeeddeerrrraaggaaSantio Erreka, s/nTel: 943 131 096/686 450 [email protected]/pagoederragaLekuak:12 leku

18,7 Km. 2,3 Km.

AAGG:: OOllaasskkooaaggaa GGooiikkooaaOlazkoegia, s/n Tel: 943 580 814/607 233 [email protected]/olaskoagaLekuak:12 leku

19,6 Km. 3 Km.

CCRR:: MMaaññaarriinneeggiiSantio Erreka, 4Tel: 943 135 065/650 825 190/ 626 494 [email protected]:12 leku

20,2 Km. 3,8 Km.

AAGG:: LLaannddaarrbbiiddee ZZaahhaarrLaurgain, 26Tel: 943 831 095 • Fax: 943 831 [email protected]: 16 leku

20,4 Km. 3,7 Km.

CCRR:: LLaannddaarrbbiiddee ZZaahhaarr 22Laurgain Auzoa, 26Tel./ Fax: 943 831 [email protected]: 4 leku

20,4 Km. 3,7 Km.

AAGG:: OOrroorrtteeggiiArrutiegia, s/nTel: 943 830 804/656 773 368Lekuak:12 leku

20,8 Km. 4,2 Km.

AAGG:: LLookkaatteeOlazkoegia, 12Tel: 943 890 715 / 665 710 [email protected]/lokateLekuak: 14 leku

20,9 Km. 4,3 Km.

AAGG:: AAggeerrrreessoorroo HHaauunnddiiAndatza, 21. Tel: 943 835 053Lekuak: 8 leku

20,9 Km. 4,5 Km.

AAGG:: AAzzkkuueeArrutiegia, 1. Tel: 943 131 028Lekuak: 12 leku

21,3 Km. 4,7 Km.

CCRR:: TToollaarreeLaurgain, 7Tel: 943 834 313 / 659 579 205www.toprural.com/casaruraltolareLekuak: 8 leku

21,9 Km. 5,2 Km.

CCRR::TTxxaannggiilluueenneeaa EEttxxeeaaGozategi, 20Tel: 606 102 423 • Fax: 943 134 [email protected]/txangilueneaLekuak:10 leku

21,9 Km. 5,3 Km.

AAGG:: AAggoottee TTxxiikkii Bº Elkano, 15. Tel: 943 133 [email protected]: 8 leku

27,3 Km. 4,5 Km.

AAGG:: SSaaggaarrmmaanneettaaBº UrdanetaTel./Fax: 943 133 094 / 630 900 [email protected]/sagarmanetaLekuak: 14 leku

28,2 Km. 5,4 Km.

CCRR:: BBeeggooññaaBº Urdaneta, 21Tel: 943 831 829 / 659 620 579www.nekatur.netLekuak: 12 leku

28,2 Km. 5,4 Km.

AAGG:: IInnddaaaattee BBeerrrrii Urdaneta, 12Tel: 943 133 058 / 667 863 023Fax: 943 133 [email protected]: 16 leku

28,5 Km. 5,7 Km.

CCRR:: IIzzaarrrraaUrdaneta, s/nTel: 943 131 867 / 650 132 507Lekuak: 10 leku

28,8 Km. 6 Km.

CCRR:: LLeekkuu EEddeerrBº UrdanetaTel: 943 132 373 • Fax: 943 834 [email protected]: 8 leku

28,8 Km. 6 Km.

•• KKaannppiinnaakk

ZZiinnggiirraa -- 22ªªOlaskoegia, s/n. Tel: 943 132 [email protected]://pagina.de/zingiraLekuak: 500 leku

ZZaarraauuttzz

•• TTuurriissmmoo bbuulleeggooaakk

ZZaarraauuzzkkoo TTuurriissmmoo BBuulleeggooaaNafarroa kalea, 3Tel: 943 830 [email protected] IInnffoorrmmaazziioo PPuunnttuuaa:: IIttssaassPPaasseeaalleekkuuaa ((UUddaann ssooiilliikk))

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH******** KKaarrllooss AArrgguuiiññaannooMendilauta, 13Tel: 943 130 000 • Fax: 943 133 [email protected]: 12 logela

HH****** ZZaarraauuzz Nafarroa kalea, 26Tel: 943 830 200 • Fax: 943 830 [email protected]: 75 logela

ISO

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:23 Página 28

Page 23: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

29

HH**** AAllaammeeddaaSeitximeneta, 4Tel: 943 830 143 • Fax: 943 132 [email protected]: 40 logela

HH** NNoorrtteeAmezti, 1. Tel: 943 832 313www.lasonet.com/hotelnorteLekuak:8 logela

HH** RRooccaa MMoollllaarrrriiZumalakarregi, 11Tel: 943 890 767 • Fax: 943 894 [email protected]: 12 logela

PP**** EEkkiiaaElizaurrea, 3Tel.: 943 010 664 • Fax: 943 010 [email protected]: 7 logela

PP**** IIppaarrIpar, 14. Tel: 943 832 313Lekuak: 7 logela

PP**** LLaagguunnaakkSan Francisco, 10Tel: 943 833 701 • Fax: 943 134 [email protected]: 7 logela

PP**** TTxxiikkii PPoolliittMusika PlazaTel: 943 835 357 • Fax: 943 833 [email protected]: 20 logela

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

AAGG:: BBeerraazzaaddii BBeerrrriiTalai Mendi, s/nTel: 943 83 34 94www.nekatur.net/berazadiLekuak:12 leku

19,4 Km. 0,1 Km.

AAGG:: AAggeerrrree GGooiikkooaaAgerre Goikoa Baserria, s/nTel: 943 833 248www.nekatur.net/agerregoikoaLekuak:16 leku

21 Km. 0,0 Km.

AAGG:: IIttuullaazzaabbaallAitze,2 (Buzón 321)Tel: 943 133 053 / 619 971 712www.itulazabal.comLekuak: 16 leku

24,6 Km. 1,8 Km.

AAGG:: GGaaiikkooeettxxeeBº Urteta, s/nTel: 943 132 900 / 686 265 [email protected]/gaikoetxeLekuak:16 leku

25,9 Km. 3,1 Km.

•• KKaannppiinnaakk

GGrraann CCaammppiinngg ZZaarraauuttzz -- 22ªªMonte Talai-Mendi Tel: 943 831 238 • Fax: 943 132 [email protected]: 840 leku

TTaallaaii--MMeennddii -- 22ªªN-634 Km. 17,5 Tel./Fax: 943 830 [email protected]/talaimendi Lekuak: 900 leku

•• AAtteerrppeettxxeeaa

AAllbbeerrgguuee IIggeerraaiinn Dip. Foral de Gipuzko. San Ignacio, 25 Tel: 943 132 910 / 901 100 [email protected] Lekuak: 160 leku

23 Km. 0,2 Km.

3. ZZAARRAAUUTTZZDDEEBBAA

GGeettaarriiaa

•• TTuurriissmmoo bbuulleeggooaakk

TTuurriissmmoo bbuulleeggooaaParque Aldamar, 2Tel. 943 140 [email protected](Udan eta Aste Santuan soilik)

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH**** SSaaiiaazz GGeettaarriiaaSan Roke, 25Tel: 943 140 143 • Fax: 943 140 345Lekuak: 17 logela

HH** AAzzkkuueeAlto de MeagasTel: 943 830 554 • Fax: 943 130 [email protected]: 19 logela

PP**** GGeettaarriiaannooHerrerieta, 3. Tel: 943 140 567Lekuak:16 logela

PP**** IIrriibbaarrAldamar, 23. Tel: 943 140 451Lekuak: 4 logela

PP**** KKaattrraappuunnaaKatrapuna, 4. Tel: 943 141 409Lekuak: 8 logela

PP** SSaann PPrruuddeenncciiooSan Prudentzio. Tel: 943 140 411Lekuak: 7 logela

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

CCRR:: IIttssaass LLoorree EEttxxeeaaEitzaga, 14Tel: 943 140 619/665 738 [email protected]:10 leku

1,9 Km. 0,0 Km.

CCRR:: AAbbeettaaMeagas-Mia, s/nTel: 943 132 496www.nekatur.net/abetaLekuak: 10 leku

5 Km. 2 Km.

CCRR:: AA BBeerrrriiMeagas-Mia, 23Tel: 943 133 [email protected]: 8 leku

5 Km. 2 Km.

CCRR:: XXaabbiinn EEttxxeeaaSan Prudentzio, s/nTel: 943 140 067 • Fax: 943 140 [email protected]/xabinetxeaLekuak: 12 leku

5,6 Km. 0,2 Km.

AAGG:: AAbbeettaa--ZZaahhaarrrraaMia, s/nTel: 943 833 041Lekuak: 16 leku

AAGG:: AAggoottee AAuunnddiiAskizu, s/nTel./Fax: 943 14 04 [email protected]: 12 leku

6,5 Km. 0,0 Km.

AAGG:: GGuurree AAmmeettssaaOrrua, s/nTel: 943 140 [email protected]: 12 leku

7,1 Km. 0,7 Km.

•• AAtteerrppeettxxeeaa

Albergue de Azkizu (Herriko aterpetxea ) Tel: 943 833 641(erreserbatu)Lekuak: 30 leku

6,4 Km. 0,0 Km.

ZZuummaaiiaa

•• TTuurriissmmoo bbuulleeggooaakk

TTuurriissmmoo bbuulleeggooaaKantauri Enparantza, 13Tel. 943 143 396 • Fax. 943 861 [email protected]

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH** TTaallaassootteerraappiiaa ZZeellaaii Larretxo, 16Tel: 943 865 100 • Fax: 943 865 [email protected]: 26 logela

HH** ZZuummaaiiaaAlai, 13Tel: 943 143 441 • Fax: 943 860 [email protected]: 26 logela

PP** GGooiikkooErribera, 9Tel: 696 584 804 / 943 860 078Lekuak: 4 logela

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

AAGG:: KKaarraakkaass ZZaarrArtadi, s/nTel. / Fax: 943 861 736www.nekatur.netLekuak: 16 leku

9,1 Km. 0,8 Km.

CCRR:: LLaannddaarrtteectra. de Artadi, 1Tel. / Fax: 943 865 [email protected]: 12 leku

9,3 Km. 0,7 Km.

AAGG:: SSaannttaa KKllaarraaArritokieta Auzoa, Santa Klara 2Tel.: 943 860 531/639 879 611Fax: 943 860 [email protected]/santa klaraLekuak: 16 leku

10,5 Km. 0,2 Km.

AAGG:: JJeessuusskkooaaOikia AuzoaTel.: 943 143 209/635 758 [email protected]: 14 leku

14,2 Km. 4,7 Km.

•• AAppaarrttaammeennttuuaakk

TToommááss -- AA ••Pza. Eusebio Gurrutxaga, 12Tel: 943 861 916 • Fax: 615 721 333Lekuak:18 leku

DDeebbaa

•• TTuurriissmmoo bbuulleeggooaakk

TTuurriissmmoo bbuulleeggooaaIfar kale, 4Tel: 943 192 452 • Fax: 943 192 [email protected] hhoonnddaarrttzzaakkoo iinnffoorrmmaazziioogguunneeaa

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH****** KKrreessaallaaMarkiegi, 6Tel: 943 608 052 • Fax: 943 192 [email protected]: 43 logela

HH**** KKaannaallaa IIttzziiaarrItziarTel: 943 199 035 • Fax: 943 199 [email protected]: 12 logela

PP**** ZZuummaarrddiiMarinel, 12Tel./ Fax: 943 192 [email protected]: 9 logela

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

AAGG:: TTxxiinndduurrrrii IIttuurrrriiBº Mardari, 12. ItziarTel: 943 199 389 / 699 68 44 [email protected]: 16 leku

15,6 Km. 1 Km.

AAGG:: SSaannttuuaarraann BBeekkooaaBº Mardari, s/n. ItziarTel: 943 199 056 Fax: 943 19 94 73santuaranbekoa@netLekuak: 12 leku

16 Km. 0,0 Km.

AAGG:: EErrrroottaa BBeerrrriiBº Itxaspe, s/n. ItziarTel: 943 19 94 [email protected]/errotaberriLekuak: 6 leku

16,1 Km. 1,8 Km.

AAGG:: TTxxeerrttuurrii GGooiikkooaaBº Itxaspe. ItziarTel. /Fax: 943 199 [email protected]/txerturiLekuak: 16 leku

18,7 Km. 0,9 Km.

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:23 Página 29

Page 24: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

30

AAGG:: DDoonniibbaanneeEgia. ItziarTel./ Fax: 943 191 554/617 686 [email protected]/donibaneLekuak: 12 leku

19,9 Km. 0,0 Km.

AAGG:: AArrrriioollaa TTxxiikkiiArriolaTel./ Fax: 943 192 [email protected]: 12 leku

20,5 Km. 1,3 Km.

AAGG:: PPeerrllaakkuuaa--SSaakkaaArriola, s/nTel: 943 191 137 / 615 739 [email protected]:12 leku

20,5 Km. 1,3 Km.

AAGG:: GGooiikkoollaaLastur Beia, 17. LasturTel./ Fax: 943 199 [email protected]/goikolaLekuak: 12 leku

23,8 Km. 5,5 Km.

CCRR:: EElleeiizzoonnddooSan Nicolás, s/n. Lastur-ItziarTel: 943 19 90 33 / 636 006 [email protected]: 11 leku

24,1 Km. 5,8 Km.

CCRR:: OOiilluurrBº Endoia, 14Tel./ Fax: 943 148 [email protected] • www.oilur.comLekuak: 9 leku

24,2 Km. 6,0 Km.

AAGG:: AArrrraasskkeettaaLastur Beia. Lastur. Tel: 943 604 071Lekuak: 4 leku

27,4 Km. 2,4 Km.

AAGG:: AArrrruuaann HHaauunnddiiLastur Beia, s/n. LasturTel. / Fax: 943 60 37 [email protected]: 6 leku

28,1 Km. 3,1 Km.

•• KKaannppiinnaakk

IIttxxaassppee -- 22ªªN-634, Km. 38. ItziarTel./Fax: 943 199 377www.campingitxaspe.comLekuak: 280 leku

•• AAtteerrppeettxxeeaa

AAllbbeerrgguuee ddee ppeerreeggrriinnooss ddee DDeebbaa(Herriko aterpetxea ) Alameda Calbeton Tel: 943 192 452/943 192 840 Lekuak: 6 leku

21,5 Km. 0,2 Km.

AAllbbeerrgguuee NNaappaarrrreenneekkuuaaLastur (Pribatua)Tel: 943 199 090 (erreserbatu)Lekuak: 30 leku

24,1 Km. 5,8 Km.

•• AAppaarrttaammeennttuuaakk

IIttxxaassppee -- AA •• Bº Itxaspe. ItziarTel: 943 199 377 • Fax: 943 199 377Lekuak: 34 leku

4. DDEEBBAAMMAARRKKIINNAA--XXEEMMEEIINN

MMuuttrriikkuu

•• TTuurriissmmoo bbuulleeggooaakk

TTuurriissmmoo bbuulleeggooaaPza. Txurruka, s/nTel./ Fax: 943 603 [email protected]

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

PP** KKooffrraaddii ZZaahhaarrrraaMuelle, s/n. Tel: 943 603 954 Lekuak: 5 logela

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

AAGG:: MMaattzzuurriiBº Galdona, s/nTel. / Fax: 943 603 001Lekuak: 12 leku

6,7 Km. 3,5 Km.

AAGG:: KKoooosstteeiiArtzain ErrekaTel: 943 583 008/659 780 [email protected]: 8 leku

10 Km. 6,8 Km.

•• KKaannppiinnaakk

AAiittzzeettaa -- 33ªªCtra. Deba-Gernika Km. 3,5 Tel: 943 603 356Lekuak: 360 leku

GGaallddoonnaa -- 33ªªCtra. Deba-Gernika, Km. 57,8 Tel./ Fax: 943 603 509Lekuak: 330 leku

SSaannttaa EElleennaa -- 33ªªCtra. Deba-Gernika, Km. 5Tel./ Fax: 943 603 982Lekuak: 120 leku

SSaattuurrrraarraann -- 33ªªSaturraran Tel./ Fax: 943 603 847Lekuak: 100 leku

MMaarrkkiinnaa--XXeemmeeiinn

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

PP** VVeeggaaAbesua, 2. Tel: 946 166 015Lekuak:16 logela

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

CCRR:: IInnttxxaauussppeeAtxondoa, 10Tel: 658 758 [email protected]: 10 leku

22,5 Km. 0,8 Km.

AAGG:: IIkkeettzzaa GGooiikkuueeIketza Goikue, s/nTel: 94 616 78 74 / 690 612 042Lekuak: 12 leku

24,3 Km. 2,5 Km.

AAGG:: IIkkeesstteeiiIruzubieta, s/n. Tel: 946 168 127Lekuak: 8 leku

24,8 Km. 0,4 Km.

CCRR:: AAmmaammaannaaUbilla Urberuaga, 21Tel: 946 813 [email protected]: 10 leku

25 Km. 3,2 Km.

CCRR:: IIbbaarrlloottzzaaCaserío Ibarlotza, 25Tel: 946 168 [email protected]: 4 leku

26 Km. 4,2 Km.

EEttxxeebbaarrrriiaa

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH**** AAnnssootteeggii EErrrroottaaAnsotegi Errota, 15Tel: 946 169 100 • Fax: 946 169 [email protected]: 14 logela

PP**** TTxxoommiinn OOssttaattuuaaErbera, 12-1º izd.Tel: 946 168 222Lekuak: 3 logela

5. MMAARRKKIINNAA--XXEEMMEEIINNGGEERRNNIIKKAA--LLUUMMOO

BBoolliibbaarr

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

CCRR:: MMoonntteeArta, 23. Tel: 944 130 [email protected]/montebaserriaLekuak: 7 leku

5,6 Km. 1,3 Km.

•• AAtteerrppeettxxeeaa

ZZiioorrttzzaa--BBeeiittiiaaGoiherria, 13 (Pribatua)Tel: 946 165 259Lekuak: 60 leku

6,1 Km. 0,1 Km.

MMoonnaasstteerriioo ZZeennaarrrruuzzaaZiortza auzoa, s/n (Pribatua)Tel: 946 164 179Lekuak: 8 leku

6,2 Km. 0,0 Km.

MMuunniittiibbaarr--AArrbbaattzzeeggii--GGeerrrriikkaaiittzz

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

AAGG:: GGaarrrrooBº San Miguel, 33Tel. / Fax: 946 164 136www.agro-garro.comLekuak: 12 leku

9,7 Km. 0,0 Km.

CCRR:: AAssttoorrkkii GGooiikkooaaBerreño Aldaka, 14Tel. / Fax: 946 252 356Lekuak: 10 leku

12,9 Km. 0,2 Km.

MMeennddaattaa

•• TTuurriissmmoo bbuulleeggooaakk

TTuurriissmmoo bbuulleeggooaaElizalde auzoa, s/nTel./Fax: 946 257 [email protected]

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

AAGG:: SSoollaauurrrreennMarmiz, s/nTel: 946 258 118 / 636 267 [email protected]/solaurrenLekuak: 11 leku

19,3 Km. 0,6 Km.

•• AAtteerrppeettxxeeaa

AArrttaappee ((HHeerrrriikkoo aatteerrppeettxxeeaa )) Elejalde auzoa, 7Tel: 94 625 720 4/618 269 404Lekuak: 32 leku

15,4 Km. 0,5 Km.

AAjjaannggiizz

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

AAGG:: AArriissttiieettaaKanpantxu, 12Tel: 946 258 [email protected]:12 leku

24,1 Km. 1,6 Km.

CCRR:: AAssttoobbiieettaaKanpantxu, 57Tel: 679 057 905 [email protected]/astobietaLekuak: 7 leku

26,5 Km. 1,5 Km.

KKoorrtteezzuubbii

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

AAGG:: MMoorrggoottaaBasondo, s/nTel: 946 252 [email protected] • www.nekatur.net/morgotaLekuak: 10 leku

29,3 Km. 5 Km.

GGaauutteeggiizz--AArrtteeaaggaa

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH******** CCaassttiilllloo ddee AArrtteeaaggaaGaztelubide, 7Tel: 646 270 440 • Fax: 946 270 340castillodearteaga@grupozaldua.comwww.castillodearteaga.comLekuak: 14 logela

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

CCRR:: OOzzoollllooBº Ozollo, 3. Tel: 946 251 [email protected] • www.ozollo.comLekuak: 8 leku

29,8 Km. 5,5 Km.

GGeerrnniikkaa--LLuummoo

•• TTuurriissmmoo bbuulleeggooaakk

TTuurriissmmoo bbuulleeggooaaArtekale, 8Tel: 946 255 892 • Fax: 946 253 [email protected]

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:23 Página 30

Page 25: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

31

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HHRR****** GGeerrnniikkaaCarlos Cangoiti, 17Tel: 946 250 350 • Fax: 946 255 [email protected]: 40 logela

HH** BBoolliiññaaBarrenkalea, 3Tel./ Fax: 946 250 [email protected]: 17 logela

PP**** AAkkeellaarrrree OOssttaattuuaaBarrenkalea, 5Tel: 946 270 197 • Fax: 946 270 [email protected]: 17 logela

PP**** MMaaddaarriiaaggaaIndustria, 10Tel: 946 256 035/696 301 [email protected]: 5 logela

PP** IIrraattxxeeIndustria, 6 • Tel: 946 253 134Lekuak: 5 logela

•• AAtteerrppeettxxeeaa

HHeerrrriikkoo aatteerrppeettxxeeaa Kortezubi, 9Tel: 946 258 403Lekuak: 12 leku

24,6 Km. 0,2 Km.

6. GGEERRNNIIKKAA--LLUUMMOOBBIILLBBOO

EErrrriiggooiittii

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

PP** EElliizzeettxxeeEleizalde, 9Tel./ Fax: 946 256 194Lekuak: 13 logela

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

AAGG:: MMaaddaalleenn AAuurrrreekkooaaBº Madalen, s/nTel./Fax: 946 254 [email protected]/madalenaurrekoaLekuak: 12 leku

6,9 Km. 1,2 Km.

MMuuxxiikkaa

•• TTuurriissmmoo bbuulleeggooaakk

UUrrddaaiibbaaii--BBuussttuurriiaallddeekkoo TTuurriissmmoo BBuulleeggooaaAntigua estación de ZugastietaTel: 946 257 609/628 007 725 Fax: 946 256 [email protected](15 egunez dago zabalik Aste Santuan, etaurria arte udan)

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

AAGG:: IIbbeerrrreekkoo EErrrroottaaAriatza, s/nTel: 946 254 [email protected]: 16 leku

5,5 Km. 4,5 Km.

MMoorrggaa

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH**** KKaattxxii Foruen Bidea, 20. Andra MariTel: 946 270 740 • Fax: 946 270 [email protected]: 9 logela

•• AAtteerrppeettxxeeaa

MMeeaakkaauurr AAtteerrppeettxxeeaa Tel: 944 911 [email protected]

LLaarrrraabbeettzzuu

LLeezzaammaa

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH**** MMaattssaa Bº Aretxalde, 153Tel: 944 556 086 • Fax: 944 555 [email protected]: 13 logela

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

CCRR:: MMaattssaaAretxalde, 153Tel: 94 455 60 86 • Fax: 944 555 [email protected]: 12 logela

21,3 Km. 0,6 Km.

•• AAtteerrppeettxxeeaa

AAllbbeerrgguuee ddee LLeezzaammaa (Herriko aterpetxea ) (Udan soilik) Tel: 944 556 007Lekuak: 10 leku

21,3 Km. 0,6 Km.

ZZaammuuddiioo

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH****** AArreettxxaarrttee Parque Tecnológico deZamudio, edif. 200Tel: 944 036 900 • Fax: 944 036 [email protected]: 30 logela

HH**** AArrtteeaa--EErrrroottaaArteaga Auzoa , 63Tel: 944 523 457 • Fax: 944 521 [email protected]/arteaLekuak: 13 logela

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

AAGG:: IIaabbiittii AAuurrrreekkooaa Arteaga, 13Tel: 944 522 370 • Fax: 944 520 [email protected]/iabitiLekuak: 12 leku

22,2 Km. 0,1 Km.

BBiillbbaaoo

•• TTuurriissmmoo bbuulleeggooaakk

BBiillbbaaoo TTuurriissmmooBulego Nagusia: Pza. del Ensanche, 11Tel. 944 795 760 • Fax. 944 795 [email protected]/bilbaoturismo-- IInnffoorrmmaazziioo PPuunnttuuaa:: TTeeaattrroo AArrrriiaaggaa-- IInnffoorrmmaazziioo PPuunnttuuaa:: MMuusseeoo GGuuggggeennhheeiimm

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH********** CCaarrllttoonnPza. Federico Moyúa, 2Tel: 944 162 200 • Fax: 944 164 [email protected]: 142 logela

HH********** SSiillkkeenn GGrraann HHootteellDomine BilbaoAlameda Mazarredo, 61Tel: 944 253 300 • Fax: 944 253 301ghdb@granhoteldominebilbao.comwww.granhoteldominebilbao.comLekuak: 145 logela

HH********** LLóóppeezz ddee HHaarroo Obispo Orueta, 2Tel: 944 235 500 • Fax: 944 234 [email protected]: 53 logela

HH********** SShheerraattoonn BBiillbbaaooLehendakari Leizaola, 29Tel: 944 280 000 • Fax: 944 280 [email protected]/bilbaoLekuak: 213 logela

HH******** AAbbaannddooColón de Larreategui, 7Tel: 944 236 200 • Fax: 944 245 [email protected]: 143 logela

HH******** BBaarrcceellóó AAvveenniiddaaAvd. Zumalacárregui, 40Tel: 944 124 300 • Fax: 944 114 [email protected]: 189 logela

HH******** EErrcciillllaa Ercilla, 37-39Tel: 944 705 700 • Fax: 944 439 [email protected]: 346 logela

HH******** HHeessppeerriiaa BBiillbbaaoo Campo Volantín, 28Tel: 944 051 100 • Fax: 944 051 [email protected]: 151 logela

HH******** HHeessppeerriiaa ZZuubbiiaallddeeCº de la Ventosa, 34Tel: 944 008 100 • Fax: 944 008 [email protected]: 82 logela

HH******** HHuussaa JJaarrddiinneess ddee AAllbbiiaaSan Vicente, 6Tel: 944 354 140 • Fax: 944 354 [email protected] • www.husa.esLekuak: 138 logela

HH******** MMiirroohhootteell Alameda Mazarredo, 77Tel: 902 117 777 • Fax: 902 117 [email protected]: 50 logelaHH******** SSiillkkeenn IInnddaauuttxxuu Pza. Bombero Etxaniz, s/nTel: 944 440 004 • Fax: 944 221 [email protected]: 184 logela

HH******** NN..HH.. VViillllaa ddee BBiillbbaaooGran Vía, 87Tel: 944 416 000 • Fax: 944 416 [email protected]: 142 logela

HH******** ZZeenniitt BBiillbbaaooAutonomía, 58Tel: 944 108 108 • Fax: 944 109 [email protected]: 65 logela

HH****** AAbbbbaa PPaarrqquueeRodriguez Arias, 66Tel: 944 413 100 • Fax: 944 422 [email protected]: 176 logela

HH****** BBaarrcceellóó HHootteell NNeerrvviióónn Campo de Volantín, 11Tel: 944 454 700 • Fax: 944 455 [email protected]: 348 logelaHH****** BBeesstt WWeesstteerrnn CCoonnddee DDuuqquueeCampo de Volantín, 22Tel: 944 456 000 • Fax: 944 456 [email protected]: 67 logela

HH****** NN..HH.. DDeeuussttooFrancisco Macía, 9Tel: 944 760 006 • Fax: 944 762 [email protected]: 70 logela

HH****** TTrryypp AArreennaallLos Fueros, 2Tel: 944 153 100 • Fax: 944 156 [email protected]: 36 logelaHH****** AArrtteettxxeeCrta. Enekuri-Artxanda, km. 7Tel: 944 747 780 • Fax: 944 746 [email protected]: 12 logelaHH**** BBiillbbaaoo JJaarrddiinneessJardines, 9Tel: 944 794 210 • Fax: 944 794 [email protected]: 32 logelaHH**** BBiillbbiiMiravilla, 8 Tel: 944 760 006 • Fax: 944 762 199Lekuak: 41 logelaHH**** EEssttaaddiiooJuan Antonio Zunzunegui, 10Tel: 944 424 241 • Fax: 944 425 011Lekuak: 18 logela

HH**** SSiirriimmiirriiPza. Encarnación, 3 Tel: 944 330 759 • Fax: 944 330 [email protected]: 28 logela

HH**** VViissttaa AAlleeggrreePablo Picasso, 13 Tel: 944 431 450 • Fax: 944 431 [email protected]: 35 logela

HH**** ZZaabbaallbbuurruuPedro Martínez Artola, 8Tel: 944 437 100 • Fax: 944 100 [email protected]: 38 logela

ISO

ISO

ISO

ISO

ISO

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:23 Página 31

Page 26: GV Camino Santiago Eusk - Bizkaia 21...gotikoa du eta Jorge Oteiza eskultorearen Pietate bat dauka. Koruko Andre Mariaren Basilika, jatorri erromatarra duen, barroko estiloko eraikina

32

HH** AArrrriiaaggaaRibera, 3Tel: 944 790 001 • Fax: 944 790 [email protected]: 21 logelaHH** AArrttxxaannddaaCrta. Sto. Domingo- Enekuri, 3Tel: 944 132 286 • Fax: 944 132 188Lekuak: 11 logelaHH** PPeettiitt PPaallaaccee AArraannaaBidebarrieta, 2Tel: 944 156 411 • Fax: 944 161 [email protected]: 64 logela

HH** RRiippaaRipa, 3Tel: 944 239 677 • Fax: 944 231 [email protected] • www.hotel-ripa.comLekuak: 16 logelaPP**** AArrtteettxxeeCº de Berriz, 95Tel: 944 747 780 • Fax: 944 746 [email protected]: 8 logelaPP**** BBeeggooññaaAmistad, 2Tel: 944 230 134 • Fax: 944 230 [email protected]: 21 logelaPP**** BBiillbboorroooommssVictor, 3-1Tel: 944 793 591 • Fax: 944 793 592bilborooms@victortres.e.telefonica.netwww.bilborooms.comLekuak: 7 logela

PP**** CCeennttrraallRecalde, 35 ATel: 944 106 339 • Fax: 944 701 [email protected]: 8 logela

PP**** GGuurreeaaBidebarrieta, 14 Tel./ Fax: 944 163 [email protected]: 22 logela

PP**** LLaa EEssttrreellllaaMaría Muñoz, 6. Tel./ Fax: 944 164 [email protected]: 27 logelaPP**** IIttuurrrriieenneeaaSanta María, 14Tel: 944 161 500 • Fax: 944 158 929Lekuak: 21 logela

PP**** RRííaa ddee BBiillbbaaooRibera de Deusto, 32Tel: 944 765 060 • Fax: 944 766 [email protected]: 21 logelaPP**** SSaann MMaammééssLuis Briñas, 15 Tel: 944 417 900 • Fax: 944 418 [email protected]/hsanmamesLekuak: 30 logela

•• AAtteerrppeettxxeeaa

AAllbbeerrgguuee ddee BBiillbbaaoo ((HHeerrrriikkoo aatteerrppeettxxeeaa )) Ctra. Basurto-Kastrexana, 70 Tel: 944 270 [email protected]: 140 leku

33,3 Km. 0,1 Km.

•• AAppaarrttaammeennttuuaakk

EEddiiffiicciioo SSaannttiiaaggoo -- AA ••••••Licenciado Poza, 12Tel: 944 703 920 • Fax:944 218 [email protected]: 156 leku

7a. BBIILLBBOOPPOORRTTUUGGAALLEETTEE

BBaarraakkaallddoo

•• TTuurriissmmoo bbuulleeggooaakk

BBEECC TTuurriissmmoo bbuulleeggooaa Resurección Maia de Azkue, s/nEntrada-Norte Atrio-Pabellón 2 Tel: 944 040 237(Azokak daudenean zabaltzen dute soilik10etatik 20etara)

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH******** NNoovvootteell BBiillbbaaoo BBaarraakkaallddooRio Castaños, 2Tel: 944 184 700 • Fax: 944 373 [email protected] www.novotel.comLekuak: 203 logela

HH** IIbbiiss BBiillbbaaoo--BBaarraakkaallddooAntigua Ctra. [email protected]: 94 logela

PP** MMaaiitteeNafaroa, 1. Tel: 944 387 [email protected]: 12 logela

PP** BBuurrggaalleessaaBlas de Otero, 4. Tel: 944 903 382Lekuak: 19 logela

PP** FFoorrmmuullee 11 BBaarraakkaallddooBo Kareaga, 120Tel./ Fax: 944 180 136Lekuak: 79 logela

PP** VViissii PPeennssiióónnEl Porvenir, 28. Tel: 944 901 134Lekuak: 5 logela

SSeessttaaoo

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

PP** TTrreess CCoonncceejjoossChavarri, 73. Tel: 946 721 863Lekuak: 5 logela

PPoorrttuuggaalleettee

•• TTuurriissmmoo bbuulleeggooaakk

TTuurriissmmoo bbuulleeggooaaPaseo de la Canilla, s/nTel. 944 729 [email protected] TTuurriissmmoo bbuulleeggoo mmuuggiikkoorrrraa ((TTxxuurrrruukkaa KKaaiiaa))

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH****** GGrraann HHootteell PPuueennttee CCoollggaannttee María Díaz de Haro, 2Tel: 944 014 800 • Fax: 944 014 810info@granhotelpuentecolgante.comwww.granhotelpuentecolgante.comLekuak: 74 logela

PP** BBeellmmaarr PPeennssiióónnOrtuño de Alango, 31Tel: 944 834 500 • Fax: 944 447 245Lekuak: 18 logela

PP** LLaa GGuuííaaVirgen de la Guía, 4. Tel: 944 837 530Lekuak: 11 logela

PP** SSaannttaa MMaarrííaaSalcedo, 1Tel: 944 722 489/607 993 649Lekuak: 6 logela

•• AAtteerrppeettxxeeaa

AAllbbeerrgguuee ddee PPeerreeggrriinnooss ddee PPoorrttuuggaalleetteeCandida Iturriza, 8. Ed. Ramón Real de AsúaTel: 944 729 314 (Abierto Julio y Agosto)Lekuak: 12 leku

19,7 Km. 0,1 Km.

7b. BBIILLBBOOBBAALLMMAASSEEDDAA

AAlloonnssootteeggii

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

AAGG:: OOrrddaaoollaa Camino Pagasarri, s/nTel: 94 633 80 23 / [email protected] • www.ordaola.comLekuak: 12 leku

13,1 Km. 4,1 Km.

OOkkoonnddoo

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

AAGG:: OOllaabbaarrrriieettaa BBeehheekkooIrabien, 14. Tel: 945 898 [email protected]/ulibarri-okondoLekuak: 8 leku

22,9 Km. 6,5 Km.

GGuueeññeess

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH**** EErrrreekkaa GGüüeeññeessLasier, s/nTel: 946 690 330 • Fax: 946 690 [email protected]: 14 logela

ZZaallllaa

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH**** IIbbaarrrraaLlantada, 11Tel: 946 391 701 • Fax: 946 391 [email protected]: 14 logela

PP** CChhiiccootteeBizkaitarra, 2. Tel: 946 390 178 • Fax: 946 390 409Lekuak: 28 logela

BBaallmmaasseeddaa

•• TTuurriissmmoo bbuulleeggooaakk

EEnnkkaarrtteerrrrii TTuurriissmmooaa.. EENNKKAARRTTUURRMartín Mendia, 2Tel. 946 801 356 / 946 800 226www.enkartur.net • [email protected]

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH**** SSaann RRooqquueeCampo de las Monjas, 1Tel: 946 102 268 • Fax: 946 102 [email protected]. sanroquehotel.netLekuak: 20 logela

PP** BBeeggooññaaPza. San Severino, 12. Tel: 946 102 326Lekuak: 10 logela

PP** MMeennddiiaa Martín Mendia, 6. Tel: 946 102 258Lekuak: 11 logela

•• AAtteerrppeettxxeeaa

EEll PPeeññuueeccoo (Herriko aterpetxea )Tel: 946 800 000 / 629 535 [email protected]: 16 leku

33,8 Km. 0,1 Km.

8. PPOORRTTUUGGAALLEETTEECCOOVVAARRÓÓNN

OOrrttuueellllaa

AAbbaannttoo yy CCiiéérrvvaannaa-- AAbbaannttoo ZZiieerrbbeennaa

•• AAtteerrppeettxxeeaa

AAllbbeerrgguuee KKoottoorrrriioo AAtteerrppeettxxeeaa Gallarta. Tel: 946 362 868

10,4 Km. 5,2 Km.

•• AAppaarrttaammeennttuuaakk

LLaa AArreennaa -- AA ••Playa de la Arena, 20. Tel: 944 617 366Lekuak: 45 leku

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

CCRR:: SSaann PPeeddrrooBº San Pedro, 4. Tel./ Fax: 946 368 [email protected] www.arsanpedro.comLekuak: 4 leku

7,7 Km. 1,1 Km.

MMuusskkiizz

•• AAlloojjaammeenndduuaakk

HH** MMuusskkiizzEl Haya, 16. La RigadaTel: 946 707 828 • Fax: 946 707 [email protected]: 20 logela

HH** PPaallaacciioo MMuuññaattoonneessBº San Juan, s/n.Tel: 946 338 871reservas@hotelpalaciomunatones.comwww.hotelpalaciomunatones.comLekuak: 13 logela

•• AAtteerrppeettxxeeaa

AAllbbeerrgguuee ddee PPoobbeeññaaPobeña s/n. Muskiz. Herriko aterpetxea(Udan soilik) Tel: 946 706 000Lekuak: 22 leku

13,8 Km. 0,1 Km.

•• AAppaarrttaammeennttuuaakk

MMuuggaarrrrii -- AA •• ••Morenillo, 2. Tel: 946 707 799/617 038 292Lekuak: 32 leku

•• NNeekkaazzaall--ttuurriissmmooaa eettaa LLaannddaa--EEttxxeeaakk

CCRR:: LLaabbeeoonnddoo Giba Fregenal, 18. Tel./ Fax: 946 706 [email protected] www.labeondo.comLekuak: 12 leku

16,8 Km. 4,0 Km.

GV Camino Santiago Eusk.qxd 18/1/08 09:23 Página 32