hemerotecaCOLOR catedra21 - Pontedeumecatedra.pontedeume.es/21/catedra2110.pdf · 2021. 7. 9. ·...

Sen dúbida 1914 debe serrecordado polo comezo da GranGuerra, da que fixo un puntual

239

NOVAS DE PONTEDEUME E A SÚA COMARCAPUBLICADAS EN ECOS DEL EUME E EN LA VOZ DE GALICIA

EN 1914

Xabier Brisset Martín

Eugenio Montero Rios e a súa muller no pazo deLourizán

seguimento La Voz de Galicia. Este interese internacional reducirá drasticamente o espa-zo adicado ás novas locais. O xornal, agora dirixido por Alejandro Barreiro –antes eraredactor xefe– lamentará o falecemento de Eugenio Montero Rios, o gran líder galego dopartido liberal. Seu xenro e herdeiro político, Manuel García Prieto, seguirá recibindotrato preferente nas súas páxinas.

España, que continuaba guerre-ando en Marrocos, mantívose neutralna contenda mundial, beneficiando asectores exportadores como a pesca, aconserva e a gandería, pero a guerraperxudicou ás economías domésticaspola inflación provocada polas activi-dades especulativas dos acaparadoresdas subsistencias.

Ecos del Eume, con moitosseguidores entre os emigrantes deCuba e Arxentina, acolle máis publici-dade que nunca ao tempo que, sorpren-dentemente, apoia a un político conser-vador. Esto motivará intensas fricciónsna Federación de sociedades agrariasdos partidos xudiciais de Ferrol ePontedeume.

A vila destaca en toda a provin-cia por seren a primeira, fora da capi-

hemerotecaCOLOR_catedra21 08/10/2014 12:59 Página 239

tal, en realizar anualmente a “Festa da arbore”, unha das primeiras en organizar concur-sos gandeiros e a primeira de Galicia en celebrar a “Festa do peixe”. Este ano, o 31 demaio, a sociedade “La Protectora” ceibou, con gran repercusión mediática, milleiros dealevíns de salmóns e troitas no Eume. Mentres, o uso da dinamita na pesca seguía sendodenunciado.

Cruzando o charco, os eumeses da Arxentina estaban organizados en 3 asociacións.As dúas de Bos Aires fusiónanse a fin de ano baixo a idea de favorecer a instrucción edu-cativa dos rapaces eumeses, seguindo as pegadas dos pioneiros de Ares, Mugardos,Caamouco... “La Luz de América” de Cabanas queixase en Ecos, de que xuntados os car-tos para mercar o terreo onde construír a escola, non encontraban máis que trabas. É admi-rable o inmenso compromiso solidario deses veciños que, sen obrigación ningunha, seesforzaron por levantar o nivel educativo do pais. Sen dúbida foi unha xeración digna detodo respecto, orgullo e lembranza, sendo destacable que cumpríndose agora os centena-rios desas asociacións, algúns concellos non están á altura debida.

O ferrocarril, inaugurado o ano anterior, comeza a notarse tanto na economía localcomo na exportación. Na estación de Pontedeume embárcanse parte do carbón vexetal eda leña que, producidos nas fragas, fornecían a cidade de Ferrol. Así como a gando ven-dido nas feiras do 8 e do 21 de Cabanas, para enviar a Madrid e Barcelona.

CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios240


As asociacións agrarias consolídanse en todos os concellos (agás As Pontes), sendocentos os veciños que pasan polas directivas. A Federación de asociacións, tras intensosdebates, renuncia a presentar un candidato propio nas eleccións a deputado deste ano, poloque o conservador Julio Wais Sanmartín é reelixido, sen oposición, polo artigo 29.Avogado coruñés, casado cunha filla do acaudalado eumés Agustín Tenreiro, comezara asúa andaina política á sombra do marqués de Figueroa de quen - tras do prematuro fale-cemento de Lombardero - herdou o feudo electoral do distrito de Pontedeume. O oito desetembro, en plenas festas, a estación de ferrocarril foi unha romaría cando máis dun centode personaxes da comarca, alcaldes, xuíces, curas, médicos, directivos de asociacións...,recibiron ao deputado, imitando unha práctica moi frecuente na estación de A Coruña.

Tanto o xornal coruñés como o semanario eumés, fanse eco das dificultades de dis-tribución dos encaixes confeccionados polas palilleiras da comarca, en boa parte exporta-dos a América. Un comerciante ferrolán comprometeuse a procurarlle saída comercial aeses meritorios traballos, de tanta sona como os de Camariñas.

A pesca, actividade principal na vila, viviu un ano intenso con manifestacións ecomunicados. Un sector dos mariñeiros seguía defendendo as artes tradicionais, xeitos exávegas, esixindo que as tarrafas a vapor non pescaran na ría. Outros, apoiados por Ecose La Voz, solicitaban a eliminación das liñas de exclusión, que neste ano estaba entre ocastelo de Ares e punta Lourido, e que se permitira faenar co cerco con xareta, tarrafas etraineras, sen limitacións. O conflicto entre a cultura mariñeira tradicional e a pesca indus-trial tivo enfrontamentos violentos entre tripulacións.

As ideas anarquistas, poderosas entre as asociacións agrarias e mariñeiras de ACoruña, espállanse polas vilas. Os eumeses que tres anos antes fundaran o sindicato deOficios Varios, deciden crear unha biblioteca mentres que un grupo de mariñeiros crea aSociedade de mariñeiros pescadores. Entre os promotores hai personaxes que, nas seguin-tes décadas, terán grande incidencia no conxunto do Mar Ártabro.

Como contrapunto ao ambiente bélico internacional, foi noticia a chegada aMadrid, en viaxe particular, do ex presidente Teodoro Roosevelt, que gañara seus méritospolíticos coa consigna “Remember the Maine”, sendo o gran impulsor da intervención dosEE.UU. na guerra de independencia de Cuba. Unhas semanas despois será o “Patria”,buque escola da República de Cuba, o que será recibido fraternalmente no porto de ACoruña, nun ambiente de ledicia e amizade. Dezaseis anos despois do 98 a normalizacióndiplomática era un feito, anque o noxo anti-yanqui estaba presente na redacción dasnovas.

En Ferrol botouse o Jaime I, terceiro e último dos acoirazados do primeiro rearmenaval tras do desastre. Autoridades e obreiros urxían a aprobación do novo proxecto da 2ªescuadra, para que non se pechara o estaleiro o que provocaría o colapso económico nacidade.

O semanario lanzou as ideas de construír un gran balneario na Magdalena quecompetira cos mellores do Cantábrico, un porto exterior en Pontedeume, en compensación

Novas de Pontedeume e a súa comarca publicadasen Ecos de Eume e en La Voz de Galicia en 1914 241


pola escasa altura da ponte de ferro que limitaba o desenvolvemento mariñeiro eumés eseguiu falando da fusión dos concellos de Cabanas e Pontedeume. En todos estes temasEcos obtivo escaso eco.

Este ano Baldomero Ruibal Paz foi nomeado párroco de Santiago da Capela, resi-dindo na rectoral do Pazo, onde hoxe está o magnífico Museo Etnográfico. Este cura, queprocedía de San Xoán do Seixo, deixou moitas lembranzas. Entre os momentos impor-tantes da súa vida, cóntase que comezada a guerra civil, os falanxistas, como noutras moi-tas parroquias, presentáronlle unha listaxe dos veciños escollidos para ser “paseados”. Elleu o papel e díxolles:

— Aquí falta un...E a continuación apuntou seu nome arriba, encabezando a relación. Ante a sorpre-

sa dos que pretendían asasinar a xente inocente para aterrorizar á poboación civil, rema-tou:

— Todos os demais son mellores ca min.O caso é que ningún veciño da parroquia foi molestado. Certo que houbo fusila-

mentos na tapia do cemiterio da Capela pero as víctimas eran doutros concellos. Pasando os anos, D. Baldomero mediou na presentación dalgúns fuxidos. Algúns

pasaron pola cadea pero salvaron a vida, outros conseguiron emigrar legalmente.




5 de xaneiro



1 de febreiro



10 de febreiro



21 de marzo (continúa na páxina seguinte)



21 de marzo (ven da páxina anterior)



14 de abril

10 de maio



1 de xuño (continúa na páxina seguinte)



1 de xuño (ven da páxina anterior)



12 de xuño



1 de xullo

28 de xullo



18 de decembro



5 de xaneiro

12 de xaneiro



12 de xaneiro



18 de xaneiro

25 de xaneiro



25 de xaneiro

8 de febreiro



15 de febrero



22 de febrero



29 de marzo



12 de abril



19 de abril



26 de abril



3 de maio (continúa na páxina seguinte)



3 de maio (ven da páxina anterior)



21 de xuño



5 de xullo



12 de xullo



12 de xullo

12 de xullo



12 de xullo

9 de agosto



30 de agosto

13 de setembro (continúa na páxina seguinte)



13 de setembro (ven da páxina anterior)



4 de outubro



11 de outubro



25 de outubro



8 de novembro



8 de decembro



8 de decembro (continúa na páxina seguinte)



8 de decembro (ven da páxina anterior)



8 de decembro



27 de decembro


hemerotecaCOLOR catedra21 - Pontedeumecatedra.pontedeume.es/21/catedra2110.pdf · 2021. 7. 9. ·...

Documents

Transcript of hemerotecaCOLOR catedra21 - Pontedeumecatedra.pontedeume.es/21/catedra2110.pdf · 2021. 7. 9. ·...