8/9/2019 Ideiak Eta Sinesteak

1/4

IDEIAK ETA SINESTEAK

1.Ideiak eduki egiten dira; sinesteetan egon egiten da. Gauzetan pentsatzea

eta haiek kontuan izatea.

Gizakia, gizakiaren bizitza, ulertu nahi denean, aurren-aurrena beronen ideiaknolakoak diren jakiten saiatzen gara. Europarrak zentzu historikoa duela uste

duenetik, hauxe da eskakizun funtsezkoena. Nola ez dute, bada, eragina izango

pertsonaren izatean beronen ideiak eta garaiko ideiek? Hori bistakoa da. Noski; baina

kontua nahasi samarra ere bada, zeren eta; nire ustez, gizakiaren edo aro bateko-

ideiak ikertzen direnean bilatzen denaren gainean behar bezainbesteko argitasunik

ezak oztopatu egiten baitu beronen bizitzaz, beronen historiaz argitasuna lortzea.

Gizakiaren ideiak esamoldearekin gauza gustiz desberdinak adieraz ditzakegu.

Esatebaterako, gizaki horri honetaz edo hartaz bururatzen zaizkion pentsamenduak

edo hurkoari bururatu eta berak errepikatu eta bere egiten dituenak. Pentsamendu

hauek era guztietako egia mailak izan ditzakete. Egia zientifikoak ere izandaitezke.//Direla pentsamendu arruntak, direla teoria zientifiko zehatzak, hauek

gizakiarengan sortzen diren burutapenak izango dira beti, berari bururatuak edo

hurkoak iradokiak. Baina, jakina, horrek esan nahi du gizakia hor zegoela ideia

bururatu edo bere egin baino lehen. Ideia erne egiten da, era batera edo bestera,

bizitzaren baitan.

Gizakiak daukan beste ideia-geruza batekin egiten dugu topo hemen. Baina, zein

desberdina den bururatzen zaizkion edo bere egiten dituen gainerako guztien aldean!

Sineste deitzen ditudan oinarrizko ideia hauek geroago ikusiko da zergatik-, ez

dira egun edo ordu jakin batean sortzen gure bizitzan, ez gara haietara iristen

pentsatzeko ekintza berezi baten bidez, ez dira, hitz batean, dauzkagun

pentsamenduak.// Gustiz alderantziz: egiazki sineste diren ideia hauek, nolabait

esateko, gure bizitzaren edukiontzia eratzen dute eta, ondorioz, ez dute eduki berezien

izaerarik bizitzaren baitan. Esan daiteke ez direla dauzkagun ideiak, garen ideiak

baizik. Are gehiago oraindik: hain zuzen, sakon-sakoneko sinestak direlako

errealitatearekin berarekin nahasten dira guretzat- gure mundua eta gure izatea dira-./

/

Bi ideia-geruza horien artean dagoen aldeaz ohartzean azalduko da, besterik

gabe, argi eta garbi, haiek gure bizitzan jokatzen duten zeregin desberdina.// Ideia-

burutapenez- eta argi gera bedi horien artean sartzen ditudala jakintzako egiarikzehatzenak- esan dezakegu ideiak sortu, eutsi, eztabaidatu, zabaldu, horien alde

borroka egin eta haiengandik bizi emateko ere gai garela. Gauza bat da egin ezin

dezakeguna, haietatik bizitzea. Geure obra dira eta, horrexegatik, dagoeneko geure

bizitza suposatzen dute, eta hau geuk sortzen ez ditugun ideia-sinesteetan finkatzen

da, baina sinesteak, normalean, ez ditugu formulatu ere egiten eta ez ditugu, noski, ez

eztabaidatu, ez zabaldu eta ez defendatzen. Sinesteekin zehazki ez dugu ezer egiten,

horietan egon besterik ez gara egiten. Noski, hori ez zaigu inoiz gertatzen arretaz

mintzo bagara gure burutapenekin. Hizketa arruntak egoki asko asmatu du

sinesturik egon esamoldea. Izan ere, sinesturik egon egiten da, eta burutapena,

berriz, eduki eta eutsi edo defendatu egiten da. Baina sinestea da gu eduki gauzkana

eta eusten gaituena.

1

8/9/2019 Ideiak Eta Sinesteak

2/4

8/9/2019 Ideiak Eta Sinesteak

3/4

2.

Laburbilduz: gizakiaren edo aro bateko ideiak zein diren erabaki nahiari ekiten

diogunean, erabat desberdinak diren bi gauza nahasi egin ohi ditugu: gizakiaren edo

aroko sinesteak eta burutapen edo pentsamenduak. Zehazki, azken hauei bakarrik

deitu behar zaie ideiak.

Sinesteek osatzen dute gure bizitzaren oinarria . Hauek gertatzen diren lurra.

Izan ere sinesteek ipintzen baitigute aurrean guretzat errealitatea bera den hori. Gure

jokabide guztia, intelektuala barne, gure benetako sinesteen sistema denaren mende

dago Haietan bizi gara, mugitzenn gara eta dugu izatea. Hori del aeta, ez ohi dugu

eduki sineste horien kontzientzia zehatzik, ez ditugu pentsatzen, baizik eta ezkutuan

jarduten dute,espreski egin edo pentsatzen dugun guztiaren inplikazio gisa. Egiazki

gauza batean sinesten dugunean ez daukagu gauza horren ideiarik, ez dugu sinpleki

hori kontuan izatea besterik egiten.

Ideiek, ordea, hots, gauzen gainean ditugun pentsamenduek, berezkoek zeinhartuek, ez dute gure bizitzan errealitate-baliorik. Hain zuzen, pentsamendu gisa

dihardute gure bizitzan eta ideiak diren heinean soilik . Honek esan nahi du gure

bizitza intelektual guztia bigarren mailakoa dela gure egiazko edo benetako

bizitzarekin konparatuta eta bizitza honetan dimentsio birtuala edo irudimenezkoa

besterik ez duela adierazten edo ordezkatzen.

// Agian, ez da izango gure aro honi arazo honen gainean argitasuna lortzea

baino gehiago interesatuko zaion beste ezer, hau da, intelektuala den orori

dagokionez, ser eginkizun eta leku hartu jakitea.

// Horregatik, garrantzizkoa da, ezer baino lehen, argi eta garbi bereizten

ikastea bizitza intelektuala bistakoa da hori ez dela bizitza- eta bizitzen den

bizitza, egiazkoa, gu garenekoa. Hau behar bezala egin ondoren, aukera izango dugu

beste bi arazoak planteatzeko: elkarren arteko zer erlaziotan dihardute ideiek eta

sinesteek? Nondik datoz, nola eratzen dira sinesteak?

Aurreko paragrafoan esana dut okerrera daramala sinesteei eta burutapenei ideia

izena emateak, bereizi gabe. Orain gaineratuko dut kalte bera egingo duela,

bereizketarik gabe, sineste, konbikzio eta abarrez hitzegiteak, auzia ideiak direnean.

Izan ere errakuntza baita gure adimenean konbinazio intelektuala sortzen duen

atxikimenduari sineste deitzea.

3. Zalantza eta sinestea. Zalantzazko itsasoa. Ideien lekua.

Gizakia, sakonean, sineskorra da, hots, bere bizitzako geruzarik barru-

barrukoena, beste guztiei eutsi eta eramaten dituena, sinesteek eratzen dute. Sineste

horiek dira, bada, gure lur lehorra, non eginahalak egiten ditugun.

Baina gure sinesteen eremu horretan, han hemenka, sabaizulo gisa, zalantzazko

zulo izugarriak irekitzen dira.

3

8/9/2019 Ideiak Eta Sinesteak

4/4

Zalantzan ere egon egiten da. Kontua da kasu honetan, egoteak izaera izugarria

duela. Amildegian bezala egon ohi da zalantzan, hots, eroriz. Zalantza, beraz,

egonkortasunaren ukazioa da. Bat-batean sumatzen dugu oinpean huts egiten digula

lurreko tinkotasunak eta hutsean erortzen garela uste dugu, bizitzeko zeri heldurik

gabe.

// Zalantza, hitz batean, ezegonkorrean egotean datza: etengabeko eta behin

betiko lurrikarraren unean dagoen bizitza da.

// Zalantzari dagozkion esamolde herritar hauek guztiek esaten digute gizakia

zalantzan elementu ez solido, ez tinko batean murgildua aurkitzen dela. Zalantzazko

errealitatea likidoa da, hor gizakia ezin da zutik egon eta erori edo hondoratu egingo

da. Horik dator estar en un mar de dudas gaztelaniazko esamoldea. Sinestearen

elementuaren kontrajarria da: lur tinkoa edo lehorra. Zalantza egiten dugu bi sineste

antagonikotan gaudelako; hauek elkarren kontra jotzen dute eta batak bestera botatzen

gaitu oinpean lurrik gabe uzten gaituela.

Baina sinesteen orube tinkoan irkitzen diren leize horietan erortzen ari dela

sentitzean, gizakiak indarrez erreakzionatzen du. Zalantzatik irtetzeko ahaleginak

egiten ditu. Zer egin, ordea? // baina egoera horretan gizakiak egite txiki bat

gauzatzen du, ia egite itxurarik ez duena: gizakia pentsatzen jartzen da.

4