INTERNET E O ENSINO DA LINGUA INGLESA · posibilidades da rede Internet no eido do ensino e da...

1. INTRODUCCIÓN

Este traballo trata de explora-lasposibilidades da rede Internet no eidodo ensino e da aprendizaxe de linguasestranxeiras en xeral, e da lingua ingle-sa en particular. As ideas aqu� presen-tadas te�en como orixe a investigaci�nm�is recente sobre: a) o uso das ferra-mentas de Internet como un novomaterial de ensino e aprendizaxe; b) opapel que profesores e alumnosdesempe�an � luz dos novos recursoseducativos xerados pola rede. îmesmo tempo, neste traballo faraseunha breve descrici�n e avaliaci�ndalgunhas das p�xinas que ofrecenrecursos para a aprendizaxe da linguainglesa.

Internet � unha rede de comuni-caci�n global na que ordenadores detodo o mundo est�n conectados entre sipor medio da li�a telef�nica. O termoInternet abrangue tanto a World WideWeb (WWW) como outras aplicaci�nsda rede: correo electr�nico, faladoiros

interactivos, etc. A WWW est� consti-tu�da por miles de servidores que polas�a vez aloxan mill�ns de p�xinas condocumentos, gr�ficos, sons, etc. A estasp�xinas p�dese acceder a trav�s deprogramas chamados navegadores(Netscape, Microsoft Explorer). Navegarconsiste en saltar dunha p�xina a outrapor medio dunhas marcas, denomina-das enlaces ou v�nculos (links), queaparecen resaltadas en forma de textoou imaxe.

De ser aproveitada nun primeiromomento nos Estados Unidos para acomunicaci�n militar, a rede Internetpasou co tempo a ser utilizada porinvestigadores para se manteren encontacto entre si, as� como para accede-ren �s bases de datos de moitas institu-ci�ns acad�micas. No momento actuala rede forma xa parte do mundo dosnegocios, do lecer e da educaci�n. Xaque logo, estamos diante dunha revo-luci�n no eido das comunicaci�ns dunalcance tan grande como � que deulugar a introducci�n da imprenta nos�culo XIV. No eido educativo, tr�tase

249

Revista Galega do Ensino - N�m. 23 - Maio 1999

INTERNET E O ENSINO DA LINGUA INGLESA1

Jos� Ram�n Varela P�rezUniversidade de Santiago

de Compostela

1 A investigación presentada neste traballo contou cunha axuda económica por parte da Consellería deEducación e Ordenación Universitaria da Xunta de Galicia (XUGA 20401A97).

3 PRACTICAS 17/4/01 18:28 Página 249

250 José Ramón Varela Pérez

dun laboratorio global de profesores,alumnos e investigadores, que facilita acomunicaci�n a baixo custo en temporeal, e que cont�n unha enorme canti-dade de informaci�n dispo�ible deforma gratu�ta en moitos casos.

Alg�ns pa�ses (Estados Unidos,Francia, Reino Unido, etc.) xa comeza-ron a conecta-las s�as escolas primariase secundarias � rede, polo que o nososistema educativo non pode quedaratr�s neste novo impulso tecnol�xico.Nos centros educativos galegos a�ndahoxe a presencia de Internet, tanto noque se refire �s equipamentos inform�-ticos coma �s redes de transmisi�n dedatos, non � elevada nin moito menos.Tam�n se bota en falta unha formaci�nb�sica do profesor de linguas, para quesaiba sacarlle todo o partido posible aeste material de ensino e fonte derecursos para a aula.

Internet est� a redefinir conceptosb�sicos da comunicaci�n humana. Osseus efectos danse no espacio (agoraglobalizado), no tempo (a comunica-ci�n � en tempo real), na audiencia(que adquire un papel activo e non s�de mero receptor), na cantidade e cali-dade de informaci�n, e nos modos deinteracci�n (xa non s� en modo detexto, sen�n con gr�ficos, audio ev�deo). Non existen barreiras xeogr�fi-cas que limiten o uso da rede, nin tenl�mite horario, xa que permite a alum-nos e profesores traballar desde calque-ra ordenador a calquera hora do d�a,polo que pode resultar un bo comple-mento da clase presencial.

As potencialidades que abre estenovo sistema de comunicaci�n globalson extraordinarias. As vantaxes quepresenta a rede Internet no eido daeducaci�n e, m�is en concreto, na clasede lingua estranxeira, son basicamented�as:

a) Aprendizaxe e ensino da linguaestranxeira: a rede Internet est� axu-dando a crear aulas e laboratorios glo-bais nos que poder practicar as catrodestrezas ling��sticas b�sicas. Internetpode ser empregada para a comunica-ci�n a trav�s do correo electr�nico, aslistas de correo, os grupos de noticias,os grupos de faladoiro interactivo e asvideoconferencias. A rede posibilitaque o alcance do ensino, a aprendizaxee a investigaci�n sexan potencialmenteuniversais. Os seus usuarios p�densepo�er en contacto con outros alumnose profesores, as� como formar proxec-tos de colaboraci�n nos eidos do ensi-no, a aprendizaxe e a investigaci�n.

b) Fonte de recursos: Internetbrinda a posibilidade de que os alum-nos e os profesores accedan a unha can-tidade de informaci�n actualizada cadavez m�is ampla gracias � WWW: basesde datos, diccionarios electr�nicos,bibliotecas, xornais e revistas, progra-mas de estudios, exercicios, etc. Nestesentido a rede axuda a minimizar tantoa falta de acceso a materiais e informa-ci�n como o illamento de moitos profe-sionais do ensino, carentes en moitoscasos de contacto mutuo. Deste xeitoconverxen na rede, acompa�ando otexto na lingua meta, tres factores cla-ves para a aprendizaxe de linguas


Internet e o ensino da lingua inglesa 251

A actualidade e a variedade de información presente en Internet permite crear unha variada gama de exercicios e tare-fas.

estranxeiras: a informaci�n visual, omaterial utilizado e a novidade dunmedio de comunicaci�n que pode esti-mular a motivaci�n do alumno.

Se Internet � un novo xeito decomunicarse, d�bese capacita-losalumnos para que se poidan abrir �mundo a trav�s das novas formas deinteracci�n. Se ademais temos en contaque os cibernautas necesitan ter co�e-cementos de lingua inglesa, de presen-cia maioritaria en Internet, vela� outraraz�n para que o profesor de ingl�s

persuada os alumnos da convenienciada aprendizaxe desta lingua. Domesmo xeito que os profesores se acos-tumaron sen problemas � uso nas aulasdo radiocasete, o retroproxector ou ov�deo, non falta moito para que moitasaulas conten cunha ferramenta m�is: oordenador conectado � rede.

Sen embargo, non podemos dei-xar de apuntar aqu� alg�ns dos efectossecundarios que poder�a ter un usoinadecuado de Internet na educaci�n.O fen�meno das autoestradas da



informaci�n � a�nda moi recente paraque se fixera unha reflexi�n cr�tica econ datos precisos sobre os riscos queleva consigo un mal uso do novomedio. A�nda as�, s�bese que moitosnenos que viviron en contacto conordenadores e videoxogos son agoraadultos adictos a Internet. Esta novadoenza manif�stase na persoa nunhadependencia absoluta polos contidosda rede, sexan os que sexan, e polo seuillamento do contorno, que os leva aignorar outros aspectos da vida social.A investigaci�n sobre este tema � a�ndamoi escasa, polo que tanto o profesorcoma os pais deben coidar que non seproduza un transvasamento con efec-tos negativos do uso das novas formasde comunicaci�n na aula � vida dosestudiantes f�ra dela. Neste senso,Internet non debe substitu�-lo papelfundamental que han de xogar tantomestres coma pais. �stes, a�nda queintroduzan os rapaces no mundo dasnovas tecnolox�as, sempre han de teren conta valores educativos tradicio-nais como a reflexi�n sobre a validez eo interese da informaci�n que se busca,o fomento da creatividade e da imaxi-naci�n, a integraci�n da persoa nomedio social e cultural m�is pr�ximo,etc.

2. A APRENDIZAXE DAS DESTREZAS LINGÜÍSTICAS

Internet � unha ferramenta moi�til para a aprendizaxe das catro des-trezas ling��sticas b�sicas (com-prensi�n oral/escrita e expresi�noral/escrita) debido � accesibilidade,

cantidade e variedade de ferramentas eusuarios que existen na rede. O softwa-re de rede permite xa a comunicaci�ninteractiva entre uns alumnos e outros,e entre profesores e alumnos.

Moitas p�xinas web son unhafonte de informaci�n que pode serincorporada de forma directa ou benadaptada � clase de lingua, polo que aWWW ofrece moitas posibilidades nomarco do enfoque por tarefas. Porexemplo, os alumnos poden colaborarna planificaci�n e posta en marcha detarefas ou role-plays: dese�ar e desen-volver un informativo de radio, a pla-nificaci�n dunha viaxe, etc. Por medioda WWW o alumno pode empregarinformaci�n real dispo�ible (como porexemplo horarios de transporte, pre-zos, informaci�n meteorol�xica,men�s, informaci�n cultural, noticiasde informaci�n xeral, etc.) que se adap-ten �s seus intereses persoais. As�mesmo, os propios alumnos podencrea-las s�as publicaci�ns electr�nicas,p�xinas de Internet, producci�ns mul-timedia, etc.

Os recursos e as posibilidades queofrece a WWW son inmensos, a�ndaque �s veces sexa dif�cil para o novatodiscriminar entre o bo, o regular e osimplemente malo, polo que o profesordebe ser quen valore a fiabilidade e origor das p�xinas de Internet. Ademaisdisto d�se o feito de que a rede � algoen continua evoluci�n, e como tal esta-se a actualizar continuamente, co quehai que estar sempre moi atento �snovidades que van xurdindo. Un bolugar para empezar a descubri-las posi-


bilidades de Internet no ensino e aaprendizaxe da lingua inglesa sonaquelas p�xinas WWW que fun-cionan como �ndices de recursos dispo-�ibles, clasificados por categor�as.Mencionaranse aqu� s� unhas poucas.

Unha magn�fica p�xina � 300 p�gi-nas web para estudiantes y profesores deingl�s (http://www.arrakis.es/~alalle-na/Principal.htm). Esta p�xina cont�nnon s� enlaces a outras p�xinas, sen�ntam�n unha valoraci�n cr�tica do quenos ofrecen. O �ndice est� dividido en

categor�as como as seguintes: Amigospor correo (Penpals); CALL (ensino dalingua a trav�s do ordenador);Canci�ns e Xogos; Comprensi�n escri-ta e oral; Cultura; Diccionarios en li�a;Expresi�n escrita; Avaliaci�n e exames;Gram�tica; Grupos de noticias paraestudiantes e profesores; Libros en li�a;Listas de correo; Organizaci�ns;P�xinas Web Xerais de E.F.L; P�xinasWeb de profesores de ingl�s (en Espa�ae f�ra de Espa�a); Xornais, revistas eTV; Programaci�n de clases; Revistassobre TEFL; Traballo; Bibliotecas;


O Dave’s ESL Café integra múltiples recursos para o alumno e o profesor: key-pals (amigos por correo electrónico),exercicios de gramática, bolsas de traballo, etc.



Vocabulario; Materiais para profesores,etc.

Outras p�xinas que serven como�ndice de recursos son DaveÕs ESL Caf�(http://www.pacificnet.net/~sper-l i n g / e s l c a f e . h t m l ) ; Frizzy University Network (FUN)( h t t p : / / t h e c i t y . s f s u . e d u /~funweb/); The Internet TESL Journal(http://www.aitech.ac.jp/~iteslj/),que tam�n � unha magn�fica revistaelectr�nica que cont�n artigos moi �ti-les para as clases de lingua, ideas sobret�cnicas de ensino, unidades did�cti-cas, etc; Kenji KitaoÕs Homepage(http://www.ling.lancs.ac.uk/staff/visitors/kenji/) e Linguistic Funland(http://thecity.sfsu.edu/~funweb/).

2.1 GRAMÁTICA E VOCABULARIO

A WWW presenta moitas posibili-dades a�nda por explorar que a empa-rentan cos programas de aprendizaxe atrav�s de ordenador (CALL). As�, gra-cias �s capacidades multimedia daWWW, o alumno xa pode accederlibremente a pequenos programas multimedia para practicar cues-ti�ns gramaticais do ingl�s. Un exem-plo � o de Online English Grammar(http://www.edunet.com/english/grammar/), que cont�n unha gram�ti-ca en li�a interactiva, un foro de discu-si�n gramatical para profesores, exerci-cios interactivos que son devolvidoscorrixidos e exemplos de exame comoo TOEFL. No eido dos diccionarios deconsulta est�, por exemplo, a versi�nelectr�nica do Webster Dictionary(http://www.m-w.com/dictionary).

Para unha listaxe de t�dolos dicciona-rios electr�nicos de consulta dispo�i-bles en cento corenta linguas p�dese consultar On-line Dictionaries(http://www.bucknell.edu/~rbe-ard/diction.html).

2.2 EXPRESIÓN ESCRITA

A pr�ctica da expresi�n escrita tenun futuro moi prometedor gracias �rede. Internet ofrece un novo medio deexpresi�n, a comunicaci�n por mediode ordenador, que presenta unha seriede caracter�sticas como as seguintes:

a) A comunicaci�n por medio deordenador est� a supera-la tradicionaldivisi�n entre a fala e a escritura. î sesituar como mediadora entre estasd�as destrezas ling��sticas, a comuni-caci�n en li�a pode estimular tanto ainteracci�n (a expresi�n oral) como areflexi�n (a expresi�n escrita).

b) No caso dos faladoiros interac-tivos, a din�mica comunicativa destenovo xeito de interacci�n � diferente daque se d� na comunicaci�n oral poloque atangue a alternancia de quendas,as interrupci�ns, a toma de decisi�ns, oconsenso, etc.

c) En xeral, p�dese dicir que acomunicaci�n a trav�s de ordenador �m�is participativa c� pr�ctica oral naclase (todos poden participar e non s�se d� unha interacci�n profesor/alum-no), tanto a cantidade como a calidadedo escrito polo alumno melloran, e as�mesmo existe un maior control sobre omanexo da lingua nas discusi�ns enli�a que nas discusi�ns orais na aula.


d) A rede permite a comunicaci�n(e a aprendizaxe) independente deaulas e clases presenciais. Esta inde-pendencia posibilita que o alumnoenv�e e reciba mensaxes a calquerahora do d�a dende calquera ordenadorconectado � rede. Deste xeito o alumnopode inicia-la comunicaci�n con outrosalumnos ou co profesor f�ra da aula. E,no caso do correo electr�nico, o alumnopode facer unha an�lise m�is a fondo em�is cr�tica do que se le e escribe, xaque o correo electr�nico pode ser res-pondido de forma pausada e medita-da.

Basicamente o correo electr�nicopode empregarse de diferentes xeitos.Por exemplo, p�deselle pedir � alumnoque te�a un diario electr�nico no queredacte os seus traballos para ser corri-xidos en li�a polo profesor. Polo querespecta � comunicaci�n entre alum-nos, existen programas internacionaisde amizade por correspondencia queutilizan o correo electr�nico: os key--pals. Isto permite que o alumno cola-bore con outros estudiantes dentro ef�ra da escola en proxectos moi enri-quecedores. O alumno pode prepararmateriais para facer unha presentaci�nna aula, redactar informes sobre a cul-tura e o pa�s do seu interlocutor elec-tr�nico, ensinar e aprender doutroestudiante aspectos sobre as d�as lin-guas, compartir ideas sobre o propioproceso de redacci�n, crear xor-nais electr�nicos, etc. Por exemplo, a International Email Tandem Network(http://altos.rnd.runnet.ru/win/rsu/tandem/email/idx/eng00.html)

emparella alumnos de distintas linguase culturas a trav�s do correo electr�ni-co, e tam�n lles proporciona recursos eideas para que se mante�an en comu-nicaci�n con vistas a proxectos de cola-boraci�n.

Estas novas formas de colabora-ci�n est�n a crear un contexto sociocul-tural para a aprendizaxe da linguaestranxeira moi activo. Os intercambiosque se producen son reais, non simple-mente Ôpedag�xicosÕ, e o alumno vese asi mesmo formando parte dunhacomunidade de falantes dentro da lin-gua meta. Co correo electr�nico desen-v�lvense formas de comunicaci�n m�islibres e espont�neas, a�nda que noncarentes de erros, de a� a necesaria pre-sencia do profesor.

Cunha lista de correo electr�nicoda que formen parte os membrosdunha clase (e outros estudiantes def�ra dela), os alumnos poden colaborartraballando en parellas, grupos peque-nos ou en conxunci�n con toda a clasedurante o tempo que estime o profesor,que poder� propor tarefas que impli-quen a resoluci�n de problemas. Destexeito, o profesor pode dividi-la clase engrupos e pedirlles �s alumnos querecollan artigos sacados de xornaiselectr�nicos, e perdirlles que describanas s�as reacci�ns a eses artigos na listade correo electr�nico, para que logooutro grupo responda a esas reacci�nsdos seus compa�eiros. En relaci�n coneste enfoque por tarefas, � importantesubli�a-lo valor da motivaci�n naaprendizaxe: o alumno tende a po�erm�is interese na s�a composici�n escri-




ta cando sabe que algu�n da s�a idadee cos seus mesmos intereses est� aesperar noticias s�as.

Tam�n existen listas de correoabertas a alumnos de todo o mundo.En EFL/ESL Student Discussion Lists(http://www.latrobe.edu.au/www/education/sl/sl.html) o alumno poder�atopar un foro de discusi�n sobre dis-tintos temas (cine, musica, culturasnacionais, etc.) � mesmo tempo quepractica a expresi�n escrita. En FUN101 (http://thecity.sfsu.edu/~fun-

web/outline.htm), os alumnos podenapuntarse a un curso de redacci�n cuntitor que revisa o escrito. Neste cursoaberto a t�dolos que queiran participar,o alumno ten unha serie de lecturasobrigatorias, sobre as que ha de escribirunha redacci�n, que logo ser� valoradae comentada polos outros alumnos efinalmente polo titor.

A interacci�n escrita en temporeal entre dous usuarios conectados �rede xa � posible por medio do correoelectr�nico gracias a programas como

Por medio do correo electrónico, o alumno adquire e comparte con outros estudiantes contidos lingüísticos, discursi-vos e culturais.


TALK. O que un usuario escribeaparece na parte superior da pantalla, eo que escribe o outro usuario na parteinferior. M�is flexible a�nda � o uso deprogramas de faladoiro interactivobaseados no Internet Relay Chat (IRC)ou ben na propia WWW. Os faladoiros(chats) p�dense levar a cabo dentroda aula ou con outros alumnosdoutras instituci�ns acad�micas. Narede est�n as p�xinas de schMOOzeUniversity (http://schmooze.hun-ter.cuny.edu:888) e Dave SperlingÕs ESLChat (http://www.eslcafe.com/chat/chatpro.cig), onde os alumnos podenconectarse a distintos canais divididostematicamente: literatura, cine, depor-tes, viaxes, etc.

De xeito similar � que ocorrenunha conversa oral en grupo, os pro-gramas baseados no IRC posibilitan acomunicaci�n entre d�as ou m�is per-soas � mesmo tempo. Nestes faladoirosinteractivos (chats), os modos de inte-racci�n tradicionais e que lle conceden� alumno un papel pasivo (comunica-ci�n profesor-clase ou alumno-alum-no) deixan paso a unha comunicaci�nm�is interactiva entre todos. Na con-versa interactiva participa toda a claseen conxunto, que xa non se dedica aescoitar pasivamente o que din as d�asou tres persoas que tenden a monopo-liza-la conversa, inclu�do o profesor. Osalumnos ÔfalanÕ entre si e, sen embargo,como cando escriben, poden reformu-lar, corrixir, reconsidera-lo que vanescribir, dun xeito que a fala non per-mite. Tam�n, a diferencia do que ocorrena expresi�n oral, o producto da con-

versa pode ser gravado facilmente paralogo ser consultado e analizado poloprofesor e os alumnos. O profesor podepropo�er un tema para a discusi�ne logo os estudiantes deb�teno. Taldebate, ademais de promover unhacomunicaci�n real/aut�ntica, fai queos alumnos practiquen estratexias co-municativas b�sicas, tales como a dis-cusi�n, a persuasi�n, a defensa dundeterminado punto de vista, etc.

Xa que logo, as conversas electr�-nicas resultan ser unha boa ponte entrea pr�ctica da expresi�n escrita (decar�cter reflexivo) e a da expresi�n oral(m�is interactiva), pois fan que o alum-no � mesmo tempo exercite �mbalasd�as destrezas e que estas se reforcenentre si. Do mesmo xeito, a participa-ci�n do alumno resulta ser de maiorcantidade e de maior calidade ling��s-tica e discursiva no novo medio quenas discusi�ns orais e nas composi-ci�ns escritas tradicionais. As�, porexemplo, o alumno que ve que osoutros estudiantes escriben e pensan aun maior nivel tende a po�erse � alturados seus compa�eiros empregandounha lingua e unhas ideas m�is ricas ecreativas, polo que o nivel xeral daclase aumenta considerablemente. Osalumnos que polo normal escribenpouco e non se atreven a falar na claseaumentan o seu n�mero de contribu-ci�ns coas actividades promovidasco ordenador. O alumno sente que conovo medio se d� expresado deforma m�is creativa, o cal non �doado na aula tradicional, onde se




sente intelectualmente inferior � profe-sor e a moitos dos seus compa�eiros.

2.3 COMPRENSIÓN ESCRITA

A comprensi�n escrita v�n a faci-lita-lo acceso a informaci�n e textoselectr�nicos dispo�ibles na rede: infor-maci�n actualizada sobre o pa�s e a cul-tura estranxeira, xornais, obras litera-rias, revistas electr�nicas, etc. A maiorparte destes materiais son aut�nticos, �dicir, non foron adaptados �s distintosniveis dos que parte o estudiante de

linguas. Sen embargo, cada vez sonm�is as p�xinas que incl�en textosespecificamente dese�ados para o ensi-no da lingua, con glosarios interactivose enlaces a ficheiros de son para amo-sar c�mo se pronuncian determinadaspalabras. Un exemplo � o de Impact Onl ine (http://lrs .ed.uiuc.edu/Impact/impact_homepage.html),unha revista electr�nica de noticiaspara estudiantes de niveis intermedio eavanzado, con artigos sobre deportes,noticias de actualidade e entretemento.

Programas como o mIRC32 brindan a posibilidade de que múltiples usuarios se unan para participar en faladoiros inte-ractivos.


Como actividade adicional paradesenvolve-la destreza lectora, o profe-sor pode pedirlles �s alumnos quenaveguen na WWW para obter unhainformaci�n espec�fica ou que aval�en ointerese de determinadas p�xinas.Deste xeito os alumnos poden exercita--las distintas estratexias de lectura (lec-tura superficial, lectura avaliativa,capacidade de s�ntese...) � mesmotempo que practican a expresi�n escri-ta. Logo, p�dese utilizar todo ese mate-rial en actividades complementariasque exerciten outras destrezas: presen-taci�ns orais, debates na clase, etc.

2.4 EXPRESIÓN E COMPRENSIÓN ORAIS

Tanto a expresi�n como a com-prensi�n oral son a�nda terreos poucoexplorados no eido da aprendizaxe atrav�s da rede. Gracias � WWW p�de-se xa acceder �s principais emisoras deradio de lingua inglesa, coas que oalumno pode exercita-la comprensi�noral escoitando as novas m�is recentes.O profesor pode recuperar da rede otexto dunha canci�n para logo adapta-la e traballar con ela na clase. Outrasp�xinas conte�en exercicios de com-prensi�n adaptados a un nivel interme-dio e avanzado. Un exemplo � RandallÕsESL Cyber Listening Lab(http://www2.gol.com/users/rsdavis/cyber-lab/), que cont�n enlaces a outras p�xi-nas con exercicios de comprensi�n oral.Incl�e un novo exercicio cada semana,e ten un �ndice cun grupo de exerciciospr�cticos agrupados por temas. As�mesmo, xa est�n dispo�ibles progra-mas de distribuci�n gratu�ta como o

CU-SeeMe que posibilitan a interacci�nmediante son e imaxe case en temporeal. En poucos anos, estar�n dispo�i-bles grandes bases de datos de sondixitalizado s� para audici�n. Nunfuturo a rede permitir� programas queintegren a aprendizaxe conxunta dascatro destrezas ling��sticas dunhamaneira efectiva.

3. O PAPEL DO ALUMNO E DO PROFESOR

Internet proporciona non s� unhacanle de comunicaci�n e unha fonte deinformaci�n, sen�n tam�n algo que haestimula-la aprendizaxe do alumnof�ra da aula. A novidade do novomedio e as s�as infinitas posibilidadesfan que os alumnos poidan pasar m�istempo traballando coa lingua estran-xeira en distintas tarefas. Neste sentido,Internet � unha fonte para a aprendiza-xe do alumno dende o reco�ecementodas s�as carencias e necesidades inme-diatas, de tal xeito que gracias � rede oalumno se constit�e en axente activoda s�a propia formaci�n. Internet, polotanto, fomenta a s�a autonom�a naaprendizaxe, un dos obxectivos de todaensinanza.

A integraci�n dos programasmultimedia cos recursos e os sistemasde comunicaci�n dos que disp�nInternet, as� como o novo papel queestes medios lle asignan � alumno,como responsable da s�a propia apren-dizaxe, fan que se deba reconsidera-lopapel tradicional do profesor. Nunha clase baseada na comunicaci�n




interactiva a trav�s do ordenador, osalumnos interact�an entre si de formaactiva e pasan a ser copart�cipes noensino da lingua, compa�eiros na cons-trucci�n de significado e, en xeral, pro-tagonistas da s�a propia aprendizaxe.

Dito o anterior, tam�n c�mpresinalar que Internet non ten por qu�substitu�-la clase preparada polo profe-sor, sen�n que pode ser un comple-mento dela. Do mesmo xeito que nonabonda con que os alumnos vexan senm�is un v�deo na lingua que estudian,tampouco abondar� con que naveguendurante un tempo a trav�s das p�xinasweb sen que se lles pida que utilicen ainformaci�n que obte�an en tarefascomunicativas. O profesor ha de actuarcomo investigador das potencialidadesda WWW e dos outros medios para oseu uso na aula. Tam�n debe estar dis-posto a axudarlles �s alumnos a coor-dina-lo traballo en equipo, proporcio-narlles informaci�n sobre as formasling��sticas m�is aptas para cada undos novos contextos comunicativos(correo electr�nico, chats, etc.) e revisa-lo traballo dos alumnos cando a comu-nicaci�n falla. Neste senso, a funci�ndo profesor debe se-la de combina-losseus co�ecementos ling��sticos edid�cticos cos atractivos que pode ofre-ce-la rede para crear un m�is alto graode motivaci�n no alumno. Para queisto aconteza, � necesaria unha posta �d�a dos co�ecementos operativos doprofesorado sobre Internet.

A rede tam�n pode funcionarcomo un catalizador das iniciativasconxuntas do profesorado. Os grupos

de noticias e as listas de correo electr�-nico son formas de po�e-los docentesen contacto con colegas doutros pa�ses.Isto � especialmente importante paraos profesores de lingua que, coma nocaso do profesor de ingl�s, viven enzonas afastadas de onde se fala a lin-gua que ensinan. No caso das listas decorreo, tras subscribirse a unha delas,t�dalas mensaxes que se manden � listaser�n recibidas pola persoa que sesubscribiu, que ademais poder�, enmoitos casos, consulta-los arquivos demensaxes anteriores e enviar preguntasou comentarios. A lista m�is importan-te no campo do ensino do ingl�s � aTESL-L. Cont�n varios subapartados egrupos de interese por �reas diferentes(gram�tica, xogos, novas tecnolox�as,etc.). Para subscribirse a calquera dossubapartados d�bese realizar previa-mente a inscrici�n na lista xeral deTESL-L, o que se fai enviando unhamensaxe a [email protected] texto seguinte (deixando o campo deSubject baleiro): subscribe TESL-L ape-lido nome. Outra lista de correo �NETEACH-L; o seu enderezo electr�ni-co � [email protected] e est�especializada nos usos de Internet naclase de idiomas.

O uso das citadas formas decomunicaci�n na rede est�n xa a crearunha comunidade de colaboraci�n de�mbito local e internacional co fin depromover cambios aut�nticos no xeitode enfoca-lo ensino e a aprendizaxe delinguas como o ingl�s. Desta colabora-ci�n entre profesionais est�n a xurdiriniciativas para o mantemento de


materiais e propostas com�ns de pro-gramaci�n, avaliaci�n, metodolox�as,etc. Na p�xina de Tesol Spain(http://www.eirelink.com/tesol--sp/index.html) atoparase informaci�nsobre as distintas asociaci�ns relaciona-das co ensino do ingl�s en Espa�a. Nacomunidade aut�noma galega existe aAsociaci�n de Profesores de LinguaInglesa (APIGA) (http://www.core-

via.com/~apiga/), que dende a s�afundaci�n no ano 1982 v�n traballandono campo da did�ctica do ensino e aaprendizaxe do ingl�s como segundalingua. Nesta p�xina inf�rmase dasxornadas did�cticas que se celebrananualmente en distintas cidades deGalicia, dos cursos que organiza sobreaspectos metodol�xicos, dos seusrecursos (biblioteca, informaci�n sobre


Páxina da Asociación de Profesores de Inglés de Galicia. Internet é un punto de encontro para a colaboración entre osprofesionais do ensino.

bolsas, intercambios, etc.) e outros enla-ces de interese para o profesorado den-tro e f�ra de Galicia.

Hai outras funci�ns de interesepara o profesorado que ben poden sercubertas por Internet. Por unha banda,



a rede � un mecanismo de apoio paraque os docentes se po�an � d�a nosseus co�ecementos sobre a lingua e acultura dos pa�ses de fala estranxeira,sobre todo naqueles casos nos que oprofesor vive lonxe deses pa�ses ou nonten acceso a unha gran cantidade demateriais aut�nticos. Por outra banda,Internet tam�n pode contribu�r � for-maci�n do profesorado nos casos nosque � dif�cil ou inviable economica-mente organizar cursos ou seminariospresenciais.

4. CONCLUSIÓN

O papel de Internet no ensino e naaprendizaxe de linguas depender� dosesforzos e dos usos que se fagan darede por parte dos seus usuarios(administraci�n educativa, grupos deprofesores, alumnos, editoriais, etc.). �por isto que xunto a factores que expli-can a s�a utilidade real, a�nda existenobst�culos para a introducci�n da redecomo ferramenta de aprendizaxe nasescolas.

Na parte negativa, persisten moi-tos atrancos para a introducci�n real deInternet nas escolas. No momentoactual, a rede � moi lenta e o n�mero dep�xinas cun contido �til � a�nda moiescaso. Sobre todo requ�rense p�xinasnas que o alumno poida exercita-lascompetencias comunicativas de formaintegrada. Coma no caso doutrosmedios como a aprendizaxe por orde-nador (CALL), para que o uso da redesexa efectivo c�mpre que o profesora-

do domine o manexo da nova tecnolo-x�a tanto para aproveita-las ferramen-tas de ensino xa existentes como paracrear outras novas. Tam�n hai que teren conta o enorme custo que sup�n ins-talar toda unha rede de ordenadores naescola e de mantelos en perfecto esta-do.

Na parte positiva, a pesar de queInternet nunca substituir� a clase tradi-cional de linguas e a interacci�n entreprofesor e alumno, a rede ofrece unhacantidade impresionante de informa-ci�n e achega novas posibilidades decomunicaci�n que mellorar�n a apren-dizaxe de linguas. Internet permite aaprendizaxe non s� da lingua estran-xeira sen�n tam�n da cultura e das for-mas de vida dos pa�ses onde se fala.Facilita o uso das formas ling��sticasnun contexto real, de interacci�n conoutros usuarios da rede. î alumno quenon pode asistir con regularidade aunha clase, a rede mot�vao para poder-se comunicar con falantes nativos dalingua estranxeira e utilizar materiaisaut�nticos. As tarefas que promove arede son creativas, e consideran osalumnos como responsables do desen-volvemento da s�a aprendizaxe, per-mit�ndolles que traballen � seu ritmoen tarefas que sexan do seu interese ouque se adapten �s s�as necesidadesespec�ficas. Para o profesor, Internetsup�n un medio axeitado para a postaen com�n con outros docentes das s�asexperiencias na aula.


5. BIBLIOGRAFÍA

Alcaraz Sintes, A., ÒAlejandro AlcarazSintesÕ TEFL Web PagesÓ. 1996.http://www.ctv.es/USERS/aal-caraz/AASPages/Principal/index.htm

Ali, I., e J. L. Ganuza, Internet en la edu-caci�n, Madrid, Anaya, 1997.

Cruz Pi�ol, M., ÒLa World Wide Weben la clase de E/LEÓ,E s p e c u l o , 5 , 1 9 9 7 .http://www.ucm.es/OTROS/especulo/numero5/m_cruz.htm

Eastman, D., ÒThe Impact of theI n t e r n e t o n E n g l i s h Language LearningÓ, The British Council, 1996. http://www.brit-coun.org/english/Internet/engi-tro.htm

Heimas, S., ÒThe Internet & ESL:Resources and RolesÓ,O N - C A L L , 1 9 9 5 .http://www.cltr.uq.oz.au:8000/oncall/article.htm

Kitao, K., e S. K. Kitao, ÒUsefulResources, Lesson Plans, and Teaching Materials f o r T e a c h e r s Ó , 1 9 9 6 .http://www.linguistics.lancs.ac.uk/staff/visitors/kenji/kitao/int-teac.htm

Layne, P. P., e S. Lepeintre, ÒDistanceInstructionÓ, Annual review ofApplied Linguistics, 16, 1996, 226--239.

Pe�a, R., La educaci�n en Internet, gu�apara su aplicaci�n en la ense�anza,Barcelona, InforbookÕs Ediciones,1997.

Singhal, M., ÒThe Internet and ForeignLanguage Education: Benefitsand ChallangesÓ, The InternetTESL Journal, 3, 1997.http://www.aitech.ac.jp/~iteslj/Articles/Singhal-Internet.html

Sussex, R., e P. White, ÒElectronicNetworkingÓ, Annual review ofApplied Linguisitcs, 16, 1996, 200--223.

Trejo Delarbre, R., La nueva alfombram�gica. Usos y mitos de Internet, lared de redes, Madrid, Fundesco,1996.

VV. AA., O Labirinto virtual. Sobre asnovas tecnolox�as na educaci�n,Vigo, Xerais, 1998.

Warschauer, M., ÒComputer-MediatedCollaborative Learning: Theoryand PracticeÓ, The Modern langua-ge Journal, 81, 4, 1997, 470-481.



INTERNET E O ENSINO DA LINGUA INGLESA · posibilidades da rede Internet no eido do ensino e da...

Documents

Transcript of INTERNET E O ENSINO DA LINGUA INGLESA · posibilidades da rede Internet no eido do ensino e da...