KIROLASurfa Wavegarden-en

ZIENTZIADeabruak Tasmanianbizi dira

MUSIKAFermin Muguruza

FLASH!TEKNOLOGIKOAWhatsapp

KIROLASurfa Wavegarden-en

ZIENTZIADeabruak Tasmanianbizi dira

MUSIKAFermin Muguruza

FLASH!TEKNOLOGIKOAWhatsapp

Kultura SailaDepartamentode Cultura

EDIZIO ARDURADUNAA. Fermin Iraolagoitia

EDIZIO ZUZENDARIAJabi Artaraz

EDIZIO KOORDINAZIOAEneko OlabarriAitziber Ibaibarriaga

KOLABORATZAILEAKEukene HerreraEneko OlabarriAratz RuizKimetz PujanaMaite SarasketaIurgi BelaustegigoitiaEli VillarAitziber Uriarte

ARGITARATZAILEAIKA Kultur Alkartea

DISEINUAKakoa

ARGAZKIAKJabi ArtarazAitziber UriarteEli VillarEneko OlabarriKimetz Pujana

ILUSTRAZIOAKAratz RuizIker AyestaranKakoa

LAGUNTZAILEABelinda Isasi

PUBLIZITATEA946 308 198jabiartaraz@hotmail.com

INPRIMAKETARGM

LEGE GORDAILUABI-2980-03

ISSN1697-1620

ALE KOPURUA16.200

02

04aurkibidea36. ZK. / 2012KO UDAZKENA

GAINERA...NIKOLAS MIKOLASA 12LEHIAKETA 17BIDEOKONTSOLAK 30SARI BANAKETA 42K0MIKIA 44DENBORA-PASAK 46HOROSKOPOA 48

14SALTSANSan Blas opila

18MUNDUANZEHARGizon urdinakDesertuko gerlariakTuaregak

10MUSIKAFermin MuguruzaBarricadaEmonKupela

08DEABRUAKTASMANIANBIZI DIRA

06ESPERI-MENTUAKJakintza urperatzen

16EUSKALHERRIKOZUHAITZAKUrkia

20TXANGOAARTAUNETIKLEUNGANERA

FLASH!TEKNOLOGIKOAWhatsapp

22ESKULANAKArgizariakbirziklatzen

24

HIZLARIIñaki Iza

26ZINEMACrepúsculo:Amanecer (2. atala)Skyfall

29

KIROLASurfaWAVEGARDEN-en

MILIOIKAPERTSONA,MILAKAOHITURAMoken tribua

36 38PLAYINGAfrikako jolasak:KbaibaAgiye

40ANIMAGUNAKKanarioa

LIBURUAK32

BITXIKERIAKBA ALZENEKIEN…?

DEPARTAMENTO DE CULTURAKULTUR SAILA

02

Eskoziako arrantzale batekmezu bat gordetzen duenmunduko botilarik zaharrenaaurkitu du. Duela 98 urteitsasora botatako botila da, eta Guinness liburuan azalduda dagoeneko.

Lasarteko familia batek txakurra Salamancan galduzuen eta Huelvan agertu da.

Tel Aviveko unibertsitatekoikerketaren arabera, 600 kaloria dituen gosari batekinbatera txokolatea jateakargaltzen lagun dezake.

Balea urdin helduaren mihia 4 tonako pisura irits daiteke.

Gepardoa bihotz tamainahandiena duen katua da.

03

Liverpooleko unibertsitateakegindako ikerketa batenarabera, 19 eta 35 urtebitarteko gizon ezkertien ezker besapeko usainaintentsitate handiagokoa eta erakargarriagoa da.

Ikerketa baten arabera, gizakiaren burmuinak uste du GPSak bezalako makinekematen duten informazioagizonezko ahotsak emandakoabada, baliotsuagoa dela.Emakumezko ahotsak emandakoa bada, berriz, fidagarriagoa da uste du gizakiaren burmuin horrek.

Zizareek —lombricus terrestris— 6 metrorainokogaleriak egiten dituzte lurpean.

Inoiz izan den berorik handienaKaliforniako “Death Valley”-nizan zen 1913. urtean. 56,7 ºCizan ziren, hain zuzen ere.

Paranormal activity pelikula15.000 $ekin egin zen, eta195.000.000 milioi $ irabazizituen.

04

Karramarro zenbaki honetan, kirolabai no, ur kirol ezagun batez goza tze -ko sortu den teknologia bat aztertukodugu laburbilduz: WAVEGARDENa.

Wavegarden teknologiari esker, maila guz-tietako surflariek eta ur kirolariek hon-dartza inguruneak eta surfa egiteko le ku-ak gozatu eta eskuragarri izango dituzte,kostaldetik urrun egon arren. WavegardenInstant ingeniaritza konpainiak garatuta koteknologia berria da, ingurune natura le anekonomikoki bideragarriak diren olatusor tzaileak ezarriz eta benetako olatuaksortuz.

Olatu artifiziala da Wavegarden, surfa zeinbestelako ur kirolak egiteko baldintza one-nak eskaintzen dituen itsaso egoerarenantz gehien duena.

Wavegarden teknologiari esker, surf gunebat sor dezakezu munduko edozein le ku -tan eta, gainera, nahi duzunean egingoduzu surfa. Teknologia horri esker, surfikegiten ez duen jendearentzat hondartzabat sor dezakezu, olatu txikiekin edo, bes-tela, olatu handiagoak dituen gune bat,maila guztietako surflarientzat. Tekno lo giahori ur gune mota askotan aplika daite ke,

05

lakuetan, aintziretan, urtegietan eta igeri -leku handietan ere. Edonon, olatu per fek -tuak sortzen ditu beti, eta teknologiakberak olatu horien tamaina, forma etaabiadura aldatzeko aukera ematen du.

Hori guztia ingurune natural eta segurubatean, eta beste edozein olatu sortzai lekbaino askoz ere energia gutxiago erabiliz.Wavegarden teknologiako olatu bat edo -zein luzeratara eta ibilbidetara (irekia, itxiaedo zirkularra) egokitu daiteke; eta, gai ne -ra, bezero bakoitzarentzat bereziki egin -dako diseinuari esker, olatuak ta mai na as-kotan leher daitezke (olatu tamaina go -men datua 1.6 metrokoa da).

Wavegarden ingurune segurua da, adineta trebetasun maila guztietako pertso-nentzat ezin hobea, eta, bereziki, egokiada itsasotik urrun bizi den jendeari surfaezagutarazteko. Horrenbeste abenturabizi nahi ez dutenentzat ere egokia da,ur bazterretik gertu olatu txikiagoekin jolasbaitezakete. Lehendik dauden la ku e-tan edo urmaeletan zein be-rrietan ins tala dai teke,betiere in gu rune horre-tako itxura eta sentsazionaturala oz topatu gabe.Ola tu ak sor tzeko era bil tzenden tekno logia guztia lur edour azpian dago ezkutatuta.

JAKINTZURPERABaliteke desagertutakoantzinako jakintzen zibilizaziobaten bitartez heldu delagertakizun hau guganaino.Nola azaldu, bestela, kandelabatek ur azpian piztuta irautea?Oraingoan, jakintza horrenaztarnak frogatuko ditugu.

Beharko duzun materiala:• Nahaste ontzi gardena• Pospoloak• Ura• Kandela

Lanari ekiteko:1. Finkatu kandela nahaste ontziaren

barruan eta erdigunean. Errazagoegingo zaizu kandelaren oinarriaberotuz.

2. Kontu handia izan ontzia urez betetzekogaraian. Ertzeraino bete behar da.

3. Piztu kandela.4. Kandelaren metxa erretzen joango da

ur mailatik behera ere. Ikustekoa dasortzen den argizarizko tximiniasugarraren inguruan.

06

JAKINTZAURPERATZEN

ZAATZEN

Gogoratu, pospoloak edo sua ez direla jolaskontuak, pertsona arduratsuen tresna baizik.

Zer gertatzen da?Kandelaren argizaria urarekinkontaktuan jartzen denean,sugarraren indarrez, argizaritximinia sortzen du. Horrela,oxigenoa sugarreraino iristenda eta ez da itzaltzen argizaritximiniari esker.

07

DeabruakTasmanianbizi dira

DeabruakTasmanianbizi dira

08

Honek, ordea, ez dauka infernuko de a bruekin zer ikusirik.

Tasmanian bizi den deabrutxo hau marsupialen familiakoada. Besteak beste, kanguruen eta koalen familia koa. Fa mi -lia ko ardi beltza izango da!

Marsupialak ugaztunak dira. Beste ugaz tunengandik be rei z-ten dituena zera da: umetokian kumeek egiten duten egotal-di laburra; egunetakoa, batzuetan. Amaren uterotik zenti me-tro gutxi batzuk dituztela ateratzen dira eta, gero, egotaldiluzeagoa egi ten dute amak sabel gainean duen poltsan.

Jenio biziko demoniotxoa txakur txiki baten antzekoa da,tamainaz.

Txikia izan arren, horzkada bortitza du, jaten dituen anima li enhezurrak txiki tzeko adinakoa. Hezurrak, azala, dena irenstendute.

Tasmania Australiaren hegoaldeandagoen irla bat da.

Bertan bizi da Tasmaniako deabruaderitzon izakitxo beldurgarria.

09

Beltza du ilajea.

Atzapar zorrotzak ditu.

Eta haren oihua gorputz guztiko ileaktente jartzeko modukoa da!

Haragijalea da, eta ugaztun txikiak, txo-riak, arrainak, narrastiak, intsektuak, ba-razkiak… jaten ditu; baita hildako ani-malien hondarrak ere. Sarraskijaleaere bada.

Gauez ateratzen da soilik. Ehizara.Gaur egun, granjen inguruan errazaurki daiteke. jateko hondakinak errazaurki ditzakeelako bertan.

Mendeetan ehizatua eta pozoitua izanda. Gaur egun, ordea, animalia ba be s-tua da eta erraz aurki daiteke Tasma -niako natura parkeetan.

Ez nuke parez pare aurkitunahi, baina… munduan izakiguztiak dira zoragarriak, beldurgarriak izanagatik ere…Bego Tasmaniako deabrua!

Bere anaiekin batera, 80ko hamarkadanhasi zen Kortatu taldean, euskal punk-rockemankor haretan. Gaur egun, himnoakdiren abestiak oroitzen ditugu. Nork ez duabestu eta dantzatu Sarri Sarri abestia?

Kortatu taldearen on do -ren, Negu Gorriak tal deairitsi zen, 90eko ha mar -ka da osoa beren mu si -kaz betez. Ez zen taldesoil bat izan. Erre fe ren tebi hur tu ziren eta taldehorretatik sortu zen EsanOzenki disko etxea.

FERMIN MUGURUZA

Negu Gorriak taldea ba natu ondoren,bere eg i tas mo propioak bilatu zituen.Hasie ran, Dut taldearekin eta, gero,bakarka jarraitu zuen erritmo eta musikaasko eta asko na hastuz Brigadistaktaldearekin. Azken ur te etan, horrela ibilida hara eta hona, baina azken aldian birabat eman dio bere karre rari.

Zinema munduan sartu da buru-belarri etabere bigarren “doku-filma” aurkezten arida. Hiru nesken istorioa da. Musika taldebat sortu dute eta beren esperientzianoi narritzen da dokumentala. Zuloak duizena, probokatzailea eta ausarta, aldiberean.

10

Ideiatanaberats

Ideiatanaberats

Nobedadeak

11

BARRICADA“Flechas Cardinales” Bueltan da 80ko hamarkadan hasi zen talde mitiko hau. Denbora ez da alferrikpasatu eta oraingoan hirukote moduan datoz, Enrique Villarealek taldea utzi baitu,beste egitasmo batzuetan murgiltzeko. Hala ere, ez dute freskotasunik galdu etaberen kaleko rockaz gozatzeko aukera izaten jarraitzen dugu.

EMON“Konfeti kolore” Kolorez bete dituzte plazak uda honetanberen ska eta musika latinoekin. Bergaratikdatoz eta erabateko danbatekoa izan da irratietan zein herrietako plazetan. Egunaalaitu eta gorputza astindu nahi baduzue, ez galdu denborarik, hemen daukazue Emon taldea.

KUPELA“Gailurrak Ikutuz” Gailurrak Ikutuz Kupela taldearen diskoberria ezberdina da, dantzarako primerakoa, beti bezala, baina letrei arreta jarriz, entzuteko ere oso aproposa.Izan ere, Mitxelenaren, Lasarteren, LazkaoTxikiren, Lopategiren, Gorrotxategiren,Loidisaletxeren, Sebastian Lizasoren etaAndoni Egañaren bertsoak jaso eta kantatuditu Angel Larrañagak oraingoan.

12

13

Sal

tsan

14

SAN BLAS OPILAOtsailaren 3ak anis usaina dauka. Mundua bere eginkizunetaradoa, baina, garai batean, nagusiak esaten dutenez, etxe guztietan egiten ziren San Blas opilak egun horretan.Gu ere lanean jarri gara.

Osagaiak:

* Irina (600 g)* Azukrea (250 g)* 4 arrautza (baten zuringoa aparte laga)* Legamia anoa bat* Gurina (125 g)* Anis esentzia (tutu baten erdia)* Glas azukrea (125 g)* Txokolatea

xx15

Nola egin?• Lehendabizi, apurtu eta irabiatu arrautzak bol batean.

Gor de zuringo bat amaierarako.

• Gero, gehitu azukrea eta irabiatzen jarraitu, dena ondonahastuta egon arte.

• Ondoren, nahastu irina eta legamia beste bol batean.

• Jarraian, gehitu eta nahastu anis esentzia eta gurina arrau -tzei eta azukreari.

• Horren ostean, poliki-poliki irina legamiarekin gehitukodiogu arrautza nahasketari, ore konpaktu bat lortu arte.

• Ondo nahastuta dagoenean, mahai gainera atera etaora tzen hasiko gara. Oso dibertigarria da! Mahaian etaeskuetan itsasten ez denean, prest dago.

• Gero, sartu bol baten, estali, eta utzi ordu erdi inguru batdeskantsatzen.

• Ondoren, jarri labea berotzen 130 ºC-ko tenperaturan.Kontuz ibili, eskatu laguntza heldu arduratsu bati!

• Hori egin eta gero, atera orea bol horretatik, moztu lauza titan, eman elipse biribilaren forma, eta jarri labekoerretiluan.

• Labea berotuta dagoenean, sartu erretilua, eta igo ten-peratura 170 ºC-ra. 20-25 minutuan eginak daude.

• Labean dauden bitartean, gainetik daroan zuria pres ta tu -ko dugu. Hasieran aparte utzi dugun zuringoa bol ba te anipini eta irabiatzen hasi. Kolorea hartzen duene an, azu -krea gehitzen joango gara, “tente” egon arte. Irabia gai luaaltxatzerakoan, zuria ez bada erortzen, prest egon go da.

• Orea labetik atera bezain pronto, gainetik zuria zabal-duko diogu. Oso garrantzitsua da orea bero dagoenbitartean ipintzea. Horrela berehala gogortuko da.

• Eta bukatzeko, gaineko zuria gogortu denean, txokola teurtuarekin SAN BLAS hitzak idatzikoditugu opiletan.

A

B

C

D

Baina hemen ez da amaitzen tradizioa. Opilak, paper zuri batean bilduta

eramaten dira; eta pakete hori, kordoi batekin lotuta. Bedeinkatu ondoren,

kordoi hori lepoan lotzen da. Bederatzi egunetan eraman eta gero, erre

egiten da. Aitona-amonek diotenez, horrek eztarriko gaixotasunetatik

babestu egiten du. Urtean zehar ez da katarrorik, anginarik edo horrelakorik

harrapatuko. Zuek, sinetsi edo ez, baina tradizioak horrela dio.

info@karramarrodigitala.com

Edo postaz:KARRAMARRO ALDIZKARIA

San Migel auzoa, z/g 48340

Amorebieta-Etxano, BizkaiaSariak IKAk ematen ditu.

17

Kaixo, adiskideok!

Aupa, neska-mutilak!

Euskal Herriko herri askotako

arkupetan eta plazetan,

jolas honetara jolasten zen.

Nola deitzen da jolas hau?

Ea gai zareten honako

galdera hauei erantzuteko.

Bidali erantzunaren emaitzak

lehenbailehen gure helbidera.

Animatu, txapeldun!

Ez ahaztu zuen datuak.

Sariak izango dira 7-10 urte bitartekoentzat eta 11-14

urte bitartekoentzat; karramarro kamisetak eta liburu

sorta, Ibaizabal argitaletxearen eskutik, hain zuzen ere.

Ez ahaztu datu guztiak (izena, abizenak, helbidea,

herria, telefonoa, adina) jartzea.

Bidali e-mailez:

ZERTAN ARI DIRA

JOLASTEN ARGAZKIAN

AGERI DIREN JOLASKIDEAK?

........................................................................................

........................................................................................

Tuaregak Afrikarrak dira. Bereber et niakoak dira. Saharako desertuanbizi dira. Azala urdina dute. De ser -tuko hondar ekaitzetatik babestekodurbantea jartzen dute, burua etaaur pegia estaliz. Buruko paineluarentindagai urdinak azala ere kolorezta -tzen die. Horregatik deitzen zaiegizon urdinak. Ilea eta begiak ikatzabaino beltzagoak dituzte eta, oroko -rrean, oso garaiak dira.

Tuarega herri nomada da. Bakartiaeta harroa. Tuareg izatearen harrota-suna dute bihotzean.

Desertuaren isiltasunean, artzain la ne-tan aritzen dira. Gameluak, ahun tzak,ardiak, behiak eta mandoak zain tzendituzte.

Antzina, lapurretan egiten zuten, de -sertuan zehar igarotzen zen mer ka -taritza kontrolatzen zuten. Desertukogerlariak deitzen zitzaien.

Bitxia da, baina, gizonezko tuareggehienek idazten eta irakurtzen ez da-kiten arren, emakumezko gehienakalfabetatuak dira.

Tuaregek alfabeto propioa dute. Tifi -nag du izena alfabeto horrek.

Tuaregak, naturarekin bat eginda, ba -kean bizi dira.

Ez dute erlojurik, ez eta presarik ere.Denboraren jabe direla esaten dute.Eta une txiki bakoitzaz gozatzen dute;adibidez, iluntzean, suaren inguruanelkartzen direnean.

Lagunok, goza dezagun guk ere bizi -tzak eskaintzen dizkigun edertasu naz.

Ni oraintxe bertan hasiko naiz.

—Ama, aita, zer moduz joan zaizueeguna?

18

19

Txangoa

ARTAUNETIKLEUNGANERA

20

Denbora: 3 ordueta erdiko martxa.

Ura: bai.

Hainbat bide daude Leunganeraheltzeko, baina oraingo honetanArtaunetik hasten den bidea au -ke ratuko dugu. Gainera, Artau nen,autoak uzteko eta, bueltan etor tze-rakoan, indaba platerkada ede rrazgozatzeko aukera aparta daukagu.

21

Non dago?

Artaun Diman dago kokatuta. Bil bo -tik edo Zornotza aldetik etorrita,Igo rrera jo beharra dago bariantebe rri tik. Bertan, ezkerrera eta Di ma-rantz doan errepidea hartu beharda. Diman gaudenean, BBK bule -goa ren inguruan, ezkerrera jo etaBI-4545 errepideari jarraitu. Bi bidegurutze aurkitzen dira hortik aurre -ra: biak ezkerrera hartu behar dira,Artaunera iristeko.

Ibilbidea

Zementuzko bide batetik hasikodugu gure ibilbidea. Pinudi batetikzehar doa lehenengo zatia, esan be-zala zementuzkoa eta baso bideba tean bihurtzen dena jarraian.Zuhaitz gabeko leku batera heldueta hainbat enbor multzo ikus dai -tez ke. Bertan, ezkerreko bidea har -tu eta aterpe edo borda batera hel-duko gara. Gaztainondo zaharrakatzean utzita, berriz ere pinudi txikibatean barrena jarraitzen du bi de ak.

Pinuditik irten eta pista luze batetikjarraituz, Amudioko iturrira iritsikogara. Ura edan eta gero, aldapak go-gortzen hasten direla ikus dai teke.Harkaitzez osatutako azken malde-tara heltzeak tontorra hurbil dago e -la esan nahi du. Beheraka pixka bateginda, leku leun bat aurkitzen da.Bertatik, bistak politak dira. Gorakabeste behin, Leunganeko tontorre rairitsi gara.

Bueltako bidea leku berberetik egin-go dugu.

22

Telefono mugikorretan instala daitekeen apli ka -zio bat da. Aplikazio hau erabiliz, zure kontaktu -e kin doan txatea dezakezu, Internet konexioabal din baduzu bederen. iPhone, Android, Black -berry eta Nokia mugikorretan fun tzionatzen du,eta testu mezuak, argazkiak, bideoak edo au -dio ak bidaltzeko balio du, bakarkako txata zeintal dekoa egiteko, eta baita hainbat lagunei mezubera igortzeko ere.

Whatsapp aplikazioa doan deskarga daitekeenapli ka zioa da, plataforma mugikor askotan dabi-lena:

• iPhone

• Android

• Blackberry

• Nokia

Plataforma anitzekoa izatean egon daiteke arra-kas ta ren zati handi bat; izan ere, egon ba dau -de beste aplikazio batzuk kontaktuekin txa tea -tzeko, baina sistema baka rre an erabil daitezke -e nak, eta hortaz ez dutenak uzten iPhone batBlackberry batekin kontaktuan.

23

Whatsapp aplikazioan zaudela, mezu berria idaztekoager tzen zaizkizu zure mugikorreko kontaktuetatikWhatsapp aplikazioa daukatenak. Kontaktu horiek ar -gaz kiarekin baldin badauzkazu, argazkiak ere era kus tendizkizu, goiko irudian bezala.

Taldeko txatak sor daitezke aplikazioan, eta horrela laguntalde osoaren arteko elkarrizketak izan, adibidez. Mezuajasotzen duzun bakoitzean jasotzeko abisua aukerandago, edo abisuak desaktibatu eta aplikazioan sartzenzarenean mezu horiek ikusteko aukera ere.

24

• Soberan ditugun argizari margo zatiak

• Izotz ontziak

25

26

Aitarekin hasieran eta, gero, Zornotzako pilota eskolan emanzituen bere lehen pausuak. 14 urterekin futbola edo pilotaaukeratu behar izan zuen eta aukera ongi atera zitzaion, 19 urterekin Asegarce enpresak fitxatu baitzuen. Zornotzakopilota eskolako umeekin jolasten ikusten dugu sarri, bai Iñaki,bai ikasleak, gustura aritzen baitira elkarrekin pilotan jokatzen.

27

1. Uda ala negua? Uda.

2. Zer falta da munduan? Berdintasuna.

3. Zer dago soberan? Jende txarra.

4. Egun perfektua? Gogor entrenatu eta lagunekinegotea.

5. Ohea egiten al duzu?Bai.

6. Zertan aritzen zinen 8 urterekin? 8 urterekin gogoratzen dut nire 1. txapela irabazi nuela nori eta BeñatEtxebarriari, gaur egungo Betisekojokalariari.

7. Eta 20 urterekin? Eta 20 urterekin profesional munduansartu nintzen, hodei batean.

8. Zer ikusten duzu telebistan?Kirola eta albisteak, batez ere.

9. Definitu munduaren egoera hitz ba tean: Garatzen.

10. Birziklatzen al duzu? Bai.

11. Asteko zein egun duzu gogokoen? Ostirala, lagunekin nagoelako.

12. Nolakoa zinen umetan? Lasaia, noblea eta kirolzalea.

13. Txisteak entzutea ala kontatzea,zer nahiago duzu? Denetatik eta asko, gainera.

14. Noiz dutxatzen zara? Egunean, bi aldiz: goizean eta entre-natu ostean.

15. Zein da eguneko unerik onena?Kafea hartzen nagoenean lagunekin.

16. Bizitzan atzera egingo al zenukezerbait ezabatzeko? Ez.

17. Zerk ematen dizu logura? Historiako klaseak eta ezer ez egiteak.

18. Zerk kentzen dizu logura? Ardurek.

19. Zerk izutzen zaitu? Ezerk ere ez.

20. Zerk lasaitzen zaitu? Itsasoak, masajeek… kar, kar, kar.

28

Debuta egin zenuenetik, zertan nabaritu duzugehien amateur mundutik profesional mun -dura dagoen aldea?Erabat ezberdina da, profesional munduan pilotazure lana da eta lanpostua mantendu behar duzu.Jokoari dagokionez, pilota azkarrago dator eta ego -ki tzeko denbora behar izaten da. Giro oso ona da -go en arren, tentsio handia izaten da.

Norekin jokatzea gustatzen zaizu?Aimarrekin. Segurtasun handia ematen du: pilota txa-rrak kendu, onak utzi… Oinatzekin eta Pablo Bera -saluzerekin ere oso gustura jokatzen dut, aurrelarihoriek atzelariari jokarazten uzten diotelako.

Eta ze aurkari ez dituzu ikusi ere egin nahi?Albisu eta Begino bezalako jotzaileak, hauekin fron-tisa oso urruti ikusten baita, kar, kar, kar!!!

Profesional munduan eman dituzun urte hau-e tan, anekdota politik gertatu al zaizu?Bai, gogoratzen dut behin Kokarekin jolasten nen-bilela. Kokak pilota jo zuen, bere oinari eman zioneta frontisera itzuli zen pilota, tanto eginez. Epaileaez zen konturatu eta ona eman zuen, kar, kar, kar!

Zer helburu daukazu hurrengo pilota denbo-raldirako?Beti pentsatzen da txapeletan, finaletan…, baina be -netan nahi dudana zera da: lesioek errespe ta tzeaeta pilotan jokatzen disfrutatzea.

29

SKYFALL James Bond agente 007-aren23. abentura dugu honako hau.James Bonden Mganako fi del -tasuna pro batuko da oraingohonetan, Mren iraganak ar -nasten uzten ez baitu 007agentea. MI6a erasotuada. Bonden lana: MI6adefendatzea, jasanditzakeen minak aldebate ra utzita.

CREPÚSCULO:AMANECER (2. atala)

Laugarren atalaren eta azkenaren bigarren ataladugu film hau. Bella banpiro izatera heldu da eta orain horretara ohitzeadauka buruan. Ranesmee ere jaio da eta Cullendarrek Volturitarren erasoak saihestu beharko dituzte. Banpiroen lege batek esaten du ume jaio berriak ezin daitezkeela banpiro bihurtu, eraso ikaragarriak eta sarraski handiak sor baititzakete…

30

EPIC MICKEY 2

Gaia: Disney

Plataforma: PlayStation 3, PC,

X360, Wii, 3DS, PSP, Vita, PS2,

iPhone, iPad, Android, Wii U

Mota: Akzioa, abentura

Egileak: Junction point

Banatzaileak: Disney

Jaurtitze data: 2012ko

azaroaren 23an

Adina: 7 urtetik gorakoak

FORZA HORIZON

Gaia: Akzioa, gidatzea

Plataforma: XBOX 360

Egileak: Playground games

Banatzaileak: Microsoft

Jaurtitze data: 2012ko

urriaren 19an

TIME TRAVELERS

Gaia: Munduan zehar izugarrizko

bidaiakPlataforma: PSP, 3DS

Mota: Akzioa, abentura, misterioa

Egileak: Level 5

Banatzaileak: Microsoft

Jaurtitze data: 2012ko abenduan

THE AMAZING

SPIDER-MAN:

Gaia: Superheroia

Plataforma: PlayStation 3, PC, X360,

Wii, 3DS, PSP, Vita, PS2, Wii U

Mota: Abentura, akzioa, estrategia,

simulazioak

Egileak: Beenox studios

Banatzaileak: Activision

Jaurtitze data: 2012ko azaroan

LITTLEBIGPLANET

KARTING

Plataforma: PS3

Mota: Akzioa, abentura, gidatzea

Egileak: Playstation move

Banatzaileak: Sony

Jaurtitze data: 2012ko azaroaren 28an

oraingo jolasgustukoenak 010203040506070809101020304

02 0109 08 07 06 05 04 0310

PSP PLAYSTATION 3 XBOX 360 Wii

FIFA13 FIFA13 HALO 4Inazuma

Eleven Strikers

Saint SeiyaResident Evil 6 FIFA 13

Supermario Omega Galaxy 2

PES 2013 PES 2013 Resident Evil 6 FIFA 13

Monster Hunter Assassin’s Creed:PES 2013

Zelda:Freedom United Revelations Skyward Sword

Digimon World Re: Naruto: Assassin’s Creed: New SuperDigitize Ultimate Ninja Revelations Mario Bros

01

02

03

04

05

01

31

Aupa, KARRAMARROZALEOK! Badakit irakurtzen sendogozatzen duzuela, baita nik ere. Jarraitu, bada, horrela!

BILATU ETAAURKITU BIBLIANEgilea: Carl Anker MortensenMarrazkilaria: José Pérez MonteroItzulpena: Patxi EzkiagaBilduma: AlbumaOrrialdeak: 64Formatua: 240 x 310 mmAdina: 10 urtetik aurrera

Biblia irakurtzeko modu entretenigarria.

Hemen dauzkazu Itun Zaharreko eta ItunBerriko kontakizun handi guztiak.

Aurkezten dizkizugun 28 kontakizunhorietan Max ikusiko duzu abenturabila…, baldin eta aurkitzen baduzu!

32

OKE

R

SOS

pri

ntze

sak

Alb

uma

k

kom

ikia

k

ga

zte

txo

!

art

e ik

ert

zaile

ak

be

rtso

tan

ZIRKU MAGIKOAEgilea: Philippe LechermeierMarrazkilaria: Sacha PoliakovaItzulpena: Usoa IñurrietaBilduma: AlbumaOrrialdeak: 96Formatua: 270 x 300 mmAdina: 8 urtetik aurrera

Egunak zeramatzaten zain.

Zenbait kartel iradokitzailek letrakoloretsuz zioten: ZIRKU MAGIKOA.

Freddiek botoi urre-koloreak zituensoineko gorri bat jantzi zuen, kapelua,apur bat maspildua, eta bota beltzak,distiratsuak. Ontziak, maletak eta kutxakatera zituen karabanatik, eta plazahandiaren erdi-erdian utzi.

Lehen kutxa ireki zuen.

Izar batek egin zuen ihes, eta karpa batzabaldu zen.

Ikuskizuna has zitekeen…

33

OKE

R

Alb

uma

k

kom

ikia

k

ga

zte

txo

!

be

rtso

tan

ONDINEEgilea eta marrazkilaria: Benjamin LacombeItzulpena: Joxe Antonio SarasolaBilduma: AlbumaOrrialdeak: 40Formatua: 260 x 315 mmAdina: 10 urtetik aurrera

Ondine uretako ninfa bat da, gizakiek ume zelaerreskatatua. Zaldun batekin maitemintzen da,eta horrek, harrigarriki, ninfaren onena ateratzendu, baina hainbat oztopo aurkitzen dituzte…

34

36

Mokenak Tailandiako itsasoan bizi direnno madak dira. Itsasoan dabil familia osoa,alde batetik bestera, egurrez eginiko itsa-sontzi txikitan. Bertan jaio, bizi eta hil -tzen dira.

Montzoiak dira euren bizimoduen gi da -ri ak. Garai hori oso arriskutsua da eu ren-tzat, eurite itzelak eta itsasoan sagailoeta ekaitza gogorrak gertatzen direlako.Arriskutik babesteko, itsaso bazterretan

egurrezko etxe probisionaletan bizi dira.Hala ere, beti itsasotik gertu, egunerouretan arrantzan.

Eurek dioten moduan, dortoka edo arrainbat itsasbazterrean gelditzen bada, hilegingo da. Haiek ere, itsasorik gabe hil kolirateke. Itsasoan, aske daude.

Baina, badakizue zein den Mokenen be-rezitasun handiena?

37

Ezagupen hauei ezker, 2004an gertatu -ri ko tsunamian, moken tribuko guztiaksal batu egin ziren.

Euren kondaira batek dioenez, “Itsasoaitsasbazterretik bat-batean urrunduko dapertsonak irensten dituen olatua da to rre -nean”… Eta hori gertatu zenean, mokenguztiak hurbilen zuten irlara iritsi eta ton -torretara ihes egin zuten.

Itsasontzi eta egurrezko etxeak galduzituzten, baina bizia salbatu zuten.

Euren gorputzak, itsaspeko bizimodu-rako moldatu dituztela.

Sinestezina da uretan murgilduta irau te-ko duten ahalmena! Airea sakon hartu -rik 5 minutuan, 20 metroko sakoneranarrantzan ibiltzeko gai dira.

Umeak urpean igeri egiten ikasten duteibiltzen hasi baino lehen. Txikitatik ar nas-keta teknikak erakusten dizkiete, ur pe anahalik eta gehien irauteko, eta sabelekomuskuluak oxigeno dosifikatzaile gisaerabiltzen dituzte. Horrela, biriketatik ate-ratzen den airea kontrolatzen dute.

Euren bihotzen taupadak ere berez mo-teldu egiten dira.

Jaio berri direnetik uretan egoteagatik,euren begietako muskuluak eta kristali-noa egokitu egin dira; beraz, urpeko ikus-mena ere oso garatua dute eta askozargiago ikusten dute bertan.

Moldatu ezin izan duten gauza bakarraeuren tinpanoa izan da. Txikitan apurtuegiten zaie. Belarrietatik eta sudurretikodola ateratzen zaie eta astebete etzan-da egon behar izaten dute, bertigoa pa -satu arte. Gero, minik gabe murgildukodira.

Harrigarria, ezta? Gizaki hauek arrainakdirudite!

Mokenak ez dira eskolara joaten. Ez da -kite idazten eta irakurtzen, baina, arba-soen kontakizunei esker, itsasoa modubikainean ezagutzen dute. Itsasoko es pe-zie guztiak ezagutzen dituzte eta behardutena baino ez dute arran tza tzen.

1 KbaibaJOLAS MOTA: koordinazio eta oreka jolasa.

ADINA: 8 urtetik aurrera.

KOPURUA: 8 baino gehiago.

MATERIALA: pilota bat.

NOLA JOLASTUKO GARA:

1. Hasteko, lau lagunez osatutako bi taldek jolastuko dute.

2. Alde batetik zaldunak eta bestetik zaldiak izango direnakzozketatzen ditugunean, zaldunen etxeak mugatuko dira.

3. Zaldiak dagokien lekuan egon beharko dute, etazaldunek euren artean baloia jaurtitzen hasikodira. Eta baloiak ez du lurrera erori beharko.

4. Baloiak lurra ukitzen badu, zaldunak zaldietatikjaitsi eta mugatutako etxera korrika joango dira.

5. Zaldien taldekoak pilota hartu eta zaldunenkontra jaurtiko dute.

6. Mugatutako etxera heldu baino lehen,zaldunen bat ukitu bada, zaldia eta zal -dunaren papera trukatuko dituzte.

7. Zaldunak etxera salbu heltzen badira,jolasak berdin jarraituko du.

38

Afrikako jolasak ezagutu nahian

2

39

AgiyeJOLAS MOTA: mugimendu abilezia lantzeko jolasa.

ADINA: 6 urtetik aurrera.

KOPURUA: 5 partaide baino gehiago.

MATERIALA: ez da behar materialik.

NOLA JOLASTUKO GARA:

1. Jokalariak lurrean marraztuko den zirkulumagikoaren barruan jesarriko dira.

2. Jokalarietako bat erdian kokatuko da, hankabakarrean eta eskuak buru atzean dituela.Besteak lau hanketan eta gora begira ja -rriko dira.

3. Erdian dagoen jokalaria inguruan daudenjokalariei hanka bakarrekin zapaltzensaiatuko da. Besteak ez zapalduak izaten ahale -ginduko dira, betiere hankak eta eskuak lurretikaltxatu gabe.

4. Zapaldua izan den jokalariak erdian dagoena or -dezkatuko du. Hanka bakarrean, eskuak burua renatzeko aldean jarri eta jolasak jarraitu egingo du.

5. Jokalariak ezin izango dira irten hasie ranmarraztu den zirkulu magiko horre tatik.

Animagunak

KANARIOA

40

KANARIA, KANARIOA edo KIRRIXKILETA(Serinus anaria) fringillidae familiako hegaztipaseriformea da.

Makaronesiako Kanarietan, Azoreetan eta Ma -dei ran hegazti autoktonoa da. Lehen, karna ba -ren (Carduelis carduelis) edo etxe txolarrearen(Passer canarius) ahaidetzat hartzen bazen ere,badakigu, gaur egun, txirriskilarena dela.

12 cm inguru luze da. Lumarik gehienak berdehorixkak ditu, baina emearen bizkarrekoak grisarreak izaten dira. 10-15 urte bizirik irauten dutegatibutasunean. Leku basati batean bizi baldinbada, berriz, 5-10 urte irauten du bizirik. Txorizo riontsua eta lasaia da, baina kaiola bateanar asko baldin badaude, beren artean borro -kan hasten dira. Azoreetan, Madeiran etaKanariar Uharteetan bizi dira. Oso kantarionak izaten dira, eta zaletasun handia izan dakanarioe ta ra ko; Kanariar Uharteak aurkitubezain laster hasi ziren, 1393. urtean, kana -rioak alde orotara zabal tzen. Kaiolako txorigisa oso erabilia da. Belar haziak jaten ditu,batez ere. Beste txori mota batzuekin eregurutzatu ohi da, karnabarekin, tarinarekineta txontarekin, besteak beste.

K A N A R I OA

41

GIZAKIAREKIN ERLAZIOA:

Kanarioak mehatzetan erabiltzen zirenalarma gisa, hau da, mehatzetan zeudengas to xi ko ak kanarioak hiltzen zituzteneta, hori ikus tean, ihes egiteko denboraematen zien.

Kanariar palmondoarekin (Phoenix cana-rien sis) batera, Kanarietako ikurra da,legeak dioenez.

UGALKETA:

Kanario arrak emea ernaltzen du, etaegun batzuk beranduago emeak arrau -tza jartzen du. Honek arrautza errutendu eta aste batzuk pasa ondoren, ka -na rio bat jaioten da.

SARIAK:Ibaizabal argitaletxeaketa IKA Kultur Alkarteakeman zituzten.

IZENA: INAZIO ZUBIZARRETA IKASTETXEKO

GURASO ELKARTEA

NONGOA: Igorre (Bizkaia)

42

43

KARRAMARROREN HARPIDEDUN IZAN NAHI DUT, URTEAN 4 ALE ETXEAN JASOZ

Bidal ezazu helbide honetara:IKASan Migel auzoa, z/g48340 Zornotza, BizkaiaT 946 308 198F 946 308 199info@karramarrodigitala.com “P

erts

onen

Dat

uak

Bab

este

ko 1

5/19

99 L

ege

Org

anik

oa d

ela

eta,

gaz

teen

lege

zko

orde

zkar

iei h

onak

oaja

kina

razt

en z

aie;

hem

en a

dier

azte

n di

ren

datu

ak K

arra

mar

ro k

luba

ren

fitxa

tegi

aut

omat

izat

uare

n pa

rte

izan

go d

irela

eta

IKA

Kultu

r Alk

arte

a fit

xate

gi h

orre

n ar

dura

duna

del

a (H

elbi

de s

ozia

la: I

KA

Kultu

r Alk

arte

a,Sa

n M

igel

auz

oa z

/g 4

8340

Zor

notz

a, B

izka

ia).

Hor

reki

n, g

azte

aren

ord

ezka

riak

baim

ena

eman

godu

,ga

ztea

ren

izen

arek

in, f

itxat

egi

horr

etan

dat

uak

sart

zeko

eta

era

bitz

eko.

Fitx

ateg

iare

n he

lbur

ua d

a IK

AKu

ltur

Alka

rtea

k ba

zkid

eeki

n ha

rrem

ana

izat

ea, p

rodu

ktue

i eta

zer

bitz

uei b

uruz

ko in

form

azio

a bi

daltz

ea,

eta

bazk

idee

n be

harr

etar

a eg

okitz

ea. E

ra b

erea

n, e

skub

ide

dene

z, d

atur

en b

at z

uzen

du e

do d

euse

ztek

oau

kera

izan

go d

a. H

orre

tara

ko, e

skae

ra b

at b

idal

i beh

ar iz

ango

da

aipa

tuta

ko h

elbi

dera

, ida

tziz

eta

sin

atut

a,ai

ta, a

ma

edo

lege

zko

orde

zkar

ien

izen

-abi

zena

k et

a ba

zkid

eare

n da

tuak

hel

araz

iz.”Izena 1. abizena 2. abizena

Kalea Zenbakia Solairua Eskailera Atea

Herria Kodea Lurraldea

Telefonoa E-maila Jaiotze data

Ikastetxea Herria

Sinadura

✁

44

45

46

1 Hitzak sortzenGogora etorri zaizkigun bederatzi letrak arbelean idatziditugu. Ea zenbat hitz sortzen dituzun letra hauekin:

EMAITZA: Hautaketa-aukeraketa, alferkeria-nagitasun, malda-aldats, abade-apaiz, benetako-egiazko

2 SinonimoakEsanahi bereko poltsak sortu behar ditugu. Zein hitzbikoterekin sortuko zenituzke poltsak?

47

3 PertsonaiakEskolan adi egon bazara, erraz izango zaizu euskal kulturaren

pertsonaia bakoitza dagokion arloarekin lotzea.

EMAITZA:Ibon Koteron-Alboka,Miren Amuriza-Bertsoa,Joseba Tapia-Trikitia,Joxean Artze-Txalaparta,Idoia Beratarbide-Ilustrazioa,

Uxue Alberdi-Idaztea

4 Marrazkia osatuOsatu erdi marraztuta utzi den marrazki hau:

48