�������������

���

���������

����� ���������

Proiektuaren bultzatzaileak

Laguntzaileak

Hizkuntz koordinazioa

LANBIDE EKIMENA LANBIDE EKIMENA

Egilea(k): ROMERO Virginia, PÉREZ Eva, VIDAL Susana eta JUEZ Mónica, Inserción ocupacional, Editorial Altamar, 2004.

Itzultzailea(k): Lete Itzulpenak

Zuzenketak: Elhuyar Hizkuntz zerbitzuak

Maketa: Unai Lasa

Azalaren diseinua: Naiara Beasain

2005an itzulia eta prestatua

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA I

Aurkibidea

11.. LLAANN--MMUUNNDDUURRAATTZZEEAARREENN KKOONNTTZZEEPPTTUUAALLIIZZAAZZIIOOAA .................................................................................................................................................. 22

11..11.. OOiinnaarrrriizzkkoo kkoonnttzzeeppttuuaakk .............................................................................................................................................................................................................................. 22

11..22.. LLaann--mmuunndduurraattzzeeaa pprreessttaakkuunnttzzaa--eerreemmuuaann .................................................................................................................................................................... 88

11..33.. LLaann--mmuunndduurraattzzeeaa llaann--eerreemmuuaann ................................................................................................................................................................................................ 2277

11..44.. LLaann--mmuunndduurraattzzeeaa bbaallddiinnttzzaattzzeenn dduutteenn ffaakkttoorreeaakk .......................................................................................................................................... 4444

11..55.. GGiizzaarrtteerraattzzaaiilleeaarreenn iirruuddiiaa llaann--mmuunndduurraattzzaaiillee ggiissaa ........................................................................................................................................ 5511

22.. LLAANN--MMUUNNDDUURRAATTZZEEKKOO PPOOLLIITTIIKKAAKK EETTAA PPRROOGGRRAAMMAAKK .................................................................................................................................. 6600

22..11.. EEuurrooppaakkoo eessttrraatteeggiiaakk................................................................................................................................................................................................................................ 6600

22..22.. EEuurrooppaakkoo bbaalliiaabbiiddeeaakk pprreessttaakkuunnttzzaarraakkoo eettaa eennpplleegguurraakkoo .............................................................................................................. 6655

22..33.. EEssttaattuukkoo eessttrraatteeggiiaakk .................................................................................................................................................................................................................................. 8811

22..44.. EEssttaattuukkoo,, AAuuttoonnoommiiaa EErrkkiiddeeggookkoo eettaa ttookkiikkoo bbaalliiaabbiiddeeaakk.................................................................................................................... 9922

33.. LLAANN--MMUUNNDDUURRAATTZZEEKKOO EESSKKUU--HHAARRTTZZEEAA BBEEHHAARR DDUUTTEENN GGIIZZAA TTAALLDDEEAAKK.................................................................. 113311

33..11.. LLaann--mmuunndduurraattzzeeaa hhaaiinnbbaatt ggiizzaa ttaallddeettaann .................................................................................................................................................................. 113322

33..22.. 4455 uurrtteettiikk ggoorraakkoo eettaa iirraauuppeenn lluuzzeekkoo llaannggaabbeeaakk.......................................................................................................................................... 113333

33..33.. AAddiinnggaabbeeaakk eettaa ggaazztteeaakk .................................................................................................................................................................................................................. 114400

33..44.. EEmmaakkuummeeaakk........................................................................................................................................................................................................................................................ 114466

33..55.. EEzzggaaiittaassuunnaa dduutteenn ppeerrttssoonnaakk .................................................................................................................................................................................................. 115555

33..66.. EEttoorrkkiinnaakk .................................................................................................................................................................................................................................................................. 117700

33..77.. GGiizzaarrttee--aarrrriisskkuukkoo eeggooeerraann ddaauuddeenn ppeerrttssoonnaakk:: ddrrooggaa--mmeennddeekkoottaassuunnaakk,, pprreessooaakk eettaa eettxxeerriikk

ggaabbeekkooaakk ................................................................................................................................................................................................................................................................ 117788

33..88.. EErrrreettiirraattuuaakk .......................................................................................................................................................................................................................................................... 119900

44.. LLAANNEERRAAKKOO TTEEKKNNIIKKAAKK EETTAA BBAALLIIAABBIIDDEEAAKK ...................................................................................................................................................................... 220044

44..11.. LLaannaa bbiillaattzzeekkoo bbaalliiaabbiiddeeaakk .......................................................................................................................................................................................................... 220055

44..22.. EEnnpplleegguuaa lloorrttzzeekkoo lleekkuuaakk eettaa mmoodduuaakk........................................................................................................................................................................ 220066

44..33.. EEnnpplleegguuaa bbiillaattzzeekkoo ttrreessnnaakk ........................................................................................................................................................................................................ 221177

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA II

55.. LLAANN--MMUUNNDDUURRAATTZZEEAARREENN AARRLLOOKKOO EESSKKUU--HHAARRTTZZEEAA.................................................................................................................................... 223366

55..11.. LLaanneerraakkoo oorriieennttaazziiooaann eesskkuu hhaarrttzzeekkoo eerreedduuaakk ............................................................................................................................................ 223377

55..22.. EEsskkaaiinnttzzaarreenn eettaa eesskkaarriiaarreenn aarrtteekkoo bbiittaarrtteekkoottzzaa--pprroozzeessuuaa eesskkuu--hhaarrttzzeeaann ........................................................ 224477

55..33.. LLaann--eesskkaaiinnttzzeenn eerreemmuukkoo eesskkuu--hhaarrttzzeeaa .................................................................................................................................................................... 224499

55..44.. LLaann--eesskkaarriieenn eerreemmuukkoo eesskkuu--hhaarrttzzeeaa:: iibbiillbbiiddee ppeerrttssoonnaallaakk .......................................................................................................... 225577

66.. LLAANN--EESSKKAARRIIEENN EERREEMMUUKKOO EESSKKUU--HHAARRTTZZEEAA.. KKAASSUU PPRRAAKKTTIIKKOOAAKK ...................................................................................... 229977

66..11.. AAuurrkkeezzppeennaa.......................................................................................................................................................................................................................................................... 229988

66..22.. MMaarriioorreenn kkaassuuaa .............................................................................................................................................................................................................................................. 229999

66..33.. KKaarrmmeenneenn kkaassuuaa.......................................................................................................................................................................................................................................... 330033

66..44.. RRiikkaarrddoorreenn kkaassuuaa........................................................................................................................................................................................................................................ 330077

66..55.. RRaammiirroorreenn kkaassuuaa ........................................................................................................................................................................................................................................ 331100

BBIIBBLLIIOOGGRRAAFFIIAA .................................................................................................................................................................................................................................................................. 331111

LANBIDE EKIMENA

1

LLAANN MMUUNNDDUURRAATTZZEEAA

AURKEZPENA

Eskuetan duzuen testuliburua Gizarteratzeko Goi Mailako Heziketa Zikloko “Lan-munduratzea”

moduluaren curriculumean barne hartuta dago, eta gizarte- eta lan-eremuan zein hezkuntza-eremuan

lan egiten duten profesionalentzako kontsulta-eskuliburu izateko pentsatuta dago.

Liburu honekin, modulua eman behar duten irakasleentzako zein modulua egin behar duten

ikasleentzako tresna baliagarria eskaintzen saiatu gara. Horretarako, irakasleak atal bakoitzak behar

duen sakontasuna erabaki eta bere ustez egokienak diren jarduerak aukeratu eta egokitu beharko ditu,

testuinguruaren eta ikasleen arabera.

Gai honi buruz dagoen bibliografia zabalaren laburpen bat egiten saiatu gara, autore gehienak

jasota eta ordezkatuta gera daitezen. Horrez gain, lan-munduratzearen barruko profesionalen esku-

-hartzeei buruz indarrean dauden arauen bilduma egin dugu.

Lan-munduratzeari buruzko modulua funtsean praktikoa denez gero, hainbat ariketa diseinatu

ditugu, eta jarduera ugari ere bai. Gehienak gure esperientzian oinarrituta daude eta, beraz, ikastetxean

zein egoera errealetan erabiltzeko modukoak dira.

Azpimarratu beharra dago liburu hau landu dugunean eduki batzuetan eragina duten aldaketa

batzuk gertatu direla Europako, Estatuko eta eskualde- eta toki-mailako hainbat programa eta

politikatan (hezkuntza-sistemaren egitura, adibidez, berrikustekotan dago). Hori dela eta, eduki horiek

etengabe berrikustea eta eguneratzea gomendatzen dugu.

Liburu hau zuen praktika akademikoan zein profesionalean baliagarria eta lagungarria izango

delakoan.

EGILEAK

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

2

11.. UUNNIITTAATTEE DDIIDDAAKKTTIIKKOOAA LLAANN--MMUUNNDDUURRAATTZZEEAARREENN KKOONNTTZZEEPPTTUUAALLIIZZAAZZIIOOAA

“Langabezia, gure gizarte garatuan, botere guztiek bere aurrean halabeharra balitz bezala etsita

onartzen duten egoera iraunkor onartezina da. […] Batzuen onerako eta besteen kalterako den

hazkunde ekonomikoaren ereduak berak sortzen ditu pobrezia eta gizarte-bazterketa”.

FRAGO, E. eta beste zenbait. Trabajar para vivir

1.1 Oinarrizko kontzeptuak

Lan-munduratzea aipatzen dugunean, gai horren inguruan hainbat kontzeptu daudela eta, oro har,

sinonimotzat hartzen direla ikus dezakegu: laneratzea, gizarteratzea, lanbideratzea, bergizarteratzea

eta abar.

Izan ere, kontzeptu horiek guztiak lan-munduratzearekin lotuta daude eta lan-munduratzearen alder-

diak osatzen dituzte. Hori dela eta, eta alor honetan beharrezkoa den esku-hartzea planteatu ahal izateko,

argitu egin behar ditugu kontzeptu horiek.

Horretarako, honako egiturari jarraituko gatzaizkio idatz-zati honetan:

Lehenbizi, gizarteratze eta gizarte-bazterketa kontzeptuak berrikusiko ditugu.

Ondoren, askotan lan-munduratzearen sinonimo modura agertzen diren laneratze, lanbideratze,

hasierako txertatze eta birlaneratze kontzeptuak definituko ditugu.

Azkenik, okupazioa eta lan-munduratzea (liburu honen helburua, azken batean) zer diren

zehaztuko dugu.

Gizarteratzea eta gizarte-bazterketa

Txertatzea eta gizarte-bazterketa

R. Castel-ek (1990)(1), gizarte-bazterketa definitzeko, hiru gizartegune bereizten ditu eta, bertan,

baztertuta geratzeko duen arriskuaren arabera banatzen du jendea. Ildo horretan, pertsona bakoitza zein

gunetakoa den zehazteko irizpideak enplegu-egoeraren, familia-elkartasunaren eta gizarte-harremanen

arabera definitzen ditu. Hona hemen hiru gune horiek:

Txertatze-, segurtasun- edo egonkortasun-gunea. Herritarren egoera ideala da. Gune

honetan, jendeak lana, gizarte-babesa eta familia- eta auzo-harreman sendoak ditu. Hala

ere, kontuan izan behar dugu talde hau oso heterogeneoa dela eta barruan gizarte-

-ezberdintasun handiak daudela (sarbidean, mantentzean, kalitatean eta abarretan).

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 3

Bere beharrak beteta dituenean esaten dugu pertsona gizartean txertatuta dagoela (lana duen

ala ez kontuan hartu gabe), hau da, bizi ahal izateko gutxienekoa ziurtatuta duenean eta,

gainera, bere gizartearen bizitza sozialean, ekonomikoan eta politikoan parte hartzen duenean.

Ahultasun-, kolokatasun- eta ezegonkortasun-gunea. Gune honetan, lan-harremanen

hauskortasuna, segurtasunik eza eta kolokatasuna, eta familia- zein gizarte-mailako harreman

eta euskarri desegokiak dira ezaugarri bereizgarriak.

Gune honetako jendea gizarte-bazterketako arriskuan dago eta, ondorioz, lehentasunezko

esku-hartzea behar dute, prebentzioaren bitartez bereziki.

Bazterketa- edo marjinazio-gunea. Talde honetan barne hartutakoek pobreziarik latzena

pairatzen dute, lan-mundutik kanpo daude, ez dute inolako babesik eta gizarte-mailan

isolatuta daude, ez baitute gizartean era normalizatuan parte hartzeko inolako aukerarik.

Pertsona horiek eremu guztietan izan ohi dituzte gabeziak: gizartean, lanean, hezkuntzan,

etxebizitzan, osasunean, txertatze etnikoan, elkarbizitza-kalitatean, afektibitate-ingurunean

eta alderdi psikologikoan.

Oro har, gizartean bizitzeko, txertatzeko eta parte hartzeko beharrezkoak diren bitartekoak

lortzeko autonomia galtzen duenean esan ohi da norbait bere komunitatearen berezko

eremuetatik bereizita dagoela. Gizarte-bazterketaren jatorria pertsonak bitartekoak lortzeko

duen ezintasuna delako ikuskera hori oso zabalduta dago, baina gizarteak kontuan hartu

beharko lituzke bere baitan txertatzeko eskura jartzen dituen mekanismoak.

Jendeak ez du, ezinbestez, gune berean jarraitzen, batetik bestera igaro daitezke. Prozesu horretan,

oso garrantzitsua da lan-merkatuarekiko harremana.

Gizarte-bazterketa prozesu itzulgarritzat hartzen duen ikuskera garrantzitsua da, gizartean hobeto

txertatzeko esku-hartzeen aukera hartzen baitu kontuan.

1.1. irudia. Gizarte-bazterketa ez da egoera itzulezina. Esku-hartzearen bitartez, pertsona asko gizartean hobeto txerta daitezke.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

4

Gizarteratzea eta gizarte-bazterkeria gizarte-prozesu gisa

Baztertzearen eta txertatzearen arteko mugak dinamikoak eta erlatiboak dira, hau da, aldatu egiten

dira honako faktore hauen arabera: testuinguru historikoa, egoera sozioekonomikoa eta gizarte-

-babesaren arloko politikak (lan-merkatua, gizarte-prestazioak, kontrataziorako pizgarriak eta abar), eta

faktore pertsonalak eta sozialak (hala nola jarrera pertsonal jakin batzuk, esperientziak eta abar).

Faktore horiek guztiek baztertuta dauden herritarren tipologian eta kopuruan dute eragina.

Ezaugarri horietatik abiatuta, txertatzea eta bazterketa prozesu aldakorrak eta aldi baterakoak direla

baiezta dezakegu. Prozesu horietan, gizabanakoak zirkunstantzien eta une jakin batean eskueran dituen

baliabideen arabera jokatzen du.

Gizarte-bazterketaren ardatzak

Gizarte-bazterketa faktore anitzeko fenomenoa da, eta pertsonek dituzten gabeziak faktore bati

edota batzuei lotuta daude. Gizarteratzeko II. Plan Nazionalak(2) gizarte-bazterketa osatzen edo sortzen

duten ardatzak adierazten ditu. Honako hauek dira:

Pobrezia, hau da, diru-sarrerarik ez izatea.

Etxebizitzarik edo ostatu duinik eza. Ostatua duina

izateko, gutxieneko azpiegitura- eta zuzkidura-

-baldintzak bete behar ditu: argi elektrikoa, iturriko

ura, komuna, sukaldea eta abar.

1.2. irudia.

Gaitasun psikofisikoaren, osasunaren eta osasun-laguntzaren gabezia. Ardatz honen

barruan, ezgaitasunen bat duten pertsonak, drogaren menpe daudenak, alkoholismoa edo

HIESa dutenak edo osasun-estaldura lortzeko zailtasunak dituztenak barne hartzen dira.

Beste pertsona batzuekin gizarte-harreman egonkorrak izateko familiaren edo komuni-

tatearen babesik eza edo urria. Ardatz honetan, bakarrik bizi diren 65 urtetik gorakoak eta

guraso bakarreko familiak barne hartzen dira.

Gizarte-marjinazioko eremuak. Desbiderapen eta marjinazio sozialeko prozesu batean

sartuta dauden giza taldeak barne hartzen dira, hala nola presoak, delituzko ekintzak edo tratu

txarrak egiteagatik arrisku-egoeran dauden adingabeak, prostituzioan dihardutenak, txiroak

eta etxerik gabekoak.

Teknologia berriak ikasteko eta eskuragarri izateko arazoak. Arazo horiek ezberdin-

tasunak sortzen dituzte, eta eragina dute lan-munduan sartzeko aukeran eta hezkuntza-

-eremuan.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 5

Gizartearen sentsibilizaziorik eta mobilizaziorik eza gizarte-bazterketaren aurrean.

Hezkuntza eta hezkuntza-gutxienekoak jasotzeko zailtasuna. Ardatz honetan, derrigorrezko

irakaskuntzaren hezkuntza-gutxienekoak ez dituzten herritarrak barne hartzen dira (analfa-

betoak eta hezkuntza-gutxienekoak ez dituzten 16 urtetik gorakoak). Gainera, hezkuntza-

-sistemaren barruan gizarte-bazterketa sortzen duten alderdi guztiak hartzen ditu kontuan

(eskolatu gabe dauden adingabeei eta eskola-porrota jasaten dutenei dagokienez, bereziki).

Laneratzeko zailtasuna gizarte-bazterketaren ardatz nagusietako bat da, eta honako

alderdi hauei dago lotuta:

- Azpienpleguari. Enplegu marjinalak eta irregularrak: aldi baterako lanak, baldintza

txarrak (ekonomikoak eta lanaldiari eta osasungarritasunari lotutakoak) eta abar. Horrek

guztiak lan-ezegonkortasuna, egindako lanagatiko ordainsari urria eta, ondorioz,

pobrezia-egoera handia eragiten ditu.

- Langabeziari. Aldi luze batean lanik ez izatea bazterketaren arrazoi izan daiteke. Lan

ordaindua txertatzeko tresna eraginkorrenetako bat eta gure gizarteratzea lortzeko

faktore garrantzitsuenetako bat da. Izan ere, egonkortasun ekonomikoa, autonomia

pertsonala, autoestimua, gizarte-harremanen sorkuntza eta gizarte-babeseko sistemarako

sarbidea hobetzeko aukera ematen du.

Kontuan izan behar dugu ardatz horiek, oro har, ez direla bakarrik agertzen, oso lotura estua baitute

elkarren artean. Adibidez, infraetxebizitza gehienak langabezia-maila handia eta ekonomia-, hezkuntza-

eta gizarte-baliabide urriak dituzten auzo pobreetan multzokatuta daude, prestakuntza-maila txikiko

pertsonek arazo larriak izaten dituzte lan-merkatuan sartzeko, eta abar.

Esku-hartzeari dagokionez, lan-munduratzearen alorrean ardatz horiek eta, bereziki, laneratzeari eta

hezkuntzarako sarbideari lotuta daudenak azpimarratu beharko dira.

Gizarte-bazterketa jasateko arrisku handiena duten giza taldeak lan-munduratzearen arloan

Gizarte-bazterketa, idiosinkrasiaren arabera agertzen bada ere, eta pertsona bakoitzak bakarka jasaten

badu ere, kolektiboki hartzen ditu eraginpean arestian adierazitako ardatz batean edo gehiagotan gabe-

ziak dituzten pertsonak.

Gizarte-bazterketa jasateko arrisku handiena duten giza taldeak (lan-munduratzearen alorrean

lehentasunezko esku-hartzearen xede izango direnak) 3. UNITATE DIDAKTIKOAN aztertuko dira zehatz-

-mehatz. Honako hauek dira:

Iraupen luzeko eta 45 urtetik gorako langabeak

Adingabeak eta gazteak

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

6

Emakumeak

Minusbaliotasunak dituzten pertsonak

Etorkinak

Gizarte-arriskuan dauden pertsonak: pobrezia,

droga-menpekotasunak, presondegiak

Adineko jendea

1.3. irudia. Giza talde jakin batzuek –etorkinek, adibidez–, arestian adierazitako ardatz batean edo gehiagotan dituzten gabeziak direla eta, gizarte-

-bazterketa jasateko arrisku handiagoa dute.

Laneratzea eta lanbideratzea. Hasierako txertatzea eta birlaneratzea

Laneratzea eta lanbideratzea

Nabaria da, beraz, lan-munduan sartzeko aukera edo laneratzea gure gizartean txertatzeko tresna

garrantzitsuenetakoa dela. Era berean, langabezia eta lan-merkatuko zailtasunak gizarte-bazterketa

sortzen duten funtsezko arrazoi edo ardatz direla esan daiteke.

“Laneratze” kontzeptua egoera puntual edo prozesu gisa uler daiteke.

Laneratzea egoera puntual gisa. Une jakin batean enplegu bat –hau da, lan-kontratu bat–

lortzean gertatzen da. Laneratzeak pertsona lanpostu batean hasteko aukera zein lanpostu

horren mantentzea barne hartzen du. Gaur egun, langabeziaren eta laneratzearen arazoaren

barruan, bi faktoreak hartu behar ditugu kontuan, lana aurkitzeko zailtasunari (giza talde

batzuen kasuan, bereziki) lana mantentzeko ahalmenari lotutako arazoa gaineratu behar

baitzaio.

Laneratzea prozesu gisa. Pertsonak lana lortu aurretik prestatzen edo enplegu bat aktiboki

bilatzen ematen duen aldia hartzen du kontuan. Aurretiko aldi horri trantsizio ere esaten zaio.

Oro har, pertsonaren prestaketarekin edo trebakuntzarekin nahitaez zerikusirik ez duen lan bat

lortzea adierazteko erabiltzen da “laneratze” kontzeptua. Lortzen den lana pertsonaren prestakuntzari

edo lanbide-espezializazioari lotuta dagoenean, aldiz, lanbideratze terminoa erabiltzen da.

Lanbideratzea “lanbide” edo “prestakuntza-curriculum” kontzeptuei lotuta dago. Prestakuntza-

-curriculumak lan-mota jakin bat betetzeko trebakuntza aitortzen eta egiaztatzen duen titulazio edo

ziurtagiri bat lortzeko jakintzagai jakin batzuen ikastea adierazten du.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 7

Hasierako txertatzea eta birlaneratzea

Hasierako txertatzea pertsona lan-merkatuan lehen aldiz sartzen denean gertatzen da (lehen

enplegua bilatzen duten gazteen kasuan, adibidez). “Birlaneratze” kontzeptua, bestalde, lan-

-esperientzia duen pertsona langabezian edo geldi emandako aldi baten ondoren lan-merkatuan

sartzean datza (seme-alabak zaintzen aritu ondoren lan-mundura itzultzea erabakitzen duten emakumeen

kasuan, adibidez). Oro har, bereizketa hori ez da egiten, eta “laneratze” terminoa bi egoerak adierazteko

erabiltzen da (behar izanez gero, kasu bakoitzaren ñabardurak ematen dira).

Okupazioa eta lan-munduratzea

“Okupazio” kontzeptua

“Okupazio” kontzeptua ulertzeko bi modu bereiz daitezke: alde batetik, lan-eremuarekin zerikusia

duena eta lan gisa ulertzen dena eta, bestetik, zentzu zabalagoan erabiltzen dena eta, lan-eremuaz gain,

beste eremu batzuk ere barne hartzen dituena (gizarte-eremua, prestakuntza-eremua eta abar). Bigarren

kasuan, okupazioa jarduera gisa ulertzen da.

Okupazioa lan gisa. Oro har, lan-merkatuaren barruan egiten diren jarduerak adierazteko

erabiltzen dugu okupazio hitza. Alde batetik, lan, enplegu edo ogibide hitzen sinonimotzat

hartzen da; eta, bestetik, ezaugarri komunak dituzten eta lanbide jakin bati lotuta dauden

antzeko languneen multzoa izendatzeko erabil daiteke (zerbitzariarena, sukaldariarena eta

abar, adibidez, ostalaritza-okupazioan barne hartuta dauden lanbideak dira). Lan gisa

ulertzen den okupazioan, ordainsari ekonomiko bat jaso ohi da egindako jardueragatik.

Okupazioa jarduera gisa. Kasu honetan, okupazio hitzaren esanahia beste eremu batzuetara

zabaltzen da. Pertsonak lan, jarduera edo denbora-pasa baterako hartzen duen denboraren

erabilera da okupazioa. Lanaz gain, beste jarduera batzuk barne hartzen ditu, hala nola presta-

kuntza, edota aisia eta astialdia. Horregatik, beraz, okupazio bat lan-eremuan zein beste

eremu batzuetan egin daiteke (prestakuntza-eremuan, kultur eremuan, gizarte-eremuan eta

abar). Testuinguru horretan, okupazioak ordainsari ekonomiko bat izan dezake, edota beste

konpentsazio-mota batzuk jaso ditzake: adiskidetasuna, norberarentzako probetxua eta

abar. Okupazioaren esanahi hori erabiliko dugu liburu honetan.

“Lan-munduratze” kontzeptua

Aurreko kontzeptu guztiak berrikusi ondoren, eta okupazioa jarduera gisa ulertuta, gizarte-bazterketa

jasateko arrisku-egoeran dauden giza taldeen gizarteratzea helburu duen prozesua da lan-munduratzea.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

8

Nabaria da lan-munduratzea laneratzea baino kontzeptu zabalagoa dela eta bigarrena lehenengoan

barne hartuta dagoela. Giza taldeen zabaltasunak eta horien askotariko beharrek adierazten dutenez,

gizarteratzea ez da lan bat lortzera mugatzen; gizartean erabat txertatzeko, pertsona bere osotasunean

hartu eta laguntza integrala eskaini behar zaio.

Lan-munduratzea eta lan-munduan eta gizartean txertatzea, kontzeptu sinonimoak

Lan-munduratzea lan-munduan eta gizartean txertatzearen sinonimotzat har dezakegu. Izan ere,

pertsonak gizarte-ingurunean zein lan-ingurunean duen funtzionamendura bideratuta daude biak, hau

da, bi kontzeptuek gizarteratzea zein laneratzea hartzen dute kontuan pertsonak bere gizartean

erabateko txertatzea lortzeko.

Horrela, beraz, lan-munduratzeak edo lan-munduan eta

gizartean txertatzeak ondoko alderdiak barne hartzen ditu:

oinarrizko gabezien estaldura (giza talde batzuetan batez ere,

hala nola etxerik ez dutenengan, etorkinengan eta abar), ez

baitago laneratzerik oinarrizko beharrak beteta izan gabe,

prestakuntza (oinarrizko gizarte-trebetasunen ikaskuntza edo

berreskuratzea barne hartuta), lan bat bilatu eta lortzea (bai

eta mantentzea ere), eta aisiako eta astialdiko jarduerak

(kultur, arte-, manipulazio- edo kirol-jarduerak eta abar).

1.4. irudia. Laneratzea lan-munduratzean barne hartuta dago.

1.2 Lan-munduratzea prestakuntza-eremuan

Prestakuntza eta lan-munduratzea

Gaur egun, lan-merkatuan sartu ahal izateko bete beharreko eskakizunetako bat lanbide-gaitasun

ona eta behar berrietara egokitzeko moduko curriculuma izatea da. Eskakizun horiek, beste zenbait

faktoreren artean, enplegua bilatzen duenaren titulazio akademikoan eta prestakuntza osagarrian

zehazten dira.

Gauza nabaria da inguruneko eskarietara egokitutako prestakuntza laneratzea errazten duen, hots,

enplegu bat aurkitzeko aukerak areagotzen dituen bidea dela. Gizarteratzeko Plan Nazionalak adierazten

duenez(3), “(…) lan-merkatuko zailtasun- edo bazterketa-egoerak, batez ere, prestakuntza-gabezia

handiak dituzten pertsonak (hezkuntza-gabeziak zein okupazio-gabeziak) eta gero eta lehiakorragoa den

eta gero eta neurri handiagoan prestatuenen esku dagoen lan-merkatutik kanporatuta geratzen direnak

hartzen ditu eraginpean (…)”.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 9

Prestakuntza pertsonaren enplegagarritasun-maila finkatzen duen faktorea da, eta eragina du lan-

-munduratzearen arloko esku-hartzearen planteamenduan. Hori dela eta, garrantzitsua da pertsonak

prestatzen diren hezkuntza-inguruneak ezagutzea eta aztertzea (formala, ez-formala eta informala), bai

eta Espainian hezkuntza-sistema nola antolatuta eta egituratuta dagoen eta zein ezaugarri dituen jakitea ere.

Hezkuntza formala, ez-formala eta informala

70eko hamarkadatik aurrera, eskola-erakundea (hezkuntza formala) hezkuntza-jarduera esklusibotzat

hartzen duen ikuskera zalantzan jarri zen. Hau da, pertsonak bere bizitzaren aldi jakin bat eskolan

ematen duela, baina beste hezkuntza-ingurune osagarri batzuekin etengabe lotuta dagoela ikusi zen:

familia, adiskide-taldea, hizkuntz akademiak, kirol-zentroak eta abar (hezkuntza ez-formala eta informala).

Enpresek, bestalde, titulazio akademiko arautu baten bidez bermatutako oinarrizko kualifikazioa

eskatzen diete langileei, eta hezkuntza ez-formalaren bidez lortu ohi diren espezializazioetan, birzikla-

tzeetan, lanbide-eguneratzeetan eta trebetasunetan oinarritutako prestakuntza eta gaitasun osagarriak

ere baloratzen dituzte.

Hori guztia dela eta, eta banako esku-hartzea planteatu ahal izateko, garrantzitsua da dauden hiru

hezkuntza-inguruneak ezagutzea eta bereiztea: formala, ez-formala eta informala.

Hezkuntza formala

Hezkuntza-sistema arautuaren barruan ematen den

prestakuntza edo hezkuntza-jarduera da hezkuntza

formala. Gizabanakoa gizartean txertatzeko prozesua

errazten du, eta oinarrizko prestakuntza ematen dio,

balioanitza izateko helburuarekin.

1.5. irudia.

Hezkuntza formala hainbat printzipiori jarraiki egituratuta dago:

Hezkuntza-jarduera hezkuntza-sistema arautuan edo instituzionalizatuan barne hartuta dago.

Hezkuntza-egitura kronologikoki mailakatuta eta hierarkizatuta dago, eta tituluak lortzera

bideratzen da.

Prestakuntza Hezkuntza Administrazioak arautzen du, bai eta halakotzat ziurtatu ere.

Sistemaren elementuei buruzko araudi bat dago.

Eskolaurreko hezkuntzatik unibertsitate-ikasketetara zabaltzen da.

Maila batetik bestera pasatzeko, kontrolak eta azterketak gainditu behar dira.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

10

Helburuei eta horiek lortzeko baliabideei dagokienez, hezkuntza formala intentzionala eta sistematikoa

dela esan dezakegu.

Intentzionala. Aldez aurretik helburu eta asmo batzuk finkatzen dira prestakuntza-curriculum

baten bitartez.

Sistematikoa. Ekintza-estrategia batzuk antolatzen dira asmoak bete eta helburuak lortu

ahal izateko.

Hezkuntza formala eskola-erakundeetan egiten da: eskola, ikastetxe, institutu eta abarretan. Horiek

guztiek berariazko ezaugarri batzuk dituzte:

Irakatsi eta ikasteko prozesua kolektiboa eta presentziala da.

Gune propioa dute.

Denbora aldez aurretik finkatuta dago eskola-egutegiaren, ordutegien eta abarren bitartez.

Irakaslearen eta ikaslearen rolen arteko bereizketa esplizitua dago.

Hezkuntza ez-formala

Hezkuntza-sistemaren organigramatik kanpo egiten den prestakuntza edo hezkuntza-jarduera da

hezkuntza ez-formala. Bere gain hartzen dituen zereginak etengabeko hezkuntzari eta eskola-erakundeak

bere kargura hartzen dituen hezkuntza-prozesuei lotuta daude: astialdiko eta aisiako jarduerak, lanerako

prestakuntza, laneratze-programak, birziklatze-programak, lantegiak, ludotekak eta abar.

Hezkuntza formala intentzionala eta sistematikoa dela esan dugu arestian, eta kasu honetan ere

prestakuntza-helburu esplizituak eta horiek lortzeko estrategiak ditugu. Hezkuntza ez-formala definitzen

duten erakundeak eta hezkuntza hori emateko lekuak askotarikoak izan daitezke: enpresak, auzo-

-etxeak, akademiak, kultur etxeak eta abar. Hona hemen ezaugarri garrantzitsuenetako batzuk:

Jarduerak, normalean, malguak eta askotarikoak dira; ez dira nahitaezkoak.

Hezkuntza formalak jorratzen ez dituen gai berriak eta askotarikoak lantzen dira (sexu-

-hezkuntza, adibidez).

Oro har, herritarren hainbat sektorerentzako programak egiten dira, eta sektore horiek era

malguan taldekatzen dira.

Hezkuntza informala

Ezagutzen, trebetasunen eta jarreren eskuratze eta metatze ez-intentzionalean eta ez-sistematikoan

datzan prestakuntza edo hezkuntza-jarduera da hezkuntza informala. Hezkuntza-prozesua beste gizarte-

-prozesu batzuen barruan egiten da, bereizketarik eta zehaztasunik gabe. Komunikabideen bitartez,

familian, adiskideekin eta abar lortzen den prestakuntza barne hartzen du hezkuntza informalak.

Ezaugarrietan, honako hauek aipa daitezke:

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 11

Ez dago hezkuntza-asmorik, edo zaila da ekintzetatik bereizten. Adibidez, adiskide-talde

batean edo gurasoen eta seme-alaben arteko harremanetan zaila da hezkuntza-asmoa

bereiztea, beste jarduera batzuk egiten diren bitartean hezten baitira pertsonak.

Edukiak askotarikoak eta heterogeneoak dira, esperientziekin eta ingurunearekin lotuta baitaude.

Bizitza osoan dirauen prozesua da.

Hezkuntza formalaren, ez-formalaren eta informalaren arteko erlazioa

Hiru hezkuntza-moten arteko erlazioak honela irudika daitezke:

Hezkuntza formala

Hezkuntza ez-formala Hezkuntza informala

y

x Iturria: Trilla, J. La educación fuera de la escuela. 24. or.

Hezkuntza informalaren eta beste bien arteko muga (“x”, alegia) agentearen hezkuntza-asmotik eta

prozesuaren izaera metodikotik ala sistematikotik abiatuta ezartzen da. Horrela, beraz, hezkuntza-

-asmoarekin egindako prozesu guztiak hezkuntza formalaren eta ez-formalaren esparruan geratzen dira,

bai eta prozesu metodikoak edo sistematikoak ere. Hezkuntza informalak, aldiz, hezkuntza-asmo

espliziturik ez duten eta sistematikoak ez diren hezkuntza-prozesuak barne hartzen ditu.

Hezkuntza formalaren eta ez-formalaren arteko bereizketa ulertzeko (“y”, alegia), bi irizpide

erabiltzen dira: metodologikoa eta estrukturala.

Irizpide metodologikoa:

- Hezkuntza formalak eskola-prozedurak erabiltzen ditu, eskola barruan egiten baita. Eskola-

-eremutik kanpo egiten diren hezkuntza-prozesu guztiak, aldiz, ez-formalak dira.

- Irizpide metodologiko gisa, hezkuntza emateko lekuak eta prozedurak hartzen dira

kontuan. Hezkuntza formala gune propio batean, aldez aurretik finkatutako denbora

batzuetan eta irakaslearen eta ikaslearen rolak argi eta garbi bereizita ematen da;

hezkuntza ez-formala, aldiz, gune horretatik kanpo eta hain egituratuta ez dagoen

denbora batean gauzatzen da (urrutiko hezkuntza, adibidez).

Irizpide estrukturalak hezkuntza-sistema arautuan barne hartzen den ala ez hartzen du

kontuan. Bereizketa administratibo soila da. Horren arabera, hezkuntza ez-formala hezkuntza-

-sistemaren organigramatik kanpo geratzen dena izango litzateke.

Hezkuntza-inguruneak mugatzeko ahaleginak egin arren, bereizketa hori ez da beti erraza eta argia

izaten. Adibidez:

Adiskidetasun-harreman batzuen edo familiaren kasuan, hezkuntza-asmorik eza argia al da?

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

12

Komunikabideek, familia-hezkuntzak…, ez al dute metodorik erabiltzen beren hezkuntza-

-zereginean?

Zer da urrutiko unibertsitatea? Erabiltzen den irizpidearen arabera, formaltzat har daiteke,

hezkuntza-sistema arautuan barne hartuta dagoen etapa baita, egitura mailakatua eta

hierarkizatua duena; baina, erreferentzia gisa irizpide metodologikoa hartuz gero, ez-formaltzat

ere har daiteke, eskola-esparrutik kanpo gauzatzen baita (ordutegia, denbora, rolen arteko

bereizketa…).

Azkenik, adierazi beharra dago pertsonaren prestakuntza-ibilbidea, alde batetik, hezkuntza-

-sistemaren egiturak eta ezaugarriek (hezkuntza formala) eta, bestetik, prestakuntza osagarria jasotzeko

aukerek (hezkuntza ez-formala) baldintzatzen dutela.

Espainiako hezkuntza-sistema

Hezkuntzarako eskubidea

Espainiako Konstituzioak (1978) hezkuntzarako eskubidea bermatzen die espainiar guztiei.

Eskubide hori oso urrats garrantzitsua da irakaskuntzaren demokratizaziorako eta herritar guztien

aukera-berdintasunerako.

Hezkuntzarako eskubidea 27. artikuluan zehaztuta dago. Artikulu horren arabera, oinarrizko, derrigo-

rrezko eta doako irakaskuntza bermatzen da eta botere publikoei eskubide hori berma dezaten eskatzen zaie.

Hezkuntzarako eskubidea gauzatzen duten hezkuntza-legeak, besteak beste, honako hauek dira:

LODE (Hezkuntzarako Eskubidea Arautzeko Lege Organikoa, 1985). Oinarrizko, derrigorrezko

eta doako hezkuntzarako eskubidearen konstituzio-printzipioa garatzen du, eta eskola-sistema

anitza finkatzen du ikastetxeen erregimen mistoaren –publiko zein pribatuaren– bidez.

LOGSE (Hezkuntza Sistemaren Antolamendu Orokorrerako Legea, 1990). Konstituzioaren

eta LODE Legearen printzipioetan oinarrituta dago eta oinarrizko, derrigorrezko eta doako irakas-

kuntza zehazten du 6 urtetik 16ra bitartekoentzat (azken adin hori da lan-merkatuan sartzeko

gutxienekoa). Hortaz, ikasle guztientzako derrigorrezko bigarren hezkuntza eskaintzen du.

LOPEG (Ikastetxeen Parte-hartze, Ebaluazio eta Gobernuari buruzko Lege Organikoa,

1995). Lege honen helburua ikastetxeen antolamenduari eta funtzionamenduari lotutako

alderdi jakin batzuk LOGSE Legean ezarritakora egokitzea da. Halaber, berretsi egiten du,

berme osoarekin, hezkuntzarako eskubidea herritar guztientzat, diskriminaziorik gabe.

Hezkuntza-sistemaren egitura

Hezkuntza-sistemaren egitura LOGSE Legeak arautzen du. Lege horrek honela antolatzen du

Espainiako hezkuntza-sistema, unibertsitateaz kanpoko mailetan:

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 13

Erregimen orokorreko irakaskuntzak. Honako etapa hauek daude ezarrita:

• Haur Hezkuntza (0-6 urte) • Lehen Hezkuntza (6-12 urte) • Bigarren Hezkuntza (12-18 urte)

- DBH (Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza) - Batxilergoa - Lanbide Heziketa

Oinarrizko eta derrigorrezko hezkuntzak Lehen Hezkuntzako eta DBHko etapak barne hartzen ditu,

hau da, 6 urtetik 16ra bitartekoak. Oinarrizko eta derrigorrezko irakaskuntzaren bidez, gizartean

garatzeko gutxieneko baliabide instrumentalez eta giza talde batekoa izateak ematen duen nortasun

pertsonal, sozial eta nazionalaren ezaugarriez hornitu nahi dira pertsonak.

Erregimen bereziko irakaskuntzak. Prestakuntza artistikoa eta hizkuntz prestakuntza

barne hartzen ditu. Prestakuntza artistikoaren barruan musika, arte eszenikoak, arte plastikoak

eta diseinua ditugu. Hizkuntz prestakuntza Hizkuntz Eskola Ofizialek ematen dituzten ikaske-

tetan datza.

Helduen hezkuntza. Hezkuntza-sistemak garapen pertsonal eta profesionalerako ezagutzak

eta gaitasunak eskuratu, eguneratu, osatu edo zabaltzeko aukera bermatzen die pertsona

helduei. Halaber, dauden hezkuntza-mailetara (derrigorrezkoak zein derrigorrezkoak ez direnak)

iristeko eta titulazioa lortzeko aukera eskaintzen zaie. Irakaskuntza presentzialaren eta urru-

tiko hezkuntzaren bitartez antolatzen da.

Eskolaren eta lan-merkatuaren arteko harremana bultzatzeko estrategiak

Hezkuntza-sistemaren ezaugarriek lan-merkatuaren beharrei erantzuten ez dietela pentsatu izan da

aspalditik. Hezkuntza-sistema akademizistegia dela, lan-errealitatetik urrunduta dagoela eta lan-merkatuko

aldaketei eta etorkizuneko beharrei (aurrerabide teknologikoa, kualifikazioa eta abar) aurrea hartzeko

gauza ez dela pentsatzen da.

Hori dela eta, LOGSE Legeak eskolaren eta lan-merkatuaren arteko desoreka horien ondorioak

murrizteko prebentzio-estrategia batzuk martxan jartzea proposatu zuen. Hona hemen estrategia horiek:

Oinarrizko prestakuntza zabala eta balioanitza eskaintzea.

Eskola-porrota murrizteko hezkuntza-neurriak hartzea eta zailtasun handienak dituzten

ikasleei laguntzea.

Tutoretza-sistemak hobetzea eta orientazio-zerbitzuak eskaintzea.

Makroespezialitate teknikoen arloko prestakuntza eskaintzea, hau da, antzekotasunak

dituzten lanbideen eduki komunei buruzko ezagutza zabaltzea.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

14

Prestakuntza-zentroen eta enpresen artean lotura bat ezartzea eta, horretarako, enpresetan

praktikak egitea.

Aldaketak era positiboan onartzeko jarreretan prestatzea.

Biztanleria aktiboa etengabeko prestakuntzaren komenigarritasunaz kontzientziatzea.

1.1. eskema. Hezkuntza-sistema LOGSE Legearen arabera.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 15

Curriculuma

Hezkuntza-sistemaren barruko maila, etapa, ziklo eta modalitate bakoitzaren helburuen, edukien, metodo

pedagogikoen eta ebaluazio-irizpideen multzoa da curriculuma. Hiru zehaztasun-mailatan garatzen da.

Lehen zehaztasun-maila: Curriculum Diseinua

Konstituzioak bermatzen duen berdintasun-printzipioan oinarrituta, eta ikasketak Espainiako lurralde

osoan baliozkoak izan daitezen, Gobernu zentralak finkatzen duen eduki komun bat du ikasleen

prestakuntzak. Eduki komun horrek curriculumaren edo gutxieneko irakaskuntzen oinarrizko alderdiak

barne hartzen ditu. Autonomia Erkidego bakoitzak, bere eskumenen arabera, gutxieneko irakaskuntza

horiek osatu eta hezkuntza-sistemaren mailetara eta etapetara egokitu beharko ditu. Halaber, Curriculum Diseinu izeneko aginduzko dokumentua landu beharko du.

Curriculum Diseinuan edo lehen zehaztasun-mailan, arloko helburu orokorrak, edukiak, amaierako

helburuak eta irakatsi eta ikasteko prozesurako eta ebaluaziorako orientabide didaktikoak zehazten dira.

Curriculum Diseinua, aginduzkoa eta nahita-

ezkoa ez ezik, irekia, malgua, integrala eta orien-

tagarria ere bada. Izan ere, curriculuma irakaskuntza-

-programazioaren esparruan garatzeko eta osatzeko

aukera ematen duen autonomia pedagogikoa aitor-

tzen die Legeak ikastetxeei. Horretarako daude

bigarren eta hirugarren zehaztasun-mailak. Ikaste-

txeek zentroaren beraren eta ikasleen ezaugarrie-

tara egokitzen dituzte lehen zehaztasun-mailako

elementuak.

1.6. irudia. LOGSE Legearen bidez, hezkuntza-sistema lan-merkatuaren beharretara egokitu nahi izan da.

Bigarren zehaztasun-maila: Ikastetxearen Curriculum Proiektua

Bigarren maila honetan, Ikastetxearen Curriculum Proiektuan gauzatzen da curriculuma. Lehen

mailan agindutako edukien garapenean, sekuentziazioan eta ikastetxearen ezaugarrietara eta errealita-

tera egokitu ahal izateko antolamenduan datza.

Oinarrizko curriculumaren asmoen eta aplikazio errealaren arteko zubi izatea eta talde pedagogi-

koaren aukerak eta ateratzen dituen ondorioak islatzea du ezaugarri.

Irakasleen klaustroak landutako dokumentu didaktikoa da, eta honako elementu hauek barne

hartzen ditu:

• Etaparen eta arlo bakoitzaren helburu orokorrak ikastetxearen ezaugarrien testuinguruan

kokatzea.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

16

• Ziklo bakoitzeko helburuak, aurreikusitako edukien sekuentziazioaren arabera.

• Metodologia egokienak aukeratzea.

• Ebaluatzeko irizpideak eta moduak zehaztu eta aukeratzea, ikasleen ezaugarrietara eta

hezkuntza-asmoetara egokituta.

• Ikasleak, irakasleak, espazioa eta denbora antolatzeko moduak zehaztea.

• Giza baliabideak eta baliabide funtzionalak, materialak eta bestelakoak banatzea.

• Ikasleen tutoretzaren antolamendua eta jarraipena.

• Aniztasunaren arretarako eta curriculum-egokitzeak egiteko irizpideak eta prozedurak.

• Irakatsi eta ikasteko prozesua eta irakaslana ebaluatzeko irizpideak.

• Hezkuntza-sisteman berandu sartzen diren ikasleen berariazko hizkuntz arretarako irizpideak

eta prozedurak.

• Zeharkako edukien arloetan hastea.

• Hezkuntza-orientaziorako irizpideak eta jarraibideak.

Hirugarren zehaztasun-maila: programazioak

Hirugarren zehaztasun-maila curriculum-programazioen bidez garatzen da. Programazio horietan,

irakasleek, ematen duten arloaren arabera, aurreko elementuak zehazten dituzte, talde edo klasearen

ezaugarriak kontuan hartuta.

Hirugarren maila honetan, azken batean, zer, noiz eta nola irakatsi zehazten da, ahalik eta

xehetasun handienarekin.

Hezkuntza bereziaren tratamendua

LOGSE Legeak “Hezkuntza Behar Berezi” kontzeptua sartu du eta, ondorioz, “hezkuntza berezi”

kontzeptuaren eta hezkuntza horren helburu diren herritarren berrikuspena ekarri du. Egoera

pertsonalaren (ezgaitasun psikikoa, mugimenduzkoa edo sentsoriala, aparteko talentua...) edo

hezkuntza- eta eskola-historiaren ondorioz zailtasunak dituztenak hartzen dira hezkuntza-behar bereziak

–aldi baterakoak edo iraunkorrak– dituzten ikasletzat.

Hezkuntza-behar bereziak dituzten ikasleentzako arretak eskola-integrazioaren eta normalizazioaren

printzipioei jarraitzen die. Beraz, arau orokor gisa, eskola arruntak arreta eskaini behar die ikasle horiei.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 17

Ikasle guztiek beren eskolatze-aldian laguntza pedagogiko pertsonalak, teknikoak edo materialak

behar dituztelako ikuskera da abiapuntua.

Laguntza edo baliabide pertsonalak honako hauek dira: tutorea, hezkuntza bereziko irakasleak,

pedagogia terapeutikoko irakasleak, orientazio-saila osatzen duten profesionalak (DBHn), ikastetxeaz

kanpoko talde psikopedagogikoetako psikologoak eta pedagogoak, entzumen- edo ikusmen-urritasunak

dituzten ikasleei laguntzeko baliabide-zentroetako profesionalak eta abar.

Curriculum-baliabideak curriculumaren zehaz-

tasunei lotuta daude (taldean zein bakarka). Izan

ere, ikasleen ezaugarrietara eta ikasteko erritmo-

etara egokitu behar du curriculumak. Baliabide

horien artean, Banan Banako Curriculum Egokitzeak

ditugu, hots, hezkuntza-erantzuna ikasle jakin baten

hezkuntza-behar berezietara egokitzeko Ikaste-

txearen Curriculum Proiektuaren edo programa-

zioaren osagaietan egiten diren zehaztasunen eta

aldaketen multzoa.

1.7. irudia. LOGSE Legearen asmoa hezkuntza-behar bereziak dituzten ikasleak eskola arruntean txertatzea da,

betiere eskola arruntak, dauden laguntzekin, ikasleek behar dituzten baliabideak eta neurriak eskain baditzake.

Baliabide teknikoak edo materialak ikasle jakin batzuk curriculuma era normalizatuan lortu ahal

izateko beharrezkoak izan daitezkeen laguntzak dira: argi hotza, soinudun baloiak, Braille metodoan

itzultzen duten makinak, islatzen ez duten arbelak eta abar.

Ikasleak behar dituen baliabideak edo bitartekoak ikastetxe arruntek eskaini ezin dituztenean,

hezkuntza bereziko unitate edo zentroetan eskolatzen da ikasle hori, baina kasu horretan baino ez.

Hezkuntza-sistemaren barruko etapen ezaugarriak

Haur Hezkuntzaren ezaugarriak

• Hezkuntza-izaera

• Ez da derrigorrezkoa

• Borondatezkoa gurasoentzat, baina hezkuntza-administrazioak nahitaez eskaini beharrekoa.

• 0 urtetik 6ra bitartean ematen da

• Sei ikasturtez osatuta dago, hiru urteko bi ziklotan antolatuta: 0 urtetik 3ra bitartekoa, eta 3

urtetik 6ra bitartekoa.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

18

• Etapa honen helburua haurren garapen fisikoa eta pertsonala bultzatzea eta ezberdin-

tasunak konpentsatzea da.

• Honako arlo hauek barne hartzen ditu:

- Nortasun eta autonomia pertsonala

- Ingurune fisikoa eta soziala

- Komunikazioa eta irudikapena: ahozko lengoaia, lengoaia plastikoa, musika-lengoaia,

gorputz-lengoaia eta lengoaia matematikoa.

Lehen Hezkuntzaren ezaugarriak

• Derrigorrezkoa eta doakoa

• Sei ikasturte barne hartzen ditu (6 urtetik 12ra bitartean), bi ikasturteko hiru ziklotan

antolatuak:

- Hasiera-zikloa: 6-8 urte

- Erdiko zikloa: 8-10 urte

- Goiko zikloa: 10-12 urte

• Etapa honen helburuak honako hauek dira: haurren sozializazioa sustatzea, haurrak kulturan

txerta daitezen erraztea eta ingurunean pixkanaka autonomia lortzen laguntzea.

• Honako jakintza-arloak barne hartzen ditu: Ingurunearen Ezagutza, Arte Hezkuntza, Gorputz

Hezkuntza, Gaztelania eta Literatura, Autonomia Erkidegoaren berezko Hizkuntza Ofiziala,

Atzerriko Hizkuntza, Matematika eta Erlijioa (borondatezkoa).

Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaren ezaugarriak:

• Derrigorrezkoa eta doakoa

• 4 ikasturte barne hartzen ditu (12 urtetik 16ra bitartean), bi urteko bi ziklotan antolatuak:

- Lehen zikloa: 12-14 urte.

- Bigarren zikloa: 14-16 urte.

• Etapa honen asmoak honako hauek dira: ikasle guztiei kulturaren oinarrizko elementuak

helaraztea, ikasleak betebeharrak beren gain hartzeko eta eskubideak erabiltzeko prestatzea,

eta bizitza aktiboan txertatzeko edo maila ertaineko heziketa-zikloetan edo Batxilergoan

sartzeko prestatzea.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 19

• Etapa honen funtsezko helburua, berriz, ikasleen interesen, motibazioen eta gaitasunen

aniztasunari erantzutea da, eta horretarako neurri nagusiak honako hauek dira:

- Ikastetxeetan Orientazio Saila sartzea.

- Zenbait arloren hautazkotasuna (ikasturte bakoitzean).

- Irakaskuntza ikasteko arazoak edo zailtasunak dituzten ikasleentzat egokitzea.

- Gizarte-bermeko programak eta curriculum anitzeko programak sartzea.

• Ikasle guztiek honako jakintza-arlo komun hauek izango dituzte: Zientzia Esperimentalak,

Gorputz Hezkuntza, Ikus eta Plastika Hezkuntza, Gizarte Zientziak, Atzerriko Hizkuntza,

Gaztelania eta Literatura, Autonomia Erkidegoaren berezko Hizkuntza Ofiziala eta Literatura,

Matematika, Musika, Teknologia eta Erlijioa (borondatezkoa).

• Titulazioa. Etapa gainditzen duten ikasleek Bigarren Hezkuntzako Graduatu titulua jasoko

dute. Titulazio hori beharrezkoa da Batxilergoko edo Erdi Mailako Lanbide Heziketako

ikasketekin jarraitu ahal izateko.

• Eskolatuta dauden eta DBHko helburuak lortuko ez dituztelako eskola-uztea jasateko

arriskua duten 16 urtetik gorako ikasleek Gizarte Bermeko Programetara jo ahal izango dute

(programa horiek zehatz-mehatz aztertuko ditugu Lanbide Heziketari buruzko idatz-zatian).

Batxilergoaren ezaugarriak

• Borondatezkoa

• Bi ikasturte barne hartzen ditu, normalean 16 urtetik 18ra bitartekoak.

• Helburuak:

- Prestakuntza orokorra: adimen- eta pertsona-mailako heldutasuna eta jakintza eta trebe-

tasun ugari eskuratzeko gaitasun handiagoa erraztea da asmoa.

- Ondorengo ikasketetarako oinarriak ziurtatuko dituen prestakuntza.

- Ikasleen interesak eta lehentasunak bideratzeko prestakuntza.

• Batxilergoa lau modalitatetan garatzen da: Arteak, Natur eta Osasun Zientziak, Giza eta

Gizarte Zientziak, eta Teknologia.

• Modalitate bakoitzean ematen diren jakintzagaiak hiru motakoak dira:

- Jakintzagai komunak: ikasle guztientzat, aukeratutako modalitatea edozein izanik ere.

- Modalitatearen berezko jakintzagaiak

- Hautazko jakintzagaiak

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

20

• Batxilergorako sarbidea. Honako baldintzetakoren bat betetzen duten ikasleek izango dute

sartzeko aukera:

- Bigarren Hezkuntzako Graduatu titulua izatea.

- Maila Ertaineko Lanbide Heziketako Teknikari titulua izatea.

- Beste titulazio edo ikasketa batzuk, hala nola BBBko 2. maila gainditu izana, LH1eko

Teknikari Laguntzaile titulua eta abar.

• Titulazioa eta irteerak. Jakintzagai guztiak gainditu ondoren, Batxiler Titulua lortzen da.

Titulu horrek honako hauetarako sarbidea ahalbidetzen du: goi-mailako heziketa-zikloak

lanbide-arlo jakin batzuetan, goi-mailako eta maila ertaineko unibertsitate-karrerak (sarbide-

-proba gainditu ondoren), eta/edo Arte Irakaskuntzetako goi-mailako ikasketak (legez

ezarritako sarbide-sistemaren bitartez).

Lanbide Heziketa

Lanbide Heziketaren ezaugarriak eta helburuak

Espainiako Lanbide Heziketaren ezaugarriak

Egungo testuinguruan, merkatuaren globalizazioa eta informazioaren teknologien garapena dira

nagusi, eta ikaskuntzak funtsezko garrantzia du. Ikaskuntza horrek hasierako etapako ikaskuntza zein

bizitza osoan egiten dena barne hartzen ditu. Hasierako etapan, oinarrizko balioak eta lan-munduan

sartzea ahalbidetzen duen kualifikazioa lortzen dira. Bizitza osoko ikaskuntzan, berriz, ezagutzaren

gizarte honen eremu politikoan, sozialean eta ekonomikoan parte hartzeko beharrezkoak diren

kualifikazioak lortu eta berritu ditzakete herritarrek.

Lanbide Heziketako irakaskuntzen bitartez, gizarteak

dituen erronka berriei erantzun nahi zaie. Era berean,

lan-munduak eskatzen dituen aldaketetara egokitu ahal

izateko gaitasun berriak eskuratzeko beharrezkoak diren

tresnak eman nahi zaizkie langileei.

LOGSE Legeak Lanbide Heziketaren erreforma propo-

satzen du (laugarren kapituluko –“Lanbide Heziketa”–

30.1 eta 30.5 artikuluak), eta Lanbide Heziketaren anto-

lamenduan izandako aldaketen erreferentzia-esparru

orokorra da.

1.8. irudia. Lanbide Heziketa berriak bizitza aktiboan txertatzeko aukera erraztu nahi die gazteei.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 21

“Hezkuntza-sistemaren barruan eta Lege honetan araututa, lanbideak behar bezalako kualifika-

zioarekin betetzeko trebatzen duten irakaskuntzen multzoa barne hartzen du Lanbide Heziketak. Era

berean, enpresetako Etengabeko Prestakuntzara eta langileen laneratzera edo birlaneratzera zuzenduta

dauden eta berariazko araudia duen Lanerako Lanbide Heziketan garatzen diren gainerako ekintzak

barne hartuko ditu. Herri-administrazioek Lanbide Heziketako bi eskaintzen arteko koordinazioa berma-

tuko dute”. (30.1 art.)

“Berariazko Lanbide Heziketak gazteak bizitza aktiboan txertatzeko aukera erraztuko du, herritarren

etengabeko prestakuntzan lagunduko du eta produkzio-sistemaren kualifikazio-eskariei erantzungo die”.

(30.5 art.)

Ematen den prestakuntza lan-merkatuaren arazoetatik, gatazketatik eta eskarietatik urrunduta ez

geratzeko, ikastetxeen eta gizartearen arteko komunikazioaren beharra planteatzen du LOGSE Legeak.

2. UNITATE DIDAKTIKOAN sakonduko dugun bezala, Espainiako Lanbide Heziketa produkzio-egitura

garatzeko eta hobetzeko politikan, enplegu-politika aktiboan (lanbideratzeko eta lanbide-progresiorako

tresna gisa) eta eskualde- eta toki-garapeneko politikan datza.

Lanbide Heziketaren helburuak

Lanbide Heziketaren helburuak honako hauek dira:

• Gazteek produkzio-ehunean lanbide-heziketa eta lanbideratzea lor dezaten eta gazteen

prestakuntza kualifikazio- eta gaitasun-eskariekin bat etor dadin sustatzea.

• Langabezian dauden herritar aktiboen (adituak edo lehen enplegukoak) lanerako bidea

erraztea prestakuntza-ekintza trinkoen bidez.

• Produkzioan eta lanaren antolamenduan gertatzen diren aldaketen aurrean, langileen

barneko eta kanpoko mugikortasuna erraztea.

• Ondasunen eta zerbitzuen produkzioaren lehiakortasuna areagotzea, aldaketa teknologikoak

eta ekonomiaren globalizazioa kontuan hartuta.

• Langileen bizitza aktiboan prestakuntza-ibilbideen jarraitutasuna erraztea.

Lanbide Heziketaren azpisistemak

Lanbide Heziketa prestakuntzaren inguruko hiru erakunde-ekimenekin identifikatzen diren hiru

azpisistemaz osatuta dago:

• Lanbide Heziketa Arautua (hezkuntza-sistemaren barruan)

• Etengabeko Prestakuntza

• Lanerako Lanbide Heziketa

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

22

Prestakuntza-modalitate horiek lanpostuan eskuratzen den lanbide-kualifikazioarekin eta prestakun-

tzarekin, eta lanbide-esperientziarekin osatzen dira. Ez dugu ahaztu behar lanbide-esperientziaren bitartez

eskuratzen diren lanbide-gaitasunak ere kontuan hartzen direla, lanbide-mailan trebatzen duten

ezagutza teorikoak eta praktikoak eskuratzen baitira modu horretan.

Lanbide Heziketa Arautua

Hezkuntza-sistemaren barruan lanbideak behar bezalako kualifikazioarekin betetzeko trebatzen

duten irakaskuntzen multzoa da. Izaera unibertsalista du, herritar guztientzat baita.

Lanbide Heziketa Arautuaren helburuak honako hauek dira:

• Ikasleak lanbide-esparru jakin batean jarduteko prestatzea.

• Bizitzan gerta daitezkeen lan-aldaketetara egokitzeko lagungarria izango den balio anitzeko

prestakuntza ematea.

• Produkzio-sektorearen antolamendua eta ezaugarriak, eta laneratze-mekanismoak ulertzea.

• Aldaketetara eta etorkizuneko ikaskuntzetara etengabe egokitzea erraztuko duen lanbide-

-heldutasuna eskuratzea.

Honako hauek osatzen dute: Oinarrizko Lanbide Heziketa eta Maila Ertaineko eta Goi Mailako

Berariazko Lanbide Heziketa. Gizarte Bermeko Programak (GBP) ere idatz-zati honetan barne hartzen

dira.

Oinarrizko Lanbide Heziketa

Lanbide-multzo zabal bati buruzko oinarrizko ezagutzen eta gaitasunen multzoa da.

Oinarrizko Lanbide Heziketaren helburuak honako hauek dira: lortutako ezagutzen dimentsio

praktikoa ulertzea (curriculum-arloen esanahi praktikoa irakatsi nahi da), eta teknologiaren esparruan

oinarrizko prestaketa eskuratzea (arlo hau DBHn sartzen da).

• DBHren eta Batxilergoaren barruan ematen da. 12 urtetik 16ra bitarteko ikasle guztiei

zuzenduta dago.

• Oinarrizko Lanbide Heziketak aukera profesionalizatzaile bikoitza ematen du:

- DBH + Erdi Mailako Heziketa Zikloak

- DBH + Batxilergoa + Goi Mailako Heziketa Zikloak

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 23

Berariazko Lanbide Heziketa

Moduluetan antolatuta eta lanbide-esparru jakin baten inguruko jakintza-arlo teoriko-praktikoez

osatuta dauden heziketa-zikloen multzoa da.

Ziklo bakoitzaren iraupena aldakorra da (1.300 ordutik 2.000ra bitartekoa).

Heziketa-zikloa txandakako prestakuntzan oinarrituta dago. Izan ere, ikastetxeko prestakuntza eta

produkzio-zentroko prestakuntza (lantokiko prestakuntza) konbinatzen dira.

Heziketa-zikloak honako 22 lanbide-arlo hauetan multzokatuta daude:

• Nekazaritza Jarduerak

• Itsas eta Arrantza Jarduerak

• Administrazioa

• Gorputz eta Kirol Jarduerak

• Arte Grafikoak

• Merkataritza eta Marketina

• Komunikazioa, Irudia eta Soinua.

• Eraikuntza eta Obra Zibilak

• Elektrizitatea eta Elektronika

• Fabrikazio Mekanikoa

• Ostalaritza eta Turismoa

• Irudi Pertsonala

• Elikagaien Industriak

• Informatika

• Zura eta Altzariak

• Ibilgailu Autopropultsatuen Mantentzea

• Produkzioaren Zerbitzuak eta Mantentzea

• Kimika

• Osasuna

• Gizarte eta Kultur Zerbitzuak

• Ehungintza, Jantzigintza eta Larrugintza.

• Beira eta Zeramika

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

24

Maila eta lortzen den kategoria kontuan hartuta, Maila Ertaineko eta Goi Mailako Heziketa Zikloak

bereiz daitezke.

• Maila Ertaineko Heziketa Zikloak. Teknikari-titulua lortzen da. Titulazio horren bidez,

Batxilergora joan daiteke.

Mail Ertaineko Heziketa Ziklo batean hasteko, honako baldintza hauek bete behar dira:

- Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako graduatu-titulua izatea.

- Teknikariaren edo Teknikari Laguntzailearen titulua izatea.

- Beste ikasketa baliokide batzuk gaindituta izatea.

• Goi Mailako Heziketa Zikloak. Goi-mailako teknikari-titulua lortzen da. Titulazio horren

bidez, egindako ikasketei lotutako unibertsitate-irakaskuntza jakin batzuetarako sarbidea

lortzen da, sarbide-probarik gabe.

Goi Mailako Heziketa Ziklo batean hasteko, honako titulazioa behar da:

- Batxiler-titulua

- Goi-mailako teknikari-titulua edo baliokidea

- UBIko titulua

- Unibertsitate-ikasketen titulua

Hezkuntza-sistematik kanpo ere badago Maila Ertaineko eta Goi Mailako Heziketa Zikloetara iristerik,

hezkuntza-administrazioek araututako proba baten bitartez hain zuzen ere.

Gizarte Bermeko Programak (GBP)

Gizarte Bermeko Programak kualifikaziorik gabeko gazteentzat dira, eta gazte horiei ofizio eta lan

jakin batzuetan laneratzeko edo hezkuntzan berriz txertatzeko (Maila Ertaineko Heziketa Zikloetan batez

ere) aukera ematea dute helburu. Arautu gabeko irakaskuntzak dira, eta, ardura hezkuntza-

-administrazioarena bada ere, beste erakunde publiko eta pribatu batzuen lankidetza ere aipatu beharra

dago. Hona hemen ezaugarri nagusiak:

• Hartzaileak. DBHko helburuak lortu ez dituzten eta inolako titulaziorik ez duten 16 urtetik

25era bitarteko gazteentzat (Autonomia Erkidegoaren arabera) dira.

• Iraupena. 720 ordutik 1.800era bitartekoak izan daitezke. Batzuek enpresetan egiteko

praktikak barne hartzen dituzte.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 25

• Helburuak:

- Prestakuntza orokorra zabaltzea, laneratzea errazteko eta nahi dutenek ikasketekin

jarraitu ahal izateko.

- Lanbide-jarduerak egiteko prestatzea.

- Gizartean herritar eta langile arduratsu eta autonomo gisa parte hartzeko beharrezkoak

diren azturen eta gaitasunen garapena erraztea.

• Prestakuntza-arloak:

- Berariazko Lanbide Heziketako Arloa. Programaren % 50-70 hartzen du. Arlo honen

helburua gazteak lan-munduan txertatzeko eta lanbide-heziketako titulurik eskatzen ez

duten languneak bete ahal izateko prestatzea da.

- Lanerako Prestakuntza eta Orientazioko Arloa. Programaren % 10-20 hartzen du.

Ikasleak lanbide-eremuko legezko esparruarekin, lan-baldintzekin eta lan-harremanekin

ohitzea du helburu. Halaber, langune bat bilatzeko edo ikasketekin jarraitzeko orientazioa

eta laguntza barne hartzen du.

- Oinarrizko Prestakuntzako Arloa. Programaren % 10-30 hartzen du.

Ikaskuntzak, etengabeko prestakuntza eta lan-munduan eta gizartean moldatzea errazten

dituzten oinarrizko ezagutzak eta gaitasunak eskuratzea du helburu.

- Jarduera osagarriak. Programen helburuak lortzen laguntzeko jarduerak dira.

- Tutoretza. Prestakuntza-prozesu osoan garatzen da.

• Ziurtagiria. Emandako orduen kopurua eta prestakuntza-arlo bakoitzean lortutako kalifika-

zioak jasota dituen ziurtagiri bat jasotzen du ikasleak.

• Modalitateak. Programak hainbat modalitatetan garatzen dira, ikasleen ezaugarriak,

beharrak eta interesak kontuan hartuta. Kudeaketa-eremuaren eta Autonomia Erkidegoaren

arabera, modalitateak ezberdinak izan daitezke. Hezkuntza, Kultur eta Kirol Ministerioaren

kudeaketa-eremuan, lau modalitate garatzen dira:

- Lanbide-hastapenak

- Prestakuntza/enplegua

- Lantegi profesionalak

- Hezkuntza-behar bereziak dituzten ikasleentzakoak

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

26

Informazioa zabaldu nahi izanez gero, http://www.mec.es web-orrira eta Autonomia Erkidego

bakoitzeko Hezkuntza Sailaren web-orrira jo daiteke.

Etengabeko Prestakuntza

Enpresek, langileek edo horiek ordezkatzen dituzten erakundeek garatzen dituzten eta gaitasunak

eta kualifikazioak hobetzeko eta landunak prestakuntzan eguneratzeko prestakuntza-ekintzen multzoa

da. Langile bakoitzaren prestakuntzaren bidez enpresen lehiakortasuna areagotzeko helburua du.

Lan egiteko adinean daudenek hasierako prestakuntzan etenaldi bat izan ondoren jasotzen duten

edozein prestakuntza-mota –arautua zein arautu gabea– barne hartzen du etengabeko prestakuntzak.

Horrez gain, landun guztiek beren ezagutzak eta trebakuntza eguneratzeko eta zabaltzeko duten

eskubidea gauzatzen du eta produkzio-behar berrietara egokitzen da, lana mantentzeko eta lanbidean

aurrera egin ahal izateko.

Etengabeko prestakuntzaren ezaugarriak honako hauek dira:

• Enplegua dutenentzat da (pertsona horiek aurretiko ezagutzak dituztela pentsatuta).

• Enplegu-politika aktibo gisa funtzionatzen du. Honako helburu hauek ditu:

- Herritar landunen prestakuntza sustatzea, haien gaitasunak hobetzeko eta, horrela,

enpresen lehiakortasun handiagoa bultzatzeko.

- Pertsona aktiboen sustapen soziala eta pertsonala bultzatzea, eta pertsona horien

enplegagarritasuna eta egonkortasuna hobetzea.

- Sektoreek eta enpresek berregituratze ekonomiko edo teknologiko bat egin behar

dutenean sor daitezkeen ondorio negatiboak arintzea.

Etengabeko prestakuntzaren barruko gaitasunak gizarte-elkarrizketan eta sindikatuen eta enpresa-

-erakundeen arteko kudeaketan oinarrituta daude. Gizarte-elkarrizketaren ondorioz, Etengabeko

Prestakuntzako hiru Akordio Nazional sinatu dira: 1992-1996koa, 1996-2000koa eta 2000-2004koa.

Lanerako prestakuntza

Hainbat ikastaroz, lantegiz edo praktikaz osatuta dago. Horien bidez, hezkuntza-sistemaren barruan

eskuratutako ezagutzak osatzen dira eta, horrela, langabeen lanbideratzea eta birlanbideratzea

sustatzen da.

Lanerako prestakuntzak lanbide-gaitasunak kualifikatzeko, birkualifikatzeko, birziklatzeko eta

egokitzeko aukera ematen die langabeei, laneratzeko zailtasun bereziak dituztenei edo bi egoeretan

daudenei. Horren bidez, pertsona horien lanbideratzea eta birlanbideratzea sustatzen da.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 27

Langabezia desagerrarazteko, enplegua lortzeko

aukera indartzeko eta kontratazio bizkorra errazteko

tresna da lanerako prestakuntza. Horrela, beraz,

prestakuntza arautuaren hasierako mailak gainditu

ez dituzten pertsonak, eta teknologian eta

produkzio-baliabideetan izandako aldaketen ondorioz

kualifikaziorik ez duten edo zaharkituta dituzten

pertsonak hezkuntza-mailan orekatzen ditu lanerako

prestakuntzak.

Gaur egun, lanerako prestakuntzako ekintzak

Lanbide Heziketarako eta Lanbideratzeko Plan Nazionalari atxikita daude (FIP Plana), 2. UNITATE

DIDAKTIKOAN zehatz-mehatz azalduko dugun bezala.

1.9. irudia. Lanbide-heziketa hiru azpisistemaz osatuta dago: lanbide-heziketa arautua, arautu gabeko lanbide-

-heziketa eta lanerako lanbide-heziketa.

Lanerako prestakuntzaren gaineko eskumenak Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioari dagozkio.

Ministerio hori, Enplegu Zerbitzu Publikoaren bitartez, edukien plangintzaz, programazioaz,

antolamenduaz, kontrolaz eta gauzatzeaz arduratzen da. Eskumenak transferituta dituzten Autonomia

Erkidegoek euren Enplegu Zerbitzu Publikoen bitartez gauzatzen dituzte.

1.3 Lan-munduratzea lan-eremuan

Lan-merkatura bideratutako esku-hartzea adierazten du; enplegua lortzeko aukera eta enpleguaren

mantentzea funtsezko baldintzak dira gizarteratzea lortzeko.

Kontuan izan behar dugu lan-merkatuan gertatzen diren aldaketek eragina dutela enplegua bilatzen

duten herritarrengan zein enplegua duten eta egoera berrietara egokitzeko ahalegina egin behar duten

langileengan.

Gizarteratzaileak lan-merkatuaren egungo eskakizunetara egokitutako esku-hartze bat planteatu eta

gauzatu behar du. Beraz, ezinbestekoa da lan-mundua osatzen duten alderdiak aztertzea.

“Lan” kontzeptua

“Lan” kontzeptua zaila da definitzen, eta konnotazio ezberdinak izan ditzake hainbat faktoreren

ondorioz: lanen aniztasun, lana egiten dutenen arabera izan ditzakeen esanahi, aztertzen duen

diziplinaren arabera kontzeptuaren inguruan dauden ikuspegi, testuinguru eta abarren ondorioz.

J. Montane-k(5) hainbat ikuspegitatik berrikusi du lanaren definizioa. Ikuspegi horietan, honako hauek

azpimarra daitezke:

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

28

Ikuspegi psikologikoa (Super, 1976 eta Sears, 1982). Ikuspegi honen arabera, lana

jakinaren gainean egiten den ahalegina da, ekonomikoki konpentsa daitekeena (ala ez,

borondatezko lanaren kasuan bezala). Gainera, lanaren helburua norberarentzat edo beste

batzuentzat etekinak lortzea, astialdiaren erabilera hobetzea, bizi-kalitatea hobetzea edo

norberaren errealizazioa lortzea izan daiteke. Familia-mailako lanak, autookupazioa eta

ezkutuko ekonomiaren barruan dauden lanak barne hartzen dira.

Ikuspegi soziologikoa (Braude, 1975). Honela definitzen du lana: gizakiek bizitzeko duten

bitartekoa da, eta pertsonak taldearen eta gizartearen barruan duen estatusa eta pertsona

horren pertzepzio indibiduala eta soziala baldintzatzen ditu.

1.10. irudia. Lanak, independentzia ekonomikoa lortzeko funtsezko elementua izanik ere, dimentsio hori gainditzen du eta

beste hainbat alderdi hartzen ditu eraginpean (hala nola autoestimua, estatusa eta abar).

Lanaren antolamendua denboran

Lan autosufizientetik lanaren gizarte-antolamendura

Industriaurreko gizartean, lana familia-eremuaren barruan egiten zen, eta produkzio-jardueren

helburua familia-unitatearen beharrei erantzutea zen. Hau da, familiak landan lan egiten zuen eta

besteen laguntzarik gabe bizitzen saiatzen zen.

Testuinguru horretan, langileek beren tresnak eta lan egiteko modua kontrolatzen zituzten, eta lan-

-erritmoa ziklo naturalek ezartzen zuten.

XVIII. mendearen amaierako Industria Iraultzatik aurrera, ondasunak produzitzeko etxean egiten

ziren jarduerak fabriketan eta lantegietan egiten hasi ziren. Ondorioz, soldatapeko lana zabaltzen hasi

zen eta enpresaburuek langilearen lan-denbora erosten zuten. Nekazariak hirietara joan ziren bizi-

-kalitatea hobetzeko asmoz, eta beren lana saldu behar izan zuten bizi ahal izateko. Merkatuan, gainera,

egoera berean zeuden beste pertsona batzuekin lehian hasi behar izan zuten.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 29

XIX. mendearen amaieran, ordura arte nagusi izan zen lan egiteko modua eraldatu egin zen.

Lanaren antolamendu berrian (taylorista esaten zaiona, F.W. Taylor-ek proposatu baitzuen), garrantzi

handia hartu zuen “produktibitate” kontzeptuak eta lanak produktibitate horretan duen eraginak.

Antolamendu berri horren ezaugarri nagusia lana zeregin sinpleagoetan banatu izana da. Horrela,

produkziorako beharrezkoa zen denbora murriztu egin zen, eta langileak zereginetako batean

espezializatu ziren. Lan-denbora berarekin, produkzioak gora egin zuen.

XX. mendearen hasieran, Henry Ford-en eskutik, fordismo izeneko aldaketa-prozesua hasi zen.

Fordismoa lana antolatzeko modu berri bat izan zen, eta produkzio-kate batean mugitzen zen objektu

baten inguruan lan egitean oinarritzen zen. Horretarako, hainbat lan-estazio antolatzen ziren eta langile

espezializatuek, elkarren segidan, zatiak eransten zizkioten produktuari (produkzio-katea).

Antolamendu horrek zereginak banatu, zeregin bakoitza egiteko denbora kronometratu, eta

produkzio-kostuak jaitsi ahal izateko faktoria handiak sortu beharra ekarri zuen. Halaber, kapitalaren eta

lanaren arteko erlazioen filosofia berri bat sortu zen; langileei soldatak igo zitzaizkien, diru horrekin faktoria

handi horietan egindako produktuak erosiko zituztela jakinik. Kontsumo- gizartearen hasiera izan zen.

Lanaren antolamendu tradizionalean gertatutako krisia

Taylorismoan eta fordismoan oinarritutako lanaren antolamenduaren eraginkortasunak bere mugak

zituen:

Produkzioak denbora laburragoan eta baliabide berekin gora egiteak eta amaierako

produktuaren prezioak behera egiteak bizkortasunarekiko eta denborekiko kezka handiegia

sortu zuen eta, ondorioz, produktibitatea agortu eta gelditu egin zen.

Lan-eskakizunak betetzeko, langilearentzat zentzurik ez zuten trebetasunak jarri behar ziren

praktikan, era trinkoan eta erritmo bizian gainera. Baina, ondorioz, Ford-eko langile asko

beste lan batzuen bila hasi ziren. Alde egin ez zezaten, soldata igo zitzaien, baina horrek

kostuen gorakada eta produktibitatearen beherakada eragin zuen.

Bestalde, gatazka bat sortu zen agindutako lanaren eta langileak benetan egiten zuen

lanaren artean. Izan ere, langileek, beren zereginak betetzeaz gain, arazoak konpondu

behar zituzten, jarduerak optimizatu, akatsen prebentzioan esperientzia aplikatu eta abar.

Prestakuntzarekin eta esperientziarekin garatutako ezagutzak eta jakintzak balioa galdu zuten.

Lana oso zeregin sinpleetara mugatu zenez gero, zeregin horiek edonork egin zitzakeen, aldez

aurreko kualifikaziorik gabe, entrenamendu soil batera mugatuta baitzegoen trebakuntza.

Ikerketa berriak zabaldu ziren eta, bizkortasunarekin eta ahaleginarekin ez ezik, lan-giroaren,

atsedenaren, argiztapenaren eta, batez ere, harreman informalak ezartzearen bitartez ere

emaitza hobeak lortzeko moduak aztertu ziren.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

30

70eko hamarkada. Krisialdia eta birmoldaketa mendebaldeko ekonomietan

70eko hamarkadatik aurrera, eta petrolioaren krisiarekin, enpresak dirua galtzen hasi ziren, edota

etekin txikiagoak lortzen zituzten. Izan ere, lehian herrialde gehiago sartu ziren, soldata-kostuak handiak

ziren, lehengaien prezioek gora egin zuten eta abar.

Egoera berri horrek produkzioa antolatzeko modu berriak eta metodo berriak eskatzen zituen.

Produkzioan teknologia berriak sartu zirenean, prozesuak automatizatu ahal izan ziren eta

eskulanean aurreztu ahal izan zen. Ondorioz, langile asko kaleratu zituzten. Birmoldaketen garaia zen.

Espainian 70eko hamarkadaren bigarren erdialdean eta 80ko hamarkada osoan egin ziren. Langabeziak

gora egin zuen izugarri, eta biztanleria aktiboaren % 18ra iritsi zen.

Lan-merkatua egungo gizartean

80ko hamarkadatik eta, batez ere, 90eko hamarkadatik aurrera, mendebaldeko herrialdeek egoera

berrira egokitzeko neurriak hartu zituzten. Neurri horiek garapen teknologikoan eta, bereziki, informa-

zioaren teknologien garapenean oinarrituta zeuden.

Hala ere, hazkunde ekonomikoaren arloan nolabaiteko arrakasta lortu arren, zailtasun handiak

agertu dira hazkunde horren bidez langabezia murrizteko.

Horrez gain, azpimarratu beharra dago lan-merkatuan eragina izan duten hainbat gertakizun izan direla:

Herrialde gehiago sartu dira lehian (Asiako hego-ekialdekoak eta Europako Batasunean

sartutako Europako ekialdekoak).

Immigrazio-fenomenoaren eragina.

Industria-deslokalizazioko fenomenoak; herrialde garatuak hartu dituzte eraginpean.

Faktore horien guztien ondorioz, dualtasuna agertu da lan-merkatuan:

Lehen mailako lan-merkatua. Goi-mailako kualifikazioko pertsonak (teknikariak eta zuzen-

dariak), informazioaren tratamenduan eta eskulanaren kontrolean dihardutenak barne hartzen

dira. Soldata altuak, lan-baldintza egokiak, autonomia, eta enpresarekin negoziatzeko

ahalmena dituzte.

Bigarren mailako lan-merkatua. Behe-mailako kualifikazioko edo kualifikaziorik gabeko

pertsonak barne hartzen dira. Gogobetetzen ez duten lanetan aritzen dira eta soldata

baxuak, lanaren gaineko kontrol urria, mailaz igotzeko aukera txikiak eta iraupen laburreko

lan-kontratuak izaten dituzte.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 31

Azkenik, kontuan izan behar dugu lan-merkatuan gertatzen diren aldaketek eragina dutela langileen

egoeran.

Aldaketak honako hauek dira:

Enpresen eskakizun gehiago, globalizazioaren ondorioz: irekiera orokorra eta finantza-

-irekiera, aldaketa teknologiko bizkor batekin batera.

Informazioaren aroak edo gizarteak informazioaren eta komunikazioen teknologien garapena

dakar eta, beraz, lanaren kontzeptualizazio berria ere bai.

Antolamendu-modu berriek pertsona balioanitzak eta malguak eskatzen dituzte, kualifikazio

handiagoa eta hobea izango dutenak, eta birmoldaketa bizkorrak beren gain hartzeko eta

egonkortasuna ziurtatzeko (ez lanpostu batean, enpleguaren merkatuan baizik) gaitasuna

izango dutenak.

Eskakizun horiek guztiak direla eta, egoera berrira egokitzeko ahalegin handia egin behar dute

herritarrek.

Lan-merkatua eta bere ezaugarriak

Lan-merkatuaren bilakaera ikusi ondoren, kontzeptuari, ezaugarriei eta analisiari heldu behar diegu

bete-betean.

Lan-merkatuan eskaintzak eta eskariak bat egiten dute

Lan-merkatua lan-eskaintzaren eta lan-eskariaren arteko bateragarritasuna eta oreka da, eta eskain-

tza eta eskari horietan oinarrituta finkatzen dira soldatak eta egin beharreko lana. Eskaria eskaintza baino

handiagoa denean, desoreka bat gertatzen da eta langabeziaren fenomenoa sortzen da.

Lan-eskaria lan egiten duten edo lan egiteko asmoa duten 16 urtetik 64ra bitarteko

pertsonek osatzen dute. Pertsona langabeak, zein landunak, enplegu-zerbitzu publiko baten,

enplegu-agentzia baten edo antzeko baten aurrean lanpostu bat lortzeko egiten duen

eskaeran gauzatzen da.

Lan-eskaintza beren jarduerak egin ahal izateko langileak behar dituzten eragile ekonomi-

koek sortzen dute (enpresak, herri-administrazioak…). Eskariak, bestalde, bete gabe dauden

eta bete behar diren lanpostu guztiak eta autoenplegua barne hartzen ditu.

Eskaintzaren eta eskariaren artean, enpresaburuak eta langileak harremanetan jartzen dituzten

hainbat eragilek esku hartzen dute, hala nola Enplegu Zerbitzu Publikoak, ABLEek, Enplegu Agentziek

eta abar. Eragile horiek 4. UNITATE DIDAKTIKOAN aztertuko dira zehatz-mehatz.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

32

Lan-merkatuaren ezaugarriak

Ez da merkatu bakarra. Lan-merkatu arautuaz eta arau-emaileaz gain, bada beste kolokako

eta ezkutuko lan bat ezarritako eredu sozial eta ekonomikotik kanpo.

Sektore ekonomiko guztietan agertzen da. Sektore bakoitzak bere ezaugarriak ditu

(berariazko teknologien erabilera, kualifikazio-mailak, lanaldiak eta abar). Sektore baten edo

beste baten nagusitasuna, oro har, lurraldearen araberakoa da.

Kualifikazio-maila guztiak behar dira. Lan batzuek goi-mailako ezagutza teknikoak eskatzen

dituzte; beste batzuen kasuan, aldiz, lan-esperientzia eskatzen da.

Lan-merkatua aldatu egiten da denborarekin. Bilakaera horrek enpleguaren eskaintzan

eta eskarian gertatzen diren aldaketekin du zerikusia. Eskaintzan gertatzen diren aldaketetan

honako hauek barne hartzen dira: enplegua bilatzen duten pertsonen ezaugarrien aldaketak,

titulazio berriak agertzea, prestakuntza-ezberdintasunak eta abar. Eskarian gertatzen diren

aldaketek, berriz, sortzen diren beharrak (enpresak zerbitzu eta produktu berriak eskaintzera

behartzen dituztenak), lan berriak eta abar barne hartzen dituzte.

Lan-merkatuaren historian, aldaketa handiak izan dira alderdi askotan: lan-munduan sartzeko

legezko adina (16 urte), lanaren antolamendua, erabiltzen diren tresnak eta abar. Honako taula honetan,

lan-merkatuak azken 50 urteetan izan dituen aldaketetako batzuk daude laburtuta.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 33

Iraganean Gaur egun

Lanaren banaketa eta

antolamendua

- Enplegu gehienak formalak eta soldatapekoak ziren.

- Peoi edo behe-mailako kualifikazioko langile asko, teknikari batzuk eta zuzendari gutxi behar ziren.

- Enplegu gehien eskaintzen zituen sektorea industria zen.

- Enpresaren antolamenduan, hierarkia sinpleagoa eta zorrotzagoa zen (enpresabrua/langilea).

- Enplegu informalak, autoenplegu-moduek eta norberaren konturako edo azpikontratatutako lanak gora egin dute.

- Teknikari asko eta zuzendaritza-kargu eta behe-mailako kualifikazioko langile gutxiago behar dira.

- Enplegu gehien eskaintzen dituzten sektoreak zerbitzuak eta teknologia berriei lotutakoak dira.

- Antolamendu-konplexutasun handia dago, sail askorekin eta enpresaburuaren eta langilearen arteko bitarteko kargu askorekin.

Egonkortasuna eta mailaz

igotzea

- Enplegua eta enpresa egonkorrak eta bizitza osorako ziren.

- Kontratu finkoak ziren nagusi.

- Langileak enpresaren barruan ikasten zuen, eta erretiroa hartu arte kategoria hobetzeko aukera zuen. Antzinatasuna kontuan hartzen zen.

- Enplegua aldi baterako da. Lan-bizitza langabezialdiekin txandakatzen da; enpresaz eta ofizioz aldatzen da maiz.

- Aldi baterako lan-kontratuak, ABLEen bitartez lortutakoak eta abar dira nagusi.

- Mailaz igotzea zaila da. Goi-mailako kualifikazioa, prestakuntza eta esperientzia eskatzen da langune batzuk betetzeko. Curriculuma enpresako antzinatasuna baino neurri handiagoan baloratzen da.

Biztanleria - Biztanleria aktiboa gizonezkoek osatzen zuten nagusiki.

- Emakumeak enpleguan duen parte-hartzea handiagoa da, baina genero-ezberdintasun handiak daude oraindik.

Prestakuntza--mailaren eta

lanaren arteko erlazioa

- Aukera zutenek soilik ikasten zuten (aukera-ezberdintasuna).

- Lanaren kalitatea prestakuntzari lotuta zegoen (zenbat eta prestakuntza handiagoa, orduan eta langune hobea).

- Lan askok ez zuten berariazko kualifikaziorik eskatzen.

- Prestakuntzarako sarbidean aukera--berdintasuna zaintzen da.

- Prestakuntza ez dago lanaren kalitateari eta betetzen den lanbide-kategoriari lotuta.

- Edozein lan lortu ahal izateko, gutxieneko prestakuntza bat behar da. Honako hauek baloratzen dira: oinarrizko hasierako prestakuntza, titulazio akademikoa eta espezializazioa, eta etengabeko prestakuntza (aldaketak aurreikusteko).

Hautatzeko prozesua

- Lanerako sarbidea zuzena eta bizkorra zen. Langilea zuzenean enpresan agertzen zen arduradunarekin edo zuzendariarekin hitz egiteko asmoz.

- Hautatzeko prozesuan, elkarrizketa formal bat egiten zen eta, horretan oinarrituta, langileak langunean erakusten zituen trebetasunak eta gaitasunak hartzen ziren kontuan.

- Informazioa ahoz aho ematen zen.

- Lanerako sarbidean bitartekari batzuk daude eta, zenbaitetan, ez dituzte behar bezala ezagutzen bete beharreko langunearen xehetasunak. Nekez jar daiteke harremanetan pertsonal-buruarekin; urrats batzuk egin behar dira harengana iristeko.

- Enplegua bilatzen duenak langile gisa eskaintzen dituen trebetasunak eta gaitasunak azaldu behar dizkie bitartekariei. Oro har, hautatzeko prozesu oso bat gainditu beharra dago: elkarrizketak, proba orokorrak, berariazko probak eta abar.

- Enplegua bilatzeko bide ugari daude: ahoz aho, ABLEak, prentsa espezializatua eta abar.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

34

Enplegu-sorgune berriak

“Enplegu-sorgune berri” kontzeptua Europako Batasunaren baitan sortu zen, langabeziaren arazoari

irtenbideak emateko eta enpleguaren sustapenerako politika aktiboak bultzatzeko helburuarekin. Horren

bidez, biztanleriak dituen behar berrietan oinarrituta enplegua (hots, lanpostu berriak) sortu ahal izateko

bide berriak bilatu nahi dira.

Gizarte-behar berriak herritarrentzako jarduera eta zerbitzu berrien eskari bihurtzeko pentsatuta

daude enplegu-sorgune berriak. Behar horiek honako gizarte-eremu hauetan gertatzen diren aldaketen

ondorioz sortzen dira:(6)

Lan-merkatua eta etxeko zereginak. Alde batetik, emakumea lan-merkatuan sartu izanak

emakumeek etxean egiten zituzten jardueren inguruko beharrak eragin ditu (seme-alabak

zaintzeko haurtzaindegiak, aurrez prestatutako jakiak eta abar).

Bestetik, denbora eta espazioa antolatzeko moduak aldatzen ari dira eta, ondorioz, denbora

eta espazioa betetzeko behar berriak sortu dira.

Eremu soziodemografikoa eta bizi-baldintzak. Aldaketa hauek biztanleriaren zahartzearen

eta familia-egitura eraldatu izanaren ondorioz agertu diren behar berriekin zerikusia dute

(familia zabalak murriztea, guraso bakarreko familia-kopuruaren gorakada eta abar).

Ingurunearekiko erlazioa. Mikroelektronika, informatika eta telekomunikazioak gero eta gehiago

erabiltzeak aldaketak eragiten ditu herritarren eguneroko bizimoduan, denboraren erabileran,

produkzioan eta lurraldean. Adibide gisa, faxa, kutxazain automatikoak edo kreditu-txartelak

aipa daitezke.

Era berean, aldaketak izan dira ingurunearen kudeaketan eta esku-hartzean, ingurune

naturalaren kasuan bereziki. Ingurunea errespetatzen duen jardunerako eta baliabideen

erabilera arrazionalagorako joera gero eta handiagoa da, hainbat alderdirekiko kezka bezalaxe

(poluzioa, hondakinak, hiri-espazioen berreskuratzea, gune naturalen babesa eta abar).

Ondorioz, Europako Batzordeak –eta, zehazki, Jacques Delors-ek Hazkundeari, Lehiakortasunari

eta Enpleguari buruzko Liburu Zurian (1993)– enplegu-sorgune berriak garatu ahal izateko 17 sektore

zehatz adierazi zituen. Geroago, Garapen eta enplegurako toki-ekimenak lanean (1995), hainbat

jarduera proposatu ziren(7) eta, gaur egun, esanguratsuenak dira Europako erakundeentzat.

Jarduerak honako eremu hauetan banatuta daude:

Eguneroko bizitzako zerbitzuak. Honako hauek barne hartzen dira: etxez etxeko

zerbitzuak (adineko pertsonei zuzenduak, nagusiki), haurrentzako arreta, informazioaren eta

komunikazioaren teknologia berriak (gizabanako, enpresa eta tokiko sektore publikoenzat),

eta zailtasunak dituzten gazteentzako laguntza.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 35

Bizi-kalitatea hobetzeko zerbitzuak. Honako hauek barne hartzen dira: etxebizitzen hobe-

kuntza, kontserbazioa eta berriztatzea, segurtasunaren hobekuntza, tokiko garraio kolektiboak,

hiri-espazioen balioa handitzea, hurbileko merkataritza, eta energiaren kudeaketa.

Aisia-zerbitzuak. Turismoaren garapena, ikus-

-entzunezkoak, eta kultur ondarearen, tokiko

kulturaren eta kirolaren balorizazioa.

Ingurune-zerbitzuak. Hondakinen eta uraren

kudeaketa, eremu naturalen babesa eta manten-

tzea, poluzioaren arautzea eta kontrola, eta bidez-

ko instalazioak. 1.11. irudia.

Laburbilduz, hona hemen enplegu-sorgune berrien ezaugarri bereizgarriak:

Gizarte-behar berriei erantzuteko jarduerak.

Merkatu osatugabe edo irregularretan kokatzen dira, hau da, eskaria zatituta eta eskaintza

egituratu gabea duten merkatuetan.

Produkzio- eta prestazio-muga bat dute lurraldeari dagokionez; ahal bada, toki-eremura

mugatzen dira.

Intentsiboak dira eskulanari dagokionez.

Kasu gehienetan, teknologia berriak barne hartzen dituzte, informazioarenak eta

komunikazioarenak bereziki.

Merkatuko eskaintzaren eta eskariaren antolamendua herri-erakundeek bultzatu behar dute,

bereziki.

Langune askotan, ez dira kualifikazio-baldintza bereziak bete behar.

Lan-merkatuaren azterketa

Lan-merkatuaren azterketa ezinbestekoa da lan-munduratzearen arloko profesionalentzat; profesional

horiek eremu honetan egin beharreko esku-hartzearen osagai dira.

Unitate honetan, lan-merkatuari buruzko datuak lortzeko erabili ohi diren oinarrizko informazio-

-iturriak adieraziko ditugu. 5. UNITATE DIDAKTIKOAN, datu horien analisia eta tratamendua sakonean

aztertuko ditugu.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

36

Halaber, zehaztu beharra dago lan-merkatuaren analisia egiteko nazio-, erkidego-, eskualde- zein

toki-mailako datuak lor daitezkeela. Azken informazio-iturri hori da eraginkorrena eta liburu honetan

aztertzen diren giza taldeen lan-munduratzean interesik handiena duena.

Nazio- eta probintzia-mailan, Enplegu Zerbitzu Publikoaren egituran barne hartuta, Enplegu

Behatokia dugu.

Erakunde horrek lan-merkatuaren portaera behatzen eta aztertzen du. Bereziki, okupazioen joerak

aztertzen ditu (joera berriak, une jakin batean bereizgarriak direnak eta abar). Horrez gain, besteak

beste, alderdi ekonomikoak aztertzen ditu, hala nola kapital-inbertsioak, ezartzen diren enpresa-motak

eta abar. Horrela, enplegu-sorgune berriez gain, lan-munduratzeko zailtasunik handienak dituzten giza

taldeen prestakuntza- eta enplegu-beharrak berehala ikus ditzake.

Toki-mailan ere badaude lan-merkatuaren behatokiak; bertan, joerei, dinamikari, prestakuntzari,

jarduera ekonomikoari eta abarri buruzko informazioa aztertzen eta ematen da.

Lan-merkatuari buruzko datuak lortzeko beste informazio-iturri batzuk honako hauetan aurki

daitezke: Estatistikako Institutu Nazionala (INE), Biztanleria Aktiboaren Inkesta (BAI), Gizarte Segurantzako

Diruzaintza Orokorra, udalak, merkataritza-ganberak eta beste erakunde batzuk, hala nola enpresa-

-erakundeak, sindikatuak eta abar.

Prentsa-eskaintzetan, aldizkari espezializatuetan eta enplegu-bulegoetan, informazio zuzena eta

osagarria ematen zaio enplegua eskatzen duenari. Behaketa-bide horiek lan-munduratzearen arloan

diharduen profesionalarentzat ere garrantzitsuak dira; izan ere, horiei esker, enplegua eskatzen

duenarekin batera lan-eskaintzen eskakizun zehatzak azter ditzake, eta pertsona hori berariazko

teknikak irakatsi eta ikastearen bitartez lana bilatzeko presta dezake. Alderdi horiek 4. UNITATE

DIDAKTIKOAN aztertuko dira zehatz-mehatz.

Lan-merkatuan barne hartutako biztanleriaren sailkapena

Biztanleria Aktiboaren Inkestak (BAI) lan-adinean dauden biztanleei, hau da, 16 urtetik gorakoei

lan-merkatuan dagozkien kategoria nagusiei buruzko datuak ematen ditu. Hona hemen sailkapena:

Biztanleria aktiboa

Biztanleria ez-aktiboa

Kanpo geratzen den biztanleria

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 37

Biztanleria aktiboa

Erreferentziazko aldi jakin batean ondasun eta zerbitzu ekonomikoak produzitzeko eskulana ekarpen

gisa jartzen duten edo jartzeko prest eta baldintza egokietan dauden, eta produkzioan parte hartzeko

kudeaketak egiten dituzten 16 urtetik gorako biztanleen multzoa da. Biztanleria aktiboaren barruan,

landunak eta langabeak bereiz daitezke.

Landunak. Erreferentziazko astean (inkestaren aurrekoa) besteren konturako (soldatapeko)

lan bat izan duten edo beren konturako jarduera bat bete duten 16 urtetik gorako biztanleak

dira. Aste horretan, baliteke:

- Soldata, enpresa-etekin edo familia-irabazi baten truk (eskudirutan edo jenerotan),

gutxienez ordubete lan egin izana.

- Enplegua izatea, baina lanik egin gabe, hau da, lanera joan ez arren lanarekin lotura

estua mantentzea (oporretan egotea, gaixorik…).

Azken batean, honako hauek guztiak barne hartzen dira:

- Soldatapeko langileak zein beren kontura lan egiten dutenak.

- Sektore publikoan lan egiten dutenak (funtzionarioak eta lan-kontratupekoak barne) zein

sektore pribatuan dihardutenak.

- Lanaldi osoz lan egiten dutenak zein lanaldi partzialekoak.

Era berean, ordainsari bat eskudirutan edo jenerotan jasotzen duten ikasleak eta aprendizak, eta

enplegu-erregulazio baten ondorioz geldirik dauden eta enpresara itzultzeko gauza direla uste duten

biztanleak landuntzat hartuko dira.

Langabeak. Adierazitako erreferentzia-aldian lan egin ez duten eta lan egiteko prest dauden,

hau da, bi asteko epean lan egiten hasteko moduan dauden eta lana aktiboki bilatzen duten

16 urtetik gorako biztanleak dira(8). Horrek esan nahi du pertsona horiek lana aurkitzeko neurri

zehatzak hartu dituztela edo kudeaketak egin dituztela (Lanaren Nazioarteko Erakundearen

–LANE– nazioarteko definizioa).

Honako hauek hartzen dira lana bilatzeko metodo aktibotzat (elkarrizketaren aurreko lau asteetan):

- Enplegu-bulego publiko edo pribatu batekin harremanetan egotea (arrazoi administrati-

boengatik inskripzioa berritzea ez da aktibotzat hartzen).

- Enplegu-emaileei zuzenean kandidatura bidaltzea.

- Harreman pertsonalen, sindikatuen eta abarren bitartez ikertzea.

- Iragarkia jartzea edo egunkarietako iragarkiei erantzutea.

- Enplegu-eskaintzak aztertzea.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

38

- Kontratazio-prozedura baten barruko proba, lehiaketa edo elkarrizketa batean parte hartzea.

- Lurrak, lokalak edo materialak bilatzea.

- Baimenak, lizentziak edo finantza-baliabideak lortzeko kudeaketak egitea.

Talde honen barruan honako hauek bereiz daitezke:

- Lehen enplegua bilatzen duten pertsonak.

- Aurretik lan egin duten pertsonak.

Biztanleria ez-aktiboa

Erreferentziazko astean lan egiten ez duten, langabezian ez dauden eta kanpo geratzen den

biztanlerian barne hartzen ez diren 16 urtetik gorako biztanle guztiak barne hartzen dira. Baliteke pertsona

horiek lan egiteko moduan egotea –ala ez–, baina, nolanahi ere, ez dute lanik bilatzen, ez dute jarduera

ekonomikorik egiten, eta honako kategoria hauetakoren batean barne hartuta daude:

Etxeko zereginak egiten dituzten pertsonak. Etxeaz arduratzen dira, inolako ordainsaririk

jaso gabe (etxekoandreak, adibidez).

Ikasleak. Edozein hezkuntza-mailatan heziketa sistematikoa jasotzen duten pertsonak.

Erretiratuak edo aurretik erretiratuak. Adinagatik edo beste arrazoi batzuengatik jarduera

ekonomikoa utzi duten eta aurretik egindako jardueragatik pentsio bat edo aurretiko

erretiroko diru-sarrera batzuk jasotzen dituzten pertsonak dira.

Erretiroko pentsioaz eta aurretiko erretiroko pentsioaz gain, beste pentsioren bat jasotzen

duten pertsonak.

Gizarte-lanak, ongintza-jarduerak eta abar ordainsaririk jaso gabe egiten dituzten

pertsonak.

Lan egiteko ezinduta dauden pertsonak.

Beste zenbait egoera. Laguntza publikoa edo pribatua jasotzen duten pertsonak, eta

aurreko kategorietan barne hartuta ez daudenak.

Ez-aktibo egoteko dituzten arrazoiak kontuan hartuta, honako hauek bereiz daitezke:

Lanik ez duten, lan egiteko prest dauden baina enplegua bilatzen ez duten pertsonak:

- “Gogogabetuta” dauden pertsonak barne hartzen dira, hau da, lanik aurkituko ez dutela

uste dutelako bilatzen ez dutenak (aurretik bilatu duten ala ez kontuan hartu gabe).

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 39

- Aktibo potentzialak. Lanik ez dagoela edo beren kualifikaziora egokitutako lanik aurkituko ez

dutela uste dutelako, enplegu-erregulazioa jasan dutelako, lana aurkitzeko nora jo ez dakite-

lako, jarduera handieneko garaiaren edo aurretik egindako eskaeren emaitzen zain daude-

lako, edo beren kontura lan egiteko asmoa dutelako enplegurik bilatzen ez duten pertsonak.

Lanik ez duten, lan egiteko moduan dauden, eta gaixorik edo ezinduta daudelako, arrazoi

pertsonalak edo familiari lotutakoak dituztelako, prestakuntza-aldian daudelako, ikasten ari

direlako edo erretiratuta daudelako, lan egiteko beharrik ez dutelako, edota beste zenbait

arrazoi tartean daudelako, enplegua bilatzen ez duten pertsonak.

Lanik ez duten eta lan egiteko moduan ez dauden pertsonak.

Kanpo geratzen den biztanleria

Soldadutza edo Ordezko Gizarte Zerbitzua egiten duten gizonezkoen kasua da, bai eta aldi berean

beste lan-mota bat egiten badute ere. Soldadutzaren edo Ordezko Gizarte Zerbitzuaren aldaketen ondorioz,

biztanleria hau berrikusi egin beharko da.

16 urteko eta hortik gorako biztanleriaren sailkapena, BAIren arabera

Biztanleria aktiboa Biztanleria ez-aktiboa Kanpo geratzen den biztanleria

Landunak Langabeak

Soldatapekoak Beren konturako langileak Sektore publikoa Sektore pribatua Lanaldi osoa Lanaldi partziala

Lana bilatzen duten pertsonakLan egiteko moduan daude Lana aktiboki bilatzen dute

Ikasleak Etxekoandreak Erretiratuak Pentsiodunak Ezinduak Boluntarioak Beste zenbait egoera

1.2. taula.

Lan-merkatua eta bere estatistikak

Espainiako lan-merkatua aztertzeko funtsezko informazio-gunea osatzen duten iturriak honako bi

hauek dira: Estatistikako Institutu Nazionala eta Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioa.

Estatistikako Institutu Nazionala (INE)

Biztanleria Aktiboaren Inkestaren bitartez lortzen den langabezia zenbatetsiaren iturria da.

Biztanleria Aktiboaren Inkesta (BAI) 65.000 familiako lagin batekin egiten da lurralde

nazional osoan, eta hiru hilez behin argitaratzen da. Horretarako, lagina osatzen duten

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

40

familia-unitateetan bizi diren 16 urtetik gorako kide guztiei buruzko informazioa jasotzen da

hiru hilez behin.

Helburu nagusia Espainiako biztanleriaren lan-egoera aztertzea da. Zehazki, landunak,

biztanleria aktiboa, langabeak eta ez-aktiboak zenbatesteko aukera ematen duten datuak

lortzen dira.

Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioa

Lan Egoeraren Inkesta (ECL) eta Enplegu Zerbitzu Publikoaren eta Gizarte Segurantzako Afiliazioaren

bulego-saretik lortzen den lanaren estatistika egiten ditu.

Lan Egoeraren Inkesta (ECL). Enpresentzat da eta hiru hilez behin egiten da. Lan-merkatuak

enpresaren ikuspuntutik agertzen duen portaeraren ikuspegi bat lortzea du helburu.

Lan-efektiboak (hiruhilekoaren azken egunean enpresarekin lan-harreman bat duten pertsonak

edo soldatapekoak), langilearen batez besteko lanaldi eraginkorra, lan egindako orduak eta

abar zenbatesten dira. Pertsona enpleguaniztuna bada, betetzen dituen lanpostu adina alditan

zenbatuko da.

Gizarte Segurantzan alta hartu ez duten enpresako langileak, enpresaburua, sozietateko

presidentea, komisioekin lan egiten dutenak eta abar ez dira barne hartzen. Era berean,

herri-administrazioetan lan egiten dutenak eta etxeko langile gehienak salbuetsita daude.

Enplegu Zerbitzu Publikoa (EZP). Langabezia erregistratuari buruzko datuak ematen

ditu. Erakunde honen menpe dauden Enplegu Bulegoetan langabe gisa izena eman duten

pertsonak ditu oinarri. Lanik ez duten eta inskribatuta ez dauden pertsonak, hiru hilabetetik

beherako iraupeneko lana edota 20 ordutik beherako lanaldia eskatzen dutenak eta abar ez

dira kontuan hartzen.

Enplegu Zerbitzu Publikoa eta Biztanleria Aktiboaren Inkesta dira Espainiako langabezia

zenbatesten duten estatistika-iturri bakarrak.

Gizarte Segurantzaren Sistemako afiliatuen estatistikak hilabetearen amaieran Gizarte

Segurantzaren erregimenen batean alta hartu duten eta kotizatzeko betebeharra duten

pertsonen kopurua zenbatzen du. Funtzionario asko (mutualitateetan kotizatzen dutenak) eta

lanbide-elkargoetan baino kotizatzen ez dutenak ez ditu barne hartzen. Era berean, enplegu-

aniztunak, pentsiodunak, langabezia-sariak jasotzen dituztenak eta abar ez dira kontuan hartzen.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 41

Lan-merkatuan barne hartutako biztanleen kopurua neurtzeko adierazleak

Lan-eskaintzaren azterketak hainbat adierazle erabili beharra dakar. Adierazle horiek arestian

definitutako kontzeptuetan oinarrituta lortzen dira, pertsona aktiboen, landunen, langabeen eta abarren

kopuru absolutuek informazio urria ematen baitute. Hori dela eta, tasak erabiltzen dira, hots, autonomia-

-erkidegoen, herrialdeen eta abarren arteko konparazioa egiteko aukera ematen duten ehunekoak.

Gehien erabiltzen diren tasak honako hauek dira:

Jarduera-tasa. Lan egiteko adina (hau da, 16 urtetik 64ra bitartekoa) duten eta aktibo

dauden (lana dute edo bilatzen dute) biztanleen ehunekoa da. Bi sexuak batera zein bereiz

kalkulatzen dira.

Jarduera-tasa = (Biztanleria aktiboa / Lan egiteko adinean dauden biztanleak) x 100.

Enplegu-tasa. 16 urtetik 64ra bitarteko biztanle guztien artean landunek duten ehunekoa da.

Enplegu-tasa = (Landunak / Guztizko biztanleria) x 100.

Langabezia-tasa. Lan egiteko adinean baina langabezian dauden biztanleen ehunekoa da.

Bi sexuak batera zein bereiz kalkulatzen dira.

Langabezia-tasa = (Langabeak / Biztanleria aktiboa) x 100.

Langabeak = biztanleria aktiboa - landunak

Tasa horiek sexuaren, adinaren, sektoreen edo beste aldagai batzuen arabera banakatu daitezke.

Gaur egun, % 5eko edo hortik beherako langabezia-tasarekin, egoera enplegu betekoa dela esaten da.

Espainiako enpleguari buruzko estatistikak

Adierazleen adibide gisa, eta Espainian langabeziaren fenomenoak egun duen dimentsioa bere

testuinguruan kokatzeko eta ulertzeko, 2003ko hirugarren hiruhilekoari buruzko datuak agertzen dira

honako taula honetan (BAIren arabera).

Bi sexuak Gizonezkoak Emakumezkoak

16 urtetik gorako biztanleak 34.230,6 16.621,7 17.608,9

Aktibo landunak 16.817,8 10.353,6 6.464,2

Aktibo langabeak 2.114,6 916,2 1.198,4

Ez-aktiboak 15.298,2 5.351,9 9.946,3

Langabezia-tasa % 11, 17 % 8,13 % 15,64

Jarduera-tasa % 55,31 % 67,8 % 43,52

1.3. taula.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

42

“Langabe” kontzeptua hainbat eremutatik

Langabezia-egoeran dauden pertsonek ezaugarri komun bat dute: lan egiteko gaitasuna eta nahia

dute, baina lanik gabe daude. Giza talde horren beste ezaugarri bat heterogeneotasuna da (arrazoi

demografikoak, kulturalak, prestakuntzari eta lanbideari lotutakoak, psikologikoak eta sozialak direla eta).

Hainbat azterketa-esparrutatik, langabeek osatzen duten giza taldearen profilaren ezaugarririk

garrantzitsuenak eta definitzaileenak zehazteko ahaleginak egin dira.

Eremu ekonomikotik

Eremu honetatik, era zorrotz eta operatibo batean definitzen da langabea, estatistikak eta neurketak

egiteko helburuekin. Horretarako, hainbat kontzeptu erabiltzen dira: biztanleria aktiboa, biztanleria ez-

-aktiboa, landunak, enplegu-tasa, jarduera-tasa eta langabezia-tasa. Testuinguru horretan, “langabezia”

kontzeptua biztanle aktiboen eta landunen arteko kenketatik lortzen den zifrari dagokio.

Langabeak = Biztanleria aktiboa - Landunak

Definizio horren arabera, “langabe” kontzeptua zabalegia da, hainbat arrazoirengatik lan egiten ez

duten eta biztanleria ez-aktiboa osatzen duten 16 urtetik gorako giza taldeak barne hartzen baitira

(ikasleak, erretiratuak, etxekoandreak eta abar).

Definizioa zehaztu ahal izateko, Lanaren Nazioarteko Erakundeak (LANE) ezinbesteko hiru baldintza

proposatu ditu norbait langabeen taldearen barruan dagoela esan ahal izateko:

Lan ordaindurik ez izatea

Lan egiteko moduan egotea

Lana aktiboki bilatzen aritzea edo langune bat betetzekotan egotea

Lan-arloko politikaren eremutik

Eremu honetatik abiatuta, enplegu-bulegoetan erregistratu beharra dago norbait langabetzat

hartzeko. Langabeen kopurua Enplegu Zerbitzu Publikoan erregistratutako langabeziaren, eta Biztanleria

Aktiboaren Inkestak langabeziari buruz egindako zenbatespenaren bitartez neurtzen da.

Langabezian dauden, besteren kontura lan egin nahi duten eta hilabete bakoitzaren azken egunean

eskariak bete gabe dituzten enplegu-eskatzaileen, eta enpresaburuek aurkeztutako lan-eskaintzen

arteko diferentziaren bidez lortzen da langabezia erregistratua.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 43

BAIak eta EZPak langabeziaz ematen duten definizioak ezberdinak dira. Alde batetik, neurtzeko

erabiltzen duten metodologia ezberdina da eta, bestetik, giza talde batzuk langabeak dira BAIaren

arabera, ez ordea EZParen arabera (65 urtetik gorako langileak, hiru hilabetetik beherako iraupeneko

enplegua eskatzen dutenak edo goi-mailako ikasketa arautuak egiten ari direnak).

Horrez gain, kontuan izan behar dugu enplegua bilatzeko beste bide batzuk ere badaudela (Enplegu

Zerbitzu Publikoa ez da bakarra). Hori dela eta, EZPak langabezia erregistratuari buruz ematen dituen

zifrak, sistematikoki, BAIarenak baino askoz txikiagoak izan ohi dira.

EZPak eta BAIak ematen dituzten datuen arteko emaitzetan agertzen den ezberdintasunaren

adibide modura, 2003ko azken hiruhilekoko langabezia-tasa ikus dezakegu:

EZParen arabera, 2003ko azken hiruhilekoan erregistratutako langabezia-tasa biztanleria

aktiboaren % 8,94koa izan da.

BAIaren arabera, aldiz, 2003ko azken hiruhilekoko langabezia-tasa % 11,17koa izan da.

Gainera, ager daitezkeen beste egoera batzuk kontuan hartu behar dira:

Pertsona batzuk langabetzat hartu arren, ezkutuko lanak egiten dituzte, edo ez dute lanean

hasteko benetako asmorik. Egoera horren dimentsio erreala eta langabezia-tasan duen

eragina zehazteko baliabideak falta dira.

Azpienplegua. Pertsona asko landuntzat hartzen badira ere, lan-kontratu eskasak dituzte.

Ondorioz, lan-egoerak eta langabezia-egoerak txandakatzeko dinamika batean sartzen dira.

Eremu psikopedagogikotik

N. Perez-ek dioenez(9), lanik ez duen, lana aurkitzeko asmoa duen, lan egiteko moduan dagoen eta

enplegu-bulegoetan izena eman duen pertsona da langabea.

Enplegua aktiboki bilatzearen baldintza ez da kontuan hartzen, zenbait kasutan (langabezian aspalditik

daudenean bereziki) gogorik eza, iguripen-falta eta lana bilatzeko ardurarik eza ager baitaitezke.

Ezaugarri hori oso arrunta da iraupen luzeko langabeengan (3. UNITATE DIDAKTIKOAN ikusiko dugu

zehatz-mehatz).

Lan-aukerak eta enplegagarritasuna

Aurreko idatz-zatian langabe kontzeptuari buruz azaldutako ikuspegiek langabearen definizio

operatiboa eskaintzen dute, eta oso baliagarria da kuantitatiboki neurtu ahal izateko. Orain, ordea, lan-

-merkatuari eta langabezian dauden biztanleei lotutako bi kontzeptu landuko ditugu: lan-aukerak eta

enplegagarritasuna.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

44

Kontzeptu horiek langabeen ezaugarriei buruzko ikuspegi kualitatiboagoa eskainiko digute, bai eta

langabeen laneratzean esku hartzen duten elementuekiko lehen hurbilketa ere.

Lan-aukerak. Lan-merkatuak eskaintzen dituen aukerak dira, hau da, betetzeko dauden

lanpostuak.

Enplegagarritasuna. Enplegua bilatzen dutenen ezaugarriak dira.

Lan-aukerak eta enplegagarritasuna, beraz, langa-

beak lan-merkatuan sartzeko prozesuan eragina duten

faktoreak dira.

Bi faktore horien arteko elkarreragina etengabea

da, eta laneratzea, hain zuzen ere, bi faktore horiek

testuinguru jakin baten barruan bat datozenean

lortzen da. Enplegu-eskatzailearen enplegagarritasun-

-faktoreetan esku hartzen bada eta lan-eskaintzak

hobetzen badira, laneratze horren emaitza optimizatu

egin daiteke.

1.12. irudia.

1.4 Lan-munduratzea baldintzatzen duten faktoreak

“lan-munduratze” kontzeptuari jarraiki, esku-hartzearen azken helburua gizarteratzea da (eta, horre-

tarako, pertsonei laguntza integrala eskaintzea).

Ondorioz, esku-hartzearen plangintza egiten denean, pertsonaren lan-munduratzea zuzenean edo

zeharka baldintzatzen duten edota eragina duten faktore edo aldagai guztiak hartu behar dira kontuan.

Lan-aukerei lotutako faktoreak

Lan-merkatuaren menpe dagoen pertsonak laneratzeko dituen probabilitateak dira lan-aukerak.

Lan-aukeretan eragina duten faktoreak, alde batetik, lan-merkatuaren egitura, ezaugarriak eta joerak

izan daitezke, eta, bestetik, faktore subjektiboak.

Lan-merkatuaren egitura, ezaugarriak eta joerak

Adierazleak, besteak beste, honako hauek dira(10):

Une bakoitzeko egoera ekonomikoa.

Enplegu-eskaintzak eta horien baldintzak.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 45

Enplegu-eskariak eta lehia, hau da, lan-mota jakin batean enplegua bilatzen duten

pertsonen kopurua.

Indize ekonomikoak: langabezia-tasa, kontratazio-tasa, prestakuntza-tasa eta abar.

Aldaketa demografikoak.

Une bakoitzeko lan-politika: legeria, langabeziarako babes-programak, enplegua

sustatzeko neurriak eta abar (2. UNITATE DIDAKTIKOAN azalduko ditugu zehatz-mehatz).

Lan-merkatuaren berregituratzea: hedatzen ari diren sektoreak, gainbeheran daudenak,

teknologia berriak sartzen dituztenak eta abar.

Faktore horiek, jakina, testuinguru historiko, politiko, ekonomiko eta sozialaren menpe daude, eta

aldatzea ez dago pertsonen esku.

5. UNITATE DIDAKTIKOAN aztertuko dugun bezala, esku-hartzea lan-merkatuaren prospekzio gisa

planteatzen denean, profesionalak adierazle horiek ezagutu behar ditu pertsonak orientatu, aholkatu eta

informatu ahal izateko. Era berean, pertsona bere egoeraz zein neurritaraino jabetzen den eta bere

egoerari buruzko informazio errealik eta zehatzik baduen jakin behar du profesionalak.

Faktore subjektiboak

Lan-aukeretan eragina duten eta pertsonen ezaugarri objektiboei eta aldaezinei lotuta dauden

faktoreak dira. Adina, sexua, nazionalitatea, gizarte-jatorria eta kultur jatorria, egoera zibila eta abar gizarte-

-bazterketaren arriskuaren, eta lan-merkatuaren eskakizunen eta aurreiritzien adierazleak dira (jarrera jakin

batzuei lotutako faktoreak, hala nola sexuaren, arrazaren eta abarren ondoriozko diskriminazioak). Faktore

horien guztien artean, adinak eta sexuak dute eraginik handiena lan-munduratzean.

Adina. Aldez aurreko esperientzietan, iguripenetan eta enplegu-emaileen eskakizunetan du

eragina. Adibidez, 40 urtetik gorakoak edo esperientziarik gabeko eta prestakuntza urriko

gazteak lan bat aurkitzeko zailtasunik handienak dituzten taldeak dira.

Sexua. Lanbide-kategorietan, prestasunean, lanbide-estatusean, langabeen proportzioan eta

soldatan du eragina. Oro har, emakumezkoek gizonezkoek baino zailtasun handiagoak dituzte

enplegua lortzeko.

Lan-aukerei lotutako faktoreak lan-munduratzeko prozesuan

Lan-munduratzearen arloko profesionalarentzat zein enplegu-eskatzailearentzat, beharrezkoa da faktore

hauek ezagutzea. Horrela, faktore horiek errealitatean duten eragina aztertu, eta lan-merkatuaren ezau-

garrietara egokitutako esku-hartze bat egin daiteke.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

46

Adibidez, lan-eskaintzara jotzeko lanbide-eskakizunak ezagutzen badira, esku-hartzea eskari

handieneko lan-eremuko prestakuntzara bideratu ahal izango da.

Bestalde, enplegu-eskaintza jakin bati buruzko informazioa izanez gero, errazagoa da lana lortzeko

leku eta une egokietan egotea.

1.13. irudia. Adina eta sexua dira, segur aski, pertsonaren lan-aukeretan eraginik handiena duten faktore subjektiboak.

Enplegagarritasun-faktoreak

Pertsonak bere ezaugarriak kontuan hartuta laneratzeko duen aukera da enplegagarritasuna. Lan-

-eskaintzen eskakizunen eta testuinguruaren arabera alda daiteke.

Caritas-ek(11) proposatzen duen definizioari jarraiki, pertsonak lan-eskaintzara egokitzeko duen

gaitasuna da enplegagarritasuna. Enplegagarritasuna gaitasuntzat hartzeak eskuratu eta garatu daite-

keela, hau da, ikas daitekeela eta gaitasun horretan esku har daitekeela kontuan hartzea eskatzen du.

Enplegagarritasun-faktoreak pertsonaren ezaugarriei lotuta daude, eta, bereziki, esku-hartzearen

bidez ikasi, garatu edo alda daitezkeenei. Enplegagarritasuna baldintzatzen duten faktoreak, Caritas-en

arabera, jarrerak eta gaitasunak dira.

Jarrerak

Pertsonak egoera jakin batean agertzen duen inplikazio- eta jardun-mailan eragina duten gogoak,

joerak, jarrerak, sentimenduak, asmoak eta lehentasunak dira.

Lanari ematen zaion garrantzia. Lanak norberarengan eta familian duen balioan zehazten

da. Lana autonomia ekonomikoa lortzeko (emantzipatu nahi duten gazteen kasuan,

adibidez), garapen pertsonala edo profesionala lortzeko edo familia mantendu ahal izateko

baliabidea izan daiteke, edota bigarren mailako ekarpen ekonomikotzat har daiteke (lan-

-munduan sartzen diren emakume batzuen kasuan, adibidez).

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 47

Lan egiteko eta enplegua bilatzeko interesa. Alde batetik, pertsonaren motibazioa eta

aurrejoera barne hartzen ditu (enplegua bilatzen ematen duen denboran zehazten direnak),

eta, bestetik, zabaltasunean eta prestasunean agertu beharreko malgutasuna.

- Zabaltasuna. Pertsonaren asmoen maila da, hau da, lanbide-curriculumarekin eta lan-

-esperientziekin bat ez datozen enplegu edo kategorien, ordutegien, soldaten, joan-

-etorrien eta abarren onarpen-maila. Antzeko edo beheragoko kategorietako jardueretan

aritzeko prest egoteak lan-merkatuaren eskaintzen kopurua handitzen badu ere, kontuan

izan behar dugu adierazle hori arrazoi ekonomikoek edo familia-erantzukizunari zein

erantzukizun pertsonalari lotutako arrazoiek baldintzatuta egon daitekeela.

- Prestasuna. Geografikoa (bizilekua, joan-etorriak, ibilgailu propioa, garraio publikoa eta

abar), lanaldiari edo ordutegiari lotutakoa, edota prestakuntza-ikastaroren bat egitekoa.

Era berean, lan egiten hasteko prestasuna hartzen da kontuan, hau da, pertsonak lan

batean hasteko behar duen denbora: berehala has daitekeen, aldez aurretik ohartarazi

behar zaion eta abar.

Faktore honi lotuta, pertsonak familian betetzen duen rola edo zeregina ere kontuan hartu

behar da, enplegu bat bilatzeko prestasuna baldintza baitezake. Kasu horietan, presta-

sunari lotutako muga objektiboei edo subjektiboei buruzko azterketa egin beharko litzateke.

Autoestimu pertsonala eta profesionala. Pertsonak bere buruaz egiten duen balorazioaren

eta irudiaren emaitza da autoestimua. Autoestimua handia edo txikia izatea pertsonak

langabezian eman duen denboraren, lana galtzeaz duen pertzepzioaren edo egoeraren

bizipenaren araberakoa izango da (bizipen horrek osasun fisikoa eta mentala kaltetu edota

familia-gatazkak sor ditzake). Oro har, gizarte-bazterketako egoeran dauden giza taldeek

autoestimu txikia dute. Hortaz, alderdi hori zeharka landu beharko da, hau da, prozesu osoan.

Arrakastak eta porrotak kontrolatu eta leporatzea. Langabeziaren arrazoiak bi motakoak

izan daitezke: kanpokoak (hala nola krisialdi ekonomikoa, gobernuaren politika, berrikuntza

teknologikoa eta abar) eta barnekoak (hala nola lan-esperientzia, prestakuntza, lana bilatzeko

ahalegina, lan-merkatuari buruzko informaziorik eza eta abar).

Adibidez, 3. UNITATE DIDAKTIKOAN ikus daitekeenez, iraupen luzeko langabeen taldea osatzen

dutenek beren langabeziaren arrazoiak kanpokoak direla diote (arestian aipatu ditugunak)

eta, beraz, beren egoera aldatzeko inolako ahalmen pertsonalik ez dutela uste dute.

Faktore hori hobetzeak eragin positiboa du lana bilatzeko ahaleginean eta hautatzeko

prozesuetan (elkarrizketan, adibidez) ematen den irudian.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

48

Lanerako heldutasuna. Honako hauek barne hartzen ditu: pertsona batek lan-merkatuaz –

oro har– eta egin nahi duen jardueraz duen ezagutza (alde onak eta txarrak barne),

lanpostua mantentzeko interesa eta lanbidean mailaz igotzeko baliabidetzat hartzeko duen

interesa, eta prestatzeko eta birziklatzeko motibazioa eta interesa.

Gaitasunak

Pertsonak dituen eta lan-munduratzea errazteko eskuratu edo garatu behar dituen ahalmenak,

abileziak eta trebetasunak dira. Garrantzitsua da ahalmen eta muga pertsonalak ezagutzea. Adierazleak

honako alderdi hauetan zehazten dira:

Gaitasun pertsonalak. Ikaskuntza teoriko-praktikorako gaitasunari, prestakuntzari eta

adinari lotuta daude. Honako hauek dira:

- Zeharkako gaitasunak. Beharrezkoak diren eta jarduera edozein izanik ere exijitzen

diren gaitasunak dira, hala nola ekimena, erantzukizuna, antolamendua eta abar.

- Oinarrizko gaitasunak. Hitzezko eta zenbakizko gaitasunei, gaitasun mekanikoei eta

abarri lotuta daude. Oro har, prestakuntzaren bitartez eskuratzen dira, baina bai eta espe-

rientziaren bitartez ere. Adibide gisa, hitz-jarioa, zenbaki-jarioa, sormena eta abar aipa

daitezke.

- Harreman-gaitasunak. Gizarte-trebetasunei lotutakoak dira, hala nola besteekin

harremanak egiteko erraztasuna, komunikazio-gaitasuna, gatazkak konpontzeko

gaitasuna eta abar.

Lanbide-gaitasunak. Prestakuntzaren edo esperientziaren bitartez eskuratzen direnak dira.

Honako alderdi hauek adierazten dituzte: pertsona langunearen eskaintzen eskakizunetara

egokitzeko aukera, pertsona horren iguripenak, lanerako eskakizunak, eta lan-munduratzeko

estrategiei buruzko ezagutzaren maila eta erraztasuna.

- Prestakuntza eta titulazio akademikoa. Honako hauek barne hartzen dira: jasotako

prestakuntzaren mota eta maila (akademikoa, lanerakoa edo etengabekoa), prestakun-

tzaren eguneratzea eta prestakuntzarako prest egotea, eta ezagutza berriak eskuratzeko

erraztasuna. Honako hauetan zehazten da: hizkuntzen ezagutza, kultur maila, oinarrizko

prestakuntza, informatika-ezagutzak eta abar.

Faktore hau lan-eskaintzei eta lan-merkatuaren eskakizunei lotuta aztertu beharra dago,

prestakuntza-maila handiak edo txikiak ez baitu kontratazio-aukera adierazten. Adibidez,

igeltsero batek, segur aski, fisika kuantikoko ikertzaile batek baino askoz curriculum

xumeagoa izango du; Espainiako lan-eskaintzen ikuspegitik, ordea, igeltsero-lana nahi

duenak ikertzaileak baino erraztasun handiagoak izango ditu kontratua lortzeko.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 49

- Lan-esperientzia. Egindako jardueren koherentzian eta dibertsifikazioan, azken lanaren

ezaugarrietan eta eskatzen den lanarekiko erlazioan zehazten da. Honako alderdi hauek

planteatzen dira: azken lana lortzeko modua, galdu izanaren arrazoia, kontratu-motak eta

lan bakoitzean egindako zereginak.

1.14. irudia. Gaitasunak, pertsonalak zein profesionalak, langileak hautatzeko edozein prozesutan bereziki baloratuko

diren faktoreak izango dira.

Laneratzeari eta enplegua bilatzeko teknikei buruzko ezagutzak

- Laneratzeari buruzko ezagutzak. Pertsonak lan-eskaintzei, informazioa lortzeko har

ditzakeen bideei, eskatutako enpleguak soldatari dagokionez dituen ezaugarriei, ordute-

giari, kontratu-motari eta abarri buruz duen informazioa eta ezagutza.

- Enplegua bilatzeko teknikak. Faktore hau enplegua bilatzeko trebetasunei buruzko

ezagutzari eta trebetasun horien erabilerari lotuta dago: curriculuma egiten jakitea, eskarira

egokitutako eskaintzetara ahalik eta curriculum gehien bidaltzea, enplegua bilatzeko plan

sistematiko bat egitea, hautatzeko elkarrizketa egiten jakitea eta abar.

Gizarte-faktoreak

Pertsona kokatzen den testuinguruekin zerikusia duten faktoreak dira: familia-testuingurua, gizarte-

-testuingurua eta testuinguru pertsonala. Faktore horiek pertsonak bere arazoaren aurrean hartzen duen

jarreran eta arestian adierazitako gainerako elementuetan dute eragina.

Testuinguru pertsonala. Zailtasun ekonomikoak, familia-kargak, baliabideak, osasunerako

kaltegarriak diren azturak (hala nola drogen kontsumoa, elikadura-dietak eta abar) eta aisia-

-portaera jakin batzuk berehalako eta lehentasunezko esku-hartzearen beharraren adieraz-

leak dira.

Gaitzespen-egoerak, hots, giza talde jakin batzuekiko gaitzespena gizartearen zein enpresa-

buruen aldetik (ezgaituak, droga-menpekotasuna dutenak eta abar)

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

50

Lan-munduratzea baldintzatzen duten faktoreen ezaugarriak

Faktore horien garrantzia haiekin lan egiteko ematen duten aukeran datza. Era horretan, faktore

horiek ebaluatu egin daitezke eta profesionalen esku-hartzearen eta jarraipenaren xede izan daitezke.

Horretarako, honako ezaugarri hauek izan behar dituzte:

Behatzeko eta ebaluatzeko modukoak izatea. Beste modu batean esanda, faktore jakin

bat neurtzeko adierazle baliagarri gisa zehaztu beharko lirateke. Adibidez, prestakuntza-

-faktorea honako adierazle hauetan zehazten da: lortutako titulazioa, lanerako edo etenga-

beko prestakuntzako ikastaroak, birziklatzeko gogoa eta abar.

Aldatu edo garatu ahal izatea. Gizarte-faktore eta lan-aukerei lotutako faktore guztiek, oro

har, aldatzeko aukera gutxi dute, aldaketa ez baitago pertsonaren zuzeneko ekintzaren

menpe, baina baliagarria izan daiteke faktore horiek ezagutzea eta beraiei buruzko informa-

zioa ematea jarrera egokia hartu ahal izateko. Enplegagarritasunari lotutako faktoreak, ostera,

aldatzeko edo garatzeko aukerarik handienak dituztenak dira, eta balorazioaren eta esku-

-hartzearen xede izango dira.

Gizabanakoa eraginpean hartzea. Enplegu-agentziek edo laneratze-zerbitzuek, oro har,

faktore horien ebaluazioa eta diagnostikoa egiteko protokoloak landuta badituzte ere,

kontuan izan behar dugu pertsona bakoitza ezberdina dela eta bere beharrak indibidualak

eta idiosinkrasikoak direla. Hori dela eta, gizabanakoa eraginpean hartzen dutenak aztertu

behar dira, beharren diagnostikoa egin ahal izateko eta, geroago, esku-hartzea eta jarrai-

pena egiteko ibilbide bat planteatzeko.

Azkenik, prestakuntza-eremuan edo lan-eremuan esku-hartze bat planteatu aurretik pertsonak

bere oinarrizko beharrak beteta dituela hartuko da kontuan. Ondorioz, gizarte-faktoreei –eta,

bereziki, kontratu orokorrari– lotuta dauden adierazleei lehentasuna eman behar zaie.

Profesional-taldeak faktore horiek zehazteko prozesuari buruzko gogoeta egin behar du,

esku-hartzea lurraldearen ezaugarriekin, eskaintzen den zerbitzu-motarekin, lan egiten den

giza taldearen ezaugarriekin eta esku-hartze hori eraginpean hartzen eta baldintzatzen

duten zirkunstantzia guztiekin koherentea izan dadin.

Aurrerago ikusi ahal izango dugun bezala, esku-hartzearen xede diren giza taldeen

ezaugarri orokorrak arestian adierazitako faktoreei lotuta daude. Lan-munduratzearen arloko

esku-hartzean, berriz, enplegagarritasun-faktoreak hartzen dira kontuan batez ere

(informazioaren bilketan eta beharren detekzioan, zein esku-hartzearen planteamenduan).

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 51

1.15. irudia. Lan-munduratzea nolabaiteko gizarte- eta lan-gaitzespena jasan dezaketen giza talde jakin batzuetan

planteatzerakoan, gizarte-faktoreak kontuan hartu behar dira.

1.5 Gizarteratzailearen irudia lan-munduratzaile gisa

Gizarteratzaileak, lan-munduratzaile gisa, hainbat zailtasun ditu garatu behar dituen zereginei dago-

kienez. Zailtasun horietan, honako hauek azpimarra daitezke:

Lan-munduratzailearen lanbide-rolaren definizioa falta da.

Izen asko daude profesional hau izendatzeko: lan-munduratzaile, orientatzaile, enplegu-

-aholkulari edo enplegu-sustatzaile, eta abar.

Ez dago berariazko titulaziorik. Gaur egun, hainbat titulazio daude, hala nola lizentziaturak

(pedagogia, psikologia, psikopedagogia), diplomaturak (gizarte-hezkuntza, gizarte-lana eta

abar), goi-mailako teknikariak (hala nola gizarteratzailea) eta lanerako prestakuntzakoak.

Horietan guztietan, lan-munduratzearen esparruan lan egiteko profesionalak prestatzen dira,

hainbat mailatan eta jardun-eremutan.

Bestalde, kontuan hartu behar da lan-munduratzaileak diziplina anitzeko talde baten barruan lan

egiten duela, hau da, hainbat diziplinatako profesionalekin batera. Taldearen barruan betetzen duen

lekuaren eta taldearen beharren arabera, zeregin batzuk edo besteak egingo ditu.

Lan-munduratzailearen gaitasunak eta trebetasunak

Lan-munduratzailearen zeregina betetzeko beharrezkoak diren gaitasunen eta trebetasunen artean,

honako hauek azpimarratu behar ditugu:

Eskuratu beharreko ezagutzak. Ezagutza orokorrak, teorikoak eta praktikoak, eta nolabaiteko

espezializazioa zeregin jakin batzuk egiteko. Ezagutza horiek Gizarteratzeko Goi Mailako

Heziketa Zikloaren curriculumean planteatutako edukiei buruzkoak dira: giza taldeen ezau-

garriak eta beharrak, prestakuntza-esparruaren eta lan-eremuaren egitura eta ezaugarriak,

banako ibilbidearen plangintza eta abar.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

52

Garatu beharreko gaitasunak:

- Egokitzeko gaitasuna eta malgutasuna ager daitezkeen egoeren eta pertsonen, lan-

-munduaren eta horren barne-legeen, eta berrikuntza teknologikoen aurrean.

- Erantzukizuna gizabanakoaren eta lan-eremuaren arteko bitarteko gisa.

- Ezagutza-, analisi- eta plangintza-gaitasunak. Informazioaren, zereginen eta helburuen

lantzea eta hierarkizazioa, programazioa, prozesuetan esku hartzen duten alderdien

analisia eta erlazioa, erabakiak hartzea eta abar.

- Giza harremana.

- Segurtasuna eta konfiantza ematea, egoeraren aurrean interesa eta ulermena agertzea,

urruntze pertsonala lanari objektiboki ekiteko, autokontrola eta abar.

- Talde-lana.

Trebetasunak:

- Pertsonaren zein ingurunearen aldetik lan-munduratzean esku hartzen duten faktore

guztiak behatzea.

- Komunikazioa eta komunikazio-prozesuak, hala nola entzute aktiboa, informazioa era

ulergarrian adieraztea, informazioa lortzea, atzeraelikadura, eta komunikaziorako lengoaien

ezagutza (hitzezkoa, hitzezkoa ez dena eta abar).

- Gainerakoekiko enpatia agertzea eta laneratzeko prozesuak errazteko harreman-giro

egokia sortzea.

Lan-munduratzailearen zereginak

Erabiltzaileari dagokionez

Arreta pertsonalizatua

Informazioa. Eskaria identifikatu eta bideratzea, zerbitzuari buruzko informazio orokorra,

beste profesional batzuengana bidaltzea, protokoloak eta erregistroak betetzea eta abar.

Orientazioa. Zeregin hau, oro har, goi-mailako tituludun batek betetzen du, baina gizartera-

tzaileak esku hartzeko prozesuaren fase honetan lagun dezake, honako eginkizunetan hain

zuzen ere:

- Informazioa jasotzeko banakako lehen elkarrizketan.

- Pertsonaren beharrak zehaztean, haren gabezien eta ahalmenen azterketa eta analisia

egitean, eta profila definitzean.

- Esku-hartzearen plangintza eta pertsona bakoitzaren ezaugarrietara, beharretara eta

gaitasunetara egokitutako banan-banako proiektuak egitean.

- Ekintza-plana pertsonarekin negoziatzean.

- Eta abar.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 53

Aholkularitza. Eskari jakin batzuei buruzko informazio espezializatua eta berariazkoa

emateko prozesua da. Horrela, beraz, aholkularitza baliagarria izan daiteke eskaria defini-

tzeko, eskariari buruzko informazio objektiboa emateko, dauden alternatibak edo aukerak

azaltzeko eta abar.

Prestakuntza. Prestakuntza-jarduerak programatu, eman eta ebaluatzea. Honako alderdi

hauek hartuko dira kontuan:

- Lan-esparruko alderdiak, zereginerako prestakuntza eta abar.

- Lanari lotutako trebetasunak: gizarte-trebetasunak, autonomia-azturak eta abar.

- Enplegua bilatzeko teknikak irakatsi eta ikasteko prozesua.

- Motibazioaren sendotzea pertsonak beren lan-munduratzeko prozesuan eragile aktibo izan

daitezen, hau da, parte har dezaten, erabakiak har ditzaten, lana eta bitartekoak bilatzeko

ardura beren gain har dezaten eta abar.

Laguntzak, pentsioak eta abar emateko izapideak arintzea edo bideratzea.

Etengabeko ebaluazioa. Banan-banako laguntza eta jarraipena, lan-planaren ebaluazioa,

aurrerapenen edo atzerapenen azterketa, gatazkak geldiarazteko modua eta irtenbidea

emateko proposamena, feedback iraunkorra pertsonarekin, lana mantentzeko laguntza,

informazioa ebaluatu eta interpretatzeko tresnak landu eta aplikatzea eta abar.

Enpresari dagokionez

Langunearen ezaugarrien azterketa: baldintzak eta eskakizunak.

Pertsonaren ikuskapena eta jarraipena enpresan, zentroetarako bisitaldiak, txertatze-

-prozesu batean sartuta dagoen pertsonaren eta lankideen arteko harremanen eta jarreren

garapena mantentzea eta abar.

Enpresaren sentsibilizazioa. Kontratugileei giza taldeen, kontratazioak dakartzan onuren eta

abarren inguruko ezagutza erraztea.

Prestakuntza- edo lan-beharrak ezagutzea.

Inguruneari dagokionez

Ingurunearen, komunitatearen eta esku hartzen duten eragileen arteko koordinazioa, lotura

eta dinamizazioa.

Inguruneko baliabideak ezagutzea eta baliabide horiekiko lotura mantentzea.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

54

Aipamen bibliografikoak

1. ARRIBA, A. El concepto de exclusión en política social. Politika Konparatzaileen Unitatea (Unidad

de Políticas Comparadas, CSIC). 2002. 12 eta 13. orr. Web-orria:

http://www.iesam.CSIC.es/doctrab2/dt-0201.pdf

2. LAN ETA GIZARTE GAIETAKO MINISTERIOA. II Plan Nacional de Acción para la Inclusión Social 2003-

-2005. Web-orria: http://www.femp.com/congresos/pnain/anexoI.doc

3. Ibidem. 9. or.

4. Web-orria: http://www.mec.es/adultos/

5. MONTANÉ, J. Orientación ocupacional. Ceac. Bartzelona, 1993. 13-15. orr.

6. HAINBAT AUTORE. Los nuevos yacimientos de empleo: los retos de la creación de empleo desde el

territorio. Fundación Cirem. Icaria. Bartzelona, 1998. 37-41. orr.

7. Ibidem. 44-47. orr.

8. Langabearen definizio berria (Nueva definición de parado). BAI. Web-orria:

http://www.ine.es/epa02/nuevoparo.htm

9. PÉREZ ESCODA, N. Programa de formació per a la inserció laboral. Ed. CEAC. Bartzelona, 1996. 27. or.

10. Ibidem. 48. or.

11. CARITAS. ¿Cómo desarrollar la empleabilidad? Cuadernos para la inserción laboral. Madril, 1999. 20. or.

Ariketak

1. Egin kontzeptuzko mapa bat unitate didaktiko honen 1.1 idatz-zatiko (Oinarrizko kontzeptuak)

edukiekin, ahalik eta kontzeptu gehien barne hartuta.

2. Konparatu laneratze eta lan-munduratze kontzeptuak.

3. Egin bizi zaren inguruan ematen diren hezkuntza-moten zerrenda bat (formala, ez-formala,

informala), azaldu hezkuntza horien ezaugarriak eta arrazoitu, kasu bakoitzean, zergatik barne

hartu duzun mota batean, eta ez bestean.

4. Talde txikitan, egin bisitaldiak Bigarren Hezkuntzako zenbait institututara, eta bilatu hezkuntza-

-behar bereziak dituzten ikasleentzako dituzten baliabideak (giza baliabideak, curriculum-

-baliabideak, baliabide materialak eta abar).

Sailkatu baliabideak ikasleen hezkuntza-beharren arabera (adibidez, logopeda entzumen-

-urritasuna eta lengoaia-arazoak dituzten ikasleentzat).

5. Bikoteka, bilatu DBHko 3. mailan dagoen nerabe batek igeltsero izateko egin ditzakeen

prestakuntza-ibilbideak.

6. Egin kontzeptuzko mapa bat unitate didaktiko honen 1.1 idatz-zatiko (Oinarrizko kontzeptuak)

edukiekin, ahalik eta kontzeptu gehien barne hartuta.

7. Konparatu laneratze eta lan-munduratze kontzeptuak.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 55

8. Egin bizi zaren inguruan ematen diren hezkuntza-moten zerrenda bat (formala, ez-formala,

informala), azaldu hezkuntza horien ezaugarriak eta arrazoitu, kasu bakoitzean, zergatik barne

hartu duzun mota batean, eta ez bestean.

9. Talde txikitan, egin bisitaldiak Bigarren Hezkuntzako zenbait institututara, eta bilatu hezkuntza-

-behar bereziak dituzten ikasleentzako dituzten baliabideak (giza baliabideak, curriculum-

-baliabideak, baliabide materialak eta abar).

Sailkatu baliabideak ikasleen hezkuntza-beharren arabera (adibidez, logopeda entzumen-

-urritasuna eta lengoaia-arazoak dituzten ikasleentzat).

10. Bikoteka, bilatu DBHko 3. mailan dagoen nerabe batek igeltsero izateko egin ditzakeen

prestakuntza-ibilbideak.

11. Konparatu, adin ezberdineko hainbat pertsonari egindako elkarrizketetan oinarrituta, 70eko

hamarkadaren aurreko lan-merkatuaren eta egungoaren ezaugarriak. Horretarako, honako irizpide

hauek hartu behar dira kontuan:

- Egin beharreko lanerako eskatzen den kualifikazioa

- Enpresa barruko karguak

- Kontratu-motak

- Mailaz igotzeko aukera

- Gizonezkoen eta emakumezkoen ehunekoa

- Hautatzeko prozesua

12. Azaldu, zeure esperientziatik edota ezagutzen dituzun pertsonen esperientziatik abiatuta, lan-

-merkatuan sartzeko prozesuaren ezaugarririk azpimarragarrienak. Nola baloratzen duzu egoera?

13. Idatzi enplegu-sorgune berriei lotutako jarduera-sektoreetan zuzenean edo zeharka lanean ari

diren pertsona ezagunen 10 adibide. Ezagutzen al duzu bizi zaren inguruan ildo horretan

garatzeko moduko ekimenik?

14. Bikoteka, bilatu zuen udalerriko edo inguruko langabeziaren zifrei buruzko informazioa, eta

kalkulatu adierazle guztiak sexuaren arabera. Egin balorazioa.

15. Aztertu zure lan-munduratzea baldintzatu dezaketen enplegagarritasun-faktoreak, lan-aukerei

lotutakoak eta sozialak. Egin bakoitzaren ebaluazioa. Nola hobetu ditzakezu?

16. Unitatean ikasi dituzun enplegagarritasun-faktoreak kontuan hartuta (gaitasunak eta jarrerak),

landu zure ustez lan-munduratzaile batek bete beharko lukeen lanbide-profila.

17. Bilatu lan-munduratzean esku hartzen duten profesionalei buruzko informazioa, eta adierazi

zein diren profesional horien zereginak. Informazio hori bilatzeko, honako hauetara jo daiteke:

erakunde publikoak (hala nola Autonomia Erkidegoko Lan Saila), enpresak edo enplegua

sustatzeko zentro publikoak, itunduak eta pribatuak, GKEak, irakaskuntza arautuko zentroak,

lanerako prestakuntza ematen duten zentroak, gizarte-bermeko programak eta abar.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

56

1.1 jarduera

Prestakuntza-eremuaren eskaintza

Planteamendua

Inguruko prestakuntza-baliabideak zehatz-mehatz ezagutzea da asmoa.

Garapena 4 edo 5 pertsonako taldeak osatu beharko dira. Talde bakoitzak prestakuntza-eskaintza jakin bati

buruzko informazioa bilatu beharko du:

- GBP.

- Lanerako Prestakuntza: 25 urtetik beherakoentzat.

25 urtetik gorakoentzat.

- Etengabeko Prestakuntza.

- Beste zenbait eskaintza.

Jaso beharreko informazioak honako alderdi hauek barne hartuko ditu: ematen den titulua, non

ematen den, orduak, edukiak, helburuak, profesionalak eta abar. Informazioa parrilla batean bildu beharko

da, geroago gainerako ikaskideek erabili ahal izateko.

Talde bakoitzak behar bezala aurkeztuta emango dio lana irakasleari, eta ikasgelan ondorioak

azalduko dira.

Iraupena

Informazioa bilatzeko astebete, eta ondorioak azaltzeko ordu-erdia talde bakoitzeko. Ahal bada,

ikasten den prestakuntza ematen duten zentro batzuetara bisitaldia egitea eta internetetik informazioa

lortzea gomendatzen dugu.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 57

1.2 jarduera

Enplegu-sorgune berriak Planteamendua Behar berriek lanpostu berriak sortzeko ematen duten aukeran sakontzea da asmoa.

Garapena Banatu klasea 4 taldetan. Talde bakoitzak honako jarduera-eremuetako bat aztertuko du.

A taldea. Eguneroko bizitzako zerbitzuak

B taldea. Bizi-kalitatea hobetzeko zerbitzuak

C taldea. Aisia-zerbitzuak

D taldea. Ingurune-zerbitzuak

Talde bakoitzak eremu bakoitzaren inguruko gogoeta egin beharko du, eta behar berri bati erantzungo

dion jarduera edo zerbitzu bat planteatuko du.

Aztertu aukeratutako ideia honako alderdi hauei dagokienez: lurralde-eremua, originaltasuna eta

bideragarritasuna, enplegua sortzeko ahalmena eta enplegu horren kualifikazioa.

Talde bakoitzak horma-irudi bat egingo du klasearen aurrean egin beharreko aurkezpenean erabiltzeko.

Iraupena Astebete.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

58

1.3 jarduera

Langabezia Planteamendua Langabeziaren azterketa kuantitatiboan eta kualitatiboan sakontzea da asmoa.

Garapena 3 edo 4 pertsonako taldeak osatu behar dituzue. Talde bakoitzak azken hilabetean erregistratutako

langabeziari buruzko informazioa bilatuko du. Bildu beharreko informazioa honako hau izango da:

Aztertutako hilabetean EZParen bulegoetan espainiar Estatuari dagokionez erregistratutako langa-

bezia: pertsonen guztizko kopurua, langabezia-tasa eta aurreko hilabetearekiko konparazioa (gora ala

behera egin duen, pertsona-kopurua...). Hilabetearen hasieran, datuak prentsan lor daitezke (El Pais,

La Vanguardia…).

Autonomia Erkidegoko langabeen kopurua, aurreko hilabetearekiko konparazioa eta biztanleria

aktiboaren ehunekoa.

Autonomia Erkidegoko langabeak (kopuru absolutuak eta ehunekoa), eta aurreko hilabetearekiko

konparazioa, honako alderdi hauen arabera:

- Sexua

- Adina

- Probintziak

- Produkzio-sektoreak

Talde bakoitzak, lortutako informazioaren arabera, lan-munduratzailearen funtzioei eta egin

ditzakeen esku-hartzeei buruzko ondorioak atera beharko ditu.

Talde bakoitzak behar bezala aurkeztuta emango dio lana irakasleari, eta ikasgelan ondorioak

azalduko dira.

Gainerakoek, bakarka, ikaskideek emandako datuak idatziz jaso beharko dituzte. Aztertutako

hilabeteetan erregistratutako langabeziaren joera irudikatuko duen grafiko bat eta horren inguruko

iruzkin bat egin beharko ditu ikasle bakoitzak.

Iraupena Hilabete bakoitzaren lehen hamabostaldian, talde bakoitzak bere ondorioak azaldu beharko ditu.

Eskolako azken 15 minutuak erabil daitezke taldeak aztertutako hilabetearen emaitzak azaldu ahal izateko.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

60

22 UUNNIITTAATTEE DDIIDDAAKKTTIIKKOOAA LLAANN--MMUUNNDDUURRAATTZZEEKKOO PPOOLLIITTIIKKAAKK EETTAA PPRROOGGRRAAMMAAKK

2.1. irudia.

“Hortaz, diru-sarreren babesa, lanbide-heziketa eta enpleguaren sustapena konbinatuko dituzten

politika aktiboak aplikatzea bideratu behar du gizarte-babesak”.

Batzordearen 1995eko urriaren 31ko Komunikazioa: “Gizarte-babesaren etorkizuna, Europa-mailako

eztabaida baterako esparrua”.

2.1 Europako estrategiak

Europako politikaren aurrerapenak enpleguaren eta prestakuntzaren arloan

Erromatik Maastricht-era

1957ko martxoaren 25ean, Europako Erkidegoa eratzeko Ituna edo Erromako Ituna sinatu zen

eta, ondorioz, EEE sortu zen. Europako gune bakarra sortzera bideratutako lehen urrats hori kide diren 6

herrialdeen aduana-eremu edo merkatu bateratu baten sorkuntzan oinarritu zen, gizarte- eta enplegu-

-politiketan gehiegi sakondu gabe.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 61

Gizarte- eta enplegu-politika horiek geroago hartutako xedapen batzuen bidez hasi ziren lantzen.

1962ko Europako Erkidegoen Kontseiluak lanbide-heziketaren arloko politika komunaren printzipio

orokorrak ezarri zituen. Ildo horretan, lanbide-heziketa herritar guztiek bizitza osoan jaso beharreko

eskubidetzat hartu zuen eta kalitateko prestakuntzaren alde agertu zen.

1986ko Europako Agiri Bakunarekin beste urrats bat egin nahi izan zen, hots, pertsonen, onda-

sunen, zerbitzuen eta kapitalen mugimendu librea ziurtatuko zuen gunea sortu. Egoera berriarekin

batera, hainbat neurri hartu ziren gizarte-politikaren inguruan eta, bereziki, lanbide-heziketan, langabe-

ziaren kontrako lanean, lan-arloko osasunean eta segurtasunean, eta gizarte-solaskideekiko elkarrizketan.

1989an, Agiri Bakunaren ondorioz, Gutun Soziala onartu zen. Gutun horren helburua Europako

langile guztiei gutxieneko gizarte-maila batzuk bermatzea izan zen (eta, besteak beste, lanbide-heziketa).

1992ak Europar Batasuna eratzeko Ituna edo Maastricht-eko Ituna ekarri zuen. Itun horrek eremu

ekonomikoa gainditu eta Europako Batasunaren bokazio politikoa agerian utzi zuen. Gizarte- eta

enplegu-politikari garrantzi handiagoa emateko, itunaren artikulu batzuk berriz formulatu ziren.

Hala ere, Maastricht-eko Itunak gizarte-politikan egindako ekarpen nagusia gizarte-politikari

buruzko 14. protokoloan agertzen da. 1989ko Gutun Sozialak egindako bidetik jarraitzeko asmo

esplizituarekin, Gizarte-politikari buruzko Akordioa ezarri zen kide ziren Estatuetan (Erresuma Batua

salbuetsita). Akordio horren filosofia nabaria da lehen artikuluan bertan:

1. artikulua. Erkidegoaren eta kide diren Estatuen helburuak honako hauek dira: enpleguaren

sustapena, bizitzeko eta lan egiteko baldintzen hobekuntza, gizarte-babes egokia,

gizarte-elkarrizketa, giza baliabideen garapena enplegu-maila altua eta iraunkorra

lortzeko, eta bazterketen kontrako jarduna.

Amsterdamgo Ituna, Europa sozialago baten alde

1997an Amsterdamgo Ituna onartu zen, Maastrichteko akordio asko osatzeko eta edukiz

hornitzeko hain zuzen ere. Itun horren alderdi garrantzitsuetako bat gizarte-politika izan zen; horren

adierazgarri ditugu Itunaren gorputzean gizarte-protokoloa sartu izana eta enpleguari buruzko Titulu bat

barne hartu izana. Langabezia Europako Batasunaren gizarte-arazorik handiena zela adierazi zen eta,

ondorioz, “enplegu-maila handia lortzea” kide diren herrialdeen helburu eta “interes komuneko gai”

bihurtu zen.

Amsterdamgo Itunaren ekarpen nagusia, ordea, Europako Enplegu Estrategia onartu izana da.

Langabeziaren arazoari aurre egiteko estrategia bateratu horrek honako prozedurari jarraitu zion:

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

62

Kide diren estatuen enplegu-politikei buruzko txostena

Europako Kontseiluaren gomendioak

Europako Batasuna

Ardatz orokorrak

Helburuak

Zuzentarauak

Kide den herrialdea

Zuzentarauak

Helburuak

Ekintza Plan Nazionala

Kide den estatu bakoitzak egoera aztertu eta bere enplegu-politikei buruzko txostena egingo

du urtean behin. Txosten hori Europako Batasunak aztertuko du, eta Europako Kontseiluak

gomendioak egingo dizkie kide diren estatuei.

Europako Batasunak egoera ekonomikoa aztertuko du, eta helburuak ezarriko dituzten eta

zuzentarau batzuetan gauzatuko diren jardun-ardatz orokor batzuk ezarriko ditu. Zuzentarau

horiek kide den estatu bakoitzarentzako Ekintza Plan Nazional batean zehaztuko dira.

Plan horiek Europako Kontseiluak aztertuko ditu, eta hurrengo urteko zuzentarauak sortzeko

baliagarriak izango dira.

Estrategia hori Luxenburgoko Enpleguaren Gailurrean hasi zen garatzen, eta bertan onartu ziren

lehen zuzentarauak. Prozesu hori garrantzitsua izan zen, enpleguaren alorrean lankidetza- eta

ikuskapen-mekanismoak aplikatzeko asmoarekin egin baitzen (ekonomia- eta moneta-arloan

elkarganatzea lortzeko aplikatzen direnen antzeko mekanismoak).

Lisboako estrategia eta etorkizuneko Europa soziala

2000. urteko Lisboako Kontseilu Europarrean, gizarte-babeseko sistemak hobetzearen garrantzia

areagotu egin zen, Lisboako Estrategia izeneko estrategia orokorraren barruan hain zuzen ere.

Hamarkada bat ezarri zen (2000-2010) “ezagutzan oinarritutako ekonomia, lehiakorragoa eta

dinamikoagoa, eta ekonomikoki era iraunkorrean, enplegu gehiago eta hobeekin eta gizarte-kohesio

handiagoarekin hazteko gauza izango dena” lortzeko. Planteamendu orokor horren barruan,

enpleguaren eta lan-merkatuaren arloko politikek funtsezko zeregina zuten.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 63

Nizan (2000) eta Bartzelonan (2002), Kontseilu Europarrak honako bi alderdi hauek azpimarratu

zituen: beste politika batzuekiko elkarreragina (politika ekonomikoak, enplegu-politikak eta gizarte-

-babesekoak), eta sinkronizazio handiagoa politika ekonomikoaren orientabide orokorrak eta enplegu-

-zuzentarauak martxan jartzean (helburuak lortzeko sinergia handiagoa izan zedin).

Aldaketa horiek guztiak Gizarte Babeseko Batzordearen komunikazioan islatu ziren (“Lisboako

estrategiaren gizarte-dimentsioaren sendotzea”, 2003ko maiatza).

Komunikazio horretan, Europako Batasuneko

herrialdeek aurrean zituzten erronkak adierazi

zituen Batzordeak, hala nola biztanleriaren zahar-

tzea, pobreziaren eta gizarte-bazterketaren iraun-

kortasuna, gero eta ezberdintasun handiagoen

mehatxua, aldaketa gizartearen egituran, familietan

eta lan-munduan, eta enpleguaren hazkundean

eta sorkuntzan laguntzeko premiaren erronka.

Beraz, 2010. urterako planteatutako helburuak

lortu nahi badira, adierazitako defizit hori arintzera

bideratu beharra dago Europako Batasunaren

politika.

2.2. irudia. Kide diren estatuek gizarte- eta enplegu-arloan

baldintzak betetzen dituzten egiaztatzeaz arduratutako Europako Batasuneko organoa da Kontseilu Europarra.

Helburu orokor horiek lortzeko, komunikazioak dioen bezala, gizarte-dimentsioa sendotu beharra

dago. Ildo horretan, gizarte-babesak zeregin garrantzitsua du produkzio-faktore gisa, eta funts sendo

batzuetan eta gizarte-justizian oinarritutako ekonomia eraginkorrak, dinamikoak eta modernoak

ziurtatzen ditu.

Komunikazioan proposamen zehatzak barne hartzen dira kide diren estatuek gizarte-babesaren

eremuan garatu beharreko politiken koordinazioa eraginkorragoa izan dadin eta, horri esker, politika

horiek gizarte-babeseko sistemen modernizazioan lagungarriak izan daitezen. Aldi berean, gizarte-

-babesaren arloko ahaleginak sinplifikatu eta arrazionalizatu nahi dira, eraginkorragoak izan daitezen

eta hainbesteko nekerik eragin ez dezaten; horrela, sinergia handiagoa lortuko da eremuen artean.

Proposamen horiek bi jardun-bloke handitan gauzatzen dira:

Eremu sozioekonomikoan: ekonomia- eta enplegu-politikak koordinatzeko prozesuen

arrazionalizazioaren jarraipen gisa.

Gizarte-babesaren eremuan: lankidetzarako esparru bateratua sortzea.

Prozesu arrazionalizatu berria helburuak aztertzeko eta txosten estrategikoak aurkezteko hiru urteko

zikloetan oinarritzen da. Lehen muga 2006. urtea izango da eta, handik aurrera, hiru urteko ziklo berria

hasiko da.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

64

Enplegu-estrategia zorrotz ebaluatu da eta, ebaluazioak agerian utzi duenez, ahultasun estrukturalak

lantzen jarraitu beharra dago, eta Europako Batasuna zabaldu ondoren planteatuko diren erronka berriei

aurre egin behar zaie.

2003ko urriko Bruselako Kontseilu Europarrak, aurreko kontseiluekin bat etorriz eta enplegua

sortuko duen eta ekonomia-mailan zein gizarte-mailan kohesio handiagoa izango duen hazkunde

iraunkor batera bideratutako ideiaren barruan, Europako garraio, energia eta telekomunikazioen sareak

gauzatzearen eta giza kapitalean egin beharreko inbertsioa handitzearen garrantzia azpimarratu zuen.

Azken puntu horren barruan, prestakuntzan eta gizarte- eta lan-politiketan inbertitzeko gomendioa

azpimarratu behar da. Beraz, hazkunderako eta enplegurako baldintza hobeak sortzeko, Europak

lehiakortasuna areagotu eta gizarte-dimentsioa garatu behar du, ingurumen-dimentsioa ahaztu gabe.

Europako politiken zuzentarauak

Ikusi dugunez, kide diren estatuek Enplegu Plan Nazionalen bitartez lortu beharreko hainbat

zuzentarau eta helburu edo zutabe ezartzen ditu Europako Batasunak urtero. Plan horietan lortutako

helburuen ebaluazioa Kontseiluak udaberrian egiten dituen bileretan egingo da. Bilera horietan, gainera,

Europako Batasunaren joera ekonomikoak eta sozialak sakon aztertu, eta hurrengo urterako jardun-

-ardatzak eta zuzentarauak landuko dira. Politiken arteko sinergia handiagoa bilatuko da beti.

2003ko enplegu-politikaren helburuak eta zuzentarauak

2003. urterako enplegu-politikaren helburuak honako hauek dira: erabateko enplegua, lanaren

kalitatea eta produktibitatea, eta gizarte-kohesioa eta gizartean barne hartzea.

Erabateko enplegua. Kide diren estatuek ahaleginak egingo dituzte erabateko enplegua

lortzeko, eta, horretarako, eskaintzari eta eskariari lotutako neurriak barne hartuko dituen

planteamendu politiko orokor bati jarraituko diote. Halaber, enplegu-tasak igotzen saiatuko

dira, Lisboan eta Stockholmen ezarritako helburu zehatzak lortzeko.

Lanaren kalitatea eta produktibitatea. Enplegu-tasen igoerarekin batera, lanaren

produktibitateak gora egin behar du. Lanaren kalitateak produktibitatea handitzen lagun

dezake eta, hortaz, bi elementu horien arteko sinergiak ahal den neurrian aprobetxatu

beharko lirateke. Horra hor gizarte-elkarrizketarako berariazko erronka bat.

Gizarte-kohesioa eta gizartean barne hartzea. Enplegua funtsezko baliabidea da gizar-

tean barne hartzeko. Enplegu-politikek enpleguan parte hartzeko aukera erraztu beharko

lukete honako neurri hauen bitartez: lan egiteko gai diren gizonezko eta emakumezko

guztiek kalitateko enplegua lortzeko aukera sustatzea, lan-merkatuko diskriminazioaren

kontra jardutea eta lan-munduan pertsonen bazterketa saihestea.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 65

Kohesio ekonomikoa eta soziala sustatzeko, beharrezkoa izango da enpleguari eta langabeziari

dagokienez eskualde-mailan agertzen diren ezberdintasunak murriztea, Europako Batasunean enplegu-

-arloan okerren dauden eremuetan planteatutako arazoei erantzutea, eta berregituratze ekonomikoaren

eta sozialaren alde egitea.

Helburu horiek honako zuzentarau hauetan zehazten dira:

1. Langabeen eta ez-aktiboen aldeko neurri aktiboak eta prebentziozkoak.

2. Lanpostuen sorkuntza eta enpresa-espiritua.

3. Lan-merkatuan aldaketari ekitea eta moldagarritasuna eta mugikortasuna sustatzea.

4. Giza kapitalaren garapena eta etengabeko ikaskuntza sustatzea.

5. Eskulanaren eskaintza zabaltzea eta bizitza aktiboaren luzapena sustatzea.

6. Gizonezkoen eta emakumezkoen arteko berdintasuna. Enplegu-politikan, gizonen eta emaku-

meen arteko berdintasunaren dimentsioa bateratzeko ikuspegi bati jarraitu behar diote ekintzek.

7. Okerren dauden pertsonak lan-merkatuan txertatzeko aukera sustatzea, eta pertsona horiek

jasaten duten diskriminazioari aurre egitea.

8. Enplegua erakargarri bihurtuko duten pizgarrien bidez, lan egitea errentagarri izan dadin lortzea.

9. Aitortu gabeko lana arautzea.

10. Enplegu-arloko eskualde-mailako ezberdintasunei aurre egitea.

2.3. irudia. Erabateko enplegua lortzea Europako politikaren helburuetako bat da, oso garrantzitsua baita Europa lehiakor

eta bateratua eraikitzeko.

2.2 Europako baliabideak prestakuntzarako eta enplegurako

Europako Erkidegoko politikaren ondorioz, kide guztiak integrazio handiagorako bidean dira, eta

Europako Batasunak bere helburuak lortzeko jartzen dituen baliabideek ere ildo beretik jarraitu dute.

Elkarganatze handiagoan sakontzeko funtsetako bat Europaren barruan eskualde, eremu eta

pertsonen arteko ezberdintasun ekonomikoak eta sozialak murriztea da. Horretarako, Europako Funtsak

eta Europako Programak sortu ditu Europako Batasunak.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

66

Europako Funtsen helburua Europako Batasunaren barruan adierazitako ezberdintasunak

murriztea eta kohesio ekonomikoa eta soziala sustatzea da.

Europako Programek Europako herritarren prestakuntza sustatzen dute (maila guztietan),

eta elkarreragina eta mugikortasuna errazten dizkiete herrialdeen artean.

Europako Funtsak

Europako Funtsak bi motakoak izan daitezke: Kohesio Funtsa eta Egitura Funtsak.

Kohesio Funtsa. Maastrichteko Itunak sortu zuen 1993an, Erkidegoko herrialderik

pobreenen egitura-garapena erraztu eta Europako kohesioa bultzatzeko helburuarekin.

Kohesio Funtsak ingurunea eta hondakinen kudeaketa hobetzeko edo Europan zeharreko

garraio-sarea garatzeko proiektuak –edo proiektuen faseren bat– finantzatzen ditu. Diru-

-laguntzak Ogasun Ministerioak kudeatzen ditu Erkidegoko Funtsen eta Lurralde Finantza-

ketaren Zuzendaritza Nagusian.

Egitura Funtsak. 1975ean sortu ziren egitura-ekintzak finantzatzearen bidez eskualdeen

arteko garapen-ezberdintasunak murrizteko helburuarekin. Funtsa horien onuradunak estatuak

eta eskualdeak dira. Funtsak hainbat alditan aplikatzen dira (1994-1999, 2000-2006).

Kohesio Funtsa Egitura Funtsak

Kide den estatu bakoitzari kohesio

orokorra eman nahi dio

Eskualde- eta gizarte-

-helburuak dituzte

Proiektuak –edo proiektuen

faseak– finantzatzen ditu Programak finantzatzen dituzte

Biek egitura-ekintzak finantzatzen dituzte

2.1. taula.

Lehentasunezko jardun-helburuak

Gaur egun, 2000-2006ko Egitura Funtsak hiru helburu lortzera bideratuta daude:

1. helburua. Gutxien garatutako eskualdeen garapena eta egitura-mailako egokitzapena

sustatzea. Biztanle bakoitzeko batez besteko BPGa Erkidegoko batez bestekoaren % 75etik

beherakoa duten eskualdeak barne har daitezke helburu honetan. Egitura Funtsen zuzki-

duraren % 70 jasotzen du helburu honek.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 67

2. helburua. 1. helburuan barne hartu gabeko egitura-gabeziak dituzten eremuen birmol-

daketa ekonomikoa eta soziala babestea. Lau eremu-tipologia definitzen dira: mutazio ekono-

mikoko eremuak, gainbeheran dauden landa-eremuak, zailtasunak dituzten hiri-auzoak eta

arrantzaren mende dauden eremu apalak. Egitura Funtsen zuzkiduraren % 11,5 jasotzen du

helburu honek.

3. helburua. Europako Enplegu Estrategiarekin bat etorriz, hezkuntza, prestakuntza eta

enplegurako politiken eta sistemen egokitzea eta modernizazioa babestea. Egitura Funtsen

% 12,3 dagokio helburu honi.

Egitura Funtsen artean, lau mota bereiz daitezke: EGEF, NBBEF, EGIF eta ABFT. Funts horiek

lehentasunezko helburuak lortzera eta Erkidegoaren ekimenak, ekintza berritzaileak eta laguntza

teknikorako neurriak finantzatzera bideratzen dira.

EGEF. Eskualde Garapeneko Europako Funtsa

Finantza-baliabideak kontuan hartuta, Europako Batasuneko egitura-funtsik handiena da, eta

eskualde-programen finantza-tresna nagusia.

Eskualde-desorekak zuzentzearen bitartez kohesio ekonomikoa eta soziala sustatzeko helburua du.

Horretarako, okerren dauden eskualdeak garatu eta birmoldatzeko programak finantzatzen ditu. Era

berean, lanpostu iraunkorrak garatzen eta sortzen laguntzen du. Finantzatzen dituen ekintza nagusiak

honako hauek dira: langune iraunkorrak sortzen edo mantentzen dituzten inbertsioak, azpiegituretan

egin beharreko inbertsioak, toki-garapenaren eta enpleguaren arloko ekimenen sustapena eta ETEen

jardueren sustapena.

EGEF funtsa Ogasun Ministerioko Erkidegoko Funtsen eta Lurralde Finantzaketaren Zuzendaritza

Nagusiak administratzen du, eta honela finantzatzen da:

1. helburua. Erkidegoaren partaidetza (% 12), herrialdearen partaidetza (% 35) eta inbertsio

pribatua (% 53).

2. helburua. Beste funts batzuekin batera finantzatzen da, baina eskualde bakoitzeko

programa bakarra baino ez da onartzen.

EGIF. Europako Gizarte Funtsa

Europako Batasunaren gizarte-politikak duen tresnarik garrantzitsuena da. Europako Enplegu

Estrategiak eta Urteko Zuzentarauek hasitako ekintzak garatzen laguntzen du. Finantzatzen dituen

ekintzetan, honako hauek azpimarra daitezke:

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

68

Pertsonei honako alderdi hauetan laguntzeko programak:

- Lanbide Heziketa

- Enpleguaren eta autoenpleguaren sorkuntza

- Enplegu-iturri berrien garapena

- Ikerketa eta garapen teknologikoa

Lan-merkatuen funtzionamenduaren hobekuntza eta langabeen birlanbideratzea bultzatuko

duten proiektuak.

Neurri osagarriak, hala nola:

- Zerbitzuez baliatzeko aukera menpeko pertsonentzat

- Ekintza psikopedagokikoak

Gobernuz kanpoko erakundeek eta toki-lankideek garatutako ekintzak.

EGIF funtsa Lan Ministerioak administratzen du Europako Gizarte Funtsaren Unitate Administratzaile-

aren bitartez, eta honela finantzatzen da:

1. helburua. Erkidegoaren partaidetza (% 68,3), herrialdearen partaidetza (% 31,35) eta

inbertsio pribatua (% 0,35).

2. helburua. Beste funts batzuekin batera finantzatzen da, baina eskualde bakoitzeko progra-

ma bakarra baino ez da onartzen.

3. helburua. Kasu honetan ere, Erkidegoaren partaidetza (% 43,9) eta herrialdearen partai-

detza (% 56,1) ditugu. Europako laguntza horretatik, % 38,1 autonomia-erkidegoek kudea-

tutako programei dagokie eta, gainerako % 61,9, berriz, Estatuko programetarako laguntzei.

Jarraian deskribatuko dugun Aragoiko FIJA Plana EGIF funtsak Espainian finantzatutako esperien-

tzien adibidea dugu.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 69

FIJA Plana (Aragoiko Gazteak Laneratzeko Plana)

Sustatzailea Aragoiko Enplegu Institutua (INAEM), Aragoiko Gobernuko Ekonomia, Ogasun eta

Enplegu Sailari atxikitako erakunde autonomoa.

Egilea Gizarte-eragileak: Aragoiko Autonomia Erkidegoko bi enpresa-erakunde eta bi

sindikatu nagusiak (CREA, CEPYME, CCOO eta UGT), INAEMekin egindako

hitzarmenaren bidez.

Onuradunak Kualifikazio baxua eta 16 urtetik 21era bitarteko adina duten edo prestakuntza-

-kontratu baterako aukerak izan ditzaketen gazteak.

Deskribapena Kualifikaziorik gabeko gazteak hautatzean eta gazte horiei prestakuntza-kontratuen

bidez laneratu ahal izateko tutoretza pertsonalizatua ematean datza proiektua.

Helburuak

Azken helburua giza talde horren laneratzea lortzea da, baina, horrez gain, honako

helburu hauek ditu: enpresei lanpostura egokitutako prestakuntza izango duten giza

baliabideak eskaintzea, "aprendizaren" irudia berreskuratu eta sustatzea, eta gazteei

profesionaltasun-ziurtagiria lortzeko aukera erraztea (halako ziurtagiririk badago).

Emaitzak

1999ko urritik aurrera (proiektua martxan jarri zenetik aurrera, alegia), 1.234 gaztek

eman dute izena programan, 212 prestakuntza-kontratu formalizatu dira, eta

kontratu aktiboen kopurua 145era iritsi da. Horrela, beraz, lortutako zuzeneko

laneratze-maila % 66,8koa izan da (% 47,7 enpresa eta enplegu berean, eta % 19,4

beste enpresa batean eta antzeko enpleguarekin) eta, zeharkako laneratze-maila,

berriz, % 18,4koa (enpresa berean edo beste batean, baina beste enplegu batekin).

Beraz, % 14,8 baino ez dira geratu laneratu gabe.

Horrez gain, 27 prestakuntza-talde osatu dira kontratua duten ikasleentzat, honako

arlo hauetan nagusiki: soldadura, arotzeria eta beste ofizio batzuk, elikagaien

industriak, ostalaritza eta merkataritza.

Finantzaketa Proiektua 1999tik 2002ra bitartean egingo da, eta 3,03 milioi euroko guztizko kostua

du. EGIF funtsak proiektuaren % 40 finantzatuko du.

NBBEF. Nekazaritza Bideratu eta Bermatzeko Europako Funtsa (Bideratze Atala)

NBBEF funtsak gutxien garatuta dauden landa-eremuen egitura-garapena eta -egokitzea sustatzen

du. Bi atal ditu: Berme Atala, hots, prezio eta esportazioetarako diru-laguntzak ematen dituena (atal horrek

ez du egitura-helbururik), eta Bideratze Atala, hots, nekazaritza-egiturak arrazionalizatzeko, moderniza-

tzeko eta hobetzeko laguntzak eta ekintzak finantzatzen dituena. Honako hauek azpimarra daitezke:

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

70

Inbertsioak nekazaritza-ustiategietan.

Nekazari gazteentzako laguntza.

Nekazarien ahalmena eta lanbide-gaitasuna areagotzeko lanbide-heziketa.

Inbertsioak nekazaritza-produktuen eraldaketari eta merkaturatzeari lotutako sektoreetan,

hobetzeko eta arrazionalizatzeko helburuarekin.

Basogintzarako laguntzak (basoen mantentzea eta garapena).

Beste erregimen baten eremuan barne hartu gabeko landa-egokitzearen eta landa-

-garapenaren sustapena (lurren hobekuntza eta zatiketa, herrien berrikuntza eta garapena,

baliabide hidrikoak, turismoa…).

NBBEF funtsa Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioko Landa Garapeneko Zuzendaritza

Nagusiak eta autonomia-erkidegoetako unitate eskudunek administratzen dute.

Funtsa finantzatzeko Europako Erkidegoaren partaidetza guztizko kostuaren % 25etik % 50era

bitartekoa izango da (nekazaritzaren eta ingurunearen arloko neurrien kasuan izan ezik, horietan partai-

detza % 75era bitartekoa izan baitaiteke).

ABFT. Arrantza Bideratzeko Finantza Tresna

Arrantzaren, akuikulturaren, eta produktuen eraldaketa eta merkaturatzearen sektorean egindako

egitura-ekintzak babestea eta sustatzea da funts honen helburua. Jardunen artean, honako hauek azpi-

marra daitezke:

Arrantza-flotaren eta ontzien berrikuntza eta

modernizazioa

Arrantza-ahaleginaren egokitzea

Itsasbazterreko artisau-arrantza

Neurri sozioekonomikoak

Ur-baliabideen babesa

Akuikultura

Arrantza-portuen ekipamendua

Arrantzako eta akuikulturako produktuen

eraldaketa eta merkaturatzea

2.4. irudia. Nekazaritza-egituren modernizazioa

sektorearen lehiakortasuna bermatzeko ezinbesteko helburutzat hartzen da.

Merkataritza-aukera berrien sustapena eta bilaketa

Profesionalek egindako ekintzak

Jardueren aldi baterako gelditzea eta finantza-konpentsazioak

Ekintza berritzaileak eta laguntza teknikoa

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 71

ABFT funtsa Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioak, Arrantza Egituren eta Merkatuen

Zuzendaritza Nagusiak, Egitura Funtsak (ABFT) Kudeatzeko Zuzendariordetza Nagusiak eta autonomia-

-erkidegoetako unitate eskudunek administratzen dute. Honela finantzatzen da:

1. helburua. Erkidegoaren partaidetza (% 47,94), herrialdearen partaidetza (% 15,64) eta

inbertsio pribatua (% 36,42).

2. helburua. Beste funts batzuekin batera finantzatzen da, baina eskualde bakoitzeko

programa bakarra baino ez da onartzen.

Erkidegoaren Ekimenak

Berariazko arazoei erantzuteko garapen-bide berriak esperimentatzera bideratutako programak dira

Erkidegoaren Ekimenak. Egitura Funtsen % 5,35 zuzentzen da ekimen horietara.

2000-2006ko aldian garatu beharreko ekimenak honako hauek dira:

INTERREG III

LEADER +

EQUAL

URBAN II

INTERREG III

INTERREG III

Zereginak Europan zeharreko lankidetza hobetzea du helburu. Europako mugak

Europako Batasunaren garapenerako eta integraziorako oztopo izan

ez daitezen bilatzen du.

Finantzatzen dituen ekintzak

– A kapitulua. Mugaz haraindiko gune ekonomiko eta sozialen

garapena, aurrerapen iraunkorrerako estrategia komunen bidez.

Espainian, 3 eremu daude diruz lagunduta: Espainia/Portugal,

Espainia/Maroko eta Espainia/Frantzia.

– B kapitulua. Tokiko, eskualdeko eta Estatuko agintarien arteko

lankidetzaren bitartez, eta eskualde-multzo handiak osatzearen

bidez (hala nola Gune Atlantikoa edo Mediterraneo Mendebaldea),

Europako Batasunaren integrazio-maila handiagoa sustatzea.

– C kapitulua. Eskualde-mailako garapen eta kohesiorako politiken

eta tresnen eraginkortasuna hobetzea sareen konexioaren bidez.

Finantzaketa EGEF funtsak % 50etik % 75era bitartean finantzatzen du (eskual-

dearen arabera).

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

72

LEADER +

LEADER +

Zereginak

– Landa-munduko eragileei beren lurraldearen ahalmenari buruzko

gogoeta egiten irakastea.

– Ondare naturala eta kultur ondarea balioztatzera eta ingurune

ekonomikoa hobetzera bideratuta dauden, eta enplegua sortzeko

helburua duten garapen iraunkorreko estrategien aplikazioa sustatzea.

Finantzatzen dituen ekintzak

Tokiko Ekintza Taldeak (TET) lurraldeko sektore sozioekonomikoetako

gizarte-solaskideen multzo esanguratsu eta orekatu batez osatuko dira,

eta diruz laguntzeko moduko honako ekintza hauek egingo dituzte:

– Landa-garapeneko estrategia pilotuak babestea.

– Lurraldeen eta nazioen arteko lankidetza babestea.

– Erkidegoko landa-lurralde guztiak eta landa-garapeneko eragile

guztiak sare batean bateratzea.

– NBBEF-Bideratze Atalak % 50etik % 75era bitartean finantzatzen du

(eskualdearen arabera).

Finantzaketa Honako hauek dira finantzatzen dutenak: Europako Batasuna (% 37,7),

Estatua (% 4,3), autonomia-erkidegoak (% 10,7), toki-administrazioak

(% 4) eta inbertsio pribatua (% 43,3).

EQUAL

Lan-munduratzearen ikuspuntutik, ekimenik garrantzitsuena da, lan-munduratzea baita bere jardu-

naren muina. Hori dela eta, deskribatzeaz gain, baliabideak nola banatzen diren ikusiko dugu, bai eta

zenbait adibide ere.

EQUAL

Zereginak Enplegu-politikak aplikatzeko moduak garatzea eta zabaltzea eta,

horrela, lan-merkatuko bazterketa, diskriminazio eta ezberdintasun

orori aurre egitea du helburu.

Espezialitate-arloak

1. arloa. Lanbideratzeko ahalmenaren hobekuntza.

1.1. Txertatzeko zailtasunak dituzten pertsonak.

1.2. Lan-merkatuko arrazakeriari eta xenofobiari aurre egitea.

2. arloa. Enpresa-espirituaren sustapena.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 73

3. arloa. Lanpostura eta prestakuntzara egokitzeko gaitasunaren

sustapena.

4. arloa. Gizonen eta emakumeen aukera-berdintasunaren sustapena:

4.1. Lana eta lanbidea uztartzea.

4.2. Gizonen eta emakumeen arteko ezberdintasunen murrizketa.

Finantzatzen dituen ekintzak

– 1. ekintza. Nazioz Gaindiko Garapen eta Lankidetza Taldeak

ezartzea (AP). Talde horien sorkuntza babestea (talde horiek

proiektuak aurkezteaz arduratuko dira).

– 2. ekintza. Azaldutako espezialitate-arloei lotutako APen lan-

-programak gauzatzea.

– 3. ekintza. Sare tematikoak sortzea, praktika egokiak zabaltzea eta

politika nazionaletan eragitea, proiektuetan probatutako irtenbideak

zabaltzeko helburuarekin.

– 4. ekintza. Laguntza teknikoa.

Finantzaketa Estatuak eta EGIF funtsak finantzatzen dute.

Beste batzuk Erkidegoaren aurreko ekimenak bateratzen ditu: adapt, now, horizon,

youthstart eta integra.

EQUAL ekimenaren baliabideen banaketa Espainian (515,4 milioi euro)

Espezialitate-arloak Ehunekoa

1.1. Integratzeko zailtasunak dituzten pertsonak. % 29 1. Lanbideratzeko gaitasuna

1.2. Arrazakeriaren eta xenofobiaren kontrako jarduna. % 5

2. Enpresa-espirituaren sustapena Enpresa berriak sortzeko prozesua erraztea. % 15

3. Egokitzeko gaitasuna Enpresak eta langileak ekonomia- eta egitura-

-aldaketetara eta teknologia berrien erabilerara egokitzea. % 15

4.1. Lana eta lanbidea uztartzea. % 13 4. Gizonen eta emakumeen

aukera-berdintasuna 4.2. Gizonen eta emakumeen arteko ezberdintasunen

murrizketa % 18

Asilo-eskatzaileak Txertatzeko laguntza % 2

Laguntza teknikoa % 3

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

74

Adibide modura, 2001ean onartutako equal proiektu batzuk azalduko ditugu.

Espezialitate-arloa Proiektuaren izena Garapen Taldea (GT) Helburuak

1.1. Integratzeko zailtasunak dituzten pertsonen laneratzea

Argos Burjassot--Paterna

Enplegua Sortzeko Lurralde Itunaren Kontsortzioa

Pactem Nord. Eskualdeko udalerriek, enpresa--erakundeek eta sindikatuek osatzen dute.

Orientazioaren, gizarteratzearen, prestakuntzaren eta enpleguaren eremuko jardunen bitartez, bi udalerrietako biztanleei lan-merkatuan sartzeko edo bertara itzultzeko aukera erraztea.

1.2. Arrazakeriaren eta xenofobiaren kontrako jarduna

Arena

Mosaico. 20 bazkide ditu eta, horien artean, Andaluziako Junta, udalak, sindikatuak, enpresa-erakundeak, GKEak eta abar daude.

Emakume etorkinei duintasunez eta errespetuz gizarteratu eta laneratu ahal izateko alternatibak eskaintzea (laguntza, sustapen eta lanbide-trebakuntzarako jardueren bidez).

2. Enpresa-espirituaren sustapena

Pioneros 106

Pioneros 106 sur. Honako hauek osatzen dute: CEDES--Andaluzia, Redees-Andaluzia eta Andaluziako Juntako Enplegu eta Garapen Teknologikoko Saila.

Lan-merkatuan okerren dauden pertsonez osatutako gizarte--ekonomiako enpresak sortzeko enpresa-arloko metodo, tresna, prozesu eta sistema berriak garatzea.

3. Egokitzeko gaitasuna sustatzea.

Zurekin sarean

Erakunde ugari: Eusko Jaurlaritza, erakunde publikoak eta pribatuak, hezkuntza--erakundeak, gizarte-eragileak eta enplegua sustatzeko erakundeak.

Enpleguaren tinkotzea eta lehiakortasunaren hobekuntza sustatzea eta babestea, honako hauetan: mikroenpresak, langile autonomoak, gizarte--ekonomiako enpresak, emakumeek eta okerren dauden giza taldeek zuzendutako eta partaidetutako enpresak, eta Bizkaiko ETEak.

4.1. Lana eta lanbidea uztartzea

Zeleste

Agora. 15 erakundez osatuta dago: Gaztela-Leongo Juntako hainbat sail, sindikatuak, enpresa-erakundeak, fundazioak eta gizarte--izaerako erakundeak.

Familia eta lanbidea uztartu ahal izateko jardunak koordinatzea; horretarako, emakumeentzat ez ezik enpresaburuentzat eta prestatzaileentzat ere izango diren orientazio-, prestakuntza- eta sentsibilizazio-neurriak aurreikusten dira.

4.2. Gizonen eta emakumeen arteko ezberdintasunak murriztea

I.O. Metal

Femeval, hainbat enpresa--erakunde eta sindikatu, eta Valentziako eta Alacanteko Unibertsitateak.

Metalaren sektoreko enpresetan eta inguruneetan aukera-berdintasuna eta genero-ikuspegia sartzea, maila guztietan generoen arteko berdintasuna eta ekitatea gauzatu ahal izateko.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 75

URBAN II

URBAN II

Zereginak Krisian dauden hirietan eta hiri-inguruetan suspertze ekonomiko eta

sozialeko estrategiak sustatu eta hiri-garapen iraunkorra lortzea du helburu.

Finantzatzen dituen eremuak Jarduerak egingo diren eremuek honako baldintza hauetako hiru bete behar dituzte.

Jarduera ekonomikoaren maila txikia.

Langabezia-maila handia.

Pobrezia- eta bazterketa-maila handia.

Berariazko birmoldaketa-beharra.

Etorkinen, talde etnikoen eta txikien, edota errefuxiatuen kopuru handia.

Hezkuntza-maila txikia.

Krimen-kopuru eta delinkuentzia handia.

Okerreko joera demografikoak.

Ingurune bereziki degradatua.

Jarduerek bete beharreko baldintzak

Biztanle askorentzat izatea (20.000 pertsona eta, kasu berezietan, 10.000).

Behar adina babes-egitura eta hainbat eremutako solaskide irmoak

edukitzea.

Estrategia hasi, jarraitu eta ebaluatzeko toki-lankidetza zabala izatea.

Eremu guztiei buruzko ikuspegi bateratua izatea (garraioa, segurtasuna,

ingurumena, ekonomia…).

Alderdi berritzaileak sustatzea.

Eremu zabalagoetarako estrategiak izatea eta egitura-helburuen eta

Erkidegoaren beste ekimen batzuen programak osatzea.

Finantzaketa Jarduerek % 50etik % 75era bitarteko diru-laguntza jasotzen dute gehienez,

eremu onuraduneko biztanleriaren eta langabe-kopuruaren arabera.

Ekintza berritzaileak eta laguntza teknikoa

Ekintza berritzaileak metodo eta praktika berritzaileak bultzatzen dituztenak dira, eta esku-hartzeen

kalitatea hobetzeko ideia berrietan eta gutxitan aplikatutakoetan oinarrituta daude (Egitura Funtsen 1, 2

eta 3. helburuei jarraiki). Finantzatzen diren ekintzak (%50etik % 80ra bitartean) honako hauetan

oinarritutako azterlanen, proiektu pilotuen eta esperientzia-trukeen ingurukoak dira:

Ezagutzan eta berrikuntza teknologikoan oinarritutako eskualde-mailako ekonomia.

E-Europa: informazioaren gizartea eskualde-garapenaren zerbitzura.

Eskualde-nortasuna eta garapen iraunkorra.

Enplegua eta prestakuntza.

Arrantzaren sektorea.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

76

Laguntza teknikoak funtsen aplikazioa hobetzeko beharrezkoak diren prestaketa-, jarraipen- eta

kontrol-ekimenak dira.

Egitura Funtsen % 65 bideratzen da ekintza berritzaileak egitera eta laguntza teknikoko neurriak hartzera.

Funtsen

zertarakoa (%) EGEF EGIF NBBEF ABFT

1. helburua % 70 X X X X

2. helburua % 11,5 X X X X

3. helburua % 12,3 X

Erkidegoaren ekimenak % 5,35 INTERREG III

URBAN II EQUAL LEADER

Ekintza berritzaileak eta

laguntza teknikoa % 0,65 X X X X

Erkidegoaren programak

Europako Batasunak garatzen dituen politikei lotutako ekintzak finantzatzeko erabiltzen dituen

tresnak dira Erkidegoaren programak. Oro har, programa guztiek ezaugarri komun batzuk dituzte:

Hainbat urtetarakoak dira, iraupena finkoa ez bada ere.

Europar dimentsioa izan behar dute. Hau da, parte-hartzaileen artean Erkidegoko hainbat

herrialdetako bazkideak behar dira.

Erakusgarriak dira, hau da, emaitzak Europako Batasuneko lurralde osoan zabaltzeko

asmoarekin egin behar dira.

Erkidegoaren programa ugari daude, hainbat jardun-arlotakoak. Liburu honetan, enpleguari eta

prestakuntzari lotutako programa garrantzitsuenak aztertuko ditugu. Honako hauek dira: SOCRATES II,

LEONARDO DA VINCI II, JUVENTUD eta CULTURA 2000.

Socrates programaren barruan, GRUNDTVIG ekintza azpimarratu beharra dago. Ekintza hori esku-

-hartze sozialaren xede izan daitezkeen giza taldeentzat da.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 77

SOCRATES II

SOCRATES II programa

Helburua Europako herritarrek Europako hezkuntza-baliabideak eskuratzeko aukera sustatzea.

Parte-hartzaileak Prestakuntza-maila guztietako ikasleak eta irakasleak. Hala ere, ekintza gehienen

kasuan, ikasleak dituen erakundeak jasotzen du diru-laguntza.

Ekintzak

– Prestakuntza-programen sustapena:

COMENIUS (Haur Hezkuntzatik Bigarren Hezkuntzara)

ERASMUS (Goi Mailako Hezkuntza)

LINGUA (hizkuntzen ikaskuntza eta irakaskuntza)

MINERVA (Urrutiko Hezkuntzaren sustapena informazioaren eta komuni-

kazioaren teknologien bitartez)

GRUNDTVIG (ekintza honen ezaugarriak direla eta, deskribapen berezia

behar du)

– Europako politiken behaketa eta berrikuntza

– Neurri osagarriak helburu berak dituzten baina diruz lagundu ezin izan diren

ekintzetarako.

Finantzaketa

Parte-hartzaileek mugikortasunerako bekak eta jatorrizko herrialdeko tasa

akademikoen salbuespena lor ditzakete. Europako diru-laguntzak, oro har, ez du

gaindituko proiektuaren kostuaren % 75. Gainerakoa Hezkuntza eta Zientzia

Ministerioak, ardura duen unibertsitateak, autonomia-erkidegoek eta tokiko edo

eskualdeko beste erakunde batzuek finantzatu ahal izango dute.

Beste zenbait Ikasleek Europass Formacion agiria lortu ahal izango dute. Agiri horrek Europar

Batasuneko herrialdeetan egindako prestakuntza-aldiak egiaztatzen ditu.

Erakunde arduraduna

Socrates Agentzia Nazionala, Hezkuntza eta Zientzia Ministerioa, Unibertsitate

Kontseilua, Erasmus Agentzia Nazionala, Idazkariordetza Nagusia.

GRUNDTVIG ekintza

GRUNDTVIG ekintza

Helburua Helduen hezkuntzaren kalitatearen hobekuntza sustatzea.

Parte-hartzaileak

Ikasle heldu guztientzat da, baina honako hauei emango zaie lehentasuna:

– Titulazio akademikorik eta oinarrizko kualifikaziorik ez duten pertsonak.

– Landa-eremuetan edo gutxien garatutakoetan bizi diren helduak.

– Hezkuntza-behar bereziak dituzten pertsonak.

– Etengabeko prestakuntzan hasteko zailtasunak dituzten pertsonak.

Azpiekintzak Europako lankidetza-proiektuak sortzea, ikaskuntza-elkarte txikiak sustatzea eta

esperientziak trukatzeko Europako sareak sortzea.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

78

LEONARDO DA VINCI II

LEONARDO DA VINCI II programa

Helburua Lanbide Heziketa hobetzea.

Parte-hartzaileak

– Erakundeak

• Lanbide-heziketako ekintzetan parte hartzen duten organismo eta erakunde

publikoak eta pribatuak, eta bereziki:

– Onuradunak

• Hasierako lanbide-heziketako gazteak.

• Langile edo langabe gazteak.

• Unibertsitate-prestakuntzako edo unibertsitate-tituludun gazteak.

• Prestatzaileak eta prestakuntzaren planifikatzaileak.

Neurriak

– Ikasleen nazioz gaindiko egonaldietarako eta prestatzaileen arteko trukeeta-

rako diru-laguntzak ematen ditu.

– Lanbide Heziketaren berrikuntza eta kalitatea bilatzen duten nazioz gaindiko

proiektu pilotuak sustatzen eta garatzen ditu.

– Lanbide-eremuan eta ekonomia-eremuan hizkuntz prestakuntza hobetzeko

proiektuak sustatzen ditu.

– Askotariko eragileek eratutako Erkidegoko prestakuntza-sareen jarduerak

finantzatzen ditu.

– Erkidegoko dokumentazioa lantzen eta eguneratzen du.

– Programa hau beste antzeko batzuekin lotzen du.

– Helburu orokorren hobekuntza lortzea.

Finantzaketa Europako Erkidegoaren partaidetza ekintza guztietan.

Titulazioa Ikasleek Europass agiria lortu ahal izango dute.

Erakunde arduraduna

Agencia Española Leonardo da Vinci, Hezkuntza eta Zientzia Ministerioa, LHGEZ

eta Prestakuntzako Europako Fundazioa.

JUVENTUD programa

JUVENTUD programa

Parte-hartzaileak 18 urtetik 25era bitarteko gazteak.

Gazteriaren eta hezkuntza ez-formalaren eremuko agintariak.

Ekintzak

– Taldeen arteko trukeak eta boluntario-lanen garapena sustatzen ditu,

Erkidegoaren barruan zein beste herrialde batzuekin.

– Toki-mailako proiektuetarako eta sormena sustatzen duten proiektuetarako

diru-laguntzak ematen ditu.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 79

JUVENTUD programa

Finantzaketa Proiektu honen finantzaketa eta gainerako bazkideen ekarpen publikoak edo

pribatuak ditu oinarri.

Erakunde arduraduna

INJUVE (Gazteriaren Institutua) eta Espainiako Gazteriaren Kontseilua

Autonomia Erkidegoetan.

CULTURA 2000

CULTURA 2000 programa

Parte-hartzaileak Europako Erkidegoko edo haren eragin-eremuko kultur erakunde publikoak

edo pribatuak.

Ekintzak

Kulturaren ezagutzari eta zabalkundeari lotutako gai guztiak sustatzen ditu

eta, bereziki, arte eta literatur sormena. Kultur ondarearen kontserbazioaren

eta babesaren sustapena azpimarratu behar da.

Finantzaketa Erkidegoak proiektuaren % 60ra bitartean finantzatu ahal izango du; gaine-

rakoa, berriz, herrialde antolatzaileen artean banatu beharko da.

Erakunde arduraduna Punto de Contacto Cultural. Kultur Lankidetza eta Komunikazioko Zuzen-

daritza Nagusia, Hezkuntza eta Zientzia Ministerioa.

Ekintza bateratuak: Socrates, Leonardo eta Juventud

SOCRATES, LEONARDO eta JUVENTUD programek zenbait puntutan bat egiten dutela eta, proiektu

komunak garatzeko aukera planteatu da.

Baterako ekintzek diziplina anitzekoak izan behar dute, eta hezkuntzaren, lanbide-heziketaren, eta

gazteria- eta kultur arloko lanaren arteko loturak sortu behar dituzte. Hori dela eta, izaeragatik eremu

bakar batekoak ez diren gaietan oinarritu behar dute. Ekintza horiek, jakina, eragileen eta hainbat

ezagutza-sektore eta -eremuren arteko lankidetza estuagoa eskatzen dute.

2003ko iraileko deialdian, proiektuen oinarri izango diren honako hiru gai hauek ezarri dira:

Ezgaitasuna duten pertsonak txertatzea.

Herritar aktiboen jarduerak ikastetxeak leku erakargarriagoak izan daitezen eta garaiz

aurreko eskola-uztea saihestu ahal izan dadin.

Etengabeko orientazioa.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

80

Aholkularitza-baliabideak

Europako Batasunak, gero eta era zuzenagoan, erabiltzaileentzat askoz hurbilago eta eskuraga-

rriago dauden toki-erakundeen esku uzten ditu informazioari lotutako zereginak eta erantzukizunak. Aldi

berean, eta asmo berarekin, informazioaren teknologiek eskaintzen dituzten aukeren bitartez baliabide

horiez guztiez baliatzeko aukera sustatzen du.

Baliabide horien artean, honako hauek bereiz daitezke: ETEentzakoak (Euro Info Zentroak) eta

herritarrentzakoak (Europako Informazio Puntuak eta Europa mailako enplegu-eskaintzez baliatzeko

aukera errazten duen EURES SAREA).

Euro Info Zentroak (edo euroleihatilak, lagunartean esaten zaien bezala) ETEei zereginak

errazteko, aholkuak emateko eta laguntzeko sortu dira. Europako Batasuneko erakundeek

sortutako legeriari, Erkidegoko I+G programei, kontratazio publikoko lizitazioetara joateko

moduari, Europako laguntzei eta abarri buruzko informazioa eta aholkularitza ematea dute

zeregin nagusi. Halaber, enpresei merkataritza-, teknologia- edo finantza-gaietan lankidetzan

jarduteko europar bazkideak bilatzen laguntzeko zubi gisa dihardute.

Europako Informazio Puntuen helburua Erkidegoko informazioa herritarrei hurbiltzea da

(argitalpenen, bideoen, aldizkari ofizialen eta abarren bitartez).

EURES SAREA (European Employment Services), enpleguaren aldeko Europako estrategian

elkarrekin lankidetzan jarduteko asmoarekin bat etorriz, Europako espazioaren barruan

langileen zirkulazio librea errazteko mekanismo gisa sortu da.

Sareak harremanetan jartzen ditu Europako Batzordea eta kide diren herrialdeetako enplegu-

-zerbitzu publikoak eta prozesuetan esku hartzen duten gainerako erakundeak, hala nola sindikatuak,

enpresa-erakundeak eta eskualde- eta toki-agintariak.

Sarearen helburua komunikazioa erraztea da, gizarte-eragileen artean eta, oro har, Erkidegoaren

barruko edozein eremutan sortzen diren enplegu-aukerez baliatu nahi duen herritar orori. Ildo horretan,

zerbitzu hirukoitza ematen du sareak: informazioa, aholkularitza eta kontratazioa.

Lortzeko modua

Europako Funtsen diru-laguntzak Europako Erkidegoen Aldizkari Ofizialean (EEAO) argitaratutako

deialdien bitartez lor daitezke.

Espainiako Administrazio Publikoak ere finantzatutako laguntzen kasuan, Estatuko Aldizkari Ofizialean

(BOE) argitaratuko dira. Gainera, autonomia-erkidegoek eskumenak transferituta badituzte, informazioa

dagokion autonomia-erkidegoko aldizkari ofizialean argitaratuko da.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 81

Laguntza-eskaera kudeatzeko eta laguntza jaso duten jarduerak kontrolatu eta ebaluatzeko ardura

arestian adierazitako erakunde arduradunek edo unitate administratzaileek izango dute beti.

Laguntza horien onuradunak honako hauek izan daitezke: administrazio publikoak, erakunde

publikoak edo pribatuak (unibertsitateak, enpresak, elkarteak, GKEak…) eta, zenbaitetan, partikularrak.

2.3 Estatuko estrategiak

Estatuek eta autonomia-erkidegoek enpleguaren eta lanbide-heziketaren arloan garatzen dituzten

politikak eta estrategiak Europako Batasunaren testuinguruan barne hartuta daude, eta testuinguru hori

Enplegurako Urteko Planetan zehazten da).

Hala ere, testuinguru horretan jartzeko joera ez da esparru horretara mugatzen. Aitzitik, gainerako

ekimen guztien oinarria da eta, bereziki, legeria-ekimenena (Enpleguaren Legea eta Lanbide Hezike-

taren Legea, adibidez).

Enpleguaren Legea

Enpleguaren Oinarrizko Legetik Enpleguaren Legera

Enpleguaren Legea, Diputatuen Kongresuak 2003ko azaroaren 27an onartua, lan-merkatuaren

funtzionamendua hobetzearen bitartez enplegu-aukerak garatzeko helburuarekin sortu da.

Legea parlamentuko taldeen eta gizarte-eragileen arteko adostasun zabalarekin onartu zen, eta amaiera

eman zion 1980tik aurrera arlo honetako politikak arautu zituen Enpleguaren Oinarrizko Legeari.

Baldintzak sakonean aldatu direnez gero, lege berria beharrezkoa izan da. Aldaketa garrantzitsuenak

honako eremu hauetan gertatu dira:

Aurreko idatz-zatian ikusi dugun bezala, enpleguaren arloko politikek eta estrategiek eta horien

finantzaketak europar dimentsioari erantzuten diote. 1980an, aldiz, estatu-mailakoak ziren.

Autonomia-erkidegoei enplegu-politikak kudeatzeko eskumenak transferitu zaizkie. 1980an,

aldiz, enplegu-politikak definitu gabe zeuden.

1994an kontratazio-enpresa pribatuak legeztatu zirenetik aurrera, INEM ez da enpresen eta

langabeen bitartekotza kudeatzeko tresna bakarra.

Aldaketak gertatu dira biztanleriaren egituran, hala nola zahartzea eta inmigrazioaren gorakada.

Lan-merkatuaren egitura aldatu da: bereziki okerren dauden giza taldeetan agertzen diren

langabezia-maila estrukturalak mantentzen dira.

Informazioaren teknologiak indartsu sartu dira eremu guztietan eta, bereziki, lan-esparruan.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

82

Testuinguru berri horretan, lan-merkatuaren

funtzionamenduaren eraginkortasuna areagotzeko

eta lan-merkatuan sartzeko aukerak hobetzeko

helburua du Legeak, hau da, langabeek beren

ezaugarrietara egokitutako lana aurki dezaten eta

enpresek lan bat egiteko pertsona egokiak aurki

ditzaten bultzatzekoa. Horretarako, enplegu-

-politika eta politika hori praktikan jartzeko tresnak

definitzen ditu.

2.5. irudia. Lanbide Heziketaren antolamendua

prestakuntza- eta enplegu-politikaren funtsezko tresna da.

Enplegu-politika

Enpleguaren Legeak enplegu-politika definitzen du hasieran: Estatuak eta Autonomia Erkidegoek

erabateko enplegua lortzera, enplegu-eskaintza eta enplegu-eskaria kuantitatiboki eta kualitatiboki egoki-

tzera eta langabezia-egoerak murriztera bideratutako programak eta neurriak garatzeko helburuarekin

hartutako erabakien multzoa da.

Enplegu-politikaren helburu orokorrak honako hauek dira:

Lan egiteko gai diren pertsona guztiei enplegua lortzeko aukera-berdintasuna bermatzea.

Langabezia-egoerez babesteko sistema eraginkor bat mantentzea.

Langabeziaren aurrean prebentzio-ikuspegia hartzea, eta langabeei banan-banako eta

tutoretzako arreta eskaintzea.

Lan-merkatuan sartzeko zailtasunik handienak dituzten giza taldeentzako laneratze-politika

egokiak ziurtatzea.

Estatuko lurralde osoan lan-merkatuaren batasunari eustea, lurraldeen berariazko eta

askotariko ezaugarriak kontuan hartuta.

Langileen zirkulazio librea ziurtatzea eta enpleguagatik bidaiatu nahi dutenei mugikortasun

geografikoa erraztea.

Enplegu-politika immigrazioaren fenomenoaren dimentsioarekin koordinatzea.

Horrela definitzen du Legeak Enplegu Sistema Nazionala: enplegu-politika sustatzeko eta garatzeko

beharrezkoak diren egituren, neurrien eta ekintzen multzoa. INEMek (Estatuko Enplegu Zerbitzu Publiko

izen berria hartuta) eta Autonomia Erkidegoetako Enplegu Zerbitzu Publikoek osatzen dute.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 83

Enplegu Sistema Nazionalak honako helburu hauen betetzea bermatu beharko du:

Enplegua sustatzea eta lanpostuen sorkuntza bultzatzea (laneratzeko zailtasun handienak

dituzten pertsonentzat, bereziki).

Langileei eta enpresaburuei lan-merkatuko enplegu-eskaintzak aurkituko dituen enplegu-

-zerbitzu publikoa eta doakoa eskaintzea, arreta eraginkor eta kalitateko batean oinarrituta.

Enplegu-eskatzaileek lana aurkitu edo lan-aukerak hobetu ahal izateko, eta enpresaburuek

beren beharrei erantzungo dieten langile egokiak kontratatu ahal izateko beharrezkoa den

informazioa ematea.

Estatuko lurralde osoan enplegu-politika aktiboek berdintasunaren eta diskriminaziorik ezaren

printzipioei erantzuten dietela ziurtatzea.

Organo aholku-emaile gisa, Lan Gaietarako

Konferentzia Sektoriala eta Enplegu Sistema

Nazionaleko Kontseilu Nagusia ditu. Azken horretan,

Estatuko Administrazio Orokorraz gain, autonomia-

-erkidegoak, enpresa-erakundeak eta sindikatuak

egongo dira ordezkatuta.

Enplegu-politiken tresnak

Enplegu-politika gauzatzeko, lan-bitartekotza, enplegu-politika aktiboak eta langabeziari aurre

egiteko babes ekonomikoa erabiliko ditu tresna gisa Enplegu Sistema Nazionalak.

Lan-bitartekotza

Lan-bitartekotza lan-eskaintzak enplegu-eskatzaileekin harremanetan jartzeko helburua duten ekintzen

multzoa da, hau da, enplegua bilatzen duten pertsonak langileak behar dituzten enpresekin (eta

alderantziz) harremanetan jartzeko helburua dutenak. Alderdi hori 5. UNITATE DIDAKTIKOAN aztertuko dugu.

Bitartekotza-zeregina, funtsean, honako hauen bitartez bete ahal izango da:

Enplegu Zerbitzu Publikoak. Bitartekotza-zerbitzu hori dohainik eskainiko diete, langileei zein

enpresaburuei.

Enplegu-agentzia pribatuak, behar bezala baimenduak.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

84

Aukerak unibertsalizatzeko, jarduteko printzipio komun batzuk finkatuko dira enplegu-zerbitzu

publiko guztietan. Printzipio horien artean, informatika-sistemen bateragarritasuna eta Estatu osorako

lan-eskaintzen eta lan-eskarien datu-base bakarra izatea azpimarratu behar dira. Horrela, lan-arrazoiek

eskatzen duten mugikortasun geografikoa erraztuko da.

Enplegu-politika aktiboak

Langabeak lan-merkatuan txertatzeko aukerak hobetzeko helburua duten orientazio, enplegu eta

prestakuntzarako programa eta neurri guztiak dira enplegu-politika aktiboak.

Lana lortzeko moduak (langile autonomoak edo

soldatapekoak), prestakuntzaren egokitzea eta enple-

gurako kualifikazio berria, eta enpresa-espiritua eta

gizarte-ekonomia sustatzeko bestelako neurri guztiak

barne hartzen ditu. Enplegu-politika aktiboak osatzen

dituzten programek eta neurriek honako helburu

hauek izango dituzte:

1.7. irudia. Enplegu-politika aktiboen helburua

langabeek laneratzeko dituzten aukerak hobetzea da.

Enplegu-bilaketa aktiborako informazioa eta orientazioa ematea

Lanerako kualifikatzea

Lanbide-praktika erraztea

Enplegua eta autoenplegua sustatzea

Enplegua sortzen duten jardueren sorkuntza sustatzea

Mugikortasun geografikoa sustatzea

Politika aktiboak eraginkorrak izan daitezen, beharrezkoa da, alde batetik, enplegu-zerbitzu

publikoek langabeei banako ibilbideen bitartez laneratzeko aukerak hobetzen lagunduko dieten ekintzak

eskaintzea, eta, bestetik, langabe horiek enplegu-politiketan aktiboki parte hartzea, lan-aukerak hobetu

ahal ditzaten eta lanpostu bat aurkitu ahal izan dezaten.

Era berean, lan-merkatuan txertatzeko zailtasun bereziak dituzten pertsonentzako enplegua

sustatzeko berariazko programak planteatzen dira. Ildo horretan, banan-banako arretarako ibilbide

batzuk eta tutoretza bat egituratzea aurreikusten da, pertsona bakoitzaren ezaugarri pertsonalen eta

profesionalen arabera.

Espainian, enplegu-politika aktiboak funtsezko bi neurritan gauzatzen dira: kontrataziorako babesa

eta lanerako prestakuntzaren sustapena. Bi alderdi horiek luze eta zabal aztertuko dira ESTATUKO

BALIABIDEEI buruzko idatz-zatian.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 85

Langabeziari aurre egiteko babes ekonomikoa

Gizarte modernoetako sistema ekonomikoek eta politikoek gizarte-babeseko hainbat mekanismo

aurreikusten dituzte langabeziari neurri ekonomikoen bidez aurre egiteko. Gaur egun, argitaratu diren

araudien arabera, 4 babes-mota daude Espainian:

Langabezia-prestazioa. Ordaindutakoaren araberako babesa da, hau da, aldez aurretik

kotizatu dutenek jasotzen dute. Horrela, beraz, lan egin duten eta Gizarte Segurantzan

kotizatu duten, eta enplegua aldi baterako edo behin betiko galdu duten pertsonek lortu ahal

izango dute langabezia-prestazioa.

Langabezia-sorospena. Laguntzako babesa da. Prestazio ekonomiko bat eta osasun-

-laguntzako, familia-babeseko eta, hala badagokio, erretiroko prestazioei dagokien Gizarte

Segurantzarako kotizazioaren ordainketa barne hartzen ditu. Oro har, ordaindutakoaren

araberako prestazioaren aldia gainditu duten pertsonek lor dezakete langabezia-sorospena,

familia-kargak edo lan-merkatuan txertatzeko zailtasun bereziak daudenean bereziki.

Nekazaritzako erregimen berezian barne hartutako behin-behineko langileen langabezia-

-babesa. Bi motakoa izan daiteke: soldatapeko behin-behineko langileentzako langabezia-

-prestazioak, eta Nekazaritzako erregimen Berezian barne hartuta dauden eta Andaluzian

eta Extremaduran bizi diren behin-behineko langileentzako langabezia-sorospena eta

nekazaritza-errenta.

Laguntzako baliaezintasun-pentsioa. Minusbaliotasun larriak dituzten pertsonei gutxieneko

diru-sarrera batzuk bermatzen dizkien laguntzako babesa da.

Laneratze Errenta Aktiboa. Behar ekonomiko bereziak eta lana aurkitzeko zailtasunak

dituzten eta aurreko babesak jasotzeko eskubiderik ez duten langabeentzako laneratze-

-programa da. Pertsona horiek, programan onartu eta mantendu izanaren ondorioz,

Laneratze Errenta Aktibo izeneko laguntza ekonomikoa jaso dezakete.

Neurri horiek guztiak luze eta zabal ikusi eta aztertuko dira ESTATUKO BALIABIDEEI buruzko idatz-zatian.

Lanbide Heziketaren eta Kualifikazioen Sistema Nazionala

Lanbide Heziketaren programa berria

1986an, Lanbide Heziketaren Kontseilu Nagusia sortu zen. Hain zuzen ere, Gobernuari Lanbide

Heziketaren arloan aholku emateko organo gisa sortu zen.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

86

Hiru aldekoa dela azpimarratu behar da (sindikatuek, enpresa-erakundeek eta administrazio publikoek

osatua). Bere zeregin nagusietako bat 1998ko martxoan onartutako Lanbide Heziketarako Programa Nazionala lantzea eta proposatzea izan da.

Lanbide Heziketa, europar dimentsioan kokatua, lan-merkatuak behar bezala funtzionatzeko,

enplegua sortzeko, pertsonen prestakuntza pertsonala eta lanbide-heziketa hobetzeko eta aukera-

-berdintasuna eraginkortasunez garatzeko funtsezko ardatz bihurtu da.

Ildo horretan, Lanbide Heziketaren sistema hiru azpisistemaz osatuta dago:

Prestakuntza arautua; hezkuntza-sistemak arautzen du.

Lanerako prestakuntza; Lanbide Heziketarako eta Lanbideratzeko Planak arautzen du,

Hiruko Fundazioaren bitartez.

Etengabeko prestakuntza; Etengabeko Prestakuntzarako Akordio Nazionalek arautzen

dute, Enpleguan Prestatzeko Estatuko Fundazioaren bitartez (FORCEM).

Kualifikazioen Katalogo Nazionala

Lanbide Heziketaren Legeak, prestakuntza eta enplegua zuzenean lotzeko helburuarekin, Lanbide

Kualifikazioen Sistema Nazionala ezarri du, lanbide-heziketako eskaintzen bateratzea sustatzeko eta

garatzeko hain zuzen ere. Horretarako, gainera, Lanbide Kualifikazioen Katalogo Nazionala sortu da.

Enplegurako esanguratsuak diren lanbide-gaitasunen (ezagutzen eta gaitasunen) multzoa da

lanbide-kualifikazioa. Gaitasun horiek prestakuntzaren eta esperientziaren bidez eskuratu daitezke.

Katalogo Nazionalak, enplegu-eskakizunei erantzuteko, produkzio-sisteman identifikatutako kualifi-

kazioak eta kualifikazio horiei dagokien prestakuntza sistematikoki sailkatzen ditu.

Katalogo Nazionalak lanbide-arloen eta kualifikazio-mailen arabera antolatuko ditu lanbide-

-kualifikazioak:

Lanbide-arloak. Antolamendu hau lanbide-eremuei eta horiekin zerikusia duten jarduera

ekonomikoei lotuta dago, eta lanbide-heziketaren antolamenduaren antzekoa da.

Kualifikazio-mailak. Eskatzen den lanbide-gaitasuna zehazten da, eta garatu beharreko

jarduerari lotutako irizpideak, ekimena, autonomia eta konplexutasuna –besteak beste–

hartzen dira kontuan.

Bost maila daude antolatuta; lehen hirurak lanbide-heziketari dagokion eremukoak dira (gaine-

rako biak goragoko kualifikazio-mailak dira):

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 87

- 1. maila. Prozesu normalizatuetako lan-jarduera sinple gutxi batzuetarako gaitasuna.

Ezagutza teorikoak eta aplikatu beharreko gaitasun praktikoak mugatuak dira.

- 2. maila. Ongi zehaztutako lanbide-jardueren multzo baterako gaitasuna, berezko tresnak eta

teknikak erabiltzeko gaitasuna barne hartuta. Teknika horiek erabiltzeko gaitasunaren

mugaraino autonomoa izan daitekeen lan bati dagokio nagusiki. Jarduerari lotutako funts

teknikoei eta zientifikoei buruzko ezagutzak eta prozesua ulertu eta aplikatzeko gaitasunak

eskatzen ditu.

- 3. maila. Hainbat teknika menderatzea eskatzen duten lanbide-jardueren multzo baterako

gaitasuna. Jarduera era autonomoan egin daiteke eta, gainera, lan teknikoak eta

espezializatuak koordinatzeko eta ikuskatzeko ardura eskatzen du. Halaber, jardueren funts

teknikoak eta zientifikoak ulertzea eta prozesuaren faktoreak eta ondorio ekonomikoak

ebaluatzea eskatzen du.

Kualifikazio bakoitzari lotutako prestakuntzak hainbat Prestakuntza Modulu (PM) izango ditu, eta

guztiek Lanbide Heziketako Modulu Katalogoa osatuko dute (LHMK).

Lanbide-kualifikazioa Lanbide-arloa Maila Lotutako prestakuntza

(prestakuntza-moduluak) Ibilgailuen pintore

errotulugilea

Ibilgailuen garraioa

eta mantentzea 2

PM1. Gainazalen tratamendua PM2. Gainazalen txukunketa eta leunketa

Enplegurako Ekintza Plan Nazionalak

Arestian adierazi bezala, Estatuko politika Europako estrategiaren barruan kokatuta dago, eta bata

zein bestea honako dinamika honi jarraiki gauzatzen dira:

Kontseilu Europarrak Estatu guztientzako jardun-zuzentarau komun batzuk lantzen ditu.

Zuzentarau horien barruan, berariazko gomendio batzuk ezartzen ditu kide den estatu

bakoitzarentzat.

Estatu bakoitzak Enplegurako Ekintza Plan Nazional propioa lantzen du arestian adierazitako

zuzentarauen eta gomendioen arabera.

Kontseiluak Planak ebaluatzen ditu, eta beste zuzentarau eta gomendio batzuk diseinatzen ditu.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

88

Kontseiluaren zuzentarauak eta gomendioak Espainiarentzat

2003-2006ko aldirako Europako Enplegu Estrategiaren lorpenean aurrera egiteko (muga 2010.

urtean finkatuta dago), Kontseiluak, zuzentarau horietan guztietan oinarrituta, kiden den estatu bakoitza-

rentzako berariazko gomendioak egiten ditu, eta bultzada handiagoa behar dutenak azpimarratzen ditu.

2003. urterako 10 zuzentarauen kasuan, espainiar Estatuari egindako gomendioak 2003ko uztailaren

22ko Kontseiluaren ondorioetan zehaztu ziren. Honako hauek dira:

Aldaketari ekitea eta egokigarritasuna sustatzea. Gizarte-solaskideei kontsulta egin

ondoren, lanaren antolamendua eta etengabeko ikaskuntzan behar den parte-hartzea

hobetzea, lanaren produktibitatea eta kalitatea handitzeko. Arau-esparrua berrikustea,

iraupen jakin bateko lan-kontratuen proportzio handiaren murrizketa eta lanaldi partzialeko

kontratu-kopuruaren gehikuntza azpimarratuta.

Gizonezkoen eta emakumezkoen arteko berdintasuna. Enplegu-tasa orokorra igotzeko

eta gizonezkoen eta emakumezkoen arteko enplegu- eta langabezia-ezberdintasunak

murrizteko neurriak hartzea. Haurrak eta menpeko beste pertsona batzuk zaintzeko

zerbitzuen eskaintza hobetzea.

Eskualde-mailako desorekak. Emaitza txarrenak ematen dituzten eskualdeetan enplegua

sortzeko baldintzak hobetzea eta lan-mugikortasun geografikoak dituen oztopoak kentzea.

Horretarako hartutako neurrien artean, eskualde-mailako enplegu-zerbitzuen arteko

koordinazioa sendotu beharko da eskualde-mailan agertzen diren enplegu- eta langabezia-

-ezberdintasunak murrizteko.

Enplegu-zerbitzuak. Enplegu-zerbitzu publikoen modernizazioa osatzea, horien

eraginkortasuna eta lan-merkatuan duten bitartekotza-gaitasuna areagotzeko. Era berean,

jarraipen estatistikoko sistema amaitu beharko litzateke.

2003ko Enplegurako Ekintza Plan Nazionala

Europako erakundeen helburuei, zuzentarauei eta gomendioei jarraiki, Ministro Kontseiluak 2003ko Enplegurako Plan Nazionala onartu zuen irailaren 19an. Urtebeteko Plan horrek inplikatutako Ministerioen

ekarpenak barne hartzen ditu, eta hartutako neurriak zein Gobernuak, autonomia-erkidegoek, gizarte-

-eragileek eta beste erakunde batzuek aurreikusitakoak biltzen ditu.

Unitatearen hasieran jaso bezala, 2003ko Enplegurako Ekintza Plan Nazionalak kontuan hartzen

dituen neurriak adierazitako 10 zuzentarauetatik abiatuta egituratu dira. Adibide gisa, neurri horietako

batzuk aipatuko ditugu:

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 89

1. Langabeen eta ez-aktiboen aldeko neurri aktiboak eta prebentziozkoak.

- Enplegu Zerbitzu Publikoak modernizatu egingo dira.

- Langabeei zuzendutako ekintzak gehitu egingo dira.

2. Lanpostuen sorkuntza eta enpresa-espiritua.

- ETEen administrazio-kargak murriztu egingo dira.

- Zerbitzu-sektorean enpleguaren sorkuntza sustatuko da, eta informazioaren gizartea garatu

egingo da.

- Autoenplegua sustatzeko helburuarekin, langabezia-prestazioak kapitalizatzeko sistema

berrantolatu egingo da.

3. Lan-merkatuan aldaketa erraztea eta egokigarritasuna eta mugikortasuna sustatzea.

- Kontratu-modalitate malguagoetara joko da.

- Gizarte-elkarrizketa sustatuko da enpresan.

- Lan-merkatuan mugikortasuna sustatzeko, EURES-ESPAINIA Sarearen erabilera orokortu egingo

da.

4. Giza kapitalaren garapena eta etengabeko hezkuntza sustatzea honako hauen bitartez:

- Etengabeko ikaskuntzarako estrategien hobekuntza.

- Kualifikazioen antolamendu sistematikoa Kualifikazioen eta Lanbide Heziketaren Sistema

Nazionalaren barruan.

- Etengabeko prestakuntzan diharduten enpresa txikiei laguntzak eskaintzea.

5. Eskulanaren eskaintza zabaltzea eta bizitza aktiboaren luzapena sustatzea.

- 45 urtetik 65era bitarteko langileen kontratazioa ziurtatzeko hainbat neurri hartuko dira.

6. Gizonezkoen eta emakumezkoen arteko berdintasuna.

- Amatasun-baja amaitu duen emakumearen itzultzea sustatuko da.

- Lehen haurtzarorako arreta-zerbitzuak hobetuko dira.

- Negoziazio kolektiboek zuzentarau hau jasotzeko beharra ikusten da.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

90

7. Okerren dauden pertsonak lan-merkatuan txertatzeko aukera sustatzea, eta diskriminazioari

aurre egitea

- Gizarteratzeko II. Ekintza Plan Nazionalarekin jarraituko da.

- Ezgaitasuna duten pertsonen arretarako hainbat neurri jasoko dira.

- Gizarte-bazterketako egoeran dauden langabeak kontratatzeko laguntzak emango dira.

- Gazteek goi-mailako bigarren hezkuntza osa dezaten sustatuko da.

8. Enplegurako pizgarrien bidez lana errentagarri egitea.

- Kontratu mugagabeetarako pizgarriak emango dira.

9. Aitortu gabeko lana arautzea.

- Lan Ikuskatzailetzaren lanak areagotu

egingo dira.

10. Enplegu-arloko eskualde-mailako ezberdin-

tasunei aurre egitea.

- Toki-mailako enpleguaren sorkuntza eta

gizarte-ekonomiari lotutako enpresak

sustatu egingo dira.

- Langabearen mugikortasun-aukera sus-

tatu egingo da.

2.8. irudia. Lanean gizonezkoen eta emakumezkoen arteko berdintasuna lortzeko, amatasunak sortzen duen

arazoari eraginkortasunez erantzun behar zaio, bai lanera itzultzeari, bai lanaldiak dirauen bitartean haurrek behar

duten arretari dagokionez.

Autonomia-erkidegoen eta udalerrien zeregina

Autonomia-erkidegoetako enplegu-zerbitzu publikoak

Autonomia-erkidego gehienek, bertako Enplegu Zerbitzu Publikoen bitartez, lan-bitartekotzari eta

lan-merkatuan txertatzeari, nazio-mailan enplegua sustatzeari, eta lanbide-heziketari, lanerako

prestakuntzari eta etengabeko prestakuntzari lotutako enplegu-politika aktiboen kudeaketa transferitzeko

prozesua hasi dute.

Enpleguaren Legearen 17. artikuluak dioenez, “Autonomia Erkidegoetako Enplegu Zerbitzu Publiko-

tzat, honako hau hartzen da: bertako administrazioek aginduta dagokion lurralde-eremuan enplegu-

-politika aktiboen kudeaketarako beharrezkoak diren zereginak betetzen dituen organoa edo erakundea.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 91

Autonomia Erkidegoetako Enplegu Zerbitzu Publikoei, gobernu-organoek esleitzen dizkieten

eskumenez gain, Enplegu Sistema Nazionalaren urteko lan-planaren proposamena lantzeko zereginean

Estatuko Zerbitzu Publikoarekin lankidetzan jardutea dagokie, ondoren Lan Gaietarako Konferentzia

Sektorialak onar dezan eta dagokion lurralde-eremuan gauzatu dadin. Herritarrei zerbitzu eraginkorra

emateko moduko egitura eta zuzendaritza-organoak izango dituzte. Beren ordezkaritza-organoetan

gizarte-solaskideek parte hartuko dute”.

Horrela, beraz, autonomia-erkidegoetako enplegu-arloko politika Enplegurako Ekintza Plan

Nazionalen barruan kokatuta dago, eta Estatuaren eta autonomia-erkidegoen artean koordinatuta

garatuko da, Lan Gaietarako Konferentzia Sektorialaren bitartez hain zuzen ere.

Zerbitzu horien bidez, enplegua bilatzen dutenean informazioa, orientazioa eta laguntza eman nahi

zaie erabiltzaileei eta, horretarako, erabiltzaile horien laneratze-ibilbidearen garapena sustatzen da

(ibilbide horretan ezartzen dira enplegua lortzeko egin beharreko ekintza guztiak). Zerbitzu hauek,

halaber, oinarrizko sare batean bateratuta dauden lan-eskaintzak kudeatzen dituzte. Sarea autonomia-

-erkidegoetako, Estatuko eta Europako Enplegu Zerbitzu Publiko guztiek eta lan-bitartekotza egiten

duten erakunde baimenduek osatzen dute.

Europako politiken ildo beretik, laneratzeko zailtasunik handienak dituzten enplegu-eskatzaileei

arreta berezia eskainiko zaie (babes-neurrien onuradun izango dira). Horrez gain, enpresa berrien

sorkuntza, eta enplegu-sorguneen aurkikuntza eta garapena sustatzen da.

Enplegu-politiken aplikazioa Autonomia Erkidegoan eta toki-mailan

Lurralde bakoitzak bere enplegu-politika zehaztuko du honako tresna estrategiko hauetakoren

baten bitartez:

Enplegu-politika aktiboak garatzeko eskualde-plana.

Enplegurako lurralde-itunak.

Enplegurako toki-ituna.

Laneratzeko zailtasun bereziak dituzten giza taldeentzako enplegu-itun integralak.

Landa-garapenerako programak.

Gizarte-kontzertaziorako akordioak.

Tresna horiek garapen ekonomikoa eta lan-aukeren hobekuntza lortzeko koordinatzen laguntzen

diete gizarte-eragileei eta Administrazioei.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

92

Toki-mailako politikak eraginkorragoak izan ohi dira, ingurune sozial eta ekonomiko bakoitzaren

baldintzetara eta ezaugarrietara egokitzen baitira. Politika horietan, enpresaburuak, elkarteak eta erakun-

deak inplikatzen dira eta, horrela, beharren eta eskarien arteko fluxu biziagoa sortzen da, eta hori guztia

enplegua sortzeko ildo berriak (enplegu-sorguneak) aurkitzeko aukera emango duten proiektuetan

gauzatzen da.

Aplikazioaren adibide bat

Enplegurako estrategia bat gauzatzeko moduaren adibide gisa, arestian aipatutako tresnetako bat

erabilita, Gaztela-Mantxako Toki Itunak aipa daitezke.

Cuencako Enplegurako Toki Ituna Autonomia Erkidegoko Gobernuak, eta sindikatuek eta enpresa-

-erakundeek 1998an sinatutako Gaztela-Mantxako Enplegurako Eskualde Akordioan barne hartuta dago.

Proposamen horren arabera, eskualde-mailako politika honako honetan datza:

“toki-lankidetzak sustatu eta sendotzea eta, horretarako, enplegu-politiken kudeaketa itundua eta

deszentralizatua bilatzea eta baliabide endogenoek enplegu berriak sortzeko duten ahalmena

sustatzea".

Geroago, 2000ko uztailean, Enplegurako II. Eskualde Mailako Akordioa sinatu zen enpresa-

-erakundeen (CECAM), gehiengoa duten sindikatuen (UGT eta CCOO) eta eskualde-mailako

Administrazioaren artean.

Akordio horretan, enpleguaren aldeko toki-lankidetza izenekoak ezartzea eta hainbat eremutan

(enplegurako gizarte-planak, toki-mailako itunak, prestakuntzarako kontratuak eta abar) lan-taldeak

sortzea hartzen da kontuan.

2.4 Estatuko, Autonomia Erkidegoko eta tokiko baliabideak

Estatuko eta autonomia-erkidegoetako estrategia eta politika nagusiak ikusi ondoren, beharrezkoa

izango da estrategia eta politika horiek neurri eta baliabideetan nola gauzatzen diren ezagutzea. Aurreko

idatz-zatian diseinatutako eskemari jarraiki, honela daude sailkatuta:

Politika aktiboetan oinarritutako neurriak

- Kontrataziorako laguntza

- Lanerako prestakuntzaren sustapena

- Etengabeko prestakuntzaren sustapena

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 93

Politika pasiboetan oinarritutako neurriak.

- Langabeziarako babesa

- Soldatak Bermatzeko Funtsa

Politika aktiboetan oinarritutako neurriak

Arestian ikusi dugun bezala, langabeen laneratze-aukerak hobetzeko neurri guztiak barne hartzen

dira. Hiru tresna hartzen dira kontuan: kontrataziorako laguntza, lanerako prestakuntzaren sustapena eta

etengabeko prestakuntzaren sustapena.

Kontrataziorako laguntza

Enplegua sustatzeko sortutako hainbat kontratu- eta laguntza-mota hartzen dira kontuan, Neurri horien

artean, honako alderdi hauei lotutakoak dira nagusi:

Kontratazio mugagabearen sustapenari

Emakumeen kontratazioari

Minusbaliatuen kontratazioari

Erretiroa hartzeko prozesurako laguntzari

Familia eta lana uztartzeko laguntzari

Liburu honetan, ez dugu azpimarratuko orokortzat hartzen den kontratazio-motarik (lan-kontratu

mugagabea, lanaldi partzialeko lan-kontratua, aldizkako lan-kontratu finkoa, obra eta zerbitzuko lan-

-kontratua, produkzio-zirkunstantzien ondoriozko behin-behineko lan-kontratua eta bitarteko lan-

-kontratua), ez baitira modulu honen edukirako egokiak.

Araudiak oro har bere horretan badirau ere, oso garrantzitsua da aldatu egiten dela kontuan hartzea.

Hori dela eta, urtero berrikustea gomendatzen da. Eguneratzeko, Lan eta Gizarte Gaietako

Ministerioaren web-orrian (www.mtas.es) edo Autonomia Erkidegoko Sailarenean egin daiteke kontsulta.

Oro har, kontrataziorako laguntza gehienek honako baldintza hauek bete behar dituzte:

Kontratatzen diren langileek ez dute bigarren mailara bitarteko odolkidetasunezko edo

ahaidetasunezko harremanik izango enpresaburuarekin, zuzendaritza-karguak betetzen

dituztenekin edo sozietateetako administrazio-organoetako kideekin, ez eta inolako loturarik

ere azken horien kontratazioekin.

Beharrezkoa da langileak kontratazioaren aurreko 24 hilabeteetan enpresari kontratu muga-

gabe bidez lotuta egon ez izana.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

94

Kooperatibetan edo lan-sozietateetan bazkide langileak edo lan-bazkideak sartzen direnean,

kontratatutako langileak hobariez salbuetsita geratuko dira sozietate horiekin aldez aurretik

12 hilabetetik gorako kontratu-lotura izan badute.

Zehazki, aztertuko ditugun kontratu-motak honako hauek dira:

Prestakuntza-kontratuak

- Praktikaldikoak

- Prestakuntzarakoak

Kontratu mugagabeak

- Kontratazio mugagabearen sustapena

Hobaria duten kontratu mugagabeak

- Emakume langabeak

- Sei hilabetetan edo gehiagotan inskribatuta dauden langabeak

- 45 urtetik gorako langileak

- Langabezia-prestazioen edo langabezia-sorospenen jasotzaileak

- Gizarte Segurantzako Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartutako langabe

jasotzaileak

- Laneratze Errenta Aktiboa jasotzen dutenak

Kontratuen eraldaketa

- Aldi baterakoak mugagabe bihurtzea

Hobaria duten kontratu mugagabeak edo aldi baterakoak.

- Gizarte-bazterketako egoeran dauden langileak

- Etxeko indarkeriaren biktimak

- Langabezia-sorospenen onuradun diren 52 urtetik gorako langileak

Iraupen jakineko kontratuak

- Senitartekoak zaintzeko eszedentzia-egoeran dagoen langilea ordezkatzeko bitarteko

lan-kontratua, Gizarte Segurantzako kuotak murriztuta.

- Amatasunaren, haurdunaldiko arriskuaren, adopzioaren edo harreraren ondorioz

atsedenaldian dauden langileak ordezkatzeko bitarteko lan-kontratua, Gizarte

Segurantzako kuoten hobariarekin.

Prestakuntzan dauden langileak langabezia-prestazioen onuradun diren langileekin ordez-

katzeko bitarteko lan-kontratua.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 95

Laneratzeko lan-kontratua.

- Espetxean zigortuta dauden langileak

Txandako lan-kontratua.

Erretiro aurreratuaren ondorioz ordezkatzeko lan-kontratuak.

Langile minusbaliatuentzako kontratuak.

- Praktikaldikoak

- Prestakuntzarakoak

- Langile minusbaliatuentzako kontratuak Enplegu Zentro Berezietan

- Mugagabeak

- Aldi baterakoak

- Ezgaituen aldi baterako ezintasunaren ondoriozko bajak ordezkatzeko bitarteko lan-

-kontratuak

- Langile minusbaliatuen enplegu autonomoaren sustapena

Enplegua mantentzen edo lanera itzultzen laguntzeko neurriak.

- Gizarte Segurantzako kuoten hobaria 60 urte edo gehiago dituzten langileentzat.

- Gizarte Segurantzako kuoten salbuespena 65 urte edo gehiago dituzten soldatapeko

langileentzat.

- Emakume langileen enpleguaren sustapena amatasun-kasuetan.

Kanpoko enplegua errazteko laguntzak.

Autoenplegua bultzatzeko neurriak.

- Enpresa-ekimenetarako babesa.

- Enplegurako “Emprender en femenino” izeneko laguntzak.

- Itzuli direnen laneratzea errazteko laguntzak.

- Langile etorkinak eta itzuli diren espainiarrak lan-munduan eta gizartean txertatzeko

laguntzak.

- Gizarte-ekonomiako enpleguaren sustapena.

- Kooperatibetarako eta lan-sozietateetarako laguntzak.

- Langabeak bazkide langile gisa hartzeko laguntzak.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

96

Prestakuntza-kontratuak

Praktikaldiko kontratua

Hartzaileak

Ikasketak duela 4 urte baino gutxiago amaitu duten pertsonak. Honako ikasketa hauek

edo ofizialki baliokidetzat hartutako beste batzuk egin ahal izan dituzte: unibertsitate-

-diplomatua, ingeniari teknikoa, arkitekto teknikoa edo Lanbide Heziketako goi-

-mailako teknikaria.

Pizgarriak eta ezaugarriak

6 hilabetetik 2 urtera bitarteko iraupena izango du.

Kontratuak lanaldi osoko edo lanaldi partzialeko kontratu mugagabe bihurtzean,

eraldaketak ezarritako onurekin eta araututako hobariekin egin ahal izango dira.

Ikus kontratazio mugagabearen sustapenari eta aldi baterako kontratuak

mugagabe bihurtzeari buruzko idatz-zatiak.

Langilearen ordainsaria, gutxienez, antzeko zereginak betetzen dituen beste

langile batek kobratzen duen soldataren % 60koa izango da lehen urtean, eta %

75ekoa bigarrenean. Nolanahi ere, ez da lanbide arteko gutxieneko soldata baino

txikiagoa izango.

Prestakuntzarako kontratua

Hartzaileak

Praktikaldiko kontratu baterako eskatutako titulaziorik ez duten 16 urtetik gorako

eta 21 urtetik beherako langileekin egin ahal izango da (24ra bitartekoekin bera-

riazko programetan).

Gehieneko adin-muga ez da aplikagarria izango kontratua honako giza taldeetako

batean barne hartutako langabeekin egiten denean:

- Minusbaliatuekin.

- Atzerriko langileekin (lan-baimenaren indarraldiko lehen bi urteetan), lanpos-

tua betetzeko beharrezkoak diren prestakuntza eta esperientzia egiaztatzen

dutenean izan ezik.

- 3 urte baino gehiagotan lan-jarduerarik egin ez dutenekin.

- Gizarte-bazterkeriako egoeran daudenekin.

- Ikasle/langile gisa lantegi-eskoletako, ofizio-etxeetako eta enplegu-lantegietako

programetan txertatzen direnekin.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 97

Prestakuntzarako kontratua

Deskribapena eta pizgarriak

Betetzen den bitartean (6 hilabetetik 2 urtera bitartean) lan jakin bat egiteko beha-

rrezkoa den prestakuntza eskuratzea da asmoa.

Langileen kotizazioa aldagarria da (urtearen arabera), eta horrela egiten da:

- Gizarte Segurantzarako kotizazioa hileko kuota bakarra izango da;

enpresaburuak eta langileak ordainduko dute.

- Soldatak Bermatzeko Funtserako hileko kuota; enpresaburuak ordainduko du.

- Lanbide-heziketarako kotizazioa; enpresaburuak eta langileak ordainduko dute.

- Enpresa-kontingentzietarako kotizazioa; enpresaburuak ordainduko du.

Kontratazio MUGAGABEAREN sustapenari eta aldi baterako kontratuak muga-

gabe bihurtzeari buruzko idatz-zatietan ezarritako onurak lortzeko aukera.

Kontratu mugagabeak

Kontratazio mugagabea sustatzeko lan-kontratua

Hartzaileak

Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden honako langabe hauek:

- 16 urtetik 30era bitarteko gazteak (biak barne).

- Emakumeen enplegu-mailarik txikieneko lanbideetan edo lanetan jardu-

teko kontratatzen diren emakume langabeak.

- 45 urtetik gorakoak.

- Enplegu-eskatzaile gisa segidako gutxienez 6 hilabetetan inskribatuta dauden

langabeak.

- Minusbaliatuak.

Iraupen jakineko edo aldi beterako kontratu baten bidez enpresa berean jardun

duten langileak, 2003ko abenduaren 31 baino lehen egindako prestakuntza-

-kontratuak barne hartuta.

Pizgarriak

Kontratu-mota hau arrazoi objektiboengatik amaitzen bada eta amaiera

bidegabetzat hartzen bada, iraizpenaren kalte-ordaina eskatu ahal izango da, eta

kalte-ordainaren kopurua lan-urte bakoitzeko 33 eguneko soldatari dagokiona

izango da (24 hileroko izango dira gehienez).

Modalitate honetako kontratuek, langilea zein giza taldekoa den kontuan hartuta,

Gizarte Segurantzaren kuotan kontingentzia arruntengatik dauden hobariak jaso

ahal izan dituzte.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

98

Hobaria duten kontratu mugagabeak

Emakume langabeentzako lan-kontratu mugagabea

Hartzaileak

Langabezian eta Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta egotea, eta honako

baldintzetako bat betetzea:

- 16 urtetik 45era bitarteko adina izatea.

- Emakumeen enplegu-mailarik txikieneko lanbideetan edo lanetan

jarduteko kontratatua izatea.

- Erditu eta hurrengo 24 hilabeteetan kontratatua izatea.

Pizgarriak (Kontingentzia

arrunten ondoriozko Gizarte

Segurantzaren kuotaren hobariak)

16 urtetik 45era bitarteko emakumeak: % 25 kontratazioaren hurrengo 24

hilabeteetan.

Emakumeen enplegu-mailarik txikieneko lanbideetan edo lanetan jarduteko

kontratatutako emakumeak.

- % 35 kontratazioaren hurrengo 24 hilabeteetan.

- % 70 lehen urtean eta % 60 bigarrenean, betiere segidako gutxienez 6

hilabetetan Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta badaude, edota 45

urtetik gorakoak badira.

Erditu eta hurrengo 24 hilabeteetan kontratatutako emakumeak: % 100

kontratazioaren hurrengo 12 hilabeteetan.

% 5eko igoera langile autonomoen erregimen berezian barne hartuta dauden,

gutxienez 2002ko urtarriletik alta hartu duten eta emakume langabeak kontra-

tatzen dituzten pertsonentzat.

Sei hilabetetan edo gehiagotan inskribatuta dauden langabeentzako lan-kontratu mugagabea

Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan 6 hilabetetan edo gehiagotan inskribatuta dauden

langabeak.

Pizgarriak (Kontingentzia

arrunten ondoriozko Gizarte

Segurantzaren kuotaren hobariak)

% 20 kontratazioaren hurrengo 24 hilabeteetan.

% 10eko igoera, emakume langabeak lanaldi osoz kontratatzen direnean.

% 5eko igoera langile autonomoen erregimen berezian barne hartuta dauden,

gutxienez 2002ko urtarriletik alta hartu duten eta giza talde honetako langileak

kontratatzen dituzten pertsonentzat.

Iraizpenaren murrizketa eskatu ahal izango da.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 99

45 urtetik gorakoentzako lan-kontratu mugagabea

Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden 45 urtetik gorako langabeak.

Pizgarriak (Kontingentzia

arrunten ondoriozko Gizarte

Segurantzaren kuotaren hobariak)

45 urtetik 55era bitartekoak: % 50 lehen urtean eta % 45 indarraldiaren gainerakoan.

55 urtetik 65era bitartekoak: % 55 lehen urtean eta % 50 indarraldiaren gainerakoan.

% 10eko igoera, emakume langabeak lanaldi osoz kontratatzen direnean.

% 5eko igoera langile autonomoen erregimen berezian barne hartuta dauden,

gutxienez 2002ko urtarriletik alta hartu duten eta giza talde honetako langileak

kontratatzen dituzten pertsonentzat.

Iraizpenaren murrizketa eskatu ahal izango da.

Langabezia-prestazioen edo langabezia-sorospenen jasotzaileentzako lan-kontratu mugagabea

Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden, langabezia-prestazioak edo

langabezia-sorospenak jasotzen dituzten eta jasotzeko urtebete edo gehiago

geratzen zaien langabeak.

Pizgarriak (Kontingentzia

arrunten ondoriozko Gizarte

Segurantzaren kuotaren hobariak)

% 50 lehen urtean eta % 45 bigarrenean.

% 10eko igoera, emakume langabeak lanaldi osoz kontratatzen direnean.

% 5eko igoera langile autonomoen erregimen berezian barne hartuta dauden,

gutxienez 2002ko urtarriletik alta hartu duten eta giza talde honetako langileak

kontratatzen dituzten pertsonentzat.

Iraizpenaren murrizketa eskatu ahal izango da, bai eta kontratazio mugaga-

bearen sustapena aplikatu ere.

Gizarte Segurantzako Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartuta dauden eta langabezia--sorospena jasotzen duten langabeentzako lan-kontratu mugagabea

Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden eta Gizarte Segurantzako

Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartutako langileentzako langabezia-

-sorospenak jasotzen dituzten langabeak.

Pizgarriak (Kontingentzia

arrunten ondoriozko Gizarte

Segurantzaren kuotaren hobariak)

% 90 lehen urtean eta % 85 bigarrenean.

% 5eko igoera langile autonomoen erregimen berezian barne hartuta dauden,

gutxienez 2002ko urtarriletik alta hartu duten eta giza talde honetako langileak

kontratatzen dituzten pertsonentzat.

Iraizpenaren murrizketa eskatu ahal izango da, bai eta kontratazio mugagabearen

sustapena aplikatu ere.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

100

Laneratze Errenta Aktiboan onartutakoentzako lan-kontratu mugagabea

Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta eta Laneratze Errenta Aktiboko Progra-

man onartuta dauden langabeak.

Pizgarriak (Kontingentzia

arrunten ondoriozko Gizarte

Segurantzaren kuotaren hobariak)

% 65 kontratazioaren hurrengo 24 hilabeteetan.

Kontratuaren indarraldiaren gainerakoa:

- % 45 45 urtetik 55era bitartekoa bada.

- % 50 55 urtetik 65era bitartekoa bada.

% 10eko igoera, emakume langabeak lanaldi osoz kontratatzen direnean.

% 5eko igoera langile autonomoen erregimen berezian barne hartuta dauden,

gutxienez 2002ko urtarriletik alta hartu duten eta giza talde honetako langileak

kontratatzen dituzten pertsonentzat.

Iraizpenaren murizketa eskatu ahal izango da.

Kontratuen eraldaketa

Aldi baterako kontratuak hobaria duten kontratu mugagabe bihurtzea

Hartzaileak

2003/1/1eko data baino lehen egindako iraupen jakineko edo aldi baterako

kontratua izenpetuta eta indarrean duten pertsona aktiboak.

Prestakuntza-kontratua dutenak.

Txandako kontratua dutenak.

Erretiroa hartzeko adina aurreratu zaien langileak ordezkatzeko kontratua dutenak.

Pizgarriak

Kontingentzia arrunten ondoriozko Gizarte Segurantzako enpresa-kuotaren %

25eko hobaria, eraldaketa egin eta hurrengo 24 hilabeteetan.

Iraizpenaren murrizketa eskatu ahal izango da.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 101

Hobaria duten kontratu mugagabeak edo aldi baterakoak

Hobaria duten lan-kontratuak gizarte-bazterketako egoeran dauden langileentzat

Hartzaileak

Gizarte-bazterketako egoera udaletako gizarte-zerbitzuek egiaztatuko dute;

honako giza taldeetakoren batekoak direnak daude egoera horretan:

Laneratze-errenta aktiboen jasotzaileak (edo antzekoenak, autonomia-erkidego

bakoitzean hartutako izenaren arabera).

Honako arrazoi hauengatik errenta aktiboa jaso ezin duten pertsonak:

- Bizilekua edo erroldatzea egiaztatzeko edo unitate jasotzailea eratzeko

exijitutako aldia ez betetzea.

- Jasotzeko legez ezarritako gehieneko aldia agortu izana.

Adingabeak babesteko erakundeetatik datozen 18 urtetik gorako eta 30etik

beherako gazteak.

Droga-mendekotasun edo alkoholismo-arazoak dituzten eta birgaitzen edo

bergizarteratzen ari diren pertsonak.

Enplegua lortzeko moduko zigor-egoeran dauden presoak, baldintzapeko

askatasunean daudenak eta preso ohiak.

Enplegua lortzeko moduko egoeran dauden preso adingabeak, askatasun

zainduko egoeran daudenak eta preso ohiak.

Pizgarriak (Kontingentzia

arrunten ondoriozko Gizarte

Segurantzaren kuotaren hobariak)

% 65, lehen kontratua egin eta 24 hilabeteetan gehienez.

% 10eko igoera, emakume langabeak lanaldi osoz kontratatzen direnean.

IRAIZPENAREN MURRIZKETA eskatu ahal izango da, bai eta KONTRATAZIO

MUGAGABEAREN SUSTAPENA aplikatu ere.

Hobaria duten kontratuak administrazio eskudunaren aldetik etxeko indarkeriaren biktima-izaera

egiaztatuta duten langileentzat

Hartzaileak Bizikidetzako familia-unitateko kideren batengandik jasandako etxeko

indarkeriaren biktima-izaera egiaztatuta duten pertsonak.

Pizgarriak (Kontingentzia

arrunten ondoriozko Gizarte

Segurantzaren kuotaren hobariak)

% 65, lehen kontratua egin eta 24 hilabetez gehienez.

% 10eko igoera, emakume langabeak lanaldi osoz kontratatzen direnean.

IRAIZPENAREN MURRIZKETA eskatu ahal izango da, bai eta KONTRATAZIO

MUGAGABEAREN SUSTAPENA aplikatu ere.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

102

Langabezia-sorospenen onuradun diren 52 urtetik gorako langileentzako lan-kontratua

Hartzaileak

Borondatezko neurria da, eta Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden

eta langabezia-sorospenak jasotzen dituzten 52 urtetik gorako langabeak izan

daitezke onuradun.

Pizgarriak

Langileentzako pizgarriak:

- Sorospenaren kopuruaren % 50eko hileko ordainketa kontratuaren

indarraldian, sorospena jasotzeko geratzen den aldiaren bikoitzaren

gehieneko mugarekin, eta eskubidea amaitzeko arrazoiak aplikatzeko

aukera aparte utzi gabe. Prestazioen erakunde kudeatzaileak ordain-

duko du ezarritako denboran.

- Sorospenaren 3 hilabeteko kopuruaren ordainketa aldi bakar batean, lan

bateragarriak onuraduna ohiko bizilekua aldatzera behartzen badu.

- Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartutako behin-behineko

langileen kasuan, erakunde kudeatzaileak Nekazaritzako erregimen

Berezirako kuota finkoaren zenbatekoaren % 50 ordainduko dio langi-

leari kontratuaren indarraldian.

Enpresarentzako pizgarriak:

- Kontingentzia arrunten ondoriozko Gizarte Segurantzako enpresa-

-kuotaren % 50eko hobaria, aldi baterako kontratazioaren kasuan eta 12

hilabeteetan gehienez (laguntza hau ez da emango Nekazaritzako erre-

gimen Berezian barne hartutako behin-behineko langileekin egindako

kontratuen kasuan).

- Dagokion hobaria, Enplegua Sustatzeko Urteko Programan indarrean

dagoen araudiaren araberako kontratazio mugagabearen kasuan.

Enpresaburuak, aldi horretan, langileari dagokion soldata ordaindu beharko dio,

eta sorospenaren kopurua osatuko du soldata horren zenbatekora iritsi arte.

Enpresaburuak, halaber, Gizarte Segurantzarako kotizazioak hartuko ditu bere

gain. Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartutako behin-behineko langi-

leen kasuan, kontingentziengatik Nekazaritzako Erregimen Berezira egin beha-

rreko lanaldi errealen kotizazioak hartuko ditu bere gain.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 103

Iraupen jakineko kontratuak

Senitartekoak zaintzeko eszedentzia-egoeran dagoen langilea ordezkatzeko bitarteko lan-

-kontratua, Gizarte Segurantzako kuotak murriztuta

Hartzaileak Ordaindutakoaren araberakoak ez diren langabezia-prestazioen edo laguntza-

koen onuradunak, jasotzaile gisa urtebetetik gora daramatenean.

Pizgarriak

Kontingentzia arrunten ondoriozko Gizarte Segurantzako enpresa-kotizazioen

murrizketa:

- % 95 ordezkatzen den langilearen eszedentziaren lehen urtean.

- % 60 ordezkatzen den langilearen eszedentziaren bigarren urtean.

- % 50 ordezkatzen den langilearen eszedentziaren hirugarren urtean.

Amatasunaren, haurdunaldiko arriskuaren, adopzioaren edo harreraren ondoriozko atsedenaldian dauden langileak ordezkatzeko bitarteko lan-kontratua, Gizarte Segurantzako kuoten hobariarekin

Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden langabeak.

Pizgarriak Gizarte Segurantzako enpresa-kuoten % 100eko hobaria.

Hobariaren iraupena atsedenaldiena izango da.

Prestakuntzan dauden langileak langabezia-prestazioen onuradun diren langileekin ordezkatzeko

bitarteko lan-kontratua

Hartzaileak

Langabezia-prestazioen onuradunak.

Gehienez 100 langile dituzten enpresak sartu ahal izango dira programa honetan;

prestakuntza-ekintzak edozein administrazio publikok finantzatu ahal izango du.

Pizgarriak

Kontratatutako langabeak eskubidez dagokion kotizaziopeko prestazioaren edo

sorospenaren % 50 jasoko du kontratuaren indarraldian, prestazioa edo

sorospena jasotzeko geratzen den aldiaren bikoitzaren gehieneko mugarekin.

Enpresaburuak, bateragarri egiten den prestazioa edo sorospena jasotzeko

aldian, langabezia-prestazioaren edo -sorospenaren kopuruaren eta dagokion

soldataren arteko diferentzia ordaindu beharko dio langileari. Enpresaburuak,

halaber, Gizarte Segurantzarako kotizazio guztiak hartuko ditu bere gain.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

104

Laneratze-kontratua

Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden langabeak. Hiru urte

lehenagoko aldian kontratu-mota hau egin dutenak salbuetsita geratuko dira,

betiere kontratua 9 hilabetetik gorakoa izan bada.

Ezaugarriak

Kontratua egiten duen langabeak lan-esperientzia hartzeko eta lan-aukerak

hobetzeko baliabide gisa interes orokorreko edo sozialeko obra edo zerbitzu

bat egitea da kontratu honen xedea, betiere arauei jarraiki finkatzen diren

programen barruan.

Ordainsaria hitzarmen kolektibo aplikagarrian ezarritakoa izango da, gutxienez.

Erakunde kontratugilea administrazio publiko bat edo irabazi-asmorik gabeko

erakunde bat izango da.

Hobaria duen lan-kontratua espetxean zigortuta daudenentzat

Hartzaileak Espetxean zigortuta dauden pertsonak.

Pizgarriak eta beste zenbait

kontzeptu

Langabeziaren, lanbide-heziketaren eta Soldatak Bermatzeko Funtsaren bate-

ako bilketari dagozkion kotizazioen % 65eko hobaria.

Kontingentzia arrunten ondoriozko Gizarte Segurantzako enpresa-kuotaren

hobariak, laneratzeko zailtasun bereziak dituzten langileen kontrataziorako

ematen direnean.

Obra eta zerbitzu jakin baterako kontratua izango da.

Kontratua Lan eta Zigor Prestazioen Erakunde Autonomoaren menpeko zigor-

-erakundeek edo autonomia-erkidegoko organo baliokideek egingo dute.

Langileak, kontratua amaitzean, lan egindako urteen kopurua 8 eguneko solda-

arekin biderkatu eta emaitzaren zati proportzionalaren baliokidea izango den

kalte-ordaina jasotzeko eskubidea izango du.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 105

Txandako lan-kontratua

Txandako lan-kontratua

Hartzaileak Langabezia-egoeran eta Enplegu Zerbitzu Publikoan eskatzaile gisa dagoen

edonor.

Deskribapena eta pizgarriak

Langabe batek erretiro partziala hartzen duen langile bat ordezkatzen duenean

ematen da. Ordezkatutako langilea erretiroa hartzeko adinera iritsi arte iraungo du.

Kontingentzia arrunten ondoriozko Gizarte Segurantzako enpresa-kuotaren

hobariak; hobari horien ehunekoak giza taldearen araberakoak izango dira.

Iraizpenaren murrizketa eskatu ahal izango da, bai eta kontratazio mugaga-

earen sustapena aplikatu ere.

Erretiro aurreratuaren ondorioz ordezkatzeko kontratua

Erretiroa hartzeko adina aurreratu izanagatik ordezkatzeko lan-kontratua

Hartzaileak Langabezian dagoen edonor. Erretiroa hartzeko adina 65 urtetik 64ra

aurreratzen duten langileak ordezkatzeko erabiltzen da.

Pizgarriak

Kontratu hauek mugagabe bihurtuta, Gizarte Segurantzako enpresa-kuoten

% 25eko hobaria jaso ahal izango dute kontratazioa egin eta hurrengo 24

hilabeeetan.

Iraizpenaren kalte-ordaina eskatu ahal izango da, bai eta kontratazio mugaga-

earen sustapena aplikatu ere.

Langile minusbaliatuentzako kontratuak

Langile minusbaliatuentzako praktikaldiko kontratua

Hartzaileak

Ikasketak duela 6 urte baino gutxiago amaitu dituzten minusbaliatu aitortuak.

Honako ikasketa hauek izan ditzakete (edo ofizialki baliokidetzat hartzen

direnak): Unibertsitateko Diplomatua, Ingeniari Teknikoa, Arkitekto Teknikoa

edo berariazko Lanbide Heziketako Goi Mailako Teknikaria.

Ezaugarriak eta pizgarriak

Kontratuaren iraupena gutxienez 6 hilabetekoa eta gehienez 2 urtekoa izango da.

Langilearen ordainsaria, gutxienez, hitzarmen kolektibo bakoitzak finkatutako

soldataren % 60koa izango da lehen urtean, eta % 75ekoa bigarrenean.

Nolanahi ere, ez da lanbide arteko gutxieneko soldata baino txikiagoa izango.

Kontingentzia arrunten ondoriozko Gizarte Segurantzako enpresa-kuotaren %

50eko murrizketa izango da, betiere kontratua lanaldi osokoa bada.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

106

Minusbaliatuen prestakuntzarako lan-kontratua

Hartzaileak Praktikaldiko kontratua egiteko beharrezkoa den titulaziorik gabeko

minusbaliatu aitortuak. Ez dago adin-mugarik.

Ezaugarriak eta pizgarriak

Iraupena 6 hilabetetik 2 urtera bitartekoa izango da. Gutxienez 6 hilabeteko

iraupena izango duten bi luzapen hitzartu ahal izango dira.

Gizarte Segurantzarako kotizazioa prestakuntza-kontratuetarako aurreikusitako

enpresa-kuoten % 50ekoa izango da.

Iraizpenaren murrizketa eskatu ahal izango da, bai eta kontratazio mugagabe-

aren sustapena aplikatu ere.

Langile minusbaliatuentzako kontratuak Enplegu Zentro Berezietan

Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden, eta % 33ko edo hortik gorako

minusbaliotasuna eta gutxienez ehuneko horretako edo hortik gorako lanerako

ezintasuna duten pertsonak.

Deskribapena eta pizgarriak

Honako helburu hauek dituzten laguntzak emango dira: lanpostuaren

mantentzea (soldaten kosturako diru-laguntza), Gizarte Segurantzako kuotaren

hobaria, eta lanpostuak egokitzeko eta laguntza teknikoa emateko diru-laguntza.

Edozein kontratu-mota egin ahal izango da, baina prestakuntzarako kontratuak

eta etxean lan egiteko kontratuak honako ezaugarri hauek izango dituzte:

- Prestakuntzarako kontratua 4 urtera bitartean luzatu ahal izango da.

Prestakuntza teorikoak lanaldiaren 2/3 hartu ahal izango du. Hobaririk

onuragarriena aplikatuko da.

- Etxean lan egiteko kontratua. Ezin izango da egin minusbaliotasun psikikoa

duten pertsonekin.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 107

Minusbaliatuentzako lan-kontratu mugagabea

Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden minusbaliatuak (erakunde

eskudunak halakotzat aitortuak).

Ezaugarriak eta pizgarriak

Lanaldi osoko kontratu bakoitzerako diru-laguntza.

Kontratua lanaldi partzialekoa denean, itundutako lanaldiaren proportziozkoa

izango da diru-laguntza.

Gizarte Segurantzaren enpresa-kuoten hobariaren kopuruak, lan-istripuetarako

eta lanbide-gaixotasunetarako kuotak eta baterako bilketako kuotak barne

hartuta, honako hauek izango dira kontratuaren iraupen osoan:

- % 70 45 urtetik beherako gizonezko langile bakoitzeko.

- % 90 45 urtetik gorako gizonezko langile bakoitzeko.

- % 90 45 urtetik beherako emakumezko langile bakoitzeko.

- % 100 45 urtetik gorako emakumezko langile bakoitzeko

Lanpostuak egokitzeko edo babes pertsonalerako baliabideen zuzkidurarako

diru-laguntzak.

Sozietateen gaineko Zergaren kuota baten murrizketa, denbora mugagabez

kontratatutako langile minusbaliatuen plantillaren batez bestekoa gainditzen

den pertsona eta urte bakoitzeko.

Enpresa onuradunak behartuta daude langileen egonkortasuna gutxienez 3

urtez mantentzera. Bidezko iraizpenaren kasuan, beste langile minusbaliatu

batzuek ordezkatu beharko dituzte.

Enpresa sortu berrietan, minusbaliatuen kopuruak ezin izango du gainditu

plantillaren guztizko kopuruaren % 51ko ehunekoa, bakarra denean izan ezik.

Ezgaituen aldi baterako ezintasunaren ondoriozko bajak ordezkatzeko bitarteko lan-kontratuak

Hartzaileak Aldi baterako ezintasunaren ondorioz baja hartu duen beste minusbaliatu

batzuk ordezkatzen dituzten minusbaliatu langabeak.

Pizgarriak Gizarte Segurantzako enpresa-kuoten % 100eko hobaria.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

108

Minusbaliatuentzako enplegua sustatzeko aldi baterako kontratua

Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden minusbaliatuak (erakunde

eskudunak halakotzat aitortuak).

Ezaugarriak eta pizgarriak

Kontratuaren iraupena 12 hilabetetik 3 urtera bitartekoa izango da, gutxienez

12 hilabeteko luzapenekin.

Kontratua lanaldi osokoa denean:

- Kontingentzia arrunten ondoriozko Gizarte Segurantzako enpresa-

-kuotaren % 75eko murrizketa, kontratuaren indarraldi osoan.

- Kontratazioa emakume minusbaliatuekin egiten denean, kontingentzia

arrunten ondoriozko enpresa-kotizazioaren % 90eko hobaria

kontratatutako emakumeak 45 urteko edo hortik gorako adina badu, eta

% 80koa 45 urtetik beherakoa bada.

2002-1-1etik plantillako lehen langilea bada, kontingentzia arrunten ondoriozko

Gizarte Segurantzako enpresa-kuotaren murrizketa % 100ekoa izango da.

Kontratuaren amaieran, lan egindako urte bakoitzeko 12 eguneko soldatako

kalte-ordaina jasotzeko eskubidea izango du langileak.

Iraizpenaren murrizketa eskatu ahal izango da, bai eta kontratazio mugagabe-

aren sustapena aplikatu ere.

Langile minusbaliatuen enplegu autonomoaren sustapena

Hartzaileak Langile autonomo modura lan egin nahi duten langile minusbaliatu langabeak.

Deskribapena eta pizgarriak

Enpresa-proiektuak finantzatuko dira Gizarte Gaietako Ministerioarekin akordioak

izenpetu dituzten erakundeek emandako maileguen interesetarako diru-

-laguntza batekin.

Gainera, langabezia-prestazioaren kapitalizazioa (ordainketa bakarra) jaso ahal

izango da.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 109

Enplegua mantentzen edo lanera itzultzen laguntzeko neurriak

Gizarte Segurantzako kuoten hobaria 60 urte edo gehiago dituzten langileentzat

Hartzaileak Kontratu mugagabea eta enpresan 5 urteko edo hortik gorako antzinatasuna

duten eta 60 urte edo gehiago dituzten pertsonak.

Pizgarriak

Kontingentzia arrunten ondoriozko Gizarte Segurantzako enpresa-kuoten hobaria,

aldi baterako ezintasunaren kasuan izan ezik:

- % 50 baldintzak lehen aldiz 2003an bete badira.

- % 60 aurreko ekitaldian bete badira.

- Ehuneko horiek urteko % 10eko igoera izango dute % 100era iritsi arte.

Gizarte Segurantzako kuoten salbuespena 65 urte edo gehiago dituzten soldatapeko langileentzat

Hartzaileak

65 urte edo gehiago dituzten eta lan-jarduerarekin jarraitzea edo berriz hastea

borondatez erabakitzen duten pertsonak (kontratu mugagabe batekin). Gainera,

Gizarte Segurantzan 35 urtez edo gehiagoz kotizatu izana egiaztatu beharko

dute.

Pizgarriak Kontingentzia arrunten, langabeziaren, Soldatak Bermatzeko Funtsaren eta

Lanbide Heziketaren ondoriozko enpresaburuen eta langileen kuoten salbues-

pena, horien ondoriozko aldi baterako ezintasunaren kasuan izan ezik.

Emakume langileen enpleguaren sustapena amatasun-kasuetan

Hartzaileak

Iraupen jakineko edo aldi baterako lan-kontratu mugagabea amatasunagatik

eta umea zaintzeko eszedentziagatik etenda duten emakume langileak, erditu

eta hurrengo bi urteen barruan itzultzen denean lanera, betiere erditzea 2003ko

apirilaren 28aren ondoren gertatu bada.

Pizgarriak Kontingentzia arrunten ondoriozko enpresa-kuotaren % 100eko hobaria, ema-

kumea lanera itzuli eta hurrengo 12 hilabeteetan.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

110

Kanpoko enplegua errazteko laguntzak

Kanpoko enplegua errazteko laguntzak

Hartzaileak

Sindikatuak edo jarduerak egiten dituzten beste erakunde batzuk.

Prestakuntza osagarria eta berariazkoa lortzearen baldintzapean kanpoko

enplegu baterako eskaintza jaso duten langileak, eta lanpostu bat lortzeko

aukera emango dien ordaindu gabeko praktikaldiko kontratu baten edo

kanpoan parekatutako kontratu baten eskaintza jaso dutenak.

Pizgarriak Diru-laguntzaren kopurua aldakorra izango da, diruz lagundu beharreko ekintzaren

arabera.

Autoenplegua bultzatzeko neurriak

Enplegurako “Emprender en femenino” izeneko laguntzak

Deskribapena Autoenplegurako laguntza-programa bat da, enplegu-sorgune gisa sailkatutako

jardueraren batean euren enplegua sortzen duten emakumeentzat.

Hartzaileak Langabezia-egoeran langile autonomo gisa euren lanpostua sortu duten ema-

kumeak.

Pizgarriak Laguntzak autoenplegua sustatzen den Espainiako eskualdearen arabera banatuko

dira, eta jarduera hasteak edo mantentzeak sortutako gastu guztietarako diru-

-laguntza eman ahal izango da.

Enpresa-ekimenetarako babesa

Deskribapena Enpresa edo kooperatiba bat sortzea erabakitzen duten pertsonei edo pertsona-

-taldeei ematen zaizkien laguntzak dira.

Hartzaileak

Bere izenean eta enpresa baten bidez edozein jarduera-mota egiten duen

pertsona fisiko oro bihur daiteke enpresaburu indibidual.

Bestalde, ondasun komun bat duten eta lan jakin bat egiteko baliagarria zaien

pertsonen (bi gutxienez) edozein elkarte ondasun-erkidego gisa era daiteke

(lan-sozietateak eta kooperatibak); kasu horretan, bakoitzak bere lanaren eta

kapitalaren ekarpena egiten dio enpresari.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 111

Enpresa-ekimenetarako babesa (jarraipena)

Hartzaileak

Bi egoera horietan, beharrezkoa da:

- Langabezia-egoeran eta Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta egotea.

- Teknikoki, ekonomikoki eta finantza-arloan bideragarria izango den

norberaren konturako jarduera bat hastea.

Pizgarriak

Inbertsioetarako maileguen interes-tasa murrizteko diru-laguntza.

Biziraupen Errentaren diru-laguntza; gutxieneko diru-sarrera batzuk bermatzen

ditu jardueraren hasieran.

Kontrataziorako laguntza teknikoetarako, bideragarritasun-azterlanetarako,

kontu-ikuskapenetarako eta txosten teknikoetarako diru-laguntza.

Itzuli direnen laneratzea errazteko laguntzak

Deskribapena Itzuli diren espainiar etorkinak Espainian laneratzea eta, laguntza ekonomikoen

bitartez, langile autonomo gisa edo lan-kooperatibetako edo lan-sozietateetako bazkide

langile gisa ezartzea da asmoa.

Hartzaileak Itzuli diren eta Espainiatik azken aldiz irten zirenetik kanpoan gutxienez 12 hilabe-

tetan lan egin duten eta langabezian eta Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta

dauden espainiar etorkinek jaso ahal izango dituzte laguntza hauek.

Pizgarriak Zuzkidura aldagarria izango da, egin beharreko proiektuaren eta inbertsioaren

bideragarritasunaren arabera. Jarduerak urtebetean iraun beharko du gutxienez;

osterantzean, jasotako zenbatekoa itzuli egin beharko da.

Langile etorkinak eta itzuli diren espainiarrak lan-munduan eta gizartean txertatzeko laguntzak

Deskribapena Bidezko lankidetza-hitzarmenak eskuordetza bidez izenpetu eta langile

etorkinen eta itzuli direnak lan-munduan eta gizartean txertatzea bultzatzeko

laguntzak dira.

Hartzaileak Itzuli diren langile etorkinak.

Pizgarriak Diru-laguntza aldakorra da, programaren interesaren eta lortu beharreko

helburuen edo emaitzen arabera.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

112

Gizarte-ekonomiako enpleguaren sustapena

Deskribapena Kooperatibetako eta lan-sozietateetako enplegua sustatzea enpresa-proiektuak gara-

tzearen, gizarte-ekonomia hedatu eta sustatzearen, eta asoziazionismoaren bidez.

Hartzaileak

Elkarlaneko kooperatibak, lurra erkidegoan ustiatzeko kooperatibak, lan-

-bazkideak dituzten kooperatibak, eta lan-sozietateak.

Gizarte Ekonomia Sustatzeko Zuzendaritza Nagusiko Ikastetxeen Erregistroan

eta Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden erakundeak, gizarte-

-ekonomiako enpresetako kudeaketa-taldeen gaitasun teknikoa hobetzera eta

langabeak eta bazkide langileak gizarte-ekonomiaren eta horren ohiko

sozietate-formen berariazko gaietan prestatzera bideratutako prestakuntza-

-ekintzak egiteko.

Pizgarriak Diru-laguntza jardueren % 100ek jaso ahal izango dute.

Kooperatibetarako eta lan-sozietateetarako laguntzak. Langabeak bazkide langile gisa hasteko laguntzak

Hartzaileak

Elkarlaneko kooperatibak eta lurra erkidegoan ustiatzeko kooperatibak.

Lan-bazkideak dituzten kooperatibak.

Bazkide gisa honako enplegu-eskatzaile hauek hartzen dituzten lan-sozietateak:

- 25 urtetik beherakoak (edo 30etik beherakoak 180 egunetik beherako

lan-esperientziaren kasuan).

- 45 urtetik gorakoak

- Minusbaliatuak

- Hiru urtetan lan egin ondoren eskatzaile gisa urtebete egon direla

egiaztatzen dutenak.

- Langabezia-prestazioa ordainketa bakar batean jasotzen duten pertsonak.

Pizgarriak Kontratatutako langile bakoitzak laguntza jasoko du. Minusbaliatuen kasuan,

laguntza hori handiagoa izango da.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 113

2.9. irudia.

Lanerako prestakuntzaren sustapena

Langabeei laneratzeko beharrezkoa duten kualifikazioa emateko helburuarekin lanerako prestakuntza

sustatzera bideratutako neurri guztiak barne hartzen dira. Neurriak honako hauek dira:

Lanbide Heziketarako eta Lanbideratzeko Plana (FIP plana)

Lantegi Eskolak (LE) eta Ofizio Etxeak (OE)

Enplegu-lantegiak

info XXI ekimena

Espainiar etorkinek eta itzuli direnek lanerako lanbide-heziketako programetan parte har

dezaten sustatzeko laguntzak.

Lanbide Heziketarako eta Lanbideratzeko Plana (FIP plana)

Deskribapena Lanbide-heziketarik ez duten edo kualifikazio urria edo desegokia duten langabeak

laneratzeko produkzio-sistemak exijitutako kualifikazioak ematera bideratutako

ekintzak dira.

Hartzaileak

Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta eta langabezian dauden langile guztiak.

Lehentasuna duten giza taldeak:

- Langabezia-prestazioa edo langabezia-sorospena jasotzen duten

langabeak.

- 25 urtetik gorako langabeak, langabe gisa inskribatuta urtebete baino

gehiago egon direnak bereziki.

- Gutxienez 6 hilabeteko iraupeneko aurreko enplegua galdu duten 25

urtetik beherako langabeak.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

114

Lanbide Heziketarako eta Lanbideratzeko Plana (FIP plana)

Hartzaileak

- Lehen enplegua eskatzen dutenak, enpresek prestatutako ikasleen

gutxienez % 60 kontratatzeko konpromisoa hartzen dutenean.

- Laneratzeko edo birlaneratzeko zailtasun bereziak dituzten langabeak

eta, bereziki, bizitza aktiboan txertatu nahi duten emakumeak,

minusbaliatuak eta etorkinak.

Iraupena

Prestakuntza honen iraupena aldakorra izango da (50-1.150 ordu). Zati bat teorikoa

izango da (presentziala edo urrutikoa), eta bestea praktikoa. Azken hori lantegi-

-ikasgeletan edo bidezko lankidetza-hitzarmenak egin dituzten enpresetan egin

beharko da.

Laguntza ekonomikoak

Ikasleek honako hauek jaso ahal izango dituzte beharrezkoak diren baldintzak

betetzen badira:

- Garraiorako eta mantenurako laguntzak

- Garraiorako laguntzak

- Ostaturako eta garraiorako laguntzak

- Ikastaroak egiteko bekak

Enpresek konpentsazio ekonomiko bat jaso ahal izango dute ikasleko eta

orduko. Konpentsazio horretan, lan-istripuetarako poliza kolektibo bat harpide-

tzearen kostua barne hartuko da.

Kudeaketa Estatuko Enplegu Zerbitzu Publikoa edo Autonomia Erkidegokoa, FIP Planaren

kudeaketa transferitu denean.

Beste zenbait

Eskainitako ikastaroak honako hauek izan daitezke:

Profesionaltasun Ziurtagiria lortzera bideratuak.

INEMen eskaintzaren antolamendukoak diren ikastaro-programak, beren

lanbide-profilekin. Lanerako ikastaroak, berariazkoak edo prestakuntza osaga-

rrikoak izan daitezke.

Lan-erreferentziarik gabeko ikastaroak.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 115

Lantegi Eskolak (LE) eta Ofizio Etxeak (OE)

Deskribapena Gazte langabeei lanerako lanbide-heziketa eta lanbide-praktika ematen dieten

lantokiak eta prestakuntza-zentroak. Horrela, ikasleek ikasitako ofizioan lan egiteko

gaitasuna lortuko dute eta, beraz, errazagoa izango zaie lan-munduan sartzea.

Hartzaileak Prestakuntzarako kontratua egiteko baldintzak betetzen dituzten 25 urtetik beherako

gazte langabeak.

Iraupena

Hasierako etapa: 6 hilabete, prestakuntza teoriko-poraktikoa.

LE. Amaierako etapa: 6-18 hilabete, kontratazio-etapa.

OE. Amaierako etapa: 6 hilabete, kontratazio-etapa.

Laguntza ekonomikoak

Hasierako etapa: prestakuntza-beka.

Amaierako etapa: kontratu bidez araututako soldata.

Beste zenbait Laguntza Unitateak eta Sustapen eta Garapen Unitateak. Eskualde-eremuan

esku hartzeko moduluak dira, Lantegi Eskolen eta Ofizio Etxeen proiektuen

prestaketarako, laguntzarako eta ebaluaziorako lagungarriak.

Enplegu-lantegiak

Deskribapena

Enplegu-sorgune berriei lotutako erabilgarritasun publikoko edo gizarte-intereseko

obrak edo zerbitzuak egitearen bidez lanbide-heziketa eta lan-praktika eskuratzeko

programak dira. Aurrerago besteen kontura edo norberaren enpresa-ekimenaren

bidez laneratzeko aukera errazten duen lanbide-kualifikazioa eskaintzen dute.

Hartzaileak Prestakuntzarako kontratua egiteko baldintzak betetzen dituzten 24 urtetik gorako

langabeak.

Iraupena 6 hilabetetik urtebetera bitartean.

Laguntza ekonomikoak

Hasieratik lan-kontratua dago. Prestakuntza teorikoari eskainitako denbora-tartea,

ondorio guztietarako, lanaldi efektibotzat hartzen da.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

116

FIP Planean oinarritutako info XXI ekimena

Deskribapena Informazioaren eta Komunikazioen Teknologietan enplegua eskatzen dutenak

prestatzeko eta laneratzeko programa esperimentala (2000-2003).

Hartzaileak Informazioaren eta Komunikazioen Teknologietan enplegua eskatzen dutenak.

Iraupena Prestakuntza honen iraupena aldakorra izango da. Zati bat teorikoa izango da

(presentziala edo urrutikoa, teleprestakuntzakoa edo mistoa), eta bestea praktikoa.

Azken hori bidezko lankidetza-hitzarmenak egin dituzten enpresetan egin beharko da

Laguntza ekonomikoak FIP Planaren araudian kontuan hartutako laguntzak.

Espainiar etorkinek eta itzuli direnek lanerako lanbide-heziketako programetan parte har dezaten sustatzeko laguntzak

Deskribapena Espainiar etorkinek eta itzuli direnek Espainian zein atzerrian lan-merkatuan

txertatzeko edo lanbidean aurreratzeko aukera erraztea helburu duten aurrepresta-

kuntzako edo lanbide-heziketako jardueretan parte hartzea bultzatzea da asmoa.

Hartzaileak

Espainiar etorkinak eta itzuli direnak, eta horien kargura dauden senitartekoak

izango dira laguntza hauen onuradunak.

Behar bezala homologatuta dauden, Espainian edo kanpoan kokatuta dauden eta

honako ekintza hauek egiten dituzten Lanbide Heziketako ikastetxeek eskatu ahal

izango dituzte laguntza hauek:

Lanerako lanbide-heziketakoek.

Enplegua dagoen herrialdeko lanbide-heziketan sartzeko beharrezkoak diren

ezagutza teorikoak eta praktikoak eskuratzea errazten dutenek.

Espezializazio-ekintzek edo ekintza osagarri orokorrek.

Laguntza ekonomikoak

Diru-laguntza kostuaren, iraupenaren eta parte-hartzaileen kopuruaren araberakoa

izango da.

Ekintza egiteko gastuak ordainduko dira eta, aldi berean, bidezkotzat hartzen bada,

parte-hartzaileek garraiorako, mantenurako eta ostaturako diru-laguntza jaso ahal

izango dute (laguntza hori ez da bateragarria langabezia-prestazioarekin).

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 117

Etengabeko prestakuntzaren sustapena

Ikusi dugunez, etengabeko prestakuntzaren azpisistemak prestakuntza-jarduera guztiak barne

hartzen ditu, jarduera horiek hainbat modalitateren bitartez garatzen dira, eta enplegatuen gaitasunak

eta kualifikazioak hobetzera bideratuta daude.

Neurri horien garrantzia gorabehera, oso gutxitan aplikatuko dira okerren dauden giza taldeekiko

esku-hartzean; hori dela eta, deskribatu baino ez ditugu egingo, ekintzetan zehatz-mehatz sartu gabe.

Etengabeko Prestakuntzarako Sistema

Deskribapena Landunek lan-bizitza osoan behar izan ditzaketen prestakuntza-ekintzak arautzea

da asmoa. Ekimen horien finantzaketa zein antolamendu-egitura arautuko dira.

Hartzaileak

Gizarte Segurantzan lanbide-heziketaren kontzeptuan kotizatzen duten

soldatapekoak.

Lanik gabeko aldietan aldizkako kontratu finkoak dituzten pertsonak.

Prestakuntza-aldian daudenean langabezia-egoeran geratzen diren pertsonak.

Baimendutako espedientearen ondoriozko enplegu-etenaldietan enplegu-

-erregulazioan dauden pertsonak.

Kontratuan arau honen menpe dauden nekazaritzako langileen, itsasoko

langileen eta langile autonomoen erregimen bereziak dituzten pertsonak.

Ekimenak

Etengabeko prestakuntzarako ekintzak enpresetan, banako prestakuntza-baimenak

barne hartuta.

Langileak prestatzeko programa-kontratuak.

Ekintza osagarriak eta prestakuntzan laguntzekoak.

Politika pasiboetan oinarritutako politikak

Bereizketa egin behar da langabeziaren babeserako neurrien eta Soldatak Bermatzeko Funtsaren

artean.

Langabeziaren babesa

Arestian adierazi bezala, langabezia babesteko neurriak honako hauek dira:

Kotizaziopeko babesa. Langabezia-prestazioa.

Laguntzako babesa. Langabezia-sorospena.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

118

Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartutako behin-behineko langileen langabeziaren

babesa.

Laguntzako baliaezintasun-pentsioa.

Laneratze Errenta Aktiboa. Idatz-zati honetan barne

hartzen bada ere, ez da babes-neurri soila; aitzitik,

politika aktibotzat ere hartu behar da, jasotzen

dutenak lan-munduan eta gizartean txertatzeko

ekintza-programa bat barne hartzen baitu.

2.10. irudia. Langabeziaren babesari

esker, pertsonek beren egoerari aurre egiteko baliabideak dituzte.

Kotizaziopeko babesa. Langabezia-prestazioa

Deskribapena Lan egin dezaketen eta lan egin nahi duten, baina enplegua aldi baterako edo

behin betiko galtzen duten edo lanaldia herenean –gutxienez– murriztuta geratzen

zaien langabeei laguntzea da asmoa.

Hartzaileak

Ezarritako legezko langabezia-egoeretako batean dauden, gutxieneko kotizazio-aldia

ezarrita duten eta bateraezintasun-egoeran ez dauden honako giza talde hauek:

Gizarte Segurantzaren Erregimen Orokorrean edo erregimen berezietan barne

hartuta dauden besteren konturako langileak.

Atzerrian Espainiako Administrazioan lan egiteko kontratatutako espainiar

langileak.

Administrazio Publikoek kontratatuta eta Gizarte Segurantzaren Erregimen

Orokorrean barne hartuta dauden funtzionarioak eta langileak.

Elkarlaneko kooperatibetako bazkide langileak, kontingentzia horretaz babesten

duen Gizarte Segurantzaren erregimen batean barne hartuak.

Espetxetik aske irtendako presoak.

Itzuli diren langile etorkinak.

Militarrak.

Langabezia-prestazioen onuradun izan daitezkeen atzerriko langileak

(Europako Batasunekoak eta Europako Esparru Ekonomikokoak ez diren

herrialdeetakoak).

Iraupena 120 egunetik 720ra bitartean, kotizatutako aldiaren arabera. Laguntza ekonomikoak.

Laguntza ekonomikoak LGSaren % 75etik % 220ra bitarteko prestazio ekonomikoa.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 119

Laguntzako babesa. Langabezia-sorospena

Deskribapena Prestazio ekonomiko bat eta osasun-laguntzako, familia-babeseko eta, hala

badagokio, erretiroko prestazioei dagokien Gizarte Segurantzarako kotizazioaren

ordainketa barne hartzen ditu.

Hartzaileak

Enplegu-eskatzaile gisa agertzen diren, enplegu-eskaintza egokirik baztertu ez

duten, lanbidean aurreratzeko, lanbide-heziketako eta lanbide-birmoldaketako

ekintzetan parte hartzeari uko egin ez dioten eta LGSaren % 75etik gorako

errentarik jasotzen ez duten langabeak.

Eskatzaile horiek honako giza talde hauetakoak izan daitezke:

Kotizaziopeko langabezia-prestazioa amaitu duten eta familia-erantzukizunak

dituzten langileak.

Gutxienez 12 hilabeteko langabezia-prestazioa amaitu duten eta erantzukizunik

ez duten 45 urtetik gorako langileak.

24 hilabeteko langabezia-prestazioa amaitu duten 45 urtetik gorako langileak.

Itzuli diren eta langabezia-prestazioa jasotzeko eskubiderik ez duten espainiar

langile etorkinak.

Kotizaziopeko prestazio bat jaso ahal izateko gutxieneko kotizazio-aldia bete ez

duten langileak.

Espetxetik irteten direnak.

Ohiko lanbiderako baliaezintasun handiak edo erabateko baliaezintasun

iraunkorrak edo osoak hobera egin duen ikusteko berrikuspenaren ondorioz

erabat gaitzat edo baliaezin partzialtzat hartzen diren langileak.

52 urtetik gorako langileak.

Iraupena 6 hilabetetik 30era bitartean, giza taldearen eta ezaugarri pertsonalen arabera.

Laguntza ekonomikoak

Oro har, indarrean dagoen LGSaren % 75, aparteko ordainsarien zati propor-

tzionala salbuetsita. 24 hilabeteko langabezia-prestazioa amaitu duten eta beren

kargura 3 senitarteko edo gehiago dituzten 45 urtetik gorako langileen kasuan,

% 125era iritsi ahal izango da.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

120

Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartutako

behin-behineko langileen langabeziaren babesa

Deskribapena

3 mota daude:

Nekazaritzako behin-behineko langileen langabezia-prestazioa.

Gizarte Segurantzaren Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartuta dauden

eta Andaluzian eta Extremaduran bizi diren behin-behineko langileentzako

langabezia-sorospena.

Gizarte Segurantzaren Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartuta dauden

eta Andaluzian eta Extremaduran bizi diren behin-behineko langileentzako

Nekazaritza Errenta.

Hartzaileak Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartuta dauden behin-behineko kotiza-

ziopeko langileak.

Iraupena eta laguntza

ekonomikoak

Motaren eta pertsona bakoitzaren zirkunstantzien araberakoa izango da (adina,

kargura dituzten senitartekoak, kotizatutako denbora eta abar).

Laguntzako baliaezintasun-pentsioa

Deskribapena

Laguntzako pentsioak prestazio ekonomiko bat, doako laguntza mediko-

-farmazeutikoa eta gizarte-zerbitzu osagarriak ziurtatzen dizkie baliaezintasun-

-egoeran eta behar-egoeran dauden herritar guztiei.

Pentsio hau jasotzeko eskubideak ez du eragozten lan-jarduerak (irabazi-

-asmokoak zein bestelakoak) egiteko eskubidea.

Hartzaileak

Honako baldintza hauek betetzen dituzten espainiar herritarrak, edo Espainian

legez bizi direnak:

Diru-sarrera nahikorik ez izatea.

18 urtetik 64ra bitarteko adina izatea.

Azken 5 urteetan Espainian bizi izana.

% 65eko edo hortik gorako minusbaliotasuna izatea.

Laguntza ekonomikoak 14 hilerokotan ordaintzen den sorospena da; kopurua aldakorra da.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 121

Laneratze Errenta Aktiboa

Deskribapena Behar ekonomiko bereziak eta enplegua aurkitzeko zailtasunak dituzten langabeak

lan-merkatura itzultzeko aukerak gehitu nahi dira programa honen bidez.

Ekintzak

Langabea honako ekintza hauen xede izan daiteke:

Banako tutoretza

Laneratze-ibilbidea

Tutorearen lanbide-elkarrizketa, profila zehazteko.

Laneratzeko Plan Pertsonala lantzea. Egutegia eta egin beharreko jarduerak

finkatzea.

Enplegu-eskaintzen kudeaketa.

Enplegu- eta prestakuntza-planetan txertatzea.

Boluntario-ekintzetan txertatzea.

Hartzaileak

Honako baldintza hauek betetzen dituzten 65 urtetik beherako langabeak:

- 45 urteko edo hortik gorako adina izatea.

- Urtebetean edo hortik gorako denbora batean enplegu-eskatzailea

izatea.

- Langabezia-prestazioak edo nekazaritza-errenta jasotzeko eskubidea ez

izatea.

- LGSaren % 75etik gorako errentarik ez izatea.

Honako baldintza hauetakoren bat betetzen duten 65 urtetik beherako langabeak:

- % 33ko minusbaliotasuna izatea.

- Azken urtean lan egin ez duten langile etorkinak izatea.

- Etxeko indarkeriaren biktima direla egiaztatuta izatea.

Laguntza ekonomikoak

Laneratze Errenta Aktiboaren gehieneko iraupena 10 hilabetekoa da. Laguntza

ekonomikoak.

Indarrean dagoen LGSaren % 75eko zenbatekoa duen Laneratze Errenta Aktibo

izeneko laguntza ekonomikoa jasotzen dute.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

122

Soldatak Bermatzeko Funtsa

Deskribapena

Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioari atxikitako erakundea da, eta honako hauek

jasotzea bermatzen die langileei: soldatak, iraizpenaren edo lan-harremanaren

amaieraren ondoriozko kalte-ordainak, eta kaudimen-gabeziaren, ordainketa-

-etenduraren edo porrotaren ondorioz ordaintzeko geratzen direnak.

Hartzaileak Lan-harreman bidez lotutako langileak. Elkarlaneko kooperatibetako eta familiaren

etxearen zerbitzura diharduten langileak salbuetsita daude.

Iraupena eta laguntza

ekonomikoak

Soldatak. Langileei azaldutako arrazoiengatik ordaintzeko geratzen diren soldatak

ordaintzea. Kontzeptu honengatik ordaindu beharreko gehieneko kopurua eguneko

LGSaren bikoitza ordaintzeko geratzen diren egunen kopuruarekin biderkatzearen

emaitza izango da (egunak 120 izango dira gehienez).

Kalte-ordainak. Lan egindako urteko 25 eguneko oinarriaren gainean kalkulatuko

dira, eta jaso daitekeen gehieneko kopurua honako hau izango da: urteroko bat.

Autonomia-erkidegoetako eta toki-mailako baliabideak

Lurralde bakoitzak, lortu dituen lurralde-itunen arabera, baliabide batzuen edo besteen garapenari

emango dio garrantzia. Aurreko idatz-zatietan aipatutako baliabideez gain, lurraldeek Enplegu Planak

garatu eta Lan Orientazioko Zerbitzuak eta Enpresa Ekimeneko Zentroak sortu ahal izango dituzte.

Enplegu-planak. Interes orokorreko eta sozialeko obrak eta zerbitzuak egiteko langabeak

kontratatzea bilatzen duten programak dira. Langabezian egoteaz gain, honako giza talde

hauetakoren batekoak izan behar dute pertsona horiek:

- Emakumeak

- Iraupen luzeko langabeak

- 45 urtetik gorako langabeak

- Laneratzeko zailtasun bereziak dituzten beste giza talde batzuk (urritasunak dituztenak,

familia-kargak dituzten emakumeak…).

Lan-merkatuan ahalik eta baldintzarik onenetan txertatzeko, prestakuntza praktikoa eta lan-

-esperientzia eskaini nahi da. Proiektuak aribideko urtean gauzatu behar dira eta, normalean, 6

hilabeteko iraupena izaten dute. Kontratua aldi baterako laneratze-kontratua izango da. Autonomia-

-erkidego bakoitzak pizgarriei, diru-laguntzei eta kotizazioei lotutako bere politika propioa ezarriko du.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 123

Enpresa-ekimeneko zentroak. Enpresa txikiak bultzatzen laguntzeko asmoa duten

zentroak dira. 6 hilabetetik 3 urtera bitarteko aldi batean hartzen dituzte hasten diren

enpresak. Enpresek bideragarriak izan behar dute, eta horrela aitortuta egon behar dute.

Zentroan lehen ezarpenerako laguntza lortuko da, behar bezala hornitutako lokalak jarriko

dira eta hainbat zerbitzu komun eskainiko dira denbora partekatuan, hala nola telefonoa,

testu-tratamendua eta datu-baseak. Enpresaburuari laguntza teknikoa eskainiko zaio, eta

produkzio-erakundearen sorkuntza-prozesua hartuko da kontuan.

Orientazio-zerbitzuak. Zerbitzu hauen bidez, profesional batzuek laneratzeko eta

prestatzeko prozesuan orientatzen dituzte herritarrak. Lanbide-orientazioa eskaintzen dute

eta lana aktiboki bilatzeko teknikei buruzko ikastaroak egiten dituzte. Hainbat zerbitzu

eskaintzen dituzte (hala nola informazioa, prentsa-kontsulta eta lan-poltsa), eta telefonoa,

faxa, ordenagailua eta inprimagailua eskuragarri daude.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

124

Ariketak

1. Egin Europako Batasunak Erromako Itunetik egun arte izan duen bilakaeraren kronologia

(informazio gehigarria bilatu beharko duzu, hala nola izan diren zabalkuntzak, euroaren

ezarpena eta abar). Gizarte-politiken inguruan esanguratsuak iruditzen zaizkizun gertaera

guztiak azpimarratu behar dituzu, eta gertaera horien garrantzia azaldu.

2. 2010. urtean Europako Batasuna “ezagutzan oinarrituta egongo den eta ekonomikoki era

iraunkorrean, enplegu gehiagorekin eta hobeekin, eta gizarte-kohesio handiagoarekin hazteko

gai izango den munduko ekonomiarik lehiakorrena eta dinamikoena” izateko helburua

planteatzen du Lisboako estrategiak. Baloratu helburu hori eta eman bere bideragarritasunari

buruzko iritzia.

3. Egiaztatu zein diren aribideko urteko zuzentarauak, gomendioak eta Enplegu Plan Nazionala,

eta saiatu horien arteko paralelismoa ezartzen.

4. Binaka, identifikatu zuen eremuan (udalerrian edo Autonomia Erkidegoan) Europako Gizarte

Funtsak finantzatuta dagoen plan, programa edo proiektu bat. Deskribapena egin behar duzue,

bai eta onuradunak eta lortu nahi dituen helburuak zein diren adierazi ere. Informazioa

interneten edo Udaletxean bila dezakezue.

5. Biko edo hiruko taldeetan, bilatu zuen Autonomia Erkidegoan egiten den EQUAL ekimenen bat.

Proiektuaren deskribapen txikia egin behar duzue, eta honako hauek adierazi: proiektuaren

izena, espezialitate-arloa, proiektua bultzatzen duen garapen-taldea (GT) eta helburuak.

6. Zure ustez, zer lortu nahi da Ekintza Berritzaileak sustatzearen bidez? Ezagutzen al duzu

horrelako ekimenik?

7. Irakurri beherago duzun artikulua. Bartzelonako auzo periferiko bateko elkarte bat deskribatzen

du. Amaieran, finantzaketa aipatzen da, Europakoa izan ezik. Pentsatu zein ekimenetan

hartzen duen parte. Arrazoitu erantzuna.

TRINIJOVE

Langabeziaren aurkako Gazteen Elkartea eraldatu eta Trinijove Fundazio bihurtu

ondoren, lan-munduan eta gizartean txertatzeko aukerak, prestakuntza eta ekintzak sortzeko

estrategia bat gauzatu da behar handiak dituen Bartzelonako eremu batean. Fundazioa

auzoko biztanleek sortu dute eskola-porrot eta langabezia handiari aurre egiteko.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 125

Helburuen artean, honako hauek azpimarra daitezke: lanerako prestakuntzako zentro bat

sortzea, laneratze-enpresen eta beste enpresa batzuekiko akordioen bitartez enplegua

sustatzea, auzotarren parte-hartzea ahalbidetuko duten aisia-jarduerak egitea, familia-

-guneen gizarte-jarraipena egitea, eta ingurumenaren kalitatea hobetzea.

Urte hauetan, arazo soziolaboralei banaka eta taldeka aurre egiten dien laneratzeko

tresna bat tinkotu da. Halaber, estrategia honetan administrazio publikoak eta sektore

pribatuak inplikatzea lortu da.

Hasieran oso xumeak izan ziren ekintzetatik abiatuta, urte hauetan bostehun pertsona

baino gehiago prestatu dira, eta berrehun baino gehiago laneratu. Pertsona horiek sektorerik

ahulenetakoak ziren eta, bereziki, gazteak, emakumeak eta gutxieneko errentak jasotzen

dituztenak.

Fundazioaren jarduera honako balio hauetan oinarrituta dago: ekonomia solidarioa,

ingurumenaren iraunkortasuna eta herritarren parte-hartzea. Zenbait proiektutan, arrakasta

nabarmena izan da eta, bereziki, enpleguaren sorkuntzari eta laneratzeari dagokienez eta

etorkinengan (emakumeengan batez ere).

Laneratzeko enpresen inplementazioan Kataluniako beste batzuekin batera erakunde

aitzindaria izateak ekonomikoki txertatzea eta enpresa horietarako tutoretzapeko merkatuak

sustatzea kontuan hartzen duten arauak agertzea eragin du.

Proiektuak 700.596,64 €-ko guztizko inbertsioa izan zuen, eta honako erakunde hauen

babesa jaso du: “Asociación Solidaria contra el Paro” GKEa, Kataluniako Generalitatea,

Bartzelonako Udala, Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioa.

http://www.urban-social.org/_html/_catalogo/espana/_docs/cat1_47.htm

8. Ondoren ikusiko dugunez, FEMEVAL federazioak, egiten dituen proiektuen artean, LEONARDO

bat ere egin du. Argudiatu proiektu honek zergatik jaso ditzakeen LEONARDO baten diru-laguntzak.

FEMEVAL (Federación Empresarial Metalúrgica Valenciana)

EUROCIM proiektua Leonardo Da Vinci Europako Programaren barruan Europako

Batzordearen babesa jaso duen eskualdearteko lankidetzarako europar proiektu bat da.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

126

Bazkideak

EUROCIM proiektua Espainiako Pascual Tomas Fundazioak zuzendu du.

Hona hemen proiektu honetan partaidetza izan zuten beste bazkide batzuk:

FEMEVAL (Federación Empresarial Metalúrgica Valenciana) - Espainia.

ITCC (Institutu Teknologikoa) – Grezia.

Hull-eko Unibertsitatea (Irlanda).

FORBITEC (Institutu Teknologikoa) – Portugal

Iraupena

1997tik 1999ra bitartean.

Helburuak

EUROCIM proiektuaren helburua produkzio-sistemen eta fabrikazio malguko sistemen

integrazio-arloetan metodo eta material didaktikoak garatzea izan zen. Hasteko, beharrei

buruzko azterlan bat egin zen (Europako bazkideek egindako hainbat ikerketa-lanekin

kontrastatua), bideoak eta material praktikoak sortu ziren eta CIMari buruzko ikastaro pilotua

egin zen.

Nazioz gaindiko mailan, teknika honen oinarrizko arloetan profesionalen prestakuntza

homogeneizatzearen aldeko ikerketa-lana egin da.

Emaitzak

1. Prestakuntzaren ikuspuntutik, CIM ingurunean barne hartutako lan-irudiak bateratu dira. 2. Prestakuntzari CIMaren ikuspuntu bateratutik abiatuta ekiten dion irakaskuntza-

-egitura, tresna didaktikoak, prestakuntza-eskuliburuak, bideoak eta abar sortu dira. 3. Aurreko puntuen ondorioetatik abiatuta, ikastaro esperimental bat egin da CIMeko

teknikari batek lana eraginkortasunez betetzeko gaitasun-atal egokiak eta,

prestakuntzari dagokionez, ezaugarri horiek dituen lanpostu bat betetzeko profil

egokia zehazteko.

http://www.femeval.es/print.asp?¡=0Єp=450

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 127

9. Marraztu zure Autonomia Erkidegoko Enplegu Zerbitzu Publikoaren egituraren eta funtziona-

menduaren organigrama, eta adierazi zein zerbitzu kudeatzen dituen.

10. Egin kontsulta Lan Ministerioaren web-orrian (http://www.mtas.es). Inprimatu honako alderdi

hauek sustatzen dituzten kategoria guztietako kontratu bana:

1. Gazteentzako prestakuntza

2. Iraupen luzeko langabeen kontratazioa

3. Gizarte-bazterketako egoeran edo espetxean dauden pertsonen kontratazioa

4. Minusbaliatuen prestakuntza edo kontratazioa

5. Lanik egiten ez duten edo etxeko indarkeriaren biktima diren emakumeen kontratazioa

6. Antoenplegua

Deskribatu, kasu bakoitzean, kontratu horien hartzaileak eta bakoitzaren ezaugarri bereizgarriak.

11. Bilatu informazio gehigarria, eta azpimarratu Lantegi Eskola baten eta Ofizio Etxe baten arteko

antzekotasun eta ezberdintasun nagusiak.

12. Zehaztu langabezia-prestazioaren eta langabezia-sorospenaren arteko ezberdintasunak.

13. Nola sailkatuko zenuke Gizarteratzeko Gutxieneko Diru-sarrera, politika aktibo gisa ala babes-

-neurri gisa?

2.1 jarduera

Laneratzeko proiektu bat sortzen

Planteamendua

Hiru adiskidek eta zeuk laneratze-enpresa bat sortzeko asmoa duzue. Baina, aldez aurretik, proiektua

finantzatzeko zein diru-laguntza jaso ditzakezuen jakin behar duzue.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

128

Garapena

Lehenik eta behin, laneratze-enpresa zer den jakin behar duzue. Bilatu informazioa (kontsulta

egiteko honako web-orri hau erabil dezakezue: http://www.feedei.org).

Egin zuen laneratze-enpresaren proiektuaren laburpena (bi orrialdekoa, gehienez).

Pentsatu zein funts, ekimen eta programatan parte hartzeko eskubidea izango duzuen.

Eskaera egiteko prozedura egokia zein izango litzatekeen jakiteko, egin kontsulta Udalean,

aldizkari ofizialetan (EEAO, BOE) eta erantzukizuna duten erakundeetan.

Egin lan bat honako alderdi hauek barne hartuta:

- Proiektuaren laburpena

- Planteatu dituzuen diru-laguntzak, erabakia argudiatuta

- Diru-laguntza horiek lortu ahal izateko prozedura

Iraupena

Eskola bat proiektua lantzeko eta diru-laguntzetan pentsatzeko (ikasgelan egiteko lana).

Bi aste informazioa bilatzeko eta lana egiteko (ikasgelaz kanpo egiteko lana).

2.2 jarduera

Toki-mailako politikak eta baliabideak ikertzen

Planteamendua

Zure eremuan enplegua hobetzeko garatzen diren politikak eta baliabideak zein diren ikertu

behar duzue.

Garapena

Banatu klasea binaka edo talde txikitan, eta antolatu honako informazio-multzo hauek bilatzeko:

- Enplegu-politika

- Kohesio-funtsak edo egitura-funtsek finantzatutako prestakuntza eta/edo enplegurako

programak edo proiektuak.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 129

- Etengabeko Lanbide Heziketa.(*)

- Lanerako Lanbide Heziketa.(*)

- Enpresa Ekimeneko Zentroak.

- Orientazio Zerbitzuak.

- Europako aholku-baliabideak.

Herri bakoitzaren arabera, proiektua bertara mugatu ahal izango da, edo herri mugakideetara

edo eskualdeetara zabaldu. Baliteke, halaber, (*) marka duten multzoetan zentroetan banatu

behar izatea.

Informazioa bilatzeko, internetera jo ahal izango duzue, edota, zuzenean, Udalera edo zerbitzu

publikoetara.

Atal bakoitzerako fitxa bat egin beharko duzue (kalkulu-orri bat edo datu-base bat erabil

dezakezue), informazioa laburbilduta jasoko duena. Zehaztu, ahal den neurrian, honako alderdi

hauek: helburuak, hartzaileak, politika-mota edo baliabide-mota, eta politika edo baliabide

horretara heltzeko modua.

Behin betiko lana ikasgelan aurkeztuko da eta, ahal bada, mapa batean kokatu beharko da.

Mapa eta fitxategia baliabide gisa geratuko dira ikasgelan.

Iraupena

Hiru aste informazioa bilatzeko eta lantzeko. Hasierako saioa interneten kontsulta egiteko

erabiliko da. Lana ikasgelan hasi eta etxean jarraitu beharko da.

Saio bat azalpena egiteko (ikasgelan egiteko lana).

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 131

33 uunniittaattee ddiiddaakkttiikkooaa

LLaann--mmuunndduurraattzzeekkoo eesskkuu--hhaarrttzzeeaa bbeehhaarr dduutteenn ggiizzaa ttaallddeeaakk

3.1. irudia.

“Hogei, hogeita hamar edo hogeita hamabost urterekin lanik ez izateak gizarteari etengabe aurre

egin beharra dakar, gure gizarte honetan gizarte-estatusa lanaren bidez lortzen baita. Langabea

kargatzat, “pisu hiltzat” hartzen da, horrek eragiten duen erruduntasun-sentsazioarekin. Langabezian

egotea, zapalkuntza bizitzea ez ezik, bazterketaren mekanismo guztiak ezagutzea ere bada.

Langabeak ez du ez aisiarik, ez oporraldirik. Zinean sartze hutsak elitearentzako pribilegioa dirudi,

atzerriko kultur mekanismoa, aparteko gertaera; bidaiatzea haurtzaroko oroitzapena edo biharko

ametsa da.”

MAROKOKO DIPLOMATU LANGABEEN ELKARTE NAZIONALA (2003)

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

132

3.1 Lan-munduratzea hainbat giza taldetan

Gaur egun, nabaria denez, zenbait giza taldek desabantaila objektibo handiagoak dituzte lan-

-munduratzeko edo lan-munduan eta gizartean txertatzeko prozesuetan. Hori dela eta, oso garrantzitsua

da haien lan-munduratzea errazteko esku hartzea. Lan-munduratzeak, 1. UNITATE DIDAKTIKOAN ikusi

dugun bezala, gizarteratzeko prozesu bat (gizarte-jardueretan parte hartzearen, inguruko eskaintzak

ezagutzearen, gizarte- eta komunikazio-trebetasunak eta pertsonalak hobetzearen eta abarren bidez)

eta laneratzeko prozesu bat (prestatzeko eta lana aktiboki bilatzeko prozesua) eragin ditzake.

Giza talde horiek hiru talde handitan sailkatzen dira:

Lan-munduan eta gizartean txertatzen laguntzeko ekimen gehienak lana aurkitzeko

eragozpenik handienak dituzten giza taldeentzat dira: 45 urtetik gorako langile eta iraupen

luzeko langabe, gazte, emakume eta minusbaliatuentzat. Giza talde horientzat, lanik eta

iguripenik ez izateak independentzia ekonomikoa eragotz dezake eta, gainera, gizarte-

-bazterkeriarako lehen urratsa izan daiteke. Horixe dio Gizarte Bazterketaren aurkako

Europako Behatokiak, eta honako hau gaineratzen du: “langabezia Espainiako gizarte-

-bazterketaren ardatza da"(1).

Zenbait giza talderen ahultasuna, langabeziari aurre egin behar izateak ez ezik, beren

egoeraren inguruko zirkunstantziek, trebetasunek, aurreko esperientziek, gizartearen eta

enpresa-munduaren aurreiritziek eta abarrek ere eragindakoa da. Talde horientzat, beraz,

lan-munduratzeko prozesuak bi aldetatik izango dira garrantzitsuak txertatzeko aukera

izateko. Giza talde horiek osatzen dituztenak honako hauek dira: etorkinak, droga-

-mendekotasuneko arazoak dituztenak edo izan dituztenak, espetxean preso egon direnak

eta pobrezia-egoeran daudenak.

Lan egin nahi duten edo lan egin behar duten, eta langabezia jasaten duten giza taldeen

egoeraz gain, bada beste egoera bat, hots, lan-mundutik erretirora doan bidean dagoen

pertsonarena, alegia. Hori dela eta, aztertuko dugun azken giza taldea erretiratuena izango

da.

Giza talde bakoitzari buruzko azterketa sistematizatzeko, honako alderdi hauek garatuko ditugu:

Lehenik eta behin, aztertu beharreko giza taldearen lan-egoeraren aurkezpen labur bat

egingo dugu.

Ondoren, taldearen deskribapena egingo da, profila azalduta.

Hori egin eta gero, lan-munduratzeari dagokionez dituzten berariazko premiak zerrendatuko

ditugu.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 133

Ondoren, esku hartzeko proposamen batzuk planteatuko dira. Esku hartzeko prozesua,

nolanahi ere, 5. UNITATE DIDAKTIKOAN azalduko dugu era zabalagoan, eta 6. UNITATE

DIDAKTIKOAN kasu praktiko batzuekin argituko dugu.

Azkenik, 2. UNITATE DIDAKTIKOAN ikusi dugun giza talde bakoitzaren berezko laguntza-

-neurriak eta berariazko baliabideak zerrendatuko dira. Estatu-mailako baliabideak hartzen

dira abiapuntutzat. Europako baliabideak udalerri bakoitzean zehaztuta daude eta, halaber,

autonomia-erkidegoetakoak falta dira (asko baitira).

3.2. irudia. Langabezia estrukturaleko egoera batean, giza talde jakin

batzuek zailtasun gehigarriak dituzte lanpostu bat aurkitzeko.

3.2 45 urtetik gorako eta iraupen luzeko langabeak

Industria-birmoldaketako prozesuak, krisi ekonomikoa, plantillen berregituratzea, enplegu finkoaren

ordez aldi baterako lanerako joera, enpresa-porrota, industriaren deslokalizazioa eta abar direla eta,

pertsona askok enplegua galtzen dute urte askotako esperientziaren ondoren. Askotan, ondorioak

korapilatsuak dira, pertsona horietako askok zailtasunak baitituzte berriz laneratzeko. Egoera hori

bereziki larria da talde batzuen kasuan, hala nola 45 urtetik gorako eta iraupen luzeko langabeengan.

45 urtetik gorako langabeen ezaugarriak eta profila

Profil bakarra ez badago ere, urte askotan (eta, maiz, enpresa berean) lan egin duten eta oso

berariazko zereginak (eta kualifikazio baxukoak sarritan) egin dituzten pertsonak dira, oro har. Horrez

gain, langabe horien prestakuntza- eta ikasketa-maila txikia izan ohi da, eta prestakuntza, kasu askotan,

zaharkituta dago. Hala ere, azpimarratu beharra dago azken aldi honetan 40 urte bete ondoren

lanpostuak galtzen dituzten lanbide- eta prestakuntza-kualifikazio handiagoko profesionalak gero eta

gehiago direla, eta progresioa handitzen ari dela.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

134

Giza talde horren beste ezaugarri bat gehienak gizonezkoak izaten da, emakumezkoen kopurua

gora egiten ari bada ere. Gizonezkoen artean, gehienak ezkonduak dira eta seme-alabak dituzte

kargura. Erantzukizun horren eta genero-baldintzapenaren ondorioz, enplegua bilatu beharra premiaz-

koagoa da. Hori dela eta, pertsona horiek errezelo handiagoak dituzte beren denbora lanerako presta-

kuntzan eta orientazioan erabiltzeko. Egin duten lan-ibilbideagatik, etengabeko prestakuntzaren kultura

falta zaiela eta askotan politika aktiboak eta horiek eskaintzen dituzten programak ezagutzen ez dituztela

esan daiteke. Emakumezkoei dagokienez, jasan dezaketen genero-diskriminazioa gaineratu behar zaio

egoera horri, dagokion idatz-zatian ikusiko dugunez.

Egoera horiek guztiek lan-merkatura egokitzeko eta birziklatzeko zailtasunak sortzen dituzte eta,

beraz, giza talde hau oso ahula da lan-merkatuan gertatzen diren aldaketen aurrean. Hori dela eta, 45

urtetik gorako langabeen ehuneko handi bat iraupen luzeko langabezia-egoeran geratzen da.

Iraupen luzeko langabeen ezaugarriak eta profila

Iraupen luzeko langabeen taldea enplegu-bulegoan etenik gabe hamabi hilabetetan edo

gehiagotan inskribatuta daramaten langabeek osatzen dute. Egoera horretan bi urtetik gorako aldi

batean daudenak oso iraupen luzeko langabetzat hartzen dira.

Egoera horretan dagoen biztanle-kopurua oso handia da, eta egoera horretan sartzeko arrazoiak

askotarikoak dira. Horregatik, oso zaila da giza talde horren barruan profil bakarra zehazten saiatzea.

Oro har, pertsona horiek arazo handiak dituzte langabe berriekin (hau da, lanpostua duela gutxi galdu

dutenekin) edo produkzio-munduan lehen aldiz sartzen direnekin lehiatzeko.

Pertsona horien egoera baloratzean kontuan hartu beharreko faktore bat egoera horretan daramaten

denbora da. Adibidez, enplegu bila urtebete inguru dabiltzan langabeen arazoak eta bi edo hiru urte lanik

aurkitu gabe eman dituzten langabeenak ez dira berdinak. Nabaria denez, denborarekin zailtasun

gehiago agertzen dira, hala nola denbora-tarte luzeetan diru-sarrera egokiak lortzeko ezintasuna.

Pertsona bat luzaroan langabezia-egoeran geratzen denean, hainbat arazo gaineratzen zaizkio lana

aurkitzeko ezintasunari. Arazo ekonomikoen atzetik arazo pertsonalak etor daitezke, hala nola ezegon-

kortasuna familia-gunean, isolamendua eta bakardadea. Arazo pertsonalak harreman-mailan sortzen

dira lehenik, eta ondoren maila animikoan (autoestimua). Zenbaitetan, alkohol-mendekotasuna ager

daiteke. Prozesu hori argiago azaltzeko, Iraupen luzeko langabeziaren kiribila eta dinamika(2)

dokumentua hartuko dugu abiapuntutzat.

Langabeziaren kiribila eta dinamika

Kiribil hau bost fasetan banatu dugu. Kontuan izan behar dugu fase bakoitza, gutxi gorabehera, 6

hilabetetik urtebetera bitartekoa dela.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 135

1. fasea. Aldez aurreko baldintzak

Hasierako abiarazlea bera da beti: hainbat arrazoiren ondorioz lanpostua galdu izana. Zenbait

kasutan, egoera hori traumatikoa izan daiteke, batez ere adin batetik aurrera eta arrazoi jakin batzuk

direla eta: pertsonak bizi-erritmo segurua (eta, zenbaitetan, maila handikoa) ezarrita zuelako, hainbat zor

ordaindu behar dituelako (hipotekak, automobila...) eta abar.

Fase honetan, oro har, langabeziako lehen hilabeteak onak izaten dira. Hasierako gogoa ona izaten

da, lana galtzearekin batera pertsonak merezitakotzat hartzen duen atseden-fase bat izaten baita. Izan

ere, beti egin nahi izan duena eta inoiz egin ezin izan duena egiteko aukera du (zaletasunak, aisia…),

edo, besterik gabe, atseden hartzeko, ezer egin gabe. Horrela, beraz, eguneroko erritmo berri bat

ezartzen da. Gizarte-prestazioak jasotzen dituen bitartean, horrela bizi da langabea.

2. fasea. Langabeziaren bilakaera

Pixkanaka, beste egoera bat agertzen da: lan-merkatuaren aldetik jasotako gaitzespena. Langabe

horiek ez dituzte kontuan hartzen eskaintza gehienetan (adinagatik, prestakuntzagatik...), titulazio

zaharkituak dituzte edo balioa galdu dute, esperientzia pertsonal handia izanik ere ez da baliagarria…

Horrek guztiak frustrazioa eta motibazioa galtzea eragiten du.

Lehen harremanak ezarri eta curriculumak bidaltzen hasten dira, interes urrikoak segur aski.

Langabea familiaren presioa eta bere buruarekiko haserrea sentitzen hasten da. Curriculum gehiago

bidaltzen ditu, baina porrot egiten du behin eta berriz. Langabeak bilaketa bera bihurtzen du lan, eta

familiak jarduera hori onartzen du hurrengo erorialdia iritsi arte.

3. fasea. Langabezia kronikorako bidean

Lanpostu bat aurkitzeko zailtasunak erosteko ahalmena galtzea eragiten du, eta horrek familia-arazo

larriak sor ditzake. Halaber, gizartean balio ez izatearen sentsazioa barneratzen da.

Egoerak okerrera egiten du: langabeak bere kabuz konpontzen ez dakien eta, aldi berean, autoes-

timua galtzea, zorrak eta orientaziorik eza eragiten dituen arazo bat duela nabaritzen du. Familiaren

presioaren ondoren, familia-arazoak datoz. Langabeak aholkua bilatzen du adiskideengan, lankide ohien-

gan, erakundeetan eta abar. Hainbestetan galdu ondoren, frustrazioa da nagusi, eta segurtasunik eza

agertzen hasten da.

4. fasea. Azken egoera. Langabezia kronikoa eta iraupen luzekoa (2 urtetik gorakoa)

Autonomia eta trebetasun pertsonalak galtzen dira, larritasun-sentsazioa eta sufrimendu

psikologikoa areagotu egiten dira, autoestimua galtzen da, eta langabeak bere buruari egozten dio errua.

Jasotzen ziren sorospenak mantentzen badira, langabea sorospen horietara moldatzen da eta gizarte-

eta familia-mendekotasunera iristen da. Une horietan, osasun-arazo fisikoak eta psikikoak ager daitezke.

Mendekotasun-jarrerak hartzeko arriskua ere badago.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

136

Egoera ekonomikoa oso larria da eta, presioa hain handia denez gero, aitzakiak bilatzen dira: errua

sistemarena edo besteena da. Egoera aldaezina balitz bezala ikusten da, egoera horretatik irtetea

lortuko ez delako sentsazioa sortzen da, eta beste pertsona batzuekiko harreman oro baztertzen da.

Alkoholarekiko mendekotasun-erlazioa agertzen has daiteke. Pertsona horien beste irteera bat

langabezia-egoeran egon ordez gaixorik daudela pentsatzea da (depresio edo mendekotasun baten

ondorioz). Muturreko egoera batean, lanerako ezintasunera irits daitezke. Horrek edozein sorospenen

menpe egotea eragiten du, eta lan-munduratzeko prozesu oro eragozten du. Erabateko langabearen

egoera da hori.

3.1. eskema

Giza talde horien premiak

Ikusi dugunez, bi giza talde horien profila oso zabala izan daiteke. Hortaz, enplegu-eskatzaile

bakoitzaren egoera pertsonalean oinarritu behar da beti. Idatz-zati honetan, ager daitezkeen premia-

-multzo handiak deskribatzen saiatuko gara: orientazio-premiak, prestakuntza-premiak, laneratze-premiak,

jarrerak hobetzeko premiak, laguntza jarraituaren premia eta enpresak kontzientziatzeko premia.

Orientazio-premiak

Giza talde horiek, lan-egoera berria dela eta (askorentzat lehen aldia da, urte askotan, lana bilatu

behar dutena), nahastuta daude eta orientazioa behar dute, hots, zein premia dituzten eta eskariei

erantzuteko zein baliabide dauden, lan-merkatuaren ezaugarriak zein diren, hautaketa-prozesuak

nolakoak diren eta abar adieraziko dien zerbitzu bat.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 137

Prestakuntza-premiak

Lanpostuetan teknologia berriak sartzeak eta hainbat

baldintza (aldaketetara bizkortasun eta malgutasun menta-

larekin egokitzeko gaitasuna, adibidez) betetzen dituen

jende prestatuagoaren eskariak gora egiteak langileak

birziklatzeko beharra sortzen dute. Etengabeko presta-

kuntzaren premia hori generikoa edo lanbide baten bera-

riazkoa izan daiteke eta, sarritan, teknologia berriei lotuta

egon daiteke. Kontuan hartu behar da giza talde horiek

nekez eskainiko diotela denbora-tarte bat prestakuntzari,

lan ordaindu baten beharrari ematen baitiote lehentasuna.

Horrela, beraz, lehen urratsa behar horretaz kontzien-

tziatzea izango da.

3.3. irudia. Giza talde honen barruan,

prestakuntza eta orientazioa jasotzeko proposamenak ez dira beti ongi onartzen, talde

horretako askorentzat lehen aldia baita, urte askotan, lana bilatu behar dutena.

Laneratze-premiak

Beharrik premiazkoena eta agerikoena da aztergai dugun giza taldearentzat, baina oso era zabalean

hartu behar da. Enplegua behar dut eskaeraren atzean, lana bilatzeko teknikak ezagutzeko beharra

agertzen da: curriculum vitaea landu, hautaketa-elkarrizketa egin, eskaintzak bilatu, zerbitzuak ezagutu

(lan-poltsa, adibidez), aurkezten den eskaintzen jarraipena egin eta abar.

Jarrerak hobetzeko premiak

Zenbait kasutan, alderdi pertsonalak hartu behar dira kontuan, hala nola jarrera jakin batzuk

hobetzeko beharra: autoestimu txikia, motibazioa handitu beharra, prestakuntzarekiko interesa, gizarte-

-harremanak mantentzen jakitea eta abar. Baliteke behar horiek ezkutuan egotea, baina erabiltzailea

jabetzen ez bada, ezin izango zaie erantzun.

Laguntza jarraituaren premiak lanpostua mantentzeko

Lana aurkitu ondoren, jarraipena egiteko premia sortzen da, aurkitutako lanpostua mantendu ahal

izan dadin. Askotan, lanpostua mantentzea aurkitzea baino zailagoa da (probaldiak, aldi baterako

kontratuak eta abar). Epe ertainera edo luzera sortuko den premia bada ere, garrantzitsua da pertsona

konturatzea behar duenean laguntza izango duela.

Enpresak kontzientziatzeko premiak

Beste ikuspegi batetik, eta kasu zehatz bakoitza kontuan hartu gabe, ezin da ahaztu enpresek

kontzientziatu egin behar dutela giza talde horretako pertsonak kontratatzeak eta pertsona horiei izan

ditzaketen hobarien berri emateak duten garrantziaz. Behar hori laneratze-taldeak atzematen du.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

138

Esku hartzeko proposamenak

Kasu bakoitzean aztertu beharko diren premietatik abiatuta, giza talde horiekin egin beharreko lana

banan-banako ibilbideak edo pertsonalizatuak barne hartzen dituzten banan-banako esku-hartzeetan

oinarrituta dago, 5. UNITATE DIDAKTIKOAN ikusiko dugunez.

Grafikoki azaltzeko, PRAHU izeneko fundazio pribatuak esku hartzeko egindako proposamena

hartuko dugu abiapuntutzat. Arazo eta profil bera zuten (hots, edadetuak ziren) eta urte askotan lan- eta

ekonomia-egonkortasuna lortu ondoren enpresatik egotzi zituzten hiru pertsona partikularrek sortu zuten

fundazio hori, 1995ean. Handik gutxira, langabezia-prestazioa amaitu zitzaien, familia desegituratzeko

arriskuan zuten eta etsi-etsita zeuden. Esperientzia horrekin, arazo berarekin bizi zirenei laguntzeko

erakunde bat sortzea erabaki zuten.

Honako urrats hauek proposatzen dituzte:

1. Lehen elkarrizketa edo lehen harremana, pertsona ezagutzeko eta pertsona horrek zein eskari

egiten duen jakiteko helburuarekin. Harremanaren jatorria askotarikoa izan daiteke: egunkarian

argitaratutako iragarki bat, gizarte-zerbitzuak, ahoz ahoko informazioa eta abar.

2. Lehen balorazioa. Elkarrizketa ugaritan oinarrituta, informazioa bildu eta subjektuaren premiak

finkatu behar dira. Hainbat alderdi baloratuko dira: lan-esperientzia eta lan-ibilbidea,

prestakuntza-maila, egungo interesak, enplegua bilatzeko autonomia eta abar. Kasu bakoitzean,

jarraitu beharreko ekintza-plan pertsonalizatua finkatzen da. Hainbat aukera daude:

Prestakuntza. Prestakuntza-ikastaro bat egitea (informatika-ikastaroa edo berariazko beste

edozein ikastaro). Zentroak berak informatika-ikastaroak eskaintzen ditu; gainerako

espezialitateak berariazko zentroetan egin behar dira.

Enplegua bilatzeko teknikak. Berariazko gaien inguruko ikastaroetan edo mintegietan

parte hartzea: curriculuma egiteko modua, hautaketa-prozesuak gainditzeko modua, lan-

-eskaintzak bilatzeko modua eta lekua, test psikoteknikoak betetzeko modua eta abar.

Enplegua bilatzeko aretoak autonomiaz erabiltzea. Oro har, berariazko zentroek izaten

dituzte horrelako aretoak.

Talde-terapiako bileretara joatea. Bilera horietan, ezaugarri berak dituztenek esperientzia

pertsonalen berri ematen diote elkarri.

Ekintza horiekin guztiekin, langabezian dagoen pertsona martxan jartzen da, bere motibazioa,

konfiantza eta autoestimua hobetu egiten dira eta, aldi berean, gizarte-harremanak mantentzen ditu.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 139

3. Banako tutoretza bidezko jarraipena prozesu osoan, dagokion tutorearekin. Hortaz, langabeak

hiru jardueratan parte hartzen badu ere (prestakuntza-ikastaroa egin, enplegua bilatzeko aretora

autonomiaz joan eta talde-bileretan parte hartu), erreferentziazko profesional bat du bere

ekintza-plana berrikusi eta beharrezkoak diren aldaketak egin ahal izateko.

4. Lanpostua mantentzeko tutoretza. Enplegua aurkitu ondoren, langabearekiko harremana

mantentzen da, konfiantza areagotzeko eta ager daitekeen edozein arazo konpontzeko.

Prozesu osoaren iraupena hiru hilabetetik urtebete eta gehiagora bitartekoa izan daiteke. Ez dago

mugako datarik, enplegua bilatzen dutenen erritmoak errespetatzen dira. Aztergai ditugun giza talde

horiekin egin beharreko esku-hartzearen ezaugarri bereizgarrien artean, elkarren arteko laguntzaren

garrantzia azpimarra daiteke (horrexegatik egiten dira talde-terapiako bilerak). Hori dela eta, pertsona

batek lana aurkitzen duenean erakundearekin harremanetan jarrai dezan eskatzen zaio, erakundean

sartzen diren eta hasierako egoeran dauden langabeei bere esperientziaren berri eman diezaien.

PRAHU fundazioaren eskema

Lehen bisitaldia

Lehen balorazioa. Bideratzea

Talde-terapia Informatika-ikastaroa Enplegu-kluba

Langabe aktiboa. Laneratze eraginkorra

3.1. taula.

Laguntza-neurriak eta baliabide propioak

Aztergai ditugun giza taldeak 2. UNITATE DIDAKTIKOAN azaldu ditugun hainbat kontraturen onuradun

izan daitezke. Hona hemen horietako batzuk:

Emakume langabeentzako lan-kontratu mugagabea.

45 urtetik gorako langileentzako lan-kontratu mugagabea.

Sei hilabetetan edo gehiagotan inskribatuta dauden langabeentzako lan-kontratu mugagabea.

Langabezia-prestazioak edo langabezia-sorospenak jasotzen dituztenentzako lan-kontratu

mugagabea.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

140

Gizarte Segurantzako Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartutako langabezia-

-sorospena jasotzen dutenentzako lan-kontratu mugagabea.

Langabezia-sorospenak jasotzen dituzten 52 urtetik gorako langileentzako lan-kontratua.

Enplegua mantentzen edo lanera itzultzen laguntzeko neurriak: Gizarte Segurantzako

kuoten hobaria 60 urte edo gehiago dituzten langileentzat.

Enpresak kontratu horien onuradun dira. Nolanahi

ere, kontratu horiez gain, kontuan hartu behar dira giza

talde horientzako berariazko programak (hauek ere 2. UNI-

TATE DIDAKTIKOAN azaldu ditugu).

Lanerako prestakuntza

Enplegu-plana

Lanerako prestakuntzako lantegiak

Orientazioa

3.4. irudia. Giza talde horientzako berariazko lan--kontratua haien kontratazioa sustatzeko gehien

erabiltzen den tresnetako bat da.

3.3 Adingabeak eta gazteak

Gazteen enpleguaren problematika

Gazteen langabeziatzat 16 urtetik 25era bitarteko adinean agertzen dena hartzen da (zenbait

autorek 30 urtera bitarteko adina aipatzen badute ere). Adin-muga 16 urtekoa da, hori baita lan-munduan

txertatzeko legezko gutxieneko adina. Gainera, LOGSE Legea indarrean sartu zenetik, bat dator

derrigorrezko eskolatzea amaitzen den adinarekin.

Azken hamarkadetan, beheranzko joera ikusten ari gara gazteak biztanleria aktiboan txertatzeko

erritmoan, eta, bereziki, gazteenengan (16 urtetik 21era bitartekoak). Horren erakusgarri, gazteen

langabeziaren egungo tasa % 11,3koa izatea da (BAI, 2003ko iraila), hots, langabezia-tasa orokorra

baino hiru puntu handiagoa. Alde horrek, gainera, gora egin du azken urteotan. Horrek guztiak gazteek

lan-munduan txertatzeko dituzten arazoen berri ematen digu.

2000 2001 2002 2003-IX

Langabezia-tasa 8,7 8,6 8,8 8,6

Gazteen langabezi-tasa 10,8 10,8 11,4 11,3

3.2. taula.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 141

Gazteek lan-merkatuarekin duten lehen esperientziaren ezaugarri bereizgarria lan-harremanen

kolokatasuna da. Kasurik onenean, aldi baterako kontratuekin, prestakuntza-kontratuekin, praktikaldiko

kontratuekin edo ikastun-kontratuekin hasten dira. Esperientziarik ezaren eta sektore gehienetan dagoen

eskari handiaren ondorioz, soldatak oso baxuak dira. Gazteak, askotan, beren prestakuntza-mailatik

beherako lanbide-kategoriakoak edo espezializaziokoak diren eta beren lanbide-profilarekin zerikusirik

ez duten lanak hartzen dituzte.

Faktore horiek guztiak kontuan hartuta, hezkuntza-sistematik lan-merkaturako bidea egiteko

plangintza eskasa dela pentsa dezakegu. Prestakuntzaren eta enpleguaren arteko lotura-gabezia hori

maila guztietan agertzen da, oinarrizkoenekin hasi (DBH edo Batxilergoa) eta goi-mailakoenekin

amaitzeraino (diplomaturak eta lizentziaturak). Edonola ere, zailtasunak handiagoak dira gazteenengan

eta prestakuntza-maila txikia dutenengan.

Gazteak lan-merkatuan txertatzeko prozesuan atzeratzeak emantzipatzeko unea ere atzeratzea eta

gurasoen etxean bizitzeko denbora luzatzea eragin dezake. Testuinguru horretan, laneratzea gazteak

helduarora egin beharreko ibilbidea errazteko funtsezko baldintza dela uler daiteke, bakarra ez bada ere.

Giza taldearen ezaugarriak eta profila

Giza talde zabal honen ezaugarriak aztertzeko, lanerako hainbat trebakuntza- eta egoera-maila

hartu behar dira kontuan. Maila horien arabera, helduarorako bidea egiteko hainbat modalitate izango dira.

Goi-mailako edo maila ertaineko titulazioak dituzten gazteak

Egoera hobeak edo okerragoak ager daitezke, baina, funtsean, talde honek ez luke zailtasun handie-

girik izan behar enplegua aurkitzeko, behin-behinekoa edo jasotako prestakuntzari zuzenean lotu gabekoa

bada ere. Kasu gehienetan, lan-munduan txertatzeko unea ikasketak amaitu arte atzeratzen da,

zenbaitetan aldi baterako lan-esperientzia laburrak tartekatzen badira ere (udako lanak, asteburuak eta

abar). Esperientzia horiek, oro har, ez dute zerikusirik gazteek egindako ikasketekin, edota gazteen

lanbide-profilaren azpitik daude.

Giza talde hau oso zabala da eta, beraz, egoera ezberdina da jasotako prestakuntzaren arabera.

Ikasketa eta titulazio guztiek ez dituzte lanbide-aukera berak eta gizarte-kontsiderazio bera eskaintzen.

Era berean, ezberdinak dira hiri batean bizi denak eta landa-ingurunean bizi denak dituzten aukerak,

edota gizarte-maila altuko pertsonak eta maila apalekoak dituztenak, informatika eta hizkuntzak

menderatzen dituenak, ospe handiko eskoletan graduatu-ondoko ikastaroak egin ditzakeenak eta abar.

Hori guztia dela eta, helduarorako bidea egiteko bi modalitate bereiz daitezke azpitalde honen barruan:

Arrakasta goiztiarrekoa. Lanbide-karrerarako iguripen handiak, eta arrakasta handiko eta

etenik gabeko prestakuntza-ibilbideak egiten dituzten pertsonen kasua da.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

142

Hobetzeko gizarte- eta lanbide-iguripen handien eta benetako lorpenen arteko pixkanakako

hurbilketan datzana. Bigarren kasu honetan, lanbide-karrerako lorpenak eta emantzipazioa

atzeratu egiten dira nabarmen.

Kualifikazio ertaina edo baxua duten gazteak

Ikasketak hasi dituzten gazteen artean, maila ertainekoetara iritsi direnak (Batxilergoa, maila

ertaineko heziketa-zikloak), edota arrakastarik izan ez dutenak barne hartzen dira talde honetan. Lan-

-merkatuan, kualifikazio baxuko enpleguak aurkitu ahal izango dituzte. Enplegu horiek, oro har, behin-

-behinekoak dira eta ez dute zerikusi handirik elkarren artean (sigi-sagako curriculum esaten zaio horri).

Egoera horretan, nolabaiteko trebakuntza, lanbide-esperientzia eta lan-ohiturak eskuratuko dituzte gazteek

(beren curriculumaren balioa txikia, urria eta aurrera egiteko aukerarik eskaintzen ez duena izanik ere).

Sarritan, tipologia honen barruko gazte batek enplegua lortzen duenean, ongi daki nekez izango

duela etorkizuna lanpostu horretan. Horrela, beraz, oreka bat agertzen da lanbideratzeko aukeraren eta

behin-behinekotasunaren kulturaren artean.

Oro har, trantsizioko modalitate bat izaten da, langile-

-ibilbide izenekoa, alegia. Talde horretako gazteak lanaren

kulturara bideratuta daude, etorkizun mugatua dute eta

beren lan-esperientzietan oinarrituta profesionalizatzen

dira. Ibilbide hori bereziki ahula da lan-merkatuaren

aurrean (lan-merkatua aldatu egiten baita), eta oso ohikoa

da aldizka langabezia-egoeran egotea. Emantzipazioa

lan-esperientziei lotuta egongo da, baina emantzipatzeko

batez besteko adina biztanleria osoaren batez bestekoa

baino txikiagoa da talde honetako gazteen kasuan.

3.5. irudia. Kualifikazio ertaina edo baxua duten gazteak, oro har, berehala txertatzen dira lan-

-munduan, baldintza txar samarretan bada ere.

Kualifikaziorik gabeko gazteak

Hezkuntza-sisteman jarraitu ezin duten edo jarraitu nahi ez duten, eta lan-merkatura kualifikazio

teknikorik gabe baina oinarrizko kultur prestaketa batekin (DBH, Gizarte Bermeko Programak eta abar)

irteten diren gazteak barne hartzen dira talde honetan. Giza talde honek prestakuntza sendotu ohi du

hainbat ofiziotako lanerako ikastaroen eta berariazko beste programa batzuen bidez.

Bigarren mailako eta deskalifikatutako lan-merkatuan txerta daitezke, oinarrizko prestaketaren

arabera. Oro har, plantillan sartzeko inolako konpromisorik gabeko lan ezegonkorrak eta ordukako

enpleguak (lan-kontraturik gabe edo ezkutuko ekonomian) aurkituko dituzte. Adibide gisa, honako hauek

aipa daitezke: buzoietan publizitatea banatzea, kartelak jartzea, ordukako lanak tabernetan eta pub-etan

eta abar.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 143

Talde honetako gazteek ezegonkortasunean bizi dezakete trantsizio-ibilbidea. Egoera ez da

langabezia kronikokoa, laneratzeko erabateko ezegonkortasunekoa baizik. Ibilbide horrek errotazio eta

ezegonkortasun handia sortzen du, eta behin eta berriz atzeratzen da emantzipatzeko aukera.

Titulurik eta trebakuntza berezirik gabeko gazteak

Eskola-sistematik, eta laneratze-programetatik (GBP – Gizarte Bermeko Programak) eta lanerako

prestakuntzako programetatik kanpo geratu direnak ditugu titulurik eta trebakuntza berezirik gabeko

gazteak. Gazte hauek erraz samar sar daitezke marjinazio-kiribil batean. Eskola utzi ondoren, familia-

-hutsunea, ingurunearen presio negatiboa, iguripen suspergarririk eza, motibaziorik eza, nortasunaren

narriadura eta abar jasaten dituzte.

Talde honen barruan, lan duina aurkitzeko aukerarik ez duten, eta nekez izango duten gazteak

daude. Izan ere, nekez eskuratuko dituzte lan-ohiturak eta lan-esperientzia, beti egongo baita norbait

hobea lanpostu bat betetzeko, bai eta oso sinplea bada ere.

Bestalde, ezin ditugu ahaztu gutxiengo etniko eta kultural jakin batzuei lotutako berariazko giza

taldeetako gazteak (hala nola ijitoak edo etorkinak) eta hezkuntza-premia bereziak dituztenak, hots,

ikasteko erritmoei jarraitzeko zailtasunak izan arren ezgaitasuna dutenentzako berariazko zerbitzuen

beharrik ez dutenak.

Gazte horien kasuan, helduarorako ibilbideak desegituratuak izan ohi dira, gizarte-iguripenak txikiak,

eta eskola-ibilbideak laburrak edo alderraiak. Helduarorako bidea egiteko prozesuan, langabezia

kronikoko egoerak eta bigarren mailako lan-merkatuan sartzeko aldizkako aukerak ohikoak dira.

Jardueraren zati handi bat ekonomia marjinalean edo ezkutuko ekonomiaren forma batzuetan egiten da.

Ibilbide horietan sartzeak laneratze erregularrerako gaitasunak eta jarrerak galtzea eragiten du.

Giza taldearen premiak

Ikusi dugunez, giza talde honen barruan egoera ugari aurki ditzakegu prestakuntza-mailaren edo

arrakasta-iguripenen arabera. Egoera-ugaritasunetik abiatuta, kasu bakoitzean berariazko premiak

zehaztu beharko lirateke. Hala ere, badira oinarrizko premia komun batzuk talde guztietan, hala nola

orientazio-premia, prestakuntza-premia, gutxieneko esperientziaren premia, eta laneratze erregularrerako

jarrerak hobetzeko premia.

Orientazio-premia

Gazteek lanbide-irteera bat aukeratzeko zeregin zailari aurre egin behar diote, eta bi aukera dituzte:

prestakuntza-ibilbideen bitartez espezializatzea, edo lan-merkatuan zuzenean sartzea. Bi kasuetan,

orientazioaren premia ikusten da, akademikoarena edo profesionalarena, hain zuzen ere.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

144

Gazteak bere burua ezagutu behar du, hezkuntza-

-sistemak egiten dizkion eskaintzak eta lan-merkatuaren

ezaugarriak ezagutu behar ditu, eta erabakiak hartzen ikasi

behar du. Prestakuntza-premia

Prestakuntza-gabeziak hainbat mailatan ager daitezke.

Hori dela eta, honako bereizketa hau egin daiteke :

Oinarrizko prestakuntzaren premia, derrigo-

rrezko hezkuntza arrakastaz osatu ez denean.

3.6. irudia. Gazte-talde jakin batzuek dituzten

premia nagusiak honako hauek dira: orientazio--premia, prestakuntza-premia eta lan-

-esperientzia eskuratu eta hobetzeko premia.

Berariazko lan bat bete ahal izateko lanbide-gaitasunak, teknikak eta lan-ohiturak eskainiko

dituen lanbide-heziketaren premia (lanbide-kualifikazioa).

Zeharkako gaitasunetan edo generikoetan prestatzeko premia (lan-girora egokitzeko

gaitasuna, ekimena, arazoen ebazpena, komunikazioa, erantzukizuna, antolamendua eta abar).

Lan-esperientziak eskuratzeko premia

Edozein lanpostu lortu ahal izateko, aldez aurreko esperientzia baloratzen da beti, eta gazte askok

ez dute halakorik izaten. Hori dela eta, lan-esperientziak eskuratzeko beharra sortzen da eta,

esperientzia horiek eskuratzeko, honako aukera hauek daude: lan-kontratu bereziak (hala nola

praktikaldiko kontratuak edo prestakuntza-kontratuak), edo horretarako planteatutako programak, hala

nola lantegi-eskolak edo ofizio-etxeak.

Lan-jarrerak hobetzeko premia

Motibazioari eta jarrerei dagokienez, honako hauek ager daitezke: lanbide-interesik eza (ez dago

proiektu definiturik), konpromiso gutxi hartzeko joera, aldatzeko gogo txikia, prestakuntzarako motibazio

txikia, lan-errealitatearekin bat ez datozen lan-iguripenak eta abar. Premia-multzo hau oso maiz agertzen

da, baina zaila da lantzen, gazte asko ez baitira beren jarreren jakitun.

Esku hartzeko proposamenak

Premiak aztertu ondoren, esku hartzeko garaia izango da. Prozesu horrek lau une ditu: premiak

ezagutzea, lanbide-orientazioa, prestakuntza-eremuan edo lan-eremuan txertatzea eta prozesu osoaren

jarraipena.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 145

Premiak ezagutzea Eskatzailea ezagutu

Orientazioa Arazoa definitu Norberaren ezagutza Informazioa bilatu Alternatibak planteatu Erabakiak hartu

Txertatzea Eskaintza ezagutu Prestakuntza-mailan txertatu Enplegua bilatu

Jarraipena Lanpostua mantendu

Banan-banako tutoretza

3.3. taula.

Premiak ezagutzea. Lehen elkarrizketen helburua gazte bakoitza ezagutzea eta bakoitzaren

puntu sendoak eta ahulak finkatzea da. Horretan oinarrituta, ekintza-plan pertsonalizatua

ezarriko da.

Lanbide-orientazioa. Gazteekin landu beharreko alderdi nagusia orientazioa izango da eta,

zehazki, erabakiak hartzeari lotutakoa, betiere gazteak prestatzen jarrai dezaten eta laneratu

daitezen sustatzeko.

Lanbide-orientazioa prozesu profesionalizatua da; bertan, prestakuntza-ibilbidea eta lanbide-

-ibilbidea finkatzen duten erabakiak hartzean laguntza jasotzeko aukera ematen duen

jarduera-multzoa garatzen da. Erabakiak hartzeko prozesu horrek hainbat fase ditu. Hona

hemen:

- Lehenik eta behin, arazoa definitu beharra dago.

- Norberaren ezagutza lantzen da testen eta beste jarduera batzuen bitartez, gazteak

bere gaitasunak, lanbide-interesak, iguripenak, balioak eta abar zein diren jakin dezan.

- Ondoren, alternatibak planteatzen dira (hezkuntza- eta lan-aukerak, hala nola

lanbideak, ofizioak, baldintza akademikoak eta abar), eta horiei buruzko informazioa

bilatzen da.

- Informazioa lortu ondoren, dauden aukerak baloratu eta interesik ez dutenak utzi

egiten dira.

- Azkenean, erabaki egiten da.

Prestakuntza-mailan txertatzea. Prestakuntza-prozesuarekin jarraitzen duten gazteen kasua

da. Aukerak askotarikoak dira. Profesionalak diren heinean, egungo hezkuntza-sistemak

egiten dituen eskaintza guztiak eta lanerako prestakuntzari, helduen hezkuntzari eta arautu

gabeko prestakuntzari lotutako eskaintzak ezagutu behar dituzte.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

146

Laneratzea. Lehen urratsa enplegua bilatzeko tekniketan eta lan-merkatuari buruzko

informazioan prestatzea izango da. Prestakuntza-maila baxuko gazteen kasuan, arreta

berezia beharko da, zeharkako gaitasunak azpimarratu beharko baitira. Horretarako, lan-

-munduan txertatzea bultzatzen duten programen eskaintza zabala dago.

Jarraipena. Prozesua luzea eta oso pertsonala denez gero, kontuan hartu behar da tuto-

retza (gazteari uneoro lagunduta).

Laguntza-neurriak eta baliabide propioak

Hona hemen gazteek lor ditzaketen kontratuetako batzuk (2. UNITATE DIDAKTIKOAN azaldu ditugunak,

hain zuzen ere):

Praktikaldiko kontratua

Prestakuntzarako kontratua

Hobaria duten kontratuak gizarte-bazterketako egoeran dauden langileentzat

Nolanahi ere, giza talde honentzat benetan interesgarriak diren laguntza-neurriak (hauek ere 2.

UNITATE DIDAKTIKOAN azalduta daude) honako hauek dira:

Gizarte Bermeko Programak

Ofizio Etxeak

Lantegi Eskolak

Enplegu Lantegiak

3.4 Emakumeak

Emakumeen lan-merkatua

Azken urteotan aurrerapen handiak egin badira ere, emakumeek Espainiako lan-merkatuan duten

agerpen-maila oso urrun dago Europako batez besteko mailetatik. Izan ere, Espainiako emakumeen

enplegu-tasa Europako Batasuneko baxuenetakoa da (% 43koa 2001ean, Euroestat-aren arabera).

Italiak eta Greziak baino ez dute baxuagoa.

Langabeziak gehien kaltetutako giza taldeetako bat emakumeena da, eta azken estatistika-datuek

horixe berresten dute. 2003ko azaroan erregistratutako langabeziaren arabera, emakumeena %

13,23koa da eta, gizonezkoena berriz, % 6,08koa. Datu horiek okerragoak dira 2003ko hirugarren

hiruhilekoari dagokion Biztanleria Aktiboaren Inkesta kontuan hartuz gero. Izan ere, horren arabera

gizonen langabezia-tasa % 8,1ekoa da, eta emakumeena % 15,6koa.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 147

Emakumezkoak Gizonezkoak

Erregistratutako langabezia (2003ko azaroa) % 13,23 % 6,08

BAI (2003ko hirugarren hiruhilekoa) % 15,6 % 8,1

3.4. taula.

Estatistika-datu horiez gain, emakumeen lan-merkatuaren ezaugarriak kualitatiboki aztertzen

baditugu lan-diskriminazioari lotutako hainbat alderdi ikusi ahal izango ditugu:

Diskriminazio horizontala. Emakumeek produkzio-sektore jakin batzuetan duten

nagusitasunaren ondoriozko diskriminazioa da (ordainsari-maila txikia eta lanbide-

-kualifikazio baxua eskaintzen duten sektoreetan, oro har). Emakumeen sektore horien

artean, zerbitzu-sektorea (merkataritza eta administrazioa), biztanleen arreta (erizaintza eta

gizarte-zerbitzuak) eta zenbait industria (hala nola ehungintza eta elikagaien industria)

azpimarra daitezke.

Diskriminazio bertikala. Emakumeek aukera gutxiago dituzte zuzendaritza-karguetara

iristeko, eta okerren ordaindutako edo beren ahalmenen azpitik dauden lanak egiten dituzte.

Emakumeek zuzendaritza-karguen % 30 baino betetzen ez dutela pentsatzen da.

Lan-kolokatasuna. Emakumezkoek gizonezkoek baino aldi baterako kontratu gehiago

dituzte (% 26 eta % 19,5, hurrenez hurren). Halaber, lanaldi partzialak egiten dituztenen

artean, emakumezkoak gizonezkoak baino gehiago dira (% 67,6 eta % 33,4, hurrenez hurren).

Batez besteko soldata, gizonezkoena baino % 30 txikiagoa. Ezberdintasun hori arestian

azaldutako faktoreen ondorioz gertatzen da.

Langabezian geratu ondoren, lan-merkatuan txertatzeko zailtasun handiagoak. Hortaz,

iraupen luzeko langabezia maizago agertzen da emakumeengan.

3.7. irudia. Hainbat parametroren azterketak erakusten duenez, emakumea diskriminatuta dago lan-merkatuan.

Giza taldearen ezaugarriak eta profila

Azken urteotan soldatapeko emakumeen kopuruak gora egin badu ere, lan-merkatuan txertatzeko

aukera baldintzatzen dieten hainbat alderdi daude:

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

148

Ikasketa-maila. Lan-merkatuan txertatzeko bide gisa, ikasketa-maila zenbat eta handiagoa

izan, eta handiagoa izango da jarduera-tasa.

Era berean, unibertsitate-ikasketak egiten dituzten emakumeen kopuruak gora egin badu ere,

emakumeen karreratzat hartzen direnak egiteko joera nabarmena da. Goi Mailako Eskola Teknikoetan

matrikulatutakoen % 15 baino ez dira emakumeak.

Egoera zibila. Gizonarentzat, ezkontza lanaren osagarria da, erantzukizun eta egonkortasun

handiagoaren irudia ematen dio (ezkonduta dauden gizonen jarduera-tasa % 66,9koa da;

ezkongabeena, berriz, % 59,6koa). Emakumeen kasuan, aldiz, ezkontza ordezkoa da (ezkon-

duta dauden emakumeen jarduera-tasa % 35,3koa da; ezkongabeena, berriz, % 49,95ekoa).

Seme-alaben kopurua. Etxetik kanpo lan egiten duten emakumeek soldatapeko lanik ez

duten emakumeek baino seme-alaba gutxiago dituzte. Espainian, emakume bakoitzeko

seme-alaben kopurua % 1,8koa da ezkonduta dauden eta lan egiten duten emakumeen

artean, eta % 2,6koa lanik egiten ez dutenen artean.

Prestasuna. Etxeko erantzukizunak emakumeen esku geratzen dira oraindik ere, ehuneko

handi batean: seme-alaben, adinekoen eta gaixoen zaintza, janaria, garbiketa, erosketak,

arropaz arduratzea, medikuarenganako bisitaldiak eta abar.

Jarduera horiek eta ordaindutako lana uztartzeko ahalegin horretan, ordutegi malguak eska-

tzen dituzten arduraldi handiko lanak lortzeko aukerak mugatu egiten zaizkie emakumeei.

Horrela sortzen dira prestasun-arazoak.

Aldez aurreko esperientzia. Aldez aurreko esperientzia etengabeagoa edo aldizkakoagoa

izan daiteke, baina, nolanahi ere, segurtasun handiagoa ematen dio berriz lana bilatzen

hasten den emakumeari. Kontuan izan behar da seme-alaben arretak, zenbait kasutan, lan-

-jarduera aldi laburrago edo luzeago batean eten beharra dakarrela.

Aldez aurreko esperientziak askotarikoak izan daitezke: ezkutuko ekonomian, kontraturik

gabe, etxeko lanak eta abar.

Adina. Emakume-izaerak dakartzan zailtasunei adin bakoitzari dagozkionak gaineratu behar

zaizkio gazteen eta 45 urtetik gorakoen kasuan.

Aldagai horien arteko konbinaziotik, enplegua bilatzeko zailtasun txikiagoa edo handiagoa duten

emakumeen profilak atera daitezke. Hiru egoera aztertuko ditugu:

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 149

Kualifikazio akademiko eta profesional baxuko emakumeak

Oro har, beren egoeraren jakitun dira eta, beraz, prest daude soldata txiki baten truk lan egiteko,

kualifikaziorik baxueneko lanak egiteko eta, zenbaitetan, ezkutuko ekonomian lan egiteko. Prest daude,

halaber, prestakuntza-egoera hobetzeko eta, hortaz, prestakuntzarako aldez aurreko jarrera ona

azaltzen dute.

Tolerantzia ona dute kontrako egoeren aurrean. Baliteke lan-munduan esperientzia zabala ez izatea,

baina etxean lan egiteko trebetasun handia dute.

Honako sektoreetako langileak izan daitezke, besteak beste: garbiketa, lan-kateak, jantokiko monito-

reak, sukaldeko laguntzaileak, umezainak, industria (oso kualifikazio baxuko enpleguetan), nekazaritza

eta abar.

Luzaroan lan egin gabe egon ondoren lan-mundura itzuli nahi duten emakumeak

Talde honetan barne hartutako emakumeek aldez aurreko esperientzia eta maila ertaineko

prestakuntza-maila dute, baina beste lan-eremuetan kualifikatzeko beharraz jabetuta daude.

Lanera itzultzeko erabakia hartzeak lan egiteko benetako borondatea dagoela esan nahi du.

Funtsean, ordutegi-prestasun handiagoa dute, familia-mendekotasuna ez baita handia.

Beste motibazio-faktore bat familia-eremutik kanpo harremanak egiteko, hau da, gizarte-loturak

zabaltzeko borondatea da. Zenbaitetan, behar horri erantzutearren, emakumeak prest egon ohi dira

soldata baxuaren truk lan egiteko.

Lana askotariko sektoreetan bila dezakete, aurreko lan-esperientziaren arabera: administrazio,

ehungintza, saltzaile, pertsonentzako zerbitzu, jantokiko monitore eta abarretako sektoreetan. Halaber,

norberak bere lana sor dezake, bakarka edo taldean.

Ezkutuko ekonomian lan egiten duten eta lanaren gizarte-onurak jasotzeko (pentsioa, sorospenak…) kontratu erregularra lortu nahi duten emakumeak

Talde honetan barne hartutako emakumeek ez dute lan-munduarekiko lotura galdu, lan-ohiturak

dituzte, eta lan-esperientzia dute sektore jakin batean. Soldatapeko lana bilatzeko motibazioa erretiro-

-pentsioa edo langabezia-prestazioa ziurtatzea da. Hori dela eta, soldata baxuko lana onartzeko prest

egon daitezke.

Oro har, enpresa batean kontratatzeko interesa izaten dute, baina batzuek negozio-sena dute, eta

ekintzaileak dira. Kasu horretan, zaila da mugatzea zein sektoretara jo dezaketen lana aurkitzera, ezku-

tuko ekonomian duten esperientzia hartu beharko baita kontuan.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

150

Giza taldearen premiak

Lan-munduratzeko prozesu batean dauden emakumeen askotariko egoerak kontuan hartuta,

bakoitzaren berariazko premiak kontrastatu behar dira. Behar horiek honako era honetan sailka daitezke:

orientazio- eta informazio-premiak, prestakuntza-premiak, lan-munduratzeko premiak eta premia

pertsonalak.

Orientazio- eta informazio-premia

Orientazio-premia bi mailatan ager daiteke:

Alde batetik, lana zein sektoretan bilatu behar den erabaki behar dute emakumeek. Horre-

tarako, emakumeak zein ezagutza eta trebetasun dituen aztertu eta horiei zein lan-sektore

dagozkien ikusten da.

Bestetik, emakumeak lanpostu bat aurkitzeko dituen iguripenak egokitu behar dira. Izan ere,

ikusi dugunez, edozein lanetan eta baldintza txarretan lan egiteko prest daude maiz.

Ildo horretan, emakume bakoitzaren indarguneei buruzko gogoeta egin behar da. Oso garrantzitsua

da, norberaren estimurako eta irudirako, lan-merkatuak norberaren ezaugarriak dituzten pertsonek soilik

bete ditzaketen behar batzuk dituela jakitea.

Horrexegatik sortzen da lan-merkatuari buruzko informazioaren edo ezagutzaren beharra. Informazio

hori lagungarria izan daiteke emakumeentzat enplegua zein sektoretan bilatu behar duten erabakitzeko,

lan-merkatuaren legeak ezagutzeko eta ingurunean dituzten aukerez hobeto jabetzeko.

Prestakuntza-premia

Prestakuntza-premiak askotarikoak izan daitezke. Zenbaitetan, oinarrizko prestakuntzaren premia

dago, eta arazo hori konpontzeko helduen eskola batera joan daiteke, edota gai orokorrei buruzko

ikastaroak egin daitezke. Berariazko prestakuntza behar bada, lanerako prestakuntzako ikastaroen

eskaintza zabalean aurki daiteke, 1. UNITATE DIDAKTIKOAN ikusi dugunez. Lanbide-heziketa edo goi-

-mailakoa behar denean, aldiz, heziketa-zikloetara eta unibertsitate-ikasketetara jo daiteke. Kasu

guztietan, norberak eskuratu duen esperientzia gaineratu behar da.

Laneratze-premiak

Laneratze-premiaren barruan, alde batetik, enplegua bilatzeko teknikak ezagutzeko premia dago eta,

bestetik, lan-eremuan segurtasun handiagoa eskuratzeko premia (praktikaldi baten bidez edo aurreko

esperientziak baloratuta). Kontuan izan behar da laneratzea norberaren edo beste batzuen kontura egin

daitekeela. Hori dela eta, emakumeak ekintzaileak direnean, autoenplegu-esperientzietarantz bidera daitezke.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 151

Langabezia-egoerak honako hauek eragin ohi ditu:

Enplegua bilatzeko, honako hauek behar dira (besteak beste)

Emakumearen egoerak edo ezaugarriek honako hauek

eragin ditzakete:

Moldakaiztasun-sentimenduak Moldakaiztasun-sentimenduak

Autoestimuak eta norberaren

segurtasunak behera egitea

Autoestimu eta norberarenganako

konfiantza handia

Autoestimu eta norberaren-

ganako segurtasun txikia

Gizarte-isolamendua Harremanak / gizarte-sareak Gizarte-isolamendua

Deskonexioa / ezjakintasuna

/lan-munduarekiko desfasea

Konexioa / lan-munduari buruzko

ezagutza

Ezjakintasuna / desfasea/ lan-

-munduarekiko deskonexioa

(etxekoandreen kasuan

bereziki)

Beste batzuen laguntza

Laguntza txikia (gizartearena

zein hurbileko ingurunearena:

familia, adiskideak…)

Gogorik eza Ilusioa, konfiantza, itxaropena.

Enplegurako prestasuna Enplegurako prestasun txikia

Ekimena Ekimen-maila txikia

Denbora-prestasuna Denbora eta dedikazioa

Gizonezko batek baino

denbora gutxiago izatea

(zirkunstantzia beretan)

3.5. taula. Langabeziaren ondorioen eta enplegua bilatzeko eskakizunen arteko paradoxa(3).

Premia pertsonalak

Oso garrantzitsua da premia pertsonalei atal berezia eskaintzea. Premia horietako bat gizarte-sare

baten beharra da, lan-mundutik urrun dagoen emakume baten harreman-sarea mugatuta baitago.

Bestalde, ordutegi-prestasun handiagoaren premia aipatu behar dugu; ordutegia zabaltzeko, lanorduetan

hirugarrenak zaintzeko zereginak beren gain hartuko dituzten beste pertsona batzuen laguntza behar da.

Behar ekonomikoak ere kontuan hartu behar dira; izan ere, askotan emakumea lan-merkatuan txerta-

tzera bultzatzen duen motorra dira behar horiek.

Orain arte aipatu ditugun premietako batzuk beheko taulan islatuta ikus daitezke. Bertan, langabezia-

-egoerak biztanleengan –oro har– pizten dituen sentimenduak eta enplegua bilatzeko behar diren

ezaugarriak daude konparatuta; ondoren, bi zutabe horiek langabezia-egoerak emakumeengan dituen

ezaugarriekin kontrastatzen dira.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

152

Esku hartzeko proposamenak

Giza talde honekin esku hartzeko proposamenak azaltzeko, bi esperientzia hartuko ditugu abiapuntutzat:

SURT zentroa (Bartzelona). Erakunde honek gizarte-arriskuan dauden emakumeak lan-

-munduan eta gizartean txertatzea du helburu.

Wil Bom autorearena. Herbehereetan “Emakumea eta lana” zentroetan egindako lanbide-

eta lan-orientazioko ikastaroen esperientzia jasotzen du.

Surt zentroaren proposamena

Honako ibilbide hau proposatzen du:

Lehenik eta behin, hasierako harrera egingo da. Horren helburua emakumearen eskaria

jasotzea, zerbitzuari buruzko informazioa ematea eta, oso garrantzitsua dena, erabiltzaile

horrekin sortzen den loturaren etorkizunerako oinarrizkoa izango den konfiantza-giroa

eskaintzea da.

Hurrengo urratsa orientazio- eta laguntza-programa da. Erabiltzaile bakoitzaren hasierako

profila definitzeko helburuarekin, banan-banako lan-plan bat lantzen da banan-banako

elkarrizketen eta gaitasunen balantzearen bitartez. Hain zuzen ere, emakumearen

ahalmenekin eta bizi-proiektuarekin bat etorriko diren prestakuntza- eta lanbide-alternatibak

identifikatu, aukeratu eta bideratu ahal izateko beharrezkoak diren gaitasunen eskuratzea

erraztean datza lan-plan hori.

Ondoren, lanbide-heziketa eta lanbide-kualifikazioa sustatzen dira. Honako hauen bitartez

egin daiteke: lanerako prestakuntza, lanaren aurreko lantegiak edo horretarako beste

zenbait ekintza (helduen eskolak, heziketa-zikloak, berariazko ekintzak eta abar).

Azken urratsa lan-munduan eta gizartean txertatzea da. Lan-merkatuan laneratze-

-enpresen bitartez edo autoenpleguari esker txertatzean datza.

Aldi berean, prozesu osoan, eta emakumea lanean hasi denean ere bai, jarraipen-tutoretzak

egiten dira sor daitezkeen zailtasun eta lorpen guztietan laguntza handiagoa emateko.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 153

- Eskaria jaso

- Informazioa eskaini

- Konfiantza-giroa eskaini

- Profila definitu - Banan-banako

plan bat landu - Prozesua adostu

- Enplegagarritasuna sustatu

- Lan-merkatuan txertatu

Helburua Helburua Helburua Helburua | | | |

Hasierako harrera Orientazio- eta

laguntza-programa Lanbide-heziketa

eta lanbide--kualifikazioa

Lan-munduan eta

gizartean txertatzea

| | |

Honako hauen bitartez Honako hauen

bitartez Honako hauen bitartez

- Banan banako

elkarrizketak - Gaitasunen

balantzea

- Lanerako Prestakuntza

- Lanaren aurreko lantegiak

- Beste zenbait

- Laneratze--enpresak

- Autoenplegua

Jarraipen-tutoretza

3.6. taula.

Wil Bom-en proposamena

Jarraitu beharreko beste ibilbide interesgarri bat Wil Bom autoreak Lanbide eta Lan Orientazioko

Ikastaroan proposatutakoa da. Hain zuzen ere, Holandan laurogeiko hamarkadan agertu ziren “Emakumea

eta lana” zentroetan proposatu zuen.

Ikastaro horren barruan hainbat fase bereiz daitezke:

Aurkezpen-fasea. Elkartzeko unean egiten da. Taldekoa izatearen sentimendua sustatzea

eta ikastarora joaten diren emakumeek ikastaroaren aurrean dituzten iguripenei buruz

mintzatzea da helburua.

Kontzientziatzeko eta nork bere buruaz duen kontzeptua aztertzeko fasea. Emakumeek

dituzten eta gara ditzaketen gaitasunak, interesak eta balioak aztertzean datza.

Mugak zabaltzeko fasea. Emakumeek lan-merkatuan dituzten aukeren ikuspegi hobea

izatea lortzea da asmoa. Horretarako, ohikoez bestelako ikuspegien bilaketa sustatzen da.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

154

Aukeraketa-fasea. Aurreko fasean egindako proposamenen zerrendatik abiatuta, dauden

irtenbideei buruzko informazioa bilatzen da. Fase honetan, emakumeek lan bila irteten

direnean aurki ditzaketen hainbat oztopo lantzen dira.

Ekintza-fasea. Aukeratutakoan oinarrituta, enplegu bat lortzeko beharrezkoak diren estra-

tegiak eta trebetasunak lantzen dira.

Ondorio- eta jarraipen-fasea. Fase honekin amaitzen da ikastaroan jasotako laguntza-

-prozesua. Agurra lantzen da, eta laguntzeko aukera gehiago bilatzen dira.

Ondorioak

Bi proposamen horietan, honako alderdi hauek azpimarra daitezke:

Lehenik eta behin, emakumeen orientazioari ematen zaio lehentasuna eta, bereziki,

norberaren ezagutzari; izan ere, askotan ez dute oso profil zehatza izaten, edota azken

lan-esperientziak aspaldikoak dira.

Ekintza horien bidez, parte-hartzaile bakoitzaren autoestimua indartzeko helburua lortzen da,

bakoitzak bere ahalmenak eta interesak aztertzen dituen neurrian. Horretarako, indarguneak

abiapuntutzat hartzen dira, eta ahulezietarako konponbidea bilatzen da.

Landu beharreko bigarren alderdi garrantzitsua lan-merkatuaren eta, bereziki, enplegua

bilatzeko tekniken ezagutza da.

Hori lortzeko, lan-saioak egin behar dira. Lan-saio horiek banakoak izan daitezke, baina,

gehienetan, taldean egiten dira. Horrela, gizarte-laguntzako sarea zabaltzea lortzen da.

Laguntza-neurriak eta baliabide propioak

Emakumeak balia daitezkeen kontratazio-modalitateak hauek dira:

Hobaria duen lan-kontratu mugagabea langabezian dauden emakumeentzat.

Emakumeentzako lan-kontratuak emakume gutxi dauden sektoreetan.

Hobaria duten lan-kontratu mugagabeak edo aldi baterakoak, etxeko indarkeriaren

biktimentzat.

Senitartekoak zaintzeko eszedentzia-egoeran dagoen langilea ordezkatzeko bitarteko lan-

-kontratua, Gizarte Segurantzako kuotak murriztuta.

Amatasunaren, haurdunaldiko arriskuaren, adopzioaren edo harreraren ondorioz atsedenal-

dian dauden langileak ordezkatzeko bitarteko lan-kontratua.

Emakume langileen enpleguaren sustapena amatasun-kasuetan.

Enplegurako “Emprender en femenino” izeneko laguntzak.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 155

Honako programa hauetan ere parte har dezakete emakumeek:

Lanerako prestakuntzan

Enplegu-planaetan

Lanerako prestakuntzako lantegiaetan

Emakume ekintzaileentzako programaetan

Autoenplegurako laguntzan

Bestalde, langileen familiaren eta lanaren uztartzea sustatzeko 1999ko azaroaren 5eko 39/1999

Legea (azaroaren 6ko BOE aldizkaria) aipatu behar dugu. Bertan, lan-arloan emakumeengan eragina

duten zenbait aldaketa planteatzen dira:

Zuzeneko senitarteko bat ospitaleratzen den edo istripua duen kasuetan, ordaindutako

baimena 2 egunetik 4ra zabaltzen da (joan-etorririk egin behar izanez gero).

Adingabeak zaintzeko lanaldi-murrizketarako edo eszedentziarako eskubidea ere zabaldu

egiten da zaindu behar diren eta adinagatik edo gaixotasunagatik bakarrik moldatu ezin

diren zuzeneko senitartekoengana.

Amatasun-baimenak iraupen bera du (16 astekoa), erditze anizkoitzetan izan ezik. Kasu

horietan, seme-alaba bakoitzeko bi astetan zabaltzen da baimena (bigarrenetik aurrera).

Amak aitaren esku utz ditzakeen asteen kopurua 4tik 10era zabaltzen da. Denbora hori elka-

rren segidan edo aldi berean hartu ahal izango dute gurasoek.

Adopzioaren eta harreraren kasuetan, haurraren adina bateratu eta 6 urtetan finkatzen da.

Gainera, erditzearen kasuan izaten den etenaldi bera baimentzen da.

3.5 Ezgaitasuna duten pertsonak

Ezgaitasuna duten pertsonen egoerari buruzko txostena

EDDES-99 inkestaren arabera (Ezgaitasunei, Urritasunei eta Osasun Egoerei buruzko Inkesta,

Estatistikako Institutu Nazionalak, IMSERSO Institutuak eta ONCE Fundazioak 1999an egina), “pertsona

batek urritasun baten ondorioz eguneroko bizitzako jarduerak egiteko (joan-etorriak egiteko, bere burua

zaintzeko eta abar) duen muga edo zailtasun larri edo garrantzitsu oro” hartzen da ezgaitasuntzat.

Espainian ezgaitasuna duten pertsonen egoerari buruzko txostenaren arabera, ezgaitasuna duten

eta lan egiten duten pertsonen proportziorik txikiena duten Europako herrialdeetako bat dugu Espainia.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

156

1999ko Ezgaitasunei, Urritasunei eta Osasun Egoerei buruzko Inkestaren arabera, 16 urtetik 64ra

bitarteko milioitik gora ezgaituetatik % 32 baino ez zeuden aktibo Inkesta egin zen garaian (% 23,9

lanean, eta % 8,4 langabezian).

Datu horiek esanguratsuagoak dira biztanleria orokorraren % 64,5eko jarduera-tasarekin konpa-

ratzen badira. Izan ere, ezgaituen jarduera-tasa gainerako biztanleen tasaren erdira baino iristen ez

dela esan daiteke. Bestalde, biztanleria orokorarrekin gertatzen den bezala, langile ezgaituen artean

gizonezkoen enplegu-tasa emakumezkoena baino handiagoa da (% 31,6koa eta % 15,9koa, hurrenez

hurren).

Beste ikuspuntu batetik, bereziki azpimarratu beharra dago ezgaitasuna duten biztanleen bi heren

(% 67,7) ez-aktiboak direla. Generoaren arabera, emakumeak gizonak baino urrunago daude lan-

-merkatutik (% 76,3 eta % 59,4, hurrenez hurren).

Era berean, oso deigarria da langabezia-tasa altua. Langile ezgaitu aktiboen % 26,1 langabezian

daude (gainerako biztanleengan, proportzioa % 16,6koa da). Langabezia emakumeengan gizonengan

baino handiagoa da (% 33,1 eta % 22,1, hurrenez hurren).

Adin-taldeen arabera, jarduera-tasaren ikuspegitik, 60 urtetik 64ra bitarteko adina duten ezgaituek

oso parte-hartze txikia dute lan-merkatuan. Langabezia-tasari dagokionez, berriz, ezgaituriko gazteenen-

gan handiagoa da. Horietako, herena baino gehiago langabezian dago.

Ezgaitasun-mota kontuan hartuta, entzuteko edo ikusteko ezgaitasunak dituzten pertsonek dituzte

jarduera-tasa altuenak (% 40 ingurukoak), bai eta langabezia-tasa txikienak ere (% 20 ingurukoak).

Aitzitik, komunikatzeko, ikasteko eta bere buruaz zaintzeko ezgaitasunak dituzten pertsonak jarduera-

-tasa txikienak eta langabezia-tasa handienak dituztenak dira.

Ezgaitasuna duten pertsonek lan-merkatuan duten parte-hartzeari buruzko ikuspegi zehatzagotik,

pertsona horien egoera soziolaboralari buruzko beste datu interesgarri batzuk ikus daitezke:

Enplegua eskatzen duten ezgaitu gehienak gizonezkoak dira (% 60 gizonezkoak, eta % 40

emakumezkoak).

Adin-taldeak kontuan hartuta, enplegu-eskatzaile gehienak 45 urtetik gorako tartean kokatuta

daude (% 33); horien atzetik, 30 urtetik 39ra bitartekoak daude (% 29).

Maila akademikoaren arabera, enplegu-eskatzaileen bi heren inguruk Eskola Ziurtagiria (%

36), edota Eskola Graduatua edo oinarrizko Batxilergoa (% 36) zuten.

Aipatu beharrekoak dira, halaber, ezgaitasunak dituzten pertsonek gehien eskatzen dituzten

enpleguak (maila akademikoaren inguruan adierazitakoaren ildotik): gizonezkoengan, industria-peoia,

enplegatu administraria edo ordenantza dira; emakumezkoengan, berriz, administrazio-lanak edo

garbiketarekin zerikusia dutenak.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 157

Ezgaitasuna dutenen kontratazioari dagokionez, enplegu-eskarien kasuan agertzen diren datu

berak ikus daitezke:

Kontratuen bi heren gizonezkoekin izenpetu ziren, eta % 33 baino ez emakumezkoekin.

Kontratuen erdiak (% 53) 45 urtetik gorako langileentzat izan ziren.

Jarduera-taldeen arabera, kontratuen % 75 inguru zerbitzu-sektorekoak izan ziren.

Autonomia Erkidegoak kontuan hartuta, ezgaituekin izenpetutako kontratuen % 51 Katalu-

nian, Andaluzian, Madrilen, Euskadin eta Valentzian itundu ziren.

Kontratazioaren kasuan, pertsona ezgaituekin egindako kontratuen % 54, kontratu-mota guztien

artean banatuta, lan-merkatu arruntean itundu ziren. Termino erlatiboetan, hau da, modalitate zehatzak

kontuan hartuta, gehienak enplegu babestu gisa erregistratu ziren “Lantoki Berezien” modalitatean.

Giza talde honentzat ohikoak edo berariazkoak diren beste kontratu-mota batzuk ezgaituentzako

kontratu mugagabeak edo aldi baterakoak dira; hurrenez hurren, kontratazioen % 31ra eta % 16ra iritsi

ziren. Bestalde, azpimarratu beharra dago ezgaituen berezkoak diren kontratazio-modalitateekin bat ez

datozen kontratuen ehunekoa % 6koa baino ez dela.

Ezgaitasuna duten pertsonen egoerari buruzko txostena

Zifra horiek ez dira oso pozgarriak giza talde honen lan-munduratzeari dagokionez. Europako egoera

ere ez da oso ona, txosten beretik ondoriozta daitekeenez:

Europako estatistikek erakusten dutenez, ezgaituen eta, bereziki, ezgaitasun larria dutenen

enplegu-maila baxuak onartezinak dira. Kalkulatutakoaren arabera, Europako Batasunean ezgaitasun

larria duten pertsonen % 24 eta ezgaitasun ertaina dutenen % 46 baino ez daude lanean (ezgaitasunik

ez dutenen artean, ehunekoa % 62koa da). Bestalde, azpimarratu beharra dago Europako Batasunean

ez-aktibo dauden pertsona ezgaituen ehunekoa (% 60koa ezgaitasun larria dutenen kasuan, eta %

46koa ezgaitasun ertaina dutenen kasuan).

Zifra horien errealitate hotzaren aurrean, ezgaitasuna duten pertsonak lan-merkatuan txertatzeko

aukera enplegu-politiken lehentasunezko helburuetako bat izatea eskatzen du Europako Batasunak. Era

berean, pertsona horien enplegagarritasuna handitzea, lan-aukerak gehitzea eta diskriminazio-mota oro

saihestea gomendatzen zaie estatu kideei. Horretarako, ezgaituen lanerako ahalmenaz probetxu hobea

ateratzeko bidezkoak diren neurriak hartu, eta langabezia-tasak eta ez-aktiboen kopurua murriztu behar

dira lehenik eta behin.(5)

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

158

Giza taldearen ezaugarriak eta profila

“Espainian ezgaitasuna duten pertsonen egoerari buruzko txostenetik” ondoriozta daitekeenez,

hainbat faktorek ezgaituen laneratzea baldintzatzen dute. Honako hauek dira:

Ezgaitasun-mota

Ezgaitasuna zein adinetan agertzen den

Prestakuntza-maila

Hori guztia, giza taldeari berari dagokionez. Laneratzeko prozesuari dagokionez, berriz, enpresen

jarrerak kontuan hartu behar dira. Zehazki, minusbaliotasunak dituzten pertsonen errealitatearen aurrean

enpresek eta administrazioek ematen dituzten erantzunak aztertu beharko dira. Izan ere, oro har, ezgai-

tasunaren fenomenoari buruzko informazioa eta fenomeno horrekiko sentsibilizazioa falta zaie enpresei.

Ezgaitasun-mota

Ezgaitasuna duten pertsonen taldea oso zabala eta heterogeneoa da. Honako alderdi hauek hartu

behar dira kontuan: ezgaitasunaren jatorria (sortzetikoa edo hartutakoa), ezgaitasun-maila (arina, ertaina

edo larria), kalte-maila (fisikoa, psikikoa, sentsoriala, soziala), nahaste gehigarrien agerpena eta abar.

Faktore horiek guztiek lan-munduan txertatzeko aukera baldintzatzen dute, eta kontuan hartu beharre-

koak dira. Hona hemen, oso modu orokorrean aurkeztuta, ezaugarri bereizleak:

Ezgaitasun funtzional fisikoak. Produktibitateari dagokionez, teknologia berriei esker

konpentsa daitezke. Izan ere, harremanak egiteko, komunikatzeko, ingurunea kontrolatzeko

eta ikasteko aukerak hobetu ditzakete teknologia berriek.

Ildo horretan, egokitze asko falta dira oraindik, baina enpresek, gero eta neurri handiagoan,

egoera berrira egokitu behar dute eta arkitektura-oztopoak kendu behar dituzte.

Ezgaitasuna duten 16 urtetik 64ra bitarteko pertsonak,

jardueraren eta generoaren arabera

Aktiboak

Generoa Lanean Langabezian Guztira

Ez--aktiboak Guztira

Gizonezkoak 433,7 63,6 497,3 768,5 1.265,8

Emakumezkoak 233,2 57,3 290,5 782,9 1.073,4

Kopurua (milakoak)

Guztira 666,9 120,9 787,8 1.551,4 2.339,2

Gizonezkoak 34,3 5,0 39,3 60,7 100

Emakumezkoak 21,7 5,3 27,1 72,9 100

Tasa (%)

Guztira 28,5 5,2 33,7 66,3 100

3.7. taula. Iturria: Ezgaitasuna duten pertsonentzako II. Ekintza Plana, 2003-2007.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 159

Ezgaitasun sentsorialak dituzten pertsonek laneratzeko ezaugarri bereziak dituzte,

ezgaitasunak sortzen dizkien komunikazio-zailtasunen ondorioz harreman pertsonal

bereziak ezartzen baitituzte ingurukoekin. Pertsona horiek, produkzioari dagokionez, lanean

ardura handia jarrita konpentsatu ohi dituzte desabantaila sentsorialak. Kasu horietan, beraz,

zailtasunak lan-ingurunea osatzen duten pertsonen trebetasunik eta estrategiarik ezaren

ondorioz sor daitezke, pertsona horiek deseroso senti baitaitezke ezaugarri ezberdineko

beste pertsona batzuen aurrean.

Ezgaitasun psikikoak dituzten pertsonen kasuan, oztopoak antzekoak dira, eta

ingurunearen elkarreragin-trebetasunik ezagatik ager daitezke. Adimen-mugak ikaskuntza

egoki batekin eta lan arruntaren eremuan txertatzeko prozesuan beharrezkoak diren

laguntzarekin eta jarraipenarekin konpentsa daitezke. Laguntza bidezko lan deitzen zaion

prozesu hori, nolanahi ere, hasi baino ez da egin.

Azkenik, buruko osasun-arazoak dituzten pertsonek gizartearen aldetik erreparo eta

oztopo gehien jasaten dituzten giza taldeetako bat osatzen dute. Izan ere, pertsona horien

jarrerari buruzko ikuspegi estereotipatua dago zabalduta, eta aurreiritzi ugari daude.

Laburbiltzeko, ezgaitasun sentsoriala duten pertsonek eta, horien atzetik, ezgaitasun fisikoa dutenek

(mugikortasun mugatuaren kasuan izan ezik), zailtasun txikiagoak dituzte lanpostua mantentzeko edo

lanpostua lortzeko. Aitzitik, lan-merkatuan txertatzeko zailtasunik handienak buruko osasun-arazoak

dituzten pertsonek eta ezgaitu psikikoek dituzte. Generoari dagokionez, ezgaitasuna duten emakumeek

arazo handiagoak dituzte.

Ezgaitasuna zein adinetan agertzen den

Zehazki, ezgaitasuna hartutakoa denean, hau da, helduaroan agertzen denean, zailagoa izaten da

egoera berrira egokitzea, baina, hala ere, baliteke nolabaiteko prestakuntza-maila lortu izana edo lan-

-esperientzia izatea.

Ezgaitasuna jaiotzatik edo oso txikitatik dutenen kasuan, ostera, alde batetik egokitzeko trebetasun

handiagoak dituzte, baina, bestetik, baliteke prestakuntza-ibilbidea zirkuitu berezian egin izana (eskola

bereziak, curriculum-egokitzeak eta abar), eta horrek gutxiespena du berekin. Baliteke pertsona horien-

tzat ingurune babestuetan sozializatzeko aukera izatea lan-merkatuan txertatzeko bidea.

Pertsona batek gizarteratzeko eta, ondorioz, lan-munduan txertatzeko duen gaitasuna, sozializazio-

-mailaren araberakoa da. Sozializazio-maila hori, aldi berean, pertsona horrek ingurune normalizatuan izan

dituen aukerek baldintzatzen dute. Ildo horretan, ezgaitasun jakin batek dakarren muga areagotu edo arin-

du egin daiteke, gizarte-harremanetarako gaitasunaren edo aldez aurreko gizarte-esperientziaren arabera.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

160

Prestakuntza-maila

“Gizarteratzeko II. Plan Nazionalak” ezgaitasunen bat duten pertsonen ehuneko-banaketa aurkezten

du, amaitutako ikasketen mailaren eta sexuaren arabera. Iturri horretatik abiatuta, 10 urtetik 64ra bitar-

teko adina duten biztanleen % 37k lehen mailako ikasketak dituzte, % 24,3 analfabetoak edo ikasketarik

gabekoak dira, % 19k bigarren hezkuntzako ikasketak amaitu dituzte, % 5ek lanbide-heziketakoak, eta

% 3,6k unibertsitate-ikasketak. Generoari buruzko azterketak erakusten duenez, emakume analfabetoak

edo ikasketarik ez dutenak, edota bigarren hezkuntzako eta lanbide-heziketako ikasketak dituztenak

gizonezkoak baino gehiago dira, eta joera alderantzizkoa da lehen mailako ikasketen eta unibertsitate-

-ikasketen kasuan.

Ezgaitasunen bat duten pertsonen ehuneko-banaketa, sexuaren,

adin-taldearen eta amaitutako ikasketen mailaren arabera

10 urtetik 64ra bitarteko biztanleak 65 urteko eta hortik gorako biztanleak

Bi sexuak Gizonezkoak Emakumezkoak Bi sexuak Gizonezkoak Emakumezkoak

Ezgaitasuna duten pertsonak 1.376.210 699.075 677.134 2.072.652 733.809 1.338.843

Analfabetoak 10,8 9,9 11,7 15,1 6,6 9,6

Ikasketarik ez dutenak 24,3 22,9 25,7 42,1 41,8 42,2

Lehen mailako ikasketak edo baliokideak

37,4 36,8 37,9 34,9 37,0 33,7

Bigarren Hezkuntza 19 21 17 4,4 5,7 3,7

Lanbide Heziketa 5 5,9 4,1 1,4 2,5 0,8

Unibertsitate--ikasketak edo baliokideak

3,6 3,5 3,7 2 3,2 1,4

3.8. taula.

Pertsona ezgaituen ehuneko handi batek oinarrizko ikasketa-maila duenez gero, giza talde horrek

zailtasun handiagoak izango ditu lan-merkatuan txertatzeko, aukerak sektore eta lanpostu jakin

batzuetara mugatzen baitzaizkio, kualifikaziorik baxuenekoetara bereziki.

Oinarrizko prestakuntza-maila horien arrazoia LOGSE Legeak derrigorrezko hezkuntzarako sarbidea

bermatu izana da. Maila horietan, biztanle guztien eskolatzea bermatzeko beharrezkoak diren neurriak

barne hartzen dira. Goiko mailetan, aldiz, gutxieneko baliabideak falta dira ezgaituak eskolan txerta

daitezen bermatzeko.

Bestalde, gazteen kasuan ikusi dugunez, lotura falta handia dago prestakuntza-munduaren eta lan-

-merkatuaren artean. Ez da kontuan hartzen ikasle izatetik lanean hasteko urratsa bermatuko duen

trantsizio-planik. Kontuan izan behar dugu bide hori zaila dela gazteekin, oro har, eta zailtasuna area-

gotu egiten dela ezgaitasuna duten pertsonengan (askotan ez dute urrats handi hori egiteko beharrezkoa

den orientazioa jaso).

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 161

Minusbaliotasunak dituzten pertsonen prestakuntza-errealitatea kontuan hartuta, ohikoa izaten da

giza talde honentzako maila ertaineko lan-kategorietako lan-eskaintzak edo nolabaiteko kualifikazioa

eskatzen dutenak bete gabe geratzea, nekez aurkitzen baitira lanpostu horiek betetzeko beharrezkoak

diren baldintzak betetzen dituzten enplegu-eskatzaileak.

3.9. irudia. Hainbat faktore direla eta, langabezia-maila oso altua da ezgaituen artean. Faktore horiek enplegagarritasun

txikian eta enplegu-emaileek pertsona horien ahalmenen inguruan dituzten aurreiritzietan eta ezjakintasunean dute jatorria.

Enplegu-emaileen aurreiritziak

Enpresa-ehunak, oro har, ezjakintasun handia du ezgaitasuna duten biztanleen ezaugarrien inguruan.

Ezjakintasun horrek, askotan, minusbaliatuek lanpostua eraginkortasunez betetzeko duten gaitasuna-

rekiko konfiantzarik eza sortzen du.

Pertsona ezgaituen artean lan-absentismoa handiagoa dela, ezgaituek gutxiago produzitzen dutela,

harreman-zailtasunak dituztela eta abar uste dutenak oker daude. Eta, bestalde, enpresek ez dituzte eza-

gutzen legeak pertsona ezgaituak kontratatzen dituztenei ematen dizkien abantailak eta zerga-pizgarriak.

Bi gabezia horien ondorioz, kontratazio-indizeak oso baxuak dira ezgaitasuna dutenen artean.

Giza taldearen premiak

Orain arte aztertutako informaziotik giza talde honen premia batzuk ondoriozta daitezke, baina, ikusi

dugunez, ezin dira alde batera utzi ezgaituen gizarte- eta lan-ingurunearen premiak. Ezgaituen

prestakuntza-ibilbideak, sozializazio-prozesuak eta, zenbaitetan, gizarte-erakundeekiko harreman

eskasa direla eta, orientazio-premia agertu ohi da lehenik, bere zentzu guztietan. Ikusi dugunez,

ezgaituen prestakuntza-maila batez bestekoaren azpitik dago eta, beraz, prestakuntza-premia sortzen

da hainbat eremutan. Prestakuntza-maila egokia lortu ondoren, laneratze-premia agertzen da.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

162

Prozesu horretan, halaber, ezgaitasunaren beraren ondoriozko beste premia batzuk daude. Azkenik,

helburua gizarteratzea denez gero, ez dugu giza taldearen berezko eta zuzeneko premietara mugatu

behar. Aitzitik, kontuan hartu behar ditugu gizarte-inguruneko premiak eta, zehazki, enpresa-mundua

kontzientziatzeko premia.

Orientazio-premiak

Lehenik eta behin, ibilbide pertsonala formulatzeko bere burua ezagutu behar duen eskatzailearen

lanerako interesak zein diren aztertu beharra dago. Eskatzaileak, halaber, prestakuntza-mailan dituen

aukerak edo irteerak, eta lan-merkatuaren eskaintzak ezagutu behar ditu. Zenbaitetan, laguntza-zentroei

eta laguntza-zerbitzuei, eta erabiltzaileak jaso ditzakeen laguntzei eta prestazioei buruzko informazioa

ere falta da.

Giza taldearen berezko premia horiei, ezgaitasuna dutenei laneratzen laguntzeko berariazko zerbitzu

publikorik eza eta ibilbide pertsonalizatuak prestatzeko tutoretzapeko laguntzarik eza gaineratu behar zaie.

Prestakuntza-premiak

Giza taldearen deskribapena egin dugunean ikusi bezala, akats eta gabezia larriak daude presta-

kuntza arautuari eta esperientziari dagokienez.

Prestakuntza-premiak maila guztietan ager daitezke (pertsona bakoitzaren arabera). Hona hemen

batzuk:

Derrigorrezko oinarrizko prestakuntzaren premia (helduen eskoletan).

Derrigorrezko prestakuntzaren ondokoaren premia (heziketa-zikloak, batxilergoa, unibertsitatea).

Ikuspegi praktikoagoa izango duen lanerako prestakuntzaren premia.

Hezkuntza ez-formalaren premia (akademiak, edota ezgaituen interesei lotutako ikastaroak

edo lantegiak)

Etengabeko prestakuntzaren premia (hizkuntzak, informatika eta abar).

Prestakuntza-eskaintzaren sakabanatze handia, eskainitako ikastaroen arteko loturarik eza eta ikasta-

roen laburtasuna, eta banako prestakuntza-ibilbiderik eza direla eta, espezializazio-maila txikia da, oro har.

Laneratze-premiak

Premiarik zabalduena enplegua bilatzeko teknikak ezagutzeko eta erabiltzen jakiteko premia da.

Askotan, curriculum vitaea egiten edo enplegu-elkarrizketak gainditzeko trebetasunak eskuratzen ikasi

beharra dago, lan-eskaintzak bilatzeko baliabideak ez baitituzte ezagutzen.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 163

Hala ere, lana bilatzeko teknikak eskuratzeko prestakuntza ez da nahikoa, askotan ezgaituek ezin

baitituzte hautaketa-prozesuak gainditu. Hortaz, oso garrantzitsua da lanpostuak praktikaldi edo

ikaskuntza-aldi laburren bitartez lortzea, enpresaburuei aukera ematen baitiete prestazio hobeak dituzten

lan-kontratuak eskaintzeko.

Ezgaitasunaren ondoriozko berariazko premiak

Premia generikoez gain, pertsona bakoitzaren berariazko zirkunstantziei lotutako beste batzuk ager

daitezke. Adibidez, gerta daiteke aldizka errehabilitazioaren edo jarraipen medikoaren beharra duen

pertsona batek laneratzeko zailtasun handiagoak izatea, horrek eragina baitu lana bilatzeko dituen

ordutegi-prestasunean.

Ezgaitasun fisikoaren eta, zenbaitetan, sentsorialaren kasuetan, arkitektura-oztopoak egokitzeko edo

lanpostua egokitzeko premia ager daiteke. Kasu horretan, enpresak berak edo profesional

espezializatuen talde batek planteatu behar du konponbidea. Beste zenbait kasutan, mugikortasunerako

laguntzaren premia sor daiteke. Kasu horretan, langilearen etxetik lanpostura joateko eskariari

erantzungo dion zerbitzu bat kontratatu behar da.

Ezgaitasun psikikoa duten pertsonek lan arruntaren eremuan sartu nahi badute, baliteke lan-

-ingurune berrirako bidea egiteko eta ingurune horretara egokitzeko prozesua erraztuko duen laguntzeko

profesional bat edo laneratze-prozesuaren jarraibideak finkatuko dituen trantsizio-plan bat behar izatea.

Subjektutik kanpo dagoen beste faktore bat ingurunerik hurbilena da. Askotan, familiak kontzien-

tziatu behar dira; izan ere, senide ezgaituak enplegua bilatu nahi duenean, baldintzarik gabeko laguntza

eman eta gizarteratze-neurriak sustatu ordez gehiegizko babesa ematera jotzen dute, edota jasotzen

dituzten prestazio urriak galtzeko errezeloa izaten dute.

Enpresa-mundua kontzientziatzeko premia

Ezgaituek osatzen duten giza taldearen lan-munduratzea, gainerako giza taldeena bezala, eskatzaile

bakoitzaren enplegagarritasun-mailaren araberakoa da neurri handi batean, baina bai eta lan-

-merkatuaren eskaintzaren eta malgutasunaren araberakoa ere. Eremu horretan, zehazki, enpresa-

-mundua kontzientziatzeko premia ikusi da, jaso ditzaketen hobariei eta lan-araudiari buruz informatzeko

premia bereziki.

Informazio-ekintza horiei, bereizketa bilatzen duten jarrera jakin batzuk zuzentzeko helburua duten

beste batzuk gaineratu behar zaizkie. Horretarako, giza talde honen inguruko estereotipoak eta

aurreiritziak desegiterako lan bat hartu behar da abiapuntutzat.

“Ezgaitasuna duten pertsonentzako II. Ekintza Plana, 2003-2007” izenekoan, eremu honen inguruko

honako behar hauek zerrendatzen dira:

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

164

Ezgaitasunaren fenomenoari buruzko informaziorik eta sentsibilizaziorik eza, oso nabarmena

enpresa-sektorean, ezgaituen lan-aukerei eta kontratazioa babesten eta motibatzen duten

neurri berriei dagokienez bereziki.

Lanpostuetan egin daitezkeen, eta zenbaitetan uste baino sinpleagoak diren egokitzeen

kontzeptu orokorrik eza.

Erakunde-mailako solaskide publikoen zein pribatuen arteko koordinaziorik eza.

Gizarte-eragile guztiak ekimen berrien bilaketan barne hartzeko borondate irmorik eza.

Lanposturako irisgarritasunik eza, irisgarritasun unibertsalik eza barne hartuta (bide publi-

koan, eraikin publikoetan, garraiobideetan eta abar).

Informazioaren eta komunikazioen teknologia berrien erabileran eta aprobetxamenduan

dagoen desoreka.

Esku hartzeko proposamenak

Aurreko puntuan azaldutako premietatik abiatuta, jarraitu beharreko urratsen proposamen bat ikusiko

dugu, hain zuzen ere 1985. urtetik ezgaitasuna duten pertsonen laneratzea lortzeko lanean diharduen

Bartzelonako Udaleko Institut Municipal de Disminuïts izenekoak sortutako Lan Aholkularitzako Taldeak

(EAL) egindako lanaren arabera.

Lan Aholkularitzako Taldearen arabera, “helburu horiek lortu ahal izateko, minusbaliotasuna duten

pertsonen laneratzeari lotuta dauden eta laneratzeko prozesuan eragina duten hainbat alderdi

bereizgarri hartu behar dira kontuan:

Kasu bakoitzean agertzen diren minusbaliotasun-motei eta minusbaliotasun-mailei datxezkien

mugak, gaitasunei dagokienez.

Lan-ingurunean beharrezkoa den normalizazioa prestakuntza-, lan- eta harreman-mailan.

Langunearen espazio fisikoan arkitektura-oztopoak kentzea.

Minusbaliotasuna duten pertsonek lana bilatzen hasten direnean aurki ditzaketen gizarte-

-gaitzespeneko jarrerak”.(6)

Lan Aholkularitzako Taldearen jardunak honako hauek dira:

1. Lanbide-balorazioa, -informazioa eta -orientazioa

Lan Aholkularitzako Taldearen lanbide-zerbitzuak eskatzen dituzten guztiei informazioa ematen zaie,

eta egiten duten eskariaren, jarrera eta gaitasun sozioprofesionalen eta lanbide-orientazio egokia

errazten duten alderdi guztien balorazioa egiten da.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 165

Elkarrizketan, oinarrizko informazioa biltzeaz gain, bere lanbide-etorkizunaren inguruan dituen

iguripenei buruzko iritzia eskatzen eta ematen zaio enplegu-eskatzaileari. Zenbaitetan, eskaria egiten eta

enplegua bilatzeko prozesuan parte hartzeko erantzukizuna eta konpromisoa onartzen lagundu behar zaio.

Balorazioari dagokionez, profesionalen talde osoa biltzen da eta eskatzaileari emango zaizkion

prestakuntza- edo enplegu-baliabideen inguruko orientazio akademikorako edo lan-orientaziorako

proposamena egiten da.

2. Lan-prestakuntzarako eta laneratzeko banan banako laguntza- eta jarraipen-programak lantzea eta gauzatzea.

Programa horien helburua minusbaliotasuna duen pertsona eman zaion lanpostura edo prestakun-

tzara egokitzea eta ongi moldatzea da.

Horretarako, indibidualizazio-baldintzak hartu behar dira kontuan. Halaber, jarrera malgua eta dina-

mikoa behar da laneratze-prozesuari dagokionez.

Programa horiek laguntza-hezitzaileek egiten dituzte, Lan Aholkularitzako Taldeko psikologoaren

ikuskapenpean. Honako maila hauek dira esku hartutakoak:

Animazioa. Eskaria egiten duena bere laneratze-prozesuan inplikatzean datza.

Jarraipena. Lan Aholkularitzako Taldeak egiten du lanpostuan edo prestakuntzan

txertatzeko aldian.

Laguntza. Hezitzaileak laneratze-prozesuaren edozein unetan egiten duen esku-hartzea da.

3. Prestakuntza-baliabideen sustapena, bilaketa eta eskaintza

Minusbaliotasuna duten pertsona askok helduarora iristean prestakuntza-defizit handia dutela

konturatzen dira, bere garaian eskolatze-prozesu normalizatuak egiteko aukerarik izan ez zutelako batez

ere. Egoera hori urritasunen ondorio txarrek eragiten dute, eta areagotu egiten da ezgaitasunarekin;

ondorioz, mota orotako baliabideen gabezia dakar: prestakuntza-baliabideak, informazio-baliabideak,

bizi-esperientziari lotutakoak eta abar. Bideratzeko proposamenak oso zabalak dira: prestakuntza

arautuko ikastaroekin hasita (heziketa-zikloak, helduen eskolak…), lanerako prestakuntza orokorrarekin

edo berariazkoarekin amaitzeraino.

4. Lan-baliabideen sustapena, bilaketa eta eskaintza

Lan-helburua definitua duten pertsonen kasuan, lan arruntaren merkatuan laneratzea sustatzen da

enplegu-planen, autoenplegu-planen, enpresa pribatuaren, enpresa eta administrazio publikoen eta aba-

rren bitartez.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

166

5. Lan- eta lanbide-arloko informazioa eta aholkularitza, alderdi guztietan

Lan Aholkularitzako Taldeak honako lan-helburu hauek planteatzen ditu: lan-araudia bildu eta labur-

tzea, araudiaren betetze-maila behatzea eta, azkenik, legeria zabaltzea. Aldi berean, legezko aholku-

laritza eskaintzen zaie taldeko erabiltzaile partikularrei, profesionalei eta erakundeei.

6. Erakundeekiko lankidetza. Sentsibilizazioa, zabalkundea eta prestakuntza

Aurreko idatz-zatiaren ildo beretik, erakundeekin lankidetzan jarduteko beharra ikusten da, sektore

jakin batzuk sentsibilizatzeko eta lanerako puntu komunak aurkitzeko, betiere urritasuna duten pertsonen

gizarte- eta lan-egoera hobetzeko helburuarekin.

Laguntza-neurriak eta baliabide propioak

Minusbaliatuen Gizarteratzeari buruzko 13/1982 Legeak (LISMI) honako hau dio 37. artikuluan:

“urritasuna duten langileen enplegurako politikaren helburu nagusia langile horiek lan-sistema arruntean

txertatzea edo, hori ezinezkoa denean, lan babestuaren formula bereziaren bidez produkzio-sisteman

txertatzea da”.

Horrela, beraz, ezgaitasuna duten pertsonek enplegua lortu ahal izateko bi modalitate handi bereiz

daitezke:

Enplegu arrunta, honako hauek barne hartuta: lanpostuen erreserba-kuotak, pertsona ezgai-

tuen enpleguaren sustapena eta laguntza bidezko lana (profesional batek lan-ingurune arrunt

batean txertatu ahal izateko beharrezkoa den laguntza eskaintzen dio enplegu-eskatzaileari).

Enplegu babestua, hots, Lan Zentro Berezietan eta lanerako prestakuntzako lantegietan

egiten dena.

Bestalde, ezgaitasuna duten pertsonek prestazio ekonomiko eta sozialen sistema berezi bat dute.

Enplegu-mota bat edo bestea lortzeko aukera urritasunaren balorazioaren araberakoa da, honako

taula honetan ikus daitekeenez:

Enplegu arrunta

Erreserba-kuotak edo neurri alternatiboak

LISMI Legearen 38. artikuluak langile ezgaituak kontratatzera behartzen ditu 50 langile edo gehiago

dituzten enpresak, gutxienez plantilla osoaren % 2 hain zuzen ere.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 167

Abenduaren 30eko 50/1998 Legean egindako aldaketaren ondorioz, gaur egun kuota horren

salbuespena –erabatekoa edo partziala– lor daiteke honako kasu hauetan:

Enplegu-zerbitzu publikoak edo enplegu-agentziak enplegu-eskaintzari erantzuteko gai ez

direnean, bidezko bitartekotza-kudeaketak egin ondoren.

Ezgaitasuna duten langileak enpresaren plantillan sartzeko zailtasun berezia sortzen duten

arazo teknikoak, ekonomikoak, edo produkzioari eta antolamenduari lotutakoak daudenean.

Egoera horien aurrean, honako neurri alternatibo hauek aplika ditzakete enpresek:

Enplegu-zentro berezi batekin edo ezgaitasuna duen langile autonomo batekin merkataritza-

-kontratu edo kontratu zibil bat egitea, honako helburu hauekin:

- Lehengaien, makinen, ekipamendu-ondasunen edo enpresaren jarduerarako beha-

rrezkoak diren beste ondasun batzuen hornidura.

- Enpresaren jarduera normalaz kanpoko zerbitzuak eta osagarriak ematea.

Kontratu horien zenbatekoa, gutxienez, urteko Lanbide arteko Gutxieneko Soldataren (LGS)

hirukoitza izango da, % 2ko kuotaren azpitik kontratatu ez den langile minusbaliatu bakoitzeko.

Dohaintzak eta babes-ekintzak egitea (betiere diru-izaerakoak) pertsona ezgaituak lanera-

tzeari eta horientzako enpleguen sorkuntzari lotutako jarduerak egiteko, erakunde onura-

duna fundazio bat edo onura publikoko elkarte bat denean.

Ekarpen ekonomikoa, gutxienez, urteko LGSa 1,5ekin biderkatzearen emaitza izango da

erreserba-kuotaren azpitik kontratatu gabeko langile bakoitzeko.

Lanpostua Urrritasunaren balorazioa Enplegu-modalitatea

Enpresa arrunta % -33 Enplegu arrunta

Lan Zentro Berezia % +33 Enplegu babestua, produkzio-helburuarekin

Lanerako prestakuntzako lantegia % +65

Lan babestua, helburu bikoitzarekin: enplegu

terapeutikoa eta egokitze pertsonal eta sozia-

leko jarduerak

Ezgaitu sakonen zentroak % +85 Laguntza-zentroa

3.9. taula.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

168

Pertsona ezgaituen enpleguaren sustapena

LISMI Legeak hainbat neurri edo laguntza jasotzen ditu gutxieneko minusbaliotasun-maila (% 33koa)

duten langile ezgaituak enpresa arruntetan kontrata daitezen sustatzeko. Langile ezgaituen kontratazio

mugagaberako zein aldi baterakorako hainbat neurriren aurreikuspenean dautza laguntza horiek. 2.

UNITATE DIDAKTIKOAN honako kontratu hauek aztertu ditugu:

Minusbaliatuentzako lan-kontratu mugagabea

Enplegua sustatzeko lan-kontratua minusbaliatuentzat

Langile minusbaliatuentzako praktikaldiko kontratua

Minusbaliatuak prestatzeko lan-kontratua

Ezgaituen aldi baterako ezintasunaren ondoriozko bajak ordezkatzeko bitarteko lan-

-kontratua.

Halaber, kontuan hartu behar dira autoenplegua sustatzeko neurriak, hala nola:

Langile minusbaliatuen enplegu autonomoaren sustapena

Enpresa-proiektuen finantzaketa

Autoenplegu-proiektuak

Elkarlaneko kooperatibak edo lan-sozietateak eratzeko laguntzak.

Era berean, autoenplegura jotzen duten langileek langabezia-prestazioen kapitalizazioa eskatzeko

(ordainketa bakarreko modalitatean) eta Kreditu Ofizialeko Institutuaren Mikrokreditu Programaren onura-

dun izateko aukera izango dute.

Laguntza bidezko lana

Laguntza bidezko lanaren metodologia AEBetan sortu zen hirurogeita hamarreko hamarkadan, Paul

Wehman-en eskutik hain zuzen ere. Autore horrek honako era honetan definitzen du laguntza bidezko

lana: "lan egiteko aukera izan ez duten gizabanakoek ingurune integratuetan egiten duten lan lehiakorra

da; horretarako, besteak beste, behar bezala prestatutako lan-prestatzaileak eta prestakuntza

sistematikoaren, lan-garapenaren eta jarraipen-zerbitzuen sustapena erabiltzen dira"(7).

Laguntza bidezko lanak urritasuna duten pertsonen autonomia pertsonala eta soziala errazten du,

komunitatearen barruan integratutako ingurune arruntetan lan bat lortzeko aukera ematen baitie ezgaitu

horiei. Lan-prestatzaileak entrenamendua eta etengabeko ikuskapena eskaintzen die, lanpostua lortzeko

aukera handiagoa izan dezaten. Lanpostuan esleitutako zereginak zabaltzen diren heinean, langileari

laguntza murriztuko zaio eta bere autonomia sustatuko da.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 169

Enplegu babestua

Enplegu Zentro Bereziak

LISMI Legeak beren ezgaitasunaren ondorioz lan-jarduera bat ohiko baldintzetan bete ezin duten

pertsona ezgaituek Enplegu Zentro Berezietan lan egitea proposatzen du. Zentro horietan, produkzio-

-lana egiten da, eta enplegu ordaindu bat eta egokitze pertsonal eta sozialeko zerbitzuak (errehabilitazio-

-zerbitzuak, terapeutikoak eta kultur eta kirol-arlokoak) ziurtatzen dira, hori guztia ahalik eta ezgaitu-

-kopururik handiena lan arruntean txertatzeko funtsezko helburuarekin.

Enplegu Zentro Berezietako plantilla osoa langile minusbaliatuek osatu behar dute. Zehazki, % 33ko

edo hortik gorako minusbaliotasun aitortua eta lan-gaitasunaren ehuneko horretako edo hortik gorako

urritasuna izan beharko dute onuradunek.

Lanerako zentroak

Minusbaliotasun handia izateagatik enpresa batera edo Enplegu Zentro Berezi batera joan ezin diren

minusbaliatuak lanaren bidezko terapiako eta egokitze pertsonal eta sozialeko zerbitzuen bidez gizartera

daitezen erraztea da lanerako zentroen helburua. Lanaren bidezko terapia minusbaliatuek beren

baldintza indibidualen arabera eta zentroko langile teknikoen orientaziopean egiten dituzten eta merkatu-

-eragiketen xede izan ohi ez diren objektuak, produktuak edo zerbitzuak lortzera bideratuta dauden

jarduera edo eginkizun ez-produktiboen multzoa da. Egokitze pertsonaleko eta sozialeko zerbitzuak,

berriz, minusbaliatuei lanerako zentroetan gaitze pertsonal handiagoa eta gizarte-harremanetan egokitze

hobea ematen dietenak dira.

Lanerako Zentroak ez dira lantokiak, baina etorkizunean minusbaliatuak produkzio-lanean sartzeko

aukera erraztu ohi dute.

Laguntzak eta prestazioak

Laguntzei eta prestazioei dagokienez, azpimarratu beharra dago Minusbaliatuak Gizarteratzeko

13/1992 Legearen eta 383/1984 Errege Dekretuaren arabera Prestazio Ekonomiko eta Sozialetako

Sistema Bereziaren babes-ekintzak honako hauek barne hartuko dituela:

Laguntza sanitarioa eta farmazia-prestazioa

Errehabilitazio mediko funtzionala

Lanbiderako suspertzea

Gizarteratzeko neurriak

Gutxieneko diru-sarrerak bermatzeko sorospena

Hirugarren bati laguntzeko sorospena

Mugikortasunerako eta garraio-gastuak konpentsatzeko sorospena

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

170

3.6 Etorkinak

Etorkinen egoera Espainian

Inmigración, escuela y mercado de trabajo. Una radiografía actualizada(7) liburuan eskaintzen den

txostenetik abiatuta, honako datu hauek azpimarra daitezke: atzerriko etorkinen kopuruak gorakada garran-

tzitsua izan du azken hamarkadan, eta 1996. urtetik aurrera bereziki. 1999ko datuen arabera, atzerriko

biztanleak Espainiako biztanleen % 3 dira, eta zifra hori % 4ra igo daiteke egoera irregularrean daude-

nak eta nazionalizatu direnak barne hartuz gero. Ehuneko horiek, gainera, progresioan igotzen ari dira.

Jatorrizko eremuak aztertzen baditugu, talderik jendetsuena Europako Batasuneko herrialdeetako

herritarrena da (% 26,6), eta, ondoren, Afrikatik etorritakoena (% 26) eta Hego Amerikako herritarrena

(% 24). Horien atzetik, honako leku hauetatik etorritakoak agertzen dira: Europako beste herrialde

batzuetakoak, ekialdekoak bereziki (% 10), Asiakoak (% 8) eta Erdialdeko Amerikakoak (% 5).

Herrialdeak kontuan hartuta, honako herrialde hauetatik etorritakoak azpimarratu behar dira: Maroko (%

20), Ekuador (% 10), Erresuma Batua, Kolonbia eta Alemania (% 5), eta Frantzia, Portugal, Txina, Italia,

Peru eta Errumania (% 3). Hala ere, esan beharra dago azken urteotako hazkunde-tasarik handienak

Latinoamerikako eta Europako Ekialdeko herritarrenak izan direla.

Atzerritarrek Espainiako lurraldean duten banaketari dagokionez, ezberdintasun handiak ageri dira.

Probintziak kontuan hartuta, lehenak Madril eta Bartzelona dira, hurrengoak –alde handiarekin– Alacant,

Malaga, Balearrak eta Las Palmas, eta, horien atzetik, Girona, Almeria, Tenerife, Murtzia eta Valentzia.

Etorkinen jatorriari dagokionez, Malagan, Balearretan, Tenerifen, Alacanten eta Las Palmasen Europa

Mendebaldeko herritarrak dira nagusi, Bartzelonan, Gironan, Almerian eta Murtzian, berriz, gehienak

magrebtarrak dira; azkenik, Madrilen Latinoamerikako herritarrak dira nagusi.

Generoari dagokionez, atzerritarren artean gizonezkoak emakumezkoak baino gehiago dira (% 55,3

eta % 44,7, hurrenez hurren). Hala ere, ezberdintasunak daude jatorrizko giza taldearen arabera. Adibi-

dez, latinoamerikarren artean emakumezkoak gehiago dira, eta afrikarren artean, aldiz, alderantziz.

Atzerriko eskulana bertakoa baino gazteagoa da.

Dena dela, azken urteotan 25 urtetik 44ra bitartekoek

gora egin dutela ikus daiteke. Oro har, Afrikako, Latino-

amerikako eta Asiako etorkinak dira gazteenak; zaharre-

nak, berriz, Europako Erkidegokoak eta AEBetakoak.

Hasieran atzerriko eskulana jarduera jakin batzu-

etan bildu zen (hala nola etxeko zerbitzuan, neka-

zaritzan, eraikuntzan, ostalaritzan edo merkata-

ritzan), baina azken urteotan industriako eta zerbitzu-

-sektoreko enpleguetan lan egiteko joera hasi da.

3.11. irudia. Zenbait sektoretan –eraikuntzan,

adibidez–, etorkin-kopurua oso handia da

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 171

Giza taldearen ezaugarriak eta profila

Etorkinek osatzen duten giza taldea oso zabala eta heterogeneoa da. Etorkinen profila azaltzeko,

haien ezaugarriak hiru multzotan taldekatu daitezke, honako alderdiak kontuan hartuta:

Jatorrizko herrialdetik emigratzeko arrazoia eta herrialde horren ezaugarriak.

Harrerako herrialdean duten egoera.

Gizarte berrira egokitzeko prozesuan jasaten dituzten aldaketa psikologikoak eta sozialak.

Inmigrazioaren arrazoiak eta jatorrizko herrialdea

Enplegu bat aurkitzeko asmoz emigratzen duten pertsonen immigrazioari immigrazio ekonomiko

deitzen zaio; bestelako helburu batekin emigratzen duten pertsonenari, berriz, immigrazio ez-ekonomiko.

Oro har, lehen immigrazioaren barruan garapen-bidean dauden herrialdeetako –hots, Hegoaldeko

herrialdeetako– herritarrak daude; bigarrenean, berriz, ekonomikoki garatuta dauden herrialdeetakoak.

Jatorrizko herrialdearen egoera sozioekonomikoak harrerako herrialdeetako biztanleen aurreiritziak

baldintzatzen ditu neurri batean. Askotan, zenbait giza taldek aberastasunik ez dakartelako pobrezia-

-egoeran daudela pentsatzen da. Beste giza talde batzuk, aldiz, aberastasun-eramaile potentzialtzat edo

kontsumitzaile aktibotzat hartzen dira.

Beste alderdi garrantzitsu bat jatorrizko herrialdearen eta harrerako herrialdearen arteko distantzia

soziokulturala da, hots, partekatzen diren edo partekatzen ez diren kultur alderdiak: hizkuntza, lotura

historikoak, erlijioa eta abar.

Etorkinaren egoera harrerako herrialdean

Enplegua eskatzen duten etorkinen profilean, ezberdintasun ugari ager daitezke honako alderdi

hauei dagokienez (bakoitzaren egoera pertsonalaren arabera): egoera juridikoari, estatus sozioeko-

nomikoari, egoera soziokulturalari, prestakuntza- eta lan-egoerari, prestakuntza-prozesuetan duen parte-

-hartzeari, egoera psikofamiliarrari, eta osasun-egoera eta etxebizitzari dagokionez.

Etorkinaren egoera juridikoa edo tipologia administratiboa. Oso ezberdina da egoera

erregularizatuan edo legez kanpoko egoeran egotea, asilatuta egotea, ikasle-bisa izatea,

agiriak izatea, adingabea izatea, babesik gabe egotea eta abar.

Egoera administratiboa irregularra den kasu guztietan, horixe izango da bete beharreko

oinarrizko beharra, ezinezkoa baita lan-merkatuan txertatzea bidezko baimenak falta badira.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

172

Etorkinaren estatus sozioekonomikoa. Gizarte-pertzepzioa ezberdina da enpresa multina-

zional batean zuzendaritza-kargu bat betetzeko asmoz emigratu duen pertsona baten,

profesional kualifikatu baten edo lanposturik txarrenetan soilik lan egin dezakeen kualifikazio

baxuko langile baten kasuan. Era berean, etorkin asko ezkutuko ekonomiaren zirkuluetan

sartuta daudenez eta beharrik funtsezkoenak bete ezin dituztenez gero, ekonomikoki

bizirauteko beharrak dituzte.

Egoera soziokulturala, hots, harrerako herrialdeko hizkuntzaren eta kulturaren ezagutza-

eta ulermen-maila.

Etorkinak harrerako herrialdean ematen duen denboraren eta harrerako komunitatearen

barruan ezarri dituen gizarte-sareen araberakoa da. Ez da gauza bera hiri batera herriki-

deekin edo senideekin joatea, edo inor ezagutzen ez den ingurune batean gelditzea.

Prestakuntza- eta lan-egoera. Etorkinak lanbide-heziketan eta lanbide-kualifikazioan duen

mailak ezartzen du.

Oro har, etorkinen mailak baxuak dira (oinarrizko ikasketak amaitu gabe), emakumeen eta

landa-eremutik etorri direnen artean bereziki. Aitzitik, Latinoamerikako eta Europa Ekialdeko

herritar askok maila ertaineko prestakuntza eta unibertsitate-ikasketak dituzte, harrerako

herrialdeetan titulazio horiek gutxietsita badaude ere.

Prestakuntza alde batera utzita, jatorrizko herrialdean lan-esperientzia izan ohi duen giza

taldea da etorkinena. Hala ere, gehienek kualifikaziorik gabeko edo balorazio kaskarreko

lanpostuak baino ez dituzte lortzen.

Prestakuntza-prozesuetan duten parte-hartzeari dagokionez, baliteke behar horretaz

jabetuta egotea, baina esplizituki eskatzen dutena lan bat aurkitzea da. Gainera,

prestakuntza-ikastaro batean parte hartzeko zenbait zailtasun dituzte: mugikortasuna (lanari

eta etxebizitzari dagokienez duten ezegonkortasunaren ondorioz), asistentzia irregularra,

ardura txikia jarraipen-prozesua betetzeko, haiekin telefonoz hitz egiteko zailtasuna, erlijio-

-betebeharrak betetzeagatik edo lehentasuna lanpostua lortzeari emateagatik ikastaroetara

joateari uztea eta abar.

Egoera psikofamiliarra. Hau ere askotarikoa izan daiteke. Adibidez, beharrik funtsez-

koenak betetzeko eta familiari laguntzeko lan bila emigratu duten eta jatorrizko herrialdean

familia utzi duten gizonezkoen kasua aipa daiteke. Pertsona horien asmoa ahaide eta lagun

maiteak harrerako herrialdera ekartzea izan ohi da.

Beste multzo berezi bat bidaia bakarrik eta baldintza irregularretan egin duten eta oso

egoera txarrean dauden adingabeek osatzen dutena da.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 173

Jatorrizko herrialdearen arabera, azpimarratu beharra dago bertan dituzten familiei lagundu

ahal izateko eta, horrela, haien bizi-baldintzak hobetzeko lana bilatzen duten emakumeen

taldea (seme-alabekin edo gabe). Beste talde handi bat berriz elkartu diren (bigarren

belaunaldia osatzen duten seme-alabekin) eta bizilekua harrerako herrialdean finkatu duten

familiek osatzen dute.

Osasun-egoera eta etxebizitza. Premia horiek, oro har, ez daude behar bezala beteta.

Gehienek badute osasun-sistemaz baliatzeko aukera, baina etxebizitza duina lortzea askoz

zailagoa da. Hori dela eta, bigarren premia hori bete gabe geratu ohi da. Beraz, laneratze-

-prozesuaren aurretik, premiazkoa da giza talde horren gizarteratzea erraztuko duen esku-

-hartze bat.

Etorkinek egoera berriaren aurrean dituzten aldaketa sozialak eta psikologikoak

Gizarte-mailan, aldaketa oso garrantzitsua da. Hasieran, kultur talka gisa bizi daiteke. Etorkin batek

harrerako herrialdean lortzen duen egokitze-maila hainbat faktoreren araberakoa izan daiteke, hala nola

jatorrizko herrialdearen eta harrerakoaren arteko kultur distantzia, adimen praktikoa edo ezagutzak

ingurune berrian aplikatzeko gaitasuna, harrerako herrialdera iristean duen estatus ekonomikoa,

hasieran duen harreman-sarea eta abar.

Aipamen berezia behar duen alderdi bat familian gerta daitezkeen aldaketei lotutakoa da, ingurune

berriak (kultur eragina, eragin ekonomikoa, etxebizitzen ezaugarriak eta abar) beste familia-forma batzuk

sor baititzake. Izan ere, zenbait kasutan familiaren bereizketak rol berriak bere gain hartzeko beharra

sortzen du (seme-alaben hezkuntzari dagokionez, adibidez). Beste batzuetan, familia berriz elkartzeari

esker, baliteke seme-alabek, hezkuntza-sisteman txertatzen badira, gizarte-autonomia handiagoa izatea

eta horrek gurasoen beharra txikiagotzea. Gainera, ohikoa da seme-alaben batez bestekoak behera

egitea, eta emakumeak lan-merkatuan sar daitezke diru-sarrerak handitzeko.

Aldaketa psikologikoei dagokienez, etorkinak rol berriak hartu behar ditu bere gain, eta gizartetik

jasotzen duen erantzunaren araberako aldaketa pertsonala izaten du. Sarritan, ikasitako babesgabe-

tasuna bere gain hartzen du, hau da, porrot ugari jasan edo behin eta berriz ezezkoak jaso ondoren

arrakasta lortzeko gai ez delako eta, beraz, trebetasunak eta estrategiak okerrak direlako ustea.

Sentimendu horrek iguripen negatiboa sor dezake; bere asmoak beteko ez dituela, alegia.

Eremu horretan, oso garrantzitsua da konturatzea etorkinak, langilea izateaz gain, loturak ezar-

tzeko eta harreman-sarea zabaltzeko orduan kontuan hartu beharreko gizarte-premiak, erlijio-

-premiak eta abar dituela.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

174

Giza taldearen premiak

Giza talde honek dituen premiak aztertzen hasi aurretik, emakume, gizon eta gazte etorkinen lan-

-premiak islatzen dituzten taula batzuk erantsi ditugu.

Emakume etorkinen lan-premiak. 1998. urtea

Gizon etorkinen lan-premiak. 1998. urtea

Gazte etorkinen lan-premiak. 1998. urtea

3.12. irudia. Iturria: Diputació de Barcelona. Bartzelonako probintziako atzerriko etorkinen baliabideei buruzko atlasa.

Beste zenbait% 2

Gizarteratzea% 8,2

Hizkuntz prestakuntza % 28,4

Lan-baldintzak hobetzea % 10,2

Agirien izapideak egitea % 8,9

Lan-prestakuntza eta -orientazioa

% 42,3

Beste zenbait% 2,6

Gizarteratzea % 4,4

Hizkuntz prestakuntza % 24,6

Lan-baldintzak hobetzea % 14,9

Agirien izapideak egitea % 4,4

Lan-prestakuntza eta -orientazioa

% 49,1

Beste zenbait% 1,8

Lana % 5,5

Hizkuntz prestakuntza % 10,9

Gizarteratzea % 7,3

Lan-prestakuntza eta -orientazioa

% 74,5

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 175

Etorkinen arretarako hainbat zerbitzutako profesionalek egindako aurreko azterketatik abiatuta, premia

horiek azaldu eta zabalduko ditugu.

Orientazio- eta informazio-premiak

Aurreko grafikoetan ikusi dugunez, orientazio- eta informazio-premiak dira, prestakuntza-premiarekin

batera, ehuneko handiena dutenak. Etorri berri direnentzat, lehen premia zein zerbitzu dauden, haien

egoera, eskariak eta abar konpontzeko nora jo behar duten eta abar jakitea da. Zenbait kasutan, etorri

berriak herrikideez osatutako laguntza-sare bat badu, herrikide horiek lagun diezaiokete orientazio- eta

informazio-premia horri erantzuten, betiere eskuragarri dauden baliabideak ezagutzen badituzte.

Prestakuntza-premiak

Multzo honen barruan, harrerako herrialdeko hizkuntza jakiteko premia azpimarratu beharra dago.

Gaztelaniaz hitz egiten ez duten herrialdeetako etorkinen premia da.

Halaber, oinarrizko prestakuntza hobetzeko premia ikus daiteke, gazte eta emakume etorkinengan

batez ere. Dena den, arestian esan dugunez, badira prestakuntza-maila oneko etorkinak ere; kasu

horretan, baliteke titulazioa homologatzeko premia izatea. Bitarteko tokian, lanbidean edo lanean hasi

aurreko prestakuntzaren premia izaten da. Prestakuntza horren bidez, lan bat berme guztiekin eta tresnak,

oinarrizko hiztegia, lan-mekanismoak eta abar ezagututa egiteko oinarriak ematen zaizkio etorkinari.

Laneratze-premiak

Etorkinak enplegu bila etortzen dira, eta kualifikazio baxuko lanak aurkitzen dituzte sektore jakin

batzuetan (nekazaritzan, eraikuntzan edo etxeko zerbitzuan). Horrek soldata baxuak eta lan-

-ezegonkortasuna dakartza. Laneratzea, beraz, etorkinak erabat gizarteratzeko ardatz nagusia da.

Enplegurako prestasuna oso handia da maila guztietan: ordutegian, geografikoki eta abar. Ondorioz,

honako hauek izango dira laneratzearen oinarriak: lan-errealitatearen identifikazioa, eta enplegua bila-

tzeko teknikak, teknika horiek ezagutzeko bideak, eskariak eta eskaintza eta abar ezagutzeko premia.

Premia pertsonalak

Askotan, oinarrizko premiak ez daude beteta eta, beraz, lehentasuna emango zaio etorkinaren

laneratzeari, edo horretarako lan egingo da aldi berean. Premiazko beharrei erantzun behar zaienean

(etxebizitza, sanitatea, seme-alaben hezkuntza, gizarte-sarea zabaltzea eta abar), lan-munduratzearen

ikuspegitik enplegu-eskatzailea era horretako eskariak bete ahal izango dituzten gizarte-erakundeetara

bideratzeko ahaleginak egingo dira.

Beste batzuetan, agiriak bideratzeko administrazio-beharrak edo etorkinen kontratazioan dauden

irregulartasunak konpontzeko aholku-beharrak agertzen dira. Bi kasuetan, zerbitzu juridiko espeziali-

zatuetara eramango dira (gehienak sindikatuen mendekoak dira).

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

176

Esku hartzeko proposamenak

Giza talde honekin, askotan, gizarteratze-

-prozesu bat hasi beharko da laneratzeari ekin

aurretik. Izan ere, ikusi dugunez, oinarrizko behar

asko bete gabe gera daitezke. Horri guztiari

hizkuntza ikasteko beharra, egoera erregulariza-

tzeko beharra eta abar gaineratzen badizkiogu,

ekintza-plana epe ertain eta luzera planteatuko da.

Epe luzerako esku-hartzea ezin da beti

gauzatu. Izan ere, enplegua eskatzen duten

etorkin askok premia ekonomiko handia dute eta

horrek prozesua uztea, prestakuntza-ekintzetara

ez joatea, berehalako emaitzarik ikusi ezean

inplikaziorik eza eta abar eragin ditzake.

3.13. irudia. Premia ekonomikoak, sarritan, laneratze-

-prozesu egokia eragozten du.

Honako fase hauek ditu esku-hartzeak:

Harrera. Fase honetan, hasierako elkarrizketa egiten da, helburu bikoitzarekin: eskaintzen

den zerbitzuari buruzko informazioa ematea, eta zerbitzura joaten den pertsonak egiten

duen eskaria ezagutzea. Esku-hartzearen hasierako une horretan, oso garrantzitsua da

enplegu-eskatzailea prozesuarekin jarraitzeko motibatzea. Etorkinen premiazko egoerak

lana berehala bilatzeko eskaerak sortzen ditu eta, beraz, oso garrantzitsua da prozesua

luzea baina onuragarriagoa izango dela jakinaraztea.

Premiak ezagutzea. Fase honetan, esku-hartzean diharduten profesionalek premiak

ezagutzeko zereginean eta enplegagarritasunaren ebaluazioan oinarrituko dira. Horren

bidez, enplegu-eskatzailearen ekintza-plan pertsonalizatua zehaztuko dute.

Lehen balorazio horren ondoren, bere egoerarako ekintzarik egokienera bideratzen da

etorkina. Oinarrizko premia batzuk bete gabe dauden kasuetan (ostatua, egoeraren erregu-

larizazioa, osasuna eta abar), gizarteratze-prozesu batera bideratuko da. Gutxieneko horiek

beteta badaude, berriz, laneratze-prozesuari hasiera emango zaio.

Orientazioa. Bada lehenik eta behin erantzun beharreko premia bat: gizarte-ingurune

hurbila ezagutzea eta, zehazki, lan-merkatuaren errealitatea ezagutzea. Horretarako,

informazioari eta aholkularitzari lotutako ekintzak egiten dira. Ekintza horien bidez, sektore

bakoitzaren lan-errealitatea, enplegua aurkitu ahal izateko bideak, prestakuntzaren

abantailak, legezko kontratazio-esparrua eta abar deskribatzen dira.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 177

Prestakuntza-mailan txertatzea. Askotan, prestakuntza-mailan txertatzea izango da

ekintza-plan pertsonalizatuaren barruan egin beharreko lehen urratsa.

Etorkinek hainbat prestakuntza-maila eskuratu ahal izango dituzte, premien arabera:

hizkuntza ikasteko ikastaroak, gidabaimena lortzen laguntzeko ikastaroak, lanbidean edo

lanean hasi aurreko prestakuntza-ikastaroak eta abar. Azken ikastaro horien helburua ez da

lanbide-kualifikazioa ematea, ezkutuko lan-curriculuma ezagutaraztea baizik (hau da, enpresa

edo sektore bateko langile guztientzat komunak diren eta zuzenean arautu gabe dauden

alderdiak: “puntualtasun” kontzeptua, buruen eta langileen arteko harreman-mota, janzkera,

hizkera eta abar).

Ikastaro horiez gain, oinarrizko prestakuntzaren (helduen hezkuntza), lanerako prestakun-

tzaren eta abarren eskaintza zabala dago.

Laneratzea. Lan-munduratzeko prozesuaren fase honetan, lanpostua lortzea da helburua.

Lortzeko bideak bi dira, funtsean: enpleguaren bilaketa aktiboa eta lan-bitartekotza.

Lehen kasuan, enplegua autonomiaz bilatzeko beharrezkoak diren tresnak emango zaizkio

enplegu-eskatzaileari berari. Halaber, hainbat teknikaren (aurkezpen-gutuna, curriculuma,

hautaketa egiteko elkarrizketa, eta abar), eskaintzak bilatzeko bideen eta abarren berri

emango zaio. Etorkinak hizkuntza eta ingurunea autonomiaz moldatu ahal izateko bezain

ongi ezagutzen dituenean izango da baliagarria aukera hau.

Horrela ez bada, zentro askok enplegu-poltsak dituzte eta bitartekotza-lanak egiten dituzte

langileak eskatzen dituzten enpresen eta enplegu-eskatzaileen artean. Kasu horretan,

etorkina zuzenean enpresetara eramaten da.

Bi kasuetan, esku-hartzeko profesionalak enplegua bilatzen laguntzen du.

Jarraipena/tutoretza. Prozesu osoan, bai eta etorkina zentroaz kanpoko ekintzetara bide-

ratzen denean ere, pertsonak profesionalen arreta pertsonalizatua izaten jarraitzen du (ekintza-

-plan pertsonalizatua berrikusteko eta beharrezkotzat hartzen diren aldaketak sartzeko).

Laguntza-neurriak eta baliabide propioak

Enplegua eskatzen duten etorkinentzako laguntza-neurrien barruan, giza talde horren lan-baimenei,

egoitza-baimenari, bisei, etorkin-kopuruei eta abarri buruzko araudia azpimarratu behar dugu. Idatz-zati

honen helburua lan-munduratzeari erantzuten dioten baliabideak aztertzea dela kontuan hartuta, azken

urteotan onartu diren legeak baino ez ditugu aipatuko.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

178

2000ko urtarrilean, Espainiako atzerritarren eskubide eta askatasunei eta gizarteratzeari buruzko

4/2000 Lege Organikoa onartu zen. Urte bereko abenduan, lege horren erreforma bat onartu zen 8/2000

Lege Organikoaren bidez. Handik urte-erdira, aurreko bi legeak arautzen dituen erregelamendua

onartzen duen uztailaren 20ko 864/2001 Errege Dekretua onartu zen. Azkenik, 2003ko azaroan, aurreko

bi legeak aldatzen dituen 14/2003 Lege Organikoa onartu zen (legea arautzen duen erregelamendua

onartzeko dago oraindik).

Lege horiek ezartzen dituzte etorkinak erregularizatzeko prozesuak. Lan-munduratzeko prozesuari

hasiera emateko, etorkinak erregularizatuta egon behar du, hau da, espainiar Estatuan lan egiteko eta

bizitzeko beharrezkoak diren baimenak izan behar ditu. Osterantzean, ezin izango da etorkinaren lana

bilatzeko prozesuan esku hartu, ezkutuko enplegu bat aurkitzeko aukera baino ez baitu izango.

Enplegua eskatzen duen etorkinaren egoera erregularra bada, honako programetan parte hartu ahal

izango du, gainerako herritarrek bezalaxe:

Lanerako prestakuntzan

Enplegu-planetan

Lanerako prestakuntzako lantegietan

Autoenplegurako laguntzan

Orientazioan

Gizarte Bermeko Programetan

Ofizio-etxeetan

Lantegi-eskoletan

Enplegu-lantegietan

Arestian ikusi bezala, askotan beste premiazko behar batzuk izaten dituzte etorkinek, hala nola

aholkularitza juridikoa, etxebizitza lortzeko aukera, ingurunearen ezagutza, hizkuntza ikasteko aukera

eta abar. Eskuragarri dituzten baliabideak hainbat erakundek eskaintzen dituztenak dira (etorkinen

elkarteak, GKEak, fundazioak, sindikatuak, parrokiak eta abar).

3.7 Gizarte-arriskuko egoeran dauden pertsonak: droga-mendekotasunak, presoak eta etxerik gabekoak

Giza talde horien gizarte-arriskuko egoerak

Liburuan zehar ikusi dugunez, lana, ondasun soziala eta pertsonala den neurrian, funtsezko kate-

-maila da txertatzeko/baztertzeko prozesuetan. Hala ere, Gizarteratzeko II. Ekintza Plan Nazionalean

proposatzen den bezala, badira beste zenbait faktore prozesu horietan eragina dutenak: hezkuntza,

prestakuntza, etxebizitza, osasuna, errenta eta abar.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 179

Garrantzitsua da alderdi horiek azpimarratzea, kontuan hartu behar baitira puntu honetan aztertuko

ditugun giza taldeak laneratzeko (edo, gehienetan, birlaneratzeko) prozesuetan: droga-mendekotasuneko

arazoak dituzten pertsonak, preso egon direnak eta muturreko pobrezian bizi direnak (etxerik gabekoak

edo “homeless” deitutakoak).

Honako taula hau Gizarteratzeko II. Ekintza Plan Nazionaletik atera da, eta giza talde horiei buruzko

informazioa ematen du:

Bazterketa-arriskuaren larritasuna

Giza taldeak Gabeziak

Drogaren

mendekoak / HIES Etxerik

gabekoak Gutxiengo etnikoak Preso ohiak

Enplegua XX XX XX XX

Hezkuntza X XX

Prestakuntza X XX XX XX

Etxebizitza XX XX

Errenta X XX X X

Osasuna XX XX X X

Familiaren babesa X XX X

Kulturan eta gizartean txertatzea X XX XX X

Laguntza-informazioa X XX X X

X. Kaltetuak. XX. Larriki kaltetuak.

3.10. taula.

Giza talde horien ezaugarriak eta profila

Droga-mendekotasuna: hurbilketa

Giza taldearen ezaugarriak

Pertsona batek denboraldi luze batean substantzia batekin edo batzuekin duen mendekotasunari

esaten zaio droga-mendekotasuna. Gizarteratzeko Ekintza Plan Nazionalak (2001-2003) emandako datu

orokorren arabera, Espainian droga-mendekotasuna duten pertsonen kopurua 400.000 ingurura iristen

da. Droga-kontsumoarekin arazoak dituzten biztanleen taldea oso zabala eta heterogeneoa da, honako

alderdi hauen arabera: adina, generoa, kontsumitzen den substantzia (legezkoa den ala ez, estigmati-

zazioa), kontsumitzen daramaten denbora, lotutako gaixotasunak, ingurunearen gizarte-babesa, gizarte-

-estatusa eta abar.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

180

Giza talde honen ezaugarri orokor batzuk ematekotan, honakoak aipa daitezke:

Gehienak gizonezkoak dira, 27 urtetik 35era bitartekoak (gazteen artean ehunekoak gora egin

badu ere).

Oro har, kontsumitutako substantzien eta hartzeko erabilitako metodoen ondorioz, narriadura

fisiko eta psikiko handia dute.

Osasun-egoera ahula izaten dute. Kontsumoari lotutako gaixotasun biriko infekziosoak ager

daitezke (GIB, hepatitisa).

Pobrezia ekonomikoko egoeran bizi dira

eta, askotan, ez dute etxebizitzarik, gutxie-

neko baliabide ekonomikorik edo hezkun-

tzarako sarbiderik. Hala ere, badira eros-

teko ahalmen handia dutenak ere.

Familia- eta gizarte-loturak hondatu edo

galdu egiten dira.

Zenbait kasutan, delituzko historia bat

izaten da (esperientzia judiziala, espetxea

eta abar barne).

3.14. irudia.

Giza taldearen profilak

Kontsumitzen den substantziaren arabera, honako profil hauek bereiz daitezke:

Heroinarekiko atxikimendua. Gehienak beteranoak dira, urte asko eman dituzte kontsu-

mitzen eta, ondorioz, narriadura sakonak dituzte bizi-, harreman- eta gizarte-prozesuetan.

Alkoholarekiko atxikimendua. Alkohola hartzea errazagoa da, eta ez dago gizarte-mailan

zigortuta. Alkoholarekiko atxikimendua duenaren bizitza (familian, gizartean eta lanean)

erabat nahas daiteke. 5 urtetik 10era bitarteko tarte batean, ondorio larriak dakartza

kontsumitzen duenaren osasun fisikoan eta psikikoan. Datu esanguratsu bat ematearren,

alkoholismoak Espainiako heriotza-tasaren herena eragiten duela azpimarratu behar dugu.

Gizarte- eta lan-mailarik baxuenetan kokatutako pertsonak hartzen ditu eraginpean, bereziki.

Kokainarekiko atxikimendua. Sortzen duen mendekotasuna psikologikoa da nagusiki,

fisikoa baino neurri handiagoan. Hori dela eta, ohitura kentzeko prozesua luzeagoa eta

konplexuagoa da. Gizarte-ingurunean dituen ondorioei dagokienez, kontsumitzaileak substan-

tzia eskuratzeko duen erraztasunaren eta ohitura kentzeko prozesuan duen gizarte-

-laguntzaren araberakoak izango dira ondorio horiek.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 181

Droga anitzen kontsumoa. Substantzia bat kontsumitzeari uzteko zailtasun handiak

dituzten eta beste batzuk probatzen dituzten pertsonen kasua da.

Azken hamarkadetan, funtsezko aldaketa bat gertatu da giza talde horrentzako tratamendu- eta

arreta-programen helburuan. Berez esku-hartzearen helburu nagusia kontsumitzeari uztea bazen ere

(Drogarik Gabeko Programak), denborarekin pertsona batzuek kontsumitzeari utzi ezin diotela eta beste

erantzun-mota bat behar dutela ikusi da. Horren ondorioz, metadona bidezko ordezkatze- edo

mantentze-programak edo kalteak murrizteko programak agertu dira.

Hori guztia garrantzitsua da, gizarte-mailan esku hartzearen bidez kontsumitzaile aktiboei lan-

-munduratzeari lotutako erantzunak emateko beharra planteatzen baitu. Horrek, askotan, profil narriatua

dakar: helburua ez da, dagoeneko, droga kontsumitzeari uztea, baldintza hobeetan mantentzea baizik.

Giza taldearen laneratzea

Hain heterogeneoa den giza talde honetan, gizarte-mailarik baxueneko herritarrak dira laneratze-

-prozesua hasteko zailtasunik handienak dituztenak. Izan ere, oro har, baliabide pertsonal eta material

gutxiago eta gizarte-laguntza txikiagoa ditu, eta egoera narriatuagotik abiatzen da. Hala ere, horrek ez

du esan nahi egoera egonkorragoan bizi direnek droga-mendekotasuneko arazorik ez dutenik.

Esku hartzeko proposamenetan ikusiko dugunez, subjektu-mota ugari daude: batzuek lan egiten

dute, eta lan-munduratzerako mekanismo orokorrez baliatzeko moduko garaian daude eta beharrezkoak

diren gaitasunak dituzte; beste batzuk motibatu egin behar dira berariazko programetan sartzeko;

azkenik, badira enplegu normalizatua nekez lortuko dutenak ere.

Zenbaitetan, laguntzako pentsioren bat jasotzen dute, baina egoera horrek kontrako ondorioa eragin

dezake, enplegua bilatzeko beharra ez ikustea, alegia.

Presoak: hurbilketa

Giza taldearen ezaugarriak eta profila

Gizarteratzeko II. Ekintza Plan Nazionalaren arabera, 2002. urtean 52.000 preso zeuden Espainian.

Giza talde hori, nagusiki, 25 urtetik beherako gizonezkoek osatzen dute. Ehuneko handi batean

etorkinak dira, droga- eta osasun-arazoak dituzte (hiesa, hepatitisa…), pobrezia-maila handiak dituzte

eta, askotan, familiaren laguntzarik gabe bizi dira. Ikus daitekeenez, giza talde honetan barne

hartutakoek gazteen edo arestian aztertutako giza taldeen laneratze-zailtasun berdinak dituzte, baina

legearekin duten harremanagatik areagotuak.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

182

Presoen taldea oso heterogeneoa da, baina, zenbaitetan, profila sinplifika dezakegu hainbat ezau-

garri aipatuta: oso kualifikazio baxua, lan-esperientzia urria, lan-helburu zehatzik eza, lan-merkatuan

txertatzeko bideak, prestakuntza-eskaintza eta laguntza-zerbitzuak ez ezagutzea, lanari ematen dioten

balio instrumentala eta abar. Baina, agian, eraginkorragoa izango da hiru profil-mota bereizten baditugu:

Nolabaiteko maila ekonomikoa, aldez aurreko esperientzia eta nolabaiteko familia- edo gizarte-

-laguntza duten pertsonak. Erraz bergizartera daitezke. Batzuk espetxean izan dira hutsegite

arinak, maulak eta abar direla eta.

Prestakuntza-gabeziak, irakurtzeko eta gauzak adierazteko zailtasunak, lanbide-esperientziarik

eza, zailtasun pertsonalak eta harreman-zailtasunak, lana aurkitzeko premia (laguntza

ekonomikorik ez dutelako) eta abar dituzten pertsonak. Enplegua bilatzeko laguntza-prozesu

luzea behar dute.

Adimen-gabezia eta adimen-muga asko, atxikimendu-arazoak, berriz erortzeko arrisku

handia eta familia-ingurune ezegonkorra (halakorik badago) dituzten pertsonak. Kasu

horietan, oso zaila da, lehen aukera gisa, lana bilatzeko zirkuitu normalizatuetan txertatzea;

horren ordez, berariazko babes-eskaintzetara jo behar dute.

Giza taldearen lan-munduratzea

Lan-munduratzeko prozesua espetxean hasten da. Prestakuntza-eskaintzaz balia daitezke (Eskola

Graduatua, unibertsitate-eskolak), eta nolabaiteko esperientzia ere har dezakete manipulatuen

esparruko lanetan. Zigorraren amaiera hurbiltzen den heinean, espetxeetako profesionalen taldeak lan-

-helburuak zehazten laguntzen die, eta kanpoko baliabideetara bideratzen ditu.

Laneratze-ibilbideak honako bi kasu hauetan

planteatzen dira: presoa hirugarren graduan dago-

enean, hau da, zigorraren 2/3 bete duenean (orduan

espetxetik irten daitezke asteburuetan, eta astele-

henetan edo ostiraletan), edo sekzio irekian dago-

enean (espetxera lo egitera edo ordu batzuk pasa-

tzera baino ez dira joaten).

Bi kasuetan, lan-munduratzea oso premiazkoa

da, pertsona horiek gizarteratzeko bidea behar

baitute. Eta lanak, gizarte-mailan duen balioa dela

eta, zirkuitu normalizatuetan sartzeko aukera

errazten du.

3.15. irudia. Industria ondoko gizarteetan, pobrezia-

-egoerak gero eta ugariagoak eta heterogeneoagoak dira, eta kronikoki ezarri dira gure hiri gehienetan. Egoera hori gainditzea edo hobetzea erronka handia da gobernuentzat

eta gizarte-zerbitzuentzat.

Zigorra bete ondoren, preso ohientzako langabezia-sorospena jaso dezakete pertsona horiek.

Sorospen hori gizarteratzea errazteko laguntza ekonomikoa da. Hala ere, zenbaitetan lanpostu batzuk

baztertzea eragin dezake (kolokakoak, aldi baterakoak edo soldata baxukoak izateagatik).

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 183

Pobrezian eta etxerik gabe bizi diren biztanleak: hurbilketa

Europako Batasuneko Etxeen Panelak 1995erako ustiapenean (1996an argitaratua) ematen duen

informaziotik abiatuta egiazta daitekeenez, Espainiako biztanleen % 18,5 pobrezia-atalasearen azpitik

bizi dira (kontsumo-unitate bakoitzeko diru-sarreren medianaren % 60 kontuan hartuta). Beraz, Europako

batez bestekotik hurbil dago.

Caritas-ek dioenez, Espainian 30.000 pertsona inguru kalean bizi dira. Hala ere, oso zaila da giza

talde horren errolda egitea, askok ez baitituzte inoiz erabili gizarte-zerbitzuak. Bestalde, kalkulatu-

takoaren arabera, 250.000 pertsonak ez dute etxebizitzarik edo txaboletan, infraetxebizitzetan edo

aurrefabrikatutako etxeetan bizi dira.

Etxerik gabekoen taldea gero eta heterogeneoagoa da. Alkohol-botila daraman arlote gizonezko eta

edadekoaren irudia ez da, dagoeneko, giza taldearen adierazgarria. Adin ertaineko gizonezkoarekin

batera, 16 urtetik 24ra bitarteko gazteak, emakumeak, etorkinak, familia-taldeak eta abar gero eta

gehiago direla ikusi da.

Gizarte-bazterketa horren atzean dauden arrazoiak lan-arazoak, droga-mendekotasuna, tratu txarrak,

haustura sentimentalak eta abar izan daitezke.

Lehenik eta behin, premiarik funtsezkoenak bete behar dira (elikadura, etxebizitza, osasuna, higienea…)

eta, pixkanaka, erronka berriak planteatu behar dira, hala nola astialdia bete, harreman-zirkulua zabaldu,

gizarte-trebetasunak eskuratu eta abar.

Lan-munduratzeko berariazko baliabideak lortzeko aukera gizarte-arretako zerbitzuek bideratuta

lortuko da.

Giza talde horien premiak

Gizarte-bazterketako egoera, ikusi dugunez, ez da aldagai bakar baten ondorioa. Enpleguari

dagokionez, gizarte-arriskuko egoeran dauden giza taldeen ahultasuna hainbat alderdik eragin dezakete:

behe-mailako prestakuntza, iraupen luzeko langabezia edo luzaroan lan-merkatu araututik kanpo geratu

izana (baina ezkutuko ekonomiaren edo azpienpleguaren barruan), lan-munduko oinarrizko gaitasunak

eskuratzeko zailtasunak (hala nola ordutegi batera moldatzeko zailtasuna), gizarte-sare kaskarrak,

osasun-arazoak eta abar. Egoera horiek guztiek honako premia hauek sortzen dituzte:

Orientazio-premiak

Aztergai ditugun giza taldeek oso gutxitan dute definituta beren lanbide-profila. Zenbaitetan, gainera,

egin ditzaketen lanak eta dituzten iguripenak ez datoz bat. Norbera ezagutzeko eta, horrela, norberaren

interesak definitzeko premia sortzen da.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

184

Bestalde, pertsona horiek ez dituzte ezagutzen erabil ditzaketen baliabide guztiak eta prestakuntza-

eta lan-mailan ingurunerik hurbilenean izan ditzaketen aukerak. Ondorioz, lan-merkatuaren ezaugarriei

eta eskuragarri dagoen prestakuntza-eskaintzari buruzko informazioaren premia sortzen da.

Hiru giza taldeetan, kanpoko laguntzarekiko mendekotasun handia ikus daiteke. Edozer gauza egin

aurretik, profesionalen onarpena behar dute, eta uzkur geratzen dira, aurrea hartu gabe. Hori dela eta,

erabakiak hartzeko esparrua landu behar da, autonomia eta segurtasun handiagoarekin aukeratu ahal

izan dezaten.

Lan-munduratzeari dagokionez jarrerak hobetzeko premiak

Premia-multzo honetan, hobetu beharreko hainbat alderdi pertsonal barne hartzen dira. Adibidez,

giza talde horiek irudi axolagabea, hortzeria hondatua eta marka fisikoak (tatuajeak, piercing-ak eta abar)

dituzte, pertsona nahasiak dira, autoestimu txikia dute eta abar. Horrela, beraz, lan-munduratzearen

inguruan jarrera positiboak izateak duen garrantziaz sentsibilizatu behar dira eta, horretarako, motiba-

zioa eta irudiaren zaintza beharrezkoak dira.

Prestakuntza-premiak

Gehienak eskola-sistema oso goiz utzitakoak dira, ikasketa-maila baxuak dituzte, eta ez dute

espezialitaterik, edo daukatena zaharkituta dago. Ondorioz, honako premia hauek sortzen zaizkie:

ingurunearekin komunikatzeko eta harremanak izateko zailtasunak hobetzeko oinarrizko prestakun-

tzaren premia, lan-helburu garbiarekin espezializatzeko lanerako prestakuntzaren premia, eta, zenbait

esparrutan, prestakuntza birziklatzeko premia.

Hala ere, prestakuntza hori ez da, oro har, pertsona horien iguripenetan sartzen den aukera. Ez dute

prestakuntza jaso nahi izaten, ez baitzaie baliagarria denik iruditzen. Horretan datza, hain zuzen ere,

motibazioaren garrantzia.

Laneratze-premiak

Bi premia handi agertzen dira:

Alde batetik, lanaren garrantziaz sentsibilizatzeko premia. Pertsona horiek balio instrumen-

tala ematen diote lanari askotan, ordutegi-prestasun txikia dute, iraupen luzeko langabeak

dira eta abar. Faktore horiek guztiek lan-merkatutik urrundu egin dituzte, eta arrakasta

lortzeko aukera gutxi dute.

Bestetik, enplegua bilatzeko motibazioa falta zaie, eta horrek enplegua bilatzeko teknikak

ezagutu beharra planteatzen du. Teknika horiek ez dira soilik curriculum vitaea idazten

ikastea edo elkarrizketa batean moldatzen jakitea; batez ere, estrategiak behar dituzte

segurtasuna berenganatzeko, komunikazio-maila hobetzeko eta abar.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 185

Laguntza- eta jarraipen-premiak

Gizarte-sare normalizatuan parte-hartze txikia dutenez gero, baliabideak ez dituzte ezagutzen, eta

ez dakite baliabideak erabiltzen. Kontuan izan behar dugu kasu askotan isolamendu handia jasan dutela,

eta horrek gizarte-harremanekiko beldurra edo eguneroko bizitzan moldatzeko segurtasunik eza eragiten

duela. Hori dela eta, eta hasieran batez ere, zenbait jarduera egiteko laguntza behar izaten dute

(Enplegu Zerbitzu Publikoko bulegoetan izena emateko, adibidez). Laguntza hori pixkanaka kentzen da,

segurtasuna eta autonomia eskuratzen duten neurrian, baina beste giza talde batzuen kasuan baino

jarraipen pertsonalizatuagoa mantentzen da.

Gizartea sentsibilizatzeko premiak

Egoerarik ahulenetan daudenak nekez sar daitezke lan-merkatuan txertatzeko zirkulu normalizatuan;

horren ordez, laneratzearen arrakasta ziurtatzeko berariazko eskaintzak edo eskaintza babestuak behar

dituzte. Kasu horietan, enpresak sentsibilizatzeko eta enpresei gizarte-arriskuko egoeran dauden

pertsonak kontratatzeagatik jaso ditzaketen hobarien berri emateko beharra sortzen da.

Oinarrizko premiei erantzuteko premiak

Lan-munduratzeko prozesuari hasiera emateko, funtsezkoa da gutxieneko baldintza batzuk beteta

izatea. Nolanahi ere, giza talde hauetan gutxitan gertatzen da hori, ikusi dugunez osasun ahula,

minusbaliotasun aitortuak, narriadura fisikoa eta gizartearen eta familiaren laguntza urria

(emakumeengan bereziki) ohikoak baitira. Lehen premia laguntza-premia izan ohi da, laguntzaren bidez

laneratze-prozesuan arrakasta izateko aukera handiagoak izatea bermatzen baita. Eta, laneratze-

-zerbitzuek laguntza ematen ez badute ere, beste laguntza-erakunde batzuekin sarean lan egiteko

aukera kontuan hartzen da.

Esku hartzeko proposamenak

Gizarte-bazterketako prozesua luzea da, urte askotakoa, eta desegituratzeak eta marjinalitatea

sortzen dira. Era berean, laneratze-egoera berrira iritsi arteko denbora ere luzea izaten da. Ezaugarri

hori kontuan hartuta, esku hartzeko prozesu luzeen eta jarraituen beharra sortzen da. Hala ere, gutxitan

gauzatzen dira.

Askotan, programak edo proiektuak denboraldi jakin batzuetan egiten dira; beste batzuetan, berriz,

ez dute jarraitutasunik izaten diru-laguntzen menpe daudelako edo zerbitzuetako profesionalak ibiltariak

direlako. Errealitate hori eragozpen handia da pertsona horien laneratzea arrakastatsua izateko. Izan

ere, ulertu beharra dago pertsona batek zazpi urtean bazterketa-prozesuan behera egin badu beste

zazpi urte beharko dituela txertatze-egoera batera itzultzeko.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

186

Kontuan hartu behar da lan-munduratzea birgaitzeko esku-hartzeekin batera (droga-mendekotasunen

kasuan) edo laguntzeko esku-hartzeekin batera (gainerako kasuetan) hasten eta garatzen den proze-

sua dela.

Oso garrantzitsua da beharrezkoa denean taldean lan egiten eta gainerako profesionalekin

koordinatzen jakitea, baina ez da ahaztu behar etortzen den pertsonaren lan-munduratzea lortzeko

pertsona hori ez dela drogaren mendeko, preso ohi edo behartsu gisa tratatu behar, enplegu-eskatzaile

gisa baizik.

3.16. irudia. Giza talde hauek oso heterogeneoak badira ere, enplegagarritasun zaila dutenak dira nagusi,

eta hori oztopo handia da laneratu ahal izateko.

Enplegagarritasun-mailaren araberako bereizketa

Aztergai dugun giza taldea oso zabala denez gero (ibilbide komunen adibideak badaude ere),

bereizketa-faktore izan daitezkeen batzuk azpimarratuko ditugu. Esku hartzeko proposamen honek fase

berak ditu abiapuntu, baina jarraibide ezberdinak, pertsona bakoitzaren enplegagarritasun-mailaren

arabera. Honako hiru talde hauek bereiz daitezke:

Enplegagarritasun ertaina eta handia dutenak. Prozesu osoaren helburua erabiltzailearen

autonomia sustatzea izango da (eta, horrela, profesionalekiko mendekotasuna gainditzea).

Baliabide orokorrak erabiliko dira, pertsonak gizarte-sarea eta baliabide normalizatuak era-

bil ditzan.

Enplegagarritasun ertaina eta txikia dutenak. Talde honen ezaugarri nagusia motibaziorik

eza eta autonomia-maila txikia da (pertsona horiek, funtsean, ezin dituzte baliabide

orokorrak eta ibilbide normalizatuak erabili). Helburua aurreko taldera pasatzeko aukera

sustatzea da, hau da, erabiltzaile bakoitzaren enplegagarritasuna hobetzea. Horretarako,

honako hauek landu behar dira: oinarrizko trebetasunak, elkarrizketak egiteko entrena-

mendua, lengoaiaren egokitasuna, higiene pertsonala, autoestimua hobetzea, erabakiak

hartzeko independentzia eta abar.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 187

Enplegagarritasun zaila dutenak. Oso egoera narriatuan dauden pertsonen kasua da.

Talde honetakoei gizarte-trebetasunik oinarrizkoenak falta zaizkie, baliabide pertsonal urriak

dituzte, kontsumitzaile aktiboak dira, hainbat delitu behin eta berriz egin dituzte, edota urteak

dira kalean, deserrotze-egoeran, bizi direla.

Kasu horietan, oinarrizko mailetan giza talde horren eta ingurunearen arteko harremana susta-

tuko duten tresnak ematea izango da helburua. Lan-helburua eta prestakuntza-helburua epe

ertainera edo luzera planteatuko dira, eta ia beti profil honen ezaugarriak kontuan hartuko

dituzten berariazko erakundeekin edo baliabideekin egingo da lana. Oso ibilbide pertsonali-

zatuen beharra planteatuko da. Droga-mendekotasuneko arazoak dituztenen kasuan, oso

garrantzitsua da lan-munduratzea pertsona horien prozesu terapeutikoarekin ez nahastea.

Izan ere, prozesu hori zerbitzu espezializatuetan egin behar dute.

Esku-hartzearen faseak

Esku hartzeko proposamenak honako fase hauek barne hartzen ditu (hala ere, ez dira denak behar

izaten, eta ez diote ordena lineal honi zertan jarraitu):

Premiak ezagutzea. Hasierako elkarrizketa edo elkarrizketak egin ondoren, pertsona

bakoitzaren profila finkatzen da. Enplegagarritasun-maila baloratzen da eta jarraitu beha-

rreko enplegu-plana edo ibilbidea zehazten da. Plan edo ibilbide hori elkarrekin diseinatzen

da, eta pertsonaren autoezagutza-mailari, iguripenen eta errealitatearen arteko egokitze-

-mailari, lan-munduan txertatzeko motibazioari eta abarri buruzko informazioa ematen du.

Pertsona berariazko zentro batetik heltzen bada, eta beharrezkoa denean, bere kasua

aztertzen duten profesionalen artean koordinatzeko aukera planteatuko da.

Orientazioa. Enplegagarritasun-maila txikieneko profiletan, oro har, are beharrezkoagoa da

denbora bat orientazioari eskaintzea, erabiltzaileei beren egoerarako eta interesetarako

dauden baliabide egokien berri emateko. Gerta daiteke, erabiltzailearen orientaziorik ezaren

ondorioz, premiak ezagutzean enplegu-plana ezartzerik ez izatea.

Motibazioa. Enplegu-eskatzaile guztiek ez dute motibazioa landu behar lan-munduratzeko

prozesuari ekiteko. Baliteke enplegagarritasunik txikiena dutenek, aldi berean, prestatzeko

eta, zenbaitetan, laneratzeko proposamenen aurrean motibazio txikia izatea. Bi kasuetan,

lehenik eta behin, hainbat alderdi landu beharko dira, hala nola erregulartasuna asistentzian,

parte-hartze aktiboa, proposamenen ekarpena eta abar. Ondoren, balio funtzional handiagoa

emango zaio enpleguari, pixkanaka.

Prestakuntza-mailan txertatzea. Dauden prestakuntza-mailak (oinarrizko prestakuntza,

lanerako prestakuntza, berariazkoa eta abar) bi erakunde-motatan lor daitezke, pertsona

bakoitzak duen autonomiaren eta enplegagarritasunaren arabera. Enplegagarritasuna handia-

goa den heinean, zentro orokorretara eta laneratze-erakundeak berak dituen kanpoko balia-

bideetara bideratuko da eskatzailea.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

188

Enplegagarritasun zaila duten pertsonen kasuan, laneratze-zentroaren prestakuntza-

-eskaintzan parte hartzeko aholkua emango zaio (gizarte-bazterketako arriskuan dagoen

giza taldearentzat berariazkoa izan ohi da eskaintza hori). Horrela, baliabidea hobeto

aprobetxatuko da eta arreta pertsonalizatuagoa eskainiko da. Oinarrizko irizpide gisa,

baliabide eta sare orokorrak erabili beharko lirateke eta, nolanahi ere, giza taldearen

banantzea saihestu eta giza taldearen normalizazioa bultzatu beharko litzateke. Hala ere,

ingurune normalizatuetan txertatzeko ahalmen errealak hartu behar dira kontuan: izan ere,

ingurune horietan eskakizun-maila handiagoa da eta gizarte-harremanekiko beldurra

areagotzea eragin dezake.

Laneratzea. Lan-munduratzeko ibilbidearen fase honetan, enplegua aurkitzea da helburua.

Lehenik eta behin, enplegua bilatzeko teknikei dagokienez beharrezkoa den laguntza

emango zaie eskatzaileei –enplegagarritasunik handieneko profila dutenei batez ere–, lana

autonomiaz bilatzeko. Zentro askotan, enplegua bilatzeko gela edo enplegu-klubak daude.

Bertan, eskatzaileak lana bilatzeko hainbat baliabide erabil ditzake, autonomia osoarekin

(ordenagailua, egunkariak, telefonoa, faxa eta abar).

Zailtasunik handieneko pertsonen kasuan, oinarrizko gizarte-trebetasunak landu beharko

dira: aurkezpena, agurra, hitzezko komunikazioa eta hitzezkoa ez dena, eta abar. Zenbait

kasutan, helburua ez da izango, agian, lan-ingurune normalizatu batean txertatzea. Horren

ordez, bakoitzaren mugetara egokitutako baliabide-mota bat planteatu beharko da.

Eskakizun txikiko lanerako prestakuntzako lantegietan, adibidez, helburu nagusia ez da

produktibitatea, lanean hasi aurreko ohiturak eskuratzea baizik.

Bestalde, enpresekin harremanak ezartzen dituen laneratzaileak edo lanbideratzaileak giza

taldearen ezaugarri bereziak aipatu gabe lan egin dezake enpresekin, edota, aitzitik,

prestatzen duen taldea gizarte-bazterketako hainbat egoeratan dauden pertsonez osatuta

dagoela aipa dezake. Ezaugarri bereizgarriak barne hartzen dituen bigarren aukera hori

enpresen aurreiritzien ondorioz laneratzea oso zaila denean izan daiteke baliagarri. Kasu

horietan, giza talde horretako jendea kontratatzeak dakartzan zerga-onurak eta contrata-

tutako pertsonen jarraipen handiagoa egiteko aukera eskaintzen zaizkio enpresari. Ezgai-

tasuna duten pertsonen kasuan ikusi dugun laguntza bidezko lanaren antzeko lan-

-metolodologia izango litzateke.

Lanpostuaren jarraipena eta mantentzea. Jarraipena laneratze-ibilbide osoan egiten da,

eta hasieratik, orientazio-, motibazio- eta prestakuntza-faseetan eta enplegua aurkitu arte,

laguntza pertsonalizatua ematen da banako tutoretzen bitartez. Bazterketa-egoeran

daudenen zailtasunik handiena enplegua mantentzea da, bat-batean eguneroko bizitzako

arazo txikiak konpontzeko behar bezain autonomo eta arduratsu izan behar baitute. Une

horretan landu behar dira zeharkako gaitasunak, hala nola lanpostuaren antolamendua,

arazoak konpontzeko gaitasuna, ekimena, autonomia, erantzukizuna, presiopean lan egiten

jakitea, talde-lana eta abar.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 189

Jarraipenak lan-munduari lotutako legezko alderdiei buruzko aholkularitza barne har dezake.

Halaber, lanpostua hobetu nahi dutenei ere eskaintzen zaie jarraipena (enplegu berria

bilatzen hasi behar dute).

Laguntza-neurriak eta baliabide propioak

Giza talde horiek gizarte-bazterketako egoeran dauden langileentzako hobaridun kontratuez baliatu

ahal izango dira (2. UNITATE DIDAKTIKOAN ikusi ditugunak).

Hobaria duten lan-kontratu mugagabeak edo aldi baterakoak gizarte-bazterketako egoeran

dauden langileentzat.

Iraupen jakineko lan-kontratuak espetxean zigortuta dauden langileentzat.

Enpresak kontratu horien onuradun dira. Nolanahi ere, kontratu horiez gain, kontuan hartu behar dira

giza talde horientzako berariazko programak (hauek ere unitate berean azaldu ditugu).

Lanerako prestakuntza

Enplegu-plana

Lanerako prestakuntzako lantegiak

Orientazioa

Hona hemen lan-munduratzeko prozesuan lagungarri diren beste zenbait ekimen:

36/1999 Legea, urriaren 18koa, zigor-legerian aurreikusitakoari jarraiki zigorra etenda duten

delitugile toxikomanoei langabezia-sorospena eta lan-munduan eta gizartean txertatzeko

bermeak ematen dizkiena.

Espainiako Erresumako Gizarteratzeko Ekintza Plan Nazionala, 2001eko ekaina – 2003ko

ekaina. 1. helburua. Enplegua eta baliabideak eskuratzeko bidea; 1.1 helburua. Bazterketa-

-egoeran edo bazterketa-arriskuan dauden pertsonek enplegua lortzeko bidearen sustapena.

Horrez gain, Autonomia Erkidego bakoitzean giza talde horiekin lan egiten duten GKE ugari (Gurutze

Gorria eta Caritas, besteak beste) eta beste zenbait fundazio eta elkarte daude. Gainera,

Administrazioak berak berariazko zentroak ditu; preso ohien zentroak, adibidez, Justizia Sailaren menpe

daude.

Honako laguntza ekonomikoak ere jaso ditzakete:

Preso ohientzako langabezia-sorospena

Laguntzako prestazioak

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

190

3.8 Erretiratuak

Lanetik jubilaziorako bidea

Aurreko puntuetan, giza taldeek lanpostua lortzeko dituzten zailtasunak aztertu ditugu. Azken giza

talde honen kasuan, alderantzizko prozesua planteatzen da, hau da, zailtasunak pertsona edadetuek

lan-jarduera utzi eta erretiroari aurre egin behar diotenean sortzen dira. Erretiroak adin jakin batetik

aurrera lan-merkatua utzi behar duten pertsonak barne hartzen ditu, baina bai eta legezko adinera iritsi

gabe proposatzen zaizkien neurriei atxiki beharreko pertsonak ere (adibidez, lan-berregituratzeak,

iraupen luzeko langabezia eta abar direla eta, erretiro aurreratua hartu behar dutenak).

Biztanleriaren zahartzeak, Espainian batez ere, aldaketa eragin du biztanleriaren egituran eta

belaunaldien arteko harremanetan, bai eta lanaren, osasun-laguntzaren eta hezkuntzaren ikuspegian

ere. Espainiako biztanleriaren zahartze horren ezaugarri bereizgarri bat 80 urtetik gorakoen kopuruak

izan duen gorakada da (biztanleriaren % 12 dira). Beste berezitasun bat emakumeen kopuruaren

gehikuntza da; bizi-itxaropena gizonena baino handiagoa izatearen ondorioa da hori.

Erretiroa hartzeko eguna hurbil duten asko beldur dira jarduera murriztu behar dutela eta. Lan-

-mundua uzteak bizitza aktiboa eta geldiezina ahaztu eta pasibotasun-egoera batean geratzea esan nahi

du. Gaur egungo gizartean produktibitatea baloratzen da, eta erretiratuak, produkzio-sistemak lan-

-mundutik aldentzen dituen eta beren bizitzaren ibilbidea zabaltzen jarraitzea eragozten dien heinean,

baztertuta senti daitezke. Hori guztia dela eta, beharrezkoak dira erretiro-planak, biztanleria aktiboa lan

ondoko aldiari era positiboan aurre egiten prestatzeko. Erretiro-plan horiek aldaketa-egoerari aurrea

hartu beharko liokete, eta egokitzeko prozesu gisa planteatu beharko lirateke. Prozesu horretan,

bakoitzak bere erretiroa nola bizi nahi duen planteatu beharko luke.

Orain arte aztertutako giza taldeetan ikusi dugunez, lan-merkatuan txertatu ahal izateko lan-

-munduratzea planteatzen da; erretiroa hartzeko adinean dauden pertsonen kasuan, etapa berri hori era

positiboan bizitzen jakin ahal izateko prozesu bat planteatu beharra dago. Egoera berriari lasaitasun eta

konfiantza osoarekin aurre egiteko, bizitzaren beste une batzuetan lan edo lanbide batean jarduteko

prestatzen den bezala presta dezake pertsonak erretiroaren garaia.

Giza taldearen ezaugarriak eta profila

Giza talde hau oso heterogeneoa da: bertan 50 urtetik 85era bitarteko pertsonak barne hartzen dira,

hau da, hirugarren adin, zahartzaro eta abar deitutako aldiaren hasieran edo aldi horretan bete-betean

sartuta daudenak. Giza taldea izendatzeko erabiltzen diren kontzeptuak aldakorrak eta dinamikoak dira,

eta denborarekin aldatu egiten dira, kultur eta gizarte-alderdien menpe baitaude. Erretiratu horien

guztien ezaugarri komuna bizi-zikloaren adin-talde berri baten barruan egotea da. Pertsona helduak dira,

ahalmen guztiak dauzkatenak eta lan-merkatutik urrunduak.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 191

Lan-merkatutik kanpo geratu diren erretiratuen bereizgarri nagusia astialdi luzea izatea da, eta ez

daude denbora horretarako sozializatuta. Urte askotan astialdiaz gozatzeko aukerarekin amets egin

ondoren, bat-batean alternatibak falta zaizkie denbora hori betetzeko. Arazoa, ordea, ez da zenbait

jarduera soziokultural egiteko aukerara mugatzen; aldaketa hori baino garrantzitsuagoa da. Lehen zituzten

gauza asko falta dira: ordutegi egituratua, zereginak, lankideekiko harremana, lanpostuaren inguruko

gizarte-sarea, nolabaiteko estatusa enpresaren barruan, gizarte-maila eta abar.

Egoera horrek zenbait aldaketa eragiten ditu gizarte-mailan: harremanetan, gizarte-ospearen per-

tzepzioan, bizi-erritmoan eta bizimoduan, erosteko ahalmenean, eta familia-rolen banaketan (seme-

-alaben independentzia, bilobak eta abar).

Gizarte-aldaketa horiez gain, beste zenbait aldaketa fisiko eta psikologiko ere gertatzen dira.

Hasieran, zahartze-prozesua pixkanaka agertzen da: mugak zentzumenetan (ikusmenean, entzu-

menean…) eta funtzio organikoetan, aldaketak larruazalean (zimurrak) eta ilean, garaiera, pisu eta muskulu-

-indar txikiagoa eta abar. Aldaketa horiek guztiek zenbait ondorio dituzte (mugikortasuna mugatzea,

gaixotasun gehiago eta min handiagoa izatea…) eta, jakina, eragina dute pertsona edadetuaren

mendekotasun- eta autonomia-mailan. Zenbait kasutan, erasanik handienak dituztenengan bereziki,

osasunari lotutako laguntza-arazoak sor daitezke (etxeko laguntzaren edo oinarrizko sendaketen

beharra eta abar).

Aldaketa psikologikoak orain arte aipatutako gizarte-aldaketen, familia-aldaketen eta aldaketa

fisikoen ondorioa dira. Erretiroaren aurrean sentitzen den larritasuna, adibidez, erretiroaren inguruko

aurreiritziek, erretiroa hartu duen pertsonak lana eraginkortasunez egiteko balio ez duelako usteak,

edota arrakasta eta garapen pertsonala lortzeko bide bakarra lana delako ideiak eragiten dute.

Giza taldearen premiak

Aurreko idatz-zatian erretiratuen giza taldeaz egindako deskribapenetik abiatuta, hiru premia-multzo

bereiz daitezke. Lehena astialdia betetzen jakiteko premia da, oso garrantzitsua pertsona-mailan.

Bigarrena, berriz, lan-egoeran izandako aldaketaren ondoriozko premia ekonomikoa da. Eta, azkenik,

adinarekin ager daitezkeen laguntza-premiak edo osasun-premiak ditugu.

Astialdia betetzeko premia

Astialdi luzea izateak eta astialdi horrekin zer egin ez jakiteak denbora hori pertsonarentzat edukia

eta interesa duten jardueretan erabiltzen ikasteko nahia sortzen du. Baliagarri sentitzeko premia,

harremanak egitekoa, ezagutza transmititzekoa edo bakardadea gainditzekoa sortzen da. Ikusten denez,

parte hartzeko aukera ematen duten baliabideak edo jarduerak ezagutzea ez da nahikoa; gizarte-balioa

eta metatutako esperientziaren onarpena barne hartu behar dute baliabide eta jarduera horiek.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

192

Hori dela eta, inguruneko baliabide soziokulturalen eskaintza ezagutzeko orientazio- eta prestakuntza-

-premia sortzen da.

Gizonezkoek, oro har, zailtasun handiagoak dituzte astialdia betetzeko. Emakumeek, aldiz, etxeko

lanak egiteko erabili ohi dute.

Gizonezkoek, lan-arloko aldaketaz gain, familian ere aldaketak dituzte, eta beste rol bat hartzen

dute. Adibidez, etxean ordu gehiago ematen dituzte, biloben arretan eta zaintzan inplikatzen dira, etxeko

erosketetan eta zereginetan parte hartzen dute… Kasu horietan, baliteke denbora betetzeko jardueraren

bat egitea, baina ez da nahikoa. Garrantzitsua da jarduerak erretiratuak berak aukeratzea, inork

jarduerarik ezarri gabe.

Emakumezkoak, aldiz, hiru belaunaldiri laguntzeko gauza dira, hots, emantzipatu diren seme-alabei,

bilobei eta gurasoei.

Familia-egoerak, egoera zibilak, egoera berrira egokitzeko gaitasunak eta abarrek arazo psiko-

logikoak agertzeko aukera erraztu edo zaildu dezake (depresioaren hasiera, bakardadea…).

Premia ekonomikoa

Erretiroa hartu duen pertsona gehien kezkatzen duen arazoa ekonomikoa da. Gizarte Segurantzaren

menpe geratzen da, eta dagokion pentsioa kobratzen du. Diru-sarrerak murriztu egiten dira, eta dirua

faltako ote den beldurra eragiten du horrek. Kasu horietan, bizi-maila erretiroko diru-sarreretara egoki-

tzen jakin behar da, eta, ezinezkoa denean, premia ekonomikoa beste gizarte-prestazio edo -laguntza

batzuekin bete beharko litzateke.

Laguntza- edo osasun-premia

Zahartze-prozesuaren berezko aldaketa fisikoak gertatzen diren heinean, gerta daiteke eguneroko

jarduerak egiteko osasun-arloko profesionalak edo zaintzaileak, etxez etxeko laguntza-zerbitzua, etxeko

ekipamenduak, edo autonomia, gainerakoekiko harremanak eta abar erraztuko dituzten etxeko azpie-

giturak behar izatea.

Halaber, kontuan hartu behar da alderdi psikologikoak eraginpean hartzen dituzten eta profesionalen

etengabeko zaintza eskatzen duten gaixotasunak ager daitezkeela (Alzheimer eta Parkinson izenekoak,

adibidez).

Esku hartzeko proposamenak

Giza talde honen kasuan planteatu beharreko esku-hartzeak jarduteko bi eremu hartu beharko

lituzke kontuan: alde batetik, enpresen barruan erretiroa prestatzeko programak garatu beharko lirateke;

bestetik, lan-munduratzeko zentro baten barruan arestian aipatutako beharrei erantzuteko programak

bultza daitezke, edota giza talde honetan barne hartutako pertsonei bizi diren eremuan dauden balia-

bideak edo zerbitzuak eskain dakizkieke.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 193

Enpresen barruko esku-hartzea

Esku-hartzerik onena prebentziozkoa da, hau da, erretiroa hartu baino lehenagokoa. Hala ere,

enpresa gutxik dituzte erretiro aktiborako prestatzen duten eta langileei bizitza aktibotik lan-erretirora

pasatzen laguntzeko prestaketa praktikoa ematen dieten planak.

Erretiroa prestatzeko programa baten helburua bikoitza da: alde batetik, lan egiteari utziko dion

pertsona kontzientziatzea; bestetik, erretiroa hartzean beste jarduera batzuk egiteko aukerei buruzko

orientazioa ematea.

Programa horiek enpresek beraiek antolatu beharko lituzkete. Izan ere, enpresek beren langileen

profila ezagutzen dute, eta orientazio pertsonalizatua eskain dezakete. Halako programarik ezean, beste

proposamen batzuk ere badaude, hala nola Cesar Gala-rena(8): lanaldia pixkanaka murriztea. Hiru

modalitate bereiz daitezke:

Eguneko lanaldia murriztea (hainbat ordu egunean edo astean).

Asteko iraupena murriztea (hainbat egun astean).

Langilearen lanbide-jarduera erretiroa hartu baino urte batzuk lehenago murriztea (oporraldia

luzatuta).

Lanaldia murrizteko aukera horiek guztiek ordainsaria murriztea dakarte. Horrela, erretiroa hartzear

dagoen pertsonak badaki zer den diru-sarrera gutxiagorekin bizitzea, eta bizi-maila diru-sarrera horietara

egokitu du.

3.17. irudia. Lan-mundutik erretirora pasatzeak aldaketa kualitatibo handia sortzen du eta, horrekin batera, beste hainbat

aldaketa fisiko, psikologiko eta sozial ere bai.

Lan-munduratzeko zentroen barruko esku-hartzea

Erretiroari aurre egin behar dion pertsonari laguntzeko proposatzen den esku-hartzeak honako urrats

hauek barne hartzen ditu:

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

194

Hasierako elkarrizketa. Pertsonen eskaria, egoera berriaren aurrean dituzten iguripenak,

baliabideen ezagutza-maila eta abar zehaztea da helburua.

Informazioa, aholkularitza eta orientazioa. Lehenik eta behin, interesgarria izango

litzateke erretiroa hartu behar dutenei zahartzaroari, aldaketa garrantzitsuenei eta abarri

buruzko informazioa ematea, iritsi diren adinari lotutako larritasun eta aurreiritzi batzuk

arrazionalizatu eta elkarrekin argitu ahal izan ditzaten, etapa berrian bizi-proiektua

berrantolatzen has daitezen, eta alderdi positiboak aurkitu eta balora ditzaten. Halaber,

garrantzitsua da egun dauden baliabideei buruzko informazioa ematea, astialdia betetzen

jakiteko estrategiak eskaintzea, autoestimua hobetzea, gizarte-helburua edo nolabaiteko

gizarte-balioa duten jardueretan parte hartzea, interesak eta kezkak definitzea eta abar.

Erretiro-programa lantzea. Pertsonak bere interesak eta inguruneko eskaintza soziolaboral

guztia ezagutu ondoren, egin beharreko jarduerak erabaki baino ez zaio geratzen. Erabakia

hartzen duenetik aurrera, prestakuntza-eskaintzan parte har dezake (helduen eskola,

edadetuentzako unibertsitate-gelak, auzo-etxeetako ikastaroak, lantegiak, jardunaldiak,

hitzaldiak...), edota boluntario gisa jardun dezake (gizarte-erakundeetan, adibidez).

Oso garrantzitsua da pertsona erretiratuei gizarteratzen laguntzea, haien esperientzia eta ezagutzak

aprobetxatzea eta gizarte-jardueretan parte har dezaten sustatzea. Ildo horretan, esku-hartzea ez da

erretiratuei laguntzera mugatzen; horrez gain, gizarte-ingurunea kontzientziatu behar da.

Laguntza-neurriak eta baliabide propioak

2. UNITATE DIDAKTIKOAN, erretiratuentzako kontratuak edo enplegua babesteko eta mantentzeko, edo

lanera itzultzeko neurriak azaldu ditugu. Honako hauek dira:

Txandako lan-kontratua

Erretiro aurreratuaren ondorioz ordezkatzeko lan-kontratua

Gizarte Segurantzako kuoten hobaria 60 urte edo gehiago dituzten langileentzat

Gizarte Segurantzako kuoten salbuespena 65 urte edo gehiago dituzten soldatapeko

langileentzat.

Programa eta baliabide ugari daude aisiari eta astialdiari lotutako premiei erantzuteko, hala nola

Migrazio eta Gizarte Zerbitzuen Institutuaren (IMSERSO) bidaiak eta programak, edadetuentzako

oporraldi-programa, erretiratuentzako aldi baterako egonaldiak, helduak prestatzeko programak (gela

irekiak, unibertsitate-gelak), eta jarduera eta lantegi ugari eskain ditzaketen zentroak: auzo-etxeak,

eguneko zentroak, egoitzak, helduak prestatzeko eskolak, edadetuentzako zentroak eta abar.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 195

Laguntza-alderdiari dagokionez ere, zentro eta programa asko daude: etxez etxeko laguntzarako

programak, etxebizitzak egokitzeko laguntzak, teknikak eskuratzeko laguntzak, lagundutako egoitzak,

etxebizitza babestuak, jantoki-zerbitzuak, telealarma- eta telelaguntza-zerbitzuak eta abar.

Alderdi ekonomikoari dagokionez, erretiroari dagokion laguntzako pentsioa eta autonomia-erkidegoetako

administrazioen eta toki-administrazioen berariazko beste zenbait laguntza azpimarratu behar ditugu.

AAiippaammeenn bbiibblliiooggrraaffiikkooaakk

1. CES 1997, honako honetan aipatua: BALLESTER, LL., FIGUERA, P. Exclusión e inserción social.

10. kapitulua: AMORÓS, P., ALERTES, P. (KOOR.). Intervención educativa en inadaptación social.

Síntesis. Madril, 2000.

2. Prestakuntza-txostena. Primer cicle de suport integral per a tècnics d’inserció. Bartzelonako

Diputazioko Servei de Foment a l’Ocupació izenekoak landua. Honek, aldi berean, IBIS ACAM

iturria aipatzen du (argitaratu gabeko dokumentua).

3. POAL MARCET, G. Entrar, quedarse, avanzar, aspectos psicosociales de la relación mujer –

mundo laboral. Siglo XXI. Madril, 1993.

4. BOM, W. Abrirse paso. Orientación laboral y profesional para mujeres. El Roure. Zaragoza, 1994.

5. Informe sobre la situación de las personas con discapacidad en España.

6. AJUNTAMENT DE BARCELONA. EAL Equip d’Assessorament Laboral per a la integració de persones

amb disminució. Bartzelona.

7. IOÉ KOLEKTIBOA (ACTIS, W., PEREDA, C., DE PRADA, M.A.). Inmigración, escuela y mercado de

trabajo. Una radiografía actualizada. Fundación La Caixa. Colección Estudios Sociales, núm. 11.

Bartzelona, 2002.

8. GALA, C. El jubilado, su mundo y sus problemas. Non: Hainbat autore. El jubilado ante su futuro.

Plan de preparación a la jubilación. Narcea Editorial. (Gizarte Gaietako Ministerioa-Inserso-

-Endesa). Madril, 1991.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

196

Ariketak

Unitate honetarako jardueren eta ariketen proposamena kasu praktiko batzuk aurkezten eta ebazten

dituen 6. unitate didaktikoarekin osatuko da. Jarduera eta ariketa horiek ebaztea planteatuko zaie

ikasleei eta, ondoren, bateratze-lana eta zuzenketa egingo da ikasgelan. Horretarako, liburuan proposa-

tutako soluzioa hartuko da abiapuntutzat.

1. Bizitzaren marra. Esperientzia laburra baduzue ere (lan-mailan bereziki), ariketa hau egitea

interesgarria da. Izan ere, tresna baliagarria izan daiteke zenbait esku-hartzetan zuen lanbide-

-praktikan erabiltzeko (gizarte-arriskuko egoeran dauden pertsonen kasuan, adibidez). Honako

argibide hauei jarraiki grafiko bat egitean datza ariketa:

Abzisa-ardatzean, adin-zerrendak daude (adibidez, 10 urtekoa, 12, 14, 16, 18, 20 eta abar).

Ordenatu-ardatzean, 1etik 10erako puntuazioa dago (oso gaizki-rekin hasi eta aparta-rekin

amaitzen da).

Ardatz horietan, hiru marra egin behar dira: lehena ibilbide pertsonalari dagokio, bigarrena

prestakuntza-ibilbideari eta hirugarrena, berriz, lan-ibilbideari. Horrela, beraz, zure bizitzari

puntuak jarri beharko dizkiozu adierazitako hiru aldagai horiek kontuan hartuta.

Grafikoa egin ondoren, identifikatu marra bakoitzaren punturik altuena eta baxuena, eta aztertu

hiru marren artean dagoen erlazioa.

2. Irakurri beheko tituluak eta aukeratu bat (prentsan aurkitutako beste antzekoren bat edo bizi

zaren inguruko beste kasu bat ere aukera dezakezu).

Diseinatu enpresa horietako batean gutxienez 12 urtean eta kualifikazio kaskarreko

zereginetan lan egin duen 40 urtetik gorako pertsona baten profila.

Egin zure ustez pertsona horrek izan ditzakeen premien sekuentzia.

Zerrendatu pertsona hori laneratzeko esku-hartze baterako proposatuko zenituzkeen urratsak.

Lear Corporation multinazionalak Cerverako (Lleida) instalazioa ixteko eta 928 langile finko

kaleratzeko enplegu-erregulazioko espedientea (EEE) aurkeztu zuen asteazken arratsaldean, Lan

Kontseilaritzak Lleidan duen eta espedientea aurkeztu zen lurralde-ordezkaritzako iturrien arabera.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 197

Multinazionalak Poloniara lekualdatu nahi du gaur egun Cerveran egiten den automobiletarako

kableatu-produkzioa, eta arrazoi ekonomikoak, eta antolamenduari eta produkzioari lotutakoak

aipatzen ditu Kataluniako instalazioa ixteko. Enplegu-erregulazioak 748 emakumezko eta 180 gizo-

nezko hartzen ditu eraginpean, baina faktoria gelditzean 1.200 lagunetik gora geratuko dira lanik gabe.

El Mundo motor. 2002ko apirilak 10

Ia 450 enplegu kenduko ditu Renault España enpresak Madrilgo 593 langileko plantillatik.

Renault Vehículos Industriales España enpresak 2006ko amaiera arte plantillako langileen % 74,7

eraginpean hartuko dituen enplegu-erregulazioko espedientea aurkeztuko du. Adierazitako datan,

Villaverdeko (Madril) egungo fabrika itxi eta beste bat zabalduko du eskualdean bertan. Horixe adierazi

zuten atzo enpresako zuzendariek. Fabrika berrian, Villaverden lan egiten duten 593 langileetako

150entzat baino ez da lanik izango.

20 minutos. 2004ko martxoak 19

Beste 52 langile kaleratu ditu Printer enpresak, eta Bartzelonan duen fabrika ixteko

espedientea aurkeztu du. Urtarrilean 46 langile kaleratu ondoren Generalitateak baimendu zizkion eta

sindikatuekin negoziatzeko gelditu zituen 52 langileren iraizpenak gauzatzea erabaki du gaur Printer

Industria Gráfica enpresak (Bertelsmann alemaniar multinazionalaren eskumendekoa).

Konpainiak adierazi zuenez, gaur egun 398 langilek osatzen duten plantilla osoarentzako enplegu-

-erregulazioko espedientea enpresa-batzordeak azken eskaintza ez onartzea erabaki ondoren aurkeztu

da (“eskaintza gehiago ere aurkeztu zitzaizkion negoziatzen emandako hamaika hilabetean, galerei

aurre egiteko eta ahalik eta lanpostu gutxien galtzeko").

Europa Press. 2004ko martxoak 31

United Biscuits multinazionalak fabrika itxi du. United Biscuits Group multinazionalak, Aguilar

de Campoo-ko galleta-fabrika ixteko erabakia justifikatzeko, (fabrika horretako produkzioa Vianakoak –

Nafarroa– eta Orozkokoak –Bizkaia– hartuko dute), fabrika "gutxiegi erabiltzea" eta kostuak murrizteko

beharra aipatu zituen joan den ostegunean. (...) Aguilarko plantilla 212 langilek osatzen dute, eta

enpresak plan bat aurreikusi du guztientzat. Planak honako aukera hauek barne hartzen ditu:

plantillaren zati handi bat United Biscuits (UB) multinazionalaren beste produkzio-unitate batzuetan

lanean jartzeko aukera, enplegu-unitate autonomoen sustapena, aurretiko erretiroak eta kalte-ordainak.

Elmundo.es. 2002ko apirilak 9

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

198

3. Bete gazteen laneratzeari buruzko honako taula hau:

Egin ditzaketen lanen

zerrenda

Gomendatzen diren laguntza-neurriak edo

baliabide propioak

Kualifikazio ertain edo baxuko gazteak

Kualifikaziorik gabeko gazteak

Titulurik eta trebakuntzarik gabeko gazteak

4. Azaldu honako adierazpen hauek iradokitzen dizutena.

5. Bilatu emakumeek pairatzen duten lan-diskriminazioari buruzko albisteak. Ondoren, hitz egin

klasean ezberdintasun horiek leuntzeko aplika litezkeen neurriei buruz.

6. Aztertu ezgaitasuna duten pertsonen egoerari buruzko txostenean islatutako zifrak. Bilatu zure

udalerriko pertsona ezgaituen kontratazioari buruzko estatistikak, eta konparatu bi errealitateak.

7. Down-en sindromea duen eta supermerkatu batean produktuak apaletan antolatzen laneratzea

lortzen duen pertsona baten kasuan, zein izango lirateke gizarteratzailearen zereginak laguntza

bidezko lan-metodologian? Bilatu, interneten edo inguruko zentroren batean, laguntza bidezko

lan-esperientzien inguruan argitaratutako adibideak.

8. Zure ustez, enpresek ba al dute pertsona ezgaituak kontratatzeak dituen abantailen berri? Ezta-

baidatu klasean egoera hori zuzentzeko har daitezkeen neurriei buruz.

9. Berrikusi, talde txikitan, immigrazioaren arloan egun indarrean dagoen araudia, lan-baimenei

dagokienez. Indarrean dagoen araudian kontsulta egin dezakezue, edota sindikatuetara edo

etorkinentzako aholkularitza juridikoko zerbitzuetara jo dezakezue.

EMAZTEA ETA SEME-ALABAK

DITUT

SENARRA ETA SEME-ALABAK

DITUT

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 199

10. Prestatu enplegua eskatzen duen eta gaztelania menperatzen ez duen pertsona bati egin

beharreko hasierako elkarrizketaren gidoia (beste formula batzuk pentsatu beharko dira

informazioaren transmisioa ziurtatzeko).

11. Egin, talde txikitan, zuen probintzia, hiri edo auzoko immigrazioari buruzko txosten txiki bat, eta

adierazi honako hauek: ehunekoa, jatorrizko herrialdea, egiten dituzten lanak, marjinaziorik

badagoen eta abar.

12. Gizarteratzaile gisa, zer egingo zenuke gizarte-bazterketako egoeran dauden pertsonengan

lana bilatzeko autonomia sustatzeko?

13. Osatu, enplegagarritasun-mailaren arabera, gizarte-bazterketako egoeran dauden eta bergizar-

teratu nahi duten pertsonen premiei eta eskuragarri dauden baliabideei eta laguntza-neurriei

buruzko honako taula hau:

Enplegagarritasun-maila Izan ditzaketen premiak Gomendatzen diren laguntza--neurriak eta baliabide propioak

Enplegagarritasun ertaina eta altua

Enplegagarritasun ertaina eta txikia

Enplegagarritasun zaila

14. Egin elkarrizketa duela gutxi erretiroa hartu duen pertsona bati, prozesuari nola aurre egin dion

eta zein laguntza-mota behar duen jakiteko.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

200

3.1 jarduera

Baliabideak eta zerbitzuak lan-munduratzearen arloan

Planteamendua

Bisitaldiak egin behar dituzue zuen udalerrian edo inguruan giza talde jakin bat lan-munduratzeko

dagoen zentro, zerbitzu edo baliabideetara.

Garapena

Banatu klasea landu nahi diren giza talde adina taldetan: iraupen luzeko eta 45 urtetik gorako

langabeak, gazteak, emakumeak, ezgaituak, etorkinak, gizarte-arriskuan dauden pertsonak eta erretira-

tuak izeneko taldeetan.

Talde bakoitzak lan-munduratzeko zentro, zerbitzu edo baliabideen lau fitxa landu behar ditu

gutxienez (adibidez, gazteentzako lantegi-eskola, lanerako prestakuntzako ikastaroak, udalaren

enplegu-planak eta abar). Zentro horietako bat, gutxienez, bisitatu egin beharko da; gainerakoei

buruzko kontsulta egiteko, argitalpenak, internet eta abar erabil daitezke.

Lanaren helburuak honako hauek dira:

Hezkuntza-mailan, prestakuntza-mailan edo lan-munduratzearen mailan giza talde jakin baten-

tzat dauden baliabideen aniztasuna ezagutzea.

Hainbat zentrotara bisitaldiak egitea, gizarteratzaile gisa esku hartzeko eremu izan

daitezkeenak zuzenean ezagutzeko.

Gizarteratzaileak zentroan diharduen profesional-taldearen barruan baliabide bakoitzarekin izan

ditzakeen zereginei buruz gogoeta egitea.

Honako lan-gidoia proposatzen da:

1. Aurkezpena

2. Giza taldearen deskribapena

3. Baliabideen fitxen bilduma

3.1 Zentroaren identifikazioa: izena, helbidea, telefonoa, harremanetarako pertsona, zein erakun-

deren menpe dagoen.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 201

3.2 Zentroaren identifikazioa: izena, helbidea, telefonoa, harremanetarako pertsona, zein erakun-

deren menpe dagoen.

3.3 Zentroaren, programaren eta esku-hartzearen deskribapena: helburuak, jarduerak (ezau-

garriak, egutegia, iraupena…), profesionalak eta abar.

3.4 Gizarteratzailearen zeregina.

3.5 Baliabidearen balorazioa.

4. Bisitatutako zentroak

4.1 Zentroaren identifikazioa: izena, helbidea, telefonoa, harremanetarako pertsona, zein erakun-

deren menpe dagoen.

4.2 Zentroaren, programaren eta esku-hartzearen deskribapena:

- Helburuak

- Programa zehatzen edo egiten diren jardueren deskribapena

- Giza taldeak sartzeko bete beharreko baldintzak

- Giza taldearekin esku-hartzeko ibilbidea

- Denboralizazioa

- Lan egiten duten profesionalak (organigrama)

- Material bibliografikoa, fotografikoa, bideografikoa…

4.3 Gizarteratzailearen zeregina

4.4 Baliabidearen balorazioa

5. Ondorioa

6. Bibliografia

7. Eranskinak

Iraupena

Bi hilabete informazioa bilatzeko eta bisitaldiak egiteko. Bi eskola-ordu utziko dira bi astetik behin.

Ordu bateko lau saio azalpenetarako, hots, ordu-erdia talde bakoitzarentzat.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

202

3.2 jarduera

Los lunes al sol filmaren azterketa

Fitxa teknikoa

Zuzendaria: Fernando Leon de Aranoa.

Aktoreak: Javier Bardem, Luis Tosar, Nieves de Medina eta abar.

Argumentua: Santa, Jose, Lino, Rico, Amador eta Reina, guztiak 45 urtetik gorakoak, duela urte

batzuk ontziola batetik kaleratu zituzten, eta bakoitzak bere moduan egin dio aurre langabe-

ziaren arazoari.

Planteamendua

Filmean kontatzen den esperientziatik abiatuta, identifikatu iraupen luzeko eta 45 urtetik gorako langa-

been ezaugarriak.

Garapena

Ikusi Los lunes al sol filma.

Binaka, jorratu honako hauek:

- Iraupen luzeko langabeziaren kiribiletik abiatuta, identifikatu zein unetan dauden Santa, Jose,

Lino eta Amador. Erantzunean arrazoiak azaldu.

- Deskribatu Paulino Rivasek lana bilatzeko jarraitutako prozesua.

- Hitz egin gehien gustatu zaizuen eszenari buruz.

Iraupena

Bi orduko saioa filma ikusteko. Bi orduko beste saio bat gogoeta-lana egiteko eta ikasgelan bateratze-

-lana egiteko.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 203

3.3 jarduera

La vida al sol artikuluaren azterketa

Bilatu, hemeroteka batean, El País egunkariaren igandeko gehigarrian argitaratutako La vida al sol

artikulua (2002ko azaroaren 17an, igandea, eta 2002ko azaroaren 18an, astelehena).

Planteamendua

Artikulua irakurrita, langabezian dauden hainbat pertsonak bizi duten egoerarako hurbilketa lortu

nahi da.

Garapena

Irakurri artikulua, eta aukeratu testigantza bat. Identifikatu zein giza taldetakoa den, eta zerrendatu

giza talde horren ezaugarri propioak eta premiak.

Iraupena

Hiru orduko saioa.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

204

44 uunniittaattee ddiiddaakkttiikkooaa

LLAANNEERRAAKKOO TTEEKKNNIIKKAAKK EETTAA BBAALLIIAABBIIDDEEAAKK

4.1. irudia.

“Lanbide-interesak eta lanbide-zaletasunak ongi aztertzea, norberaren gaitasunak eta trebetasunak

baloratu eta neurtzea, enplegu-alternatibak ikertzea eta enplegua bilatzeko antolatzea oso kontuan

hartu beharreko baldintzak eta faktoreak dira. Enplegua bilatzean, ezinbestekoa da jarrera aktiboa

izatea. Eta, horretarako, ideiak garbi eduki behar dira, eta teknika jakin batzuk erabili.”

CIRCULO DE PROGRESO UNIVERSITARIO

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 205

4.1 Lana bilatzeko baliabideak

Laneratze-zerbitzuen bitartez orientazioa jasotzen duten herritarrek lan-merkatuak nola

funtzionatzen duen jakin behar dute, hau da, gehien eskatzen dituzten enpleguak zein diren, lana

bilatzera nora joan daitezkeen, lanpostu horiek lortzeko zer egin behar duten eta abar. Eskaera horiek

guztiak laburbiltzeko, hiru alderdi hartuko ditugu kontuan:

Zein lan-modalitate dauden

Lana lortzeko zein lekutara joan daitekeen

Lana bilatzeko zein tresna dauden

Lan-modalitateak

Lana norberaren edo besteen kontura egin daiteke.

Norberaren konturako lana. Kasu honetan, pertsonak berak sortzen du lanpostua. Honako

bi hauek bereiz daitezke:

- Lan independentea. Pertsonak langile autonomo gisa lan egin dezakeelakoan dago.

- Elkarlana. Pertsonak bere lanbide-proiektua beste batzuenekin elkartzen du, eta

kooperatibak edo sozietateak sortzen dituzte.

Besteren konturako lana. Enpresa pribatuek edo erakunde publikoek sortzen dute langunea.

Enplegua lortzeko lekuak eta moduak

Lana aurkitzeko, hainbat iturritara jo daiteke. Informazio eguneratua lortzeko, etengabe kontsultatu

behar dira iturri horiek.

Honako hauek azpimarra daitezke:

Lan-merkatuko bitartekoak. Enplegu Zerbitzu Publikoen inguruan edo informazio-zerbitzuen

eta langileak hautatzeko zerbitzuen bitartez dihardute.

Administrazio Publikoa

Komunikabideak

Harreman-sarea

Autokandidatura

Iturri horiek guztiak 4.2 IDATZ-ZATIAN aztertuko ditugu zehatz-mehatz.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

206

Enplegua bilatzeko tresnak

Lortu nahi den lanpostua edozein izanik ere, erabili beharreko hainbat tresna daude. Beraz, garran-

tzitsua da tresna horiek ezagutzea eta eraginkortasun handiagoz erabiltzeko estrategiak prestatzea.

Hona hemen tresna horiek:

Telefonoa

Curriculuma

Aurkezpen-gutuna

Lan-elkarrizketa

Proba psikoteknikoak

Horiek guztiak 4.3 IDATZ-ZATIAN aztertuko ditugu.

4.2. irudia. Baliabideak eta tresnak izanez gero, errazagoa da, zalantzarik gabe, lanpostua lortzeko aukera.

4.2 Enplegua lortzeko lekuak eta moduak

Lan-merkatuko bitartekoak

Sarritan, oso zaila da lan-iturrietara zuzenean iristea. Hori dela eta, bitarteko erakundeak erabiltzen

dira. P. Blasco Calvoren arabera, “lana bilatzen duten pertsonak enplegua eskaintzen dutenekin

harremanetan jartzeko zeregina betetzen duten organismoak, enpresak eta erakundeak” dira bitarteko

erakundeak.(1)

Enplegu Zerbitzu Publikoa (EZP)

Aurreko unitate didaktikoetan ikusi dugunez, Estatuko Enplegu Zerbitzu Publikoa lan-bitartekotzaz

arduratutako erakunde ofiziala da. Bere eginkizuna ez da lana sortzea, eskaintzen dituen zerbitzuen

bidez enplegua eskatzen dutenei laneratzeko prozesua erraztea baizik. Ildo horretan, eskaintza baten

bidez langileak hautatzeko aukera ematen zaie enpresei, eta lan-eskaintzetarako sarbidea eta enplega-

garritasuna hobetzeko aukera eskatzaileei.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 207

Enplegu Zerbitzu Publikoan honako alderdi hauei buruzko informazioa lor daiteke:

Lan-aukera errealei eta lanbide-kualifikazioa lortzeko prestakuntza-beharrei buruzko informazioa.

Lanerako prestakuntza honako arlo hauetan: informatika, kontabilitatea, mekanika, elektronika,

enpresen kudeaketa…

Langabeentzako prestazioak eta soros-

penak bideratzea.

Lana sustatzeko neurriei, autoenple-

guari, kooperatibei, kontratazio-motei

eta abarri buruzko informazioa.

Enplegu Zerbitzu Publikoak lan-

-munduratzea lortzeko eskainitako edo-

zein ekintzatan parte hartzeko aukera:

lan-eskolak, ofizio-etxeak, enplegu-

-lantegiak eta abar.

Langune bat lortzeko aukera.

4.3. irudia. Enplegu-emaileak eta lana bilatzen dutenak harremanetan jartzeko zeregina duten hainbat zerbitzu

publiko eta pribatu daude lan-merkatuan.

Neurri hauetako gehienak Autonomia Erkidegoei transferituta daude, Autonomia Erkidegoetako

Enplegu Zerbitzu Publikoen bitartez hain zuzen ere.

Informazioa lortzeko eta langileak hautatzeko zerbitzuak

Zerbitzu hauek irabazi-asmoa izan dezakete (ala ez), eta lan-merkatuan honako zerbitzu hauetako

bat edo gehiago ematen dituzten eta agintari publikoekiko loturarik gabe diharduten pertsona fisiko edo

juridiko guztiek osatzen dituzte:

Lan-eskaintzak eta lan-eskariak lotzeko zerbitzuak; lan-agentziak ez du parte hartzen ondorioz

sor daitezkeen lan-harremanetan.

Eskatzaileak hirugarren baten (enpresa erabiltzailearen) esku uzten dituzten zerbitzuak;

hirugarren horrek zereginak ezarri eta lana ikuskatzen du.

Lana bilatzen dutenentzako beste zerbitzu batzuk ere barne hartuta daude, hala nola

informazioa eskaintzea, eskaintza eta eskari zehatzik lotu gabe.

Beraz, langileak hautatzeko zerbitzuak, zerbitzuen izaeraren arabera, honela sailka daitezke:

enpresak, gaitasun-hornitzaileak eta zuzeneko zerbitzuen hornitzaileak.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

208

Bitarteko enpresak

Lana bilatzen duen pertsona lana eskaintzen duen enpresarekin harremanetan jartzen duten

erakundeak dira. Batzuk irabazi asmoko erakundeak dira.

Enpresen artean, bi mota daude: langileak hautatzeko enpresa aholkulariak eta enplegu-agentzia

pribatuak.

Langileak hautatzeko enpresa aholkulariak. Irabazi-asmoko enpresa pribatuak dira, eta

langile-zerbitzuak eskaintzen dituzte. Hautaketa-prozesua hiru fasetan egiten da:

1. Lanbide-profila aztertzea

2. Hautagaiak biltzea

3. Proben eta elkarrizketen bidez hautatzea

Enpresa horien bitartekotza eskaintza eta eskaria lotzera mugatzen da, eta agentziak ez du

lan-harremanetan parte hartzen. Esku-hartzearen ondorioz, lan-kontratu bat egiten da

enpresaren eta langilearen artean.

P. Blasco Calvo-k dioenez, enpresa horiek, zenbaitetan, lan-eskaintza jakin bat kudeatzen

dute; beste batzuetan, berriz, merkatuaren egoera ezagutzeko eta beren datu-basea

sortzeko merkatu-azterketak egiten dituzte.

Gero eta enpresaburu gehiagok eskatzen dituzte zerbitzuak enpresa horietan. Izan ere,

zerbitzu horien bidez:

- Zuhurtasun handiagoa lortzen da langileen aurrean.

- Langile-sailari gehiegizko lana kentzen zaio.

- Enpresa txikiek eskaintza gehiago jasotzen dituzte enpresa horien bitartez.

- Enpresa espezializatuak dira, eta langune bat lortzeko ahaleginean arrakasta lortzeko

bermeak ematen dituzte.

Enpresa horiek eskaintzen dituzten zerbitzuak honako hauek dira:

- Baldintza profesionalen eta pertsonalen profila ezartzen laguntzea.

- Lan-eskaintzen iragarkiak egitea eta argitaratzea.

- Lan-eskaerei lotutako dokumentazioa aztertzea.

- Korrespondentzia zentralizatzea: dokumentazioaren eskaera eta itzultzea, elkarriz-

keta baterako deialdia.

- Proba psikologikoak, profesionalak, eta hautaketa-elkarrizketak prestatzekoak egitea.

- Erreferentziak eskatzea.

- Enpresentzako eta hautagaientzako aholkularitza.

- Txostenak egitea.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 209

Enplegu-agentzia pribatuak. Enplegu Zerbitzu Publikoarekin lankidetzan diharduten eta

lan-merkatuan bitarteko izateko Zerbitzu horrek baimentzen dituen irabazi-asmorik gabeko

erakundeak dira.

Agentzia hauen helburua enplegu-eskatzaileak eta enpresak harremanetan jartzea da.

Irabazi-asmorik ez badute ere, enpresa kontratugilearen aldetik eta langilearen aldetik

ordainsariak jaso ditzake, egindako zerbitzuengatik.

Agentzia hauek hautagaien ekintza guztien berri eman beharko diote Enplegu Zerbitzu Publi-

koari. Enpresa hauen artean, honako hauek aipa daitezke: Espainiako Unibertsitate Funda-

zioa, FSC Discapacidad elkartea, Errefuxiatuei Laguntzeko Espainiako Batzordea eta abar.

Gaitasunak hornitzeko enpresak

Pertsonak agentziaren soldatapeko gisa kontratatzean eta pertsona horiei zeregin bat jarriko dien

eta ikuskatuko dituen hirugarren baten esku uztean datza zerbitzua. Lan-kontratua, beraz, langilearen

eta agentziaren artekoa da.

Garrantzitsuenak aldi baterako laneko enpresak dira (ABLE).

Aldi baterako laneko enpresak. Langileak kontratatu eta aldi baterako beste enpresa baten

(enpresa erabiltzailearen) esku uzten dituzten enpresak dira.

Beraz, eskulana biltzea eta beste enpresa bati lagatzea da ABLEen zeregina. Langileak

ABLEarekin du lan-harremana (soldata, lan-kontratua eta abar), eta enpresa erabiltzailean

egiten du lana.

Kontratu-mota hori honako kasu hauetan soilik egin daiteke:

- Obra edo zerbitzu jakin bat egiteko

- Merkatuaren egoeraren eskakizunei erantzuteko

- Langunea gordetzeko eskubidea duten langileak ordezkatzeko

- Enpresa batean hautaketa-prozesuak edo mailaz igotzeko prozesuak dirauen bitar-

tean langune finko bat betetzeko

Zuzeneko zerbitzuen enpresa hornitzaileak

Enpresa hauek trebakuntzaren, informazioaren edo lotutako beste zerbitzu batzuen arloan dihardute.

Helburua ez da eskaintzaren eta eskariaren arteko lotura izatea.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

210

Enpresa hauek ditugu: birlanbideratzeko laguntza ematen duten agentziak, publizitate-eskaintzak egiteko

publizitate-espazioak dituzten gestoriak, lanari buruzko datu informatikoen bankuen gestoriak eta abar.

Administrazio Publikoa

Lan-merkatuan sartzeko aukera bat Administrazio Publikoa izan daiteke, bere maila guztietan: toki-

-administrazioa, probintziakoa, dagokion autonomia-erkidegokoa, Estatukoa eta Europako Erkidegokoa.

Administrazioarekiko harremana bi hitzarmen-motaren bidez egiten da: funtzionarioen hitzarmenaren

eta lan-kontratuko langileen hitzarmenaren bidez.

Funtzionarioak. Funtzionarioen lan-baldintzak Administrazio Zuzenbidearen bidez araututa

daude. Honako kategoria hauek bereizten dira:

- Karrerako langileak. Oposizio batzuk gainditu dituzten eta lan etengabea duten pertso-

nak dira.

- Behin-behineko langileak. Lan bat puntualki egiteko edo funtzionario bat ordez-

katzeko kontratatzen dituztenak dira.

- Bitarteko langileak. Oposizioak gainditu ez dituzten eta karrerako funtzionario batek

bete ezin izan duen langune bat betetzen dutenak dira.

Lan-kontratuko langileak. Lan-kontratuko langileen lan-baldintzak Langileen Estatutuan eta

hitzarmen kolektiboetan araututa daude. Bi kategoria bereiz daitezke:

- Lan-kontratu finkoko langileak. Izaera iraunkorrarekin kontratatuta dauden pertsonak

dira.

- Aldi baterako lan-kontratuko langileak. Denboraldi laburretarako kontratuak dituzten

pertsonak dira.

Administrazioaren lan-eskaintzak eskuratzeko, honako era hauek daude:

Zuzeneko kontratazioa (lan-poltsetan).

Lehiaketa. Curriculuma eta berau egiaztatzen duen dokumentazioa aurkeztu behar dira.

Oposizioa. Aldez aurretik ezarritako gai-zerrenda batean oinarritutako hainbat proba gainditu

behar dira.

Lehiaketa-oposizioa. Oposizio-fasea egin ondoren, merituak baloratzen dira (lehiaketa).

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 211

Administrazioaren lan-eskaintzak aurkitzeko argitalpenak Aldizkari Ofizialak dira:

BOP (Probintziako Aldizkari Ofiziala).

Autonomia Erkidegoko Aldizkari Ofiziala.

BOE (Estatuko Buletin Ofiziala).

EEAO (Europako Erkidegoen Aldizkari Ofiziala).

MAP (Administrazio Publikoen Ministerioaren Aldizkaria; bertan jasotzen dira deialdiak).

Komunikabideak

Komunikabideek enpresen eta lana bilatzen duten edo aldatu nahi duten pertsonen arteko bitarte-

kotza errazten dute eta, ondorioz, lan-eskari asko bideratzen dituzte.

Komunikabiderik garrantzitsuena prentsa da, baina telebista eta irratia ere kontuan hartu beharre-

koak dira. Azpimarratu beharra dago azken aldi honetan internet oso mekanismo dinamikoa, zuzena eta

eraginkorra dela bitartekotza-eginkizun horretan.

Prentsa

Lan-eskaintzak bilatzeko komunikabiderik ohikoena da. Tokiko, probintziako edo Estatuko argitalpe-

netako eskari- eta eskaintza-iragarkietan aurki daitezke, egunkari jakin batzuen igandeko aleetan bere-

ziki. Hala eta guztiz ere, kontuan izan behar dugu eskaintzak horrela aurkitzea erraza dela eta, ondorioz,

lehiakortasuna handia dela.

Iragarki gehienetan ereduzko esaldiak erabiltzen dira, eta egitura bera dute:

Enpresaren izena (ez beti), jarduera eta kokapena.

Eskatzen diren lanbideak eta zereginak.

Hautagaiak bete beharreko baldintzak: ikasketak, esperientzia, adina eta abar.

Eskaintzen diren lan-baldintzak: soldata, mailaz igotzeko aukerak eta abar.

Jarraitu beharreko prozedura: eskatzen den dokumentazioa, dokumentazioa bidaltzeko helbi-

dea eta abar.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

212

SWATCH GROUP

Erlojugintzaren sektorean aitzindari den konpainia multinazionalak

KOMERTZIALA

behar du bere segmentuan aitzindari den enpresa batean, Bilbon eta inguruetan lan egiteko

Baldintzak: Kultur maila ona.

Esperientzia egiaztatua, ahal bada modaren sektorean (erlojuak, idazteko

gaiak, osagarriak…).

Ingeleseko jakite-maila handia.

Bidaiatzeko erabateko prestasuna.

Erakusleiho-apainketari buruzko ezagutzak.

Eskaintza: Giza eta lanbide-maila handiko talde baten partaide izatea.

Ordainsari finkoa, gehi pizgarriak.

Gizarte-onurak.

bilgailua enpresarena.

Interesatuek Curriculum Vitaea eta duela gutxiko argazkia bidali behar dituzte, ahal bezain

laster, honako helbide honetara: apartado de correos 51023 Madrid. Erreferentzia: Komertziala, Bilbo

4.1. taula. Prentsan lana eskaintzeko jartzen diren iragarkien formatua oso antzekoa da: “... enpresak … behar du;

baldintzak…; eskaintza…

Beharrezkoa da iragarki bat irakurtzen, interpretatzen eta erantzuten jakitea. Honako urrats hauek

egin behar dira:

Enpresa-ikuspegiarekin irakurri.

Bete beharreko langunearen berariazko ezaugarriak zehaztu: lanpostuaren izena, enpresa-

-mota, zeregin zehatzak, lan-baldintzak eta abar.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 213

Bistan ez dagoen informazioa lortzen saiatu. Lanpostu jakin baterako lanbide-profil ideala

definitzen duten baldintza orokorrak eta berariazkoak zein diren aurkitu (prestakuntza,

gaitasunak, trebetasunak, ezaugarri fisikoak eta psikikoak, interesak, esperientzia).

Norberaren trebakuntzarekin eta lanbide-esperientziarekin bat datorren aztertu. Baldintza

guztiak betetzen ez badira ere, kandidatura bidal daiteke, gerta baitaiteke baldintza guztiak

betetzen dituen lehiakiderik ez egotea. Ez da ahaztu behar kandidaturak maila txikiegiagatik

(eskatzen diren baldintza betetzen ez direnean, adibidez) zein handiegiagatik (eskatzen

direnena baino maila altuagoko gaitasunak, prestakuntza eta abar) bazter daitezkeela.

Iragarkiari eman beharreko erantzuna ahal

bezain laster prestatu. Gehien erabilitako

komunikabideetako bat denez gero, hauta-

keta egiten duenak oso bizkor aukeratzen ditu

hautagaiak. Erantzuna prestatzean, aurkez-

penak erakargarria, laburra eta garbia izan

behar du gainerakoen artean nabarmentzeko.

Ez da inoiz ahaztu behar gutunazalean iragar-

kiaren erreferentzia xehatua idaztea, kandi-

datura asko galdu egiten baitira hori ez

adierazteagatik.

4.4. irudia. Prentsan argitaratutako enplegu-

-eskaintzetarako sarbidea lana bilatzeko sistemarik ohikoenetakoa da.

Irratia eta telebista

Irratian eta telebistan, izaten da lan-eskaintzen berri ematen duen programaren bat edo beste (edo

tarte bat). Telebistak, gainera, nahi denean erabil daitekeen teletestu-zerbitzua eskaintzen du.

Internet

Internet aliatu ona da, nazioko zein nazioarteko eskaintza asko aurkitzeko aukera ematen baitu.

Eskaintzaren eta eskariaren arteko bitartekoek gero eta neurri handiagoan erabiltzen dute internet. Hori

dela eta, prentsak, lan-enpresek edo enpresa aholkulariek beren web-orria dute eta, bertatik, lan-

-eskaintza askotara jo dezakete.

Oro har, barne-bilatzaile bat izaten dute, bilaketa sartutako kategoria batzuetatik abiatuta egiteko

(lana eskaintzen duen enpresa kokatuta dagoen probintzia, eta lanbide-sektorea). Web-orri horiek

curriculum vitaea eta aurkezpen-gutuna uzteko aukera ere eskaini ohi dute (baliteke eskatzen diren

baldintzak agertzea bilatzaileetan).

Horrez gain, web-orri horien bitartez, enpleguaren hainbat alderdiri, prestakuntza-eskaintzei eta

abarri buruzko informazio interesgarria eta zerbitzu osagarriak jaso ditzakete enplegua bilatzen dutenek.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

214

Bestalde, enplegu-bilatzaileak sektorea eta bertako enpresak ezagutzen baditu, baliagarria izan

daiteke enplegu-bilatzailearen ustez berak lan egiteko moduko enpresen web-orrietara zuzenean jotzea;

izan ere, web-orri horietako batzuetako giza baliabideen atalean, bete behar diren lanpostuak agertu ohi

dira. Gero eta enpresa gehiagok erabiltzen dute sistema hau hautaketa-prozesuak osatzeko.

Harreman-sarea

Nork bere ingurunean ezagutzen dituen eta lan-eskaintzei buruzko informazioa eskain dezaketen

pertsonen multzoa da harreman-sarea. Nafarroako Foru Erkidegoaren arabera, harreman-sarea osatzen

dutenak honako hauek dira(2):

Senideak eta lagunak

Garai bateko lankideak

Garai bateko irakasleak eta ikaskideak

Hornitzaileak eta bezeroak

Oso harreman estuko pertsonak (gurasoak, ezkontideak eta seme-alabak) eta lan-merkatuan

bitartekotza-erakundeetan dihardutenak salbuetsita daude. Izan ere, pertsona horiek guztiek laguntza

automatikoki, beraiengana jo behar izan gabe emango dutela ulertzen da.

Harreman-sarea oso estrategia arrunta eta eraginkorra da lana aurkitzeko. Berriki egindako azterlan

batzuen arabera, kontratuen % 70 harreman-sarearen bidez egiten dira. Normalean, ez du berehalako

emaitzarik ematen, baina epe labur eta ertainera emaitzak lortu ahal izateko komunikazio- eta

informazio-sistema zabaltzen eta ezartzen laguntzen du.

Interesgarria da bide hau aktiboki lantzea bere eraginkortasuna areagotu ahal izateko. Horretarako,

norberaren egoerari, gaitasunei eta interesei buruzko informazioa eman behar zaie batzuei eta besteei.

Harreman-sarearen errentagarritasuna maximizatzeko, metodikoki landu beharra dago. Honela egin daiteke:

1. Pertsona ezagunen ahalik eta zerrendarik zehatzena egingo da, interesatzen den jarduera-

-esparruari lotuta dauden ala ez kontuan hartu gabe. Zerrendan 30 izen inguru bildu ohi dira.

2. Zerrendan oinarrituta, bilatzen lagun dezaketen pertsonak hautatuko dira (10 inguru).

3. Pertsona-talde horrekin, fitxategi bat egingo da honako lauki hauekin:

- Pertsonaren izena

- Harremanetan jartzeko modua

- Lagun dezakeela pentsatzeko arrazoiak

- Lortutako emaitzak (5. urratsa egin ondoren beteko da)

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 215

4. 10 pertsona horiek bi taldetan banatuko dira, ezagutza- eta konfiantza-mailaren arabera hain

zuzen ere.

5. Taldeen arabera, bi elkarrizketa-mota prestatzea (informalagoa edo formalagoa), eta harre-

manak ezartzea. Betiere, doinuak adeitsua, segurua eta konplexurik gabea izan behar duela

ahaztu gabe.

Gogorarazi beharra dago harreman-sare baten helburua ez dela zuzenean lan bat lortzea, sarea

zabaltzea baizik. Estrategia horren abantaila inguruneak berak eskaintzen dituen lan-eskaintzak

aurkitzeko erraztasunean eta aldizkako eguneratzean datza. Eragozpenei dagokienez, bi aurreiritzi

agertzen dira: porrotaren beldurra eta langabezia-egoera agerian uzteko lotsa.

Autokandidatura

Lana bilatzeko estrategia honetan, lana bilatzen duen pertsonak berak egiten dio eskaria enpresari.

Autoaurkezpen edo berezko kandidatura ere esaten zaio.

Lana aurkitzeko era honek erabateko arduraldi trinkoa eskatzen du, baina, aldi berean, ezkutuan

dauden languneak aurkitzen, lehiakortasuna saihesten eta enpresetatik zuzenean informazio puntuala

lortzen laguntzen du.

Fitxategi bat egin behar da, hainbat enpresaren izena, helbidea eta intereseko datuak barne hartuta.

Informazio hori lortzeko lekuak honako hauek dira(3):

Argitalpen espezializatuak

Lanbide-elkarteen urtekariak

Merkataritza Ganbera

Kooperatiben Federazioak

Orri horiak

Sindikatuak

Informazioko eta lanbide-orientazioko zentroak

Informazioa lortu ondoren, hainbat aukera daude: telefono-deia, aurkezpen pertsonala, gutun bidezko

aurkezpena edo iragarkia.

Telefono-deia

Oso erabilia da, enplegu-bilaketa zabala egin behar denean batez ere, hau da, enpresa-kopuru

handi batekin harremanetan jarri nahi denean, denbora aurrezten baita (joan-etorriak, itxaronaldiak eta

abar). Era berean, oso baliagarria da elkarrizketa bat lortzeko estrategia gisa.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

216

Autokandidatura bat telefonoz egiteko, honako urrats hauek egin daitezke:

Dagokion pertsonarekin hitz egiteko eskatu

Hasierako agurra eta aurkezpena egin

Egoera azaldu

Eskariari buruzko informazioa eman

Dokumentazioa nola bidal daitekeen galdetu

Elkarrizketa pertsonala egiteko hitzordua jarri

Baikortasunez agurtu

Aurkezpen pertsonala

Metodo hau konplexu samarra da, eta aurreko idatz-zatian emandako aholkuek hemen ere balio

dute. Aurkezpena egiteko, honako urrats hauek egin behar dira:

Enpresaren erreferentziak lortu (jarduera, langile-kopurua eta abar).

Enpresan erabakitzeko gaitasuna edo eragina duen norbaiti lana bilatzen duen pertsona

aurkeztuko dion norbait aurkitu.

Aurkezpen-gutuna, erreferentziak eta curriculuma prest eduki.

Azaldu beharrekoaren gidoia:

- Hasierako agurra (bostekoa eman)

- Aurkezpena (izena eta lanbidea)

- Bisitaren helburua

- Norberaren gaitasunaren, interesen eta motibazioen deskribapena

- Enpresari buruzko ezagutzen deskribapena, betiere egokiak badira

- Agurra eta eskerrak

Komunikazioaren doinuak baikorra izan behar du; ez dira norberaren mugak aipatu behar.

Gutun bidezko aurkezpena

Estrategia honek hasiera batean erraza badirudi ere, arretaz prestatu beharra dago emaitzak lortu

nahi badira. Baliteke enpresak aurkeztutakoa bezalako profilik behar ez izatea, baina baliagarria izan

daiteke geroagoko hautaketa-prozesuetan. Honako urrats hauek egin behar dira:

Landutako enpresa-fitxategian kontsultatu behar da.

Aurkezpen-gutuna eta curriculuma egin behar dira, enpresaren arabera egokituak.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 217

Iragarkia

Lana bilatzeko beste modu bat norberaren gaitasunak, trebetasunak eta prestasuna eskaintzeko

iragarki bat egitea da. Honako iragarki-mota hauek daude:

Laneko aldizkari espezializatuetan argitaratutakoak.

Inguruko irrati edo telebistetan lanaren sustapenari eskainitako programa jakin batzuetan

emandakoak.

Elkarte eta establezimenduen iragarki-tauletan ipinitakoak.

Gaian espezializatutako interneteko orrialdeetan argitaratutakoak.

Lan-eskari baten testuak honako alderdi hauek barne hartu behar ditu:

Lanbide-jarduera

Datu pertsonalak (adina ezinbestekoa da)

Prestakuntzari buruzko datuak

Lanbide-esperientzia (zereginak eta urteak)

Berariazko ezagutzak eta trebetasunak

Eskari zehatza

Testuak esplizitua, laburra eta erakar-

garria izan behar du. Ezin da ahaztu zein

enpresa-motatara bidali nahi den eta non

ipiniko den.

4.5. irudia. Nork bere kandidatura aurkeztea prozesu zaila da, baina, lortzen bada, emaitza onak izan ditzake.

4.3 Enplegua bilatzeko tresnak

Beraz, lan-eskaintzak informazio-iturrien bitartez bideratzen dira. Hala ere, eraginkortasunez

bideratzeko, beharrezkoa da zenbait tresna ezagutzea eta erabiltzen jakitea, hala nola telefonoa,

curriculuma, aurkezpen-gutuna eta elkarrizketa.

Telefonoa

Enpresetatik informazioa lortzeko, lanbide-harremanak egiteko, bidalitako aurkezpen-gutunen eta

curriculumen jarraipena egiteko, elkarrizketetarako hitzorduak jartzeko eta lan-eskaintzei buruzko

etengabeko informazioa izateko balio duen tresna da.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

218

Funtsezko bi arrazoi daude lehen harremana telefonoz egiteko:

Lan-eskaintza asko telefono-harreman baterako gonbidapenarekin amaitzen dira.

Ikusi dugunez, eskaera bat egiteko erabiltzen da zenbaitetan (autokandidatura).

Komeni da telefonoz egin beharreko elkarrizketa aldez aurretik prestatzea, eta papera eta arkatza

eskura izatea, egin nahi diren galderak idazteko eta baliagarritzat hartzen diren ohar garrantzitsuak

jasotzeko.

Curriculuma

Curriculum vitaea edo lanbide-historiala “lanbide-trebakuntzaren eta lan-esperientziaren laburpena

da, idatzizkoa eta ordenatua, eta lana bilatzeko oinarrizko tresna”(4).

Honako helburu hauek ditu:

Enpresari eskatzailearen ahalmenak aurkeztea eta gaitasunei buruzko informazioa ematea.

Enpresaren arreta eta interesa erakartzea eta gerorako elkarrizketa bat lortzea.

Datu-bilduma bat osatzea, elkarrizketaren ondoren erabiltzeko.

Curriculuma aurkezteko eta idazteko printzipioak

Kataluniako Enplegu Zuzendaritza Nagusiak curriculuma lantzeko arau batzuk argitaratu ditu. Arau

horiei jarraiki, curriculumak laburra, sinplea, argia, egiazkoa eta kasu bakoitzerako berariazkoa izan

behar du. Gainera, honako baldintza hauek bete behar ditu aurkezpenari eta idazkuntzari dagokionez:

Aurkezpenak honako printzipio hauek hartu behar ditu kontuan:

Argitasuna. Horretarako, idatz-zatien izenburuak ongi bereizi beharko dira.

Marjina zabalak, eta tarteak idatz-zatien artean.

Ordenagailuz idatzita egon beharko du.

Zuzenketarik eta ukiturik gabe.

Kalitate oneko paperean (DIN A-4 formatukoa).

Harremanetarako telefono-zenbakia nabarmendu egin behar da.

Argazkia eranstekotan, kalitate onekoa eta itxura onarekin.

Lehen paragrafoetan, irakurriko duen pertsonaren arreta erakarri behar da. Horretarako,

historialaren punturik garrantzitsuenak nabarmenduko dira.

2 orrikoa izango da gehienez.

Langune berean esperientziarik izanez gero, hasieran azpimarra daiteke.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 219

Idazkuntzan, berriz, honako printzipio hauek hartu behar dira kontuan:

Laburra, zehatza eta argia izan behar du, garrantzirik gabeko ezer idatzi gabe.

Izenak erabili behar dira (lankidetza, egindako ikasketak), aditz gehiegi eta, bereziki, adjektibo

gehiegi erabili gabe.

Ez du autobiografikoa izan behar, ez eta eskabide modukoa ere.

Erreferentzia intimoak, edo kaltegarriak izan daitezkeenak, alde batera utzi behar dira

(seme-alaba txikiak, familia-egoera ezegonkorra eta abar). Horiek idaztea erabakiz gero, era

positiboan adierazi behar dira.

Hutsunerik badago (jarduerarik egin gabe emandako aldiak), hobe da datarik ez aipatzea.

Eskaintzen den langunerako egokiak diren gaitasunak eta ezagutzak azpimarratu behar dira.

Positiboa izan beharra dagoenez gero, hitz ezkorrak ezabatu (kezka, zailtasuna,

langabezia…) eta baikorrak nabarmendu behar dira (sortu, eragin, motibatu…).

Curriculumaren egitura

Blasco Calvoren arabera, curriculum baten egiturak lau atal barne hartu behar ditu: datu pertsonalak,

prestakuntza, esperientzia eta bestelako datuak.

Datu pertsonalak

- Abizenak eta izena (laburdurak eta inizialak saihestuta).

- Jaioteguna eta jaiolekua.

- NAN.

- Helbidea, osorik.

- Harremanetarako telefonoak (prestasun-orduak aipatzen badira, hobe da eguerdiko

edo gaueko orduak ez aipatzea, eskaerari erantzungo dion pertsonak ez baitu, ziur

aski, ordu horietan lan egiten).

- Gidabaimena.

Ez da beharrezkoa ezaugarri fisikoak aipatzea, langunerako eskatzen ez badira, bederen.

Prestakuntza

- Akademikoa. Tituluak, espezialitatea, ikastegia eta abar. Hasiera-data eta amaiera-

-data adierazi behar dira.

- Osagarria. Bete beharreko langunearekin zerikusia duten ikastaroak, ikastaroaren

izena, ikastegia (ospeagatik komeni bada), iraupena (orduak) eta data.

- Informatikoa. Maila (erabiltzailea, aditua). Menperatzen diren programak edo

programazio-ezagutzak.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

220

Esperientzia

- Kontratuarekin. Lekua eta maila, enpresa edo erakundea, zereginak eta egindako

jarduerak, hasiera- eta amaiera-datak.

- Kontraturik gabe/beste jarduera batzuk. Lanbide-esperientziak, non egin diren

(lanbide-praktikak edo boluntario gisa).

Bestelako datuak. Garrantzitsua da honako datu hauek aipatzea: jardunaldietan, minte-

gietan eta argitalpenetan izandako parte-hartzea, erreferentziak, zaletasunak, bidaiatzeko

prestasuna, elkarteetan egindako jarduerak eta izandako erantzukizunak… Informazio hori

positiboa bada, beharrezkoa izango da curriculumean azaltzea.

Erreferentziei dagokienez, ziurtatu beharra dago aipatzen diren pertsonak enplegu-

-bilatzailearen aldeko iritzia azaltzeko prest egongo direla.

Curriculum-motak

Informazioa antolatzeko moduaren arabera, curriculumen honako sailkapen hau egin daiteke:

kronologikoak, alderantzizkoak eta funtzionalak edo gaikakoak.(5)

Kronologikoa. Informazioa denboraren arabera antolatzen da. Egindako lehen ikasketekin

edo lanbide-esperientziekin hasi eta egindako azkenekin amaitzen da.

Curriculuma egiteko eredu klasikoa da. Informazioa era antolatuan eta osorik jasotzen da,

eta pertsona baten lanbide-ibilbideari lotutako datu guztiak daude adierazita.

Alderantzizkoa. Informazioa egindako azken jardueretatik abiatuta antolatzen da, egindako

lehenetara iritsi arte.

Curriculum-mota honek azken jarduerak nabarmentzeko aukera ematen du, eta gomenda-

garria da azken jarduerak lortu nahi den langunerako egokiak direnean.

Funtzionala edo gaikakoa. Informazioa bloke bereizietan biltzen da, jarduera-arloen arabera.

Arlo jakin bati buruzko informazioa erraz bilatzeko aukera ematen du. Gainera, jarduerarik

egin gabeko aldiak ez dira agerian geratzen.

Curriculuma egiteko metodologia

Alderdi formalenez gain, curriculuma egiteko hainbat aholku eman daitezke:

Informazioa antolatzeko modu bakoitzaren alde onetan eta txarretan pentsatu, eta pertsona

eta eskari bakoitzerako curriculum-mota egokia aukeratu.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 221

Curriculuma idaztean, hemen proposatu ditugun egitura-, aurkezpen- eta idazkuntza-arauei

jarraitu.

Curriculuma idatzi ondoren, berrikusi eta, horretarako, honako balorazio-zerrendari jarraitu:

Curriculuma baloratzeko zerrenda BAI EZ

Inprimatze grafiko ona al du? BAI EZ

Laburra da: 2 orri gehienez BAI EZ

Idazkera eta ortografia zuzenak dira BAI EZ

Argi eta garbi ikusteko moduko telefono-zenbaki bat dago BAI EZ

Hutsuneak agerian daude BAI EZ

Langunerako berariazko curriculuma da BAI EZ

Agertzen diren datuak ongi egiazta daitezke BAI EZ

Agertzen diren datu guztiak positiboak dira BAI EZ

4.2. taula.

Pertsona ezagun bati irakur dezan eskatu. Horrela, ortografia-hutsegiterik badagoen eta

ulergarria eta arina den egiaztatzeko, eta doinua eta deskribatutako esperientziak iragar-

kiarekin bat datozela ziurtatzeko aukera izango da.

Aurkezpen-gutuna

Aurkezpen-gutuna ez da kortesiazko elementua, curriculuma nabarmentzen eta enpresari lotzen

lagunduko duen tresna baizik.

Aurkezpen-gutunarekin lortu nahi diren helburuak honako hauek dira:

Jasotzailearen jakin-mina piztea, curriculuma gogoz irakur dezan.

Lanbide-gaitasuna eta iguripenak labur deskribatzea.

Elkarrizketa bat egiteko eta aurreikusitako probetan parte hartzeko prestasuna adieraztea.

Curriculuma idazteko eta aurkezteko adierazitako arauak aurkezpen-gutunaren kasuan ere aplika

daitezke. Ahal bada, komeni da gutuna hautaketa-prozesua egiteaz arduratuko den pertsonari zuzentzea.

Horretarako, telefonoz iker daiteke, edota enpresen direktorioetara jo.

Aurkezpen-gutunaren egiturak eskuinean agertzen den sekuentziari erantzuten dio. Behean, berriz,

adibide bat dugu:

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

222

Iragarkiaren erreferentzia

Enpresaren datuak Data:

X jaun/andre agurgarria:

Lehen paragrafoa.

Eskuratu nahi den lanpostua, iturria (lan-eskaintza non ikusi den), eta bere burua aurkezteko arrazoia.

Bigarren paragrafoa.

Curriculumaren laburpena: lanposturako alderdi garrantzitsuak.

Hirugarren paragrafoa.

Enpresari buruzko ezagutzen azalpen laburra.

Laugarren paragrafoa.

Gutunaren helburua: elkarrizketa baterako geratzea, hautaketan parte hartzea eta abar.

Agurra.

Sinadura eta izena osorik Datu pertsonalak Erreferentzia: 2233 Catering la Galega, SL Orense, 33 08980 Sitges

Igualadan, 2004ko martxoaren 30ean

Jaun/andre agurgarria:

Joan den urtarrilaren 31n La Vanguardia egunkarian argitaratu zen eta “etxez etxeko zerbitzuetarako

sukaldaritza-laguntzaile” bat eskatzen zuen lan-eskaintzari dagokionez, nire curriculuma eta bi argazki bidaltzen

dizkizuet, eskatu bezala.

Curriculumean ikus dezakezuenez, sukaldaritza-laguntzailea naiz eta laguntzaile gisa jardun dut Malgrat de

Mar-ko hotel batean. Halaber, honako zeregin hauek bete ditut bertan: erosketak eta hornitzaileekiko harremanak,

oinarrizko kontabilitatea, eta labeen eta frijigailuen mantentzea.

Zure enpresako produktuen kalitate ona ongi ezagutzen dut, nirekin harremana duten hornitzaileek beti

azpimarratzen baitute zuen produktuen kalitate bikaina.

Arrazoi horiek guztiak direla eta, deitu berri duzuen hautaketa-prozesuan parte hartu nahi nuke.

Adeitasunez, Maria Garcia Martin Maria Garcia Martin Francia, 2 – 3., 1. 0880 Bartzelona 934285739

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 223

Elkarrizketa

Prozesuko unerik garrantzitsuena da elkarrizketa, eta kontratatzeko aukerak dituztenen kandidaturek

baino ez dute parte hartzen. Elkarrizketaren funtsezko helburuak honako hauek dira:

Hautagaiaz dagoen informazioa sakontzea, lanbide-historialaren bitartez eta islatutako datuak

egiaztatuta.

Estilo pertsonala enpresaren, bertako langileen eta gainetik izango dituen agintarien estilo-

arekin bat datorren egiaztatzea.

Elkarrizketan kontuan hartu beharreko alderdiak

Faktore askok esku hartzen dute elkarrizketan, eta, beraz, autonomia pertsonal eta sozialeko trebe-

tasunak kontrolatu egin behar dira, hala nola:

Higiene pertsonala. Aurkezpen fisikoa funtsezkoa da eta, beraz, higienea zaindu beharra

dago. Aurreikusitako helburuetarako, kaltegarriak izan daitezke zikinkeria zein apainkeria,

hots, higiene eskasa (gaizki orraztuta edo bizarra gaizki moztuta) zein gehiegizkoa (gehiegizko

makillajea eta osagarriak).

Arropa. Aurrekoaren ildo berean, arropa egokia norberaren irudirako lagungarria izan

daiteke. Ongi zaindu beharra dago arropa zikin, lisatu gabe, behar bezala lotu gabe eta abar

egon ez dadin.

Gizarte-trebetasunak. Unitate didaktiko honen esparrua gainditzen duten aholku asko eta

asko eman daitezke hainbat alderdiren inguruan, hala nola puntualtasuna, begietara begira-

tzearen garrantzia, bostekoa ematea, esertzeko modua, gauzak adierazteko era eta abar.

Gizarte-trebetasunen ildotik, doinu positiboa izateko bideratu behar da elkarrizketa. Horreta-

rako, interesgarria izan daiteke aurretik lan egin den enpresei buruz gaizki eta erdeinuz ez

hitz egitea. Horrez gain, geroago enpresan garatu ahal izango diren ahalmenak azpimarratu

behar dira.

Elkarrizketa-motak

Hainbat elkarrizketa-mota daude:

Elkarrizketa indibiduala. Zuzendua, zuzendu gabea eta mistoa izan daiteke.

- Gidatua. Elkarrizketa egiten duenak galdera-sorta egituratu bati jarraitzen dio.

- Gidatu gabea. Oso galdera orokorrak egiten dira. Normalean, lanbide-historialaren

gidoiari jarraitzen zaio.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

224

4.6. irudia.

- Taldeko elkarrizketa. 5-10 hautagai biltzen

dira, eta hainbat gai proposatzen zaizkie.

Elkarrizketatzaileak begiratu baino ez du

egiten. Elkarrizketa honen bidez, parte-

-hartzearen maila, segurtasuna eta ekimena,

hitz-jarioa, arrazoiketa, irizpideak, iguripenak

eta abar ikus daitezke.

Elkarrizketaren faseak

Elkarrizketa batean, honako fase hauek bereiz daitezke:

Agurra. Normalean, agurrarekin eta bostekoa emanez egiten zaie harrera hautagaiei.

Elkarrizketatuak adeitsu jokatu behar du beti.

Solasaldi informala. Elkarrizketatua lasaitzeko eta konfiantzazko harremana ezartzeko,

garrantzirik gabeko solasaldi batekin hasi ohi da elkarrizketa.

Datu-bilketa. Etapa honetan, elkarrizketatzaileak gai jakin batzuei buruzko hainbat galdera

egiten ditu (gidatuak zein gidatu gabeak).

- Lan-esperientziari buruzkoak: aurreko lanak, izan dituen enpleguetan lortutako

asebetetze-maila, kontratua amaitu izanaren arrazoiak eta abar.

- Eskola- edo prestakuntza-aurrekariei buruzkoak: gustuko arloak, lortutako emaitzak

eta abar.

- Faktore pertsonalei lotutakoak: bere buruaz duen ikuspegia, zer egiten duen ondoen,

lanbide-interesak eta abar.

Enpresari buruzko datuak. Enpresari eta bete beharreko lanpostuari buruzko informazioa

eskaini ohi da. Fase honetan, interesgarria da elkarrizketatuak alderdi jakin baten inguruko

galdera batzuk egitea.

Elkarrizketaren amaiera. Baliteke elkarrizketa amaitu aurretik galderaren bat egin nahi

izatea. Zalantzan geratu den punturen bati buruz galdetzeko, soldatari eta lan-baldintzei

lotutako alderdiren bat argitzeko, edota hautaketa-prozesuaren hurrengo faseak nolakoak

izango diren jakiteko aprobetxa daiteke.

Agurra. Inoiz ez da ahaztu behar adeitasunari eustea. Elkarrizketa hasi bezala amaitzen da,

hau da, garrantzirik gabeko gairen batekin. Garrantzitsua da agurra gehiegi ez luzatzea.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 225

Elkarrizketaren metodologia

Elkarrizketa batean jarduteko trebetasunak eskuratzea konplexua eta zaila da. Hala ere, garrantzi-

tsua da elkarrizketari aurre egiteko ezagutza batzuk izatea, eta komunikazio-teknikarik oinarrizkoenak

menperatzeko ahalegina egitea. Kontuan izan behar dugu fase hau ezinbestekoa eta, askotan, erabaki-

garriena dela hautaketa-prozesuan.

Elkarrizketa prestatzeak akatsik ez egiten laguntzen du, eta elkarrizketaren eraginkortasunean

eragina du. Elkarrizketa baten metodologia hiru fasetan bana daiteke:

Elkarrizketaren aurretik. Elkarrizketa prestatzea ezinbesteko baldintza da arrakasta lortu

nahi bada. Horretarako, zenbait printzipio hartu behar dira kontuan:

- Arestian aipatutako ardatzen inguruko erantzunak prestatzea: lanbide-esperientzia,

prestakuntza eta faktore pertsonalak. Doinu positiboan erantzuteko moduan pentsatu

behar da.

- Beharrezkoa den dokumentazio guztia prestatzea (curriculuma, erreferentziak eta

abar). Hautaketa-prozesuetako elkarrizketa askok curriculuma dute oinarri, eta,

beraz, garrantzitsua da zehatz-mehatz ezagutzea (datak, ikastaroak, enpresak...).

- Elkarrizketa non egin behar den ziurtatzea eta garaiz iristeko denbora kalkulatzea.

Ez dago elkarrizketa batera berandu iristerik.

- Enpresari eta eskaintzen duen lanpostuari buruzko ahalik eta informazio gehien

lortzea. Horrek, zein profil eskatzen den jakiten lagundu ez ezik, elkarrizketan

ezagutza eta interesa erakusteko aukera emango du.

Elkarrizketan. Elkarrizketatazailea norberaren kandidaturaren ahalmenez konbentzitzeko

helburua duen negoziazio- eta salmenta-prozesutzat har daiteke hautaketa-prozesuko elkarriz-

keta. Komeni da:

- Irudi fisikoa zaintzea. Ez dira ahaztu behar arestian emandako aholkuak.

- Segurtasun-, konfiantza- eta adeitasun-jarrera agertzea.

- Ezagutzei, esperientziari eta jarrerei lotutako balioak eta gaitasunak sustatzea. Kontuan

izan behar dira enpresek gehien baloratzen dituzten eta hautaketa-prozesuetan

gehien bilatzen diren gaitasunak: erantzukizuna, ekimena, taldean lan egiteko gaita-

suna, gogoa eta abar.

- Puntu ahulak ezkutatu gabe, puntu horiek defendatzeko argudioak prestatzea.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

226

Elkarrizketaren ondoren. Prozesua ez da amaitutzat hartu behar enpresak behin betiko

erabakia hartu arte. Beraz, interesgarria izan daiteke jarraipena egitea eta egun batzuk

geroago prozesua zertan den jakiteko deitzea (itxita dagoen eta beste eskaintzarik izango

den jakiteko, adibidez).

Bestalde, kontuan izan behar dugu lana bilatzeko prozesuan nekez lortzen dela arrakasta

lehen elkarrizketan. Hori dela eta, garrantzitsua da elkarrizketa bakoitzean ikastea eta,

horretarako, norberaren balorazio kritikoa egitea eta hobetu daitezkeen alderdiak aztertzea.

Proba psikoteknikoak

Hautaketa-prozesu gehienetan, hautagai bakoitzari buruz behar den informazioa osatzen lagunduko

duten proba psikotekniko edo test batzuk egin behar dira. Berez balio handikoak ez badira ere,

garrantzitsua da proba horiek ezagutzea eta erantzuten ikastea.

Proba horietan barne hartutako galderek eta ariketek adimen-gaitasunari, gaitasunei eta nortasun-

-ezaugarriei buruz ematen dituzten datuak baliagarriak dira pertsonaren ezaugarriak baloratzeko.

Galdera-sorta hauetan iruzur egiteak erraza badirudi ere, neurtu nahi diren ezaugarriak ongi neurtu ohi

dituztela adierazi behar dugu.

Ebaluatu nahi diren datuen arabera, proba psikoteknikoen artean lau multzo bereiz daitezke:

Gaitasun-probak. Pertsona batek hainbat arlotan izan ditzakeen gaitasunak neurtzen dituzte.

Adimen-probak. Adimen-gaitasuna neurtzen dute (hainbat alderditan), eta ulertzeko eta

arrazoitzeko gaitasuna zehazteko balio dute.

Interes-probak. Lehentasunak edo zaletasunak neurtzen dituzte.

Nortasun-probak. Jarrerak, erreakzioak eta portaerak ebaluatzen dituzte.

Proba hauek egiteko, zenbait aholku hartu behar dira kontuan:

Elkarrizketa aztertu dugunean norberaren irudiari eta, batez ere, puntualtasunari buruz

adierazitako printzipioei jarraitu behar zaie.

Urduri egotea logikoa bada ere, lasaitzen saiatu beharra dago probak egiteko.

Argibideak arretaz irakurri behar dira eta, erantzuten hasi aurretik, ongi ulertu direla ziurtatu

behar da. Zalantzarik izanez gero, aurretik argitu behar dira, proba hasi ondoren ezin baita

galderarik egin.

Zintzo eta natural erantzun behar da. Zenbaitetan, erantzunak faltsutzeko tentazioa izaten

da, hobe delakoan. Ez da komeni hori egitea, erraz atzeman baitaiteke.

Test batzuek denbora-muga izaten dute. Kasu horietan, komeni da ez estutzea eta galderei

lasai erantzutea. Denbora gehiegi eskatzen duen galderarik badago eta arazoak sortzen

baditu, hurrengora pasatzea komeni da. Ez da larritu behar galdera-sorta hauek ez amaitzea-

gatik; oro har, horretarako diseinatuta daude.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 227

Agenda eta informazioaren erregistroa

Lana bilatzeko prozesuan, eguneko eta asteko helburuen plangintza egiten laguntzen duen tresna

da agenda; gainera, egiten diren urrats guztiak berrikusteko aukera ematen du.

Agendarekin, denbora antolatu, jardueren plangintza egin, eta lortzen diren emaitzak ebaluatu ahal

izango dira.

Agenda betetzeko zeregina, lehenbizi, lana bilatzen duen pertsonarekin ituntzen da. Ondoren, pertso-

na hori bakarrik moldatuko da, eta asteko ikuskapena eta ebaluazioa baino ez ditu behar izango.

Agendak honako egitura hau izan dezake:

AGENDA

ASTEA:

EGUNA:

JARDUERAK:

1. Prestakuntza-ikastaroak egitea

2. Lan-eskaintzak prentsan kontsultatzea

3. Autokandidaturak egitea

4. Elkarrizketak egitea

5. Enpresei buruzko informazioa bilatzea

Egunero zer egingo den zehaztu behar da.

4.7. irudia.

EBALUAZIOA

Nolako emaitzak lortu dira?

Egunero finkatutako helburuak betetzen al dira?

Nolakoa da gogo-aldartea?

Balorazio honetan oinarrituta, jardunak aldatu ahal izango dira. Adibidez, elkarrizketa gehiago

egin beharra, alderdi jakin batzuetan hobetu beharra eta abar.

Dokumentazioaren erregistroa

Agendarekin batera, dokumentazioaren erregistro bat egingo da. Honako informazio hau barne

hartuko du:

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

228

Lan-eskaintzen kontsulta prentsan, eta posta bidezko autokandidaturak:

Data Enpresa Eskainitako langunea

Bidalitako dokumentazioa

Bidalketa--data Erantzuna Oharrak Jarraipena (berriz

deitzeko data)

Telefono bidezko autokandidaturak:

Data Telefonoa Norekin hitz egin dugun Enpresa Eskatutako

langunea Erantzuna Oharrak Jarraipena

Zuzenean egindako autokandidaturak:

Data Enpresa Eskainitako langunea

Norekin hitz egin nahi dugun Erantzuna Oharrak

(sentsazioak) Jarraipena (berriz

deitzeko data)

Elkarrizketak:

Data Enpresa Norekin hitz egin dugun

Elkarrizketa--mota

Erantzuna Oharrak (sentsazioak) Jarraipena

Enpresei buruzko informazioaren bilaketa:

Data Enpresa Informazioa atera dugun lekua Lortutako informazioa

AAiippaammeenn bbiibblliiooggrraaffiikkooaakk

1. BLASCO CALVO, P. Orientación e inserción profesional. Competencias y entrenamiento para su

práctica. La Nou Llibres. Valentzia, 2001.

2. Guía de información laboral para la mujer. Nafarroako Foru Komunitatea.

www.dfnavarra.es/inam.

3. BLASCO CALVO, P. Ibidem.

4. CCOO. Jóvenes, empleo y formación. Secretaría Confederal de Juventud. CCOO. MTAS.

Madril, 1998.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 229

ARIKETAK

1. Lortu informazioa zure Autonomia Erkidegoko Enplegu Zerbitzu Publikoak lan-merkatuko bitar-

tekotzari dagokionez duen funtzionamenduari buruz.

2. Bilatu 2 lan-eskaintza publiko egunkari, aldizkari edo argitalpen ofizialetan. Adierazi zein lan-

-kategoriatakoak diren (funtzionarioa, bitartekoa, lan-kontratuko langileak eta abar), zein hautaketa-

-prozesu aplikatzen diren (lehiaketa, oposizioa…), eta zein enplegu eskaintzen diren.

3. Aukeratu prentsan agertzen diren eta zuretzat interesgarriak izan daitezkeen enplegu-

-eskaintzako 3 iragarki, eta aztertu unitate didaktikoan eman ditugun jarraibideetatik abiatuta.

4. Aste batean, aztertu irratiko eta telebistako lan-eskaintzak. Ondoren, klasean azalduko dira eta

komunikabide horietan eta prentsan agertzen den informazio-mota konparatuko da.

5. Sartu honako web-orrietan: decathlon.es, ferrovial.es, telepizza.es, portaventura.es. Sartu

enplegu-esteketan, eta aztertu erabiltzen duten estrategia eta proposatzen dituzten lan-

-eskaintzak. Egin bakoitzaren balorazioa. Ondoren, bilatu langileak hautatzeko internet erabiltzen

duten hainbat sektoretako enpresen 5 web-orri.

6. Sortu zure harreman-sarea, eta jarri praktikan elkarrizketa.

7. Autokandidaturari dagokionez:

Egin aurkezpen pertsonala, eta azaldu zein urrats egingo dituzun pertsonal-buruarekin hitz

egin ahal izateko.

Egin zure iragarkia. Ikaskideek baloratuko dute eta ikasgelan ipiniko da.

8. Egin zure curriculuma, eta arrazoitu egindako aukera. Ondoren, ikaskidearekin trukatuko duzu,

eta biok balorazioa egingo duzue.

Curriculuma idazten duenak bere lana arrazoitu behar du, egindako aukerari zein atal

bakoitzari dagokionez.

Zuzentzen duenak kritikoa izan behar du, eta ortografia eta aurkezpena zein idazkera eta

edukiak hartuko ditu kontuan bereziki. Unitatean agertzen den curriculuma baloratzeko

zerrenda erabil dezakezue.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

230

9. Hona hemen hiru curriculum-eredu. Begiratu arretaz ezaugarriei, eta adierazi zein motatakoak diren.

A curriculuma DATU PERTSONALAK Abizenak eta izena: Maldonado Crespo, Silvia Jaioteguna: 96 / 08 / 07 NAN: 95843654Z Helbidea: Valencia, 452. Vilagacia. Lugo-2233456 Telefono-zenbakia: 978947823 Gidabaimena: B1 PRESTAKUNTZA Akademikoa Merkataritzako Teknikaria. IES San Martin. Lugo. 2001-2002

Osagarria “Erakusleiho-apainketako teknikak”. 40 orduko ikastaroa. AVG. Lugo. 2001 “Salmenta-teknikak”. 90 orduko ikastaroa. SLA. Lugo. 2000 Hizkuntzak Ingelesa. Goi-maila (ahoz eta idatziz) Informatika Word menperatzen dut LANBIDE-ESPERIENTZIA Kontratuarekin Pastelgintzako denda-laguntzailea. Pastelería La Logroñesa, 2002ko ekaina-iraila.

B curriculuma DATU PERTSONALAK Abizenak eta izena: Santos Gracia, Jesus Jaioteguna: 98 / 03 / 06 NAN: 987637891 Helbidea: Entradilla, 2 Carme. Bartzelona - 08978 Telefono-zenbakia: 937865993 Gidabaimena: B1 PRESTAKUNTZA Akademikoa Animazio Soziokulturaleko Teknikaria. IES Salvador Segui. Bartzelona. 1999-2001 Gizarteratze Teknikaria. IES Mila i Fontanals. Igualada. 2001-2003 Osagarria “Animazio eta estimulazio geriatrikoko teknikak”. 100 orduko ikastaroa. INTRESS. Bartzelona. 2000-2001

“Proiektuen sorkuntza eremu geriatrikoan”. 90 orduko ikastaroa. SERP. Bartzelona. 2001-2002 Hizkuntzak Ingelesa. Goi-maila (ahoz eta idatziz) Informatika Testu-tratamenduaren ezagutza LANBIDE-ESPERIENTZIA Kontratuarekin Egoitza geriatrikoko animatzailea. ABI Egoitza, 2001eko ekaina-iraila. Bidaietako animatzaile soziokulturala. IMSERSO. 2002ko ekaina-iraila. Beste zenbait jarduera Boluntarioa edadetuen klub batean. 1997etik 2000ra bitarteko udak.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 231

C curriculuma DATU PERTSONALAK Abizenak eta izena: Adrade Martinez, Helena Jaioteguna: 98 / 03 / 06 NAN: 987637891 Helbidea: Del Río, 3. Madril - 08978 Telefono-zenbakia: 918764537 Gidabaimena: B1 PRESTAKUNTZA Akademikoa Administrazio Kudeaketako Teknikaria. IES Rosalia de Castro. Madril. 1990-1992 Hizkuntzak Ingelesa. Erdi-maila (ahoz eta idatziz) Informatika Testu-tratamenduaren erabiltzea

LANBIDE-ESPERIENTZIA Kontratuarekin Administraria Administrari-laguntzailea. Gestoria Marta (Madril), 1992ko irailetik abendura bitartean Betetako zereginak: - Telefonoari erantzutea - Ordenagailu bidezko kontabilitatea - Hornitzaileekiko tratua Komertziala Produktu elektronikoen sustatzailea. ELECTROMAT, SA (Getafe), 1993ko urtarriletik 2000ko azarora bitartean. Betetako zereginak: - Bezeroak erakartzea - Produktuak erakutsi eta saltzea - Eskaerak eta fakturak egitea

10. Ezgaitasunak dituzten pertsonentzako lanerako zentro baterako langileak eskatzen diren iragarki

bat irakurri duzu. Ez dakizu zehazki zein lan-mota den, baina interesgarria izan daitekeela uste

duzu. Azaldu, zehazki, honako prozesu hauetan egingo zenukeen guztia:

Idatzi aurkezpen-gutuna eta curriculuma.

Idatzi nola joango zaren jantzita elkarrizketa egitera.

Egin elkarrizketan azpimarratu nahi dituzun gauzen eta jakin nahi dituzunen zerrenda txiki bat.

11. Aztertu honako aurkezpen-gutun hau. Adierazi zure ustez oker dauden gauzak, zergatik, eta zein

datu falta diren. Idatzi berriz, egindako akatsak kontuan hartuta.

Erreferentzia: OPIY ASTER ASOCIADOS Avda. Profesor Hunter 02983 Madril Zuen gestoriak errenta-aitorpeneko aldia prestatzeko langileak behar dituela esan zidan Sonia Jimenez andreak, joan den otsailaren 10ean. Nire ustez, baliagarria izan naiteke lan horretan; izan ere, administrari-ikasketak egin ditut, eta esperientzia dut errenta-aitorpenak egiten, horixe baitzen SERTIO, SL enpresan betetzen nituen zereginetako bat. Jimenez andrearengandik eta beste iturri batzuetatik lortutako informazioaren bitartez jakin ahal izan dudanez, enpresa serioa da zuena, hedatzeko aukera handiak dituena. Adeitasunez.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

232

12. Laneratzeari lotutako gaietan, gero eta sarriago agertzen da “outplacement” hitza. Bilatu esanahia.

13. Demagun datorren astean lan bila ibiliko zarela. Bilatu eskaintzak prentsan, interneten edo beste

komunikabide batzuetan, edota enpresetan zuzenean. Sortu agenda bat egin beharreko guztiak

idazteko, eta osatu egindakoak islatuko dituzten erregistro-fitxak.

4.1 jarduera

Lan-bitartekotza nire inguruan

Planteamendua

Bizi zaren inguruan lan-bitartekotzako zerbitzuak daude. Ikertu zein diren, eta egin fitxategi bat.

Garapena

Lehenik eta behin, zuen eragin-eremuko bitartekotza-zerbitzu guztiak aurkitu behar dituzue.

Inguruaren ezaugarrien edo tamainaren arabera, antolatu egin beharko duzue eraginkorragoak

izateko (banatu zereginak esparruen, zerbitzuen eta abarren arabera).

Aurkitu ondoren, mapa batean kokatuko dituzue. Ondoren, katalogatu egingo dituzue: publikoak

edo pribatuak diren, zein bitartekotza-zerbitzu eskaintzen dituzten, zerbitzu osagarririk

eskaintzen duten eta abar.

Horretarako, komeni da elkarrizketa bat egitea eta galdetu nahi duzuen informazio garrantzitsu

guztiarekin gidoi bat prestatzea. Hona hemen egin ditzakezuen galderetako batzuk: enpresaren

izena, kokapena, espezializazioa, lan-poltsan barne hartzeko prozesua (inskripzio-fitxa, elkarriz-

keta…), inskripzio-fitxaren eredurik baduten, aurkeztu beharreko dokumentazioa, kontratu mota

eta abar.

Azkenik, lortu duzuen informazioak eskatzen badu, horma-irudi bat egin dezakezue.

Iraupena

Eremuaren tamainaren, dauden zerbitzuen eta ikerketaren sakontasunaren araberakoa izango da.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 233

4.2 jarduera

Lan-bitartekotza interneten bitartez

Planteamendua

Bitartekotza-zerbitzuen fitxategia osatzen jarraituko dugu. Internetek eskaintzen diguna aztertuko

dugu orain.

Garapena

Binaka, bilatu interneten lan-merkatuko bitartekotza-zerbitzuak eskaintzen dituzten 10 web orri.

Ikusi aukeratutako orriak askotariko samarrak direla: hautaketa on-line egiten duten enpresak,

aldi baterako laneko enpresak, enpresa aholkulariak eta abar.

Lortu honako informazio hau, eta egin fitxa bat erabilitako web-orri bakoitzarekin:

- Orriaren helbidea

- Enpresaren izena

- Lortu nahi dituzten helburuak

- Zein giza talderekin lan egiten duten

- Eskaintzen dituzten bitartekotza-zerbitzuak

- Curriculumak onartzen al dituzte? Nolako tratamendua ematen diete?

- Zerbitzu eta informazio osagarriak

- Nabigatzeko erraztasuna; hau da, erraz aurkitu al duzu bilatzen zenuena?

Klaseko saio batean, adierazi zuen ondorioak elkarri. Internet tresna egokia al da lana bilatzeko?

Iraupena

Bost ordu informatika-gelan, interneterako sarbidearekin. Ordubete bateratze-lana egiteko.

4.3 jarduera

Elkarrizketa, teknika nagusia

Planteamendua

Lana lortzeko elkarrizketa baten role-playinga egingo dugu.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

234

4.3 jarduera

Elkarrizketa, teknika nagusia

Planteamendua

Lana lortzeko elkarrizketa baten role-playinga egingo dugu.

Garapena

Klasea bi taldetan banatu behar duzue; batzuk elkarrizketatzaileak izango zarete, eta besteak

elkarrizketatuak.

Talde bakoitzak bere elkarrizketa prestatuko du.

Ondoren, binaka (elkarrizketatzailea/elkarrizketatua), elkarrizketa egingo diozue elkarri.

Azkenik, hasierako taldera itzuliko zarete eta zer iruditu zaizuen eta nolako galderak egin dituzuen

aipatuko duzue.

Bateratze-lana egingo duzue.

Iraupena

Ordubeteko edo 2 orduko saioa, eman nahi zaion sakontasunaren arabera.

4.4 jarduera

Telefonoa, tresna baliagarria

Planteamendua

Autokandidatura baten telefono bidezko aurkezpenaren role-playinga egingo dugu.

Garapena

Pentsatu lana bilatzeko teknikak erakusten dituen elkarte batean zaudetela. Autokandidaturaren

teknika zertan datzan azaldu ondoren, jarduera praktiko bat egingo duzue: autokandidatura

baten telefono bidezko aurkezpenaren simulazioa.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 235

Lana 5 edo 6 laguneko taldeetan egin behar da. Taldekide batek autokandidatura aurkezten

duen pertsona ordezkatuko du, eta beste batek (edo beste batzuek), berriz, telefonoa hartzen

duena, bat edo gehiago (enpresetara deitzen denean, ohikoa izaten da hainbat iragazki pasa

behar izatea nahi den pertsonarekin hitz egin arte). Gainerako taldekideek elkarrizketa ikusi eta

baloratu egingo dute.

Balorazio hori egiteko, honako fitxa hau betetzea proposatzen dizugu.

Markatutako puntuak aukerakoak dira (elkarrizketak ematen dituen aukeren arabera).

Telefono bidezko elkarrizketaren behaketa BAI EZ

Papera eta arkatza

Elkarrizketa prestatuta ekarri du (irakur daiteke)

Arduradunarekin hitz egitea eskatu du

Agurtu du

Bere burua aurkeztu du

Bere egoera azaldu du

Languneari buruzko informazioa eskatu du*

Dokumentazioa nola bidali behar duen galdetu du*

Elkarrizketarako hitzordua lortu du*

Era positiboan agurtu du

Talde berean hainbat elkarrizketa egin daitezke. Horretarako, rolak edota enpresaren irizpideak

alda daitezke (prestasun handiagoa edo txikiagoa, iragazki gehiago edo gutxiago…).

Komeni da role-playing batzuk bideoan grabatzea eta talde handian horiei buruz hitz egitea,

denak metodologiaz jabetu daitezen.

Iraupena

2 orduko saioa eskain dakioke praktika honi.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

236

55 uunniittaattee ddiiddaakkttiikkooaa

LLAANN--MMUUNNDDUURRAATTZZEEAARREENN AARRLLOOKKOO EESSKKUU--HHAARRTTZZEEAA

4.1. irudia.

“Esku hartzeko oinarrizko metodologiak Ibilbide Pertsonalizatua lan-harremanarekin eta produkzio-

-prestakuntzarekin konbinatzen ditu. Hona hemen uztarketa horren giltzak: motibazioa, talde-dimentsioa,

lan-egoera erreala, eta produkzio-testuinguruko prestakuntza, enpresa laguntzaile “normalen” edo

“laneratze-enpresen” bitartez.”

FRAGO, E. eta beste zenbait

Trabajar para vivir

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 237

5.1 Lanerako orientazioan esku hartzeko ereduak

Lanbide-orientaziotik lanerako orientaziora

Zer da orientazio-eredua ?

Esku-hartzeari buruzko unitate didaktiko honen edukian praktikoki sartu eta eskaintzaren eta eskariaren arteko bitartekotza eta ibilbide pertsonalen inplementazioa landu aurretik, inplemen-tazioaren eta esku-hartzea praktikan jartzeko moduaren hasieran, bilakaeran eta egungo egoeran erabakigarriak izan diren lanerako orientazioko ereduen garapenerako eta bilakaerarako hurbil-keta teorikoa egitea komeni da.

Orientazio-eredu bat zer den adierazteko hurbilketa bat L. Sobrado-ren definiziotik lor daiteke:

“esku hartzea eskatzen duen errealitatearen irudikapen sinplifikatua, esku-hartzearen asmoak, metodoak

eta hartzaileak kontuan hartuta”.(1)

Definizio honetan azpimarratu beharreko lehen alderdia berariazko hartzaile batzuen gabeziei erantzu-

teko eta, ondorioz, errealitate jakin baten barruan esku hartzeko beharra da.

Gainera, definiziotik ondoriozta daitekeenez, lan-merkatuaren zein prestakuntzaren eremuan gertatzen

diren aldaketa handien eta joera ekonomiko, sozial eta profesionalen araberakoak izango dira lanerako

orientazioko ereduen asmoen eta erabilitako metodoen garapena eta bilakaera.

Lanbide-orientazioko ereduetatik lanerako orientazioko ereduetara

Lanerako orientazioko ereduak lanbide-

-orientazioko ereduetatik abiatuta hornitu eta gara-

tu direla esan daiteke, jardun-eremua eta giza

taldea zabaldu behar izan den heinean garatu ere.

Lanbide-orientazioko ereduen ibilbide teoriko-

-praktikoa hezkuntza-testuinguruan oinarrituta

dago (gehienak gazteak edo nerabeak dira, eta

premiak eskolatik lanerako bideak sortzen ditu).

Lanerako orientazioak, aldiz, lan-munduko eta

gizarteko askotariko eremuak eta askotariko giza

taldeak barne hartzen ditu.

5.2. irudia. Orientazio-ereduak testuinguru errealen barruan

esku hartzera bideratuta daude.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

238

Lanbide-orientazioko ereduen funtsa

Lanbide-orientazioaren definizio asko eta asko daude, baina liburu honen ikuspegiari gehien

hurbiltzen zaiona M. Alvarez-ena da. Honela definitzen du lanbide-orientazioa: “prestakuntza-aldian

dauden pertsona guztiei lanbide-jardunean eta astialdian laguntzeko prozesu sistematikoa, helduarorako

prestatuko dituzten bokaziozko jarrerak (bokaziozko zereginak) garatzeko helburuarekin; horretarako,

gizarte-mailako prebentzioaren, garapenaren eta esku-hartzearen printzipioetan oinarritutako esku-hartze

jarraitua eta teknikoa, eta hezkuntza-eragileen eta eragile sozioprofesionalen inplikazioa behar dira"(2).

Definizio horretatik, jardunaren oinarri izan behar duten printzipioak ondoriozta daitezke: gizarte-

-mailako prebentzioaren, garapenaren eta esku-hartzearen printzipioak. Hau da, ekintza ez da laguntza

ematera eta jendeak eskatzen duenean eskari jakin batzuei erantzutera mugatu behar. Aitzitik, arazoari

aurrea hartu behar dio ekintzak, eta hezkuntza-sistema gaindituko duten, komunitate-mailara zabalduko

diren eta herritarrak gizartean erabat eta egokiro txertatzeko trebatuko dituzten esku-hartzeen plangintza

egin behar du.

Hala ere, zaila da esku hartzeko iguripen handi horiek lanbide-orientazioan praktikan jartzea

(eremua mugatu eta finkatu samartuta baitago), eta are zailagoa lanerako orientazioan, testuinguruek

eta esku-hartzearen xede diren giza taldeek berariazko ezaugarriak baitituzte.

Errealitate berria, behar berriak, eredu berriak

Arestian esan bezala, lanerako orientazioko ereduak lanbide-orientazioak landutako alderdi teorikoe-

tan, kontzeptuzkoetan eta operatiboetan oinarritu dira, eta gaur egun ere oinarritzen dira.

Aldi berean, jakina, liburu honetan luze eta zabal aztertutako gizarte-premiak, aldaketa handiak eta

lan-merkatuko joera berriak direla eta, ikerlan eta azterlan ugari egin dira laneratze-politikei eta

laneratze-programei zein enpresen premiei buruz. Horren guztiaren ondorioz, lanerako orientazioak bere

jardun-eredu bereiziak ditu gaur egun, berariazko asmoekin, izaerarekin eta ekintza-esparruarekin.

Horrela, beraz, lanbide-orientazioaren eremutik urruntzen ari da, argi eta garbi.

Urruntze hori, nolanahi ere, orientazioaren diziplinan eskuratutako heldutasuntzat eta gure gizarte

aldakorrak eskatzen dituen laneratze-programak eta -zerbitzuak diseinatzean ongi moldatu izanaren

seinaletzat hartu behar da.

Lanerako orientazioko eredu baterantz

Arestian adierazitakoaren ildotik, J. Montane-k(3) La Orientación Ocupacional obran agerian utzi

duenez, lanbide-orientazioak laneratzeko eta enplegurako landutako ereduak oso egokiak direla onartuta

ere, eredu horiek testuingurutik urrunduta daude neurri handi batean, lan-arloko trebetasunen eta

balioen ikaskuntza eskolako ariketetara eta zereginetara mugatzen baita askotan.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 239

Hori dela eta, ez dira egokiak testuingurua, giza taldea eta hezkuntza arautuan eman beharreko

denbora gainditzen dituen arazo horri irtenbidea emateko.

Autore horrek honela argudiatzen du adierazitako urruntzea:

Lanbide-orientazioaren ikuspegiak eta teknikak, funtsean, prestakuntza arautuaren eremuan

sortu dira, eta eskolan bertan landu dira, lan-munduaren eskakizunak ezagutu gabe, hala

nola lanbide-irtenbide onenak, lanpostuaren humanizazioa, lan-ohiturak eta gizarte-trebetasunak,

lan-gatazkak gainditzea eta abar kontuan hartu gabe.

Zenbaitetan, beraz, lanbide-orientazioak garrantzi handiegia eman dio karrera bat aukera-

tzeko erabakiari eta espezializazio batzuen eskakizun akademikoei.

Horren ondorioz, hainbat profesionalek ahaztu egin dute arrakasta akademikoa beti ez

datorrela bat geroagoko lanbide-arrakastarekin.

Arestian adierazitakoa gorabehera, porrot egiten duten edo aurreikusitakoaren arabera etorki-

zunean porrot egin dezaketen, eta eskola-eremua utzi nahi izaten duten ikasleei arreta berezia

eskaintzen zaiela ikus daiteke.

Kasu horietan, lanbide-orientazioa lanaren mundutik hurbilago dago, baina kontuan izan

behar dugu lanbide-orientazio horren helburuetan lehentasuna ez zaiola eman behar lana

berehala aurkitzeari, lanean behin eta berriz gertatuko diren aldaketetara egokitu ahal

izateko beharrezkoak diren ezagutzak eta trebetasunak lortzeari baizik.

J. Montanek aurkitutako gabezia eta eragozpen horiek gorabehera, azpimarratu beharra dago

lanbide-orientazioak eskola-eremuan, eta lanerako orientazioak bere eremuetan jarduteko moduak maila

teorikoan eta praktikoan osagarritzat hartu behar direla, lan-munduratzeko esku-hartzeak oso txikitatik

optimizatzeko eta bizitza osoan mantentzeko.

Jarduteko ereduak eta ikuspegiak lanerako orientazioan

Lanerako orientazioa langabeziaren zifra ikaragarriaren eta luzaroan izan duen hazkunde-tasaren

arazo larriari erantzuteko beharraren ondorioz sortu dela esan dezakegu.

Arazo hori kokatu behar den ingurunean, globalizazioak, aldaketa teknologikoek eta lanbide berriak

agertzeak eragin negatiboa dute lanbide-ibilbidea hasi nahi duten, trantsizio-egoera batean edo iraupen

luzeko langabezian dauden eta lan-merkatuak eskatutako gutxieneko baldintzak betetzen ez dituzten

guztiengan.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

240

Ikus dezakegunez, orientazio-ereduetan kontuan hartutako jardunari buruzko ikuspegien bilakaerak

eta aldaketak Europako Batasuneko kide diren herrialde guztiek hainbat urtetan nola jokatu duten

islatzen dute.

2. UNITATE DIDAKTIKOAN agerian utzi dugunez, lanbide-heziketaren garapenari eutsi zitzaion luzaroan,

pertsonak lanbide-mailan prestatze soilarekin langabeziaren arazoa amaituko zelakoan.

Zenbait urteren ondoren arazoak bere horretan jarraitzen zuela ikusita, Enplegurako Europako

Estrategiak bultzatu ziren. Estrategia horiek enplegua aktiboki bilatzera bideratutako laneratze-programa

eta lurralde-politika batzuetan zehaztu ziren, lanbide-heziketaren beharra ahaztu gabe, jakina.

Horrela, eta hainbat urtetan, bi premia agertu dira lanerako orientazioko ekintzak garatzean:

Prestakuntza-premia. Lanbide-kualifikazio baxua edo epe laburrean lan berriak ikasteko

aukera txikiak dituzten guztiak langabeziara daramatzaten prestakuntza-, kalifikazio- eta/edo

birziklatze-beharrei erantzuteko laguntza eta aholkularitza behar da.

Laneratze-premia. Aurrekoaz gain, enplegu-eskatzailearen eta lan-esparruaren arteko erla-

zioak sortzen dituen arazoei erantzun behar zaie. Prozesu horrek honako alderdi hauek

barne hartzen ditu:

- Laguntza eta aholkularitza enplegua bilatzeko tekniketan, zailtasun gehigarri

batekin: enplegu ezberdinak bilatzen eta, gainera, enplegu horiek sortutako lanbide-

-aldaketetara egokitzen ikasi behar da.

- Babesa lan-aukeretan eta geroagoko hautaketa-prozesuetan.

- Jarraipena lanpostuan. Zenbaitetan, gure esku-hartzearen xede diren taldeentzat,

enplegua aurkitzea ez da enplegu hori mantentzea bezain zaila, eta haien

ezaugarriengatik eta lanbide-historialagatik gertatzen da hori.

Bi behar horiei irtenbidea emateko, espezialista gehie-

nak ados egon dira, eta honako bi ikuspegi edo eredu

orokor hauetatik landu dute esku-hartzea: prestakun-

tzara bideratutako eredutik eta laneratzera bideratutako

eredutik (4).

Hala ere, Europako politika berrien ikuspegitik, bata

zein bestea nahikoa ez direla edo, gutxienez, osatu

gabe daudela ikusi da. Izan ere, politika horiek toki- eta

eskualde-mailako garapena azpimarratzen dute, bai eta

pertsonak txertatu behar duen inguru hurbila ezagutzeko

eta bertan esku hartzeko beharra ere. Hori dela eta,

toki-garapeneko eredua (Blasco) izeneko ikuspegia

gaineratu da.

5.3. irudia. Prestakuntzara edo laneratzera bideratutako ereduak ez dira nahikoa lan-merkatuaren egungo

eskakizunei behar bezala erantzuteko.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 241

Prestakuntzara bideratutako orientazio-eredua

Azterlan asko datoz bat laneratze-prozesuetan eraginik handiena duen faktorea prestakuntza dela

adierazteko. Laneratzea ezinbestekotzat hartzen da, lanpostua puntualki lortzeko ez ezik, lanpostu hori

denboran zehar mantentzeko eta lan-merkatuko etorkizuneko aldaketa sozioekonomikoetara eta tekno-

logikoetara egokitzeko ere bai.

Hori dela eta, prestakuntzak ez du mugatu behar programa eta eduki estandarrak eskaintzen dituzten

ikastaroetara; gizabanakoaren garapen pertsonalerako eta sozialerako baliabidetzat hartu behar da.

Marjinazio-arrisku handia duten giza taldeen kasuan, lanerako prestakuntzako ikastaro bakanak

erabat eskasak dira laneratu ahal izateko; horiez gain, lana aurkitu ahal izateko alderdi defizitarioetan

aurrera egiten laguntzen duten ekintzak behar dira.

Era berean, prestakuntza enpresaren premietara mugatuta egongo balitz, ez litzateke nahikoa

izango. Adibidez, aldez aurreko prozesu baten arabera hautagai egokien hautaketa egingo balitz,

zenbait giza taldek ez lukete izango prestakuntza hori eskuratzeko aukera eta, beraz, “enpresa horietan

komeni ez diren” pertsonei aukerak ukatu egingo litzaizkieke.

Horregatik, eta prestakuntza-prozesua baliagarria izan dadin, pertsonaren premietan zein lan-eremuko

premietan oinarritu behar du prozesu horrek.

Helburu horren lorpenean egindako aurrerapen esanguratsu bat prestakuntza hori enpresan bertan

testuinguruan eta praktikan jartzea izango litzateke. Horrela, enplegua eskuratzeko eta lanpostura erabat

egokitzeko aukera errazten duen prozesutzat hartuko litzateke prestakuntza.

Horri esker, titulazio akademiko jakin baten ordez lanbide-esperientziari lotutako lanbide-titulazioa

eskuratuko litzateke. Ildo horretan, gogoratu beharra dago esku-hartzearen xede izan daitezkeen talde

askok prestakuntza akademikoa arbuiatu egiten dutela.

Ikaskuntza lanaren testuinguruan jartzearen emaitza honako hau izango litzateke:

Esku-hartzearen xede den taldearentzat. Lanpostuaren berariazko gaitasunez gain, honako

hauek eskura litezke: lanerako balioak, lan-ohiturak, puntualtasuna, lan-gatazken ebazpena,

lanpostuan irauteko beharraren sentimendua eta abar.

Enpresarentzat. Lan-profilaren, prestakuntzaren eta eskatzailearen arteko egokitze ezin hobea

lor liteke.

Horretarako, enpresa-munduak benetako konpromisoak hartu beharko lituzke, eta prestakuntza-

-aldia amaitu duten pertsonak doako eskulan gisa –eta jarraitzeko inolako interesik gabe– praktiketan

edo prestakuntzan erabiltzeko aukera alde batera utzi beharko lukete.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

242

Lan-munduratzera bideratutako orientazio-eredua

Arestian adierazi bezala, prestakuntzan baino oinarritzen ez den ikuspegia ez da nahikoa, eta

laneratzeko neurriekin osatu behar da. Hemen aurkeztuko dugun laneratze-eredua J. Montanek landu

zuen (1990). Eredu hori esparru teoriko gisa erabili da lana bilatzeko prozesuari buruzko ikerketa

askotan, eta hainbat azterlan aitzindariren iturri izan da, hala nola PIBE programaren ebaluazioarena

(1990-91).

Autore horrek dioenez, lana bilatzeko eta laneratzeko prozesuan esku hartzen duten faktore eta

prozesu nagusien azterketarekin hasi behar da, esku-hartzea praktikan jartzeko.

Subjektuaren gaitasunen, ikastaroaren eskakizunen eta lan-eskaintzen arteko erlazioa

Subjektua eta ikastaroaren arteko

egokitzea

Ikastaroaren eta lanaren arteko

egokitzea

Ikastaroa Subjektua Lana

Prestaketa. Ikaslearen gaitasuna

eta interesa

Prestakuntza-ikastaroaren eskakizun teorikoaren eta

praktikoaren maila

Enpresen lan--eskaintzen eskakizunak

Subjektu/ikastaroaren eta lanaren arteko

egokitzea

Iturria: J. Montane, 1993 5.1. taula.

Faktore horiek elkarri etengabe eragiten dioten honako hiru elementu hauek barne hartzen dituzte:

eskatzailea, lan-merkatua eta laneratzeko beharrezkoak diren prozesuak.

Lana bilatzen duen subjektuari lotutako faktoreak. Faktore horietan, honako hauek

azpimarra daitezke: curriculum vitae-a (lan-esperientziak eta titulazio akademikoak), ikasteko

gaitasun teoriko-teknikoa, laneratzeko ahalmenak eta jarrerak, enplegua bilatzeko ahalegina,

irekitasuna (onartutako lan-kopurua), lanbide-mailako autoestimua (arrakastak norberaren

baitan eta porrotak kanpoan egoztea), eta lanbide-heldutasuna.

Lan-merkatuko eskaintzei eta eskariei lotutako faktoreak. Honako hauek bereizten dira:

eskaintzen eta eskarien etengabeko ebaluazioa (lan-merkatua etengabe behatzea),

eskaintzen eskakizunak eta subjektuak behar duen lanbide-kualifikazioa.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 243

Subjektuaren eta lan-merkatuaren arteko integrazioa arestian adierazitako faktore horien guztien

azterketaren eta ebaluazioaren bitartez finkatzen da eta, integrazio horretan oinarrituta, laneratzeko ibilbide

guztiak finkatzeko beharrezkoak diren esku hartzeko teknikak eta prozesuak ezarriko dira. Azterketa

horri esker, eskatzaileek lana bilatzeko prozesuan izan ditzaketen baldintza egokiak zein eragozpenak

egiaztatu ahal izango dira.

Laneratzeko orientazioarekin zerikusia duten teknikei eta prozesuei lotutako faktoreak.

Lana bilatzeko prestaketa-prozesuetan daude oinarrituta. Orientatzaileak honako hauek

komenigarriak edo beharrezkoak diren baloratu beharko du: faktore pertsonalak hobetzeko

informazioa edo prestakuntza (prestasuna handitzea, motibazioa, autoestimua), lana bilatzeko

trebetasunen eta estrategien arloko prestakuntza, lanbide-kualifikazioa hobetzeko presta-

kuntza eta abar.

Laburbilduz, J. Montanek dioenez, subjektua eta lan-merkatua elkarri etengabe eragiten ari zaizkio,

eta subjektu horren laneratzea hobetu egin daiteke.

Alde batetik, enplegu-eskatzailearen laneratze-prozesuetan eta prestakuntzan esku hartu behar da;

bestetik, lan-eskaintzak hobetu egin behar dira.

Prestakuntza-ereduan eta laneratze-ereduan agertu diren zenbait gabezia

Bi hamarkada baino ez dira behar izan arestian azaldu ditugun ereduak nahikoa ez direla ikusteko.

Ez da harritzekoa, lan-merkatuan bizkor eta etengabe gertatzen diren aldaketa ekonomikoak, sozialak

eta lan-arlokoak kontuan hartzen baditugu.

Esku hartzeko garaian, hainbat gabezia sortu dira adierazitako ereduetan: izaera puntuala (ez dute

jarraipenik denboran) eta erreakzio-izaera (eskariaren araberako irtenbidea ematen dute eta, beraz, oso

gutxitan hartzen da kontuan prebentzio-printzipioa).

Hortaz, laguntza soilera mugatuko ez den eta denboran zehar iraun egingo duen esku-hartzean oina-

rritutako ikuspegi batekin osatu behar dira eredu horiek.

Izan ere:

Eskatzaile gehienentzat –eta, bereziki, gizarte-arriskuan dauden giza taldeentzat–, prestakuntza-

eta/edo laneratze-ekintza puntualak ez dira nahikoa. Zerbitzu horiek denbora batean erabili

behar dituzte; izan ere, lanaren egungo behin-behinekotasunaren ondorioz, eskatzaileak

behin eta berriz aldatu behar du lana, edota behin eta berriz birziklatu behar du.

Testuinguru horretan, prebentziozko esku-hartze baten bidez aurrea hartzea edo eska-

tzaileari lanpostuan egindako jarraipenaren bidez harremanarekin jarraitzea laguntzan

oinarritutako esku-hartzea bezain ezinbestekoak dira.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

244

Laneratze-eredua Curriculuma

Esperientzia Titulazioa

Ikasteko gaitasuna Laneratzeko jarrera

Laneratzeko eta lana bilatzeko trebetasunak

eskuratzea eta ezagutzea

Lan-merkatua etengabe behatzea

ESKATZAILEA LANA LAN-MERKATUA

Iturria: J. Montane, 1993 (egokitua) 5.1. irudia.

Toki-garapeneko eredua: esku hartzeko egungo eredua

Zertan oinarrituta dago eredu hau?

Orain arte ikusitako bi ikuspegiak (prestakuntza eta laneratzea) osatzeko, Europako egungo politi-

kekin bat datorren esku hartzeko eredu bat proposatzen du B. Blasco-k. Eredu horrek garrantzi handia

ematen die toki-erakundeei, udalei, eskualde-kontseiluei eta aldundiei, garapen-sustatzailetzat eta lan-

-sortzailetzat hartzen baititu (eragile publikoen, enpresa-eragileen, sindikatuen, GKEen eta bestelako

elkarteen arteko lankidetzatik abiatuta).

INEMen bitartez proposatutako esku-hartzeak goitik behera diseinatuta, erakunde zentralizatuen

mende eta lurralde-eremutik kanpo egon dira urte askoan, eta horrek sortu duen desoreka saihestu egin

nahi da toki-garapeneko ereduaren bidez.

Kontzeptu horiek argitzeko, honako hau dio Blascok: “gizarte-mailako prebentzioaren, garapenaren

eta esku-hartzearen printzipioen barruan, orientazioaren helburuak ikuspegi pertsonal mugatua gainditu

eta gizarte-mailako esku-hartzea barne hartzen du jardunen behar/helburu gisa, hau da, pertsonen

egokitzea eta aldaketa ez ezik, ingurune eta testuinguruena, eskolarena, gizarte-taldearena, erakun-

deena eta egiturena ere bai”(5).

Horrela, beraz, lortu beharreko toki- eta komunitate-mailako garapenak pertsonak eremu sozioeko-

nomikora egokituko ditu, baina, horrez gain, ingurunea gizabanakoen premietara egokituko du, eta

premia horien arabera garatu eta sustatuko du. Eskualde-eta toki-mailako garapenaren sustapena

lortzeko, bi jardun-mota zehazten ditu autoreak:

Eskualde-mailako desoreken zuzenketa. Horretarako, lan-merkatuari buruzko eskualde-

eta toki-mailako informazioa prestakuntza- eta orientazio-eskariekin konbinatuko da, premia

sektorialetara egokituta egongo den eta aukera-berdintasuna kontuan hartuko duen eran-

tzuna emateko.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 245

“Azken helburua ez da gizabanakoen garapena izango, ingurune sozioekonomikoaren garapena

baizik, baina, azken batean, hori ere biztanleen garapenaren mesederako izango da”(6). Horretan datza,

besteak beste, orain arte azaldutako beste bi ikuspegiekiko ezberdintasuna.

Giza baliabideen garapena. Azken urteotan, eta giza baliabideen arloan egindako azterketei

eta ikerketei esker batez ere, onartuta dago enpresa baten aberastasun nagusia ez datzala

produktuetan edo materialetan, langileengan baizik. Ikuspegi horretatik, enplegatuen presta-

kuntza eta balio-aniztasuna izango dira enpresaren kualitate- eta lehiakortasun-ezaugarri

bereizgarriak.

Hori dela eta, orientazio-zerbitzuen, ikastetxeen, enplegu-zerbitzuen eta toki- eta eskualde-mailako

enpresen arteko bitartekotza eta lankidetza egokiak giza baliabideen garapena bultzatu behar du,

langileen zein enpresen onerako.

Toki-garapeneko eredu bat martxan jartzeko adibidea

Lanerako orientazioko esku-hartzeak orain arte azaldutako eredu eta ikuspegi guztiak kontuan

hartzen dituela erakusteko, komeni da lan-munduratzailearen lan-eremuan beharrezkoak diren esku-

-hartzeen sorrera ulertzeko oinarri izango den, eta helburuak eta metodologia jasota izango dituen toki-

-garapeneko programa baten adibide erreal bat azaltzea.

Eredu honen ildoan eta toki-mailan, ehunka programa daude. Gehienak Enplegu Zerbitzu Publikoekin

hitzartuta, eta ekonomia eta enplegua sustatzeko lurralde-itunetan barne hartutako toki-jardunaren

baldintzak betetzeko diseinatuta eta praktikan jarrita daude.

Programa horietako bati buruzko berariazko informaziorik nahi

izanez gero, interneten bila daiteke. Horretarako, “laneratzeko eta

toki-garapeneko programak” (programas de inserción laboral y

desarrollo local) idatzi eta dagokion herria, eremua edo probintzia

ipin daiteke sarean dauden bilatzaileetan.

Adibide gisa, Bartzelonako Diputazioko Agentes de Acompa-

ñamiento a la Inserción Laboral (AAIL) izeneko programa azalduko

dugu. Aipatu beharra dago Bartzelonako Diputazioko Sustapen

Ekonomiko eta Enplegu Arloak lankidetza estuan diharduela toki-

-erakundeekin probintziako udalerrien sustapen ekonomikoan eta

enplegua sustatzeko zereginean.

5.4. irudia.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

246

Programa hau 1993an hasi zen, eta udalerri txiki eta ertainentzat da, lanaren arloko toki-ekintzen

eraginkortasun handiagoa lortzeko helburuarekin. Urtetan izan duen garapenean, helburuak zabaldu

egin ditu, metodologia hobetu egin du eta teknikarien kopurua eta kalitatea handitu egin ditu. Gaur

egun, profesional espezializatuen “Xarxa Xaloc” izeneko sarean barne hartuta dago. Profesional horiek

teknologia berriez eta informazioaren eskualdatze telematikoaz baliatzen dira etengabe konektatuta

egoteko. “Banan-banako arreta, eta kalitatekoa eskainiko duen, lan-merkatuko bitartekotza-prozesuan

eragile izango den eta eskaintzaren eta eskariaren arteko lotura erraztuko duen Tokiko Enplegu

Zerbitzu bat inplementatzea eta indartzea da helburua”.

“Lurralde bakoitzaren premia zehatzen arabera egokitzen eta malgutzen den metodologiaren

ezaugarri komuna honako hauen premia da:

1. Lan-merkatuaren errealitatea eta eskuragarri dauden baliabideak ezagutzeko premia pro-

grama behar bezala garatu ahal izateko. AAILek lan egiten duten lurraldeko lan-bitartekotzako

neurri aktiboei, giza baliabideei eta lan-merkatuari buruzko informazioa jaso behar dute.

2. Arreta pertsonalizatuan oinarritutako laneratze-ibilbideak definitzeko premia. Lan-eskatzaileei

egiten zaizkien hasierako elkarrizketek protokolo komun bati jarraitzen diote eta, protokolo

horretatik abiatuta, zerbitzura jotzen duen bakoitzaren laneratze-ibilbidea definitu ahal izateko

informazioa lortzen da.

Orientazio-lana pertsonalizatua da. Horretarako, parte-hartzaileek beren ibilbideari eta espe-

rientziei buruzko gogoeta egiten dute eta hurbileko lan-merkatuari buruzko informazioa ematen

zaie. Horrela, erabiltzailearen ezaugarrietara eta iguripenetara zein lan-merkatuaren eska-kizunetara egokitutako laneratze-ibilbide pertsonala zehazten da.

3. Laguntza-prozesuen premia. AAIL sarearen lan-metodologiaren funtsezko ezaugarrietako bat

lan-eskatzaileari bere ezaugarrietara egokitutako langune batean hasi arte eskaintzen zaion

laguntza-prozesua da. Laguntza horretan, eskatzailearekin egindako ekintza guztiak barne

hartzen dira.

4. Enpresa-ehunarekiko lankidetzaren premia. Zerbitzu integrala emateko, garrantzitsua da lan-

-eskaintzak aurkitzea eta kudeatzea, eta enpresei zerbitzuaren berri ematea eta baliabideak

eskaintzea.

5. Lurraldeko beste profesional batzuekin koordinatutako lanaren premia. Profesionalen,

gizarte-zerbitzuen, sustapen ekonomikoko zerbitzuen eta abarren arteko koordinazioari esker,

zerbitzu integral batekin erantzun dakieke erabiltzaileen premiei.”

Xarxa Xaloc intermediació

Diputació de Barcelona

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 247

5.2 Eskaintzaren eta eskariaren arteko bitartekotza-prozesua esku-hartzean

Esku-hartzeen ikuspegia islatu duten orientazio-ereduak zehaztu ondoren, lan-munduratzea lortzeko

esku-hartzea praktikan nola jartzen den, eta nola inplementatzen den aztertuko dugu ondorengo idatz-

-zatietan.

Liburu honetan ikusi dugunez, lan-munduratzeko esku-hartzeak Europan langabeziaren kontra

hartzen diren neurrien eta politiken bilakaera eta garapena hartu behar ditu kontuan. Neurri eta politika

horiek, espainiar Estatuan bederen, beti ez dute espero zen emaitza eman eta, azken hamarkadetan,

langabezia-poltsa endemiko bat dugu, oraingoz irtenbide garbirik ez duena gainera.

Nolanahi ere, Europako planak eta programak 2. UNITATE DIDAKTIKOAN adierazitako Estatuko,

autonomia-erkidegoetako eta tokiko programen, proiektuen, baliabideen eta zerbitzuen bitartez

gauzatzen dira oraindik.

Tresna horien bidez jarraitzen den jardun-ildoan, lurralde-mailako prestakuntza- eta enplegu-politikek

gero eta garrantzi handiagoa hartu dute, eta INEMen deszentralizazioarekin egin den berregituratzeak

lan-munduratzeari zuzenean lotutako erakundeetara irekitzea eragin dezake. Horrela, lan-merkatuko

bitartekotzarako gune berriak sor daitezke.

Bitartekotza-prozesua

Zer da lan-merkatuko bitartekotza-prozesua? Izan ere, lan-munduratzea lortzeko esku-hartzea

planifikatu, programatu, gauzatu eta ebaluatzen denean, bitartekotza-prozesua jartzen da martxan.

Bitartekotza-prozesuak eskaintzak zein eskariak hartu behar ditu kontuan eta, beraz, eskariei zein

eskaintzei erantzuteko ibilbideak diseinatu beharko dira.

Azken batean, bitartekotza-prozesuak bi elementu egokiro erlazionatu eta elkartu behar ditu: alde

batetik, lana bilatzen duen eskatzailea eta, bestetik, lanpostu bat bete behar duen eskaintzailea. Hau da,

prozesu hori amaitutzat hartzeko honako bi helburu hauek lortu behar dira, gutxienez:

Eskatzailearen helburu nagusia, hots, norberaren laneratzea (lanpostu bat lortzea).

Eta eskatzailearen helburu nagusia, hots, lanpostua lanbide-profilari gehien hurbiltzen zaion

hautagaiarekin betetzea.

Bi elementu horiek elkartzeko zailtasunak bakoitzaren ezaugarrietan, lan-merkatuaren baldintza zailetan

eta laneratu nahi diren giza taldeen eskakizunetan, premietan eta gizarte- eta lan-profilean du jatorria.

Lan-munduratzailea bitartekotza-prozesuaren aurrean

Adierazitakoa dela eta, lan-munduratzeko esku-hartzea hasi aurretik, hainbat eragozpen ezagutu

behar ditu, eta eragozpen horiek gainditzen jakin behar du:

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

248

Alde batetik, honako hauek ezagutu behar ditu: lan-merkatuaren premien errealitatea (oro

har), eskaintza-aukerak (toki-mailan) eta, azkenik, enpresen eskarien ezaugarriak (zehazki).

Bestetik, ezin du ahaztu aurrean duen giza taldea lehiakortasunerako ezberdintasun-egoeran

dagoela eta, normalean, batez bestekoa baino jarduera-maila txikiagoa duten pertsonek

osatzen dutela (prestakuntza-gabezien, lanbide-esperientzia urriaren, lan-ohiturarik ezaren

eta motibazio txikiagoaren ondorioz, besteak beste).

Orientatzaileak, horrez gain, bitartekotza-prozesu osoa inguratzen duten eta informazioa

emateko eta esku-hartzearen kalitatea hobetzeko balio duten honako bi elementu hauek

behar bezala ezagutu behar ditu:

- Lan-merkatuaren prospekzioa

- Ekintzen jarraipena eta ebaluazioa

Elementu horien garrantzia dela eta, luze eta zabal aztertuko ditugu unitate didaktiko honetan.

Beheko eskeman, bitartekotza-prozesua osatzen duten elementu guztiak elkarrekin nola erlazio-

natzen diren ikus daiteke grafikoki.

Bitartekotza-prozesuko elementuak

Esku hartzeko prozesuan elementuak elkarren artean erlazionatuta badaude ere, azterketa errazteko

banatu egingo ditugu:

Esku-hartzea lan-eskaintzen eremuan. Puntu honetan, esku-hartzea bera eta lan-eskaintza

bat sortzen denean lanerako orientatzaileak enpresen eremuan bete beharreko zeregina

aztertuko ditugu. Bi osagai hartuko dira kontuan:

- Eskaintzaren ibilbideak

- Lan-merkatuaren prospekzioa

Esku-hartzea eskarien eremuan. Puntu honetan, teknikariak enplegu-eskatzaile baten

aurrean egin beharreko jardun pertsonalizatua aztertuko da. Horretarako, honako hauek

hartuko dira kontuan:

- Ibilbide pertsonalak

- Ekintzen jarraipena eta ebaluazioa

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 249

BITARTEKOTZA-PROZESUA

LAN-MERKATUAREN PROSPEKZIOA

ESKATZAILEAREN

IBILBIDEA

JARRAIPENA ETA EBALUAZIOA

ESKAINTZAREN

IBILBIDEA

BITARTEKOTZA

Iturria: Area de Promoció Económica i d'Ocupació. Diputació de Barcelona. (Egokitua)

5.3. taula.

5.3 Lan-eskaintzen eremuko esku-hartzea

Eskaintzen ibilbideak

Zenbait teoriaren arabera, bitartekotza-prozesuan agertzen den zailtasunik handienetako bat

eskaintzaren ibilbideen diseinua eta egituratzea da, kontzeptu berri samarra eta, zenbaitentzat, gaur

egun ia sistematizatu gabekoa baita. Izan ere, duela gutxi arte lan-arloko politikan egindako ahalegin

guztiak eskatzailearengan oinarrituta zeuden. INEMi egindako kritikarik ezagunenetako batek eragozpen

hori zuen oinarri.

Gaur egun, oraindik ere, enpresa gehienek beren antolamendutik eta beren baliabideekin kudeatzen

dituzte eskaintzak, era partzialean eta bitartekotzako taldeekin eta zerbitzuekin inolako harremanik izan gabe.

Horrek guztiak ez du arazorik sortzen eskatzaileak “normalizatuak” direnean, baina lan-munduan eta

gizartean baztertzea eragiten du gizarteratzearen xede diren giza taldeetako pertsonak kontratatu behar

direnean (zenbait kasutan lehiakortasunik ezagatik, eta gehienetan enpresaburuak pertsona horien

ahalmenak ez ezagutzeagatik, hautaketa-prozesu orotatik kanpo geratu ohi dira maiz).

Dena, dela, eremu honetako espezialistek beren argitalpenetan adierazitakoaren arabera, adostasun

handia dago eskaintzen ibilbidea osa dezakeen jardun-multzoa azaltzean. Jardun horiek, laburbilduz, honako

hauek dira:

Enpresarako sarbidea orientazio-zerbitzutik. Komenigarria izango litzateke enpresek

orientatzaileari erraztasunak ematea eta informazioa elkarri ematea, enpresaren zein eska-

tzailearen premiei erantzungo dieten jardunen inguruan irizpideak bateratzeko.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

250

Kontratazio-politikak hobetzen lagunduko dion aholkularitza teknikoa jaso dezake

enpresak, zerbitzu horretatik lan-eskaintzak kudea baitaitezke: aurretiko hautaketa, hauta-

gaiaren aurkezpena enpresan, eta hautaketaren eta kontratatutako pertsonaren jarraipena.

Beste onura batzuk eskariari emandako erantzun bizkorra eta enpresak behar duen

profilera egokitutako hautagaia dira.

Lan-alderdiei buruzko informazioa eta aholkularitza: kontratuen modalitatea, diru-

-laguntzak, prestakuntza-eskaintzak eta abar.

Lanerako prestakuntzako eta etengabeko prestakuntzako eskaintzari buruzko informazioa eta, enpresaren lehiakortasuna hobetzeko, prestakuntza hori giza baliabideak

garatzeko tresna gisa enpresaren beharretara egokitzeko moduari buruzkoa.

Ekintza horiek guztiak sistematikoki praktikan jarriz gero, enpresetako langileen lanbide-profilak

hobeto egokituta egongo dira lanpostura. Eskatzailearen egokitze horren ondorioz, kalitate handiagoa

lortuko litzateke lana betetzean, eta, lan-arloko asebetetze-maila handiagoak eraginda, lanpostuak erra-

zago mantenduko lirateke.

Lan-merkatuaren prospekzioa

Lan-merkatuaren mugimendua aztertzea, eta aldaketak eta bilakaera ikustea prozesu etengabea eta

sistematikoa da, edozein orientazio-zerbitzurako ezinbestekoa.

Eremu jakin batean sortutako edo iraungitako lanpostuekin zerikusia duten faktore ekonomikoak

behatu behar dira, hala nola zenbait enpresa irekitzea edo ixtea, industria-jarduera jakin batzuek zabaltzea,

teknologia berriak ezartzea, herritarrengan eragin handia duten enpresa jakin batzuetako plantillak zabal-

tzea edo murriztea, edota kontratu-kopurua, eskaintzen iraupena, eskaintzen diren lan-motak eta abar.

Behatutako eremuan dauden eskaintzen eta eskarien mugimendua epe laburrera eta ertainera

iragartzeko erreferentzia-esparrua eskaintzen dute azterketa eta behaketa horiek (izan ere, lan-

-munduratzearen arloan ongi esku hartzeko, ezinbesteko baldintza da hori).

Hori dela eta, lan-munduratzeko teknikariek egindako lan-merkatuaren prospekzioak lurralde bateko

gizarte- eta lan-egoera, eta horren aldagaiak benetan ezagutzeko balio behar du, hau da, honako hauek

zehazki ezagutzeko:

Lurralde jakin bateko enpresen premiak eta eskariak.

Gehien eskaintzen diren lanak zein diren, zein neurritan eta zein baldintzatan.

Lanek eskatzen dituzten prestakuntza-, jarrera- eta gaitasun-baldintzak.

Enpresa horiekin praktika-lankidetza ezartzeko dauden aukerak.

Enpresa horiek laneratzeko zailtasunak dituzten giza talde jakin batzuen premiei buruz duten

ezagutza edo informazio erreala.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 251

Lan-merkatuaren prospekzioa egiteko prozesu batean kontuan hartu beharreko aldagai guztiak zorrotz

sistematizatu eta aztertzeko, komeni da aldagai horiek zehaztea eta dagokien testuinguruan jartzea.

Lurraldearen ezaugarri sektorialak. Eremu geografiko jakin batean dauden enpresa-

-motak, enpresa horien ezaugarriak, eta esku-hartzearen xede diren giza taldeentzat lana

aurkitzeko aukera gehien eskaintzen dituzten lanbide-sektoreak ezagutu behar dira.

Lanbide-profilen eta lanerakoen azterketa. Lan bakoitzak eskatzen dituen lanbide-profilak

ezagutu behar dira, hautaketa ahalik eta orekatuena izateko eta, horrela, eskatzaileek lan-

-aukera handiagoak izan ditzaten.

Lankidetza-premiak. Enpresen sentsibilizazioa. Laneratzeko zailtasun bereziak dituzten

giza taldeei lan-merkatuan txertatzea errazteko, enpresa-ehunari informazioa ematea fun-

tsezkoa da.

Lurraldearen ezaugarri sektorialak

Orientatzaileak, merkatuaren aukerak eta lurralde bakoitzeko eskaintzak ezagutzeko, informazio-iturri

eguneratuak beharko ditu: gremioak, merkataritza-ganbera, lan-merkatuaren behatokia, orri horiak,

eskualdeko prentsa eta abar.

Funtsezkoa izango da, beraz, sistematikoki eguneratu behar diren eta lan-munduratzailea bere

eremuko lan-egoera errealera hurbilduko duten argitalpen, argibide eta datu estatistikoez baliatzea.

Lan-merkatuaren egoerari, bilakaerari eta joerei buruzko informazioa egiaztatzeko aukera ematen

duten datu-iturri nagusietako batzuk behatokiak dira.

INEMek honela definitzen du bere Lanerako Behatokia: “enplegu- eta prestakuntza-merkatuen

portaera ikusteko eta aztertzeko tresna; merkatu horren bilakaeran eragina duten edo erabakigarriak

diren faktoreak bildu eta aztertzeko asmoa du, bilakaera horren azterketan oinarritutako iragarpen-

-emaitzak lortu ahal izateko”(7).

Behatokien ezaugarrietako bat datuak hainbat azterketa-mailatan egituratzea da. Udal-mailakoak,

eskualde-mailakoak, autonomia-erkidegokoak, Estatukoak eta abar daude.

Behatokietan sortutako datuak informazio sozioekonomikorako tresna gisa erabiltzea eta bere

lurraldean benetan garrantzitsuak eta esanguratsuak diren adierazleekin lan egitea komeni zaio

orientatzaileari.

Esku hartzeko informaziorik baliagarrienak eta garrantzitsuenak honako alderdi hauek hartzen ditu:

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

252

Lanen bilakaera. Datu hauek lanen joerei buruzko azterlanean agertzen dira. Lan-multzo

nagusien egiturari eta bilakaerari buruzko ezagutza eskaintzen dute eta multzo horien

azterketak, gainera, enpleguaren proiekzioari buruz orientatzailearentzat oso baliagarriak

diren iragarpenak egiteko aukera ematen du.

Ildo berean, eta 1. UNITATE DIDAKTIKOAN adierazi bezala, orientatzaileak esku hartu behar duen

eremuko enplegu-sorgune berriak ezagutu behar ditu ezinbestez, enplegua sortzeko iturritzat hartzen

baitira gaur egun; gainera, lanen hazkundearen ikuspegiarekin dihardute, eta ofizio eta jarduera

ekonomiko berriak sortzeko ahalmen handia dute.

Enplegu-sorguneetan sortutako lan asko eta asko laneratzeko eragozpenik handienak dituzten giza

taldeen ezaugarriekin bat ez datozela badirudi ere, adierazi beharra dago sektore horiek oso enplegu-

-eskari heterogeneoa sor dezaketela, kualifikazioari zein lanean emandako denborari dagokionez

(lanaldi partzialak, ordukako lanak eta abar).

Lanen egungo egoera. Datu hauek lan-merkatuan gehien eskatzen diren lanbideei eta lanei

buruzko informazio kuantitatiboa, eta lan-eskaintzak kontuan hartuta lanen profiletan gertatzen

diren aldaketei buruzkoa ematen dute.

Horrela, beraz, lan bakoitzerako honako alderdi hauei buruzko datuak barne hartzen dira:

kontratatzen diren pertsonen ereduzko profila, enpresak zein sektore ekonomikotakoak diren,

kontratu-motarik ohikoena, eta gehien kontratatzen diren eskatzaileen ezaugarriak (adina,

sexua eta ikasketa-maila).

Era berean, esku hartzeko eremuaren barruan gizarte-arriskuko egoeran dauden giza taldeentzat

esanguratsuenak diren eta giza talde horiei lana aurkitzeko aukerarik handienak eskaintzen dizkieten

jarduera-sektoreak ezagutzea oso komenigarria da.

Grupo Promocions(8) izenekoak, laneratze-programen eta -proiektuen inplementazioan izandako

hainbat esperientzia aztertu ondoren, honako sektore hauek azpimarratzen ditu:

Nekazaritza- eta abeltzaintza-ustiategiak, haztegiak edo negutegiak, eta lorezaintza-zerbitzuak.

Enpresetarako zerbitzuak, mailing-a, mezularitza-zerbitzuak.

Industrietarako zerbitzu osagarriak, azpiegituren mantentzea, manipulatutako produktuak,

osagarrien muntatzeak, ontziratzea, etiketatzea, trokelaketak.

Etxebizitzen eraikuntza, mantentzea eta birgaitzea.

Partikularrentzako eta enpresentzako garbiketa-zerbitzuak.

Hurbiltasun-zerbitzuak, etxez etxeko bazkari-zerbitzua, edadetuen eta haurren zaintza,

etxeko zereginak.

Ingurumenarekin, altzari, arropa eta etxetresna elektrikoen birziklatzearekin, eta hondakinen

berreskuratzearekin zerikusia duten jarduerak.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 253

5.5. irudia. Garrantzitsua da eremu bakoitzean laneratzeko zailtasunik handienak dituzten giza taldeei aukera gehien

eskaintzen dizkieten jarduera-sektoreak ezagutzea.

Lanbide-profilen eta lanen azterketa

Giza baliabideen eta erakundeen eremuan oso zabalduta eta ikertuta dagoen diziplina honen zirri-

borro eta hurbilketa txiki bat baino ez dugu egingo hemen. Hortaz, informazio zabalagoa lortzeko, gaiari

buruz dagoen bibliografia zabala kontsultatzea gomendatzen dugu.

Lan-munduratzailearen esku-hartzean erabakigarria den beste baldintza bat lanpostua eskatzen

duenaren eta egin beharreko lanaren arteko egokitzapena lortzea da.

Giza baliabideei eta erakundeei buruzko teorian gehien zabalduta dauden premisetako baten arabera,

ez dago hautagai onik edo txarrik, lanpostu baterako hautagai egokia baizik. Hautagai hori lortzeko,

eskatzailearen ezaugarriak ez ezik, lanpostuak eskatzen duen lanbide-profila ere ezagutu beharko da

ezinbestez.

Lanen azterketa

Bete beharreko lanpostuen azterketa eta deskribapena egin behar da, lanpostu bakoitzean bete

beharreko zereginen nondik norakoa argi eta garbi ezagutzeko, bai eta lan-baldintzena ere: ordutegiak,

erantzukizuna, lan-giroa, ingurune fisikoa, beharrezkoak diren gorputz- eta adimen-gaitasunak, presta-

kuntza, esperientzia, izaera, erantzukizun-maila, ingurune fisiologikoa, ingurune soziala, ordainsari-

-baldintzak eta mailaz igotzekoak…

Lanpostuen eta zereginen azterketarako, informazioa biltzeko prozesua egin beharko da aldez aurretik.

Lanpostuari buruzko informazioa biltzea

Orain arte, enpresen eremuari lotuta dauden, baina gizarte-maila landu ez duten adituek egin dituzte

lanbide-profilei buruzko azterketak eta ikerketak. Arestian ikusi dugun bezala, ordea, lan-munduratzean

jardun nahi duen erakunde orok lanpostuen eskakizunei eta, nagusiki, esku-hartzearen xede diren giza

taldeentzat lanpostuak sortzeko aukera gehien eskaintzen dituzten sektoreei buruzko informazioa behar du.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

254

Prozesu horrek enpresara bertara bisitaldia egitearekin hasi beharko luke, banaka, taldeka edo

adituei egindako elkarrizketen bidez informazioa “in situ” lortzeko (galdera-sortak edo behaketa erabilita).

Enpresara bertara joatea edo erakundeak zuzentzen dituzten edo horien ardura duten pertsonek

ateak zabal ditzaten eta informazioa eman dezaten lortzea prospekzioaren ardura duenarentzat prozesu

nekeza eta gaitza izan daitekeenez gero, komeni da:

Argi eta garbi izatea zein den benetan behar den informazioa. Baliagarria dena baino ez da

bildu behar.

Lana aztertzeko galdera-sorta bat, edo aldatu ahala testuinguruan erraz jartzeko moduko

lanbide-profil estandarren fitxa bat izatea lanpostu bakoitzerako.(9)

Lanpostuaren azterketa

Honela defini daiteke lanpostuaren azterketa: “lan jakin bati buruzko informazio garrantzitsu guztia

lortzeko prozesua da, lanpostua behar bezala betetzeko baliagarria izan daitekeena, bai enpresaren

helburuak betetzeari, bai langileen segurtasunari, asebetetze-mailari eta erosotasunari dagokienez”(10).

Lanpostu baten zereginak aztertzean, ongi bereizitako bi alderdi hartuko dira kontuan:

Zereginaren deskribapena. Zereginaren bereizketa sistematikoa eta honako hauen

deskribapena:

- Izaera fisikoarena: pisuak jaso, eskorga eraman, ordenagailuak erabili…

- Adimen-izaerarena: txostenak, kalkuluak, datuak eta abar egin.

- Pertsonarteko izaerarena: negoziatu, kontsultak egin, informazioa eman…

Subjektuaren eskakizunak. Lanpostua eskuratuko duen pertsonak bete beharreko

baldintzak.

Bestalde, lanpostuaren azterketaren bidez, jakin beharko litzateke:

Zer egiten den

Nola egiten den

Zergatik egiten den

Zein baldintzatan egiten den

Lanpostuak zer eskatzen duen

5.6. irudia. Lanpostuaren azterketan, zereginaren deskribapena

zein langilearen eskakizunak hartu behar dira kontuan.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 255

Informazioa biltzeko tresnak

Lanpostuaren edukiari buruzko behar adinako informazioa izango duen galdera-sorta, protokolo edo

fitxa izango da eskatzailearen eta lanpostuaren eskakizunak biltzeko tresna. Gainera, lanpostua beteko

duenak lana behar bezala egiteko bete beharreko eskakizun eta ezaugarri idealak islatu behar ditu.

Tresna horrek hainbat faktoreri buruzko informazioa bildu behar du:

Lanpostuaren izena

Eskatutako prestakuntza eta esperientzia

Kargurako edo lanposturako berariazko ezagutzak

Adimen-gaitasunak eta trebetasunak

Jarrerak eta nortasun-ezaugarriak

Beste zenbait

Hona hemen lanen profilei buruzko fitxa baten egituraren eta diseinuaren adibide bat(11):

LANEN PROFILEN FITXA

1. PROPOSATZEN DEN LANAREN IZENA

2. LANAREN DESKRIBAPENA

- Deskribapen orokorra - Zereginak: Fisikoak Adimenari lotutakoak Pertsonartekoak - Lan-baldintzak: Monotonia edo nerbio-kitzikadura Normalak ez diren gorputz-jarrerak Giroa Istripu-arriskua Gaixotasun-arriskua

3. ERABILITAKO BALIABIDEAK

4. GAITASUN-PROFILA - Gaitasun orokorrak - Berariazko gaitasunak - Trebetasunak

5. ESKATUTAKO ESPERIENTZIAREN ETA PRESTAKUNTZAREN DEFINIZIOA

- Gutxieneko esperientzia - Gutxieneko prestakuntza - Prestakuntza osagarria

6. LANBIDE-SAILKAPENA - Lanbide-kategoriak edo lanbide-mailak - Ordainsari-baldintza - Mailaz igotzeko baldintzak

5.4. taula.

Enpresen sentsibilizazioa

Lan-munduratzeko zerbitzuek esku hartzean duten arazo handienetako bat, zalantzarik gabe, zenbait

enpresak beren plantilletan giza talde jakin batzuk onartzeko inplikaziorik eta sentsibilizaziorik eza da.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

256

Portaera horren arrazoietako bat enpresa-sareak lan-arloko politiken garapenean duen parte-hartze

txikia da, enpresek giza talde jakin batzuek lan-munduan eta gizartean jasaten duten bazterketa eta

langabezia enpresen arazoak ez direla uste dutelako beharbada.

2. UNITATE DIDAKTIKOAN ikusi dugunez, Estatuan giza talde

jakin batzuen langabeziari aurre egiteko erabilitako estrategia bat

kontrataziorako laguntzei buruzko lan-legerian oinarrituta dago.

Hala ere, benetako eraginkortasuna lortzeko, enpresek jarrera

aldatu, erantzukizuna beren gain hartu eta aktiboki parte hartu

beharko lukete, etekina lortzea helburu bakarra izan gabe. Lege-

-mailako neurriak mesedegarriak dira, baina ez dira nahikoa

inplikatutako alderdi guztiak arazoaz jabetzen ez badira.

5.7. irudia.

Oraindik konpontzeko geratzen den beste arazo bat enpresek beren plantilletan ezgaitasuna duten

pertsonen gutxieneko kopuru bat barne hartzeko betebeharra da.

Beharrezkoa izango da, beraz, enplegu-emaileekin zuzenean harremanetan jartzea lege-mailako

onurei eta betebeharrei, eta erantzukizun sozialei, etikoei eta moralei buruz behar bezalako aholkularitza

eta informazioa emateko.

Horretarako, lan-munduratzaileak egin beharreko esku-hartzea eta dinamizazio-lana laneratzeko

zailtasunik handienak dituzten giza taldeen enplegua sustatzera eta enpresa-munduak zenbait muga

dituzten giza taldeen kontratazioa bere gain har dezan lortzera bideratu beharko dira.

Lan-munduratzaileak enpresan egin beharreko zereginetan, honako hauek aipa daitezke:

Indarrean dagoen legeriari buruzko informazioa eta aholkularitza: enpresek giza talde

jakin batzuei dagokienez dituzten eskubide eta betebeharrak, eta kontratazioaren onurak

(zerga-onurak, gizarte-onurak eta abar).

Gremioekin edo enpresa-erakundeekin prestakuntza-kontratuetarako hitzarmenak ezar-

tzea. Geroago kontratatzeko konpromisoak zehaztuko dira eta, ahal den neurrian, hitzarmen

horiek doako eskulan-iturri bihurtzeko aukera saihestuko da.

Adierazitako giza taldeek beren gain hartzeko moduko askotariko zereginak eskain-

tzen dituzten enpresen beharra. Lan-munduratzaileak ahalegina egin behar du enpresei

adierazitako giza taldeen profiletarako oso egokiak diren lanpostuak dituztela jakinarazteko

(gauzak antolatzea, sailkatzea, garraiatzea, garbitzea, enpresaren edo makineriaren

mantentzea eta abar eskatzen duten lanak).

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 257

Aurreko puntuari dagokionez, tamaina ertaineko eta handiko enpresen inplikazioa

beharko da batez ere, enpresa horiek baitute kualifikazio baxuko eskulana hartzeko eta

antolamenduaren zenbait puntutan produkzio-estandar txikiagoak onartzeko gaitasuna.

Laneratze-zerbitzuak enplegatuek lanpostuan bertan duten portaeraren jarraipena

finkatu behar du. Eskatzailearentzat lagungarria da (babestuta sentitzen delako), eta

enpresaburuari ardura hori kentzen zaio.

Gizarte-onarpena sustatu behar da. Zenbait enpresa zailtasunik handienak dituzten

pertsonak hartzera bultzatuta senti daitezke erakundeen aldetik onarpena lortzen dutela

ikusten badute.

Ezinbestekoa da lan-munduratzaileak, indarrean dagoen legeria ezagutzeaz gain,

informazio eguneratua izatea, laneratzeko zailtasunak dituzten pertsonak hartzen dituzten

enpresak babesteko eta finantzatzeko aukera ematen duten aldaketei eta lege berriei buruz.

Aurreko puntuan oinarrituta, laneratzea errazteko sortutako eta antolatutako enpresen

sustapenean eta sorkuntzan lan egin beharra dago. Hona hemen enpresa-mota horren

adibide batzuk: Coordinadora contra la marginación, Trinijove, Engrunes, Centro de

Reinserción Social Recollin, Asociación Esbargi, Llar Betania…(12).

Egia esan, neurri horiek martxan jartzea ezinbestekoa izango da gizarte-mailan baztertuta dauden

giza talde jakin batzuk lan-merkatuan txertatu ahal izateko (informaziorik ezagatik edota, besterik gabe,

lan-munduan eta gizartean dauden aurreiritzi batzuen iraupenagatik geratu ohi dira baztertuta).

5.4 Lan-eskarien eremuko esku-hartzea: ibilbide pertsonalak

Ibilbide pertsonalak lan-munduratzean

“Ez da (langabezia) lanik gabe dauden pertsona jakin batzuengandik bereizitako fenomeno orokorra;

toki-mailako sustapen ekonomikoan gizarte-mailan arduratsua izango den esku-hartze bat egitea

erabakitzen bada, lurraldeko giza baliabideen arreta pertsonalizatuari eman behar zaio lehentasuna”(13).

Enpresen esparruko esku-hartzea ikusi ondoren, eskariaren eremua aztertuko dugu idatz-zati

honetan. Bertan, lan-munduratzeari lotutako erakunde, programa edo zerbitzu batek lan-eskatzaile baten

aurrean praktikan jarri beharreko hainbat ekintza zehaztu eta xehatuko ditugu.

Ekintza horiek langabeek eta, bereziki, laneratzeko zailtasun gehigarriak dituzten giza taldeetakoek

jasaten duten arazoari erantzun eraginkorra eta egokia ematera bideratuta egon behar dute.

Horrez gain, enplegua bilatzen eta lortzen laguntzeko estrategiak, baliabideak eta tresnak eskaini

behar dituzte.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

258

Horretarako, esku-hartzearen oinarri izango den ardatz egituratzaile bat izango dute ekintza horiek:

lan-munduratzeko ibilbide pertsonalak. Ibilbide horiek lan-munduratzean jarduteko filosofia baten osagai

dira, eta filosofia horrek honako bi premisa hauek ditu oinarri:

Lehena eskatzailearengan oinarrituta dago, eta langabeen beharrei erantzun integrala eta

pertsonalizatua eman behar die.

Bigarrena, berriz, testuinguru soziokulturalean oinarrituta dago; bestela esanda, maila

sozioprofesionalean integrala izan behar du, eta toki-mailako zerbitzu eta baliabide guztiak

koordinatu behar ditu.

Zer dira ibilbide pertsonalak?

Gaur egun, langabeak lan egonkorra lortu arte egiten duen bideari “lan-munduratzeko ibilbide”

esaten zaio.

Ibilbide hitzak zer esan nahi duen aztertzeko eta hobeto ulertzeko, honako definizio hauek lagun-

garriak izan daitezke (lehenak ikuspegi teorikoa du, eta bigarrenak praktikoa):

Ikuspegi teorikotik, helburu bat lortzeko denboraldi jakin batean jarraitu beharreko bidearen analo-

giatzat har daiteke ibilbidea. Ibilbide horretan, ager daitezkeen egoera guztiak hartuko dira kontuan:

nahitaez hartu beharreko erabakien arteko lotura, gatazkak, atzerapenak, porrotak, lorpenak eta abar.

Bestalde, lan-munduan eta gizartean txertatzeko aukeraren ikuspegitik, honela defini daiteke ibilbide

pertsonala: “diagnosi-ekintza batean oinarrituta erabiltzailea lana bilatzeko prozesuan lagunduko dioten

jardun egokietara bideratzeko helburua duten jardunen multzoa da; erabiltzaile horri, halaber, lan-

-merkatuan txertatzeko zereginean arrakasta-aukera handiagoarekin aurrera egiteko autonomia sustatuko

duten tresnak eskainiko zaizkio”(14).

Azken definizio hori arretaz aztertuz gero, hainbat kontzeptu azpimarratu nahi direla ikus daiteke:

Jardun-eredu jakin bat. Ez da ekintza puntualtzat hartu behar, denboran egiten den eta

eskatzailearen lanbide-bizitzaren une batean edo bestean gara daitekeen esku hartzeko

prozesutzat baizik.

Lan-munduratzera bideratutako ekintzak eskatzailearen egoera pertsonalera eta lanbide-

-egoerara egokituta egongo dira, eta banabanako erantzuna emango dute.

Eskatzaileari enplegua lortzeko aukera baldintzatu, eragotzi edo erraz diezaioketen aldagai

pertsonal, psikosozial eta jarrerazko guztien azterketa zorrotz baten bidez diseinatzen dira

ekintzak.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 259

Lan-munduan eta gizartean erabat txertatzeko helburua duten ekintzak barne hartzen dituen

ibilbidearen kudeaketan, ezinbestekoa da eskatzailearen parte-hartzea. Ekintza horien sekuen-

tziak oinarrizko premiei erantzuteari eman behar dio lehentasuna, eta, ondoren, laneratzeari.

Ekintzak egiten direnean, tratamendua pertsonalizatua izango da eta bana-banako elkarriz-

ketetan oinarrituko da. Eskatzaileak tutore gisa jardungo duen lan-munduratzailearen

laguntza eta babesa duela senti dezan lortu behar da.

Eskatzaileak, pixkanaka, esku-hartzeari lotutako erabakiak eta erantzukizuna onartu eta

bere gain hartu beharko ditu. Horri esker, etorkizunean ibilbidea bere kabuz egiten jarrai-

tzeko autonomia emango dioten estrategia pertsonalak eta sozialak garatu ahal izango ditu.

Ekintza horiek inguruko zerbitzuen eta baliabideen erantzun bateratzailea eskaini behar dute,

eta toki-mailako lan-merkatuaren baldintzetara behar bezala egokituta egon behar dute.

Norentzat dira ekintza horiek?

Lanerako orientazioko eta lan-munduratzeko zerbitzuek eta programek bizitzaren uneren batean

lana bilatu behar duten pertsona guztientzat izan badute ere, liburu honetan bereziki azpimarratu nahi

dugu giza talde jakin batzuetakoak diren eta lan-munduan txertatzeko zailtasun bereziak dituzten

pertsonekin egiten diren ekintzen azterketa; izan ere, giza talde horiek zerbitzu eraginkorra eta egokia

behar dute dauden ezberdintasunak orekatzeko eta laneratzeko aukera-berdintasunaren printzipioa

betetzeko.

Ibilbideak pertsonalizatzeko beharraren arrazoia, hain zuzen ere, eskatzaileen heterogeneotasuna

da; ezinezkoa da metodo orokorrak eta estandarizatuak aurkitzea.

Berezitasun hori gorabehera, 3. UNITATE DIDAKTIKOAN ikusi dugunez, giza talde bakoitzak baditu behar

komun bereizgarri batzuk. Adibidez, lan-mailan agertzen den prestakuntzarik, kualifikaziorik eta esperien-

tziarik eza aipa daiteke (eta, zenbaitetan, ikasteko motibaziorik eza eta gizarte- eta lan-arauak ez

betetzeko joera ere bai).

Eskatzaile horietako askok lan-porrot ugari jasan dituzte, eta lana bilatzeko motibazio guztia galdu

dute. Jarrera hori eragozpen handia da lan-munduratzailearentzat, batez ere pertsona horietako batzuek

ezkutuko ekonomian dihardutela kontuan hartzen badugu.

Gizarteratzea eta laneratzea, esku hartzeko bi premia ezberdin

1. UNITATE DIDAKTIKOAN adierazi dugunez, motz geratuko gara laneratze-prozesua lanpostu edo lan

baterako prestakuntza-ekintzen multzotzat hartzen badugu. Esku-hartzeak gizarte-proiekzio zabala izan

behar du, hala nola oinarrizko behar batzuei erantzuteko edo garapen pertsonalerako prestatzeko proiek-

zioa, pertsonak autonomia ekonomikoa eskuratu ahal izateko (eta, jakina, lan-kontratua lortzea nahita-

ezkoa izango da). Egoera ezberdinak direla eta, lan-munduratzaileak esku hartzeko bi aukera izan ditzake:

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

260

Eskatzaileak behar duen ibilbide pertsonalean, enplegagarritasuna garatzera eta lan-munduan

txertatzeko aukera areagotzera bideratutako ekintzak zuzenean egitea.

Eskatzaileak behar duen ibilbidean, oinarrizko premiei erantzutearen bitartez aldez aurretik

gizarteratu behar izatea (gizarte-arloko beste estamentu edo zerbitzuen eta garapen pertso-

nalari lotutako beste ekintza batzuen bidez).

Esku hartzeko bi mota horiek argitzeko, eta adibide modura, garbi dago pertsona batek etxebizi-

tzarik, eguneroko janaririk edo kontratu bat lortu ahal izateko paper ofizialik ez duenean, esku-hartzeak

laneratzeari ekin aurretik gabezia horiei erantzuten hasi behar duela. Gauza bera gertatzen da luzaroan

gizarte-bazterketa jasan izateagatik gizarte-ohiturarik eta/edo lan-ohiturarik oinarrizkoenak falta zaizkien

pertsonekin.

Lan-munduan eta gizartean txertatzeko jarraitu beharreko bidea

Oinarrizko gabeziak Gizarte- eta lan-arloko ohiturarik eta/edo

trebetasunik eza Aukerarik eza

LANA LORTZEKO AUKERA

ERAGOZTEN DUTE, BAI ETA ESKAINTZAK IZANIK ERE

GIZARTE-BAZTERKETA AREAGOTZEN DA ARRISKU-EGOERA

EZKUTUKO ENPLEGUA SORTZEN DA

Egoera hori lan-munduratzeko esku-hartzeen bidez arindu nahi da

ENPLEGAGARRITASUN-BALDINTZEN GARAPENA

GIZARTERATZEKO OINARRIZKO GAITASUNAK ENPLEGUAREN BILAKETA AKTIBOA

LAN-JARDUERAN HASTEA

LANERATZEA

Iturria: Caritas. (Egokitua) 5.5. taula.

Lanbide-ibilbideak garatzeko metodologia, baliabideak eta tresnak

Lan-munduratzaileak, esku hartzeko prozesuari ekin behar dionean, lan egin ahal izateko metodo-

logia eta zenbait teknika behar ditu.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 261

Bestalde, esku hartzeko prozesuan metatutako informazio guztia biltzeko eta antolatzeko tresna edo

euskarri batzuk ere behar ditu lan-munduratzaileak. Horretarako erabiliko duen tresna espediente

pertsonala izango da.

Lan-munduratzeko elkarrizketa

Lan-munduratzeko elkarrizketa, esku hartzeko tresna

Elkarrizketa lan-munduratzeko prozesuko tresna nagusia da, lan-munduratzailearen eta esku-

-hartzearen xede den pertsonaren arteko lan-metodologia esku-hartzeak dirauen aldi osoan egin

beharreko hainbat topaketatan oinarrituko dela kontuan hartuta batez ere.

Ildo horretan, ibilbide pertsonalizatu batean esku hartzeko testuinguruaren barruko lan-munduratzeko

elkarrizketari dagokionez, hauxe da kontuan hartu beharreko lehen premisetako bat: ez da ekintza

puntuala, elkarrizketa-multzo bat biltzen duen prozesua baizik. Elkarrizketa horien bidez, laguntza

orokorrera, tutoretzara eta bana-banako laguntzara bideratutako argibideak ematen zaizkio eskatzaileari.

Lan-eskatzailearekin zuzeneko harremanak luzaroan ezarri behar direnez gero, garrantzitsua da

metodo hotzak eta soberako teknizismoak saihestea.

Ezin dugu ahaztu esku-hartzearen xede diren giza talde gehienak lan-egoera eta, askotan, egoera

sozial eta pertsonal txarrean daudela edo egon direla, eta tratuan adeitasuna eta begikotasuna behar

dutela. Asmoa ez da, jakina, paternalismoan edo itxaropen faltsuetan oinarritutako giroa sortzea,

pertsona horien egungo egoera errespetatzea baizik.

Ildo horretan, E. Fragok dioenez, “elkarrizketa, baliabide edo teknika soila ez ezik, trebetasuna,

adeitasuna, esperientzia eta komunikatzeko gaitasuna eskatzen dituen artea ere bada”(15). Egia esan,

solasaldi arinak eta parte-hartze handikoak sustatzea eta elkarrizketa horietan eskatzailea esku-

-hartzearen protagonista bihurtzea da asmoa.

Elkarrizketaren ezaugarri orokorrak

Metodo hau erabili nahi izanez gero, premisa batzuk hartu beharko dira kontuan:

Elkarrizketak bana-banakoak eta pertsonalizatuak izango dira. Aldakorrak izango dira,

eta eskatzailearen premiei, ezaugarriei eta profilari erantzungo diete. Bermatu nahi den

arreta pertsonalizatuaren bidez, lan-munduratzaileak eskatzaileari buruzko informazioa lortu

ahal izango du modu erosoan eta pribatuan eta, aldi berean, eskatzaileak lan-munduratzeko

prozesuari buruz behar duen informazioa eskuratu ahal izango du.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

262

Eskatzailearen eta teknikariaren arteko solasaldiaren pribatutasuna bermatuko duen

gune bat beharko da. Ezinbestekoa da elkarrizketak egiteko leku egokia izatea. Ziurtatu

beharra dago bilduta dauden bitartean etenik, bisitaldirik edo telefono-deirik izango ez dela.

Ahal bada, eta giro adeitsua sortzen laguntzeko, bulegoko mahaia ez erabiltzea gomen-

datzen dugu, elkarrizketatzailearen eta elkarrizketatuaren arteko oztopo bihur baitaiteke.

Elkarrizketak iraupen mugatua izan behar du. Beharrezkoa da denbora jakin bat finkatzea

(ordubete ingurukoa) eta elkarrizketatuak denbora-epe hori aldez aurretik jakitea, puntu

honetan zorrotzegiak izatea komeni ez bada ere. Nolanahi ere, kontuan izan behar da

denboraldia laburregia izateak eskatzailearengan larritasuna eta antsietatea eragin ditza-

keela eta, elkarrizketa luzeegia izanez gero, aldiz, eskatzailea gogaitu eta nekatu egin daite-

keela edo interesa gal dezakeela.

Aldez aurretik planifikatu behar da. Elkarrizketa egitea ez da izango, inola ere, denbora

galtzea, ez elkarrizketatzailearentzat, ez elkarrizketatuarentzat. Horretarako, beharrezkoa izango

da elkarrizketatzailea tresna edo protokolo batzuetan oinarritzea eta informazioaren bilketa

sistematikoa erraztuko duten eta geroago enplegagarritasunari lotutako alderdiak aztertzeko

baliagarriak izango diren hainbat adierazle izatea.

Hala ere, elkarrizketa-eredua egituratuegia badago, galdeketa bihur daiteke, eta hori saihestu

beharra dago.

Elkarrizketatzailearen komunikazio-rola. Elkarrizketak komunikazioa behar du, ahozkoa

zein ahozkoa ez dena. Beraz, ezinbestekoa izango da giro lasaia eta konfiantzakoa sortzea,

eta entzuteko prestasun handia agertzea (erantzuna behartu gabe). Horretarako, teknikariak

eskatzailearen komunikazio-erritmora egokitu beharko du, aldi bakoitzean galdera bat

egingo du, garbi eta zehatz hitz egingo du, eta hizkuntza ulergarria erabiliko du. Azkenik, oso

komenigarria da erantzunen edo argudioen aurrean beti jarrera neutrala izatea.

Elkarrizketaren pertzepzio-akatsak. Hainbat akats ohikoak dira elkarrizketetan eta, ezagunak

izanik ere, zaila da kontra egitea. Honako hauek azpimarra daitezke:

- Lehen inpresioari balio osoa ematea. Kontu handia izan behar dugu lehen

inpresioarekin. Distantzia hartu behar da denboran, eta gogoetarik ezaren eta

presaren ondorioz sor daitezkeen balio-judizioak saihestu egin behar dira.

- Marka-efektua. Pertsona bere osotasunean ezaugarri on edo txar bakar baten

arabera ebaluatzen denean agertzen da. Hau da, ezaugarri horretan oinarrituta

ematen zaie balorazio positiboa edo negatiboa elkarrizketatuaren gainerako

ezaugarri guztiei.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 263

- Estereotipoak eta orokortzeak. Pertsona jakin bati talde jakin baten berezko

ezaugarritzat hartu ohi direnak egozten zaizkionean agertzen da. Ez dugu pentsatu

behar gizarteratzaileak okerreko pertzepzio hori ez duenik. Jende guztiak bere

jarrera bideratzen duten kultur balioak eta balio pertsonalak dituela kontuan hartzen

eta onartzen bada, errazagoa izango da pertzepzio horiei kontra egitea.

- Proiekzio-efektua. Eskatzaileen ahalmenak edo alderdi jakin batzuk elkarrizketa-

tzailearen izaerarekin edo pentsaerarekin bat datozelako neurriz kanpo baloratzeko

joera da.

- Ondorioak. Azaleko ondorioak saihestu egin behar dira. Lortutako informazioaren

alderdi guztiak aztertu eta bakoitzari buruzko gogoeta egin ondoren atera behar dira

ondorioak beti.

Lan-munduratzeko elkarrizketaren helburuak

Lan-munduratzeko elkarrizketarekin lortu nahi diren helburuak hautatzeko, kontuan hartu behar da

prozesua ez dagoela datuen bilketa aseptikoan oinarrituta; aitzitik, elkarrizketak berak esku hartzeko

berariazko tresna izango dira.

Beraz, honako hauek dira elkarrizketa horien helburuak:

Eskatzailearen gizarte- eta lan-profila egitea. Horretarako, eskatzailearen lan-errealitatea,

eta berariazko esku-hartze baten bidez laneratzeko aukerak ikertuko dira.

Enplegurako motibatzea, eta autoestimua eta norberaren ezagutza areagotzea.

Helburu horiek lortzeko, garrantzitsua da zein ikuspegitatik esku hartzen den. Hau da, eskatzaileari

falta zaizkion gaitasunak gehiegi miatu ordez, hobe da eskatzailearen ahalmenak, gaitasunak, ikaskuntzak

eta lan-esperientziak lantzea eta ahalik eta etekinik handiena ateratzea.

Horrela, beraz, ibilbide pertsonala lantzeko, martxan jartzeko eta jarraitzeko oinarria hainbat

elkarrizketa pertsonal direla esan daiteke. Elkarrizketa horien bidez, ibilbidea hobetu, egokitu edo berriz

landu daiteke (nolanahi ere, lan-munduratzearen fase bakoitzerako proposatutako helburuak betetzen

diren ala ez ikusi beharko da).

Erabili beharreko materialak eta tresnak

Espediente pertsonala

Lan-munduratzeari lotutako esku-hartzea egiteko prozesuan, eskatzailearekin zerikusia duen infor-

mazio oro sistematikoki jaso eta antolatuko duten hainbat tresna eta material erabili behar dira.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

264

Material horiek guztiak bildu ondoren, erabiltzaile bakoitzaren espediente pertsonala edo

indibiduala sortuko da. Espediente hori lan-munduratzeko ibilbide osoan erabiliko da, eta teknikarien

lana erraztuko du, prozesuan sortzen den informazio guztia jasoko baitu.

Espediente pertsonalak jaso beharreko informazioak honako alderdi hauek barne hartuko ditu:

Alderdi pertsonalak, eta gizarte- eta lan-alderdiak

Faktore horien, gaitasunen eta premien diagnostikoa

Lanbide-helburuak

Egin beharreko ekintzak

Ekintza horiek egiteko konpromisoak eta akordioak

Eskatzaileak lan-munduratzea lortzeko jarraibideak

Horrez gain, espedientea artxibatu egin beharko da (eskatzaileak geroago erabili ahal izateko).

Espediente pertsonala lantzeko prozesua

Espediente pertsonala eskatzailea programan parte hartzen hasten den unean hasiko da lantzen.

Honako hauek kontuan hartzea gomendatzen dugu:

Materialak edo jarduteko protokoloak artisauen modura egitea eta egoera eta/edo eskatzaile

bakoitzaren testuinguruan jartzea komeni da.

Material horiek informazioa ahalik eta item edo galdera gutxienetan jasotzeko, antolatzeko

eta ebaluatzeko aukera eman behar dute.

Material horiek erabilera teknologikora egokitu behar dira. Ezinbestekoa da datuen

tratamendu informatikoa, lan-munduratzeari lotutako erakundeen edo zerbitzuen artean

(edota, zuzenean, lan-enpresekin) konexioa izateko.

Espediente pertsonalaren osaera

Espediente pertsonala hainbat dokumentuk, protokolok eta tresnak osatzen dute. Horietan, honako

hauek nahitaez barne hartu behar dira: lan-munduratzeko elkarrizketaren protokoloa, curriculum vitae-a,

Ekintza Plan Pertsonalizatuaren protokoloa eta Ekintza Planaren jarraipenaren eta ebaluazioaren

protokoloa. Proba psikoteknikoak ere beharrezkoak izan daitezke.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 265

Lan-munduratzeko elkarrizketaren protokoloa. Bi zati izango ditu:

- Lehen zatian, eskatzailearen enplegagarritasunean eragina duten faktoreei buruzko

informazio guztia bilduko da.

- Bigarren zatian, berriz, enplegagarritasun-mailaren balorazio diagnostikoa egingo da.

Bertan, eskatzailearekiko harremanaren lehen inpresioak, eta etorkizuneko lan-

-munduratzean eragina izan dezaketen gaitasunak eta gabeziak xehatuko dira-

Halaber, garrantzitsua izango da eskatzailearen lanbide-iguripenen eta haren

gizarte- eta lan-profilaren ondoriozko lan-aukeren arteko kohesio-maila zehaztea.

Curriculum vitae-a. Ahal bada, komenigarria izango da eskatzaileak berak egindako

curriculum bat izatea; horrela, eskatzailearen hezkuntza- eta lanbide-ibilbidearen ikuspegi

pertsonala izango da.

Proba psikoteknikoak eta galdera-sortak. Zenbaitetan, teknikariaren ustez komenigarria

izan daiteke berariazko proba batzuk egitea. Erantzunak eta balorazioa espedienteari

erantsiko zaizkio.

Ekintza Plan Pertsonalizatuaren protokoloa. Diagnostikotik abiatuta, lan-munduratzeko

proiektua landuko da eskatzailearekin batera. Bertan, alde batetik, egin nahi diren ekintzak

jasoko dira zehazki (izena, edukia, lortu nahi diren helburuak, praktikan jartzeko beharrez-

koak diren baliabideak, hasierako eta amaierako datak eta, ahal bada, ekintza bakoitzaren

beharraren azalpena adierazita), eta, bestetik, eskatzaileak Plana gauzatzen den bitartean

hartzen dituen konpromisoak barne hartu behar dira.

Ekintza Planaren jarraipenaren eta ebaluazioaren protokoloa. Ibilbide pertsonalizatuaren

helburuak betetzen diren (eta zein neurritan) ikusteko balio duen dokumentua da. Prozesu

osoan ebaluazioak sistematikoki biltzeko aukera eman behar du.

Garapena eta jarraitu beharreko estrategiak: ibilbide pertsonalen faseak

Komeni da ibilbide pertsonalaren inplementazioan eta garapenean oinarritutako esku-hartzea lan-

-munduratze eraginkorra lortzeko aukera emango duen jardunbidearekin egitea.

Izan ere, ekintzen diseinua lantzean, jarduteko aukera asko eta asko daude, baina aniztasun horrek

ez du egoera nahasten; aitzitik, esku-hartzea planifikatzeko, inplementatzeko eta ebaluatzeko osagarritzat

eta aberasgarritzat hartu behar da.

Puntu honetan, ibilbide pertsonal baten prozesuan jarraitu beharreko faseak izan litezkeenen adibide

bat ikusiko dugu. Hala ere, lan-munduratzaileek beren erakundean jardun bat martxan jartzen dutenean,

dagokion testuinguruan jartzen ahalik eta gehien saiatzea komeni da.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

266

Jardunaren faseak Espediente pertsonala

1. Hasierako elkarrizketa:

– Zerbitzuaren aurkezpena eta eskatzailearen harrera.

– Gizarte- eta lan-profila lantzeko informazioaren bilketa.

Lan-munduratzeko elkarrizketaren

protokoloa: hasierako elkarrizketa

Curriculum vitae-a

Proba psikoteknikoak (aukeran)

Galdera-sortak

2. Premiak ezagutzea eta enplegagarritasuna ebaluatzea:

– Enplegagarritasunean eragina duten ahalmenak eta oztopoak

aurkitzea.

– Enplegagarritasun-mailaren azterketa.

Lan-munduratzeko elkarrizketaren

protokoloa: ebaluazio diagnostikoa

3. Ekintza Plan Pertsonalizatuaren proposamena:

– Lanbide-helburuak batera finkatzea (epe laburrera, ertainera eta

luzera).

– Enplegagarritasun-mailan oinarrituta, Jardun Plana batera egitea.

– Konpromisoak negoziatzea eta onartzea.

Ekintza Plan Pertsonalizatuaren

protokoloa

4. Ekintza Plan Pertsonalizatua praktikan jartzea, eta jarraipena eta ebaluazioa egitea:

– Ekintzaren tutoretza eta babeserako bana-banako elkarrizketak.

– Ekintza Plana egokitzea edo berriz lantzea, edota kontratazioa.

Ekintza Plan Pertsonalizatuaren

jarraipenaren eta ebaluazioaren

protokoloa

5.6. taula.

1. fasea: hasierako elkarrizketa

Eskatzailearen ibilbide pertsonalerako esku-hartzea harreman- eta harrera-fasearekin hasten da.

Fase honetan, hasierako elkarrizketa egingo da, eta elkarrizketa hori unerik esanguratsuenetakoa da

(lan-munduratzailearen eta eskatzailearen arteko lehen elkarreragina ezartzen da). Sarritan, lehen

harreman honetan gauzak oker bideratuz gero, oso zaila da gero berriz bideratzea (eskatzaileak

zerbitzua bertan behera uztea eragin dezake).

Eskatzailearen enplegagarritasunean eta lan-aukeretan eragina izan dezaketen faktoreei buruzko

behar adinako informazioa lortzea eta, faktore horien azterketa eta ebaluazio zorrotzaren bitartez, lan-

-munduratzean eragina duten ahalmenak edo gabeziak ezagutzea da fase honen helburua.

Harrera-fasean jarduteko irizpideak

Ezinbestekoa izango da hainbat urrats egitea eta jarduteko hainbat irizpideri jarraitzea, betiere giro

adeitsuan:

Hasieran, teknikariak bere buruaren aurkezpen laburra egingo du; bere izena eta lanbidea

adieraziko ditu, eta ordezkatzen duen zerbitzuaren berri emango du (zerbitzuaren bidez zer

lortu nahi den, zeinen menpe dagoen eta abar).

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 267

Aurkezpenak laburra eta neurritsua izan behar du. Alde batetik, ona da eskatzaileak bere

arazoa konpontzeko zein erakundetara eta zein pertsonarengana jotzen duen jakitea, baina

ez da komeni garrantzirik gabeko informazioa edo informazio astunegia ematea.

Argi eta garbi utzi behar da, hasiera-hasieratik, zerbitzuaren helburua. Teknikariak eta

eskatzaileak, batera, lanbide-helburuak zehaztuko dituzte (epe labur, ertain eta luzera, ahal

bada) eta, ondoren, eskatzaileari helburu horiek lortzen lagunduko dion ekintza-plan bat

landu beharko da.

Hau da, nork bere laneratze-proiektua lantzeko gaitasuna garatu, eta enplegua aktiboki eta

autonomiarekin bilatzeko aukera bultzatu nahi da eskatzaileengan.

Adierazi beharra dago helburu hori lortzeko eskatzailearen inplikazioa beharrezkoa dela,

hark baitu bere lan-munduratzearen erantzukizun nagusia; teknikariaren zeregina, berriz,

lan-munduratzea lortzen laguntzeko beharrezkoak diren ekintza eta jardun guztietan

orientazioa eta informazioa eskaintzera mugatuko da.

Inplikazio hori lortzeko, eskatzailea zerbitzu honetara zein egoeratan eta zergatik etortzen

den jakitea komeni da; izan ere, oso ezberdina da nor bere borondatez eta prozesuan

inplikatzeko prest joatea, eta gorabeheraren batek behartuta joatea.

Beraz, ezinbestekoa izango da eskatzailearen iguripenak lehenbailehen ezagutzea eta

teknikariarengandik eta zerbitzutik espero duenari buruz dioena arretaz entzutea, harreman

hori errealitatera ahalik eta gehien hurbiltzeko.

Iguripen faltsuak saihestu egin behar dira; zenbait eskatzailek "hemen lana emango zaiela”

uste dute, eta teknikaria ekintzen erantzule egiteko joera izaten dute. Pasibotasun hori oso

negatiboa da esku hartzeko prozesuan, eta hasiera-hasieratik bideratu beharra dago.

Bestalde, jarraitu beharreko prozesuaren berri emango zaio eskatzaileari. Komeni da,

halaber, handik aurrera egin beharreko elkarrizketen kopurua jakinaraztea. Hala ere,

kopurua eskatzaile bakoitzaren ezaugarrien arabera finkatuko da gehienetan, garrantzitsua

baita eskatzaile bakoitzak ikasteko eta garatzeko dituen erritmoak errespetatzea.

Informazioa biltzea

Aurkezpena amaitu eta esku-hartzearen filosofiaren oinarri izango diren kontzeptuak argitu ondoren,

informazioa biltzeko prozesua hasiko da. Horretarako, enplegagarritasuna osatzen duten elementuak

ebaluatzeko beharrezkoak diren adierazle guztiak itemetan zorrotz eta txukun jasoko dituzten tresnak

beharko ditu teknikariak.

1. UNITATE DIDAKTIKOAN ikusi dugunez, enplegu-eskatzaile bakoitzaren ezaugarriak eta egoera

kontuan hartuta enplegagarritasunaren eta lan-aukeren garapena lortzeko egiten da esku-hartzea.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

268

Beraz, ahalik eta informazio gehien jaso behar da, baina ezinezkoa da faktore bakoitzari buruzko

informazioa biltzea. Hori dela eta, honako alderdi hauek hartuko dira kontuan:

Pertsona baten enplegagarritasuna elkarren artean eragina duten aldagai askoren arabe-

rakoa da. Aldagai horietan, egoeraren araberako aldagaiak ditugu; kanpokoak dira, hau da,

pertsonarengan eragiten dutenean hark ez du erantzuteko inolako ahalmenik.

Beste aldagai batzuk gizabanakoaren barnean daude, hari datxezkio. Aldagai biodemo-

grafikoak eta psikosozialak dira. Aldagai hauetan, bereizi egin behar dira, alde batetik, zuze-

nean landu daitezkeenak eta, bestetik, lan-munduratzeko esku-hartze baterako egokiak ez

direnak (eskatzailea beste zerbitzu batera bideratu beharko litzateke) edo aldagai mugi-

ezinak, hala nola adina, sexua, seme-alaben kopurua eta abar.

Praktikan, beraz, ezinezkoa da eskatzailearen enplegagarritasunean neurri batean edo bestean

eragina duten faktore guztiei buruzko informazioa biltzea.

Hori dela eta, benetan esanguratsua den, eraginkor bihur daitekeen eta esku-hartzearen xede izan

daitekeen informazioa definitu, hautatu eta antolatu beharko du profesionalen taldeak.

Ados geratu ondoren, itemak tresna edo protokolo batean jasoko dira, eta sortuko den eredua oinarri

gisa erabili ahal izango da. Hala ere, horrek ez du esan nahi eredu hori eskatzaile guztientzat baliagarria

izango denik; teknikariak item jakin batzuk barne hartzeko edo uzteko beharra baloratu beharko du, elkarriz-

ketatuaren profilaren arabera. Honako taula honetan, jaso beharreko adierazleen zerrenda jasotzen da:

Pertsona identifikatzeko datuak

Abizenak eta izena Helbidea, herria, telefono-zenbakia Jaioterria, egoera zibila Gidabaimena Familian bere kargura dituen pertsonen kopurua, ahaidetasuna, adinak eta arazoak

Prestakuntza identifikatzeko datuak

Prestakuntza arautua: lortutako titulaziorik handiena eta/edo amaitu gabeko ikasketak Ikasi zuen azken urtea Prestakuntza arautu gabea Egindako beste zenbait ikastaro Lanerako ikastaroak

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 269

Lanbide-arloko ibilbidea eta esperientzia identifikatzeko datuak

Enpresaren izena eta lanbide-kategoria Sektorea edo jarduera Egindako zereginak Lanean emandako urteak Bajaren arrazoia Kontratu-motak Lanbide-esperientziari lotutako beste zenbait jarduera

Langabezian duen egoera identifikatzeko datuak

Antzinatasuna Enplegu Zerbitzu Publikoan, inskribatuta badago (sorospenari dagokionez duen egoera) Gaixotasunik, mendekotasunik edo ezgaitasunik duen

Prestasuna identifikatzeko datuak

Lanaldi-prestasuna Hasteko prestasuna Geografikoa Kontraturako prestasuna Ekonomikoa Prestakuntzarako prestasuna (ikasteko interesa) Bidaiatzeko prestasuna

Lanerako interesak, balioak eta jarrerak identifikatzeko datuak

Nork bere buruari buruz duen iritzia (autoestimu pertsonala) Laneratzeari buruzko iritzia (lan-autoestimua) Lan egiteko eta enplegua bilatzeko interesa, eta lortu nahi duen enplegu-mota Lanari ematen dion balioa

Lan-errealitatea identifikatzeko datuak

Lan-merkatuari buruz duen ezagutza Bere ustez egingo duen lanaren balorazioa, eta lan horretan duen esperientzia Egin nahi lukeen lanaren balorazioa, eta lan horretan duen esperientzia Lana bilatzeko erabilitako teknikak edo prozedurak

Trebetasunak eta oinarrizko gaitasunak identifikatzeko datuak

Adimen eta arrazoibide abstraktua Hitzezkoak Zenbakizkoak Espazialak Mekanikoak Nortasun-gaitasunak

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

270

LAN-MUNDURATZEKO ELKARRIZKETAREN PROTOKOLOA: HASIERAKO ELKARRIZKETA

DATU PERTSONALAK

Elkarrizketaren data:

Izena eta abizenak:

IFZ:

Jaiolekua eta jaiotza-data: Adina:

Helbidea:

Herria:

Telefono-zenbakia eta harremanetarako orduak:

Egoera zibila:

Kargura dituen pertsonak (eta horien adina):

Familia-rola/erantzukizuna:

Gidabaimena: ez bai motak: Automobil propioa: ez bai

PRESTAKUNTZA Oinarrizko ikasketa akademikoen maila:

Lehen Mailako Ikasketen edo Oinarrizko Hezkuntza Orokorraren Ziurtagiria:

Lehen mailako Lanbide Heziketa edo EMHZ. Espezialitatea:

Bigarren mailako Lanbide Heziketa edo GMHZ. Espezialitatea:

Batxilergoa, BBB edo baliokidea:

Maila ertaineko edo goi-mailako unibertsitate-ikasketak:

Beste zenbait: Goi-mailako ikasketak Ikastetxea Prestakuntza-aldia Prestakuntza osagarria: Arautua Ikastetxea Prestakuntza-aldia Arautu gabea Ikastetxea Prestakuntza-aldia Uneko prestakuntza Ikastetxea Hasiera data Aurreikusitako amaiera-data

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 271

Etorkizuneko prestakuntza: – Arautua:

– Arautu gabea:

LANBIDE-IBILBIDEA

Sektorea / Jarduera Zereginak Denbora Aldaketaren edo bajaren arrazoia

Hasiera Bilakaera Geldialdia Inboluzioa LANGABEZIAN DUEN EGOERA

INEMen inskribatua Denbora:

Prestazioak ez bai Mota:

Giza taldea:

Iraupen luzeko langabea 40 urtetik gorako langabea

Familia-kargak dituen emakumea 25 urtetik beherako eta prestakuntzarik gabeko gaztea

Lehen lana Ezgaitasuna duen langabea

Ez da ezein giza talde berezitakoa

PRESTASUNA

Lanaldi-prestasuna: berdin dio zatitua trinkoa: g-a-g asteburuak partziala: g-a-g oporrak

Hasteko prestasuna: berehala hasteko denborarekin

Geografikoa: bizi den herria Autonomia Erkidegoa hurbileko herriak eta eskualdea Espainiar Estatua probintzia berdin dio

Kontraturako prestasuna: ikaskuntza-kontratua ABLE praktikaldiko kontratua aldi baterako kontratua lanaldi partzialekoa merkataritza-kontratua berdin dio

Ekonomikoa: onartuko lukeen gutxieneko soldata:

Prestakuntzarako prestasuna: ez bai, zehazki:

Bidaiatzeko prestasuna: ez bai: ibilgailu propioa Enpresaren ibilgailua

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

272

LANERAKO INTERESAK, BALIOAK ETA JARRERAK

Interesen emaitza: nahiago dituen jarduerak

Lanerako balioen emaitza: Bere buruaren egoerari buruzko iritzia, honako alderdi hauek kontuan hartuta:

Langabezia

Lana bilatzeko prozesua

ENPLEGUAREN BILAKETA AKTIBOA

ERABILITAKO BALIABIDEAK BAI EZ EMAITZAK Enpresetara curriculum vitae-a bidaltzea (autokandidatura)

Enpresetara joatea (autokandidatura)

Prentsa-iragarkiei erantzutea

Senideek eta adiskideek badakite lan bila dabilela

INEMera joatea

Lan-poltsak

Hautaketa-enpresak eta ABLEak

Iragarkiak jartzea

Oposizioak, Lanerako Prestakuntzako ikastaroak

Beste zenbait ekintza

Lana aktiboki bilatzen emandako denbora: LANBIDE-HELBURUETARAKO LEHEN HURBILKETA

Bilatzen dituen lanak: Esperientzia: Prestakuntza:

Egin nahi lukeen lana: Esperientzia: Prestakuntza:

Zure ustez, zein oztopo daude lan hori aurkitzeko? Zein faktorek laguntzen dute lana bilatzen?

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 273

Lan-munduratzailearen jarrera informazioa biltzean

Teknikariaren jardunari dagokionez, errespetu handiarekin jokatu beharko du informazio jakin batzuk

biltzeko garaian. Ez da ahaztu behar lan egiteko prestasunari, familia-egoerari edo jaso nahi den

ordainsariari buruzko galderak deseroso samarrak izan daitezkeela eskatzailearentzat.

Beti izan beharko da oso kontuan ez dela galdera-sorta bat bete behar; elkarrizketa egin behar da.

Hori dela eta, zuhur jokatu eta oreka lortu behar da gatazkak saihestu beharraren eta informazio jakin

bat ez izateak Ekintza Plana martxan jartzeko aukera eragotz dezakeela kontuan hartu beharraren artean.

Oso mesedegarria izango da eskatzailearen

lanbide-interesak eta lanbide-balioak jasotzea:

zertan lan egin nahi duen eta nolako trebetasunak

dituen, hau da, zer dakien egiten.

Zenbaitetan, teknikariak protokolo horren

bidez lortutako informazioa eskatzailearen balia-

bideak identifikatzeko nahikoa ez dela ikusten

badu, proba psikoteknikoak egin ditzake. Dena

den, azpimarratu beharra dago proba psiko-

tekniko horiek erabiltzea ez dela erraza eta, fun-

tsean, espezialistek baino ez dituzte aplikatuko,

eta ez sistematikoki.

5.8. irudia. Test psikoteknikoak, hautaketa-prozesuetan

garrantzi handia izan badute ere, lan-munduratzeko elkarrizketen osagarri gisa baino ez dira erabiltzen gaur egun.

Test psikotekniko horien baliagarritasuna zalantzan jarri gabe, gogorarazi beharra dago helduen

lanbide- eta bokazio-orientazioaren eragozpenetako bat, urte askotan, orientazio horren oinarri nagusitzat

(eta ia bakartzat) test horien bidez lortutako pertsonen balorazioa hartu izana izan zela. Gaur egun, proba

hauek bigarren mailan geratu dira, eta lan-munduratzeko elkarrizketen osagarri gisa baino ez dira erabiltzen.

Hona hemen proba psikoteknikoen eta galdera-sorten hainbat adibide:

Faktoreak / Gaitasunak Testak / Galdera-sortak Lanerako interesak Lanbide Orientazioko Koadernoa (16) / KUDER / HOLLAND Lanerako balioak Lanbide Orientazioko Koadernoa / HOLLAND Adimena D-48 / D70 / TIG-1 eta 2 Arrazoiketa abstraktua PMA-R Hitzezko ulermena PMA-V Hitzezko arrazoiketa DAT-VR Hitz-jarioa PMA-F Zenbakizkoak PMA-N Espazialak PMA-E Mekanikoak Palankak / Mac Quarrier tot Nortasuna 16 PF

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

274

2. fasea: premiak ezagutzea eta enplegagarritasuna ebaluatzea

Hasierako elkarrizketaren bidez informazioa bildu ondoren, premiak ezagutzeko eta enplegagarrita-

sunaren ebaluazioa eta diagnostikoa egiteko fasea iritsiko da.

Fase honetan, bildutako informazioari eta egindako lehen elkarrizketari buruzko gogoeta egin behar

da. Lehen azterketa hori elkarrizketa amaitu bezain laster egitea komeni da, jaso beharreko oharrak eta

balio-judizioak oroimenean denborarekin galdu baitaitezke.

Eskatzailea hurrengo elkarrizketa egitera itzultzen denean, teknikariak ez du zalantzarik izango

lehen fasearen inguruan. Hori dela eta, zerbitzua antolatzean elkarrizketa baten eta hurrengoaren artean

adierazitako balorazioa eta azterketa egiteko adinako denbora-tartea uztea gomendatzen da.

Zer da enplegagarritasunaren diagnostikoa egitea?

Fase hau definitzeko, gizarteratzearen eta laneratzearen inguruko esku-hartzeetan eta espe-

rientzietan aitzindaritzat hartzen den Cáritas erakunde ospetsuaren ikuspuntua azaltzea interesgarria

izan daiteke.

Erakunde horren arabera, “enplegagarritasunaren diagnostikoa egitea pertsona baten

enplegagarritasun-mailaren azterketa egitea da, pertsona horrek ematen dituen datuetan, datu horiek

enplegua lortzeko aukerari dagokionez esan nahi dutenari buruz bi aldeek egindako gogoetan eta,

azkenik, Enplegagarritasuna Garatzeko Plan batean barne hartzeko moduko proposamenetan

oinarrituta”(17).

Definizio horren arabera, diagnostikoak helburu bikoitza du:

“Pertsona baten jarrerek, gaitasun pertsonalek eta profesionalek, eta gizarte- eta lan-

-ezaugarriek enplegua lortzeko aukeran duten eragina ikustea”.

“Enplegagarritasuna Garatzeko Plan bat egiteko oinarria izatea (Plan hori izango da

ikusitako gabeziei erantzuteko eta alderdi positiboak garatzeko jardun-esparrua).

Ondorioz, enplegagarritasunean eragina duten ahalmenak eta mugak atzeman beharko ditu

teknikariak fase honetan, bai eta eskatzailearen enplegagarritasun-maila baloratu ere.

Helburu horiek lortzeko, jasotako adierazle guztiak aztertu eta baloratu beharko dira. Balorazio edo

diagnostiko hori egitea prozesu zaila da, eta hainbat urtetako profesionaltasuna eta esperientzia

eskatzen du; izan ere, enplegagarritasunean eragina duten faktore guztiak elkarren artean erlazionatuta

daude, eta eskatzaile bakoitzarentzat modu berezian interpreta daitezke.

Puntu honetan, diagnostikoa egiten laguntzeko eta ideiak emateko gida orokor bat azalduko dugu.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 275

Pertsona identifikatzeko datuen balorazioa

- Adina (gazteen kasuan) eta sexua (emakumezkoen kasuan) laneratzea berez

eragotz dezaketen faktoreak dira.

- Emakume izateak, eta seme-alaba adingabeak edota senideren bat kargura

edukitzeak, prestasunik eza eragin dezakete (ia alderdi guztiei dagokienez). Oso

komenigarria da zailtasun hori ahalik eta gehien arinduko duten lana eta familia

uztartzeko neurri politikoak ezagutzea.

- Familia-gunean beste ekarpen ekonomikorik ez dagoenean, laneratze-prozesua

bizkortu egiten da eta hainbat ekintza (prestakuntza, adibidez) alde batera uzten

dira, bai eta beharrezkoak direnean ere.

- Automobilik edo gidabaimenik ez izateak eragin negatiboa izan dezake prestasun

geografikoari dagokionez.

Prestakuntza identifikatzeko datuen balorazioa

- Oinarrizko prestakuntza eta, bereziki, derrigorrezkoa ez izateak laneratzeko

prozesua eragotzi egiten du. Hala ere, lanerako prestakuntzarekin edo esperien-

tziarekin ordezka daiteke gabezia hori.

- Zenbait giza talderen kasuan (gazteak eta emakumeak, adibidez), prestakuntzarik

eza zailtasun gehigarria dela esan daiteke.

- Prestakuntzaren aukera familiaren egoerarekin eta prestasunarekin batera baloratu

beharko da.

- Etorkinentzat, gainera, hizkuntza ez ezagutzea arazo handia izan daiteke; halaber,

lanerako lanbide-heziketako ikastaroetan izena emateko berariazko zailtasunak izan

ditzakete etorkinek.

- Lanari dagokionez, prestakuntzarik ezak eskatzaileak autoestimua galtzea eragin

dezake, eta hori bere buruaren ezagutzari eta errefortzu pertsonalari dagokienez

duen prestakuntza-premiaren adierazgarri izan daiteke.

- Hizkuntzetan eta informatikan eskuratutako prestakuntza mesedegarria izango da,

baina ez da horren aipamenik egingo eskatzailearen ibilbidea ikusita ezinezkotzat

hartzen denean.

Lanbide-arloko ibilbidea eta esperientzia identifikatzeko datuen balorazioa

- Funtsezkoa da informazio hori. Oso garrantzitsua da eskatzailearen ibilbidea eta

lan-irtenbidea eman diezaiokeen lanbide-esperientzia osoa ezagutzea. Eremu

batean eta bestean metatutako esperientziak (hau da, balio-aniztasuna) oso

lagungarriak dira laneratu ahal izateko.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

276

- Prestakuntzarekin batera baloratzea komeni da; dena den, giza talde askoren

kasuan, lan-esperientziak prestakuntza ordezka dezake.

- Era berean, eskatzailea lanbide-ibilbidearen zein unetan dagoen jakitea beharrez-

koa izango da: hasieran dagoen, bere lanetan eta lanbide-kategorietan bilakaerarik

izan den edota, aitzitik, geldi dagoen edo atzera egin duen. Gorabehera horiek

egoera pertsonalean eragina dute, eta, beraz, esku-hartzean ere bai.

- Bajen eta enpresa-aldaketen arrazoiak jakitea ere garrantzitsua da: arrazoi pertso-

nalak, sozialak, egokitzerik edo prestakuntzarik eza eta abar.

- Lanik gabe emandako aldiak eta eskatzaileak aldi horietan egindakoa aztertuko da

(prestakuntza-aldiak izan diren ala ez egiaztatu beharko da).

Langabezian duen egoera identifikatzeko datuen balorazioa

- Eskatzailea Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dagoen (eta zenbateko antzina-

tasuna duen), eta prestaziorik kobratzen duen jakitea garrantzitsua izango da.

Ordaindutakoaren araberako ordainsariren bat kobratuz gero, eskatzaile hori hartzen

duen enpresak diru-laguntzak eta bestelako laguntzak jaso ahal izango ditu.

- Prestaziorik edo diru-sarrerarik ezak larritasuna eragiten du eskatzailearengan, eta

laneratze-prozesua bizkortu egiten du eskatzaile horrek. Prozesu horrek okerrera

egingo du eskatzailea familia-karga guztien erantzulea bada, eta erraztu egingo da

familia-gunean beste diru-sarrerarik izanez gero.

- Giza talde gehienentzat, laneratzea errazten duten abantailak eta diru-laguntzak

daude. Garrantzitsua da, beraz, teknikariak pizgarri horiek ezagutzea eta enpresei

informazio hori ematea.

Prestasuna identifikatzeko datuen balorazioa

- Laneratze-prozesu osoan erabakigarriak diren funtsezko elementuetako bat da

prestasuna.

- Prestakuntzarako, bidaiatzeko edo ordutegi jakin batzuk betetzeko prestasunik ez

izatea oso kaltegarria da laneratze-plana lantzean, lan-merkatuan lehiakortasuna

oso handia baita.

- Zenbait kasutan, baliteke eskatzaileak ezkutuko ekonomian lan egitea. Horrela

bada, lana bilatzeko prestasunik eza eragiten du horrek.

- Aurrekoari lotuta, gerta daiteke eskatzaileren batek ezkutuko ekonomian kobratzen

duena galtzera eta zalantzaz beteta ikusten duen laneratze-prozesu bati jarraitzera

ausartu nahi ez izatea. Egoera hori behar bezala baloratu eta argitu behar da; izan

ere, alde batetik, lana bilatzeak denbora eta ardura eskatzen du eta, bestetik,

laneratze-prozesuak kostu handia dakar zerbitzuarentzat.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 277

- Zenbait giza taldek, hala nola emakumeek edo gazteek, nahiago dute loturarik eta

kontraturik gabeko lana hainbat erantzukizun eta ordutegi-eskakizun betetzea

eskatzen duen kontratua baino. Esku-hartzearen zeregina “gaur ase eta bihar gose”

dakarten jarrera horiek aldatzea da.

Lanerako interesak, balioak eta jarrerak identifikatzeko datuen balorazioa

- Motibazioa eta norberarenganako konfiantza ezinbestekoak dira lana bilatzeko

prozesuan, baina kontuan hartu behar da eskatzailea langabezian aspalditik badago

agian motibazioa galduko zuela eta gogo-aldarte onik izango ez duela.

- Kasu horretan, jarrerazko ezaugarriak hobetzeko prestakuntza beharrezkoa den

baloratu beharko da, eskatzailearen autoestimu pertsonala eta lan-mailakoa zuze-

nean lotuta baitaude langile gisa bere buruaz egiten duen balorazioarekin.

- Garrantzitsua izango da lan-mota jakin batekiko interes-maila ezagutzea. Interes

hori lan-esperientziarekin edo prestakuntzarekin bat badator, laneratzeko prozesua

errazagoa izango da.

- Horrez gain, ezinbestekoa da lanari ematen zaion balioa ezagutzea, faktore hori

zuzenean lotuta baitago lanpostuan irautearekin.

Lan-errealitatea identifikatzeko datuen balorazioa

- Informazio horren balorazioak lan-merkatuaren errealitatera hurbiltzeko eta eska-

tzaileak errealitate hori nola bizi duen ezagutzeko aukera ematen du.

- Garrantzitsua da eskatzaileak lan-merkatuaz eta eskuragarri dituen eskaintzez

ezagutzen duena jakitea.

- Halaber, lana aktiboki bilatzen duen ala ez, lana zergatik aurkitzen ez duen eta lana

bilatzeko teknikei buruz zein informazio duen jakin beharra dago.

- Eskatzaile etorkin batek agian ingurunearen, garraioaren eta abarren inguruko

informazioa eta prestakuntza behar du, eta hori aurreikusi beharra dago.

- Lanbide-helburuetarako lehen hurbilketak eskatzailearen iguripenak eta gaitasunak

bat datozen adieraziko dio teknikariari (koherentzia-maila).

- Laneratzeko aukerak handiagoak dira lanerako irekitasunarekin, hau da,

aukeratutakoez bestelako lanetan edo soldata txikiagoko kategorietan lan egiteko

aldez aurreko jarrerarekin, baina ez da komeni esku-hartzea zirkunstantzia horietan

oinarritzea, eskatzailearen kalitate pertsonala eta gizarte- eta lan-mailakoa txikiagotu

egiten baita.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

278

Trebetasunak eta oinarrizko gaitasunak identifikatzeko datuen balorazioa

- Eskatzaileen oinarrizko gaitasun, trebetasun eta nortasun-ezaugarri batzuei buruzko

informazioa osatzeko aukera ematen dute.

- Beti ez dira beharrezkoak esku hartzeko, baina baliagarriak izango dira elkarrizketen

bitartez lortutako datuak osatzeko.

Ikusitako koherentzia-mailaren balorazioa

Adierazle hau eraginkor bihurtzeko, eskatzailearen aukeren eta baliabideen, eta eskaeran adiera-

zitako iguripenen arteko oreka ebaluatu behar da.

Adibidez, gerta daiteke pertsona bat esperientzia eta/edo prestakuntza jakin bat eskatzen duen

lanbide-sektore batera edo lan batera aldatu nahi izatea eta, esperientzia eta prestakuntza hori edota

prestakuntzarako prestasunik izan gabe ere, lanbide-helburu horri eutsi nahi izatea. Kasu horretan,

koherentzia-maila txikia izango da, eta lan-munduratzea ia ezinezkoa. Koherentzia txikia edo ertaina

denean, lan-munduratzeko teknikariak trebetasuna eta negoziatzeko ahalmena beharko ditu, lan-

-koherentzia eskatzailearekin batera egokitzeko.

LAN-MUNDURATZEKO ELKARRIZKETAREN PROTOKOLOA: EBALUAZIO DIAGNOSTIKOA

Data: Pertsona identifikatzeko datuak: Enplegagarritasuna eragozten duten elementu pertsonalak: Enplegagarritasuna errazten duten elementu pertsonalak: Esku hartzeko premiak: ez bai Mota: Prestakuntza identifikatzeko datuak: Enplegagarritasuna eragozten duten prestakuntza-gabeziak: Enplegagarritasuna errazten duen prestakuntza: Esku hartzeko premiak: ez bai Mota: Lanbide-arloko ibilbidea eta esperientzia identifikatzeko datuak: Enplegagarritasuna eragozten duten lanbide-elementuak: Enplegagarritasuna errazten duten lanbide-elementuak: Esku hartzeko premiak: ez bai Mota:

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 279

Eskatzaileak langabezian duen egoera identifikatzeko datuak: Enplegagarritasuna eragotz dezakeen egoera: Enplegagarritasuna erraz dezakeen egoera: Esku hartzeko premiak: ez bai Mota: Prestasuna identifikatzeko datuak: Enplegagarritasuna eragotz dezaketen prestasun-gabeziak: Enplegagarritasuna erraz dezaketen prestasun-motak: Esku hartzeko premiak: ez bai Mota: Lanerako interesak, balioak eta jarrerak identifikatzeko datuak: Enplegagarritasuna eragotz dezaketen elementuak: Enplegagarritasuna erraz dezaketen elementuak: Esku hartzeko premiak: ez bai Mota: Lan-errealitatea identifikatzeko datuak: Enplegagarritasuna eragotz dezaketen elementuak: Enplegagarritasuna erraz dezaketen elementuak: Esku hartzeko premiak: ez bai Mota: Proba psikoteknikoak edo lanbide-probak: Trebetasuna: Oinarrizko gaitasunak: Nortasuna: Beste zenbait: Esku hartzeko premiak: ez bai Mota: Koherentzia-maila: 1 2 3 OHAR OROKORRAK

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

280

3. fasea: Ekintza Plan Pertsonalizatuaren proposamena

Eskatzaileari buruz bidezkoa den informazioa jaso eta premien diagnostikoa eta ebaluazioa egin

ondoren, beste elkarrizketa bat egin beharko da esku hartzeko prozesuaren barruan. Elkarrizketa

horretan, interesak, gaitasunak, trebetasunak eta prestakuntza- eta lanbide-arloko ibilbidea lan-

-merkatuaren eskakizunekin erlazionatuko dira, eskatzailea enplegagarri bihurtuko duen Ekintza Plan

Pertsonalizatu baten bidez.

Izan ere, “enplegagarri” izateko, beharrezkoa da:

Nagusi diren lan-baldintzen pertzepzio egokia eta errealista izatea.

Norberaren gaitasunen pertzepzio egokia izatea, eta gaitasun horiek lan-merkatura egokitzea.

Ekintza Planaren lanbide-helburuak

Arestian adierazitakoa lortzeko, aurreikusitako jardun orokorrak enplegagarritasuna edo lan-

-munduratzeko gaitasuna garatzea eta hobetzea bilatu behar du. Horretarako, honako helburu hauek

lortu behar dira:

Eskatzailearekin batera, epe labur, ertain eta luzerako lanbide-helburuak definituko dituen

lanbide-proiektu pertsonalizatua zehaztea.

Helburu horiek lortzeko jardun-plan pertsonalizatua lantzea.

Ezarritako helburuak lortzeko bidezkoak diren konpromisoak negoziatzea eta onartzea.

Prozesuaren une horretan, oso garrantzitsua da eskatzailearen inplikazioa lortzea. Teknikariaren

zeregina gidari eta aholkulari izatea izango da; lan-munduratzea lortzeko egin beharreko ekintzak eta

jarraitu beharreko bidea finkatuko dituzten lanbide-helburu horiek, izan ere, faktore batzuk eta besteak

aztertzean ikusitako premien diagnostikoarekin kontrastatu eta egokitu egin behar dira.

Eskatzaileak ikasteko eta lana bilatzeko prozesuari autonomiarekin aurre egiteko dauden alterna-

tibak (hau da, ibilbideak) negoziatzeko garaia izango da.

Eskatzailearen aukeren eta egiten duen eskaeraren arteko koherentzia-maila oso garrantzitsua da

puntu honetan. Diagnostikoaren fasean ikusi dugun bezala, oso garrantzitsua da lanbide-helburuak (eta,

bereziki, epe laburrekoak) ahalik eta koherenteenak izatea. Lanbide-helburu horiek zabalak eta

askotarikoak izan daitezke eta, jakina, bereziak eskatzaile bakoitzarentzat. Hona hemen adibide batzuk:

Lana berehala aurkitzea

Sektore edo lan jakin bakar batean jarduteko prest egotea

Edozein sektoretan edo lanetan jarduteko prest egotea

Lan egitea eta prestatzea

Prestatzea

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 281

Oposizioak prestatzea

Bere kontura lan egitea

Epe labur, ertain edo luzerakoak diren kontuan hartuta, helburu horiek ezberdinak izan daitezke.

Helburu horiek lortzeko alternatibak aukeratzea, azken batean, eskatzailearen beraren esku egongo da.

Eskatzaileak helburuak zehaztuko ditu, helburu horien plangintza egingo du, eta garapenaz arduratuko da.

Ekintza Plan Pertsonalizatuan egin beharreko jardunak

Ekintza Plan Pertsonalizatuak eskatzailearen ikaskuntza eta garapen integrala lortzeko hainbat

jardun egitea eskatzen du, honako alderdi hauetan hain zuzen ere: lan edo ofizio bakoitzaren berezko

lanbide-teknikak eta -trebetasunak, enplegurako gizarte-trebetasunak, ekimen eta autonomiarako

gaitasuna, komunikazio-trebetasunak, enpresaren helburuak ulertzeko eta bere gain hartzeko gaitasuna

eta, hala badagokio, norberaren enplegua sortzeko aldez aurreko jarrera.

Enplegua eskatzen duenak hori lortzeko, lan-munduratzeko teknikariak aldez aurreko ezagutza

guztiak eta eskaintzaren ibilbidearen prozesuan eta lan-merkatuaren prospekzioan eskuratutako

informazio guztia beharko ditu. Honako alderdi hauek definitzeko erabiliko da informazio hori:

Eskatzaileak lan-merkatuan aurkituko dituen eskakizunak, eskatuko dioten lanbide-profila,

eta lan-aukerarik handienak eskainiko dizkion sektorea.

Ibilbidearen une bakoitzean egokienak izango diren prestakuntza-baliabideak eta lana

aktiboki bilatzeko baliabideak, eta baliabide horiek lortzeko lekua eta unea.

Hortaz, eskatzaileak informazioa izan dezan eta hezkuntza-sistema, prestakuntza-sistema eta enplegu-

-sistema zein ehun ekonomikoa eta enpresa-eremukoa eskuragarri izan ditzan lortu behar du teknikariak.

Horretarako, ezinbestekoa izango da zerbitzuak prestakuntzan eta enpleguan eskumenak dituzten

erakunde publiko eta pribatuekin lankidetzan jardutea. Jarduteko lehentasunezko eremu gisa, toki-esparrua

hartuko da kontuan.

Ekintzak garatzeko metodologia

Bakarka egingo diren ekintzak eta taldean egin beharrekoak bereizi egin behar dira.

Bakarka egin beharreko ekintzen kasuan, lan-munduratzeko elkarrizketan ikusitako metodo-

logia eta jarduteko modua gomendatzen da. Eskatzaileak ekintza guztietan inplikatu behar

duela gogorarazi beharra dago.

Taldeka egin beharreko ekintzen kasuan, berriz, parte-hartzea bilatuko duen metodologia

aktibo bat gomendatzen da, honako hauek erabilita: talde-eztabaidarako teknikak, azalpen-

-metodoak eta saio praktikoak, ariketa eta simulazio ugariren erabilera (talde-mailako “role

playingak”, atzeraelikadura eta feedback-a), kasuen azterketa eta abar. Aniztasuna eta

ikasteko erritmoak landu eta errespetatu egin beharko dira.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

282

Ekintzaren ibilbideak

Eskatzaile bakoitzaren ibilbide pertsonalari eta lanbide-ibilbideari lotutako aldagaien konplexutasuna

eta ugaritasuna kontuan hartuta, praktikan jartzeko orduan jarduteko modu bereiziak ezarriko dituzten

alternatibak edo ibilbideak hartu beharko ditu kontuan Ekintza Planak.

Grafiko honetan, Ekintza Planetarako gomendatutako hainbat ekintza orokor agertzen dira:

Laneratzeko ekintzak

Lan-arloko alderdi pertsonalak garatzeko ekintzak

Prestakuntza-ekintzak eta lan-praktikak

Lana aktiboki bilatzeko ekintzak

Autoenplegua sustatzeko ekintzak

ZERBITZURAKO SARBIDEA

LAN-MUNDURATZEKO ELKARRIZKETA

INFORMAZIOA /

ORIENTAZIOA

ENPLEGAGARRIA EZ--ENPLEGAGARRIA

BAI

Oinarrizko premien gabezia

Laneratzeko ekintzak / deribazioa

Beste zenbait gizarte-zerbitzu

BAI

Arazo pertsonalak eta/edo jarrerazkoak

Garapen pertsonalerako eta jarrera--garapenerako ekintzak

BAI

Prestakuntzarik eta/edo lan--esperientziarik eza

Honako hauek eskuratzeko ekintzak:

Oinarrizko prestakuntza Lanbide-prestakuntza

Lan-esperientzia

BAI

EZ

EZ

EZ

Lana bilatzeko teknikak: informaziorik edo praktikarik

eza Lana aktiboki bilatzeko teknikei buruzko

moduluak

Lan-klubak Lan-poltsa

Autokandidatura Autoenplegua

5.1. eskema.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 283

Ekintza horiek bereiz azaltzen dira errazago aztertu eta ulertzeko, baina ez da ahaztu behar ekintza

horiek gainjarri, berregokitu edo osatu egin daitezkeela eta, zenbaitetan, ibilbidea goitik behera alda

dezaketela.

Gainera, ekintzen arteko konbinazioarekin ibilbide ezberdin ugari sortuko dira, eta ibilbide horien

jarraipenak eta etengabeko ebaluazioak zehaztuko dute hasieratik aukeratutako ibilbidea edo ekintza-

-plana egokia den, edota plana berregokitu edo aldatu behar den.

Ibilbide bereiziak: motak

Gizarteratzeko ekintzen bitartez egin beharreko ibilbidea (deribazioa)

Ibilbide-mota honetan, lan-munduratzeko zerbitzuak ezin du zuzenean esku hartu, eskatzaileen

lehentasuna oinarrizko premiei erantzutea baita. Eskatzaile horiek beste erakunde batzuetara bidali behar

dira; bertan, bizitza, higienea, atsedena, elikadura eta osasuna hobetzeko jarduerak egingo dituzte, eta

hainbat arazo landu ahal izango dituzte, hala nola drogak, GIB-HIESa, orientaziorik eza eta abar.

Bestalde, lan-kontratua lortu ahal izateko arauzko edo legezko dokumentaziorik ez duten etorkinak

orientazio juridikoko zerbitzuetara bidali beharko dira (lan-munduratzeko zerbitzuan halakorik ez badago).

Beste zerbitzu batzuetara bidaltzen diren eskatzaileen jarraipena egin beharko du teknikariak,

oinarrizko premien arazoa konpondu ondoren lan-munduratzeko zerbitzura itzuliko baitira.

Orientaziorako eta informaziorako ekintzen bitartez egin beharreko ibilbidea

Enplegua lortzeko orientazioa eta informazioa baino behar ez duten eskatzaileek beste ibilbide-mota

bat egingo dute. Oro har, eskatzaile horiek lanbide- eta prestakuntza-esperientzia egokia, lana bilatzeko

jarrera positiboa eta trebetasun eta gaitasun pertsonal egokiak dituzte. Ibilbide honetan, “lana non bilatu”

jakiteko informazioa emango dien gida izango da esku-hartzearen emaitza gauzatzeko modua.

Eskatzaileak, elkarrizketa baten edo biren ondoren, eta lan-klubak, lan-poltsak eta/edo autokandida-

turak lagun, laneratzeko prest egon daitezke.

Hainbat ekintzaren arteko konbinazioaren bitartez egin beharreko ibilbidea

Premiei erantzuteko ekintza-plan pertsonalizaturako aurreikusitako jarduera bat edo batzuk behar

dituzten eskatzaileentzat da ibilbide-mota hau. Jarduera horietan, honako hauek azpimarra daitezke:

Lanerako alderdi pertsonalak eta jarrerazkoak garatzeko ekintzak. Jarduera hauen

bidez, laneratzeko prozesua errazten duten alderdi pertsonalak eta prozesu hori egiteko

beharrezkoak diren jarrerak, baliabideak, trebetasunak eta ezagutzak sendotu eta garatuko

dira. Aukera ugari daude, eta honako helburu hauek lortzera bideratutako ekintzak gomen-

datzen dira:

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

284

- Norberaren lanbide-proiektua garatzeko eta egokitzeko erantzukizunak bere gain

hartzea.

- Lan-munduratzeko gizarte-trebetasunak eta pertsonalak garatzea eta eskuratzea.

- Komunikazio-eredu egokiak eskuratzea eta, horretarako, adierazpen-ereduak

bateratzea eta pertsonarteko harremanetarako gaitasuna garatzea.

- Elkarbizitzari eta gainerakoekiko errespetatuari lotutako oinarrizko gizarte-arauak

ezagutzea eta barneratzea.

- Ikasteko eta lan egiteko interesa sustatzearen bitartez, eskatzaileek lan-

-munduratzearen inguruan dituzten interesak eta balioak aztertu eta egokitzea

(bizitzan lanbide-garapenak eta pertsonalak duten garrantziaz jabetzeko).

- Lana bilatzeko eta langabezia-egoeran norberaren erantzukizuna bere gain hartzeko

motibatzea.

- Eskatzaileen autoestimua eta autobalorazioa handitzea eta, horretarako, egin

ditzaketen jarduerei buruzko gogoeta egitea, jarduera horiek baloratzea eta

esperientzia guztien alderdi positiboak agerian uztea.

- Autonomia pertsonala eskuratu eta sustatzea eta, horretarako, eginkizunetan

erantzukizun-maila handitzea.

- Zeharkako gaitasunak lantzea: lan-ingurunera egokitzea, ekimena, arazoak

konpontzea, komunikazioa, erantzukizuna, antolamendua, talde-lana eta abar.

Prestakuntza-ekintzak eta lan-praktikak. Ekintza hauen bidez, lan egiteko beharrezkoak

diren prestakuntzari eta/edo kualifikazioari lotutako alderdiak landuko dira bereziki. Horreta-

rako, lanbide-gaitasunak eta pertsonalak garatuko dira.

Prestakuntza-premiak hainbat mailatan banatuko dira, baliabide eta programa gehienak

prestakuntza-planetan jasota badaude ere:

- Oinarrizko prestakuntzaren premia. Ingurunean moldatzeko gutxieneko prestakuntza

eta oinarrizko ezagutzak eskuratu behar direnean agertzen da: Eskola Graduatua,

DBHko Ziurtagiria, osabidezko hezkuntzakoa eta abar. Ezagutza horiek eskura-

tzeko, helduen ikastegiak edo oinarrizko prestakuntza horretarako berariazko ekin-

tzak eskaintzen dituzten zerbitzuak daude, hala nola Gizarte Bermeko Programak,

lantegi-eskolak, ofizio-etxeak, enplegu-lantegiak eta abar.

- Lanbide-prestakuntzaren premia. Eskatzaileak oinarrizko prestakuntza egokia

duenean edo bere lehentasunezko premia lan jakin bat egin ahal izateko trebatuko

duten lanbide-gaitasunak eta teknikoak eskuratzea denean komeni da premia horri

erantzutea.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 285

5.9. irudia. Heziketa-zikloak aproposak dira gazteen

lanbide-heziketarako.

Horretarako baliabideak honako hauek dira: lanerako

lanbide-heziketa (eskatzailea langabezian dagoenean),

eta etengabeko prestakuntza (lan-maila hobetu nahi

denean).

Prestatzen jarraitu nahi duten gazteek prestakuntza jaso-

tzeko prestasunik izanez gero, heziketa-zikloak egitea

komeni da. Gaur egun, hori da aukerarik onena lanbide-

-eremu batean prestatu nahi duten pertsonentzat.

- Lan-esperientziaren eta/edo lan-ohituren premia.

Aurreko prestakuntzei zuzenean lotuta dago. Enpre-

setan praktikak egiteko aukerari esker, ezagutza

berriak praktikan jartzen dira, lan-ingurunearekin

zuzeneko harremana lortzen da eta, horrela, lanbide-

-gaitasunak errazago eskura daitezke.

Lana aktiboki bilatzeko ekintzak. Jarduera horien bidez, enplegua aktiboki bilatzeko

prozesuari lotutako alderdiak landuko dira. Horretarako, enplegua aktiboki eta antolamendu

eta plangintza batekin bilatu ahal izateko teknikei eta trebetasunei lotutako prestakuntza

hartuko da kontuan.

Gutxienez honako eduki hauek jasoko dituen prestakuntza-modulu bat inplementatzea gomen-

datzen da:

- Lan-merkatuaren egoera eta eskariak

- Lana non bilatu

- Lana nola bilatu: curriculuma, aurkezpen-gutuna, enpresarekiko lehen harremana

eta abar.

- Hautaketaren zirkuitua: hautaketa-elkarrizketa nola gainditu

Autoenplegurako motibatzeko ekintzak. Jarduera hauen bidez, autoenpleguaren eta

jardun ekintzailearen kulturaren sustapenari eta horretarako motibazioari lotutako alderdiak

landuko dira, eskatzaileak autoenpleguaren inguruan sentsibilizatzearen eta horri buruzko

informazioa ematearen bitartez landu ere.

Lan-munduratzeko zerbitzuan, helburu hori izango duten hainbat jardun aurreikusteaz gain,

ahal bada dauden baliabideak, eta autonomia-erkidego eta udal gehienek eta proiektuen

balorazioaz eta bideragarritasunaz arduratzen diren erakunde espezializatuek eskaintzen

dituzten autoenplegu-programak erabiltzea komeni da.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

286

Ekintza horiek praktikan jartzean, honako helburu hauek gomendatzen dira, besteak beste:

- Autoenpleguak lan-merkatuan txertatzeko ematen dituen aukerei buruzko informa-

zioa eskuratzea.

- Negozio-plan bat lantzeko prozesuari lotutako alderdiak, eta enpresak sortzeko diru-

-laguntzak eta bestelako laguntzak ezagutzea.

- Zeregin hori zabal dezaketen eta laguntza eman dezaketen erakundeak eta

zerbitzuak ezagutzea.

Ekintza Planaren barruan egin beharreko ekintza guztiak teknikariaren eta eskatzailearen artean

adostu eta negoziatu beharko dira. Komenigarria izango litzateke eskatzaileak, idatziz, adostutako datak,

ordutegiak eta konpromisoak betetzeko konpromisoa hartzea.

EKINTZA-PLAN PERTSONALIZATUAREN PROTOKOLOA

Eskatzailearen txostena EGUNGO EGOERA – DIAGNOSTIKOA Laburpena eta enplegagarritasun-maila: NORA IRITSI NAHI DEN Epe laburrerako helburuak: Epe ertainerako helburuak: Epe luzerako helburuak:

Proposatutako ibilbidea: ekintza-plan pertsonala

(beharrezkoak diren jarduera guztiak gaineratuko zaizkio txostenari)

Proposatutako ekintza:

Ekintzaren izena, nondik norakoa eta abar

Lekua, erakundea, zentroa

Helbidea

Hasierako eta amaierako data

Helburuak

Programa eta edukiak

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 287

ITUNAK, AKORDIOAK ETA KONPROMISOAK: Ados nago honako honekin:

Ados nago honako honekin:

Ados nago honako honekin:

4. fasea: Ekintza Plan Pertsonalizatua praktikan jartzea, eta jarraipena eta ebaluazioa egitea

Enplegagarritasuna eta lan-merkatuan autonomiarekin txertatzeko aukerak garatzera bideratutako

ikasteko prozesutzat hartu dugu, orain arte, Ekintza Plan Pertsonalizatuaren bitartez egin beharreko

esku-hartzea.

Prozesu orotan, beharrezkoa da jarraipena eta ebaluazioa egitea. Horrela, alde batetik, aurreiku-

sitako emaitzak lortzen diren jakin ahal izango da eta, bestetik, ager daitezkeen eragozpenak konpon-

tzea eta premia berrietara egokitzea errazagoa izango da.

Bana-banako tutoretza, jarraipen-prozesu gisa

Jarraipena egiteko erabili beharreko metodologiak hainbat tutoretza- edo laguntza-elkarrizketa barne

hartuko ditu, eta Ekintza Planak dirauen bitartean egingo dira. Eskatzaileak lanpostua lortzen duenean

edo zirkunstantziaren baten ondorioz harremana amaitutzat ematen denean bukatuko da tutoretza hori.

Tutoretzaren bitartez, eskatzailearen errealitatea aztertuko da eta, horrela, ekintzek aurreikusitako

helburuak betetzen dituzten, egokitzea komeni den edo Ekintza Plan berria egin behar den jakingo du

beti teknikariak. Gainera, oso kontuan izango da eskatzaileak bere gain hartutako konpromisoak bete-

tzen dituen ala ez. Horrela ez bada, beste batzuk negoziatu behar diren aztertu beharko da.

Zenbait kasutan, eskatzailearen gorabehera pertsonalak edo gizarte- eta lan-profilaren berezitasuna

direla eta, gerta daiteke talde-metodologiako jardun batean barne hartzea komeni ez izatea. Tutoretza-

-prozesuaren bidez, lan-munduratzeko prozesuan laguntzeko eta lan-merkatuarekiko harremana

errazteko bana-banako orientaziora, aholkularitzara, gidaritzara eta ikaskuntzara bideratutako hainbat

ekintza egin daitezke.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

288

Ebaluazio-prozesua hainbat eremutatik

Enpresa-eremutik

− Ikusi dugunez, Ekintza Plana lantzeko eta gauzatzeko oso kontuan hartu behar dira gizarte-

-eremua eta enpresa-eremua. Era berean, ebaluazio-prozesua egiteko ezinbestekoa da nahikoa

izan den, behar bezala erabili den, edo aurreikusitako emaitza eman duen baloratzea.

− Lan-munduratzeko zerbitzuek beren lehen esperientzietan jasotako kritikarik zabalduenetako bat

hau izan zen: eskatzailea ia besterik ez zutela kontuan hartzen. Gaur egun, dirudienez,

eragozpen hori gainditzen ari da, eta esku-hartzeak gero eta gehiago daude eskaintzaren eta

eskariaren arteko bitartekotza-prozesuetan oinarrituta. Hori dela eta, ezinbestekoa da ebaluazioak

eskatzailearen zein enpresen premietara bideratzea.

− Ebaluatu beharreko beste eremu bat erakunde-

-baliabideei lotutakoa da. Zenbaitetan, baliabiderik

ezaren ondorioz, Ekintza Plana ez da behar bezala

lantzen, edo gabezia horien eraginez egokitu egin

behar da. Horrek ondorio negatiboa du ekintzaren

emaitzan, eta zerbitzuak zein eskatzaileak denbora

galtzea eragiten du.

− Komenigarria izango litzateke ebaluazio horien

bitartez gabeziak agerian geratzea, eta erantzu-

kizuna duten erakundeek egoera horiek hobetzeko

edo irtenbidea emateko baliabideak eta ekintzak

eskaintzea.

5.10. irudia. Tutoretza Ekintza Plan

Pertsonalizatuaren funtsetako bat da, etengabeko elkarreragina eskaintzen baitu prozesu osoan.

Eskatzailearen eremutik

− Lan-munduratzeko esku-hartze bat positibotzat hartzeko egoera ideala eskatzaileak lan-kontratua

lortzea izango litzateke, baina objektiboa dirudien balorazio hori zaila da gauzatzen, gaur egun

lan-merkatuan eragina duten aldagai asko hartu behar baitira kontuan.

− Lehenik eta behin, lanaren kalitatea ebaluatu beharra dago: ez da gauza bera eskatzaileak

edozein lan-mota aurkitzea, edota bere prestakuntzarekin, esperientziarekin eta interesekin bat

datorren gustuko lan bat aurkitzea.

− Gainera, egungo kontratuen behin-behinekotasuna eragozpen handia da esku-hartzea positi-

botzat baloratu ahal izateko. Gerta daiteke eskatzaileak nahi duen kontratua lortzea, baina sei

hilabete barru, hiru hilabete barru edo denbora-tarte laburragoan enplegurik gabe zerbitzura itzuli

behar izatea.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 289

− Esku-hartzearen balorazio negatiboetan, prozesua bertan behera utzi dutenen kasua aipatu

beharra dago. Zenbaitetan, arrazoia eskatzailearen jarrera da, baina hainbat kasutan baliteke lan-

-munduratzeko teknikariaren rola ongi definitu ez izana eta eskatzailearengan iguripen faltsuak

sortu izana: denborarekin, lanpostua lortzeko zailtasuna gehiegizkoa da eskatzailearentzat, eta

horrek prozesua bertan behera uztea eragiten du.

− Azkenik, pertsona-mailan zein gizarte- eta lan-mailan garatzeko eta ikasteko prozesu gisa

baloratu behar da esku-hartzea. Zenbaitetan, kontratua lortu gabe ere, esku-hartzeak porrot egin

duela adierazi aurretik eskatzaileak behintzat ikaskuntza hori egin duen baloratu beharko da.

Jakina, balorazio hori hasierako diagnostikoa eta amaierako egoera konparatuta egingo da.

Esku hartzeko tresnak. Informazio hori guztia era zehatz, sistematiko eta antolatuan

jasotzeko, ezinbestekoa da Ekintza Planaren jarraipena eta ebaluazioa egiteko tresnak

izatea. Tresna horiek Ekintza Plana aldatzen duten gorabehera guztiak jasoko dituzte, eta

teknikariaren lana errazteko erreminta eraginkorrak izango dira.

Lan-munduratzeko teknikariaren eremutik. Azkenik, oso komenigarria izango litzateke

eskatzailearen ikuspuntua kontuan hartzea. Horretarako, inkesta edo galdera-sorta bat erabil

daiteke eskatzaileak zerbitzua nola bizi izan duen eta esku-hartzearen bitartez egindako

aldaketa-prozesua nola sentitu duen adieraz dezan. Informazio hori baliagarria izango da

esku-hartzea zein teknikariaren zerbitzua, jarrera eta profesionaltasuna hobetzeko (beha-

rrezkoa izanez gero).

Behaketa lanpostuan: lanpostuari eusteko estrategiak

Normalean, bitartekotza-prozesua arestian aipatutako ebaluazio-prozesuarekin amaitzen da. Hala

ere, esku-hartzea diseinatzeko joera berrietan ikusten denez, lanpostua lortzea bezain garrantzitsua da

lanpostu horri eustea.

Ez da ahaztu behar esku-hartzearen xede diren eskatzaile batzuek ez dituztela lanerako ohitura eta

jarrera egokiak eskuratu, eta hori eragozpen handia izan daiteke lanpostuan luzaroan irauteko. Gogoratu

beharra dago, era berean, kontratuen behin-behinekotasuna.

Arazo horiek direla eta, ezinbestekoa da esku-hartzea luzatzea eta txertatutako eskatzaileak

betetzen duen lanlekura bideratzea.

Jarraipen hori egiteko, ezinbestekoa da enpresen oniritzia eta lankidetza izatea; hori lortzea beti

erraza ez denez gero, horixe da prozesuan agertzen den eragozpen handietako bat.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

290

Lankidetza hori lortuz gero, teknikariak informazioa jaso ahal izango du eta lanpostuaren hainbat

aldagai ebaluatu ahal izango ditu, hala nola eskaintzen duen bizi-kalitatea, langilearen pertzepzioa,

aberastasuna, zeregin-motak, eskaintzen duen autonomia-maila, ematen duen garrantzia eta

erantzukizuna, gogobetetzea, lanaren eta soldataren arteko oreka egokia eta abar.

Aldagai horietan desegokitasunik ikusiz gero, esku hartzeko prebentziozko prozesu bat hasiko

litzateke, langileak lanpostua behar baino lehen utz ez dezan.

Esku hartzeko neurrietan, honako hauek aipa daitezke: lan-ohituren inguruko errefortzu-teknikak, eta

etengabeko prestakuntzako ikastaroak (eskatzailea lanbide-egokitzapenetik eta egungo lan-merkatuak

eskatzen duen balio-aniztasunetik kanpo inoiz ez geratzeko).

Era berean, bidezkoa izanez gero, lan-mailako atsekabea arintzeko premiazko neurriak hartu behar

dira, atsekabe horrek zuzeneko eragina baitu lanpostua betetzeko zereginean zein langilearen bizitza

pertsonalean eta sozialean. Horretarako, atsekabea zerk sortu duen jakin behar da.

Arrazoi horiek guztiak kontuan hartuta, enpresaburuek neurriak hartu beharko lituzkete lan-

-munduratzeko teknikariarekin batera enplegatuen eta lanpostuen artean ikusitako edozein atsekaberi

edo aldagai-desorekari aurre egiteko.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 291

EKINTZA-PLAN PERTSONALIZATUAREN JARRAIPENAREN

ETA EBALUAZIOAREN PROTOKOLOA EKINTZA-PLANAREN JARRAIPENA:

Jardueraren izena Helburuak lortu dira

Baliabideak egokiak izan dira

Eskatzailearen gogobetetze-maila Oharrak

EBALUAZIOA: Lortu al dira helburuak?: bai Enpresaren eta kontratuaren datuak:

Lortu al dira helburuak?: ez Planarekin jarraitu beharra:

Plana berregokitu beharra: (Ekintza Plan berria zehaztu behar da)

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

292

AAiippaammeenn bbiibblliiooggrraaffiikkooaakk

(1) SOBRADO FERNÁNDEZ, L. Orientación e Inserción Profesional. Ed. Estel. Universidad de

Santiago de Compostela. 1998. 95. or.

(2) ÁLVAREZ GONZÁLEZ, M. Orientación Profesional. Cedecs Editorial S.L. Bartzelona, 1995. 36. or.

(3) Azpimarratu beharra dugu bat gatozela erabat J. Montane-k Orientación Ocupacional versus

Career Education gaiari buruz emandako azalpenetan agertzen duen ikuspegi teorikoarekin. Honako

obra honetan: MONTANE, J. Orientación Ocupacional. Ediciones CEAC. Bartzelona, 1993. 46-47. orr.

(4) MONTANE CAPDEVILA, J. Orientación Ocupacional. Ediciones CEAC. Bartzelona, 1993. 47-54. orr.

(5) BLASCO, B. Honako honek aipatua: SOBRADO FERNÁNDEZ, L. Orientación e Inserción

Profesional. Ed. Estel. Universidad de Santiago de Compostela. 1998. 434-435. orr.

(6) SOBRADO FERNÁNDEZ, L. Aipatutako obra. 436. or.

(7) INEMen Behatokiaren wb orritik atera da: www.inem.es

(8) FRAGO, E. ETA BESTE ZENBAIT. Trabajar para vivir. Una propuesta innovadora de inserción

sociolaboral. Grupo Promocions. Miraguano Ediciones. Madril, 1999. 60. or.

(9) Adibiderik erabiliena Cuestionario de Analisis de Puestos P.A.Q. da, baina egokitzea gomen-

datzen da; izan ere, oso luzea da, eta gehiegizkoa izan daiteke esku-hartzearen premiei erantzuteko.

(10) PEÑA BAZAN, M. Dirección de personal. Organización y técnicas. Colección ESADE. Editorial

Hispano Europea S.A. Bartzelona, 1990. 245. or.

(11) Gaur egun Kataluniako Enplegu Sistemak (Sistema Català de Colocació) erabiltzen duen

lanen profilei buruzko fitxaren egokitzapena.

(12) Ediciones Talaia.

(13) EQUIPO PROMOCIONS. El empleo de los Inempleables. Metodologías y recursos para la

inserción laboral. Editorial Popular. Madril, 1996. 155. or.

(14) Honako web orri honetatik atera da: www.gencat.net, Departament de Treball, Programa IORO.

(15) FRAGO, E. ETA BESTE ZENBAIT. Aipatutako obra. 161. or.

(16) Kataluniako Generalitateko Departament d’Ensenyament izenekoak argitaratutako eta jatorrizko

Holland-etik egokitutako lanbide-orientazioko koaderno hau oso erabilia da ikastetxeetan.

(17) El desarrollo de la empleabilidad. Cáritas.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 293

ARIKETAK

1. Aztertu eta arrazoitu lan-munduratzearen eremuan esku hartzeko ereduen hasiera eta bila-

kaera. Ondoren, bilakaera hori Europan eta Estatuan lanerako erabili diren politiken eta

estrategien bilakaerarekin konpara dezakezu.

2. Aztertu lanbide-orientazioko egungo ereduak, eta bilatu eredu horiei buruzko informazioa.

Konparatu arestian azaldutako ereduekin.

3. Ikertu zure eremu geografikoan gauzatzen ari den lan-munduratzeko zerbitzu edo programaren

bat. Aztertu toki-garapenerako ereduari jarraitzen dion.

4. Azaldu eta arrazoitu eskaintzaren eta eskariaren arteko bitartekotza-prozesua. Zure ustez,

zergatik da beharrezkoa bitartekaria/lan-munduratzailea?

5. Zure ustez, zergatik da hain garrantzitsua, bitartekotza-prozesu batean, eskaintzaren zein

eskariaren ibilbideetan esku hartzea?

6. Ikertu zure eremu geografikoan azken urtean eskaintzak gehitu dituzten lan-sektoreak. Zein dira

gehien eskatzen diren lanbide-profilak?

7. Laburbildu ibilbide pertsonalen kontzeptua, definizioa eta helburuak.

8. Azaldu eta arrazoitu gizarteratzearen eta laneratzearen arteko ezberdintasuna.

9. Zure ustez, zergatik da hain garrantzitsua ebaluazioa eskaintzaren eta eskariaren arteko bitarte-

kotza-prozesuan inplikatutako eremu guztietan?

5.1 jarduera

Enpresa sentsibilizatzeko elkarrizketa

Planteamendua

− Jarduera ekonomikoari dagokionez, kontratazioa nabarmen handitu duten eta aztertu ditugun

giza taldeen lan-munduratzea lortzeko jarduera-sektore egokian diharduten enpresetara joatean

datza jarduera (horretarako, zuen eremuko bibliografia osagarria erabil dezakezue).

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

294

Garapena

− Banatu taldea hiruko azpitaldeetan (gehienez).

− Egin triptiko, informazio-orri edo txosten bat zuen ustez enpresak aztertu ditugun giza taldeen

ezaugarriei buruz ezagutu behar duen informazio guztiarekin (enpresen sentsibilizazioari buruz

aztertu dugun puntuaz eta bibliografia osagarriaz balia zaitezkete).

− Bateratu lan hori, aukeratu bisitatu beharreko enpresak, eta egin elkarrizketa baterako hitzordua.

− Idatzi enpresak honako alderdi hauei buruz adierazitako iritzia: enpresak ba al zuen zuek

emandako informazioaren berri? Nolako jarrera agertu dute zuen informazioaren aurrean? Zuen

ustez, bisitaldiak balio izan al du jarrera hori aldatzeko?

− Bateratu informazio guztia, eta egin idatzizko lan bat.

Iraupena

− 3 ordu inguru informazioa lantzeko eta talde txikian laburbiltzeko. Saio bat ikastetxetik kanpoko

bisitaldia egiteko. Saio bat talde handian.

5.2 jarduera

Eremuko lan-merkatuaren prospekzio-azterketa

Planteamendua

− Zure eremu geografikorik hurbileneko biztanleriaren eta lan-merkatuaren ezaugarriei buruzko

azterketa egin behar da.

− Datu horiek biltzeko, zure eremuko Lan Merkatuaren Behatokiari buruzko argitalpenen bat erabil

dezakezue, edota zuen Udaleko Garapen Ekonomikoko Arlora edo lan-munduratzeko programa

edo zerbitzu bat duen erakunderen batera bisitaldia egin dezakezue.

Garapena

− Jarduera hau egiteko, gehienez hiruko taldeak osatuko dituzte.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 295

− Honako informazio honen bilketa, azterketa eta bateratze-lana egin behar da:

• Eremuko jarduera-tasa orokorra, sexuaren eta adin-taldearen arabera.

• Eremuko enplegu-tasa orokorra, sexuaren eta adin-taldearen arabera.

• Eremuko langabezia-tasa orokorra, sexuaren eta adin-taldearen arabera.

• Kontratuak, kontratatuaren sexuaren eta adin-taldearen arabera.

• Kontratuak, jarduera-sektorearen arabera.

• Gehien kontratatutako jarduera ekonomikoak.

• Beste zenbait datu interesgarri.

− Informazioa laburbildu ondoren, taldeko saio bat egingo da informazio hori gainerako ikaski-

deekin kontrastatzeko eta, horrela, zuen eremuko lan-merkatuaren ezaugarrien ahalik eta ideiarik

zehatzena lortzeko.

Iraupena

− 3 ordu inguru informazioa bildu eta talde txikitan laburbiltzeko, eta saio bat talde handian.

5.3 jarduera

Ibilbide pertsonalizatua diseinatu, landu eta inplementatzea

Planteamendua

Aztertutako ibilbide pertsonala garatzeko faseak landu eta gauzatu behar dira.

Garapena

− Jarduera hau banaka egitea komeni da.

− Langabezian dagoen eta aztertutako giza taldeen berezko lanbide–profila duen pertsona bat

elkarrizketatu behar da. Horretarako, azaldutako elkarrizketa-protokoloa edo egokitutako beste-

ren bat erabil daiteke.

− Lortutako datuekin, diagnostiko-protokoloa bete behar da. Horretarako, sakonean aztertu behar

dira enplegagarritasuna eragozten duten elementuak, errazten dutenak, eta esku hartzeko premiak.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

296

− Egin zure ustez pertsona horrek lan-munduratzea lortzeko jarraitu beharreko ekintza-plana edo

ibilbidea. Ekintzak errealak izango dira; horretarako, zure eremuko gizarte- eta lan-baliabideak

eta hezkuntza- eta prestakuntza-baliabideak beharko dituzu.

− Bateratu ekintza-plan horiek, eta aztertu planaren indarguneak eta ahuleziak, eta eskatzaileari

eta baliabideei dagokienez aurkitu dituzuen zailtasunak.

Iraupena

− Sei ordu inguru

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 297

66 uunniittaattee ddiiddaakkttiikkooaa

LLAANN--EESSKKAARRIIEENN EERREEMMUUKKOO EESSKKUU--HHAARRTTZZEEAA.. KKAASSUU PPRRAAKKTTIIKKOOAAKK

6.1. irudia.

“Langabeziak ondorio ekonomikoak, psikologikoak eta sozialak ditu pertsonarengan, hainbat mailatan,

eta horrek, denborarekin, honako egoera hauek sortzen ditu: nortasun pertsonala eta maila soziala

galtzea, autoestimua txikiagotzea, gizarte-harremanak murriztea, ezintasuna, frustrazioa, errudunta-

suna, segurtasunik eza, babesik eza, amorrua eta gaitzondoa sentitzea (eta, sentimendu horiekin

batera, osasunak okerrera egitea), denbora egituratzeko zailtasunak, portaera-azturak aldatzea

(tabakoa, alkohola eta abar gehiegi kontsumitzea, adibidez), familiako harremanak eta gizarte-

-harremanak okerrera egitea eta isolamendurako joera. Horri guztiari, gero eta handiagoak izan ohi

diren zailtasun ekonomikoak gaineratu behar zaizkio.”

PÉREZ ESCODA, Nuria (1996)

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

298

6.1 Aurkezpena

Unitate didaktiko honetan, lan-eskarien eremuko esku-hartzearen aplikazioa argitzeko, lau kasu

praktiko planteatuko ditugu, eta horietako hiru ebatzi. Unitate praktikoa da, eta aurreko unitate guztietan

landutako edukiak erlazionatu behar dira. Kasu bakoitzean, giza talde jakin batekoa da pertsonaia nagusia:

Gaztea

Emakumea

Ezgaitasuna duen pertsona

Iraupen luzeko langabea

Enplegu-eskatzaile bakoitzari, dauden neurriak eta baliabideak abiapuntutzat hartuta, lan-munduratzea

lortzeko ibilbide pertsonala proposatu beharko zaio.

Laburpen gisako unitate didaktikoa izan dadin, enplegu-eskatzaileak lan-munduratzeko zerbitzu

batean diharduten gizarteratzaileen lekuan jarri behar dugu. Profesionalak gara, eta gure helburua eska-

tzaileekin batera lan-munduratzeko ibilbide pertsonala garatzea da.

Lehenik eta behin, kasu bat irakurtzea, ebaztea eta, ondoren, ikasleek esku hartzeko egindako

proposamena eta orrialde hauetan aurkeztutakoa konparatzea gomendatzen dugu. Jakina, esku-hartze

ugari egin daitezke; hemen bat aurkeztuko dugu, adibide modura.

Baliteke kasu bakoitzean dagoen informazioa oso mugatua izatea, eta hori oztopo izan daiteke.

Esku-hartze errealetan, unitate didaktiko honetan proposatutakoak baino aldagai gehiago daude

aukeran. Informaziorik izan ezean, geure erabakiak hartu beharko ditugu, kasu bakoitza zehazteko

moduan oinarrituta.

Lan-munduratzeko ibilbide pertsonala garatzeko, 5. UNITATE DIDAKTIKOAN azaldutako faseei jarraituko

zaie. Zehazki, honako atal hauek garatu behar dira esku-hartzea ebazteko:

1. Kasuaren deskribapen laburra, eta egindako eskariaren azalpena

2. Lanbide-ibilbidea

a) Hasierako elkarrizketa

b) Premiak ezagutzea

c) Ekintza-plan pertsonalizatua; bertan, lan-helburuak eta egin beharreko ekintzak finkatzen dira.

d) Praktikan gauzatzea

3. Inguru geografikoan dauden babes-neurrien eta baliabideen zerrenda.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 299

6.2 Marioren kasua

Deskribapena

16 urte bete berri dituen mutila da Mario. DBHko 4. mailako ikasketak egiten ari da, baina ez du

ikastaroa gaindituko. Marioren eskola-errendimendua DBHko 2. mailatik aurrera hasi zen jaisten. Lau

irakasgai gainditu gabe utzi zituen, eta harrez gero okerrera egin du. Ikastetxean izan duen jarrera eta

portaera ez da egokia izan: ikasturte honetan kanpora bidali dute behin, ikaskide bat jo izanagatik eta

irakasleak iraindu izanagatik.

Ez du ikasketekiko interesik erakusten, baina izugarri gustatzen zaizkio ordenagailu-programak; izan

ere, ongi menderatzen du informatika-arloa.

Mariok berak dioenez, ez daki zer egin nahi duen: ez du ideia argirik etorkizunaren inguruan. Alde

batetik, gustura arituko litzateke informatikan, baina horretarako ikasten jarraitu behar duenez gero, eta

ikasketak utzi nahi dituenez gero, baztertu egin du aukera hori. Bestetik, onena lanean hastea eta dirua

irabaztea izango litzatekeela uste du, baina ez daki zein lan-motak eskaintzen dizkion aukera gehien

enplegua aurkitzeko.

Ikastetxeko orientazio psikopedagokikoko taldeak, ikasturtea amaitzear dagoela ikusirik, Mariok lana

aurkitzeko edo prestatzen jarraitzeko (ikastaro praktikoetan, jakina) zein aukera dituen planteatu du.

Horretarako, ikastetxea gure lan-munduratzeko zerbitzuarekin harremanetan jarri da, eta kasua gure

esku utzi dute, Mario bere hurbileko lanbide-etorkizunari buruz orientatu ahal izateko.

Marioren lan-munduratzeko ibilbide pertsonala

1. Kasuaren deskribapen laburra eta egindako eskariaren azalpena

Mario 16 urteko mutila da. Gaur egun, DBHko 4. mailan dago, baina baliteke Derrigorrezko

Bigarren Hezkuntza ez amaitzea. Ez du ikasketekiko interes handirik, eta jarrera-arazoak

dauzka institutuan.

Ikastea gogoko ez duela dio. Informatika baino ez zaio interesatzen. Gauzak ez ditu oso garbi,

baina lan egin eta dirua irabazi nahi luke, zein eremutan jakin gabe. Ez du lan-esperientziarik.

Kasua gure zerbitzuaren esku utzi duen ikastetxeak egin du eskaria. Zehazki, ikasturtea

amaitu aurretik Mario orientatzea eskatu du.

2. Lan-munduratzeko ibilbide pertsonala

a) Hasierako elkarrizketa

Mario bere institutuko irakasleek bidalita iritsi da, eta irakasle horiek Mariori buruzko informazioa eman

dezakete, baina garrantzitsua da informazio horretatik urruntzen jakitea, aurreiritziz beteta egon baitai-

teke. Hori dela eta, funtsezkoa da hasierako elkarrizketa Mario zuzenean ezagutzeko unetzat hartzea.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

300

Lehen elkarrizketaren helburua bikoitza da. Alde batetik, Mariorekin lankidetzan jarduteko giro bat

sortu nahi da, lan-munduratzeko zentroko profesionalak orientazio-prozesuan lagun izango dituela senti

dezan. Bestetik, premiak aztertzeko informazioa bildu eta Marioren eskaria zehaztu nahi da (ikaste-

txearen eskaritik bereiziz, eta Mariori protagonismoa emanez). Hona hemen kontuan hartu beharreko

zenbait adierazle:

Pertsonaren identifikazioa

Prestakuntzaren identifikazioa; bereziki, gehien interesatzen zaizkion arloak eta zailtasun gehien

planteatzen dizkiotenak identifikatuko dira.

Prestasunaren identifikazioa

Lanerako interesen, balioen eta jarreren identifikazioa. Adierazle hau da garrantzitsuena.

Lan-errealitatearen identifikazioa

Trebetasunen eta oinarrizko gaitasunen identifikazioa

Elkarrizketa egitean, enplegua eskatzen duen pertsonaren lekuan jartzen jakin behar da. Kasu

honetan, eta prozesuan Marioren arreta eta lankidetza lortzeko, oso garrantzitsua izango da haren

adinera egokitutako hizkuntza erabiltzea, interesa pizteko lanbide-irtenbide erakargarrien adibideak

aipatzea, haren errealitatera hurbiltzea eta abar.

Marioren arreta erakartzeko, oso garrantzitsua izango da proposatuko zaion guztiaren berri ematea.

Adibidez, lehen elkarrizketak zenbat iraungo duen, zertaz hitz egingo den, hurrengo bilerak noiz egingo

diren eta abar adieraziko zaio.

Bildu nahi den informazio guztia lortu ahal izateko, baliteke elkarrizketa bat baino gehiago egin behar

izatea. Adibidez, saio oso bat beharko da interesei, motibazioari, nortasunari eta abarri buruzko test bat

egiteko.

b) Premiak ezagutzea

Eskuratutako informaziotik ondoriozta daitezkeen premietan, honako hauek azpimarra daitezke:

Aholkularitza- eta orientazio-premia prestakuntza-alternatibei eta etorkizunerako beste aukera

batzuei dagokienez.

Lanbide-inguruneko lehentasunak eta interesak ezagutzeko premia.

Erabakitzeko premia.

Prestakuntza-prozesuarekin jarraitzeko premia.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 301

Dagoen prestakuntza-eskaintza ezagutzeko premia.

Ikasten jarraitzera motibatzeko eta ikasketen aurrean duen jarrera hobetzeko premia.

Lan-ingurunearen ezaugarriak ezagutzeko premia.

Lana bilatzeko teknikak ezagutzeko premia.

Lan-esperientzia lortzeko premia.

c) Ekintza-plan pertsonalizatua

Aurreko puntuan azaldutako premietatik abiatuta, honako helburu hauek plantea daitezke, betiere

Marioren ekarpenekin:

Interesak eta motibazioak aztertzea

- Lehentasunak ezagutzea

- Gehien interesatzen zaizkion arloak baloratzea

- Nortasuna aztertzea

Izan ditzakeen prestakuntza- eta lan-irtenbideak ezagutzea

- DBHko ikasketekin eta gabe izan ditzakeen prestakuntza-eskaintzei buruzko infor-

mazioa lortzea

- Lan-merkatuaren ezaugarriei buruzko informazioa lortzea

Erabakiak hartzen ikastea

Prestakuntza-maila hobetzea

- Ikasten jarraitzearen garrantzia baloratzea

- Prestakuntza-mailan dauden aukerei buruzko informazioa lortzea

- Norberaren interesetarako prestakuntzarik egokiena aukeratzea

- Aukeratutako ikastaroak egitea

Laneratzeko beharrezkoak diren ezagutzak eskuratzea

- Lan-merkatuaren ezaugarriak ezagutzea

- Enplegua bilatzeko teknikak erabiltzen ikastea

- Enplegua bilatzeko ikasitako teknikak aplikatzea

- Jardunak aztertu eta baloratzea

Lan-ingurunean esperientzia hartzea.

- Praktiken bidez lan-munduan txertatzen hastea.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

302

Helburuak lortu ahal izateko, denboran zehaztu behar dira Mariorekin batera. Halaber, helburu

horiek sekuentziatzeko egutegia ezarri behar da.

Marioren ibilbideak hiru ekintza-mota barne har ditzake: orientazioa eta informazioa lortzeko

ekintzak, prestakuntza-ekintzak eta lan-praktikak, eta lana aktiboki bilatzeko ekintzak. Ordena azal-

dutakoa izango da; izan ere, Mario gaztea da eta bere lanbide-profila definitu egin behar du oraindik.

Hori dela eta, oso garrantzitsua da Mariori aholku onak ematea, bere interesekin bat etorriko den

aukerarik onena egin dezan. Marioren lehentasuna prestatzen jarraitzea ala lan-munduan sartzea den

kontuan hartuta, prestakuntza-ekintzak egingo ditu ala lana bilatzen hasiko da.

Mariok lan-munduratzea lortzeko izango duen ibilbide pertsonalaren barruan, orientazio-ekintzek

garrantzi berezia dute, Mariok bere lanbide-etorkizuna erabaki behar baitu. Ekintza horien bidez,

norberaren ezagutza landu daiteke, bakarrik egiteko test batzuen edo zuzendutako elkarrizketen bitartez.

Ondoren, inguruneak eskaintzen dizkion prestakuntza- eta lan-aukerei buruzko informazioa bildu

beharko da. Informazio hori bakarrik bila dezake Mariok, edota talde-bileren, informazio-saioen eta

abarren bitartez. Azkenik, erabakia hartzen ikasteko estrategiak eskainiko zaizkio.

Mariok ikasten jarraitzea erabakitzen badu, oinarrizko prestakuntza edo lanbide-heziketa

eskuratzeko ekintzak egingo ditu, helduentzako eskolen edo inguruko lanerako prestakuntzako

ikastaroen bitartez. Laneratzea erabakitzen badu, berriz, lana aktiboki bilatzeko ekintzek izango dute

lehentasuna, enplegua bilatzeko teknikak ikasteko. Ekintza horiek lan-munduratzeko zentroan bertan

egin daitezke, talde-saio praktikoetan. Bestalde, aukera bikoitza egin dezake, hau da, prestakuntza eta

laneratzea. Kasu horretan, adierazitako bi ekintza-motak konbinatuko dira (prestakuntza-ekintzak eta

enplegua bilatzekoak). Oso garrantzitsua da babes indibiduala eskaintzea.

Behar adinako informaziorik ez dugunez gero, ez dakigu Mariok arazo pertsonalik eta jarrerazkorik

ote duen. Izanez gero, pertsonaren eta jarreren garapenerako ekintzak egin behar diren aztertu beharko

da (gizarte-trebetasunak eskuratzeko, adibidez).

d) Praktikan gauzatzea

Marioren lan-munduratzeko ibilbide pertsonala praktikan gauzatzean, bi alderdi hartu behar dira

kontuan. Alde batetik, luze jo dezakeen prozesua da, eta ez dago linealki egiteko sortua; aitzitik, arestian

adierazitako ekintzak aldi berean egin daitezke. Bestetik, prozesuari koherentzia handiagoa emateko,

tutoretzapean egingo du ibilbide osoa, esku-hartzearen izaera pertsonalizatua bermatzeko.

Bestalde, ez da ahaztu behar ebaluazioak esku-hartzearen ibilbide osoan duen garrantzia. Esku-

-hartzea Marioren premietara egokitzeko, ekintza-planaren hainbat unetan beharrezkoa den informazioa

(eta plan horretan esku hartzen duten hainbat eragilek emandakoa) bildu eta kontuan hartu beharko da.

Marioren premiak behin eta berriz definitu ahal izango dira esku hartzeko prozesuan.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 303

3. Inguru geografikoan dauden babes-neurrien eta baliabideen zerrenda

Mariok eskaintza-sorta zabala du aurrean, prestakuntza-eskaintzak zein lan-eskaintzak. Kasu

horretan, eskaintza horiek zehaztu egin behar dira, eta esku-hartzea egingo den inguru geografikoan

dauden baliabideak adierazi. Gazteentzat dauden lanerako prestakuntzako ikastaroak, lantegi-eskolak,

ofizio-etxeak eta abar bilatu behar dira.

6.3 Karmenen kasua

Deskribapena

Karmen 35 urteko emakumea da; bananduta dago eta 3 eta 8 urteko seme-alabekin bizi da. Lan-

-premia handia du etxeko gastuei aurre egiteko, eta lanbidea seme-alaben zaintzarekin eta etxeko

lanekin konbinatu behar du. Seme-alabak eskolatuta daude eta, zenbait arratsaldetan, amaren laguntza

du seme-alabak zaintzeko. Azken hilabete hauetan, lana bilatu du, baina ez da oso konstantea izan.

Herriko prentsako eskaintzak aztertu ditu, ez baitu gidabaimenik. Auzoko hainbat dendatan saltzaile-

-lanak egiteko eskaini du bere burua. Egoitza geriatrikoetan ere ibili da lan bila.

Prestakuntzari dagokionez, Eskola Graduatua du. Horrez gain, klinikako laguntzaile izateko Lanbide

Heziketako lehen zikloa egin zuen 18 urterekin.

Karmenen hasierako lan-esperientziari dagokionez, mertzeria bateko saltzaile izan zen 12 urtean

(1984tik 1996ra). Lehen umea jaio zenean, lana utzi egin zuen, baina astialdiko zenbait jarduera egin

zituen, hala nola yoga eta zeramika-ikastaroak. Beste hiru urtean, bizilagun zuen edadetu-bikote bat

zaindu zuen. Azken bi urteotan, ez du enplegu egonkorrik izan. Edadetuak zaintzeko lanak egin ditu,

baina noizean behin baino ez.

Galduta dabil, eta horregatik etorri da gure zentrora. Ez daki nora jo eta zer gehiago egin lana

aurkitzeko. Bere curriculuma egitea zail gertatzen zaiola adierazi du; izan ere, ez daki curriculuma nola

egituratu, ez du ordenagailurik, eta erabiltzen ere ez daki. Kezkatuta dago, orain arte egin duen

guztiarekin ez baitu erantzun positibo bakarra ere jaso. Ongi daki adina, prestakuntza eta lan-

-esperientzia ez zaizkiola mesedegarri izango.

Karmenen lan-munduratzeko ibilbide pertsonala

1. Kasuaren deskribapen laburra eta egindako eskariaren azalpena

Karmen 35 urteko emakumea da, eta 3 eta 8 urteko seme-alabekin bizi da. Enplegua

bilatzen ari da, baina, oraingoz, ez du aurkitu.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

304

Prestakuntzari dagokionez, Eskola Graduatua eta klinikako laguntzaile izateko Lanbide

Heziketako lehen zikloa ditu eginak (azkena 1986. urtean).

16 urterekin hasita, mertzeria bateko saltzaile izan zen 28 urte bete arte. Harrez gero, ez du

kontratuarekin lan egin, baina beste zeregin batzuk egin ditu, hala nola hiru urtean edadetu-

-bikote bat zaindu du.

Lan-premia handia du diru-beharrei erantzun ahal izateko, baina ordutegi aldetik muga asko ditu.

Enplegua bilatzeko prozesuari dagokionez, ezagutzen dituen teknikak erabiltzen ditu

(autokandidatura, prentsan bilatzea…), baina beste batzuetan zailtasunak ditu (curriculuma

egitea, antolatzea…).

Enplegu-eskatzaile gisa joan da Carmen lan-munduratzeko zerbitzura, oso kezkatuta

baitago enplegua bilatzeko ahaleginean lortutako emaitza kaskarra dela eta.

2. Lan-munduratzeko ibilbide pertsonala

a) Hasierako elkarrizketa

Carmen gure zerbitzura bere borondatez etorri bada ere, oso garrantzitsua da bere arreta erakartzea

eta zentroan jasoko duen laguntza nolakoa izango den zehatz adieraztea. Horretarako, eskaria zehatz

dezan eskatuko zaio, eta prozesuan aktiboki jarduteak duen garrantziaren berri emango zaio. Zein

premia dituen ezagutzeko bildu beharreko informazioak honako alderdi hauek barne hartuko ditu:

Pertsonaren identifikazioa.

Prestakuntzaren identifikazioa; bereziki, prestatzen jarraitzeko prestasuna eta interesa hartuko

dira kontuan.

Lan-ibilbidearen identifikazioa.

Langabezian duen egoeraren identifikazioa.

Prestasuna. Egoera pertsonala kontuan hartuta, prestasuna definitzea izan daiteke zailtasun

handienetako bat prozesuan.

Lanerako interesen, balioen eta jarreren identifikazioa. Beharrezkoa izango da lanbide-

-profila finkatzea.

Lan-errealitatearen identifikazioa. Oso garrantzitsua da, bereziki, lana bilatzeko teknikez

duen ezagutza-mailari buruzko informazioa biltzea.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 305

Hasierako elkarrizketan, baliteke Karmenek gaitasunik eza erakustea lana bilatzeko prozesuari

dagokionez (honelako adierazpenak egin ohi dituzte enplegu-eskatzaileek: “ez dakit”, “horretarako ez dut

balio”, “inoiz ez naute hautatuko”, “esperientzia txikia dut” eta abar). Kasu horretan, kontu handia izan

behar da Karmenen segurtasunik eza aztertzean. Garrantzitsua da feedback positiboa eskaintzea, bere

buruaz duen kontzeptua eta orain arteko ahaleginaren garrantziaz duen pertzepzioa hobetzeko.

b) Premiak ezagutzea

Lehentasuna izango duten premiak honako hauek dira:

Laneratzeko premia. Lanpostua lortu aurretik, beste premia batzuk bete behar dira, hala nola

enplegua bilatzeko teknikak ezagutzea edo praktikaldi baten bitartez lan-eremuan

segurtasun handiagoa eskuratzea.

Lan-helburuak definitzeko premia (lan egin nahi duen sektorea, prestakuntza-maila hobetzeko

aukera eta abar).

Prestasun geografikoa, ordutegikoa, ekonomikoa, prestakuntza-arlokoa eta abar definitzeko

premia.

Gizarte-isolamendua eta lan-munduarekiko loturarik eza eteteko premia.

Enplegua bilatzean, gogorik eza gainditzeko eta ekimen handiagoa izateko premia.

c) Ekintza-plan pertsonalizatua

Ikusitako premien azterketatik abiatuta, bere ekintza-planaren helburuak idaztea proposa dakioke

Karmeni. Adibidez, honako hauek izan litezke:

Laneratzeko beharrezkoak diren ezagutzak eskuratzea:

- Egungo lan-merkatuaren ezaugarriak ezagutzea

- Enplegua bilatzeko teknikak erabiltzen ikastea (curriculuma, aurkezpen-gutuna,

hautaketa-elkarrizketa eta abar).

- Lana bilatzeko ikasitako teknikak erabiltzea

- Lorpenak aztertu eta baloratzea

Lan-helburua definitzea:

- Interesak eta motibazioak aztertzea

- Lehentasunak ezagutzea

- Indarguneak eta ahuleziak baloratzea

- Prestasun geografikoa, ordutegikoa, ekonomikoa, prestakuntza-arlokoa eta abar

baloratzea.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

306

Lanbide-profila hobetzea:

- Prestatzen jarraitzearen garrantzia baloratzea

- Lan-esperientzia zabaltzearen eta eguneratzearen garrantzia baloratzea

Autoestimu pertsonala eta lanekoa aztertzea:

- Egungo egoera eta hobetzeko aukerak baloratzea

- Ahuleziak ahalmen bihurtzea

Karmenen lan-munduratzeko ibilbide pertsonala lana aktiboki bilatzeko ekintzetan oinarrituko da eta,

beraz, haren eskariari erantzungo zaio. Hala ere, beste prestakuntza-ekintza eta lan-praktikekin, auto-

enplegurako motibatzeko ekintzekin eta lanari lotutako alderdi pertsonalak garatzeko ekintzekin osatu

beharko da ibilbidea.

Lana aktiboki bilatzeko ekintzen helburua enplegua bilatzeko baliagarriak izango diren eta laneratze-

-prozesuan autonomiarekin jarduteko aukera emango duten teknikak erakustea da. Ekintza horiek talde-

-modulutan egingo dira, eta teknikak era praktikoan landuko dira. Karmenen kasuan, oso garrantzitsua

da talde-laneko metodologia; izan ere, metodologia horrek antzeko egoeran dauden beste pertsona

batzuekiko harremana errazten du, eta elkarri estualdien, beldurren, zailtasunen eta abarren berri

emateko aukera ematen du.

Karmenen prestakuntza-mailatik eta lan-esperientziatik abiatuta, interesgarria izango litzateke

prestakuntza-ekintzak eta lan-praktikak egin ahal izatea. Horretarako, beharrezkoa da Karmenek

prestasuna izatea, eta lanbide-profila hobetzeko denboran eta ahaleginean egindako inbertsio horren

garrantziaz jabetzea. Plantea daitekeen beste aukera bat autoenplegurako motibatzeko ekintzetan parte

hartzea da. Karmenek bere burua gai ikusten badu, Administrazioak emandako laguntza izan daiteke

abiapuntua.

Azkenik, eta autoestimu pertsonala eta lanekoa hobetzeko asmoz, lanari lotutako alderdi pertsonalak

garatzeko ekintzetan parte hartzeko aukera plantea daiteke. Karmenen kasuan, banako elkarrizketen

eta, zenbaitetan, talde-saioen bitartez egingo dira (saio horietan, lan-merkatuan txertatzeko aurkitzen

dituzten oztopoez hitz egin ahal izango du beste emakume batzuekin).

d) Praktikan gauzatzea

Proposatutako ekintza-planean oinarrituta, planteatutako ekintzak txandakatu egingo dira, Karmenek

finkatutako epeen arabera. Ikusi dugunez, ekintza batzuk taldean egitekoak izango dira eta, beste

batzuk, aldiz, bakarka. Era berean, batzuk zentroan bertan egingo dira, eta beste batzuk (hala nola

prestakuntza-ekintzak) beste zenbait lekutan. Esku hartzeko plan osoari koherentzia handiagoa

emateko, tutoretza pertsonalizatua beharko da prozesu osoan.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 307

Horrez gain, lan-munduratzeko ibilbide pertsonalaren arrakasta bermatzeko, garrantzitsua da etengabe

berrikustea. Asmo horrekin, ekintza guztiak ebaluatuko dira prozesuaren barruan eta, zorrotzago, proze-

suaren amaieran.

3. Inguru geografikoan dauden babes-neurrien eta baliabideen zerrenda

Karmenek parte hartzeko moduko ekintzetatik abiatuta, beharrezkoa izango da ekintza horiek esku-

-hartzea egingo den inguru geografikoan dauden baliabideetan zehaztea. Administrazioek proposatutako

politikak eta ekintzak berrikusi egin beharko dira, emakumeen lan-munduratzea bultzatzeko ekimen ugari

baitaude.

6.4 Rikardoren kasua

Deskribapena

Rikardok 28 urte ditu. Adimen urrikoa, maila ertain/arinekoa da, eta % 40ko ezgaitasuna du.

Autonomia-maila handi samarra du: denbora- eta espazio-orientazio ona du (orduak ezagutzen ditu,

eta bakarrik ibiltzen da hirian), eta autonomoa da higiene pertsonalari dagokionez.

Prestakuntza-mailari dagokionez, Hezkuntza Bereziko Eskola batean ikasi zuen, 12 urtetik 18ra

bitarteko adinean. Hurrengo bi ikasturteetan Gureak erakundera eraman zuten, eta biltegiko langile

izateko lanean hasi aurreko ikastaro bat egin zuen bertan. Azken helburua enpresa arrunt batean

txertatzea zen, baina hiru urtean saiatuta ere, ezinezkoa suertatu zen.

Lan-ibilbideari dagokionez, berriz, bi esperientzia izan ditu Rikardok. 20 urte zituela, lanaren

aurreko ikastaroa egin ondoren, arestian aipatutako fundazioko Lan Zentro Berezian sartu zen,

lorezaintza-atalean. Hiru urte horietan izan zuen jarrera pasiboa izan zen, baina zuzena. Bere produkzio-

-maila handia zenez gero, enpresa arrunt batean lan egiteko erronka planteatu zitzaion.

23 urtetik 27ra bitartean, Garraio-trans enpresan egin du lan, laguntza bidezko lanaren modalitatean,

biltegiko langile gisa (bidalketen atalean). Azken urtean arazoak izan ditu, hala nola puntualtasunik eza,

lanera ez agertzea, eta justifikatu gabeko bajak. Halaber, lanerako interes eta motibazio txikiagoa duela

ikusi da eta, hori dela eta, ez diote kontratua berritu.

Rikardo enplegu-eskatzaile gisa etorri da gure lan-munduratzeko zerbitzura.

Rikardoren lan-munduratzeko ibilbide pertsonala

1. Kasuaren deskribapen laburra eta egindako eskariaren azalpena

Rikardo adimen-urritasun ertaina duen gaztea da. Autonomia-maila ona du.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

308

Hezkuntza Bereziko zentro batean ikasi zuen, 18 urte bete arte. Ondoren, biltegiko langile

izateko lanean hasi aurreko ikastaro bat egin zuen.

Bere lehen lan-esperientzia Lan Zentro Berezi batean izan zuen lorezain gisa, 3 urtean.

Azken 5 urteotan enpresa arrunt batean jardun du biltegiko langile gisa, laguntza bidezko

lanaren modalitatean.

Gaur egun, jarrera-arazoak ditu bere lan-ingurunean: puntualtasunik eza, lanera ez

agertzea, interes eta motibazio txikia…

Lana bilatzeko eskaria adierazi du Rikardok.

2. Lan-munduratzeko ibilbide pertsonala

a) Hasierako elkarrizketa

Elkarrizketa bat (edo beharrezkoak diren guztiak) egingo da Rikardorekin eta, bertan, premiak ezagutu

ahal izateko eta enplegagarritasun-maila zehazteko behar adinako informazioa bildu beharko da.

Hasierako elkarrizketan, kontu handia izan behar da harrerarekin, une erabakigarria izango baita

Rikardoren arreta erakartzeko eta lanbide-harremana hasteko.

Elkarrizketaren zatirik handiena informazioa biltzeko erabiliko da, eta honako alderdi hauek hartuko

dira kontuan bereziki:

Pertsonaren identifikazioa

Prestakuntzaren identifikazioa

Lan-esperientziaren identifikazioa

Prestasunaren identifikazioa

Egungo lanpostuan izandako jarrera-aldaketa zerk eragin zuen identifikatzea

Interes berrien identifikazioa

Lan-iguripenen identifikazioa

Trebetasunen eta oinarrizko gaitasunen identifikazioa

Elkarrizketa egitean, Ricardoren ulermen-maila hartu beharko da kontuan. Horretarako, elkarrizke-

taren egitura, iraupena, hitzak eta laguntzeko materiala egokituko dira.

b) Premiak ezagutzea

Proposatutako kasutik abiatuta, honako premia hauek ondoriozta daitezke (hala ere, hasierako

elkarrizketan gehiago zehatz litezke):

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 309

Zenbait lan-ohitura hobetzeko premia: puntualtasuna, lanera ez agertzea, justifikatu gabeko

bajak, erantzukizuna eta abar.

Oinarrizko prestakuntzaren premia, beste lanpostu batzuk lortu ahal izateko.

Orientazioaren premia, aukeran dituen lanbide-irtenbideak ezagutzeko.

Ricardoren aukeretara eta mugetara egokitutako lan-helburua zehazteko premia.

Enplegua bilatzeko teknikak ezagutzeko premia.

Enpresa-mundua kontzientziatzeko premia.

c) Ekintza-plan pertsonalizatua

Rikardorekin batera plantea daitezkeen helburuetan, honako hauek aipa daitezke:

Lan-ohiturak hobetzeko beharra baloratzea:

- Lan-ordutegiak ongi betetzearen garrantziari buruzko gogoeta egitea.

- Gaixotasun-bajak hartzeko izapideak ezagutzea.

- Langile gisa dituen eskubideak eta betebeharrak aztertzea.

Oinarrizko prestakuntzaren maila igotzea:

- Oinarrizko prestakuntzako ikastaroren bat egitea

Rikardoren lan-helburua zehaztea, haren interesen eta aukera errealen arabera:

- Interesak ezagutzea

- Eskuragarri dituen eskaintzak ezagutzea

- Erabakia hartzea

Lana aktiboki bilatzeko teknikak ikastea

- Curriculuma idazten ikastea

- Hautaketa-elkarrizketak gainditzeko praktikak egitea

- Enplegua bilatzeko beste zenbait teknika erabiltzea

Helburuak adostu ondoren, denboran zehaztuko dira, eta Rikardok nahi duen erritmoa errespetatuko da.

Rikardori proposa dakiokeen ibilbideak bi alderdiri eman beharko die lehentasuna: orientazioari eta

jarrera-arazoei hain zuzen ere. Halaber, beste zenbait alderdi ere landuko dira, hala nola prestakuntza

eta lanaren bilaketa aktiboa.

Hasieran, orientazio-ekintzak planteatuko dira, lanbide-profila zehazteko. Ekintza horiek bakarrik

egitekoak izango dira, Ricardok bere burua ezagutzeko eta erabakiak hartzeko prozesua errazteko.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

310

Aldi berean, garapen pertsonala eta jarrerazkoa garatzeko ekintzetan parte hartu beharko du. Ekintza

horiek talde-saioetan egin daitezke, baina garrantzitsua da banako elkarrizketen bidez laguntzea.

Halaber, oinarrizko prestakuntzarako ekintzak (helduen eskola, alderdi jakin batzuei buruzko

mintegiak edo ikastaroak eta abar) eta lana bilatzeko teknikei lotutako informazio- edo praktika-ekintzak

egin ditzake, gizarte-trebetasunak hobetzeko eta lanpostu bat aurkitzeko helburu bikoitzarekin. Azken

ekintza horiek lan-munduratzeko zentroan bertan egin ahal izango dira. Talde-ekintza modura planteatuko

dira, baina banako laguntza berezia eskainiko zaio Rikardori.

Rikardorekin zuzenean esku hartzeko ekintzez gain, enpresa-munduarekiko ekintzak ere propo-

satuko dira, mundu hori ezgaitasuna duten pertsonen kontratazioaren inguruan sentsibilizatzeko.

d) Praktikan gauzatzea

Arestian proposatutako ekintza guztiekin batera, bana-banako tutoretza-prozesu bat gauzatuko da.

Tutoretza horrek garrantzi berezia izango du kasu honetan, Rikardok egingo duen bidearen koherentzia

bermatu egin behar baita.

Rikardoren azken lan-esperientziak izan zuen emaitza dela eta, oso garrantzitsua izango da

laneratzen denean esku hartzeko prozesuarekin jarraitzea. Jarraipen hori lanpostua mantentzeko

ekintzen bitartez egingo da. Ekintza horietan, lanpostu berriaren egunerokotasunean sor daitezkeen

egokitze-zailtasun txikiei buruzko gogoeta egingo da Rikardorekin batera.

Esku-hartzearen amaieran, baina bai eta esku-hartzea egiten den bitartean ere, oso garrantzitsua

izango da ebaluazioa, une guztietan eta eragile guztien aldetik (Rikardo bera, profesionalak, enpresak).

3. Inguru geografikoan dauden babes-neurrien eta baliabideen zerrenda

Ikasleen inguru geografikoan dauden baliabideak azpimarratu behar dira. Ildo horretan, dauden

baliabideen eskaintza zehaztuko da ekintza-plan pertsonalizatua egin ahal izateko. Adibidez, oinarrizko

prestakuntza helduentzako zein eskolatan jaso daitekeen adieraziko da.

Hartu beharreko erabaki garrantzitsu bat Rikardok aukeratu beharreko enplegu-modalitatearen

ingurukoa da: enplegu arrunta ala babestua. Bi kasuetan, esku-hartzea egingo den inguru geografikoan

dauden baliabideak bilatu beharko dira.

6.5 Ramiroren kasua

Deskribapena

Ramiro 48 urteko gizona da. Emaztearekin eta 15 eta 19 urteko alabekin bizi da. Urte eta erdi

darama langabezian.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 311

Prestakuntza-mailari dagokionez, 17 urteko adinera arte ikasi zuen (egungo Batxilergoaren pareko

ikasketak). Ondoren, hainbat kontabilitate-ikastaro egin zituen, 18 urtetik 25era bitarteko adinean

kontulari gisa lan egin zuen enpresan bertan. Geroago, beste multinazional batean hasi zen, eta beste 7

urte eman zituen bertan, kontulari gisa orduan ere. 32 urte zituela, enpresa horretatik bota egin zuten,

informatika-ezagutzarik ez zuelako bota ere.

Berehala aurkitu zuen komertzial gisa lan egiteko enplegu bat. Aldi baterako kontratuak bazituen ere,

etengabe jardun zuen 1988tik 1997ra bitartean. Urte horietan, salmenta-tekniketan birziklatzeko

enpresak berak proposatutako ikastaroren bat edo beste egin du.

1998tik aurrera, kontratuak ez ziren hain segidakoak izan. Askotan, lan-baldintzak txarrak ziren, eta

soldata egindako salmenten komisioen araberakoa zen. Ezegonkortasun hori azken bi urteotan areagotu

egin da; ez du lanik aurkitu. Hasieran itxaropena bazuen ere, gero eta motibazio txikiagoa du, eta ez du

uste egoerak onera egingo duenik.

Lana bilatzeko prozesuari dagokionez, ezagutzen dituen estrategiak erabiltzen ditu: curriculum vitae-a

eta aurkezpen-gutuna. Hautaketa-elkarrizketak egin behar dituenean, segurtasunik eza eta urduritasuna

sentitzen du.

Emazteak aholkatuta etorri da gure zerbitzura, enplegu bat aurkitzeko asmoz.

Ramiroren lan-munduratzeko ibilbide pertsonala

Kasu hau ebazteko, 5. unitate didaktikoan eta aurreko kasuetan adierazitako jarraibideak dituzu.

BBIIBBLLIIOOGGRRAAFFIIAA

1. unitate didaktikoa

INSTITUT CATALÁ DE NOVES PROFESSIONS. Departament d´Ensenyament. Generalitat de Catalunya.

Col.locabilitat plus. Col.lecció Aula Debat. Bartzelona, 1999.

IBARRA, A. Formación de Recursos Humanos y Competencia Laboral. Boletín Cinterfor/OIT. Nº 149.

Montevideo, 2000.

VARGAS, F; CASANOVA, F; MONTANARO, L. El enfoque de competencia laboral: manual de formación.

Publicaciones Cinterfor/OIT. 2001. Web orrian.

IRIGON, M; VARGAS, F. Competencia laboral: manual de conceptos, métodos y aplicaciones en el

sector salud. Publicaciones Cinterfor/OIT. Montevideo, 2002.

Juventud y empleo. Guía sindical, ACTRAV-IFP Skills - Cinterfor/OIT, 2001.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

312

Formación por Competencias, instrumento para incrementar la empleabilidad. Cinterfor/OIT, 1999.

CASTELLS, M. Fin de milenio. El cuarto mundo: capitalismo informacional, pobreza y exclusión social.

Ed. Alianza. Madril, 2001.

RODRÍGUEZ MORENO, M.L. La orientación profesional. I. Teoría. Ariel. Bartzelona, 1998.

HAINBAT AUTORE. Integració sociolaboral de les persones amb discapacitat: situació, compromís i

reptes de futur. Universitat de Lleida. Lleida, 2002.

PÉREZ ESCODA, N. Programa de formació per a la inserció laboral. Ed. CEAC. Bartzelona, 1996.

MONTANÉ, J. Orientación ocupacional. Ceac. Bartzelona, 1993.

JIMÉNEZ, J. La reforma de la reforma. Cuadernos de Pedagogía, nº 314. 2002ko ekaina.

MONCLÚS, A. (koord.). Formación y empleo: enseñanza y competencias. Comares. Granada, 2002.

FORCEM. EGIF. Políticas y prácticas de la formación contínua en el marco europeo. Madril, 2001.

TRILLA, J. La educación fuera de la escuela. Ariel. Bartzelona, 1998.

Les empreses davant la integració laboral de persones amb disminució. Experiències i iniciatives de

l’Equip d'Assessorament Laboral (EAL). Ayuntamiento de Barcelona. Instituto Municipal de Disminuidos.

Bartzelona, 1996.

HERNÁNDEZ, A. (koord.). Manual de sociología. Secretariado de Publicaciones e intercambio editorial.

Universidad de Valladolid. Valladolid, 2000.

HAINBAT AUTORE. Trabajar para vivir. Una propuesta innovadora de inserción sociolaboral.

Miraguano. Grupo Promocions. Madril, 1999.

2. unitate didaktikoa

SALVÁ, F. Formación e inserción laboral. Conceptos básicos, políticas, programas y recursos para la

intervención. Pirámide. Madril, 2000.

PASCUAL, J. eta PASCUAL, J.C. Las ayudas de la Unión Europea. BOE. Madril, 2002.

HARVEY, B. Manual europeo para la gestión de fondos estructurales. EAPN. 2000.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 313

3. unitate didaktikoa

BALLESTER, LL., FIGUERA, P. Exclusión e inserción social. Honako honen 10. kapitulua: AMORÓS, P.,

ALERTES, P. (KOOR.). Intervención educativa en inadaptación social. Síntesis. Madril, 2000.

POAL MARCET, G. Entrar, quedarse, avanzar, aspectos psicosociales de la relación mujer – mundo

laboral. Siglo XXI. Madril, 1993.

BOM, W. Abrirse paso. Orientación laboral y profesional para mujeres. El Roure. Zaragoza, 1994.

CASALS, J. eta beste zenbait. La inserción social y profesional de los jóvenes. CIDE. Madril, 1991.

AJUNTAMENT DE BARCELONA.EAL Equip d’Assessorament Laboral per a la integració de persones

amb disminució. Bartzelona.

DIPUTACIÓ DE BARCELONA. Les persones amb disminució. Quadern del Fons Social Europeu, núm.

13. Bartzelona, 2003.

GURUTZE GORRIA. La Integración sociolaboral de personas drogodependientes. Propuesta y puesta

en práctica de un modelo. Gurutze Gorria. Madril, 2002

IOÉ KOLEKTIBOA (ACTIS, W., PEREDA, C., DE PRADA, M.A.). Inmigración, escuela y mercado de trabajo.

Una radiografía actualizada. Fundación La Caixa. Colección Estudios Sociales, núm. 11. Bartzelona, 2002.

IOÉ KOLEKTIBOA (ACTIS, W., PEREDA, C., DE PRADA, M.A.). La inserción laboral de las personas con

discapacidades. Fundación La Caixa. Colección Estudios Sociales, núm. 14. Bartzelona, 2003.

DIPUTACIÓ DE BARCELONA. Inser-im. Un projecte per a la inserció sociolaboral dels immigrants

magribins. Quaderns del Fons Social Europeu, núm. 8. Bartzelona, 2000.

DIPUTACIÓ DE BARCELONA. Atlas de recursos sobre inmigración extranjera de la provincia de Barcelona.

Bartzelona, 2001.

ASOCIACIÓN NACIONAL DE DIPLOMADOS EN PARO DE MARRUECOS. El movimiento de l*s diplomad*s en

paro. Atrapasueños. Malaga, 2003.

FRAGO, E. eta beste batzuk. El empleo de los inempleables. Metodologías y recursos para la inserción

laboral. Popular. Madril, 1996.

MORAGAS, R. La jubilación. Un enfoque positivo. Grijalbo. Bartzelona, 1989.

SELINSKI, E. El placer de no trabajar. Ediciones Gestión. Bartzelona, 2000.

HAINBAT AUTORE. El jubilado ante su futuro. Plan de preparación a la jubilación. Narcea Editorial.

(Gizarte Gaietako Ministerioa – Inserso – Endesa). Madril, 1991.

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

314

4. unitate didaktikoa

BLASCO, P. Orientación e inserción profesional. Competencias y entrenamiento para su práctica.

Editorial Nou Llibres. Valentzia, 2001.

LE BRAS, F. Cómo buscar empleo y conseguirlo. Salvat Editores, S.A. Bartzelona, 1995.

CCOO. Jóvenes, empleo y formación. Federación sindical de CCOO. Madril, 1998.

HUGUET, C. Cómo redactar un curriculum efectivo. Salvat Práctico. Bartzelona, 1999.

MARQUÉS FERNÁNDEZ-FLÓREZ, J.J. Cómo encontrar empleo. Pirámide. Madril, 1998.

SANTANDREU, P. Cómo preparar un buen curriculum. Gestión 2000. Bartzelona, 1996.

BRAZEAU, J. Cómo redactar nuestro curriculum vital. Gedisa mexicana. Mexiko, 1982.

COBALCHINI CONTI, E. Cómo redactar un curriculum vitae eficaz. De Vecchi coop. Bartzelona, 1991.

EQUIPO DE EXPERTOS 2100. El curriculum vitae perfecto. De Vecchi coop. Bartzelona, 1995.

5. unitate didaktikoa

ÁLVAREZ GONZÁLEZ, M. Orientación Profesional. Cedecs Editorial S.L. Bartzelona, 1995.

ECHEVARRIA SAMANES, B. (koordinatzailea). Orientación Profesional. Universitad Oberta de Catalunya.

Bartzelona, 2000.

EQUIPO PROMOCIONS. El empleo de los Inempleables. Metodologías y recursos para la inserción

laboral. Editorial Popular. Madril, 1996.

ESCOLAR, J. eta beste zenbait. Integració sociolaboral de los persones amb discapacitat. Pagès

Editors. Lleida, 2002.

FRAGO, E. eta beste zenbait. Trabajar para vivir. Una propuesta innovadora de inserción

sociolaboral. Grupo Promocions. Miraguano Ediciones. Madril, 1999.

JIMÉNEZ, E. eta beste zenbait. Los nuevos yacimientos de empleo. Los retos de la creación de

empleo desde el territorio. Fundación CIREM. Bartzelona, 1998.

MONTANE CAPDEVILA, J. Orientación Ocupacional. Ediciones CEAC. Bartzelona, 1993.

Reflexions per a la definició d’un model de Servei Public d’Ocupació. Quaderns de Foment de

l’Ocupació n. 2. Diputació de Barcelona. Bartzelona, 2002.

Lan Munduratzea

LANBIDE EKIMENA 315

DIPUTACIÓ DE BARCELONA. Manual de la Xarxa Xaloc intermediació. Quaderns de Foment de

l’Ocupació n. 3. Bartzelona, 2002.

DIPUTACIÓ DE BARCELONA. Orientació per a la inserció. Quaderns del Fons Social Europeu núm. 3.

Bartzelona, 1996.

DIPUTACIÓ DE BARCELONA. Els Recorreguts d’inserció. Quaderns del Fons Social Europeu núm. 9.

Bartzelona, 2000.

PEÑA BAZAN, M. Dirección de personal. Organización y técnicas. Colección ESADE. Editorial

Hispano Europea S.A. Bartzelona, 1990. 245. or.

SALVÁ MUT, F., NICOLAU COLOM, I. Formación e Inserción laboral. Conceptos básicos, políticas,

programas y recursos para la intervención. Ediciones Pirámide. Madril, 2000.

SOBRADO FERNÁNDEZ, L. Orientación e Inserción Profesional. Ed. Estel. Universidad de Santiago de

Compostela. 1998.

Web-orriak

http://www.europa.eu.int

http://www.ilo.org/

http://www.ine.es/

http://www.fundaciontripartita.org

http://www.inem.es

http://www.camf.org

http://www.cermi.es

http://www.cnse.es

http://www.discapacidad.org

http://www.esclatec.com

http://www.famaes.com/centros.htm

http://www.fundaciononce.org/fundosa

http://www.mideplan.cl/fonadis.htm

http://www.pasoapaso.com

http://www.rppapm.es

http://www.fundacionadecco.es

Gizarte Integrazioa

LANBIDE EKIMENA

316

Argitaratutako beste titulu batzuk

Habilidades de autonomía personal y social Arteaga, Nus, Muñoz, Palomar

Pautas básicas y sistemas alternativos de comunicación Olivares, Simón, Esteva, Gómez

Contexto y metodología de la intervención social Pérez, Gomá, Villalta, Torres

Atención a las unidades de convivencia Sorribas, Villuendas, Ramos

�������������