Barra-kodea

Lorezaintza

Hiztegia

Lore

zain

tza

Hiztegia

DEPARTAMENTO DE CULTURAY POLÍTICA LINGÜÍSTICA

KULTURA ETA HIZKUNTZA POLITIKA SAILA

Lorezaintza

Hiztegia

Vitoria-Gasteiz, 2019

KULTURA ETA HIZKUNTZA POLITIKA SAILA

DEPARTAMENTO DE CULTURAY POLÍTICA LINGÜÍSTICA

Argitaraldia: 1.a, 2019ko abendua

Ale-kopurua: 1.500 ale

© argitaraldi honena: Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorra

Argitaratzailea: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco Donostia-San Sebastián, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz

Internet: www.euskadi.eus/euskalterm

Azala: Concetta Probanza

Inprimaketa: C.G. Ganboa, S.L.

ISBN: 978-84-457-3481-0

Lege gordailua: SS 1291-2019

Lan honen bibliografia-erregistroa Eusko Jaurlaritzaren Bibliotekak sarearen katalogoan aurki daiteke:

http://www.bibliotekak.euskadi.eus/WebOpac

5

HITZAURREA

Beste edozein hizkuntza bezalaxe, euskara ere berritzen eta modernizatzen doa egunetik egunera, bizirik dagoen seinale. Bide horretan ezinbestekoa da euskararen aberastasun lexikoa elikatzea, zaintzea eta sustatzea, bai hizkuntza bera normalizatzeko, bai erabiltzaileen premietara egokitzeko. Hain zuzen ere, helburu horiek bete nahian ikusi du argia eskuartean duzun hiztegi honek, orrialde hauetan jorratzen den eremuko erabiltzaile eta hiztunek lanabes erabilgarria izan dezaten beren egunerokoan.

Hiztegi honetan aurkituko duzun terminologia Euskararen Aholku Batzordearen Terminologia Batzordeak gomendatutakoa da. Batzordeari dagokio, besteak beste, terminologia-alorrean dauden lehentasunak finkatzea, lan-proposamenak egitea, terminologia-lanerako irizpideak ezartzea, ponderazio-markak finkatuta termino lehiakideen arteko lehentasunak jartzea eta terminoen erabilera onestea eta gomendatzea.

Terminologia Batzordeak onartutako gainerako hiztegiak bezala, hiztegi hau ere EUSKALTERM Euskal Terminologia Banku Publikoan www.euskadi.eus/euskalterm dago integratuta.

Banku hau etengabe elikatzen eta zabaltzen ari gara Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzatik IVAPekin lankidetzan, Eusko

http://www.euskadi.eus/euskalterm

6

Jaurlaritzak bideratu eta sustatu nahi duen terminologiaren produkzioaren, kudeaketaren eta hedapenaren muina izan dadin. EUSKALTERM metodologia eta irizpide jakin batzuen arabera eguneratu eta elikatzen da, betiere Terminologia Batzordeak onartutako jarduketa-planei jarraituz.

Hiztegi hau erabiltzaileen oinarrizko premiak asetzeko baliagarri izatea nahi genuke, hemen jorratzen den terminologiaren erabilera normalizatzeko eta gure hizkuntzaren eguneratzearen bidean urrats garrantzitsua izan dadin. Hiztegi hau eta honekin batera argitaratzen ditugun guztiak eguneroko jardunean erabiltzera animatzen zaituztegu, euskaldunok gero eta hizkuntza aberatsagoa izan dezagun.

Vitoria-Gasteiz, 2019ko abenduaren 20a

Miren DoBaran UrrUtiaHizkuntza Politikarako sailburuordea

7

Hiztegiari BUrUzKo argiBiDeaK

Hiztegi hau UZEI Terminologia eta Lexikografia Zentroak egin du EUSKALTERM Terminologia Banku Publikoa (www.euskadi.eus/euskalterm) eguneratzeko eta elikatzeko entitate horrek Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzarekin (HPS) izenpetutako kontratuaren barruan. Kontratua HPSk eta IVAPek finantzatu dute, bi erakunde horiek sinatutako hitzarmenaren bidez.

EUSKALTERM Terminologia Banku Publikoa da Terminologia Batzordeak1 finkatutako terminologia-lana zabaltzeko ardatza. Aldi berean esan behar da Terminologia Batzordeak onartutako jarduketa-planen barruan ezarritako lehentasunen arabera eguneratzen dela Terminologia Banku Publikoa. Euskararen Aholku Batzordeko Terminologia-batzorde atal bereziak euskarazko terminologia-lanerako finkatu zuen metodologiari jarraituta, hiztegi hau, lehenengoz, hizkuntzalariez eta eremuko adituez osatutako batzorde teknikoak aztertu eta landu zuen, Terminologia Batzordeari behin betiko proposamena luzatzeko. Normalizazio-prozesuaren azken urratsa Terminologia Batzordeak onartzea izan da. Beraz, hemen duzue eremu honetako terminologiaren erabiltzaileei Terminologia Batzordeak gomendatzen dien terminologia.

1 176/2007 DEKRETUA, urriaren 16koa, Euskararen Aholku Batzordeari buruzkoa

http://www.euskadi.eus/euskaltermhttp://www.euskadi.eus/euskalterm

8

Hiztegian erabilitako ponderazio-markak:

(4) Termino normalizatua/gomendatua(3) Termino onartua (baina ez lehenetsia, beste bat gomendatzen delako)

Hiztegian erabilitako laburtzapenak:

eu euskaraes españolfr françaisen English

Sin. sinonimoaIk. ikus

9

norMalizazioa

Batzorde teknikoa

Arkaitz Rezola (Lorezaintzako irakaslea, Fraisoro Nekazaritza Eskola)Karla Jon Dravasa (Erlezaina, Eltsoko Erlezaintza Museoa)Begoña Arrate (UZEI)Koordinatzailea: Nerea Laskibar (Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza)

terminologia Batzordea

Miren Dobaran Urrutia, Hizkuntza Politikarako sailburuordea, batzorde-ataleko lehendakariaGarbiñe Doval Garcia, IVAPeko Euskara zuzendariordea, batzorde-ataleko lehendakariordeaJosune Zabala Alberdi, EABko eta batzorde-ataleko idazkariaAraceli Díaz de Lezana Fernández de Gamarra, Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzako ordezkariaIbon Olaziregi Salaberria, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren Euskara Zerbitzuaren ordezkariaXabier Alberdi Larizgoitia, Euskal Herriko Unibertsitateko Euskara Institutuko ordezkariaGotzon Lobera Revilla, Euskaltzaindiaren ordezkariaMaite Imaz Leunda, IVAPeko ordezkariaIker Etxebeste Zubizarreta, Unibertsitate Zerbitzuetarako Euskal Ikastetxeko (UZEIko) ordezkariaAsier Larrinaga Larrazabal, adituaAlberto Atxabal Rada, adituaNaroa Gorostiaga Barriola, adituaMertxe Olaizola Maiz, adituaAlfontso Mujika Etxeberria, adituaPascual Rekalde Irigoien, aditua

10

uzei-ren lankide izan diren adituak

Iñigo Segurola. “Lur paisajistak” enpresako zuzendariaJakoba Errekondo. Lorezaintzan aditua, Zerain FundazioaMendikoi Fraisoro. Nekazaritza Eskolako irakasleak. (Arduraduna: Mari Jose Maiz)

11

ereMU-zUHaitza

1 Lurra: motak eta ezaugarriak

2 Lurreko lanak

3 Lorezaintzako produktuak eta elementuak

4 Lan egiteko tresnak

12

aUrKiBiDea

Bokabularioa sailka

1. LURRA: MOTAK ETA EZAUGARRIAK . . . . 14

2. LURREKO LANAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

3. LOREZAINTZAKO PRODUKTUAK ETA ELEMENTUAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

4. LAN EGITEKO TRESNAK . . . . . . . . . . . . . . . 51

Euskarazko aurkibidea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Gaztelaniazko aurkibidea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

Frantsesezko aurkibidea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

Ingelesezko aurkibidea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

Erreferentzia bibliografikoak. . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

BoKaBUlarioa sailKa

14

Lorezaintza

ainar-lurIk. txilar-lur

ainubeIk. laiotz

1aireztapen (4)Sin. aireztatze (4)Lurrean 5 eta 15 bat zentimetro bitarteko zuloak egitea, airea, ura eta nutrienteak sartzeko eta lurra trinkotzen ez uzteko.es aireación; aireadofr aérationen aeration

aireztatzeIk. aireztapen

2alde (4)Gune topografiko batek puntu kardinalekiko eta klima-faktoreen eraginarekiko duen orientazioa. Intsolazioa, haizea, euria eta tenperatura dira klima-faktoreak.es exposiciónfr expositionen exposure

3alfer-lur (4)Sin. etze (4)Landu gabe uzten den lurra.es baldío; erialfr terrain en fricheen uncultivated land

4alkalinotasun (4)Ingurune urtsu batek hidrogeno ioiekin erreakzionatzeko duen gaitasuna. Azidotasunaren aurkakoa da. Lurzoru alkalinoek 7tik gorako pH-a izaten dute.es alcalinidadfr alcalinitéen alkalinity

5arroka ama (4)es roca madrefr roche mèreen parent rock; bedrock

6arroka-ile (4)Sin. arroka-zuntz (4)Jatorri naturaleko arroka igneoekin eginda egon ohi den ile minerala (adibidez, basaltoarekin edo diabasarekin). Laborantza hidroponikoan erabiltzen da batez ere, sustraiak hazteko euskarri egokia baita, eta ura zein elikagaiak uniformeki banatzeko gaitasuna baitu.es lana de rocafr laine de rocheen rock wool

arroka-zuntzIk. arroka-ile

7azidofilo (izond.) (4)Lurzoru azidoan hazten dena.es acidófilofr acidophileen acidophilous

1. LURRA: MOTAK ETA EZAUGARRIAK

15

Lorezaintza

8azidotasun (4)Ingurune urtsu batek hidrogeno ioiak emateko duen gaitasuna. Alkalinotasunaren aurkakoa da. Lurzoru azidoek 7tik beherako pH-a izaten dute.es acidezfr aciditéen acidity

9basofilo (izond.) (4)Lurzoru basikoan hazten dena.es basófilofr basophileen basophilous

basoko lur beltzIk. basoko lurrustel

10basoko lurrustel (4)Sin. basoko lur beltz (4)es mantillo de bosquefr mull forestier; terreau de boisen forest mull

11buztin hedatu (4)es arcilla expandidafr argile expanséeen expanded clay

12buztin-lur (4)Sin. lurzoru buztintsu (4)Buztin-eduki handiko lurzorua. Oso iragazgaitza, lanerako astuna eta aireztatzen zaila izaten da; ondorioz, erraz istiltzen da.es suelo arcillosofr sol argileuxen clay soil

13egutera (4)Sin. leku egutera (4); eguzki-begi (4)es solana; terreno soleadofr terrain ensoleilléen sunny area; suntrap

eguzki-begiIk. egutera

etzeIk. alfer-lur

ginarra-lurIk. txilar-lur

gisu-lurIk. kare-lur

gisu-lurzoruIk. kare-lur

harea-lurIk. hondar-lur

14harri bolkaniko (4)Sin. sumendi-harri (4)es piedra volcánicafr pierre volcaniqueen lava stone

15hondar-lur (4)Sin. lurzoru hondartsu (4); harea-lur (4); lur hareatsu (4)Lurzoru solte, harro eta lehorra. Hondarra % 60-tik gorako proportzioan izaten duenez, urari eta elikagaiei eusteko gaitasun txikia izaten du, eta, ondorioz, ura erraz drainatzen du.es suelo arenosofr sol sableuxen sandy soil

hostozko lur beltzIk. hostozko lurrustel

16

Lorezaintza

16hostozko lurrustel (4)Sin. hostozko lur beltz (4)es mantillo de hojasfr terreau de feuillesen leaf compost

17humifikazio (4)Gai organikoak humus bihurtzea.es humificaciónfr humificationen humification

18humus (4)Lurraren azaleko landare- eta animalia-hondakinak deskonposatu ondoren geratzen den hondakin organikoen multzoa, lurzoruaren goialdean egoten dena eta kolore iluna izan ohi duena. Mantenugai-eduki handia izan ohi duenez, preziatua izaten da lorezaintzan eta nekazaritzan.es humusfr humusen humus

19iragazkortasun (4)Lurrak ura pasatzen uzteko duen propietatea, iragazketa-abiaduraren arabera neurtzen dena.es permeabilidadfr perméabilitéen permeability

20istiltzearekiko tolerantzia (4)es tolerancia al encharcamientofr tolérance à l’engorgementen waterlogging tolerance

istingaIk. zingira

21kaltzifugo (izond.) (4)Kaltzio-gatzen eduki txikia duten lurzoruetan (lurzoru azidoetan) hazten dena.es calcífugofr calcifugeen calcifuge

22kaltzikola (izond.) (4)Kaltzio gatzen eduki handia duten lurzoruetan (lurzoru alkalinoetan) hazten dena.es calcícolafr calcicoleen calcicolous; calcicole

23kare-lur (4)Sin. lurzoru karetsu (4); gisu-lur (3); gisu-lurzoru (3)es suelo calcáreo; tierra calcáreafr sol calcaireen calcareous soil

24katioiak trukatzeko gaitasun (4)Lurzoruak xurga ditzakeen katioi aldagarrien kantitatea.es capacidad de intercambio

catiónicofr capacité d’échange cationiqueen cation exchange capacity

25koko-zuntz (4)es fibra de cocofr fibre de cocoen coco fibre

26laiotz (4)Sin. ospel (4); ainube (3)es terreno sombríofr terrain ombréen shady area; shady garden area

17

Lorezaintza

27landare-lur (4)Sin. lur begetal (4)Materia organiko ugari duen lurra, lurzoruaren azalean egoten dena eta kolore iluna izaten duena.es tierra vegetalfr terre végétaleen vegetable soil

leku eguteraIk. egutera

28lohi (4)Buztinaren eta harearen arteko pikor-tamaina duten lurzoruko partikula mineralen multzoa. Lorezaintzan eta nekazaritzan lohitan aberatsak diren lurzoruak emankorrak dira, eta, harea ugari dutenak baino astunagoak badira ere, buztinetan aberatsak diren lurzoruak baino errazago lantzen dira.es limofr limon; boueen mud

29lorategi-lur (4)Lorategiko landare gehienak hazteko egokiak diren ezaugarriak dituen lurra.es tierra de jardínfr terre à jardinen garden soil

30lur alkalino (4)Sin. lurzoru alkalino (4)pH-a 7,0-tik gorakoa duen lurzorua.es suelo alcalinofr sol alcalinen alkaline soil

31lur arin (4)Sin. lurzoru arin (4)Kolore nabarreko lurzoru hareatsua, kohesio eskasa eta iragazkortasun handia izaten dituena. Mantenugai gutxi izaten ditu.es suelo ligerofr sol légeren light soil

32lur astun (4)Sin. lurzoru astun (4); lur koska (3)Elementu fin asko eta, batez ere, buztin-eduki handiko lurzorua. Trakzio-esfortzu handia eskatzen duenez, lantzeko zaila izaten da.es suelo pesadofr sol lourden heavy soil

33lur azido (4)Sin. lurzoru azido (4)pH-a 7,0-tik beherakoa duen lurzorua.es suelo ácidofr sol acideen acid soil

lur begetalIk. landare-lur

lur beltzIk. lurrustel

34lur emankor (4)Sin. lurzoru emankor (4)es suelo fértilfr sol fertileen rich soil; fertile soil

18

Lorezaintza

35lur franko (4)Sin. lurzoru franko (4)Osagai guztien arteko proportzio orekatua duen lurzorua, laborantzarako oso egokia izaten dena.es suelo francofr terre francheen medium textured land

lur hareatsuIk. hondar-lur

lur koskaIk. lur astun

36lur neutro (4)Sin. lurzoru neutro (4)7,0-ko pH-a duen lurzorua.es suelo neutrofr sol neutreen neutral soil

37lur trinko (4)Sin. lurzoru trinko (4)Buztin ugari duen pikor fineko lurzorua. Ura xurgatzen du, eta lehortzen denean pitzatu egiten da eta azal iragazgaitza sortzen zaio.es suelo compactofr sol compacten tight soil; compact soil

38lur-giro (4)Sin. lurraren trenpu (3)Lurzoruak lanerako baldintzarik egokienetan dagoenean duen hezetasun-maila.es temperofr terre meuble; terre ameublieen soil tilth; mellowness

lurpeIk. zorupe

39lurra istiltze (4)Sin. lurzorua istiltze (4)Lurzoruko pikorren arteko aire guztia galtzea, eta hutsuneak urez beteta geratzea.es encharcamiento del suelofr engorgement du solen waterlogging of soil

40lurraren drainatze-gaitasun (4)Sin. lurzoruaren drainatze-gaitasun (4)es capacidad drenante del suelofr capacité de drainage du solen soil drainage capacity

41lurraren egitura (4)Sin. lurzoruaren egitura (4)es estructura del terrenofr structure du solen soil structure

42lurraren emankortasun (4)Sin. lurzoruaren emankortasun (4)Lurzoruak landareen hazkundea errazteko duen gaitasuna, zenbait mantenugairen kantitateekin eta baliagarritasunarekin erlazionatua egoten dena.es fertilidad del suelofr fertilité du solen soil fertility

43lurraren pH (4)Sin. lurzoruaren pH (4)Lurzoruaren azidotasun- edo alkalinotasun- maila, pH eskalako unitateetan 0tik 14ra arteko balioa izan dezakeena.es pH del suelofr pH du solen soil pH

19

Lorezaintza

44lurraren porositate (4)Sin. lurzoruaren porositate (4)es porosidad del terrenofr porosité du solen soil porosity

45lurraren testura (4)Sin. lurzoruaren ehundura (4)Lurzorua osatzen duten harea-, lohi- eta buztin-partikulen arteko proportzioa.es textura del suelofr texture du solen soil texture

lurraren trenpuIk. lur-giro

46lurrustel (4)Sin. lur beltz (4)Lurzoruaren gaineko geruza, deskonposatzen ari den gai organiko ugari edukitzen duena.es mantillofr terreauen vegetable mould

lurzoru alkalinoIk. lur alkalino

lurzoru arinIk. lur arin

lurzoru astunIk. lur astun

lurzoru azidoIk. lur azido

lurzoru buztintsuIk. buztin-lur

lurzoru emankorIk. lur emankor

lurzoru frankoIk. lur franko

lurzoru hondartsuIk. hondar-lur

lurzoru karetsuIk. kare-lur

lurzoru neutroIk. lur neutro

lurzoru trinkoIk. lur trinko

lurzorua istiltzeIk. lurra istiltze

lurzoruaren drainatze-gaitasunIk. lurraren drainatze-gaitasun

lurzoruaren egituraIk. lurraren egitura

lurzoruaren ehunduraIk. lurraren testura

lurzoruaren emankortasunIk. lurraren emankortasun

lurzoruaren pHIk. lurraren pH

lurzoruaren porositateIk. lurraren porositate

47materia organiko (4)es materia orgánicafr matière organiqueen organic matter

48orbel-lur (4)Materia organiko ugari duen lurra, hosto erdiustelez osatua egoten dena eta lurzorua medeatzeko edo substratu gisa erabiltzen dena.es tierra de hojasfr terre de feuillesen leaf mould

orotarako substratuIk. substratu unibertsal

20

Lorezaintza

ospelIk. laiotz

49paisaia (4)Gizakiak eraldatua izan den eta ikuspegi estetikotik balioa duen lurralde-zatia. Flora, fauna, erliebea, ur-lasterrak, eraikinak, laborantza-sailak eta abar dira paisaia osatzen eta egituratzen duten elementuak.es paisajefr paysageen landscape

50substratu unibertsal (4)Sin. orotarako substratu (3)es sustrato universalfr substrat universelen universal substrate; universal

substratum

sumendi-harriIk. harri bolkaniko

51terraza (4)Lur aldapatsu batean laborantzarako prestatzen den lursail horizontala.es terrazafr terrasseen terrace; bench

52txilar-lur (4)Sin. ginarra-lur (3); ainar-lur (3)Lurrustel azidoa, landare kaltzifugoak hazteko sarritan erabiltzen dena.es tierra de brezofr terre de bruyèreen heath earth; heath soil

ura atxikitzeko gaitasunIk. urari eusteko gaitasun

53urari eusteko gaitasun (4)Sin. ura atxikitzeko gaitasun (4)es capacidad de retención hídricafr capacité de rétention en eauen water-holding capacity

54zingira (4)Sin. istinga (4)es área pantanosa; terreno

pantanosofr terrain marécageuxen boggy ground

55zokor (4)Lur zati gogorra eta zakarra, lurra sasoi txarrean landu ondoren sortzen dena.es terrón; glebafr motteen clod

56zorupe (4)Sin. lurpe (4)Lurraren eta arroka amaren arteko geruza. Landareen sustraiak bertara irits daitezke. Sakonera handia izan dezakeenez, hura lantzeko bertaraino irits daitezkeen nekazaritza-makinak erabili behar izaten dira zenbaitetan.es subsuelofr sous-solen bottom soil

21

Lorezaintza

adaburu-altxatzeko inausketaIk. gerri-adarren inausketa

ahurtaraka ereiteIk. ahurtarakako ereintza

57ahurtarakako ereintza (4)Sin. ahurtaraka ereite (4); purrakako ereintza (4); purraka ereite (4)Nekazariak, lorezainak edo ereiteko makina batek haziak ausaz botaz egiten den ereintza.es siembra a voleofr semis à la voléeen broadcast sowing

58aireko belaunketa (4)Sin. aireko probenatze (4)Landare batetik ugalketa asexual bidez beste landare bat sortzeko haren aireko zati batean egiten den belaunketa-mota. Landareari ebaki bat egiten zaio, eta, estimulatzaile bat aplikatuz eta bilgarri iragazkor eta heze batekin bilduz, sustraiak botarazten zaizkio. Ondoren, sustraiak dituen landare-zatia landaretik moztu egiten da.es acodo aéreofr marcottage aérienen air layering

aireko probenatzeIk. aireko belaunketa

59aitzurtu (4)Lurra aitzurrarekin, hondeaitzurrarekin edo antzeko beste tresna batekin 30 bat zentimetroko sakoneraraino lantzea. Helburua lurra lantzea, aireztatzea, drainatzea edo ongarritzea izaten da.es cavarfr creuseren dig

alboko mentaketaIk. alboko txertaketa

60alboko txertaketa (4)Sin. alboko mentaketa (4)es injerto lateral de púa; injerto de

costadofr greffe de côtéen side graft

aldatuIk. landatu

aldaxka belarkaraIk. aldaxka berde

61aldaxka berde (4)Sin. aldaxka belarkara (4)es esqueje blando; esqueje verde;

esqueje herbáceofr bouture herbacéeen softwood cutting; summerwood

cutting

aldaxka zurtuIk. zurezko aldaxka

aldaxka-landatzeIk. aldaxkatze

2. LURREKO LANAK

22

Lorezaintza

62aldaxkatze (4)Sin. aldaxka-landatze (4)Landare batetik beste landare batzuk ugalketa asexual bidez lortzeko haren aldaxkak erabiltzen dituen prozedura. Landarearen zati bati estimulatzaile bat aplika dakioke, eta ondoren lurrean sartzen da zuzenean, sustraiak bota ditzan.es esquejado; estaquilladofr bouturageen propagation by cuttings; cutting

propagation

63aratze (4)es gradeofr hersageen harrowing; drag-in

arrastelu-lanIk. eskuaretze

64aspertsiozko ureztapen (4)Ura aspertsore bidez euria balitz bezala botaz egiten den ureztapena.es riego por aspersiónfr irrigation par aspersion; arrosage

par aspersionen sprinkler irrigation; spray

irrigation

65azaleko ongarritze (4)es abonado de coberterafr épandage en surface; fumure de

couvertureen top dressing

azpiak egiteIk. lur-estaltze

66bakanketa (4)Sin. mehazketa (4)Mendian tartekatutako zuhaitz-ale batzuk moztea, edo ereintza batean oso elkarren ondoan jaiotako landareen arteko tartea handitzea, landare batzuk ateraz.es aclareo; aclarado; entresacafr éclaircissageen thinning

67begi-txertaketa (4)Sin. begizko mentaketa (4)es injerto de yemafr écussonnage; greffe en écusson;

greffage d’yeuxen chip budding

begizko mentaketaIk. begi-txertaketa

68belar txar (4)es mala hierbafr mauvaise herbeen weed

belar-sastrakak garbitzeIk. sasi-garbitze

69belaunketa (4)Sin. probenatze (4)Landare bat modu asexualean ugaltzeko prozedura, haren zati bati sustraiak gararaztean datzana.es acodofr marcottageen layering

23

Lorezaintza

70belaunketa bakun (4)Sin. probenatze bakun (4)es acodo sencillofr marcottage par couchage simpleen simple layering

71berraldatze (4)Landare jaioberriak sortu diren lekutik ateraz, prestatuz, banatuz eta mintegiko beste leku batera edo ontzietara berraldatuz egiten den birlandaketa-mota.es repicadofr repiquageen pricking out

72berrereintza (4)Labore edo soropil baten hutsuneak betetzeko egiten den ereintza.es resiembrafr réensemencementen reseeding

73betelan (4)Lurzoru bateko kota-aldeak kendu eta lurzorua berdintzeko eragiketa. Lurra ekarriz eta lurzorua aldapa pixka batekin utziz egiten da.es terraplenadofr remblaiementen filling up

74birlandaketa (4)Landare bat erroak bota dituen lekutik ateratzea eta beste leku batean landatzea.es trasplantefr transplantationen transplantation

75edukiontzizko landaketa (4)es plantación en contenedorfr plantation en conteneuren container planting

76eraberritzeko inausketa (4)Zurezko landareen adar zaharrak moztuz landarea gaztetzeko eta muskil berriei indar gehiago emateko egiten den inausketa.es poda de renovación; poda de

rejuvenecimiento; poda de restauración

fr taille de rajeunissement; taille de restauration; taille de régénération; taille de renouvellement

en renewal pruning; rejuvenation pruning

77eraketako inausketa (4)Sin. formazio-inausketa (4)Landareari nahi den egitura eta forma harrarazteko egiten zaion inausketa. Inausketa-mota horren helburuak hauek izan daitezke, besteak beste: landareak fruitua lehenago ematea, fruitu hobeak edo/eta fruitu gehiago lortzea, zuhaitzaren adarrak ondoren baliatuko den forma jakinarekin haztea eta landarea apaintzea.es poda de formación; poda

formativafr taille de formationen formation pruning; early training

erauzketaIk. landare-ateratze

24

Lorezaintza

78ereintza (4)Haziak ernatzea nahi den lekuan jartzea.es siembrafr semaillesen sowing

79ereintza-sakonera (4)es profundidad de siembrafr profondeur de semisen depth of sowing

80erro-inausketa (4)Sin. sustrai-inausketa (4)es poda de raízfr taille des racinesen root pruning

81erro-lurrezko landaketa (4)Sin. sustrai-lurrezko landaketa (4)Erro-lurra daukan landare baten landaketa.es plantación en cepellónfr plantation en motteen ball planting

82errotze (4)Sin. sustraitze (4)Landatutako landareak, belaundutako adarrak edo aldaxkak lurrean sustrai berriak botatzea.es enraizamiento; enraizadofr enracinementen root development

83eskarifikatze (4)Landare-hondakinek lurraren gainean osatutako geruza lurra urratuz kentzea. Gehienetan, soropiletan egiten da.es escarificadofr scarifiageen scarification

84eskuaretze (4)Sin. arrastelu-lan (4)es rastrilladofr râtelageen raking

ezkutu-txertaketaIk. T-formako txertaketa

ezpal-mentaketaIk. ezpal-txertaketa

85ezpal-txertaketa (4)Sin. ezpal-mentaketa (4)Mihi-formako ebaki baten eta goitik beherako beste ebaki baten bidez sortutako txertakaren zaurian egiten den txerto-begi baten txertaketa.es injerto de astilla; injerto de chipfr greffe en chip buddingen chip grafting

86fertirrigazio (4)Sin. ureztapen ongarridun (4)Ongarria ureztatzeko urarekin batera emanez egiten den ongarritze-teknika.es fertirrigaciónfr fertigation; fertirrigationen fertirrigation

formazio-inausketaIk. eraketako inausketa

87fruktifikazio-inausketa (4)es poda de fructificaciónfr taille de fructificationen regular pruning

gainmentaketaIk. gaintxertaketa

25

Lorezaintza

88gaintxertaketa (4)Sin. gainmentaketa (4)Lehendik txertatua dagoen landare baten gainean egindako bigarren txertaketa.es sobreinjertofr surgreffageen top grafting

89gerri-adarren inausketa (4)Sin. adaburu-altxatzeko inausketa (3)Beheko adarrak moztuz zuhaitzaren adaburua pixkanaka igotzen joateko egiten den inausketa.es refaldado; elevación de la copa;

poda de refaldadofr élagageen crown lifting

gurutzetara landatuIk. hiruzuloka landatu

harea-ekarpenIk. hondar-ekarpen

hesola-jartzeIk. zurkaitza jartze

90hiruzuloka landatu (4)Sin. gurutzetara landatu (4)Elkarren alboko errenkadetan kokatuko diren landareak landatzeko modua, landare bakoitzaren parean ondoko errenkadako hutsunea egokitzea dakarrena.es plantación al tresbolillo;

plantación en triángulofr plantation en quinconceen triangular planting

91hondar-ekarpen (4)Sin. harea-ekarpen (4)es aporte de arenafr apport de sableen sand addition

92hondoko ongarritze (4)Landareak landatu aurretik lurrean sakon egiten den ongarriketa.es abonado de fondofr fumure de fonden basal dressing

93hosto-aldaxka (4)Landare batetik beste landare batzuk ugalketa asexual bidez lortzeko prozedura: landarearen hosto-zati bati estimulatzaile bat aplikatzen zaio, eta, ondoren, hosto-zati hori lurrean sartzen da.es esqueje de hojafr bouture de feuilleen leaf cutting

hosto-ongarritzeIk. ongarritze foliar

hurbilduzko mentaketaIk. hurbilduzko txertaketa

94hurbilduzko txertaketa (4)Sin. hurbilduzko mentaketa (4)Txertakaren adar bati eta txertoaren adar bati zauri bana eginez eta biak elkarri lotuz egiten den txertaketa. Itsatsi ondoren, moztu egiten dira txertaketa egin den puntutik gorako txertakaren adar-zatia eta puntu horretatik beherako txerto-zatia.es injerto de aproximaciónfr greffe par approcheen approach graft

26

Lorezaintza

95ildo (4)Lurzoruan aitzurrarekin, goldearekin edo beste tresnaren batekin egiten den zulo luzanga.es surcofr sillonen furrow

96ildo bidezko ureztapen (4)Laborantza-ilaren arteko ildoetatik ura zabalduz egiten den ureztapena.es riego por surcosfr irrigation par rigoles; irrigation

par sillonsen furrow irrigation

97inausketa (4)Landareari egiten zaizkion mozketen multzoa. Hari forma ematea, loreak zein fruituak emanaraztea edo landarea saneatzea, gaztetzea zein apaingarriago jartzea du helburu.es podafr tailleen pruning

98ipindoi (4)Sin. landare-zulo (4)es hoyo de plantación; hoyafr trou de plantationen planting hole

99izurri (4)Animalia-organismo parasitoek edo landare-harrapakariek sortutako infestazioa.es plagafr pesteen pest

100jorraketa (4)Lursail batean belar txarrak kentzea.es escardafr échardonnageen thistle weeding

101karezko medeagarri (4)Lur buztintsu eta azidoen pH-a igoarazteko, haien trinkotasuna murrizteko eta aire-edukia handitzeko erabiltzen den substantzia, kaltzioz edo/eta magnesioz osatua egoten dena.es enmienda calizafr amendement calcaire;

amendement calciqueen liming material

102kimatze (4)Sin. mozkintze (3)Landareari kimu berriak (gehienetan, muturrekoak) moztea eta kentzea.es cortar los brotes nuevosfr couper les nouvelles poussesen new shoot pruning

103kimuzko belaunketa (4)Sin. kimuzko probenatze (4)Landare batetik beste landare batzuk ugalketa asexual bidez lortzeko prozedura, bi modutan egin daitekeena: landarea behetik moztuz eta ernetzen diren kimuak lurrez estaliz (erro berriak bota ditzaten), edo ezer moztu gabe, landareari oinetik sortzen zaizkion kimuak landare berriak lortzeko erabiliz.es retoñadofr marcottage en cépée; marcottage

par buttage; marcottage en butteen mound-layering; stool-layering

27

Lorezaintza

kimuzko probenatzeIk. kimuzko belaunketa

konpost-egiteIk. konpostatze

104konpostatze (4)Sin. konpost-egite (4)Nekazaritzako edo hirietako hondakin xehatuak mikroorganismoen eta hartzidura aerobikoaren bidez deskonposatzea. Helburua da konpostatu behar diren gaietan dauden mantenugaiak eta mineralak berreskuratzea, eta ongarri gisa erabiltzeko moduan uztea.es compostajefr compostageen composting

105kontrol fitosanitario (4)Landareei kalte egiten dieten organismoak kontrolpean mantentzeko egiten diren eragiketen multzoa.es control fitosanitariofr contrôle phytosanitaireen phytosanitary control; plant

quarantine

koroako mentaketaIk. koroako txertaketa

106koroako txertaketa (4)Sin. koroako mentaketa (4)Txertakaren adar bat zeharka moztuz, haren azala bananduz eta txerto-zotz bati (edo gehiagori) punta atera ondoren hura (edo haiek) txertakaren azalaren eta egurraren artean sartuz egiten den txertaketa-mota.es injerto de coronafr greffe en couronneen crown grafting

107laborantza (4)Lurra edo landareak lantzea eta zaintzea.es cultivofr cultureen cultivation; culture

108labore (4)Gizakiarentzat eta abereentzat baliagarria izateagatik hazten den landare-espeziea.es cultivofr cultureen crop

109landare-ateratze (4)Sin. erauzketa (3)Landare sortu berriak lurretik ateratzea. Normalean mintegian egiten den lana da.es arranquefr arrachageen lifting

landare-zuloIk. ipindoi

110landareberritze (4)Hildako edo hondatutako landareak ordeztea.es reposiciónfr renouvellement des plantesen replacement of plants

111landatu (4)Sin. aldatu (4)es plantarfr planteren plant

28

Lorezaintza

112lepaketa (4)Zuhaitz bati, adar berriak botarazteko, adaburua moztea. Teknika hori ikazkintzan, ontzioletarako adar eratuak sortzeko edo abereei kimuak jaten emateko erabili izan da batez ere.es tala de la copa; trasmochofr étêtage; écimageen topping; pollarding

113loraketako inausketa (4)Landareari loreak emanarazteko egiten den inausketa-mota.es poda de floraciónfr taille de floraisonen flowering pruning

114luberritze (4)Alfer-lurrak labore-lur bihurtzeko lehenengo aldiz egiten den goldatze- edo lantze-lana.es roturaciónfr défrichementen land clearing

115lur gaineko drainatze (4)es drenaje superficial; sistema de

drenaje abiertofr drainage superficielen surface drainage

116lur-ekarpen (4)es aporte de tierrafr apport de terreen land contribution

117lur-estalki (4)Sail landatuetan eta, bereziki, landareen oinarrian jartzen den gai organikozko edo inertezko estalkia. Lurrunketaren ondorioz gertatzen den hezetasun-galera murrizten du, eguzki-erradiazioak sor ditzakeen tenperatura-aldaketak moteltzen ditu, belar gaiztoak haztea galarazten du eta lurraren bereizgarri estrukturalak mantentzen laguntzen du.es capa de acolchado; acolchadofr paillisen mulch

118lur-estaltze (4)Sin. azpiak egite (4)Landutako landareen oinetan lurra material babesgarri batekin estaltzea.es acolchadofr paillageen mulching

119lur-iraulketa (4)Lursail bateko lurra sakon-sakonetik azpikoz goratzea. Azaleko landare-hondakinak, ongarriak eta gehitu nahi diren medeagarri guztiak lurperatzeko eta lurraren berezko trinkotzea epe baterako saihesteko balio du.es desfondefr défoncementen ripping up

lurpe-lanketaIk. zorupe-lanketa

lurpeko drainatzeIk. zorupeko drainatze

lurpeko ureztapenIk. zorupeko ureztapen

29

Lorezaintza

120lurra berdintze (4)Lurraren azaleko gorabeherak deseginez hura lautzea. Lur-mugimendu handienak egin ondoren azken lanak eskuare bidez egiten dira. Lursail handietan laser bidezko lanabesak ere erabil daitezke.es nivelación del terrenofr nivellement du terrain; nivelage

du terrainen ground grading

121lurra harrotu (4)Lurra harro-harro uzteko mugitu.es mullir la tierrafr ameublir la terreen loosen soil

lurra prestatzeIk. lurraren prestaketa

122lurraren prestaketa (4)Sin. lurra prestatze (4)Lurra landaketarako prest uztea.es preparación del terrenofr préparation du terrainen soil preparation

123lursaila garbitze (4)Lursail bat prestatzeko edo lorategia ezartzeko lanetan hasi aurretik kendu behar diren harriak, motzondo ihartuak eta bestelako zabor eta oztopo guztiak lursailetik ezabatzea.es limpieza del terrenofr nettoyage du terrainen clearing of site

124medeagarri organiko (4)Landareen edo/eta animalien hondakin organikoak hartzituz ekoizten den produktua, materia organikoaren eduki txikia duten lurzoruen ezaugarri fisikoak eta jarduera biologikoa hobetzeko erabiltzen dena.es enmienda orgánicafr amendement organiqueen organic soil conditioner

mehazketaIk. bakanketa

mentagaiIk. txertaka

mentaketaIk. txertaketa

mentaketa ingelesIk. txertaketa ingeles

mentu-oinIk. txertaka

mentu-zotzIk. txerto-zotz

mozkintzeIk. kimatze

125ondoztatze (4)Landareen zurtoinaren edo zuhaitzen enborraren inguruan lurra biltzea eta pilatzea. Landareari eusteko zein sustraiak sendotzeko balio du, eta baita argia kentzeko eta landarea zuritzeko ere.es recalce; aporcadofr buttageen ridging

ongarriketaIk. ongarritze

30

Lorezaintza

126ongarritze (4)Sin. ongarriketa (4)es fertilización; abonadofr fumureen fertilizing

127ongarritze foliar (4)Sin. hosto-ongarritze (4)Ongarria uretan disolbatuz eta hostoen gainean zipriztinduz egiten den ongarriketa.es abonado foliarfr fumure foliaireen foliar manuring

128paisaia leheneratze (4)es restauración del paisajefr restauration du paysageen landscape restoration

probenatzeIk. belaunketa

probenatze anizkunIk. serpentina-belaunketa

probenatze bakunIk. belaunketa bakun

purraka ereiteIk. ahurtarakako ereintza

purrakako ereintzaIk. ahurtarakako ereintza

129sasi-garbitze (4)Sin. belar-sastrakak garbitze (4)es desbroce del terrenofr débroussaillage du terrainen bush clearing

130serpentina-belaunketa (4)Sin. probenatze anizkun (4)Landare batetik ugalketa asexual bidez beste landare batzuk lortzeko erabiltzen den belaunketa-mota, kimu gazte bat serpentina baten gisara lurperatuz egiten dena. Kimuari ebakiak egiten zaizkio begien artean; ondoren, serpentina-forma emanez zauriak lurrean sartzen dira, eta begiak kanpoan uzten dira, airearekin kontaktuan. Horrela, zaurietatik sustrai berriak eta begietatik kimu berriak sortzen dira, eta haiek landaretxo berriak lortzeko erabiltzen dira.es acodo serpentina; acodo múltiplefr marcottage en serpenteauen serpentine-layering

sustrai-inausketaIk. erro-inausketa

sustrai-lurrezko landaketaIk. erro-lurrezko landaketa

sustraitzeIk. errotze

131T-formako txertaketa (4)Sin. ezkutu-txertaketa (4)T-formako ebaki bat eginez txertakan sortutako zaurian egiten den txerto-begi baten txertaketa.es injerto de yema en T; injerto de

escudetefr greffe en écussonen T budding; shield-grafting;

shield-budding

31

Lorezaintza

132tantakako ureztapen (4)Hodi zulodunak erabiltzen dituen ureztatze-sistema, ura lurraren azalean oso presio txikiarekin botatzen duena.es riego por goteofr arrosage goutte à goutte;

irrigation goutte à goutteen drip irrigation; trickle irrigation

133tratamendu fitosanitario (4)es tratamiento fitosanitariofr traitement phytosanitaireen phytosanitary treatment

txapa-mentaketaIk. txapa-txertaketa

134txapa-txertaketa (4)Sin. txapa-mentaketa (4)Txapa-formako txerto bat txertakaren azalean egindako lauki-formako hutsune batean txertatzea.es injerto de chapafr greffe en placageen plate grafting

135txertaka (4)Sin. mentagai (4); txerto-oin (3); mentu-oin (3)Txertoa hartu duen edo hartu behar duen landarea.es patrón; portainjertofr porte-greffeen root stock

136txertaketa (4)Sin. mentaketa (4)Lorezaintzan landareak asexualki ugaltzeko erabiltzen den metodoa, ugaldu nahi den landarearen ehun-zati bat (txertoa, gutxienez begi bat izan behar duena) landare sustraidun baten (txertakaren) kimuan ezartzean datzana. Biek bat egiten dute, eta elkarrekin hazten dira aurrerantzean.es injertofr greffeen grafting

137txertaketa ingeles (4)Sin. mentaketa ingeles (4)Txertaka eta txertoa alakatu ondoren biei mihi bana sortuz eta bi adarrak puzzle baten moduan elkarrekin lotuz egiten den txertaketa.es injerto inglésfr greffe à l’anglaiseen whip grafting

txerto-oinIk. txertaka

138txerto-zotz (4)Sin. mentu-zotz (4)Txertaka baten gainean txertatuko den beste landare baten kimu-zatia, begi bat edo gehiago izan ditzakeena.es púa de injerto; estaquilla de

injertofr greffonen scion; graft

txirula-mentaketaIk. txirula-txertaketa

32

Lorezaintza

139txirula-txertaketa (4)Sin. txirula-mentaketa (4)Txertakaren adar-bira guztian azala kenduz eta horrela sortutako hutsunean zabalera bereko txerto bat ezarriz egiten den txertaketa.es injerto de canutillo; injerto de

flautafr greffe en flûteen annular graft

140udako kimaketa (4)Landarearen hazkunde begetatiboaren garaian (hau da, landarea hostotan dagoenean) egiten den inausketa-mota. Beste adarrei edo fruituei hobeto garatzen laguntzeko egiten da. Adarren muturreko begia kenduz egin daiteke, edo adar xurgatzaileak kenduz, besteak beste.es poda en verdefr taille en verten summer pruning

141uholde bidezko ureztapen (4)Laborantza-ilaren arteko erretenak edo sail guztia urez estaliz egiten den ureztapena.es riego por inundación; riego a

mantafr irrigation par inondationen wild flooding

ureztapen ongarridunIk. fertirrigazio

142zanga (4)Lurzoruan egiten den ebaki-moduko indusketa luze eta estua, urak eramateko, ureztatze- zein drainatze-sistemen hodiak lurperatzeko, zimenduak egiteko, ereintzak babesteko eta abarrerako izaten dena.es zanjafr tranchéeen trench

143zorupe-lanketa (4)Sin. lurpe-lanketa (4)Sakoneran profil homogeneorik ez duten eta, beraz, sakoneko geruzak kanpora atera gabe utzi nahi diren lurzoruetan erabiltzen den sakoneko lur-lanketa. Lurzorua irauli gabe harrotzeko, zartatzeko eta mugitzeko balio du.es subsoladofr sous-solageen subsoiling

144zorupeko drainatze (4)Sin. lurpeko drainatze (4)Landareen sustraien inguruko lurrean sobera dagoen ura kentzea; lurpean elkarri lotuak dauden lerro-formako zuloen edo hodien bidez egiten da.es drenaje subterráneofr drainage souterrainen underground drainage

145zorupeko ureztapen (4)Sin. lurpeko ureztapen (4)Lurpean landareen erroen sakoneran ezarritako hodien bidez egiten den ureztapena.es riego subterráneofr irrigation souterraineen subirrigation

33

Lorezaintza

zotz-mentaketaIk. zotz-txertaketa

146zotz-txertaketa (4)Sin. zotz-mentaketa (4)Txertakaren adarra edo txerto-zotza moztuz, erditik luzetara ebakiz eta txerto-zotzari punta atera ondoren txertakarekin lotuz egiten den txertaketa-mota.es injerto de hendidurafr greffage en fente; greffe en fenteen cleft grafting

zubi-mentaketaIk. zubi-txertaketa

147zubi-txertaketa (4)Sin. zubi-mentaketa (4)Landare baten enbor zauritua berreskuratzeko egiten den txertaketa-mota. Zauriaren gainean eta azpian ebaki batzuk eginez eta bertan landare beretik hartutako adar bat txertatuz egiten da.es injerto puentefr greffe en ponten bridge graft

148zurezko aldaxka (4)Sin. aldaxka zurtu (4)Landare batetik ugalketa asexual bidez beste landare bat sortzeko hartatik mozten den adar-zati gogortua. Estimulatzaile bat aplika dakioke, eta lurrean sartzen da, bertatik landare berri bat haz dadin.es esqueje leñoso; esqueje de

maderafr bouture ligneuseen ripe cutting

149zurkaitza jartze (4)Sin. zurkaizte (4); hesola-jartze (3)es entutorado; estacadofr tuteurageen propping

zurkaizteIk. zurkaitza jartze

150zuzeneko ereintza (4)Aurrez lurra landu gabe egiten den ereintza. Hezetasun eskasa eta lurzorua higatzeko arriskua dituzten lurretan egitea aholkatzen da.es siembra directafr ensemencement direct; semis

directen direct seeding; direct sowing;

sowing in situ

34

Lorezaintza

3. LOREZAINTZAKO PRODUKTUAK ETA ELEMENTUAK

154arrokaia (4)Harrizko egiturak eta naturako bestelako elementuak imitatzen dituen dekorazio-elementua.es rocallafr rocailleen rocaille

155arrokaia-lorategi (4)Landareak legar eta harri artean kokatuz eratzen den lorategia. Landareak mendian berez haziko liratekeen bezala jartzen dira.es jardín de rocallafr jardin de rocailleen rocaille garden

arte topiarioIk. topiaria

156barruko landare (4)es planta de interiorfr plante d’intérieuren indoor plant

157barruko lorategi (4)Sin. barruko lore-baratze (4)es jardín interior; jardín de interiorfr jardin fleuri intérieuren indoor flower garden

barruko lore-baratzeIk. barruko lorategi

151adar xurgatzaile (4)Ezohiko hazkundea duen adarra, begi guztiak begetatiboak dituena.es chupónfr gourmanden sucker

152aihen (4)Landare igokarien urteko adar berri malgua, beste landare baten gainean edo hazkundea gidatzeko jarri zaion arban zehar biraka hazten dena. Landare batzuek hazteko eta hedatzeko duten kimu nagusia izaten da.es tallo trepadorfr tige grimpanteen climbing stem

153aldaxka (4)Landare bati moztutako adar-, hosto- edo sustrai-zatia, landare berri bat sortzeko lurrean sartzen dena.es esquejefr boutureen cutting

altsumaIk. kimu

arbaIk. zurkaitz

arbola-landareIk. zuhaitz-landare

35

Lorezaintza

158begi (4)Kimu-hasikina, normalean adar-puntan edo hosto-galtzarbean egoten dena.es yemafr bourgeonen bud

159begi begetatibo (4)Hosto zein kimu berriak emango dituen landare-begia.es yema vegetativafr bourgeon végétatifen vegetative bud

160begi misto (4)Hostoak zein loreak emango dituen landare-begia.es yema mixtafr bourgeon mixteen mixed bud

161belarki (4)Sin. landare belarkara (4)es planta herbáceafr plante herbacéeen herbaceous plant

162biurteko landare (4)es planta bianualfr plante biannuelleen biannual plant

163burdin hesi (4)Ate, leiho edo, bereziki, hesi gisa jartzen den burdinazko itxitura.es verjafr grilleen railing

164edukiontzi (4)Landareak eramateko erabiltzen den ontzi garraiagarria.es contenedorfr conteneuren container

ehun geotestilIk. geotestil

eite fastigiatuIk. zutabe-eite

165eite koniko (4)es porte cónicofr port coniqueen conical habit

166eite negarti (4)es porte llorónfr port pleureuren weeping shape

167eite zabaldu (4)es porte extendidofr port étaléen horizontal branching habit

eragin moteleko ongailuIk. eragin moteleko ongarri

168eragin moteleko ongarri (4)Sin. eragin moteleko ongailu (4)es abono de liberación lentafr engrais à action lenteen slow-acting fertilizer

36

Lorezaintza

169erraboil (4)Zenbait landarek lurpean izaten duten zurtoin eraldatu mamitsua, erreserba-funtzioa betetzen duena eta barnean begi bat izaten duena.es bulbofr bulbeen bulb

erro-lurIk. sustrai-lur

170erro-lurdun landare (4)Sin. sustrai-lurdun landare (4)Erro-lurrarekin batera mintegitik ateratzen den landarea, sustrai ugari izaten dituenez berriz landatzen denean ondo errotuko dela bermatzen duena.es planta con cepellónfr plante en motteen balled plant

171ertz-muga (4)Lorategiko bide- edo parterre-ertzetan jartzen den hormigoizko, harrizko, zurezko edo beste edozein materialezko elementu mugatzailea.es bordura; bordillo; ribetefr bordure; borduretteen border; edging

172ertzeko landare (4)es planta de margenfr plante de bordureen border plant

173Europako pasaporte fitosanitario (4)es pasaporte fitosanitario europeo;

PFEfr passeport phytosanitaire; PPEen European phytosanitary passport

174ezponda (4)Malda handiko lurzorua, berez hala dagoena edo plataforma horizontal baten alboko mailaketa egiteko sortu dena.es taludfr talusen side slope

175floema (4)Sin. liber (4)Landare baskularretako ehun eroalea, elementu biziez osaturik dagoena, hostoetan eratutako izerdia landarearen organo guztietara banatzen duena.es floema; liberfr phloème; liberen phloem; liber

176fungizida (4)Onddoak hiltzeko, haien hazkundea geldiarazteko edo haien presentzia ekiditeko erabiltzen den pestizida.es fungicidafr fongicideen fungicide

177geotestil (4)Sin. ehun geotestil (4)es geotextil; malla geotextil; tela

geotextilfr géotextile; toile géotextileen geotextile; geotextile membrane

178glorieta (4)Lorategiko pabiloia, maiz biribila eta zurezkoa edo metalezkoa izaten dena. Saretaz edo landare igokariz jantzia egoten da.es cenador; glorietafr glorietteen gazebo

37

Lorezaintza

179gorrina (4)Sin. mildiu (4)es mildiufr mildiouen mildew

180haizetik babesteko heskai (4)Sin. haizetik babesteko palaxu (4)Laborantza-sailak haizearen kontra babesteko jartzen den hesia.es cortavientos; seto cortavientosfr haie brise-venten wind-break hedge

haizetik babesteko palaxuIk. haizetik babesteko heskai

181hazi (4)Landare loredunen fruituaren zatia, espezie bereko landare berri bat sor dezakeena.es semilla; simientefr graineen seed

182hazi ziurtatu (4)Lege bidez arautua dagoen ekoizpenetik lortzen den hazia.es semilla certificada; semilla

comercialfr semence homologuée; semence

certifiéeen certified seed

183hazitegi (4)Aurrerago berraldatuak izango diren landareak sortuko dituzten haziak ereiteko erabiltzen den tokia edo kaxa.es semillerofr pépinièreen seed bed; nursery bed

184hazkunde-erregulatzaile (4)Landareen garapen edo/eta hazkundea hobetzen, inhibitzen edo aldatzen duen substantzia, maiz landare-hormona bat (landareetatik erauzia edo sintetikoa) izaten dena.es regulador de crecimientofr substance de croissance;

régulateur de croissanceen plant growth regulator

185herbizida (4)Landareak hiltzeko, haien hazkundea geldiarazteko edo haien presentzia ekiditeko erabiltzen den substantzia.es herbicidafr herbicideen herbicide

186herbizida orokor (4)Tratatutako lursailean dagoen landaredi guztia suntsitzeko balio duen herbizida.es herbicida totalfr herbicide total; herbicide non

sélectifen total herbicide; non-selective

herbicide

187herbizida selektibo (4)Dosi eta baldintza jakinetan erabilita landare batzuen kontra aktiboa izan arren, beste zenbait landaretan inolako eraginik ez duen herbizida.es herbicida selectivofr herbicide sélectifen selective herbicide

38

Lorezaintza

188herbizida sistemiko (4)Erroetatik edo hostoetatik sartu ondoren izerdiarekin batera landare osora hedatzen den herbizida.es herbicida sistémicofr herbicide systémique; herbicide

systématiqueen systemic herbicide

189herdoil (4)es royafr rouilleen rust

190hesi (4)Lurrean sartutako hesolez edo elkarri lotutako oholez eratzen den lerroa edo itxitura-muga, leku jakin bat ixteko edo seinalatzeko erabiltzen dena.es vallafr clôtureen fence

191heskai (4)Sin. palaxu (4)Landareek osatutako itxitura, haiek maiz moztuz mantentzen dena.es setofr haieen hedge

192heskai-zuhaixka (4)Sin. palaxu-zuhaixka (4)es arbusto para setofr arbuste pour haiesen hedge shrub

193hidrojardinera (4)Sin. ur-erreserbadun loreontzi (4)es hidrojardinera; maceta de

autorriego; maceta con reserva de agua

fr hydro-jardinière; jardinière avec réserve d’eau

en self watering flower pot

194hosto-landare (4)es especie de hoja; planta de hojafr plant à feuilleen leaf plant; leaf species

195idoi (4)Sin. putzu (4)es charcafr mareen pool

inaurkinIk. ongarri begetal

inausketa apaingarriIk. topiaria

196ingurumen-inpaktuaren azterketa (4)Obra batek paisaian sor ditzakeen ondorioak (fisikoak, biologikoak, sozialak eta kulturalak) identifikatzeko, deskribatzeko, antolatzeko, neurtzeko eta, hala badagokio, moteltzeko egiten den azterketa.es estudio de impacto ambientalfr étude d’impact sur

l’environnementen environmental impact

assessment; impact study

39

Lorezaintza

197intsektizida (4)Intsektuak hiltzeko, haien hazkundea geldiarazteko edo haien presentzia ekiditeko erabiltzen den pestizida.es insecticidafr insecticideen insecticide

198intsektizida sistemiko (4)es insecticida sistémicofr insecticide systémiqueen systemic insecticide

199iturri (4)es fuentefr fontaineen fountain

200itzaltegi (4)Sarez eta antzeko beste material batzuez estalitako metalezko edo zurezko instalazioa, airea pasatzen utziz landareak eguzkiaren argitik babesteko edo mintegitik atera berriak diren landareak zailtzen laguntzeko erabiltzen dena.es umbráculo; zona de sombreofr ombrièreen shade house

201izerdi gordin (4)Landareak sustraien bidez lurretik hartzen dituen uraren eta gatz mineralen nahastea. Xilemaren bitartez hostoetara iristen da, eta han landareak ondu egiten du fotosintesi bidez.es savia brutafr sève bruteen raw sap

202izerdi ondu (4)Landareak izerdi gordina hostoetan fotosintesi bidez landu ondoren sortzen duen izerdia, landarea elikatzen duena. Izerdi ondua floemaren bidez jaisten da erroetara. Sobera geratzen den izerdi ondua erreserba gisa gordetzen du landareak.es savia elaboradafr sève élaboréeen elaborated sab

jardineraIk. lore-aska

203jauzi-iturri (4)Ura presioan aterarazten duen iturri-mota, ur-zutabe bertikal edo zeharkakoa sortzen duena.es surtidorfr jet d’eauen water jet fountain

204kanpoko landare (4)es planta de exteriorfr plante d’extérieuren outdoor plant

205kimu (4)Sin. altsuma (4); muskil (4); puja (3)Landare bati ateratzen zaion abartxo berria.es brote; renuevo; vástago; retoñofr pousseen shoot

40

Lorezaintza

206klon (4)Landare baten zati batetik ugalketa asexual bidez lortzen den landare berria. Ugalketa asexual bidez sortzen denez, landare amaren berdina da genetikoki.es clonfr cloneen clone

207konpost (4)Lurrustelaren antzeko materiala, nekazaritzako hondakin edo hiri-hondakin xehatuak mikroorganismoek baldintza aerobioetan degradatzen dituztenean sortua, lorezaintzan ongarri gisa erabiltzen dena.es compostfr composten compost

208korapilo-lorategi (4)Hesi oso baxuak elkarren artean gurutzatuz forma bereziak sortzen dituen lorategia.es jardín de nudofr jardin de noeuden knot garden

209kotiledoi (4)Landare hazidunen (espermatofitoen) enbrioian sortzen den lehen hosto-itxurako egitura, hazia ernetzen denerako erreserba-organo gisa jokatzen duena. Enbrioiaren kotiledoi-kopuruari begiratuz egiten da angiospermoen sailkapen nagusia: kotiledoibakarrak eta kotiledoibikoak. Gimnospermoetan, berriz, kotiledoi-kopurua oso aldakorra da.es cotiledónfr cotylédonen cotyledon

210laborantza-fitxa (4)es ficha de cultivofr fiche de cultureen culture sheet

211laborantza-mahai (4)es mesa de cultivofr table de cultureen greenhouse bench

landare amaIk. sorburuko landare

212landare apaingarri (4)es planta ornamentalfr plante ornementaleen ornamental plant

213landare aromatiko (4)es planta aromáticafr plante aromatiqueen savoury herb

landare belarkaraIk. belarki

214landare bizikor (4)Bi urte baino gehiago bizi den landare belarkara; hazkunde-sasoia amaitu ondoren aireko aparatua ihartzen zaion arren, lurpeko aparatua bizirik mantentzen du, eta, ondorioz, kimu berria emateko gai da.es planta vivazfr plante vivaceen herbaceous perennial plant

215landare erraboildun (4)es planta bulbosafr plante bulbeuseen bulbous plant

41

Lorezaintza

landare esekiIk. landare zintzilikari

216landare herrestari (4)Zurtoin etzanak dituen eta, tarteka-tarteka sustrai txikiak botaz, horizontalki edo beste landareen gainetik hazten den landarea.es planta rastrerafr plante rampanteen creeper; creeping plant

217landare hostoerorkor (4)Hazkunde-sasoia igaro ondoren hostoak galtzen dituen landarea, baldintzak hobetzen direnean berriz hostoak sor ditzakeena.es planta de hoja caduca; planta

deciduafr plante à feuilles caduquesen deciduous plant

218landare hostoiraunkor (4)Bai hazkunde-sasoian, baita neguan ere hostoak mantentzen dituen landarea.es planta de hoja perennefr plante à feuilles persistantesen evergreen plant

219landare igokari (4)Aldameneko landareak edo elementuak euskarritzat hartuz behetik gora bertikalean hazten den landarea.es planta trepadora; enredaderafr plante grimpanteen climbing plant

220landare inbaditzaile (4)Sin. landare kolonizatzaile (4)Espezie exotikoa, lurralde batean bertakotu ondoren tokiko ekosistema naturalen edo erdinaturalen osaera, egitura eta funtzionamendua aldatzen dituena.es planta invasora; planta

colonizantefr plante envahissante; plante

invasiveen invasive plant

221landare iraunkor (4)Bi urte baino gehiago bizi den landarea, hazkunde-sasoia amaitu ondoren zurtoina mantentzen duena.es planta perennefr plante pérenneen perennial plant

landare kolonizatzaileIk. landare inbaditzaile

222landare tente (4)es planta de tallo erguido; planta

erguidafr plante dresséeen upright plant

223landare zaildu (4)Ingurune-mota desberdinetan irauteko gaitasuna duen landarea.es planta rústicafr plante rustiqueen hardy plant

224landare zintzilikari (4)Sin. landare eseki (4)es planta colgantefr plante suspendueen hanging plant; weeping plant;

pendulous plant

42

Lorezaintza

225landare zukutsu (4)Hostoetan edo zurtoinetan ur-kantitate handia gordetzen duen landare mamitsu eta lodikotea.es planta crasa; planta suculentafr plante molle; plante succulenteen succulent plant

226landare-pantaila (4)Landarez eratutako oztopoa, haren beste aldean dagoena ikustea galarazteko eta haizea mugatzeko erabil daitekeena, besteak beste.es pantalla vegetalfr écran végétalen plant screen

227larreko landare (4)Belardian ageri ohi den landare-espeziea.es planta de praderafr plante de prairieen glassland plant

liberIk. floema

228lorategi (4)Sin. lore-baratze (4)Loreak eta landareak apaingarri edo atsegingarri modura landatzen diren lurzatia.es jardínfr jardin fleuri; jardin décoratif;

jardin d’agrémenten garden; flower garden

229lorategiko altzari (4)es mobiliario de jardínfr mobilier de jardinen garden furniture

230lore-aska (4)Sin. jardinera (4)Landare apaingarriak zuzenean lurrean edo loreontzien barruan landatzeko balio duen altzari edo instalazio finkoa.es jardinerafr jardinièreen flower container

lore-baratzeIk. lorategi

231lore-begi (4)Loreak soilik emango dituen landare-begia.es yema de florfr bourgeon floral; bourgeon à

fleursen floral bud; flower bud

232lore-landare (4)es especie de flor; planta de florfr plante à fleursen flowering plant

233lore-txatal (4)Lorategietako eta patioetako hormen kontra utzi ohi den sail estu eta luzea, landare apaingarriak hazteko erabiltzen dena.es arriatefr plate-bandeen flower bed

234loreontzi (4)Azpian zulo bat izan ohi duen ontzia, lurrez betetzeko eta landareak hazteko erabiltzen dena.es maceta; tiestofr pot; pot de fleursen pot; flower pot

43

Lorezaintza

235lorezaintza (4)Lorategiak lantzeko eta zaintzeko artea eta jarduna.es jardineríafr jardinage de fleursen flower gardening

236lur-medeagarri (4)Lurrari egitura hobetzeko egiten zaion ekarpena.es enmiendafr amendementen amendment

237lurzati (4)es parcelafr parcelleen plot

makatzIk. txertaka franko

238mazizo (4)Lorategietan altueraren, siluetaren edo koloreen arabera antolatuta jartzen diren landareek eta apaingarriek osatutako multzoa.es macizofr massifen grouping; clump

mentuIk. txerto

mentu-begiIk. txerto-begi

mildiuIk. gorrina

239minda (4)Abereen gernuaz, gorotzaz, azpien eta janariaren hondakinez eta urez osatutako nahaste likidoa.es purín; estiércol líquidofr lisier; purinen liquid manure; slurry

240mintegi (4)Sin. txirpi (3)Berraldatuak izango diren landare gazteak sortzeko erabiltzen den lekua.es vivero de plantasfr pépinièreen nursery

241mintegi-landare (4)Sin. txirpi-landare (3)Mintegi batean, berraldatu gabe, hazia ereindako leku berean hazi den plantula ongi garatua.es plantelfr plant de pépinièreen seedling

242motzondo (4)Enborra moztu ondoren, lurrari atxikia gelditzen den zuhaitz zatia.es tocónfr soucheen stump

muskilIk. kimu

243oholesi (4)Zurez egindako hesia.es empalizadafr palissadeen palisade

44

Lorezaintza

244oidio (4)Sin. zurin (4)es oidiofr oïdiumen oidium

ongailuIk. ongarri

ongailu begetalIk. ongarri begetal

ongailu berdeIk. ongarri berde

ongailu inorganikoIk. ongarri mineral

ongailu likidoIk. ongarri likido

ongailu mineralIk. ongarri mineral

ongailu organikoIk. ongarri organiko

245ongarri (4)Sin. ongailu (4)Lurrak emankorrago bihurtzeko erabiltzen den gaia.es abono; fertilizantefr engraisen fertilizer

246ongarri begetal (4)Sin. ongailu begetal (4); inaurkin (4)es abono vegetalfr engrais végétalen vegetable manure

247ongarri berde (4)Sin. ongailu berde (4)Lurraren emankortasuna hobetzeko erabiltzen den landarea, lur azpian sar daitekeena azala ongarritzeko, edo lur-estalki bezala erabil daitekeena.es abono verdefr engrais verten green manure

ongarri inorganikoIk. ongarri mineral

248ongarri likido (4)Sin. ongailu likido (4)es abono líquido; fertilizante

líquidofr engrais liquideen liquid fertilizer

249ongarri mineral (4)Sin. ongarri inorganiko (4); ongailu mineral (4); ongailu inorganiko (4)es abono inorgánico; fertilizante

mineral; fertilizante inorgánicofr engrais inorganique; fumure

minéraleen inorganic fertilizer

250ongarri organiko (4)Sin. ongailu organiko (4)es abono orgánico; fertilizante

orgánicofr engrais organique; engrais

biologiqueen organic fertilizer; biological

fertilizer

ongarri-aleIk. ongarri-pikor

45

Lorezaintza

251ongarri-pikor (4)Sin. ongarri-ale (4)es gránulo fertilizantefr engrais granuléen granular fertilizer

orbaintzaileIk. produktu orbaintzaile

252paisajismo (4)Paisaia eta paisaiaren elementu espezifikoak lantzeko artea eta teknika.es paisajismofr paysagismeen landscaping

palaxuIk. heskai

palaxu-zuhaixkaIk. heskai-zuhaixka

paldoIk. zurkaitz

parraIk. zurkaitz

253parral (4)Zurezko edo metalezko armazoi baten gainetik igoz estalki bat eratzen duen mahatsondoa.es emparradofr treilleen vine arbour

254parterre (4)Lorategi, parke, plaza edo etorbide bateko espazio mugatua, urte-sasoiko landareekin betetzen dena nagusiki.es parterrefr parterreen flowerbed

255parterre brodatu (4)Heskai oso baxuen bidez forma bereziak landuak dituen parterrea.es parterre bordadofr parterre de broderieen embroidered parterre

256pergola (4)Helburua itzala ematea duen estalki-eraikuntza, zutabeek eta bilbadurazko sabai batek osatua egoten dena. Landare igokariz apaindua egon ohi da.es pérgolafr pergole; pergolaen pergola

257pestizida (4)Landareei kalte egiten dieten izaki bizidunak hiltzeko, haien hazkundea geldiarazteko edo haien presentzia ekiditeko erabiltzen den substantzia.es pesticida; plaguicidafr pesticideen pesticide

pikor ur-atxikitzaileIk. urari eusteko pikor

258pinu-azal (4)es corteza de pinofr écorce de pinen pine bark

259plantula (4)Hazitik erne berria den landaretxoa, edo errotutako aldaxka berria.es plántulafr plantuleen plantlet; plantling

46

Lorezaintza

260produktu orbaintzaile (4)Sin. orbaintzaile (4)Landareen zaurietan edo inausketako ebakietan agente patogenoak sartzen ez uzteko eta orbaintzen laguntzeko ematen den substantzia. Urarentzat iragazgaitza eta gasentzat iragazkorra izaten da, eta fungizidak edo sustantzia hormonalak izaten ditu.es producto cicatrizante;

cicatrizantefr cicatrisant; mastic cicatrisanten grafting seal

pujaIk. kimu

putzuIk. idoi

saski esekiIk. saski zintzilikari

261saski zintzilikari (4)Sin. saski eseki (4)es cesta colgantefr corbeille suspendueen hanging basket

satsIk. simaur

262sendabelar (4)Sendatzeko propietateak dituen substantzia aktiboren bat duen landarea. Landareak edozein partetan izan dezake substantzia aktiboa (hostoetan, zurtoinean, loreetan, hazietan, fruituan, sustraietan, azalean, egurrean edo izerdian).es planta oficinal; planta medicinalfr plante médicinaleen medicinal plant

silize-hareaIk. silize-hondar

263silize-hondar (4)Sin. silize-harea (4)Meategietatik ateratzen den harea-mota, kirol-soropiletan zein soropil apaingarrietan erabiltzen dena.es arena de sílicefr sable de siliceen silicate sand

264simaur (4)Sin. sats (4)Lurra ongarritzeko erabiltzen den animalia-gorozkia.es abono animal; estiércolfr engrais animal; fumieren animal manure

265sorburuko landare (4)Sin. landare ama (4)Ugalketa asexual bitartez landare berriak lortzeko erabiltzen den jatorrizko landarea. Landare horretatik hartutako zatietatik sortzen dira landare berriak.es planta madrefr plante mèreen parent plant

266soropil (4)es céspedfr gazon; pelouseen lawn; turf; grass

47

Lorezaintza

267substratu (4)Landareak sostengatzen dituen eta haien sustraiei babesa eta garatzeko aukera ematen dien material solidoa. Naturala edo sintetikoa izan daiteke, eta landareentzako elikagaiak eduki ditzake edo ez.es sustratofr substraten substratum

268sustrai hutseko landare (4)Botatako sustraiak askatuta eta erro arteko lur guztia kenduta atera den landarea.es planta a raíz desnudafr plant à racines nuesen bare-rooted plant

269sustrai hutsezko landaketa (4)Hosto erorkorreko zuhaitz eta zuhaixkekin geldialdi begetatiboko sasoian egiten den landaketa, sustraien inguruko lur guztia kenduz berraldatzeko prestatu ondoren egiten dena.es plantación a raíz desnudafr plantation à racines nues;

plantation de plants à racines nues

en bare-rooted planting; bare-root planting; naked-root planting; open-rooted planting

270sustrai-lur (4)Sin. erro-lur (4)Landare bat birlandatzen denean haren sustraiei lotuta mantentzen den lurra.es cepellónfr motte; pelote racinaireen ball of earth; root ball

sustrai-lurdun landareIk. erro-lurdun landare

271tapiz-landare (4)Garaiera txikia hartzen duen landarea, lurzorua erabat estaltzeko gai dena.es planta tapizantefr plante tapissanteen ground cover plant; carpeting

plant

272topiaria (4)Sin. arte topiario (4); inausketa apaingarri (4)Landareei inausketaren bidez forma artifizialak eta artistikoak emateko artea.es arte topiario; topiaria; poda

ornamentalfr topiaire; art topiaire; taille

d’ornementen topiary; topiary art; ornamental

pruning

273tuberkulu (4)es tubérculofr tuberculeen tuber

274turba (4)Sin. zohikatz (4)Materia harro eta arola, kolore arre ilunekoa, lurra ontzeko edo substratu bezala erabiltzen dena. Goroldioen edo lur urasetuetan hazten diren bestelako landareen hondar erdiustelek osatzen dute.es turbafr tourbeen peat

48

Lorezaintza

275txertaka franko (4)Sin. makatz (4)Landare baten hazi batetik sortutako txertaka.es patrón franco; pie francofr égrin; aigrinen seedling of free rootstock

276txerto (4)Sin. mentu (4)Txertakari txertatzen zaion begia edo adarra.es injertofr greffonen scion; graft

277txerto-begi (4)Sin. mentu-begi (4)es yema de injertofr oeil du greffonen graft bud; scion bud

txirpiIk. mintegi

txirpi-landareIk. mintegi-landare

278ukipenezko herbizida (4)Eragin azkarreko herbizida, landare baten aireko zatietan aplikatzen dena eta ehunak zeharkatuz landarean sartzen dena.es herbicida de contactofr herbicide de contacten contact herbicide

ur-erreserbadun loreontziIk. hidrojardinera

279ur-jauzi (4)Labar edo mendi-pareta baten kontra goitik behera bertikalean eta, batzuetan, maila batetik bestera saltoka eroriz jaisten den ur-lasterra.es cascadafr cascadeen waterfall

280ur-joko (4)es juego de aguafr jeu d’eauen water features; fountain

ur-landareIk. uretako landare

281urari eusteko pikor (4)Sin. pikor ur-atxikitzaile (4)es gránulo retenedor de agua;

retenedor de aguafr granulé rétenteur d’eau; granulés

hydro-rétenteurs; rétenteur d’eauen water retention granule; water

retention crystal

282uretako landare (4)Sin. ur-landare (4)es planta acuáticafr plante aquatiqueen aquatic plant; water plant

283ureztatze-sare (4)Landareek behar duten ura banatzeko erabiltzen diren pieza, osagai eta tresna guztien multzoa.es red de riegofr réseau d’irrigation; système

d’irrigationen irrigation system

49

Lorezaintza

284urmael (4)es estanquefr bassinen basin

285urte-sasoiko landare (4)Lorezaintzan urtebete baino epe laburragoan erabiltzen den landarea, zenbait hilabetetako bizi-zikloa izan ohi duena.es planta de temporadafr plante de saisonen seasonal plant

286urteko landare (4)Bizi-zikloa urtebetean osatzen duen landarea.es planta anualfr plante annuelleen annual plant

287xilema (4)Landare baskularren ehuna, zuntzez eta parenkimaz eratua, ura eta gatz mineralak sustraietatik landare osora barreiatzeaz gain euskarri funtzioa betetzen duena.es xilemafr xylèmeen xylem

zohikatzIk. turba

288zoladura (4)es pavimentofr revêtement de jardinen garden paving

289zotal (4)Soropilez estalitako eta belarren erroekin ondo trabatutako lurzoru-zatia. Soropil berriak osatzeko edo aurrez daudenak era azkarrean konpontzeko erabiltzen da.es tepefr motteen sod; turf

290zuhaitz-landare (4)Sin. arbola-landare (4)Berraldatzeko dagoen arbolatxo edo landare berria.es plantónfr gauleen sapling

291zuhaixka (4)Zurezko landare iraunkorra, oso handia izan ohi ez dena eta, oinetik adarkatzen denez, ondo bereizitako enborrik izaten ez duena.es arbustofr arbrisseauen shrub

292zuhaixka-landare (4)es planta arbustivafr plante arbustiveen shrubby plant

293zurezko landare (4)Zurtoin edo adar lignifikatuak dituen landarea.es planta leñosafr plante ligneuseen woody plant

zurinIk. oidio

50

Lorezaintza

295zutabe-eite (4)Sin. eite fastigiatu (4)es porte columnar; porte fastigiadofr port colonnaire; port fastigiéen fastigiate habit; columnar shape

294zurkaitz (4)Sin. parra (3); paldo (3); arba (3)Landare bati zutik eusteko edo landarea zuzentzeko jartzen den makila.es tutor; rodrigónfr tuteuren tree stake

51

Lorezaintza

296aihotz (4)Sin. puda (4); inauskai (4)Inausteko eta sasiak mozteko erabiltzen den tresna. Kirtena mailu batenaren antzekoa du, eta ahoa, berriz, alde batetik aizkoraren antzekoa eta, bestetik, labana baten gisakoa.es podón; tajamata; cortamatas

297aireztagailu (4)Barra metaliko bikoitza edo zapata-zola horzduna, lurrean aireari, urari eta ongarriei sustraietaraino errazago sartzen uzteko zuloak egiteko balio duena. Gurpilak dituen berariazko makina motorduna ere erabiltzen da horretarako.es aireadorfr aérateuren aerator

aitzur luzeIk. hondeaitzur

298aitzur txiki (4)Sin. jorrai (4)Tokiz kanpoko belarrak kentzeko zein landare txikiak landatzeko balio duen kirten motzeko aitzurra. Aitzur-xaflaren beste aldean bi edo hiru hortz ere izaten ditu batzuetan.es azadilla; escardillo; azada de

escardar; almocafrefr serfouetteen cultivator hoe

299aitzur-makina (4)Birabarki batek eragindako aitzur-moduko hortz batzuen bidez lur-mokorrak atzera botaz lan egiten duen nekazaritzako makina.es cavadorafr charrue à bêchesen spading machine

aiztur teleskopikoakIk. guraize teleskopikoak

300aldaxka-landagailu (4)Sin. aldaxka-landatzeko (4)es plantador de esquejesfr plantoiren dibber

aldaxka-landatzekoIk. aldaxka-landagailu

301alper (4)Sin. trunko (4)Harrizko zein zurezko zilindro trinkoa, edo plastikozko zein metalezko zilindro huts kirtenduna, urez edo hareaz betetzen dena eta, tiraka edo bultzaka, lurra zapaltzeko erabiltzen dena.es rodillo; rulo apisonadorfr rouleauen roller

artazi teleskopikoakIk. guraize teleskopikoak

302aspertsore (4)es aspersorfr arroseur; asperseuren sprinkler

atomizagailuIk. lainoztagailu

4. LAN EGITEKO TRESNAK

52

Lorezaintza

bi eskuko inausketa-aizturrakIk. bi eskuko inausketa-guraizeak

bi eskuko inausketa-artaziakIk. bi eskuko inausketa-guraizeak

303bi eskuko inausketa-guraizeak (4)Sin. bi eskuko inausketa-artaziak (4); bi eskuko inausketa-aizturrak (4)Inausteko garaian adar lodiak mozteko erabiltzen diren guraizeak; burdinazko bi kirten luze dituzte, eta bi eskuekin heltzen zaie.es tijeras de dos manos; tijeras de

podar de dos manos; podónfr ébrancheurs; coupe-branchesen lopping shears; loppers

304birlandatzeko pala (4)es paleta de trasplantar;

trasplantadorfr transplantoiren trowel

305bizkarreko zipriztingailu (4)Bizkarrean eramaten den zipriztingailua, landareei ongarri edo pestizida likidoak botatzeko erabiltzen dena.es mochila de tratamientosfr pulvérisateur à dos; pulvérisateur

à pression entretenueen backpack sprayer; knapsack

sprayer; backpack pump sprayer

306disko-are (4)es grada de discosfr pulvériseur; herse à disquesen disc harrow

307ereiteko makina (4)es sembradorafr semoiren seed drill; sowing machine

308erraboil-landagailu (4)Sin. erraboil-landatzeko (4)es plantador de bulbosfr plantoir à bulbesen bulb planter

erraboil-landatzekoIk. erraboil-landagailu

309ertz-mozteko (4)Soropil-moztekoarekin iristen zailak diren txokoetan (zuhaitz-azpietan, horma-barrenetan eta harri-ertzetan) belarra mozteko erabiltzen den makina.es cortabordesfr coupe-borduresen edger

310eskarifikadore (4)Sin. eskarifikatzeko makina (4)Atzaparrez edo hortzez hornitutako tresna motorduna, lurra aireztatzeko, gaineko uztondo edo belar lehorrak kentzeko eta ura eta mantenugaiak errazago sartzen uzteko balio duena.es escarificadorfr déchaumeuse; scarificateur

motorisé; scarificateuren lawn dethatcher; lawn scarifier;

grass scarifier; scarifier

53

Lorezaintza

311eskarifikatzeko eskuare (4)Zulatzeko hortzak izan ordez labana-moduko hortz ebakitzaileak dituen eskuare baten gisako tresna, soropilaren azala 3-4 zentimetroraino ebakiz lehortutako belar-izpiak jasotzeko eta lurra aireztatzeko balio duena.es rastrillo escarificadorfr râteau scarificateuren scarifier rake

eskarifikatzeko makinaIk. eskarifikadore

312esku-motosega (4)Sin. sasi-garbitzeko makina (4)Soinean zintzilik zein bizkar-zorro baten moduan eramaten den makina, ardatz bertikal baten inguruan abiadura handian mugitzen diren elementuez hornitutako buru birakari bat duena eta belarra, sasiak, laharrak eta zuhaixkak mozteko erabiltzen dena.es desbrozadora; motoguadañafr débroussailleuse; coupe-

broussaillesen brush cutter; bush breaker; scrub

clearing machine

313eskuzko eskarifikadore (4)Hiru-lau hortzez hornitua dagoen eta kirten motza duen lorezaintzako erreminta, sardexka baten antza duena; lurra aireztatzeko eta gaineko uztondoak edo belar lehorrak kentzeko balio du, baita urari eta mantenugaiei lurrean errazago sartzen uzteko ere.es escarificador de manofr griffe; griffe á main; sarcleuseen garden claw

314golde belarridun (4)es arado de vertederafr charrue à versoiren moldboard plow

315golde itzulgarri (4)es arado reversiblefr charrue brabant doubleen reversible plough

316guraize teleskopikoak (4)Sin. artazi teleskopikoak (4); aiztur teleskopikoak (4)Zuhaitzen zein zuhaixken adar garaiak lurretik moztu ahal izateko erabiltzen diren haga luzedun guraizeak. Guraize horiekin soka batetik tira eginez mozten dira adarrak.es tijeras telescópicasfr cisailles à haies télescopiques;

cisailles télescopiquesen telescopic hedge shears;

telescopic shears

heskai-artaziakIk. heskai-guraizeak

317heskai-guraizeak (4)Sin. heskai-artaziak (4); palaxu-aizturrak (4)Palaxuak mozteko erabiltzen diren guraizeak; bi orri luze kirtendunek osatuak daude, eta bi eskuekin heltzen zaie.es tijeras cortasetos; tijeras para

setosfr cisailles à haiesen hedge shears; hedge clippers

54

Lorezaintza

318heskai-mozteko (4)Sin. palaxu-mozteko (4)es cortasetosfr taille-haieen hedge trimmer; power shears;

garden trimmer

319hezegailu (4)es humidificadorfr humidificateuren humidifier

320hiruhortz (4)Sin. hiruhortzeko (4)Hiru hortz puntadun oker eta kirten bat (luzea edo motza) dituen tresna. Belar txarrak lurretik banatzeko erabiltzen da.es tridentefr tridenten trident

hiruhortzekoIk. hiruhortz

321hondeaitzur (4)Sin. aitzur luze (3)Aitzur arruntarekin alderatuta pala luzexeagoa eta makurtuagoa duen aitzurra. Lur gogorrak aitzurtzeko eta puskatzeko, sustrai meheak mozteko eta antzeko lanetarako erabiltzen da.es azadónfr houe; houe à creuseren grub hoe; grubbing hoe; digging

hoe; eye hoe

322hortz-are (4)Traktoreari erants dakiokeen lanabesa, lurra prestatzeko balio duena. Normalean, lurra goldatu ondoren pasatzen da, berdintzeko eta leuntzeko.es grada de púas; grada de dientesfr herse à dentsen toothed harrow

323hosto-haizagailu (4)Haizea botaz belar-sailak, bide-ertzak eta inguruak hostoz garbitzeko erabiltzen den makina motorduna.es sopladora; soplador de hojasfr aspirateur-souffleur; aspirateur-

souffleur électriqueen electric vacuum-blower

324ihinztagailu (4)Sin. zipriztingailu (4)Landareen zein laboreen gainean ura edo ongarri zein pestizida likidoak ihinztatzeko balio duen gailua.es pulverizadorfr pulvérisateuren sprayer

inauskaiIk. aihotz

inausteko aizturrakIk. inausteko guraizeak

inausteko artaziakIk. inausteko guraizeak

55

Lorezaintza

325inausteko guraizeak (4)Sin. inausteko artaziak (4); inausteko aizturrak (4)Adarrak eskuz mozteko guraizeak; bi beso gurutzatu eta artikulatu dituzte, biak orri edo xafla zorrotz moduan bukatuak, eta esku bakar batekin 1-3 zentimetro lodi inguruko adarrak hartzeko eta garbi-garbi mozteko balio dute.es podaderas; tijeras de podarfr sécateuren pruning shears; pruners; hand

pruners

326inausteko zerra (4)Sin. inausteko zerrote (4)Kirten bat eta orri estu eta askotan kurbatua dituen zerra, diametro txikiko adarrak aise eta kontuz mozteko erabiltzen dena.es sierra de podar; serrucho de podafr scie égoïne de jardinier; égoïne

d’arboriculteur; scie d’élagageen pruning saw; gardener’s saw

inausteko zerroteIk. inausteko zerra

327itzal-sare (4)es malla de sombreofr filet d’ombrageen shade net

jorraiIk. aitzur txiki

328konpostagailu (4)es compostador; composterafr composteur; silo à compost; bac

de compostage; bac à composten composter; compost bin;

composting bin; compost container

329kultibadore (4)Traktore batek tiratuta ibiltzen den nekazaritzako makina; forma desberdinetako hortzak izaten ditu, eta lurra lantzeko, hazientzako ohea prestatzeko edo uztondoak jasotzeko balio du.es cultivadorfr cultivateuren cultivator; field cultivator; soil

cultivator; tiller

330lainoztagailu (4)Sin. atomizagailu (4)Langarraren moduko likido-tanta fin-finak sortzen dituen zipriztingailua.es nebulizador; atomizadorfr nébulisateur; atomiseur;

pulvérisateur à jeten mist blower; atomizer

331lorategiko eskuare (4)es rastrillo; rastrillo de jardínfr râteau; râteau à déchaumeren rake

332lurpe-golde (4)Belarririk gabeko goldea, hortz estu bakar bat edo gehiago eta aho fin eta inklinatuak dituena eta lurra sakon-sakonetik puskatzeko baina irauli gabe lantzeko erabiltzen dena.es subsolador; apero subsoladorfr sous-soleuse; charrue sous-

soleuseen subsoiling plough

56

Lorezaintza

333lurra aitzurtzeko sarde (4)Sarde sendoa, normalean lau hortz luze eta zapal izaten dituena eta lurra iraultzeko, mokorrak puskatzeko edo motzondoak ateratzeko erabiltzen dena.es horcafr fourche à bêcheren digging fork

334lurra zulatzeko makina (4)es ahoyadora; apero ahoyadorfr tarièreen earth drill; post hole auger

mentaketa-labanaIk. txertaketa-labana

motoaitzurIk. rotabatore

335motokultore (4)Hainbat hortz birakariz eta, normalean, bi gurpil eragilez hornitutako makina motorduna, eskulekuetan dituen aginteez (frenoa, abiadura-palanka, azeleragailua) gidatzen dena eta lurra lantzeko erabiltzen dena.es motocultorfr motoculteur; rotoculteuren motocultivator

mozteko palaIk. palar

336nekazaritza-lanabes (4)Nekazaritza-lanetarako erabiltzen den eta traktore edo trakzio-makina bati eransten zaion erreminta.es apero; apero agrícolafr matériel agricole; outil agricoleen agricultural implement; farm

implement

337ongarritzeko makina (4)es abonadora; voleadorafr épandeur; épandeur d’engraisen spreader; fertilizer spreader; awn

spreader

338orbel-erratz (4)Kirten luze bat eta, muturrean, haizemaile-forman zabaldutako metalezko edo plastikozko hagatxo kakotuak dituen tresna, hosto lehorrak edo moztutako belarrak biltzeko erabiltzen dena.es escoba para césped; escoba para

hojasfr balai à gazon; balai à feuilles;

râteau à gazon; râteau à feuillesen lawn rake; leaf rake; fan rake

339pala karratu (4)es pala recta; pala de punta

cuadradafr pelle carréeen square point shovel

pala puntabiribilIk. pala puntadun

340pala puntadun (4)Sin. pala puntabiribil (4)Xafla mutur biribildu baten formarekin bukatua duen pala, lurzoru gogorretan lan egiteko erabiltzen dena.es pala de pico; pala de punta

redondafr pelle ronde; pelle de terrassieren round-point shovel; round shovel

57

Lorezaintza

341palar (4)Sin. mozteko pala (4)Lurrean ebaketa zuzen bat egiteko erabiltzen den pala sendoa; parterre baten mugak markatzeko, landare bat ateratzeko, zuloak egiteko edo lurra ebakitzeko erabil daiteke, adibidez.es pala de cortefr bêcheen spade; flat garden spade

palaxu-aizturrakIk. heskai-guraizeak

palaxu-moztekoIk. heskai-moztekopudaIk. aihotz

342rotabatore (4)Sin. motoaitzur (4)Motokultore txiki baten itxurako makina, gurpilik gabea eta ardatz horizontaleko aitzur-moduko bat duena. Aitzur horrek lurraren kontra egiten duen laneko erreakzioari esker mugitzen da aurrerantz.es rotavator; motoazadafr cultivateur rotatif; rotavator;

motohoueen rotary tiller; rototiller; motor

hoe; rotavator; rotary hoe; rotary plow

343sarde (4)Hiru-lau hortz kurbadun eta zilindriko dituen sardea, belarra zein simaurra maneiatzeko erabiltzen dena.es horcafr fourcheen pitchfork

sasi-garbitzeko makinaIk. esku-motosega

344sega-makina (4)es segadorafr faucheuseen mower

345soropil-ebakitzeko (4)Sin. soropil-mozteko (4)es cortacésped; máquina

cortacéspedfr tondeuse; tondeuse à gazonen lawnmower

soropil-moztekoIk. soropil-ebakitzeko

346traktore (4)Ibilgailu autopropultsatua, lurraren gainean ondo ibiltzeko moduko gurpil bereziz edo katez hornitua egoten dena eta goldeak, atoiak eta lurra lantzeko bestelako tresnak herrestan edo tiraka eramateko erabiltzen dena.es tractorfr tracteur; tracteur agricoleen tractor; farm tractor

trunkoIk. alper

347txertaketa-labana (4)Sin. mentaketa-labana (4)Oso labana zorrotza, ebakitzeko orriaz gain irtengune bat duena kirtenean zein ebaki-orrian. Irtengune hori lagungarria izaten da landarearen atalak banatzeko.es navaja de injertarfr greffoiren grafting knife; horticultural

knife; gardener’s knife

58

Lorezaintza

348ureztagailu (4)es regaderafr arrosoiren watering can

349ureztapen-programagailu (4)es programador de riegofr programmateur d’arrosageen irrigation timer; watering timer

ureztatzeko hodiIk. ureztatzeko mahuka

350ureztatzeko mahuka (4)Sin. ureztatzeko hodi (4)Diametro txikiko hodi malgu eta luzea, depositu batetik edo kanalizazio batetik hartutako ura muturreko ureztatze-lantzaraino edo ureztatzeko beste gailuren bateraino eramaten duena.es manguera de riegofr tuyau d’arrosageen garden hose; water hose; hose

zipriztingailuIk. ihinztagailu

eUsKarazKo aUrKiBiDea

60

Lorezaintza

Aadaburu-altxatzeko inausketa, 89adar xurgatzaile, 151ahurtaraka ereite, 57ahurtarakako ereintza, 57aihen, 152aihotz, 296ainar-lur, 52ainube, 26aireko belaunketa, 58aireko probenatze, 58aireztagailu, 297aireztapen, 1aireztatze, 1aitzur luze, 321aitzur txiki, 298aitzur-makina, 299aitzurtu, 59aiztur teleskopikoak, 316alboko mentaketa, 60alboko txertaketa, 60aldatu, 111aldaxka, 153aldaxka belarkara, 61aldaxka berde, 61aldaxka zurtu, 148aldaxka-landagailu, 300aldaxka-landatze, 62aldaxka-landatzeko, 300aldaxkatze, 62alde, 2alfer-lur, 3alkalinotasun, 4alper, 301altsuma, 205aratze, 63arba, 294arbola-landare, 290arrastelu-lan, 84arroka ama, 5arroka-ile, 6arroka-zuntz, 6arrokaia, 154

arrokaia-lorategi, 155artazi teleskopikoak, 316arte topiario, 272aspertsiozko ureztapen, 64aspertsore, 302atomizagailu, 330azaleko ongarritze, 65azidofilo, 7azidotasun, 8azpiak egite, 118

Bbakanketa, 66barruko landare, 156barruko lorategi, 157barruko lore-baratze, 157basofilo, 9basoko lur beltz, 10basoko lurrustel, 10begi, 158begi begetatibo, 159begi misto, 160begi-txertaketa, 67begizko mentaketa, 67belar txar, 68belar-sastrakak garbitze, 129belarki, 161belaunketa, 69belaunketa bakun, 70berraldatze, 71berrereintza, 72betelan, 73bi eskuko inausketa-aizturrak, 303bi eskuko inausketa-artaziak, 303bi eskuko inausketa-guraizeak, 303birlandaketa, 74birlandatzeko pala, 304biurteko landare, 162bizkarreko zipriztingailu, 305burdin hesi, 163

61

Lorezaintza

buztin hedatu, 11buztin-lur, 12

Ddisko-are, 306

Eedukiontzi, 164edukiontzizko landaketa, 75egutera, 13eguzki-begi, 13ehun geotestil, 177eite fastigiatu, 295eite koniko, 165eite negarti, 166eite zabaldu, 167eraberritzeko inausketa, 76eragin moteleko ongailu, 168eragin moteleko ongarri, 168eraketako inausketa, 77erauzketa, 109ereintza, 78ereintza-sakonera, 79ereiteko makina, 307erraboil, 169erraboil-landagailu, 308erraboil-landatzeko, 308erro-inausketa, 80erro-lur, 270erro-lurdun landare, 170erro-lurrezko landaketa, 81errotze, 82ertz-mozteko, 309ertz-muga, 171ertzeko landare, 172eskarifikadore, 310

eskarifikatze, 83eskarifikatzeko eskuare, 311eskarifikatzeko makina, 310eskuaretze, 84esku-motosega, 312eskuzko eskarifikadore, 313etze, 3Europako pasaporte fitosanitario, 173ezkutu-txertaketa, 131ezpal-mentaketa, 85ezpal-txertaketa, 85ezponda, 174

Ffertirrigazio, 86floema, 175formazio-inausketa, 77fruktifikazio-inausketa, 87fungizida, 176

Ggainmentaketa, 88gaintxertaketa, 88geotestil, 177gerri-adarren inausketa, 89ginarra-lur, 52gisu-lur, 23gisu-lurzoru, 23glorieta, 178golde belarridun, 314golde itzulgarri, 315gorrina, 179guraize teleskopikoak, 316gurutzetara landatu, 90

62

Lorezaintza

Hhaizetik babesteko heskai, 180haizetik babesteko palaxu, 180harea-ekarpen, 91harea-lur, 15harri bolkaniko, 14hazi, 181hazi ziurtatu, 182hazitegi, 183hazkunde-erregulatzaile, 184herbizida, 185herbizida orokor, 186herbizida selektibo, 187herbizida sistemiko, 188herdoil, 189hesi, 190heskai, 191heskai-artaziak, 317heskai-guraizeak, 317heskai-mozteko, 318heskai-zuhaixka, 192hesola-jartze, 149hezegailu, 319hidrojardinera, 193hiruhortz, 320hiruhortzeko, 320hiruzuloka landatu, 90hondar-ekarpen, 91hondar-lur, 15hondeaitzur, 321hondoko ongarritze, 92hortz-are, 322hosto-aldaxka, 93hosto-haizagailu, 323hosto-landare, 194hosto-ongarritze, 127hostozko lur beltz, 16hostozko lurrustel, 16humifikazio, 17humus, 18hurbilduzko mentaketa, 94hurbilduzko txertaketa, 94

Iidoi, 195ihinztagailu, 324ildo, 95ildo bidezko ureztapen, 96inaurkin, 246inauskai, 296inausketa, 97inausketa apaingarri, 272inausteko aizturrak, 325inausteko artaziak, 325inausteko guraizeak, 325inausteko zerra, 326inausteko zerrote, 326ingurumen-inpaktuaren azterketa, 196intsektizida, 197intsektizida sistemiko, 198ipindoi, 98iragazkortasun, 19istiltzearekiko tolerantzia, 20istinga, 54iturri, 199itzal-sare, 327itzaltegi, 200izerdi gordin, 201izerdi ondu, 202izurri, 99

Jjardinera, 230jauzi-iturri, 203jorrai, 298jorraketa, 100

63

Lorezaintza

Kkaltzifugo, 21kaltzikola, 22kanpoko landare, 204kare-lur, 23karezko medeagarri, 101katioiak trukatzeko gaitasun, 24kimatze, 102kimu, 205kimuzko belaunketa, 103kimuzko probenatze, 103klon, 206koko-zuntz, 25konpost, 207konpostagailu, 328konpostatze, 104konpost-egite, 104kontrol fitosanitario, 105korapilo-lorategi, 208koroako mentaketa, 106koroako txertaketa, 106kotiledoi, 209kultibadore, 329

Llaborantza, 107laborantza-fitxa, 210laborantza-mahai, 211labore, 108lainoztagailu, 330laiotz, 26landare ama, 265landare apaingarri, 212landare aromatiko, 213landare belarkara, 161landare bizikor, 214landare erraboildun, 215landare eseki, 224

landare herrestari, 216landare hostoerorkor, 217landare hostoiraunkor, 218landare igokari, 219landare inbaditzaile, 220landare iraunkor, 221landare kolonizatzaile, 220landare tente, 222landare zaildu, 223landare zintzilikari, 224landare zukutsu, 225landare-ateratze, 109landare-lur, 27landare-pantaila, 226landare-zulo, 98landareberritze, 110landatu, 111larreko landare, 227leku egutera, 13lepaketa, 112liber, 175lohi, 28loraketako inausketa, 113lorategi, 228lorategiko altzari, 229lorategiko eskuare, 331lorategi-lur, 29lore-aska, 230lore-baratze, 228lore-begi, 231lore-landare, 232lore-txatal, 233loreontzi, 234lorezaintza, 235luberritze, 114lur alkalino, 30lur arin, 31lur astun, 32lur azido, 33lur begetal, 27lur beltz, 46lur emankor, 34lur franko, 35lur gaineko drainatze, 115lur hareatsu, 15

64

Lorezaintza

lur koska, 32lur neutro, 36lur trinko, 37lur-ekarpen, 116lur-estalki, 117lur-estaltze, 118lur-giro, 38lur-iraulketa, 119lur-medeagarri, 236lurpe, 56lurpe-golde, 332lurpe-lanketa, 143lurpeko drainatze, 144lurpeko ureztapen, 145lurra aitzurtzeko sarde, 333lurra berdintze, 120lurra harrotu, 121lurra istiltze, 39lurra prestatze, 122lurra zulatzeko makina, 334lurraren drainatze-gaitasun, 40lurraren egitura, 41lurraren emankortasun, 42lurraren pH, 43lurraren porositate, 44lurraren prestaketa, 122lurraren testura, 45lurraren trenpu, 38lurrustel, 46lursaila garbitze, 123lurzati, 237lurzoru alkalino, 30lurzoru arin, 31lurzoru astun, 32lurzoru azido, 33lurzoru buztintsu, 12lurzoru emankor, 34lurzoru franko, 35lurzoru hondartsu, 15lurzoru karetsu, 23lurzoru neutro, 36lurzoru trinko, 37lurzorua istiltze, 39lurzoruaren drainatze-gaitasun, 40lurzoruaren egitura, 41

lurzoruaren ehundura, 45lurzoruaren emankortasun