lurra baratzaren oinarri

03. BARATZAREN OINARRIA

03 LURRAREN HISTORIA

HISTORIA GEOLOGIKOA:

Mendi egitura zaharrenak Aiako harriak lirateke (Debonikoa 406m.u.)

Hemengo mendien oinarri izango ziren arrezifeak eratzen doaz (Kretazikoa 146m.u.)

Alpetar orogeniea eta kantaurar mendilerrroak (Tertziarioa 65 m.u.)

Gaur egungo antolaketa geologikoa dugu (Kuaternarioa (1.8 m.u.)

LURRA Landareak garatzen diren, lurrazalaren (70-7km artean) goialdeko geruza biologikoki

aktiboa litzateke. Klima eta izaki biziek arrokaren gan eragitearen emaitza da

LURRAREN OSAGAIAK NAGUSIKI 4 DIRA

1 AIREA (%25) : Lurpean kanpoan bezala atmosfera bat dago

2 URA (%25): Lurrean mugimenduan dagoen ura

3 MINERALAK (%45): 8 elementu inorganiko dira nagusi lurraren pisuaren

%99 osatuz (O, Si, Ca, Al, Na, K, Mg, Fe)

4 MATERIA ORGANIKOA (%5): Materia organiko bizi eta hila.

1. SARRERA

2. LURRAN FORMAKUNTZA

3. LURRAREN EHUNDURA

4. LURRAREN EGITURA

5. LURRAREN pH

6. MATERIA ORGANIKOA

7. ALDAGAI KONPLEXUA

8. ERABILGARRITASUNA

9. ONDORIO NAGUSIAK

03 LURRAREN FORMAKUNTZA

LURRA 3 PROZESU ERALDATZAIEREN BIDEZ SORTZEN DA (Edafogenesia):

1 METEORIZAZIOA= Ama arrokaren desegitea, prozesu atmosferiko eta agente biologikoen ondorioz

Kimikoa (disolbatzea, hidrolisia…), Fisikoa (Tenp. Aldaketak, hizotza), eta Biologikoak (Likenak, sustraiak)).

2 MATERIA ORGANIKOAREN PILAKETA ETA GEHITZEA :

Izaki biziak –» M.O. + mikroorganismoak = HUMUSA (Materia Organiko erabilgarria)

Aretsuak %2, Basoak 10% , Lohitsuan %30

3 URAREN BIDEZKO MATERIALEEN MUGIMENDUA:

Bertikala grabetate bidez

Zeharkakoa erliebeari eskerrak

Goranzkoa kapilaritate bidez

1. SARRERA



4. LURRAREN EGITURA

5. LURRAREN pH




9. ONDORIO NAGUSIAK


LURRAREN HELDUTASUNA 3 ETAPATAN BANATZEN DA ====

- Lur eskeletikoaeskeletikoaeskeletikoaeskeletikoa (arroka ingurunea)

- Lur gazteagazteagazteagaztea (mendi magalak))

- Lur helduagakhelduagakhelduagakhelduagak (tropikoak)

1. SARRERA



4. LURRAREN EGITURA

5. LURRAREN pH




9. ONDORIO NAGUSIAK


-Lehenago aipaturiko faktoreek lurraren PERFIL konkretu bat ematen dute

- HORIZONTEAK= Lurraren geruza horizontal ikusgarri bakoitza.

-0 Horizontea = Gutxi deskonposaturiko M.O. = Azaleko geruza

-A Horizontea =Sustraiak, Mikroorganismo asko eta Humusak osatua = Beltza

-B Horizontea = M.O. gutxi, harri asko eta goian garbiturikoa materiala pilatzen da = Argia

-C Horizontea = Ama arrokaren goikaldeak osatua = Arroka argiak

1. SARRERA



4. LURRAREN EGITURA

5. LURRAREN pH




9. ONDORIO NAGUSIAK


1. SARRERA



4. LURRAREN EGITURA

5. LURRAREN pH




9. ONDORIO NAGUSIAK

03 1. SARRERA



4. LURRAREN EGITURA

5. LURRAREN pH




9. ONDORIO NAGUSIAK

LURRAREN FORMAKUNTZA

03 1. SARRERA



4. LURRAREN EGITURA

5. LURRAREN pH




9. ONDORIO NAGUSIAK

- LURRAREN FORMAKUNTZAK ZERTAN ERAGITEN DU ?

Ingurune lauetan lur sakonagoak daude

Zenbat eta lur malkartxuagoa sakonera gutxitzen doa

Erliebearen zatiaren baitan lurren heldutasuna aldatzen da

- LUR HELDUENAK = Ingurunearekin orekan dauden lurrak dira

LURRAREN FORMAKUNTZA

03 LURRAREN EHUNDURA

-EHUNDURA = Lurra osatzen duten partikula solidoen tamaina eta jatorriaren adierazpena

- SOLIDOEN 2 TAMAINA NAGUSI = Harri txintxarra + lur fina

- LUR FINAREN BANAKETA = Tamaina handienetik txikienera lurrak sailkatu

1 Harea = Esku artean ez da pegatzen eta zakarra da. Akt. kimiko + Prop. fisiko

2 Lohia = Esku artean estutzean ez da pegatzen eta leuna da. Akt. kimiko + Prop. fisiko

3 Buztina =Esku artean estutzean likatsua da eta itsatsi egiten da. Akt. Kimikoa + Prop. fisiko

1. SARRERA



4. LURRAREN EGITURA

5. LURRAREN pH




9. ONDORIO NAGUSIAK

03 LURRAREN EHUNDURA

- EHUNDURAK ZERTAN ERAGITEN DU ?

Ura geldiarazteko eta iragaten uzteko ahalmen ezberdina

Lurraren aire kopurua

Lurra lantzeko erraztasuna edo zailtasuna

Drenaia ona edo txarra

Elikagai asko edo gutxi

- LUR FRANKOAK = Granulometria orekatua duen lurrak dira, lur fin proportzio paretsuak

1. SARRERA



4. LURRAREN EGITURA

5. LURRAREN pH




9. ONDORIO NAGUSIAK

03 LURRAREN EGITURA

- ZER DA EGITURA ? = Lurreko zokorrek elkartzeko duten modua adierazten du

- EGITURAREN OINARRIA =

Hondarra eta lohia ESKELETUA LIRATEKE

Buztina eta Humusa LIGAMENTUAK

Hauen artean geratzen diren hutsuneak POROAK

- EGITURA HOBERENA : Ogi mamiaren modukoa litzateke

1. SARRERA



4. LURRAREN EGITURA

5. LURRAREN pH




9. ONDORIO NAGUSIAK

03 LURRAREN EGITURA

- EGITRURAK ZERTAN ERAGITEN DU ?

Ur eta aire mugimendu baldintzatzen du (Mikroporo asko drenaia txarra)

Sustraiak sartzeko erraztasuna baldintzatzen du

Elikagaien erretentzio ona edo txarra

Azken batean izaki bizien lana baldintzatzen du

-NOLA HOBETU EGITURA ?

-Materia organikoa gehituz egitura hobetzen dugu (Humusa)

-Makinaria arina erabiliz hezetasun egokia dagoenean

-Izaki biziek (zizare, onddo, sustrai) lurraren egituratzea errazten dute.

1. SARRERA



4. LURRAREN EGITURA

5. LURRAREN pH




9. ONDORIO NAGUSIAK

03 LURRAREN pH

- LURRAREN pH = landareek eskuragai dituzten elementuen berri ematen digu

(Landareek uretan disolbatuta soilik hartzen dituzte elikagaiak)

pH IDEALA 6.5–7.5 TARTEKOA DA. Hortik behera AZIDOA eta hortik gora BASIKOA

5.5-6.5 = azidoa : Al eta Mn askoz xurgagarriagoak dira Humusa= pH 4.5

6.5-7.5 = neutroa : Elikagai gehienak dira disolbagarriak Aretxua = pH 6

7.5-8.5 = basikoa : Gatz batzuk disolbagarriagoak dira fosfatoak Loitsuak = 8

pH BALDINTZATZEN DUTE =

1. AMA ARROKA = kare haitza jatorri azidokoa da

2 PLUBIOMETRIAK = Euriteek lurra azidotzen dute elikagaiak garbituaz

3 M.O. JATORRIA = izaera azidokoak diren (C/N asko)

1. SARRERA



4. LURRAREN EGITURA

5. LURRAREN pH




9. ONDORIO NAGUSIAK

03 LURRAREN pH

Carencia de hierro

1. SARRERA



4. LURRAREN EGITURA

5. LURRAREN pH




9. ONDORIO NAGUSIAK

03 LURRAREN MATERIA ORGANIKOA

- MATERIA ORGANIKOA = Lur guztietan materia mineral bat eta izaki bizien

aktibitatearen ondoriozko materia organiko bat bereizten da.

- M.O.-AREN OSAKETA: izaki bizi, materia fresko, humusa eta tarteko elementuek osatua

dago (Lurraren pisu guztiaren %5-15 tartekoa izan ohi da)

- BARATZEKO LUR HON BATEK %5-10 ARTEAN IZATEN DU

Honen % 20 izaki biziek osatzen dute: mikrobio, animali eta landarek

1. SARRERA



4. LURRAREN EGITURA

5. LURRAREN pH




9. ONDORIO NAGUSIAK


IZAKI BIZIAK

MIKROORGANISMOAK:

1 ONDDOAK: Lignina desegiteko gai dira, Mikorizak (sinbiosia) eratzen laguntzen dute,

beraien ifen bidez zokorrak sortzen dituzte…

2 BAKTERIAK: M.O. deskonposatzen dute, atmosferako N fija dezakete

…

MAKROORGANISMOAK:

1 ZIZAREAK: Partikula mineral eta organikoak nahasten dituzte, lurra aireztatu,

2 SATORRAK: Lurra aireztatu eta materialak mugi ditzakete, egitura hobetu

1. SARRERA



4. LURRAREN EGITURA

5. LURRAREN pH




9. ONDORIO NAGUSIAK


M.O. FRESKOA= Humusa emango duten landare eta izaki bizien hondakinak dira.

Ximaurra, hostoak, zurezko landarekiak, lastoa, zurtoinak, …

M.O. HUMIKOA = egitura konplexuenak, deskonposizio luzeagoa dute

M.O. EZ HUMIKOA: egitura sinpleenak (Mikroorganismoak elikatzeko)

M.O. FRESKOAN LISERIKETA =

Materia mineralak = Mikroorganismoen hondakinak landareen elikagai

Tarteko M.O. = Humusa emango duena

HUMUSA= M.O egonkortua da eta honen degradazioa askoz ere zailagoa da

1. SARRERA



4. LURRAREN EGITURA

5. LURRAREN pH




9. ONDORIO NAGUSIAK


ZERTARAKO BALIO DU MATERIA ORGANIKOAK ?

FISIKOAK: Egiturari egonkortasuna, porosidadea hobetu, kolore iluna

KIMIKOAK: Elementuen blokeoa ekidin, elikagaiak eskura errazago jarri…

BIOLOGIKOAK: Mikroorganismoak ugaritu, elikagai dutelako

1. SARRERA



4. LURRAREN EGITURA

5. LURRAREN pH




9. ONDORIO NAGUSIAK

03 HUMUS BUZTIN KONPLEXUA

-HUMUS BUZTIN KONPLEXUA = Emankortasunaren erregulatzaile bezala jokatzen du.

-KONPLEXU HAU ELIKAGAIEN GORDAILU= Landareak behar dituenean egitura

hauetako elikagaiak uretara pasa eta landarean gora abiatzen dira.

-ETENGABEKO LABORANTZAK gordailu hauek agortu ditzakete =

ongarriztatzeak burutu behar dira edo lugorrian utzi lurra berreskura dadin.

1. SORRERA

2. LURRAREN EGITURA


4. LURRAREN pH




8. ONDORIO NAGUSIAK

03 ERABILGARRITASUNA

-1 LURRAREN EHUNDURA nola ezagutu proba azkar baten bidez:

Oso buztintsuak: zilindro bat era daiteke

Oso lohitsua bata: zilindroa ezin egin baina hatz markak nabarmentzen dira

Oso haretsua: ezin du inongo formarik hartu.

-2 LURRAREN Ph gutxi gora behera ezagutzeko

Lurraren portzio baten nahastura uretan disolbatu eta pH zinta busti

-3 LURRAREN ERAKUSLEAK

Lur azidoa= ahabia, txilarra Lur karetsua = gari,heleborus

Lur neutroa = Amapola Kare gutxiko lurra= Txilarra

Lur basikoa= artoa (Zea mais, salbia Lur nitrogenoduna= asuna (Urtica dioica)

Nitrogeno gutxikoa= uztao haundia (Rumex acetosa)

1. SORRERA

2. LURRAREN EGITURA


4. LURRAREN pH




8. ONDORIO NAGUSIAK

03 LANDARE ADIERAZLEAK

1. SORRERA

2. LURRAREN EGITURA


4. LURRAREN pH




8. ONDORIO NAGUSIAK

Llanten mayor (Plantago major)

Lur konpatuak

(Potentilla anserina)

03 1. SORRERA

2. LURRAREN EGITURA


4. LURRAREN pH




8. ONDORIO NAGUSIAK

LANDARE ADIERAZLEAK

Fumaria (Fumaria officinalis)

Lur aireztatu baina hezeak

Asun zuria (Lamiun album)

03 1. SORRERA

2. LURRAREN EGITURA


4. LURRAREN pH




8. ONDORIO NAGUSIAK

LANDARE ADIERAZLEAK

Boton de oro

(Ranunculus repens)

Drenaia txarra

Mentastro

(Mentha arvensis)

Azeri buztana

(Equisetum

arvense)

03 1. SORRERA

2. LURRAREN EGITURA


4. LURRAREN pH




8. ONDORIO NAGUSIAK

LANDARE ADIERAZLEAK

Asuna

(Urtica dioica)

Egitura ona

Euforbia

(Euphorbia

helioscopia)

Diente de leon

(Taraxacum

officinale)

03 1. SORRERA

2. LURRAREN EGITURA


4. LURRAREN pH




8. ONDORIO NAGUSIAK

LANDARE ADIERAZLEAK

Senecio

(Senecio vulgaris)

Nitrogeno askoko lurra

Uztaua

(Rumex sp.)

Asuna

(Urtica dioica)

lurra baratzaren oinarri

Documents

Transcript of lurra baratzaren oinarri