Manuel AntonioManuel Antonio

Biografía de Manuel AntonioBiografía de Manuel Antonio Obra literariaObra literaria

Manuel Antonio Manuel Antonio Pérez Sánchez Pérez Sánchez (nunca empregou (nunca empregou os seus apelidos os seus apelidos para asinar os para asinar os traballos literarios) traballos literarios) (Rianxo 12 de xullo (Rianxo 12 de xullo de 1900, Asados, de 1900, Asados, Rianxo, 28 de Rianxo, 28 de xaneiro de 1930) xaneiro de 1930) foi un poeta galego.foi un poeta galego.

Manuel Antonio naceu no seo dunha Manuel Antonio naceu no seo dunha familia conservadora. Aos dous anos foi familia conservadora. Aos dous anos foi vivir a Padrón por causa da vivir a Padrón por causa da tuberculose que padecía o seu pai, e da tuberculose que padecía o seu pai, e da que morrería cando Manuel Antonio só que morrería cando Manuel Antonio só tiña catro anos. Viviu primeiro na casa tiña catro anos. Viviu primeiro na casa da avoa materna e despois cun tío que da avoa materna e despois cun tío que exercía, daquela, como sochantre da exercía, daquela, como sochantre da catedral de Iria Flavia.catedral de Iria Flavia.

As primeiras ensinanzas recibiunas neste As primeiras ensinanzas recibiunas neste ambiente dominado polo ambiente dominado polo conservadorismo e a relixiosidade, contra conservadorismo e a relixiosidade, contra o que xa dende ben novo combatería o o que xa dende ben novo combatería o seu espírito inquedo. Con só once anos seu espírito inquedo. Con só once anos escribiulle unha carta á súa nai na que lle escribiulle unha carta á súa nai na que lle comunicaba a decisión de non seguir a comunicaba a decisión de non seguir a carreira eclesiástica, e matriculouse en carreira eclesiástica, e matriculouse en 1913 nun instituto de Santiago de 1913 nun instituto de Santiago de Compostela para estudar o bacharelato.Compostela para estudar o bacharelato.

Alí viviu a partir do 1914 durante os Alí viviu a partir do 1914 durante os meses que duraba o curso escolar. meses que duraba o curso escolar. Santiago quedou na súa memoria Santiago quedou na súa memoria como o lugar máxico onde comeza, como o lugar máxico onde comeza, xunto algúns compañeiros, a xunto algúns compañeiros, a militancia no galeguismo e no militancia no galeguismo e no republicanismorepublicanismo

Nas súas estadías en Rianxo Nas súas estadías en Rianxo relacionouse con Rafael Dieste, un relacionouse con Rafael Dieste, un rapaz do seu tempo co que houbo de rapaz do seu tempo co que houbo de compartir o interese pola literatura e compartir o interese pola literatura e o nacionalismo, e mais co seu o nacionalismo, e mais co seu curmán Roxelio, que o animou a curmán Roxelio, que o animou a participar na vida literaria e política participar na vida literaria e política dende os anos mozos.dende os anos mozos.

Como amosa nas súas cartas, o Como amosa nas súas cartas, o bacharelato non lle interesaba. Porén, as bacharelato non lle interesaba. Porén, as cuestións políticas e literarias atraíano cuestións políticas e literarias atraíano cada vez máis, adoptando sempre unha cada vez máis, adoptando sempre unha actitude radical e rebelde que se opuña actitude radical e rebelde que se opuña frontalmente ao ambiente no que pasou frontalmente ao ambiente no que pasou a infancia, vivindo e participando con a infancia, vivindo e participando con intensidade o momento social e político, intensidade o momento social e político, xa que Manuel Antonio non se limitou xa que Manuel Antonio non se limitou nunca a ser un simple espectador.nunca a ser un simple espectador.

A súa primeira rebeldía é contra o A súa primeira rebeldía é contra o conservadorismo carlista e, por conservadorismo carlista e, por extensión, a xermanofilia. Cando en extensión, a xermanofilia. Cando en 1918, durante a primeira guerra 1918, durante a primeira guerra mundial, os alemáns atacaron barcos mundial, os alemáns atacaron barcos franceses, Manuel Antonio e mailo franceses, Manuel Antonio e mailo seu curmán Roxelio pedíronlle ao seu curmán Roxelio pedíronlle ao embaixador francés na Coruña que embaixador francés na Coruña que os alistase na Lexión Estranxeiraos alistase na Lexión Estranxeira

Diante da imposibilidade de facelo Diante da imposibilidade de facelo na embaixada, decidiu ir el mesmo a na embaixada, decidiu ir el mesmo a Francia, pero detivérono na Francia, pero detivérono na fronteira e botou uns días no fronteira e botou uns días no cárcere. Posteriormente tentou, cárcere. Posteriormente tentou, tamén sen éxito, participar na tamén sen éxito, participar na Revolución Rusa de outubro e mais Revolución Rusa de outubro e mais nas guerrillas sandinistas, en nas guerrillas sandinistas, en Nicaragua.Nicaragua.

Tamén no ano 1918, con só dezasete Tamén no ano 1918, con só dezasete anos, enviou os seus primeiros anos, enviou os seus primeiros poemas a revistas e xornais, e poemas a revistas e xornais, e chegou a manter unha polémica co chegou a manter unha polémica co director da revista Suevia sobre a director da revista Suevia sobre a calidade das súas composiciónscalidade das súas composicións

Pouco a pouco comezou a Pouco a pouco comezou a concienciarse na loita anticaciquil concienciarse na loita anticaciquil que ían espallando os movementos que ían espallando os movementos agraristas e fixo dos seus poemas agraristas e fixo dos seus poemas unha arma de loita, mesmo en unha arma de loita, mesmo en contra da ideoloxía da súa familia; contra da ideoloxía da súa familia; por iso, algunha vez solicitaba que por iso, algunha vez solicitaba que ao pé do poema só constasen as ao pé do poema só constasen as iniciaisiniciais

En 1919 envía un soneto a La En 1919 envía un soneto a La Redención, "O sol d'a liberdade". O seu Redención, "O sol d'a liberdade". O seu director rexeitouno porque os versos director rexeitouno porque os versos empregados non eran hendecasílabos, empregados non eran hendecasílabos, como marcaban os canons clásicos; como marcaban os canons clásicos; non obstante, aconselloulle que non obstante, aconselloulle que seguise escribindo textos en prosa (sic) seguise escribindo textos en prosa (sic) de contido civil e animouno no seu de contido civil e animouno no seu interese polo movemento agraristainterese polo movemento agrarista

A partir dese momento A partir dese momento as súas preocupacións as súas preocupacións vanse centrar na loita vanse centrar na loita anticaciquil, no anticaciquil, no nacionalismo e mais na nacionalismo e mais na súa produción literaria, súa produción literaria, que, agás algúns que, agás algúns poucos poemas poucos poemas iniciáticos, está escrita iniciáticos, está escrita integramente en integramente en galego.galego.

Estatua de Manuel Estatua de Manuel Antonio en RianxoAntonio en Rianxo

En 1919, Rafael Dieste e Manuel Antonio En 1919, Rafael Dieste e Manuel Antonio escribíronlle a Castelao para que escribíronlle a Castelao para que actuase como intermediario entre eles e actuase como intermediario entre eles e Vicente Risco, recoñecido como o Vicente Risco, recoñecido como o guieiro teórico dos membros do grupo guieiro teórico dos membros do grupo Nós e mais daqueles mozos que tiñan Nós e mais daqueles mozos que tiñan inquedanzas nacionalistas e literarias, inquedanzas nacionalistas e literarias, pois era, sen dúbida ningunha, a persoa pois era, sen dúbida ningunha, a persoa máis informada das novidades artísticas máis informada das novidades artísticas que estaban a aparecer en Europa.que estaban a aparecer en Europa.

Foi ser tamén o ourensán quen lle Foi ser tamén o ourensán quen lle enviase noticia a Manuel Antonio enviase noticia a Manuel Antonio dos movementos de vangarda en dos movementos de vangarda en Europa e en España…Europa e en España…

...pero Vicente Risco, pouco ...pero Vicente Risco, pouco convencido do interese destas convencido do interese destas correntes para a literatura galega, correntes para a literatura galega, malia escribir o primeiro poema malia escribir o primeiro poema futurista na nosa lingua no ano futurista na nosa lingua no ano 1920, recoméndalle a Manuel 1920, recoméndalle a Manuel Antonio que repare nalgúns aspectos Antonio que repare nalgúns aspectos que son, ao seu ver, importantes que son, ao seu ver, importantes para a nova literatura galegapara a nova literatura galega

como o folclore (aspecto sobre o que Manuel como o folclore (aspecto sobre o que Manuel Antonio había de manter máis tarde longas Antonio había de manter máis tarde longas discusións epistolares con Castelao, tentando discusións epistolares con Castelao, tentando ver cal sería a maneira máis axeitada de incluír ver cal sería a maneira máis axeitada de incluír os elementos populares na creación artística os elementos populares na creación artística sen caer no ruralismo); o saudosismo portugués sen caer no ruralismo); o saudosismo portugués (este sentimento, extrapolable á mentalidade (este sentimento, extrapolable á mentalidade galega, tiña como máximo representante a galega, tiña como máximo representante a Teixeira de Pascoais, autor moi relacionado cos Teixeira de Pascoais, autor moi relacionado cos intelectuais e mais cos artistas de vangarda intelectuais e mais cos artistas de vangarda galegos, entre eles, Álvaro Cebreiro.galegos, entre eles, Álvaro Cebreiro.

Os haiku xaponeses (composicións Os haiku xaponeses (composicións de tres versos nas que se capta o de tres versos nas que se capta o instante e que procuran provocar instante e que procuran provocar emocións no lector por medio da emocións no lector por medio da xustaposición de imaxes) e, sobre xustaposición de imaxes) e, sobre todo, recomendoulle a procura dun todo, recomendoulle a procura dun estilo de seu, sinxelo, non marcado estilo de seu, sinxelo, non marcado por escolas literarias.por escolas literarias.

A súa información literaria e política A súa información literaria e política procedía, ademais das informacións procedía, ademais das informacións dos mestres, dun amplo abano de dos mestres, dun amplo abano de lecturas. Recibía case todas as lecturas. Recibía case todas as publicacións literarias e galeguistas do publicacións literarias e galeguistas do momento (A Nosa Terra, Nós, Céltiga, momento (A Nosa Terra, Nós, Céltiga, La Centuria, Alfar... ) e intercambia La Centuria, Alfar... ) e intercambia recomendacións e libros cos seus recomendacións e libros cos seus amigos, combinando os clásicos cos amigos, combinando os clásicos cos autores máis modernos.autores máis modernos.

No ano 1919, seguindo os consellos No ano 1919, seguindo os consellos do seu curmán Roxelio, comezou os do seu curmán Roxelio, comezou os seus estudos de náutica en Vigo, seus estudos de náutica en Vigo, unha cidade que describe unha cidade que describe parodicamente ("Eu en Vigo estou parodicamente ("Eu en Vigo estou nun deserto: un deserto poboado de nun deserto: un deserto poboado de pantallas cinematográficas") e na pantallas cinematográficas") e na que non se daba...que non se daba...

...Porén, vai ser nesta cidade onde ...Porén, vai ser nesta cidade onde terá ocasión de participar na II terá ocasión de participar na II Asemblea Nacionalista (celebrada en Asemblea Nacionalista (celebrada en 1921) e de coñecer persoalmente os 1921) e de coñecer persoalmente os membros máis sobranceiros do membros máis sobranceiros do galeguismo, entre eles, Risco, co que galeguismo, entre eles, Risco, co que mantivera só trato epistolarmantivera só trato epistolar

Dela saíu un Manuel Antonio Dela saíu un Manuel Antonio fortemente convencido polo ideario fortemente convencido polo ideario nacionalista e moi combativo, o que nacionalista e moi combativo, o que lle provocou discusións cos seus lle provocou discusións cos seus amigos de infancia (Roxelio e mais amigos de infancia (Roxelio e mais Rafael Dieste) por non adoptaren un Rafael Dieste) por non adoptaren un compromiso tan radical coma o seu compromiso tan radical coma o seu co galeguismo.co galeguismo.

Comezou a cartearse con Victoriano Comezou a cartearse con Victoriano Taibo, esteticamente continuador da Taibo, esteticamente continuador da liña tradicional de Cabanillas, pero liña tradicional de Cabanillas, pero que soubo recoñecer e admirar o que soubo recoñecer e admirar o facer poético do rianxeiro e a súa facer poético do rianxeiro e a súa novidade, como demostra unha carta novidade, como demostra unha carta na que lle pide información sobre a na que lle pide información sobre a poesía moderna.poesía moderna.

A partir de 1921 Manuel Antonio A partir de 1921 Manuel Antonio comezou unha intensa actividade comezou unha intensa actividade literaria. Colaborou en revistas literaria. Colaborou en revistas (entre elas Alfar, da Coruña, na que (entre elas Alfar, da Coruña, na que participan importantes vangardistas participan importantes vangardistas da literatura española) e xornais, e da literatura española) e xornais, e mesmo formou parte do consello de mesmo formou parte do consello de redacción dunha delas, Ronsel, de redacción dunha delas, Ronsel, de Lugo.Lugo.

En 1922 publicou, xunto o debutante En 1922 publicou, xunto o debutante Álvaro Cebreiro, o manifesto ¡Máis Álvaro Cebreiro, o manifesto ¡Máis alá!, que eles mesmos se encargaron alá!, que eles mesmos se encargaron de espallar por Galicia e o de espallar por Galicia e o estranxeiro.estranxeiro.

Este manifesto, o único que aparece Este manifesto, o único que aparece na literatura galega da época, foi un na literatura galega da época, foi un auténtico revulsivo para o sector máis auténtico revulsivo para o sector máis conservador do galeguismo, coma o conservador do galeguismo, coma o que daquela leva as rédeas das que daquela leva as rédeas das Irmandades da Fala, que viu nel un Irmandades da Fala, que viu nel un ataque político concibido por Antón ataque político concibido por Antón Villar Ponte, pero non desatou unha Villar Ponte, pero non desatou unha polémica da intensidade que esperaban polémica da intensidade que esperaban os autores.os autores.

No 1923 rematou os estudos de No 1923 rematou os estudos de náutica e aínda se matriculou en náutica e aínda se matriculou en Filosofía e Letras na Universidade Filosofía e Letras na Universidade de Santiago, levado pola atracción de Santiago, levado pola atracción que sobre el exerceu sempre que sobre el exerceu sempre Compostela, mais nunca chegaría a Compostela, mais nunca chegaría a rematar estes estudos.rematar estes estudos.

Á espera de facer as prácticas de piloto, Á espera de facer as prácticas de piloto, seguía a actualidade literaria a través da seguía a actualidade literaria a través da prensa (lía case todas as revistas publicadas prensa (lía case todas as revistas publicadas en Galicia e mais algunhas estranxeiras) e do en Galicia e mais algunhas estranxeiras) e do intercambio de lecturas cos seus amigos, pois intercambio de lecturas cos seus amigos, pois non formou parte activa dos parladoiros non formou parte activa dos parladoiros literarios, máis propios da cidade ca dunha literarios, máis propios da cidade ca dunha vila mariñeira coma Rianxo, onde non tiña xa vila mariñeira coma Rianxo, onde non tiña xa con quen compartir as inquedanzas artísticas con quen compartir as inquedanzas artísticas (dille a Dieste nunha carta que Rianxo segue a (dille a Dieste nunha carta que Rianxo segue a disputarlle a Roma o nome de Cidade Eterna).disputarlle a Roma o nome de Cidade Eterna).

A soidade vital foise acentuando cada vez A soidade vital foise acentuando cada vez máis. Xa non enviaba tan a miúdo poemas máis. Xa non enviaba tan a miúdo poemas á prensa e a súa produción literaria foise á prensa e a súa produción literaria foise construíndo con máis vagar, máis coidada construíndo con máis vagar, máis coidada e persoal. Intensificouse o individualismo e persoal. Intensificouse o individualismo na obra e na súa vida, e cultivaba a súa na obra e na súa vida, e cultivaba a súa particular imaxe externa, arredada dos particular imaxe externa, arredada dos convencionalismos burgueses, máis convencionalismos burgueses, máis achegada ao mariñeiro que ao literato de achegada ao mariñeiro que ao literato de cenáculo.cenáculo.

Entre 1926 e 1927 fixo as prácticas Entre 1926 e 1927 fixo as prácticas de piloto da mariña mercante a de piloto da mariña mercante a bordo do paquebote Constantino bordo do paquebote Constantino Candeira, do que é capitán Augusto Candeira, do que é capitán Augusto Lustres Rivas, a quen lle dedica De Lustres Rivas, a quen lle dedica De catro a catro, o poemario concibido catro a catro, o poemario concibido durante as travesías nese barco.durante as travesías nese barco.

Na publicación do libro participaron Na publicación do libro participaron Dieste, xestionando as cuestións Dieste, xestionando as cuestións editoriais, e mais Maside, que o editoriais, e mais Maside, que o ilustraría.ilustraría.

Nos anos 1928 e 1929 fixo tres Nos anos 1928 e 1929 fixo tres viaxes a América a bordo do buque viaxes a América a bordo do buque holandés Gelria e en 1929 holandés Gelria e en 1929 desembarcou en Cádiz por mor do desembarcou en Cádiz por mor do agravamento da tuberculose que agravamento da tuberculose que padecía, e da que só sabían uns padecía, e da que só sabían uns poucos amigos. O 28 de xaneiro do poucos amigos. O 28 de xaneiro do 1930 faleceu na aldea de Asados 1930 faleceu na aldea de Asados (Rianxo).(Rianxo).

ObraObra

A produción poética de M.A. é A produción poética de M.A. é breve, arredor de 120 poesías breve, arredor de 120 poesías clasificadas nos seguintes clasificadas nos seguintes poemarios ou grupos de poemarios ou grupos de composicións:composicións:

Con anacos do meu interior --> 18 Con anacos do meu interior --> 18 poemas; escrito entre 1920-1922.poemas; escrito entre 1920-1922.

Foulas --> 28 poemas; escrito entre Foulas --> 28 poemas; escrito entre 1922-1925.1922-1925.

De De catrocatro a a catrocatro --> 19 poemas; escrito entre 1926-1 --> 19 poemas; escrito entre 1926-1927.927.

Sempre e mais despois --> 8 Sempre e mais despois --> 8 poemas; escrito con posterioridade poemas; escrito con posterioridade a de catro a catro.a de catro a catro.

Viladomar --> 6 poemas; escrito en Viladomar --> 6 poemas; escrito en 1928.1928.

Poemas soltos datados --> 27 Poemas soltos datados --> 27 poemas; escrito entre 1918-1928.poemas; escrito entre 1918-1928.

Poemas soltos non datados --> 15. Poemas soltos non datados --> 15. Algúns aparecen escritos nos Algúns aparecen escritos nos últimos tempos da vida do autor.últimos tempos da vida do autor.

Ao reverso da noiteAo reverso da noiteLuceiros degoladosLuceiros degolados

desángrnse de ouro no Mardesángrnse de ouro no Mar

De par de nósDe par de nósa Lúaa Lúa

fai ronseis infecundadosfai ronseis infecundados

Mentres sonea a maretaMentres sonea a maretavai folleando no libro das velasvai folleando no libro das velas

Irredentos velames exhaustosIrredentos velames exhaustosresignados a pendurar na cruxresignados a pendurar na crux

Estrelas inconscientesEstrelas inconscientes mecanizan o obseso tic-tacmecanizan o obseso tic-tac

A auga toda dos océanosA auga toda dos océanos ensumiuse nunha bágoaensumiuse nunha bágoa

E o pano branco do novo díaE o pano branco do novo día enxugará os ollos do ceoenxugará os ollos do ceo

Fragmento Fragmento de De catro a catrode De catro a catro

FINFIN