MAPAS, ESCALAS,

PAISAXES

A realidade xeográfica e a súa representación

(Guía para o profesorado)

“A paisaxe é unha realidade espazo-temporal concreta, unha

expresión formal percibida e integrada por un conxunto de

elementos, visibles e invisibles, de orixe natural, biolóxico e

antrópico, relacionados entre sí e que están en contínua

transformación. A paisaxe ten elementos obxectivos (relevo, clima,

edificacións…) pero tamén é unha construcción social froito dunha

evolución no tempo e unha vivencia, un xeito de ver e imaxinar o

mundo” Ángel Liceras, Universidade de Granada.

SAÍMOS DE EXCURSIÓNRUTA IES ASOREY- CASTRO DA PASTORA, DISTANCIA 1,1 KMS,

DURACIÓN APROX. 90 min.

FICHA TÉCNICA DIDÁCTICA DA ACTIVIDADE

CONTIDOS:

-Os mapas, aplicacións de orientación e localización, tipos de mapas:

o mapa topográfico, o compás, como se usa

-Identificación dos elementos da paisaxe, interacción entre eles e a

acción humana. Contribución ao desenvolvemento da sostenibilidade.

-CRITERIOS DE AVALIACIÓN:

-Localizar lugares nun mapa e obter información sobre o espazo

representado a partir da lenda ou da simboloxía do mapa,

comunicando as conclusións de xeito oral ou escrito

-Identificar e explicar algúns exemplos dos impactos da acción humana

no medio natural, analizando causas e efectos e aportando medidas e

conductas para reducilos

-COMPETENCIAS:

-Social e cidadá, interacción co medio físico, matemática, dixital e

lingüistica

SAÍDA DE EXPERIMENTACIÓN

FASE INICIAL

(Actividades na aula)

- Definir cuestión de estudo

- Detectar Ideas previas

- Documentación

- Motivar alumnado

- Organizar a tarefa

- Estabrecer obxectivos

DESENVOLVER

(Traballo de Campo)

- Recoller datos

-Identificar

- Cartografar

- Medir

-Debuxar

-Fotografar

- Preguntar

FASE DE SÍNTESE

(Actividades na aula)

-Tratamento da información

- Formular conclusións

- Consideración crítica de resultados

- Valoración e formulación de

alternativas

Elaboración propia a partir de: VILARRASA, A. “Salir del aula. Reapropiarse del contexto” en Rev. Íber

de didáctica de CCSS, nº 36, pax. 22, 2003, Barcelona, ed. Graó.

MATERIAL QUE LEVA CADA

ALUMNO E ALUMNA:

CÁMARA DE FOTOS

COPIA DA FOLLA DO MAPA TOPOGRÁFICO

ESCALA 1:25.000

FICHA DE OBSERVACIÓN

LÁPIZ, BOLI (AZUL E VERMELLO), SOPORTE

DURO EN QUE APOIAR O PAPEL

E POR SUPOSTO, CALZADO E ROUPA

CÓMODA…

ANVERSO E REVERSO DA

FICHA

Incluímos fotos do punto de partida e chegada. Está

accesible publicamente neste enderezo:

https://mapsengine.google.com/map/edit?mid=zMYimwqE5UF0.kcVYFympWi7s

Situamos a ruta en Google maps

- DURANTE O PERCORRIDO O ALUMNADO

CUBRE A FICHA DE OBSERVACIÓN

NO MIRADOIRO DA PASTORA:

- COA AXUDA DO COMPÁS LOCALIZAMOS

OS PUNTOS CARDINAIS, PINTAMOS CON XIZ

NO CHAN

-ORIENTAMOS O MAPA

- COMPARAMOS MAPA E REALIDADE E

LOCALIZAMOS OS PUNTOS MÁIS ALTOS E

MÁIS BAIXOS

-SACAMOS FOTOS

FASE FINAL: TRABALLO NA AULA

ACTIVIDADES

1- FACEMOS O NOSO PROPIO MAPA TEMÁTICO DE USOS DO

CHAN:

-SOBRE UNHA COPIA DA ORTOFOTO 1: 25.000 QUE OBTEMOS

PREVIAMENTE DE SIGPAC (captura de pantalla) SINALAMOS CON

DIFERENTES CORES E SUPERPOÑENDO UN PAPEL

TRANSPARENTE:

- ZONAS URBANAS

- ZONAS DE CULTIVOS

- VÍAS DE COMUNICACIÓN

-ZONAS VERDES

-INDUSTRIAS

-EDIFICIOS PÚBLICOS DE USO COMUNITARIO (EQUIPAMENTOS)

-CREAMOS UNHA LENDA COAS DIFERENTES CORES

O QUE NON DEBE FALTAR NUN MAPA:

-TÍTULO: De que fala o mapa?

-ORIENTACIÓN: Cara onde está o norte?

-LENDA: Que representan os símbolos do mapa?

- ESCALA: A que equivalen na realidade as

distancias do mapa?

2- LEVANTAMOS UN PERFIL TOPOGRÁFICO

ENTRE A ILLA ARTIFICIAL DAS GORITAS E O RÍO TOMBELOMAPA: captura de pantalla de IBERPIX. Pódese imprimir un PDF

Neste enderezo atópase un video titorial sobre como se fai un perfil topográfico:

http://youtu.be/f841Dbk2DI8

COA AXUDA DO VISOR SIGPAC OU IBERPIX

FACEMOS MEDICIÓNS DE DISTANCIAS E

SUPERFICIES

Nas imaxes aparece a

lonxitude da ruta

percorrida e a superficie

do dominio público do

Monte da Pastora, no

que se atopan os restos

do Castro da Pastora

3- FACEMOS GRÁFICOS: HISTOGRAMA DE FRECUENCIAS

% DE MENCIÓNS QUE RECOLLEMOS NA SAÍDA(Esq folla de cálculo open office, dta excel)

0

10

20

30

40

50

60

70

PORCENTAXE DE USOS AGRÍCOLAS NA RUTA Á

PASTORA

casas particulares fábricas fincas agrícolas equipamentos públicos edificios históricos museos

0

10

20

30

40

50

60

% DE MENCIÓNS DE USOS DO CHAN

ITEMS

PO

RC

EN

TA

XE

Poñemos en común o que vimos na ruta

Apoiámonos nas fotos que sacamos

RUTA PRÓXIMA A UN

ESPAZO NATURAL

PROTEXIDO

INSTITUCIÓNS QUE

CUSTODIAN ESTE

ESPAZO E

COLABORAN NA

SÚA PROTECCIÓN E

MELLORA: XUNTA

DE GALICIA, UNIÓN

EUROPEA,

DEPUTACIÓN DE

PONTEVEDRA

Que é un LIC?

PERIFERIA

URBANA.

PREDOMINIO DO

USO AGRÍCOLA,

ESPECIALMENTE

VIÑEDOS E

INVERNADOIROS:

relacionar co clima

das Rías Baixas

AO PE DO MIRADOIRO

DA PASTORA, AS

CURVAS DE NIVEL DO

MAPA TOPOGRÁFICO

COINCIDEN COA

ESTRADA E CUN DOS

TERRAPLÉNS

DEFENSIVOS DO

CASTRO DA PASTORA

USO RECREATIVO DA PAISAXE.

EDUCACIÓN AMBIENTAL: a xente

usa pouco as papeleiras

ESPAZOS

PÚBLICOS E DE

EQUIPAMENTO:

COLEXIO DE

INFANTIL E

ESCOLA-TALLER

MUNICIPAL

ESPAZOS

DE ALTO

VALOR

HISTÓRICO

E

TURÍSTICO:

RUÍNAS DE

STA MARIÑA

REDACTAR CONCLUSIÓNS

- INFORME INDIVIDUAL (power point ou arquivo de texto):

No que se describa a paisaxe que vimos, indicando:

. LOCALIZACIÓN, onde está, coordenadas aproximadas, parroquia,

concello, comunidade autónoma…

. Dicir se é unha paisaxe predominantemente natural ou humanizada,

xustificar.

. EXPLICAR as súas características segundo as conclusións

realizadas en común na aula, apoiándose nas fotos realizadas por

cada alumno ou alumna

-ORGANIZADOS EN GRUPOS:

-Redactar unha instancia ao Concello denunciando a existencia de

elementos negativos na paisaxe (por exem. lixo, verquidos, deterioro

de mobiliario urbano…) e propoñendo melloras. Un portavoz por

grupo fai unha exposición-resumo apoiándose nun power point

MODELO DE INSTANCIA

Unha instancia é unha solicitude que se fai a unha institución oficial.

Debe levar este formato e presentarse no rexistro xeral da institución:

MANUEL GONZÁLEZ GONZÁLEZ con DNI: 12345678G,

e domicilio en Cambados, rúa Dolores del Valle nº 1,

EXPOÑO: Que paseando polo entorno do Monte da Pastora,

comprobei que había un número insuficiente de papeleiras. Isto

provoca que exista lixo tirado en moitos puntos, co conseguinte

deterioro medioambiental; e tendo en conta que é un lugar moi

visitado tanto por veciños e veciñas como por turistas que nos visitan

SOLICITO: Que se coloquen máis papeleiras na ruta de subida ao

miradoiro da Pastora

Asinado: ________

ILUSTRÍSIMO ALCALDE DO CONCELLO DE CAMBADOS

Dereitos de autor

Mapas, escalas, paisaxes. Maribel Iglesias Baldonedo, con licenza:

Dentro do curso: O tempo e o espazo con liñas e cores por Maribel

Iglesias e Manuel Busto. Baixo licenza

Creative Commons Reconocimiento-NoComercial-CompartirIgual 3.0

España.

Créditos e autoría:

Úsanse imaxes e recursos de produción propia, que se fan públicos con

licenza CC-BY-NC-SA, outras de dominio público, con licenza creative

commons, GNU... tomados preferentemente de bancos de recursos

educativos abertos. Tamén se empregan, acolléndose ao dereito de cita

segundo a lexislación vixente, imaxes e recursos diversos de diferentes

páxinas Web, e lígase -cando é posible- a súa licenza ao pé dos propios

recursos, que manteñen integramente.

Outras licenzas:

Quedan fora desta licenza as imaxes, recursos... que manteñen a súa

propia licenza, sinalada en cada caso.