Os muíñosGrupo 1:

•Xana Rodríguez

•Pablo Otero

•Iván López

•David Fernández

•Carmen Pavón

•Ana García

•Iria Rivas

Que é un muíño?Un muíño é un artefacto ou máquina que serve para moer usando aforza do vento ou da auga. É unha das mostras de arquitectura popularque máis abunda na paisaxe galega. Forma parte do conxunto deconstrucións adicadas á fabricación dun elemento básico da alimentación: opan. Deste xeito o muíño posúe un evidente valor no plano económico; pero,ademais, xoga un importante papel nas relacións sociais da Galicia rural.

Muíños de ríoNestes muíños, que podían estar en funcionamento case continuamente,aprovéitase con moita facilidade a auga que transcorre polo río, xa que éabundante. Nun lugar apropiado realízase unha presa e ao saír a auga dela,move cun sinxelo mecanismo as pedras do muíño.

Muíños de marea ou de ríaOs muíños de marea eran inxenios destinados á molturación dos cereais(fariña de trigo) e moenda de sal que aproveitan as subidas da marea paraencher a presa e despois esta sóltase para mover o sistema do muíño.Durante séculos foron construidos ao longo da costa atlántica europea(Holanda, Gran Bretaña, Francia, Portugal e España), localizadosprincipalmente nos caños, canles e ríos, onde a enerxía potencial dasmareas era máxima, o que lles permitía funcionar durante unhas seis horaspor cada ciclo preamar-baixamar.

Muíños de caldeiro

A súa principal dificultade está en envasar a auga, xa que ao dispoñer depouca por tratarse de vales con regatos ou pequenos ríos, utilízase uncaldeiro ou pozo, xunto á casa ou na mesma casa, cunha profundidade de10 a 11 metros. Unha vez cheo o caldeiro e o cauce que o acompaña(tarda unhas tres horas), podíase moer durante unha hora.

Outros muíños

• Muíños de aceite: en Galicia este tipo de

muíños construíronse en lugares onde as

características climatolóxicas permitiron a

introdución dunha especie mediterránea como é

a oliveira.

• Muíños da casca: neles moíase a cortiza de

certas árbores que logo se utilizaba no curtido

de peles ou para encasca-las redes.

Partes dun muíño

• Presa, guiar ou ceña: é unha paredeconstruída con pedras grandes que seemprega cando o muíño non se atopa noálveo natural do río e serve para leva-laauga ata el.

• Gavada, gavia ou loada: rego feito naterra para conduci-la auga dende a presaata o muíño.

Partes dun muíño

• Canle: é un depósito vertical onde se almacenaa auga que vén da gavada e serve paraaumenta-la presión desta cando o caudal épequeno.

• Edificio do muíño: serve para acubilla-losmecanismos de trituración do gran e sitúaseun pouco por riba do nivel do río. É unhaconstrucción normalmente de forma cadradaou rectangular con muros de cachotería degranito ou xisto e cuberta construída sobreunha armazón de madeira.

Partes dun muíño

No seu interior, e de abaixo arriba, podemosdiferencia-los seguintes elementos mecánicos:

• INFERNO: cavidade que acubilla o rodicio.Está formado por dúas paredes laterais, unhadelas cun pequeno oco para o billote e a partefrontal, chamada sartén. Nesta hai outro oco(ou ocos) que serve para dar saída á augadespois de move-lo rodicio.

Partes dun muíño

• TREMIÑADO: situado enriba do inferno, é oespacio onde se leva a cabo a moenda. A súaplanta divídese en dúas partes: unha co pisode madeira, de pedra ou terreo, e outra queleva unhas grosas pedras de gran que salvan adistancia que hai entre os muros laterais doinferno e soportan o peso do pé e da moa.

Partes dun muíño • RODA: é o elemento que pon en movemento a

peza de moer. Pode ser horizontal ou vertical;no primeiro caso chámase rodicio e, nosegundo, bruia.

• O rodicio: polo xeral é de madeira ou deferro, cunha serie de aspas en forma de cullere dispostas radialmente chamadas penas.Estas ó recibi-la presión da auga póñeno enmovemento. Un eixe transmite estemovemento á peza de moer.

Partes dun muíño

• A bruia é de maiores dimensións que aanterior e está fixada a un eixehorizontal que fai chega-lo seumovemento á peza de moer a travésdunha engrenaxe que transforma arotación vertical da roda nunha rotaciónhorizontal.

Partes dun muíño

• PEZA DE MOER: situada no interior doedificio, componse de varias partes:A moega: é unha caixa de madeira enforma de pirámide invertida. Estáaberta pola parte superior, para poderbota-lo gran, e pola inferior, para que oscereais caian nunha canle, tamén demadeira, chamada quenlla ou adella.

Partes dun muíño

• PÉ: é unha peza de pedra de forma circular,fixa, moi sólida, sobre a que se coloca a moa,tamén de pedra, pero de menor tamaño emóbil. Ó xirar desfai o gran contra o pé. Dasxuntas da moa e do pé sae a fariña que vaicaer nun lugar chamado farneiro.

• A quenlla regula a caída dos cereais e diríxeocara ó ollo da moa, situado no seu centro. Porel o cereal métese entre a moa e o pé.

Partes dun muíño

O noso muíño

• Este muíño foi construído no ano 1870 e,segundo o noso muiñeiro, xa pasou por variasmans.

O muiñeiro

• Chámase Edelmiro e contounos que levabacorenta e catro anos no muíño e que lle gustamoito o seu traballo.

Muíño de trigo

Explicounos como funcionaba e as súas partes.

Ten dúas pedras, a de abaixo chámase pé e éfixa; a de enriba chámase capa e é móvil.

Muíño de trigo

• Tamén vimos a muxega, que é onde se vaibotando o trigo para despois moer. Esta levaun pau que se chama trate.

Muíño de trigo

• A peneira, outra parte do muíño, está enmovemento e serve para separar a fariña, omáis fino, do salvado, que é máis gordo e servede alimento para os animais.

Muíño de trigo

• Ensinounos como a auga facía que funcionase omuíño e tamén nos mostrou o rodicio.

Muíño de maíz

• Á parte do muíño de trigo, tamén nosensinaron un muíño de maíz.

Muíño de maíz

• É moi similar ao muíño de trigo, só que estemoía maíz e non producía salvado, xa saía afariña directamente.

• E aproveitamos a nosa visita ao muíño paradesfrutar e sacar unhas fotiños co noso granmuiñeiro, Edelmiro.