Mundu Mira Kooperatiba eta Eskola Berdeak

ESKOLA BERDEAPROIEKTUAREN TXOSTENA

komunikazioa

m

ESKOLA BERDEAK PROIEKTUAAURKIBIDEA

1. SARRERA 3

2. ESTRATEGIA 4

3. ZER DA ESKOLA BERDEA 5

4. NAZIOARTEKO EREDUAK 6 4.1. Zeelanda berria 6 4.2. Ameriketako Estatu Batuak 6 4.3. UNESCO 7

5. PROIEKTUAREN HELBURUAK 8

6. ERAGILEEN FUNTZIO ETA ZEREGINAK 9 6.1. Udala 9 6.2.MunduMiraKooperatiba 9 6.3. Ikastetxeak 9

7.PROZESUAREN EZAUGARRITZEA 10 7.1. Parte hartzea 10 7.2. Eragin guneak 11 7.3. Komunikazioa 12

8. PROZESUAREN DESKRIBAPENA 13

9. AZKEN EMAITZA 14

ESKOLA BERDEAK MUNDU MIRA KOOPERATIBA

1. SARRERA

3

Bukatu da hondakinekin magia egiten genueneko garaia. Orain artean etxean sobera genuena edukiontzira bota, eta hau biharamunean eraman egiten zuten, edo zabortegian uzteko edota erre eta balioztatzeko.

Gure kontsumo ohiturek, gero eta hondakin kopuru handiagoa sortzera bultzatu gaituzte. Soberakinak, gainera, nahasita atera ohi ditugu, zabor bihurtuz. Aipatu bezala, orain artean magia egiten genuen, zaborra zegokion edukiontzian utziz. Baina magiaren tranpa azaldu den neurrian, zaborrak sorturiko arazoa begi bistakoa bilakatu zaigu.

Gero eta indar handiagoz puztutako globoak eztanda egin duela esan dezakegu. Oro har, zabortegiak aurreikusitako epeak baino azkarrago betetzen ari garela ikusi da. Eta zenbait kasutan, zabortegi horiek, bere jasotze gaitasuna ahitu dute jada. Gainera, zabortegietan sortzen diren lixibiatuek ondorio ekologiko sakonak uzten dituzte, eta horren jakitun, Europako zuzentarauek ere hauen itxiera eskatu dute.

Errauskailuak,hondakinenazkentratamenduarilotutakoalternatibagisaraaurkeztubadiraere, epe motzeko ibilbidea dutela aurreikus daiteke. Sortzen duten zepa toxikoak nonbait pilatu behar eta, zabortegien arazora itzultzen baikaitu berriro. Gainera, aireratutako partikulek osasunarentzat ondorio larriak eragiten dituela jakinik, Europatik 2020rakoerrauskailuguztiakixtearenaldeeginda.

Hala nola, 2016tik aurrera, ez da onartuko berrerabili daitezkeenmaterialak erre edotazabortegietanpilatzea.Gauzakhonela,hondakinenarazoaazkentratamenduarenikuspegitikateraetasortzeprozesukouneberetiktratatzekoereduarilotubehargatzaizkio.

Orain, Euskal Herrian, Europako hainbat lekutan bezala, hondakinen kudeaketaren inguruko sentsibilizazioa gero eta handiagoa da, ezinbestean arazo honi erantzun integral osasuntsu, ekologikoetaekonomikobatemanbeharrarengarrantziazjabetubaikaraguztiok.


2. ESTRATEGIA

4

Hondakineneredutradizionala(manufakturatu-kontsumitu-bota)guztizlinealada,ezbaituabiapuntura itzultzea eta baliabideen berreskuratzea lortzea helburu. Horrez gainera, aipatu bezala,hondakinensistemalinealarekinhondakinenkopuruaizugarriada,delamarketing,packackingedobestelamerkatuarrazoiengatik,delagurekontsumoohiturekereerosi-botaeskeman bizitzera eraman gaituztelako, baina eredu honek kopuru handiak sortzen ditu eta hondakinen kudeaketa zirkulua ixteko zabortegiak eta erraustegiak behar dira. Hondakin kudeaketa linealaren ordez, sistema zirkularra (diseinua – ekoizpena – erabilpena – berrerabilpena – bilketa – birziklapena – berriz diseinua) sustatu behar dela uste dugu, hondakinak produktuen bizitza zikloa luzatzeko erabiliz. Horretarako,hasteko,kontzientziazioetaardurariheldubehardiogu,hortiketorrikobaitaarazo ororen gakoa. Horri loturiko lehen urrats bezala, ondorioz, hondakinen kopurua murriztu behar dugu. Bigarrenik, produktuen berrerabilpena sustatu. Eta azkenik, hondakinak birziklatu behar ditugu zabor bihurtu ez daitezen.


diseinua

berrerabilpena

ekoizpenabirziklapena

erabilpenabilketa

4

Europako herrialde aurreratuenak sistema zirkularra sustatzen ari dira, aipatu prebentzio eta sustapen neurri horiek bultzatuz. Sistema honi esker, hondakinen %75 baino gehiago birziklatzen ari dira. Eta Europako Batzordeak sistema zirkularra beste Europako herrialdeetan sustatzeko konpromisoa adierazi zuen 2012ko apirilean. Sistema zirkular eraginkor baterako, udalek kontzientziazio lan sakon bat bultzatu behar dute hurrengo hiru arloetan:

Hondakinen erronkaren garrantziaz jabetu eta prebentziorako neurriak hartu.

Kontsumo balioen ordez, ingurumenaren, osasunaren eta ardurak eskaintzen dituen konfiantzazkoaukeraksustatu.

Hondakinen murrizketa, berrerabilpena eta birziklapena sustatzeko eguneroko jarduera eraginkorrak martxan jarri. Giza balio eta ohituren aldaketa, azken batean, bilketa edo kudeaketarena baino garrantzitsu etaerrotikoagoada:heziketazarigaraazkenfinean,pertsonakbizimoduhobeagobatizandezaten, erabaki zuzen eta arduratsuak hartu ditzaten. Eta heziketaz edo berreziketaz ari garenez, proiektu honek asmo sendoa du hezkuntza munduan lan egiteko. Honela, herriko hezkuntza zentroetan, haurrekin eta haurren inguruan lan egin edo bizi direnekin (irakasle, langile, guraso...) elkarlanean, heziketaren garrantzia azpimarratzen dugu, orainaldirako ez ezik, etorkizunerako ere ari garelako lanean. Ikasten ari direnak arazoaren tamainaz eta jokabide arduratsuen berri izan dezaten, eta haurren inguruko helduek ere, berreziketaren bidez, kontsumo ohituretatik askatuta, hondakinenkudeaketan arduraz joka dezaten.


3. ZER DA ESKOLA BERDEA

5

Eskola Berdeen asmoa, naturarekin harremanetan egonik, hau ulertuz, honen funtzionamendua laguntzea da, eta giza eraginak uzten duen arrastoagatik, hondakinenkudeaketa hartzen du ardatz. Ekimen honi esker hezkuntza zentroak zaborrik gabeko eskolak bihurtzen dira, eskolak sor ditzakeen hondakinak ahalik eta gehien murrizten dituelako, eta sortutakoak, berrerabili edo birziklatzeko konpromisoa hartzen duelako.

Horrigehitu, lehenaipatubezala,HezkuntzaKomunitateosoakonprometitzekogaitasunaduela proiektu honek, ikasleei ez ezik, irakasle eta ikastetxeko langileei ere zuzenean eragingo dielako, eta zeharka, ikasleen gurasoei ere bai, ikasleek konpromisoak edo ariketak etxera eramanbeharkodituztelakopraktikanjartzera.

Baina proiektu hau ez da osoa, Eskola Berde hau ere adibide ez bada, eta sentsibilizazio lanetikharago,ekinbideaerehartubeharkodu.Hezkuntzazentroakhondakinensortzailehandiak dira eta euren lankidetza kokatuta dagoen komunitateen kudeaketa arduratsu, osasuntsu eta ekologikoa egin beharko du.


4. NAZIOARTEKO EREDUAK

6

Munduko hainbat herrialdetan “Eskola Berdeak” mugimendua garatzen ari da. Gaur egun, milaka eskola Alemanian, Australian, Austrian, Kanadan, Estatu Batuetan, Suedian edo Zeelanda Berrian “Eskola Berdea” bihurtu dira.

4.1 ZEELANDA BERRIA ZeelandaBerrian1993.urteanZeroWasteEducationProgramjarrizutenabian. Programa honi esker 473 eskola, ingurumen eta osasun gaiekin kezkatuta daude. Eskolek beren baldintzetara egokituta dauden Zero Zabor Eskola Planak zehazten eta gauzatzen dituzte. Zero Zabor Eskola Plan hauetan epe laburreko eta epe luzeko helburuak uztartzen dira.

4.2 AMERIKETAKO ESTATU BATUAK Estatu Batuetan milaka ikastetxe Zero Zabor Eskolak bihurtu dira. Bertako esperientzien artean, Kalifornia eta Illinois estatuetakoak oso aurreratuak dira.

Kalifornian Zero Zabor Eskolen ekimenak irakasle eta gurasoen arteko elkarlanetik sortuziren.Hasieratikgurasoenpartehartzehandialortuzen“zaborrikgabekohamaiketakoak”proiektuen bidez. Kaliforniako eskoletan hamaiketakoak eta meriendak hondakinen iturri garrantzitsuenetakoak izaki, proiektu honi lehentasuna eman zioten.

Ekimen hauen arrakasta ikusita, Kaliforniako Estatuak eskolak birziklatzera behartzen dituen legedia onartu du. Legea betetzeko, Kaliforniako Gobernuak School District DiverstionProjectjarrizuenmartxan2000.urtean.Proiektuhonenbidez,erakundeetatikhondakinenkudeaketarako laguntza tekniko eta metodologikoa eskaintzen zaie eskolei.


7

4.3 UNESCO 2005-2014

Azken urteotan nazioarteko erakundeak garrantzi handia ematen ari dira iraunkortasunerako hezkuntzari. Iraunkortasunerako hezkuntza bultzatzeko eta mundu osoari zabaltzeko, UNESCO Nazio Batuen Garapen Iraunkorrerako Hezkuntzaren Hamarkada (2005-2014) sustatzen ari da.

Iraunkortasunerako hezkuntzak hurrengo ezaugarriak biltzen ditu : Balioetan oinarrituta dago.

Egoera aztertu eta hau eraldatzera bideraturik dago.

Tokikoetagertukoinguruarekinestukikonprometituadago.

Diziplina-arteko ikuspegia hartzen du.

Teknologia berriak eta baliabide ugari erabiltzen ditu: esperientziak, eztabaidak, idatziak,arteplastikoak,antzerkiaetaabar...

Adierazgarria da ikaslearentzat eta bere komunitatearentzat.

Interaktiboadaetaikasleenpartehartzeasustatzendu.

Pentsamendukritikoasortzendu.


5. PROIEKTUAREN HELBURUAK

8

Helburu orokorra:

Ingurumenarekiko errespetuan oinarritutako hezkuntzaren bidez, herritarren sentsibilizazioa bultzatu eta hondakinen kudeaketa egoki baterako bidea egiten hastea.

Helburu zehatzak:

Ikastetxeetan, hondakinen kudeaketa egoki baterako urratsak ematea. Amaierarik ez duen etengabeko hobetze prozesu bat garatzea. Ikasle txikienen artean ingurumenarekiko errespetuan oinarritutako ohiturak sortzea. Ikasleenarteaningurumenarekikosentsibilizazioaetapentsamendukritikoasustatzea. Gurasoen sentsibilizazioan eragin eta prozesua garatzeko euren inplikazioa lortzea.

Zeharkako helburuak:

Oro har, herrigintzan eta zehazki hondakinen kudeaketari dagokionean, ikastetxeak lehen mailako protagonistak izan daitezen bultzatzea. Hezkuntzaren eragite ahalmena baliatuz sentsibilizazioa zabaltzea. Ikasle, guraso eta irakasleen arteko harremanak sendotzea. Ikuspegikolektiboaeraikietajarduerakomunitarioabultzatzea. Auzolanarenbaloreakindartuetaauzolanekosaiopraktikoakgaratzea.


6. ERAGILEEN FUNTZIO ETA ZEREGINAK

9

Proiektuhonetaneragiledesberdinekeskuhartukodute.Horregatik,horietakobakoitzak,norbere nahiz ondokoen funtzio eta zereginak argi izatea beharrezkoa izango da. Eraginkortasunaren mesedetan, eragileen arteko koordinazioa eta elkarlana sustatuko dira. Harreman iraunkorretan oinarrituta, uneoro prozesuaren nondik norakoen berri izango dute guztiek.

6.1 Udala

Erakundeek, oro har, eta udalak zehazki, dituzten eskumenengatik funtzio garrantzitsuajokatzen dute hondakinen kudeaketari dagokionean. Horregatik, babes ekonomikoabermatuz, udala bera izango da proiektua abian jarriko duena. Herriko ikastetxeekin hitzarmenak sinatuko ditu eta elkarlana bultzatuko. Eskoletako dinamikatik harago, herriosora zabaldutako programaren baitan herritarren artean gaiaren inguruko sentsibilizazioa bultzatzeko kanpainak sustatuko ditu.

6.2MunduMiraKooperatiba

MunduMira kooperatibak, komunikazioaren arloan biltzen duen jakituria, parte hartzeabultzatzeko duen dinamizazio gaitasuna eta hondakinen arazoarekiko agertzen duen ezagutza eta sentsibilizazioan oinarrituta, gaitasun apartekoa du modu honetako proiektu batendinamizaziorako.Horregatik,bereardura izangoda, baiprozesuarendinamizazioa,baita aholkularitza teknikoa ere.

6.3. Ikastetxeak

Dokumentuanzehar,behinetaberriroaipatudaeskolareninplikazioakberebizikogarantizaizango duela. Honela, garrantzitsua litzateke, aipatu proiektua ikastetxearen erronka nagusienenarteanbarnebiltzea.Zuzendaritzatik,hondakinenkudeaketaegokibatenaldekoapustua egiten den neurri berean, irakasle, langile, ikasle nahiz gurasoen inplikazioa bilatu beharko da. Azken hauek izango direlarik, proiektuaren subjekturik garrantzitsuena.


7. PROZESUAREN EZAUGARRITZEA

10

7.1 Parte hartzea Lehenik eta behin, aitortu behar da ezinezkoa litzatekeela esku artean dugun proiektua ikastetxe ezberdinetako irakasle, guraso eta ikasleen inplikaziorik gabe garatzea. Zuzendaritzatikedotabestelakoestamentubatetikgaratutakoproiektubatekhutsunelarriakizango lituzke proiektuarekiko atxikimenduari edota honen iraunkortasunari dagokionean. Prozesua parte hartzailea izateak, aldiz, atxikimendu maila handiagotzea lortuko du. Honela, Eskola Berdeen proiektuaren azken emaitza arrakastatsua eta etengabeko hobetze prozesu bat izan dadin bermatuko da.

Beraz, ezinbestean, parte hartzea izango da gauzatu nahi den proiektuaren bitarteko garrantzitsuena. Honela, prozesuaren arrakastarako sekretua parte hartzean eta horretarako zehaztukodendefiniziometodologikoanaurkitukodugu.

Prozesupartehartzailearenbitartez, hondakinen kudeaketanemangodirenaldaketetatikharagobestelakobaloreetahelburuaklortuahalkodira.Finean,ikuspegikolektiboagaratueta jarduera komunitarioaren eraginkortasunaz jabetzeko ere balioko du. Honela, elkarrekin eta elkarrengandik ikasteko prozesu bat izango dela esan dezakegu.

Hondakinekin daukagun arazoaz jabetu eta konponbidearen protagonista bilakatuko dira, irakasle, guraso zein ikasleak. Eta parte hartze eta komunikazio teknikariaren laguntza izango badute ere, erabiliko den diseinu metodologikoaren bitartez, erabaki ahalmen osoa izango dute aipatu protagonistek. Uneoro izango dute prozesuaren kontrola, beraiena izango da helburuak zehazteko ardura, baita erabakiak hartu eta gauzatzekoa zeregina ere.


11

7.2 Eragin guneak Batzar orokorra: erabaki gune garrantzitsuena izango da, prozesua protagonisten nahiaren arabera gauzatuko denaren bermea. Bertan, irakasle, langile, guraso eta erabakitzen den ikasmailetakoikasleguztiekpartehartuahalkodute.

Talde eragilea: prozesuaren dinamizaziorako gunea izango da. Parte hartze eta komunikazio teknikariak, zuzendaritzako ordezkariak, bi ikasle ordezkari, bi irakasle ordezkari eta bi guraso ordezkarik osatuko dute.

Irakasleen sarea: irakasleei eta langileei dagozkien erabakiak hartu eta kudeatuko dira bertan. Irakasleen proposamenak jaso eta talde eragilera bideratu edota talde eragilearen erabakiak irakasleeijakinaraztekofuntzioaerebetekodu.Langileguztiekpartehartukodute.

Ikasleak: ikasleak hartzaile nagusi bilakatuko dira. Horretarako, ikasmailaren arabera egokitutakoariketakbaliatukodira.Denaden,ikastetxeakhalaerabakikobalu,adinbatetikaurrerako ikasleek ere erabakigunetan parte hartu ahalko dute beren borondatez. Gelako ikasle ordezkariak aukeratuz ere egin ahalko da, honela, ikasleak ere prozesu honetako motore bilakatuz.

Gurasoen sarea: gurasoei dagozkien erabakiak hartu eta kudeatuko dira bertan. Gurasoen proposamenak jaso eta talde eragilera bideratu edota talde eragilearen erabakiak gurasoei jakinarazteko funtzioa beteko du. Gelako guraso ordezkariek osatuko dute.


12

7.3. Komunikazioa

Proiektuagauzatzekodefinitzenarigarenprozesuarenbaitankomunikazioarenalorrakduengarrantzia ukaezina da. Parte hartzearekin aipatu moduan, komunikazio lan egoki bat egin ezean ezinezkoa izango zaigu helburuak lortzea. Finean, izan ikasle, guraso edota irakasle, pertsonak izango dira mezuaren hartzaileak, baina aldi berean, ekintzaileak izatea ere bilatukodugu.Horregatik,joan-etorrikokomunikaziobideakeraikibeharkodira.Eraginkorraketa gardenak.

Barne komunikazioa: Ikastetxeko komunitatearen baitako pertsonen arteko komunikazioaz ari gara. Horretarako, baliabide edota bitarteko desberdinak erabiliko dira. Hala ere, badira besteren artean lehenetsiko ditugun komunikatzeko moduak ere. Honela, zuzeneko harremanei garrantzia berezia emango zaie. Izan ere, harreman pertsonalak, komunikaziorako modurik hoberena izateaz gain, zeharkako helburuak (jarduera komunitarioa indartzea) lortzeko bitarteko eraginkorra dira. Bestalde, hondakinik ez sortzeko helburuari lotuta, sarritan gehiegi erabili ohi den paperaren erabilera ekiditen saiatuko gara. Hala nola, teknologia berrienerabilerabultzatuz.Betiere,komunikazioarenhelburuakkontutanhartuta.

Kanpo komunikazioa: daukaten eragiteko gaitasunagatik, eskolak gure herrietako eragilesozial garrantzitsuenetakoak dira. Eskola bera osatzen duen komunitatetik harago,eskolarekin inolako harremanik ez duten herritarrentzat ere erreferentzia argi bezain garbia dahezkuntzakoa.Horregatik, eskolan emangodenprozesuak,modunaturalean eskolakokomunitate beraren mugak gainditu eta hondakinen inguruko sentsibilizazioa hedatzen lagunduko du. Eragin hori indartu nahian, eskolan ematen ari den prozesuaren berri herritarguztieizabaltzekohelburuarekinplangintzakomunikatiboosobatlandukoda.Lanhonetarako, ikastetxetikharago,udalakberakereprotagonismobereziahartukodu.Bienarteko elkarlana izango delarik emaitza arrakastatsu baterako sekretua.


8. PROZESUAREN DESKRIBAPENA

13

1-Aurrelan eta aurkezpen fasea: talde eragilea osatzea izango da lehenengo lana. Talde eragilean, prozesua ikastetxearen neurrira egokitu eta lehen definizioa emango zaio. Segidan, guraso,irakasle nahiz ikasleentzat aurkezpen saioa gauzatuko da lehen batzar orokorra antolatuz.

2-Diagnostikoarenunea:egungoegoerarenazterketaegitekofitxak-galdetegiakerabilikodira.Fitxa-galdetegi desberdinak osatuko dira: Ikasleen egunerokoari dagokiona bata eta ikastetxearen kudeaketaridagokionabestea.Honela,ikasle,gurasoetairakasle-langileguztienpartehartzeabermatuetadiagnostikozehatzaegingodelabermatukoda.Azkenik,diagnostikoarenemaitzak,ikastetxekopartaideguztieijakinaraztekobitartekokomunikatibodesberdinakerabilikodira.

3-Murrizpen unea:egindakodiagnostikoakmarraztenduenerrealitatetikabiatuta,hondakinakmurrizteko ekintza plan zehatza diseinatuko da. Ikasle, guraso nahiz irakasle-langileek dituzten ideiak jasoko dira. Segidan, egingarriak direnak aukeratu eta gauzatzeko bidea ipiniz.

4-Berrerabilpenaren unea:berrerabildaitezkeenhondakinakidentifikatuetaberrizerabilpenaemateko, ikastetxeko partaideek dituzten ideiak bilduko dira. Egokienak aukeratu eta abian jarriz.

5-Birziklapena: ikastetxean hondakinak gaika biltzeko sistema diseinatu eta martxan ipiniko da. Gai organikoekin autokonposta egiteko proiektua jarriko da martxan.

6-Etengabeko hobekuntza: zero zabor bidean, ikasturte bakoitzean dinamika bera errepikatzearen alde egingo da. Honela, ideia berriak landu eta emaitzetan gehiago sakontzen jarraitzeko bidea irekiko da. Urtez-urte prozesua garatu dadin bermatzeko, talde eragilean irizpide zehatzak markatuko dira.

7-Balorazio-balantzea: garatutako prozesuaren balorazioa egingo da. Prozesuaren hastapenean bakoitzakjarritakoespektatibakgogoratuetaasebetetzemailaneurtukoda.Bestalde,prozesuanzertan asmatu den, baina batez ere, zertan huts egin den edota zer hobetu daitekeen aztertuko da.


Arestianaipatudugu,prozesuarenkontrolaetaerabakiakikastetxekoprotagonistenesku egongo direla. Hori horrela izanik, ikastetxeko jendeak proiektuarekiko agertzen duen duen atxikimenduak, inplikazio pertsonalak eta jarritako anbizioak, eragin zuzena izango dute proiektuaren azken emaitzan.

Dena den, hondakinen kudeaketari dagokionean, gutxieneko ekintza batzuen gauzatzea bederen ziurtatu nahi du eskuartean dugun proiektuak.

Esaterako:

Papera,eskoletakolanabesgarrantzitsuaizaki,askoerabiltzenda.Horregatik, papera eta kartoia murrizteko plan zehatza garatuko da. Ikasliburuak berrerabiltzeko planaren diseinu eta garapena. Hamaiketako eta meriendarekin, ahalik eta hondakin gutxien sortzeko helburuarekin, Bock and Roll kanpaina. Hamaiketakoak eta meriendak eramateko poltsatxo berrerabilgarri bat da. Ikastetxeko jangelan, autokonpostaje programa ezarriko da. Irakasleen tutoretzapeankonpostatzenikasikoduteikasleeketaikastetxekobiohondakinguztia konpostatuko dute. Baratza ekologikoa antolatuko da eta ingurumenari dagozkion ikasgaiak lantzeko adibidepraktikomoduanerabiliahalkoda.Honela,elikadurarengarrantziazjabetu eta garaian garaiko produktuak zeintzuk diren ere ikusi eta ikasiko dute ikasleek. Ikastetxeansortzendirenhondakinguzti-guztiakgaikabiltzeaahalbidetukoduen plangintza diseinatu eta martxan jarriko da. Biltzen denaren auditoriak egiteko metodologia ere zehaztu daiteke. Honela, etengabeko hobekuntzaren gurpilari eragiteko eskainiko digute auditoria horien emaitzek.

9. AZKEN EMAITZA

14


Mundu Mira Kooperatiba eta Eskola Berdeak

Documents

Transcript of Mundu Mira Kooperatiba eta Eskola Berdeak