Gontán recibe novembrocoa Feira de Santos

nº 130 outubro 2014

0,30 €

A entidade sen ánimo de lucro promovida polaDeputación de Lugo alberga un Centro de Pro-dución de Programas onde fan prácticas os alum-nos da Escola de Imaxe e Son de Lugo. 15

Un gandeiro do municipio chairego de Abadín, Jorge Carracedo, participa no proxecto GranxaFamiliar que permite comercializar produtos agrarios de orixe familiar poñendo en contacto po-sibles compradores urbanos cos produtores do rural a través da Internet. A través desta plataformapon á venda o principal produto da súa explotación gandeira: a carne de tenreira. 8

O técnico de deportes do Concello de Vilalba,Álex González, repasa con nós a oferta destasescolas para o curso 14/15. 23

Unha das últimas feiras importantes do ano celébrase na localidade chairega de Gontán o sábado 1 denovembro. Ademais do concurso de gando equino e bovino, esta cita para o encontro de vellos coñecidostamén conta con gando porcino, pequeno mercado, artesanía , variados postos ambulantes e música. 7

Pepa Lombao mantén viva atradición oleira de Bonxe

A herdeira de Indalecio Lombao dedícaseprofesionalmente á artesanía do barro. Aúnica oleira de Bonxe traballa nun taller destaparroquia de Outeiro de Rei. 25

A Fundación TIC

traballa no impulso

da sociedade do

coñecemento en Lugo

Medran un 14,6% as escolasdeportivas municipais de Vilalba

A comercialización de produtos agrarios de orixe familiar

cultura

deporte

actualidade

En gran parte das ocasións, e sobre

todo naqueles delincuentes máis

violentos e que levan a cabo con-

dutas reincidentes, como poden ser

os psicópatas, as desordes de per-

sonalidade que presentan estes su-

xeitos aparecen a idades moi

temperás.

Hai quen considera que isto non é

posible, pero múltiples estudos

avalan esta afirmación, pois nin as

condutas violentas ni a psicopatía

xorden de forma repentina, senón

que hai indicadores que xa se reve-

lan durante a infancia.

Por iso débese tentar averiguar

cales son os predictores máis im-

portantes da delincuencia, aqueles

factores que poden aumentar ou

potenciar o desenvolvemento do

comportamento antisocial dende a

infancia á idade adulta.

Hai que ter en conta que os facto-

res que poden favorecer a apari-

ción dunha conduta delituosa non

inflúen de igual xeito a todos os

menores.

Nunha alta porcentaxe, a persona-

lidade antisocial do individuo des-

envólvese debido a que na súa

infancia sufriron ou pasaron por

algún episodio agresivo (abusos,

crueldade, rexeitamento por algún

dos seus proxenitores, etc.), vivi-

ron nun ambiente desestruturado.

Durante la xuventude, a personali-

dade criminal vai incrementándose

en intensidade, e é doado observar

o forte egocentrismo que presenta,

así como o estilo de vida inestable

que leva, vivindo unicamente para

o presente e non tendo en conta o

futuro.

Todo isto lévanos de forma inme-

diata á seguinte pregunta: ¿pódese

predicir si unha persoa será un de-

lincuente?, ¿e unha psicopatía?. A

resposta podería ser que sí, pero

nunca obteriamos un resultado real

ao 100%, xa que hai múltiples fac-

tores (sociais, ambientais, xenéti-

cos, etc.) que interactúan e que

poderían variar a resposta; ademais

de que hai parámetros que se

poden modificar ao longo do

tempo.

O punto inicial para predición ató-

pase na nenez, xa que é cando se

van a poder observar os primeiros

síntomas, os cales se desenvolve-

rán na xuventude e que poderían

manifestarse de forma extrema ao

alcanzar a idade adulta.

O criminólogo Vicente Garrido

desenvolve unha serie de sete pun-

tos, de trazos, que poderían predi-

cir as manifestacións psicopáticas

cando o menor chegue a ser adulto:

1-“Egocentrismo persistente”,

cando hai unha inflexibilidade por

parte do neno cara os seus pais,

non sendo doados de convencer, e

que presentan un gran sentido da

propiedade.

2- “Coléricos e agresivos”: de nin-

gún modo toleran ser contraditos,

e non dubidan en recorrer a forzar

se desa forma perciben que poden

ter máis posibilidades de obter o

que queren.

3- “Incapacidade de comprensión

dos puntos de vista alleos”: a falta

de empatía, e a que fai que todos

aqueles que opinan de forma con-

traria as súas ideas ou planeamen-

tos, estean equivocados, xa que el

sempre leva a razón.

4- “Crueldade”: non se decatan de

que as súas accións poden causar

dano, ademais hai unha caracterís-

tica que é moi común en todos e

que se refire ao maltrato de ani-

mais durante a súa infancia.

5-“Manipulación, mentira e falta

de culpabilidade”: é un círculo no

que o menor manipula outro para

así poder conseguir o que desexa,

e unha vez que o obtén, ou ben se

desfai do outro ou lle denuncia

para así poder exculparse.

6- “Adolescencia tiránica e des-

concertante”: que comeza con si-

tuacións como que non está

cómodo na súa propia casa, que

sente que a súa liberdade non é

plena, non tolera a escola, busca

diñeiro sen importarlle o prezo que

leve consigo, e que pode ir aumen-

tando a súa agresividade, ademais

de poder comezar a consumir dro-

gas, e se xa o facía, aumentar o

consumo.

7-“Irresponsabilidade perma-

nente”: mentiras continuas, condu-

tas de risco.

Todos estes ítems se se presentan

nun menor no poden afirmar de

forma tallante que unha vez que

sexa adulto presentará necesaria-

mente un trastorno de personali-

dade, pero si hai que telos en conta

e tomalos como un aviso que pode

levar á situación criminal.

De aí que a familia, a escola, os

educadores, e demais institucións

relevantes na vida dun neno, sexan

moi importantes, xa que en fun-

ción de cómo interveñan na súa

vida, poderá ir ou non desenvol-

vendo a conduta agresiva ou im-

pulsivo ao longo dos seguintes

anos.

Son os chamados factores de pro-

tección, que son aqueles que inhi-

ben, reducen ou atenúan a

probabilidade de levar a cabo unha

conduta delictiva ou o mantemento

destas.

Xa que hai adolescentes e nenos

que sometidos a idénticas tensións

ou cos mesmos factores de risco, e

que non cheguen a converterse en

delincuentes (Paradoxa da Resis-

tencia).

Como factores de protección pode-

mos sinalar e destacar os seguintes:

Individuais (xénero feminino, boas

habilidades sociais, temperamento

resistente, intelixencia alta, e locus

de control interno); vínculos so-

ciais (boas relacións familiares,

afectividade e apoio emocional); e

crenzas saudables e modelos de

conduta (compromiso moral, bos

modelos de conduta de referencia,

aprendizaxe e interiorización de

normas e valores sólidos).

En conclusión, cabe sinalar que

durante o desenvolvemento da in-

fancia poden sucederse múltiples

variables que poderían levar,

nunha alta probabilidade, a que o

neno na idade adulta fose un delin-

cuente, pero fronte a estes factores

hai outros que poderían reducir ese

porcentaxe, chegando mesmo a in-

hibilo, o que nos leva á dedución

de que a educación sa e con valores

fará dos nosos fillos uns adultos

emocionalmente sans e por conse-

guinte alcanzaremos unha socie-

dade máis xusta e equitativa.

A intromisión do Goberno do Es-

tado na administración xudicial

está a pór en risco a meirande

parte dos controis que nos reco-

ñecen como un Estado democrá-

tico de dereito. Intromisión que

ten a súa orixe no outorgamento

cidadá (novembro 2011) dunha

maioría absoluta nas dúas Cáma-

ras estatais, que lle dan ao PP o

control dos Poderes lexislativo e

executivo estatais. E nos graves

defectos da regulación xerada

polo PSOE e PP no tempo des-

que aprobaron a Constitución.

Este control determina que a

maioría que apoia ao Goberno do

Estado elixa indirectamente unha

maioría absoluta do Tribunal

Constitucional (TC). Isto quere

dicir que as leis aprobadas pola

maioría absoluta do Parlamento

estatal van ser controladas canto

á súa constitucionalidade por ese

TC indirectamente nomeado por

Rajoy e que fixa unilateralmente

a súa axenda. Adiantando as

cuestións que interesan (Cata-

lunya, por exemplo) e adiando as

que non conveñen (lei de taxas).

Polo mesmo, os recursos de in-

constitucionalidade contra leis

autonómicas van ser decidido

por un árbitro caseiro, case sem-

pre favorábel aos intereses cen-

tralistas, pois que o Executivo

estatal nomea indirectamente ao

TC.

Mais este control falla tamén no

que atinxe ao control da norma-

tiva regulamentaria e da activi-

dade administrativa. As taxas

limitan substancialmente o ac-

ceso á xustiza e, xa que logo, o

control da legalidade da activi-

dade administrativa. E o Go-

berno do Estado nomea

indirectamente unha maioría ab-

soluta do Consello do Poder Xu-

dicial (CXPX), órgano de

goberno dos xuices que determi-

nan os maxistrados que chegan

ao Tribunal Supremo (TS) e á

Audiencia Nacional (AN), que

son os que levan a meirande

parte do control real da actuación

regulamentaria e político-admi-

nistrativa do Goberno do Estado.

Si, acertaron vostedes. Controlan

indirectamente aos que lles con-

trolan.

Velaí que sexa urxente unha

fonda reforma, quizais constitu-

cional, que garanta a indepen-

dencia da xustiza, hoxe reducida

aos níveis de Xulgados, Audien-

cias e, parcialmente, Tribunais

Superiores. No caso da Galicia

cumpriría,ademáis, vincular a

xustiza ao noso sistema de auto-

goberno e facela rematar a todos

os efectos no TSXG.

O tempo aviva e non para de pasar.

Así seguido. E para que os senti-

mentos non se resintan, é moi ne-

cesario facer algo axeitado, xa no

mes de outubro onde os festexos

tradicionais producen un bo am-

biente.

A valla ao servizo do Pobo, ao igual

que os seus colegas, vanse cos tem-

pos, e disque ordenaron acudir ao

San Froilán na compaña de Don

Urbano Traxo Nove coa idea de co-

ñecer á familia Peludez porque din

que é moi importante para pasalo

ben. Por tódalas rúas onde cada día

é diferente, musicalmente falando.

A beirarrúa opina que tódolos fes-

texos son bos se non chove. Ade-

mais escoita polas rúas opinións de

moitos e moitas que din que están

cheos de ir ao San Froilán. Pero,

cada quen fala da feira como lle vai

nela. Así, poñen de exemplo a un

ilustre vilalbés que xa desde rapaz,

e mentras viviu, nunca faltou. Sem-

pre dicía que a gracia de todo era ir

comelo pulpo nas casetas do

Campo da Feira. Disque así era da-

quela. A primeira cousa era mercalo

pan. Logo o pulpo nas pulpeiras. E

para tomalo viño xa

era sentarse nunha

de tantas mesas onde

os taberneiros se en-

cargaban de atender

a todo o mundo ser-

vindo en xarras con

tazas de barro do

país o viño das súas

propias colleitas: uns

de Quiroga e outros

de Chantada ou

Monforte – Sober.

Non era coma hoxe

cando o viño é todo

“embotellado”, ao igual o pulpo e

demais ingredientes. Todo moi

mercantilizado… O “enxebre” loce

pola súa ausencia.

E que dicir das “feiras” de Mondo-

ñedo. As San Lucas eran tan impor-

tantes e tanta xente se xuntaba:

dende Galicia, Asturias, Cantabria,

Castela e León… para mercar o

gando cabalar… Todo moi enxe-

bre. As gaseosas de Viloalle eran

básicas para acompañalo viño tinto.

E o famoso pan e empanadas que

eran, e son, un complemento im-

portante ao igual que aquelas típicas

zocas calu-

gas aguza-

d a s

decoradas

con tinta

moura que

as distin-

g u í a …

Agora xa

son parte da

historia para

recordar…

A valla ao

servizo do

Pobo está

moi contenta polo bo trato que lle

dan e non cansa de advertir aos da

súa calaña que os festexos do San

Ramón e Santa María foron moi

longos porque dezasete días de pro-

grama non hai quen os iguale.

Comparando coas do San Froilán:

nin máis nin menos que oito. Os de

Lugo son conformistas. E as San

Lucas amañáronse con cinco por-

que din que son abondo para unha

cidade tan importante pola súa an-

tigüidade onde destacan as feiras e

festas desde tempos inmemoriais.

A beirarrúa síntese distinguida

polas felicitacións que recibe dos

visitantes que acoden ao Pobo: tu-

ristas e peregrinos do Camiño de

Santiago que se interesan porque

pola Internet se enteraron que ten

un afillado que se chama “Artefacto

ao servizo do Pobo”. Entón teñen

moito interese de sabela orixe da

personaxe que xa é coñecido en

todo o planeta. Disque ata o Papa

Francisco lle tivo moita gracia o di-

choso “aparello”.

A valla ao servizo do Pobo non

cansa de recordarlles aos da nova

ola que “alguén” moi distinguido

falou da austeridade. Debido á crise

seica era, e é, moi necesario sacrifi-

carse unha miguiña para saír dela e,

polo que se ve, moito bla… bla…

bla… dálle corda ao reloxo… “Se-

ñoría” e manciñas xenéricas ao

Pobo… e despois lista de espera:

“Tate por ahí, xa te chamarei”.

Conclusión:

Outubro gracioso e fino…

¡décimo mes do ano!

que neutros tempos…

¡era oitavo con luar!

no calendario romano…

2 colaboraciónsoutubro 14

o recuncho do criminólogo

Infancia edelincuencia

A valla ao servizo do Pobo e a beirarrúa dánlle corda ao reloxoRamón Paz Guntín - A Casa dos Marios

Pablo Filgueiras e Aranzazu Rodilla,expertos en Seguridade e Criminólogos

“Artefacto ao servizo do Pobo”.

Xoán Antón Pérez-Lema

A creba do Estadode dereito

CADERNOS

DA VIAXE

3colaboracións outubro 14

Setembro é inspirador e calmo, asúa luz entóxase evocadora denostalxias e saudades, axuda astardes a xogar co vento baténdoseentre polas e fiestras.Pois neste ambiente tan evocador,unha tarde de sábado retomei alectura do xornal“Faro Villalbés”(periódico quince-nal, paladín de “Or-g a n i z a c i ó nRepublicana Agra-ria).Permitídeme reco-mendarvos unhaollada de cando envez que, cos temposque corren, paré-ceme do máis acer-tado.La poesía ten unhapermanencia e unprotagonismo sa-lientable. Como éde supoñer, a pre-senza de Carmiña Prieto Rouco étan constante como interesante aevolución do seu proceso crea-tivo.O primeiro número do xornal(Vilalba 20 de xaneiro de 1932)da novas do estreo da zarzuela“Traidores Celos” o día 27 de de-cembro no “Teatro Villalbés” eaparece un primeiro poema espe-ranzador co título de “AnoNovo”, daquela a poeta acababade cumprir 32 años.Coido que en case tódolos núme-ros do xornal a presenza da au-tora vilalbesa, e Cantora de TerraCha (creo que o alcume é obra deXulio Xiz) é permanente, tantoen galego como en castelán.Tamén outros autores deixaronpegadas cos seus versos, xa iden-tificándose co seu nome ou baixopseudónimo. Dos máis salienta-bles J. Pérez Yáñez, Daniel Car-ballido Díaz, Alfonso de Guizán(que no número 22 do 30 de xa-neiro de 1933 publica un preciososoneto “para Encarnación Cabar-cos Orosa, semilla y buena comoun amor, y hermosa cual unpoema de Verlaine”; non será estaa súa única xoia), A. Quintela Fe-rreiro, Jesús Colmar Rodríguez(mestre nacional de Corbelle)entre outros; algún deles colabo-radores doutras vilas (Viveiro,Barreiros, Mondoñedo), e insig-nes como Ramón Cabanillas, Sal-

vador Rueda e Curros Enríquez.Dos que escribiron baixo pseudó-nimo atópanse Caballero deVenus, Celso D´ounes, Juan delPueblo, E.A.E (cun poema “parala simpática y bella señorita deSancobad, Lolita Portela Fuen-

tes), Seralliv, Cantor e SalvadorGolpe.Destes poetas esquecidos o quegarda para min unha enigmáticapresenza é o poeta que escribebaixo o pseudónimo de “El Caba-llero de Venus” en especial seuspoemas enchidos de melancolía.Penso que o poeta pode ter sidoun emigrado que enviaba as pro-ducións dende ultramar, xa queevoca de forma constante a lon-xanía, os amigos doutro tempo, oamor ansiado. Houbo un tempoque pensei que podía ser un hete-rónimo de Carmiña, pero rexei-teino de contado (non investigueimoito por certo, pero un deixaque o miolo goce imaxinando atona dos personaxes a través dofeixe de versos que nos deixou).“El Caballero de Venus” remata asúa produción literaria no terceiroano do Faro Villalbés, no número48, un 14 de abril de 1934.Permitídeme que vos trasladeestes últimos versos. Lembro quefoi Pepe Chao, nunha das súasclases maxistrais no Instituto deVilalba, quen levoume a oír porvez primeira: “aqueles pobos quenon coñecen o seu pasado, estáncondenados a repetilo”.

Versos de un loco14 DE ABRIL

La gente por la calle, lector seapiña

conmemorando un día republi-cano,aqueste que lejos… buen ciuda-dano:¡hace hoy tres años justos nacióla “niña”!Bajo certera guía del gran Azaña

vestida y arro-pada fue cami-nando,dando pan a lospobres que ibanformandolas legioneshambrientas denuestra España.Más los tiemposc a m b i a r o n¡prole infinita!y subieron por“gracias” electo-rales,en abrazos dederechas y radi-calesque hoy en día

se mantienen de agua bendita…Y así, formando el “colmo” comoen la China,marchan nuestros magnates, nue-vos ascetas,entre “abrazos y besos” de losfas…cetas, en medio de la calma santa y di-vina.¡Cómo cambian los tiempos,señor! Los seresde falda del cristiano son los si-cariosy serán del Estado los “funciona-rios”por ejercer funciones de merca-deres…Pues…, 14 de abril, tú no hascambiado,un 14 de abril eres parlero,hogaño hay algo más que “lo delclero”sentidas añoranzas del pasado…Tú nos traes un aire casquivanoque te dieron los otros y este“humo”;sed más laico otra vez, menosfrailuno,¡y un 14 de abril republicano!…………………………………España jubilosa hoy conmemorasus tres años de vida republicana,salvada por Don Ale…- su perlaindiana – y en júbilo de abril, Es-paña llora.

El Caballero de Venus

O meu primeiro recordo de nenolévame a ese día no que o meu paideixoume por primeira vez na es-cola. Disto hai xa 44 anos e era omeu primeiro día na clase de“parvulitos”. A mestra que metocou era Dona Antoñita Peña eo meu primeiro compañeiro, aprimeira persoa que sentou ó meucarón en clase foi Xosé RamónVázquez.Isto ven a conto porque hai un parde semanas recibín un sobre porcorreo co remite do meu queridoamigo de parvulitos. No seu inte-rior viña un disco cunha nota querezaba: “unha aperta irmán”.O disco en cuestión é dungrupo que se fai chamar Os da-baixo e leva o título de “AoVivo en Lorient”.Ao abrir o sobre e ter o disconas mans invadiume un intensoataque de melancolía, unhamistura de tristura e morriña,pois non puiden evitar recordarun día do ano 1981 no que omeu amigo da infancia e eu de-cidimos falar cun trío de gaitei-ros de Vilalba coa intención deformar un grupo de música tra-dicional galega. Aquela con-versa foi o xerme do grupoXorima e desde aquel intre ata odía de hoxe pasaron 33 años detraxectoria que Os dabaixo foronquen de plasmar maxistralmenteneste traballo.Por aquel 1981 a música da nosaterra puseía unha avultada tradi-ción e riqueza traída de varios sé-culos, mais non foi ata esa épocaque comezaron a xurdir gruposque tentabamos facer chegar aogran público toda a calidade e be-leza daquel marabilloso legadoque en forma de muiñeiras, folia-das, alboradas, jotas, carballesas,pasodobres e marchas procesio-nais agasallárannos os nosos de-vanceiros.Aqueles primeiros tempos do quefoi a gran revolución da músicagalega resúmese nos nomes deSoutelo de Montes, Milladoiro,

Fuxan os Ventos , Xorima, unpouco máis tarde Na Lua e Brath,e finalmente máis ligados ó xé-nero da protesta política e socialos inefables A Roda e os moi benintencionados Saraibas. Taménpor aqueles tempos, quizás unsanos antes, cantaba a Rosalía,Amancio Prada e agasallábanosas súas marabillosas baladas Luis

Emilio Batallán.Todas aquelas músicas naceronentre o final da ditadura e os pri-meiros anos da transición, co queera inevitable ligalas todas elasaos movementos de loita polas li-berdades máis elementais. Cotempo, ese estigma político detodo aquelo foise diluíndo coachegada da democracia. E aofinal quedounos a música. Ó escoitar o, repito, sensacionaldisco de Os Dabaixo, o que real-mente penso é que hai personaxessen os que non se entende a pro-tección e o desenrolo da nosa tra-

dición musical. Sen dúbida, omeu amigo Xosé Ramón Vázquezé un deles.Dos cinco membros orixinais queformabamos Xorima, todos dunxeito ou outro seguemos vincula-dos ó mundo da música: LaloBaamonde seguiu coa súa ca-rreira de profesional de Inxenieirode éxito e tentou explorar a rela-ción con instrumentos doutras te-rras, como a gaita Irlandesa.Morón aplicouse na aprendizaxeda gaita entre os máis novos. Per-nas segue sendo o percusionistade altura que sempre foi e euoptei pola música Pop-Rock che-gando a gravar dous discos, uncon Los malos hábitos e outro ensolitario. Pero foi Xosé Ramón oque a través dos IncomprendidosFía na Roca e agora con Os da-baixo seguiu tentando coidar edar corpo con todo o agarimo eo amor do mundo á extensísimatradición musical galega da quefalaba ao comezo.É por todo o anteriormente ditoque recomendo encarecidamentea todos aqueles que lean isto, quenon deixen de facerse co CD “Aovivo en Lorient” de Os Dabaixo eque o escoiten con calma. Conelo ademais de deleitar sobrema-neira os sentidos, estarán escoi-tando como meu amigo deparvulitos destapa co seu acor-deón o tarro das esencias musi-cais galegas.Mentres tipos como el siganamando a nosa música, todo o es-forzo de tantos e tantos compa-ñeiros que loitamos xuntos polanosa tradición terá pagado a pena.

Xosé Ramón VázquezQueno Eimil Trasancos

Poetas esquecidospor Miguel Barrera

En Torrelaguna o 12 de outubro de 2014

4 sociedadeoutubro 14

Talleres Barja entre-gou a Óscar CortiñasBarreira un premio de100 euros en combus-tible. Trátase dun dospremios que sorteabaPeugeot entre osclientes que realiza-ran en setembro cam-bio aceite e filtro: 50cheques de 100 eurosen combustible, 50bicis, 50 tablets eunha viaxe ao RallyDakar.

A cadea de establecementos deGalipizza estreou o xoves 25 desetembro no seu local de Com-postela a cadeira dedicada aXosé María Díaz Castro no seuano como protagonista das Le-tras Galegas e polo centenario doseu nacemento. Díaz Castroacompaña así nos Galipizza a ou-tros grandes da literatura galegase outras figuras internacionais.Nesta estrea estiveron presentesAntón de Guizán –implicado noproxecto ‘Os Vilares, lareira desoños’-, Armando Requeixo -pro-fesor e estudoso de Díaz Castro-e Leman, o propietario da cadeade establecementos Galipizzaque reiterou a súa vontade de se-guir traballando na liña de com-promiso co país e a súaidentidade nos negocios.

Germán Puente celebrou os seus 83 anos nunha reunión cos amigos efamiliares no colexio de Moncelos.

5colaboracións outubro 14

Levamos un fin de verán e princi-pios de outono onde a noticia es-trela está a ser o contaxio, co virusdo ébola, dunha auxiliar de enfer-mería tra-la súa intervención naatención dun dos relixiosos repa-triados de África. Ámbolos dousmisioneiros, despois de anos dearduo traballo e meritoria dedica-ción, finalmente faleceron por mordesta mortífera peste. Moito se leva escrito e falado dotema en cuestión. Se conviña ounon traer a estes dous cidadáns, seos protocolos estaban ben estable-cidos, ou se a profesional, con ori-xes nos Ancares galegos, careceude agudeza á hora de poñerse e/ouquitarse o traxe que supostamente atiña que protexer de calquera infec-ción, son polémicas que encheronríos de tinta na prensa escrita e ali-mentaron programas televisivos eradiofónicos. Sen esquecer a mortedo can ou o xeito en comunicar osacontecementos das autoridades.Vaia por diante que o importante éque a boa de Teresa Romero curepor completo e poda reincorporarseá súa vida normal. Cos dous padres,lamentablemente, non se produciu

a agardada milagre. Pero isto queestá a pasar lévanos a unha refle-xión, tamén analizada en distintosforos, como é a fraxilidade dos ha-bitantes do primeiro mundo antemales que –críamos- só afectaban asociedades lonxe das nosas, ondesupoñemos que xa están afeitas asufrir todo tipo de calamidades,sexan estas en modo de guerras, ca-tástrofes naturais ou sanitarias. Amalaria, o tifus, a febre amarela eagora o ébola eran enfermidadesque asociábamos maiormente a pa-íses do continente africano, peroque nunca imaxinábamos que po-dían chegar ó corazón de Europa,precisamente onde anhelan chegarmoitos dos habitantes deses lugares.Un destino ó que asocian cunha es-pecie de terra prometida onde a súacalidade de vida se verá melloradasubstancialmente. Pois esta Europa,ó igual que os Estados Unidos, estácontemplando como en cadanseuhospital unha concidadá, ámbalasdúas do gremio da medicina, loitanpara salvar a vida tras contraer oébola, un virus que veu de moi ósur, que por aló matou e está ma-tando a miles de persoas e para o

que semellalaboriosoacertar oa n t í d o t oque o de-teña. Dicíamos e oíamos que a globali-zación esnaquizaba as fronteiras; omundo da comunicación, a econo-mía e a política xa actuaban a nivelmundial. O local quedaba superado.Probablemente sexa certo. Pero oque non agardaba ninguén é que asenfermidades dos pobres fosen che-gar onda os ricos. Isto non estabaprevisto.Quero pensar que de igual xeitoaquí na Galicia rural e do interior sesuperaron males como o bocio, abrucelose, a tuberculose ou a rabiae a raña, sendo anecdótico e excep-cional un contaxio por calqueradeles na actualidade, tamén se sexacapaz de dar coa fórmula en que sepoda erradicar un virus como oébola. As industrias farmacéuticasteñen a última palabra. E tamén osgobernos occidentais. Os muros evallas que erguemos contra outrosseres humanos non nos fan infran-queables. Cómpre telo en conta.

Señor Presidente:Fai uns días dixeron vostedes quea Xunta multaría aos que tivése-mos as casas a medio facer porfóra.Señor Presidente, en parte, doullea razón. Pero hai moitos casos nosque hai moito que discutir. Por Ga-licia adiante, e sobre todo á beiradas estradas, hai moitos rochos oualpendres, como queira chamar-lles, que están medios caídos e cu-bertos de silvas que sobran. Perosupóñase vostede unha familia demediana idade, cun fillo ou dous,que teñen unha casa a medio facer(porque se vostede non o sabe osque non somos ricos pasamos 10ou 15 anos para facer unha casa) e,de repente, a empresa onde traba-llaban desaparece, como está oco-rrendo por desgracia en Galicia een España. Agora para poder vivire acabar a casa van cobrar a súacasa, ou pensa vostede enchufalosde asesores na Xunta, que é outraestafa máis?

Tamén hai nos pobos algo grandese nas cidades moitas casas mediocaídas das que os donos non se fancargo porque lles custa máis pagaro papeleo e os impostos que valetodo. Tamén hai outras moitas queson de don Fulanit. E don Fulanitodi: “a min non me fai falla e os de-máis que se f...”.Señor Presidente, supóñome queterá vostede algo que dicir refe-rente a esas vivendas promovidase patrocinadas pola Xunta de Ga-licia feitas fai catro ou cinco canosque están que dan pena. É o casodas que veu vostede inaugurar nazona de Garabolos en Lugo fai unano e pico. Xa daquela viu vostedealgúns fallos e hoxe, según din osque viven nelas, chove dentro igualque fóra. A isto non se lle podechamar feísmo; pero si hai quechamarlle roubo.Señor Presidente, nestes casos aquen hai que pedirlle responsabili-dade?Manuel Castro Losada.

Virus sen fronteirasPablo Veiga

O proxecto de orzamentos daXunta de Galicia para o ano 2015seguen a mesma liña do quinque-nio anterior: austeridade.Seica o 2015 vai ser “o ano da re-cuperación” segundo os voceirosdo partido político que está no go-berno en Galicia e o Estado espa-ñol. Esperemos que non sexa “oano da besta”. Desde logo, se co-meza a creación neta de emprego,en Galicia non vai ser pola políticaeconómica do goberno Feijoo,senón pese a ela.Este optimista chamamento ao re-mate da crise económica non secorresponde, desde logo, coas me-didas necesarias nos orzamentos,senón que continúan co forteaxuste que seguemos a sufrir.O gasto público da Xunta redúceseen termos reais en 2015 (cunhasuba do IPC prevista dun 0,6%nese ano) e faino tamén na sani-dade e no ensino, as dúas partidasprincipais das que teñen compe-tencias transferidas as comunida-des autónomas.Neste tempo no que xa se lle venao lobo as orellas dunha posibleterceira recesión na UE, cómpreunha política fiscal expansiva, cunorzamento que faga de panca paradarlle pulo ao desenvolvementoeconómico.Por unha banda, subindo o inves-timento, que tería un “efecto mul-tiplicador” na actividadeeconómica e no emprego; a reali-dade: a Xunta vaise endebedar en490 millóns de euros … mentres

que o investimento baixa en 8 mi-llóns.Por outra banda, os empregadospúblicos da Xunta de Galicia e dasuniversidades galegas verán con-xelados por sexto ano consecutivoos seus soldos. Ademais, non o es-

quezamos que, a diferenza damaioría das comunidades autóno-mas e do goberno central, nas úl-timas catro pagas extraordinarias aXunta de Galicia aplicou un re-corte do 40%.Menos investimento, por unhaparte. Menores ingresos dos95.000 empregados públicos daXunta, polo outro,cando para po-tenciar a demanda cumpriríamesmo ir devolvendo parte do quese quitou no continuado axuste queandamos a aturar.Nada de medidas anticíclicas paraevitar volver a caer no pozo neste“xogo da oca” no que anda metidaa UE, mirando de reollo ao 3% decrecemento do PIB en EstadosUnidos, aplicando unhas medidasde estímulo da demanda agregadaque contrastan coas dos seareirosde A. Merkel.

Mentres, máis de 17.000 persoasseguen en Galicia á espera de queos poderes públicos cumpran aobriga de pagarlles a prestaciónpor dependencia, en setembro de2014 a taxa de cobertura das per-soas desempregadas foi só dun

60,4% (cando seis anosantes superaba o limiar do90%) e a nosa mocidadesegue a emigrar, pola fallade oportunidades de traballono tecido produtivo da nosanación.No xornal de hoxe leo quena “Operación Zeta” (ouserá “Operación Jeta”) ogrupo de delincuencia eco-

nómica da policía considera que“los políticos hicieron la vistagorda”. Seica supera os 20 millónsde euros o importe das axudas pú-blicas que recibiu o empresario co-ruñés Gerardo Crespo polos“cursos fantasma” baixo o parau-gas de Azetanet, xustificando moi-tas veces as subvencións concontratos de dous días . Por suposto, o exdirector xeral deTraballo da Xunta de Galicia, quetiña competencias claras noasunto, dimitiu “por razones per-sonales” tan só horas antes deverse obrigado a declarar ante aXustiza sobre o fraude dos cursosde formación.E os realmente máis formados

… camiño de Londres ou Berlín,

defraudados por un autogo-

berno que non é quen de crear

traballo na súa Terra.

Orzamentos 2015 de Galicia: máis do mesmoManuel Roca

curruncho de economía

Á atención do señor Presidenteda Xunta de Galicia

Cartas ao director

Aos tempos que toca vivir, xa máiso autor do libro do Xosé se poderíaimaxinar que os sistemas das redessociais existentes serían ou sexancapaces de certos aloxamentos quena vida cotiá a maioría da socie-dade progresivamente atopa e viveunha miguiña tal situación de illa-mento. Dise un problema derivadochamado “nomofobia” coñecidosegundo os expertos coma enfer-midade do século XXI onde xaexisten abondas acreditacións dereflexos diversos que son a causadunha situación social na que sen aInternet e as redes sociais non se-rían capaces de afrontar o día a día.O autor do libro do Xosé no seu en-sino ao alumnado acostumaba eli-xir temas nos que calqueraanomalía que diariamente xurdíaprevir axeitadamente agora en cal-quera reunión todos e cada un coclásico móbil, viven atrapadospolas redes sociais para compartire vivir sen ela e ideoloxicamente sepreguntan se é posible substituír asrelacións por Internet polo tratopersoal.Sistematicamente poderíase elixirentre e para un entorno social de di-versos sentimentos do que verda-deiramente acostuman saírresultados axeitados, ou non, aosdesexos imaxinados.O autor do libro do Xosé acostu-maba advertir aos seus semellantesque unha excesiva comunicaciónpodía acarrear certo protagonismoque ás veces puidera ser máis oumenos beneficioso comparable aoque hoxe existe polas redes sociaisque se chama adicción pola posibi-lidade de enganche e conexión con

persoas de calquera lugar do pla-neta, non obstante, existen predic-cións de futuro para as novasxeracións que non se propoñen ou-tras opcións, e xa se recomendafacer un bo uso das tecnoloxías, enbeneficio dunha mellora, un pou-quiño máis saudable, a tódolosefectos.O autor do libro do Xosé nas súasrecomendacións ao alumnadoaconsellaba que a cortesía era, e é,a base dunha convivencia socialdiaria e afectuosa en tódolos ordesda vida ao igual que as formas polaInternet e as redes sociais que seson axeitadamente utilizadas acos-tuman ser enriquecedoras simpleou totalmente emocionais en formade comunicacións equilibradaspara e por unha sociedade máistransparente ao fin de potenciarunha creatividade óptima e afec-tuosa.Pódense chamar remotos se se fancomparacións aos tempos da exis-tencia do autor do libro do Xoséonde aquela enciclopedia manus-crita era moi importante para o en-sino xeralizado que imprimía aoseu alumnado sistemas básicos ne-cesarios para despexala intelixen-cia.Por iso ao día de hoxe a tecnoloxíapermite actuar repetidamente polasredes sociais e a Internet cunhasvantaxes favorables; pero sen des-cartar inconvenientes pola adicciónque produce que pode desembocaren forma de ansiedade enfermiza,se non se remedia satisfactoria-mente tendo en conta o verdadeirorefrán que di non hai mal que porben non veña.

O libro do Xosé. Memorias popularesRamón Paz Guntín - A Casa dos Marios

colaboracións6 outubro 14

De xeito xeneralizado asumimosa necesidade dun administradorpara xestionar o seu orzamento,convocar as xuntas, tramitar recla-macións… ; pero as grandes pre-guntas son: Quen asesora áComunidade de Propietarios?Como se xestiona a contratacióndos servizos? e sobre todo, quen éo responsable final das actuaciónsda Comunidade de Propietarios?Un dos principais problemas queteñen hoxe en día as Comunidadesde Propietarios céntrase en que aLei de Propiedade Horizontal nonrecoñece á Comunidade de Propie-tarios personalidade xurídica, de talxeito que son os individuos que acompoñen, e non o grupo como tal,os suxeitos de dereitos e obrigas. Épor elo que é clave no funciona-mento das Comunidades de Pro-pietarios un correcto asesoramento.Quen asesora ás Comunidades dePropietarios?. As Comunidades dePropietarios son hoxe en día unconsumidor moi importante de ser-vizos (enerxía, seguros, auga, ins-peccións técnicas, ascensores …) eun cliente prioritario para as em-presas provedoras destes servizos;pois ben, ou a ética destas empre-sas axuda na toma de decisións dasComunidades, ou unha terceira fi-

gura vela polos seus intereses. Aquíxorde unha figura clave: O ADMI-NISTRADOR, máis aló dun admi-nistrador de cotas.Ademais teñamos en conta que ascomunidades de Propietarios aíndaque están rexidas basicamentepola Lei de Propiedade Horizontal,vense afectadas por diversas Regu-lamentacións que regulan os servi-zos contratados, pudendo sersancionadas no seu incumprimentopola Administración.É precisamente a Lei 9/2004 de 10de agosto de Seguridade industrialde Galicia a que establece o Ré-xime Sancionador pola “inade-cuada conservación e mantementodas instalacións” (Art. 33.4.d e33.3.j) e cunha aplicación moi es-trita por parte da Administracióncon sancións, no caso de faltas gra-ves, desde 3.005,07€ ata90.151,82€ conforme ó establecidona Lei 21/1992.Considerando a responsabilidadeindividual dos membros da Comu-nidade de Propietarios, é necesa-ria, senón imprescindible, a figuradun xestor/asesor non só desde unpunto de vista de xestión econó-mica, senón tamén desde o da res-ponsabilidade no cumprimento daLexislación Vixente.

Cando chegamos ao primeiroano da morte do noso ilustre ve-ciño José-Luis Novo Cazón,lembramos o moito que persoascunha bagaxe cultural e humanatan alta poden facer polos seusachegados e que ben se poderíanpoñer de exemplo a seguir, comoé o caso de José-Luis.Si, un exemplo para os estudan-tes, onde destacou e buscousempre a excelencia, coa licen-ciatura en Filosofía e doutoradoen Historia; para a docencia, naque deixou unha fonda pegadaentre os seus alumnos e compa-ñeiros; para a investigación, conachegas diversas plasmadas envarios libros e colaboracións enmedios de comunicación, e ase-sor histórico en moitas outrasobras e publicacións; polo seupaso pola Administración comaSubdirector Xeral do Libro e Di-rector Xeral de Educación ondetamén destacou pola súa capaci-dade para o consenso…..Pero na nosa Chaira, na súa terra,este veciño de Noche “nostino denacenza e de querenza” coma elmesmo se definía, deixou cami-ños abertos no ámbito cultural deimportancia vital: foi fundador epresidente do Instituto de Estu-dos Chairegos entre o 2005-

2008, un período do máis frutí-fero para a entidade no que coseu apoio, entre outros, recibiu opulo definitivo para situarse

como o auténtico referente davida cultural vilalbesa e da TerraChá en xeral. O IESCHA tenhoxe o recoñecemento de todosos ámbitos institucionais e cultu-rais; o profesor Novo Cazónserá sempre un nome a lembrar eque irá sempre unido a esta enti-

dade. E máis cerca da súa casa, na súaparroquia, no seu Noche natal,en “Vila Nausti” como acostu-

maba a asinar os seus escritos,foi máis aló : puxo a súa bagaxecultural e o seu carácter afable eintegrador á disposición dos seusveciños para dinamizar e socia-lizar a convivencia e afondar nasraíces da nosa historia. Dende afundación da nosa Asociación

veciñal NAUSTI, hai case 30anos, tivémolo de guía cultural;a el débeselle dende o nome, asportas que se nos abriron polo

seu peso… ata as últimas ache-gas que, aínda que coñecidaspola súa publicación, non pode-mos deixar de recordar nestesmomentos. Dende que a direc-tiva actual contactou con José-Luis faltoulle tempo parapoñerse ao fronte da actividade

“Quen somos, de onde vimos”;unha especie de triloxía coa fina-lidade de descubrir as nosas ori-xes e resaltar a pertenza eidentidade como grupo parro-quial. Xa se levaron a cabo dúasdelas: Exposición de Fotos eLibro catálogo coas mesmas porun lado e a recuperación toponí-mica dos nomes dos nosos luga-res e barrios, coa sinalización enmadeira por outra. Quedou pen-dente pero co traballo de campofeito, un libro que recollerá a his-toria de Noche; esta obra será re-matada pola viúva de José-Luis,Ana Cuba, e poñerá a guinda aeste intenso traballo cultural.En Maio de 2013 os veciños de-cidimos homenaxear dalgunhamaneira a José-Luis e, logo deaprobalo en Asemblea, démoslleo seu nome ao noso Centro So-cial. Sempre lembraremos esedía 25 coma un fito para os nos-tinos; para nós serás unha espe-cie de marca de auga que sempreteremos á vista e que será o faroque alume os nosos pasos comocomunidade veciñal. Un lídernatural non morre xamais, assúas ideas quedan nas nosas me-morias.Por sempre e para sempre, segui-rás e permanecerás connosco.

Fagamos unhaproba. Escollaun periódico online, un cal-quera. Agoradeixe un co-mentario nal-gunha dasnoticias recolli-das por ese dia-rio. Espere entredez e vinte mi-nutos e revise oscomentarios no-vamente, verácomo caen sobre vostede e a súaopinión, polo menos, un ou dousinsultos.A cuestión é: ¿Están todas aspersoas maleducadas a ler omesmo periódico dixital quevostede? Evidentemente, non.Entón ¿por qué se temos unhaopinión diferente choven sobrenós e sobre a nosa opinión unhamorea de descalificacións? Enpsicoloxía este fenómeno coñe-cese como desinhibición on linee é un efecto parecido ao que seproduce nas manifestacións ounas concentracións onde haimoita xente. A personalidade in-dividual dilúese, aparece o ano-nimato e as restricións emecanismos de control que fun-cionan na comunicación cara acara, desaparecen como por arte

de maxia. Narede non haiunha verda-deira interac-ción, non haimiradas ninxestos, so pa-labras escri-tas e asensación dea n o n ima t oa c r e c e n t an a l g u n h a spersoas a ne-cesidade de

autoafirmarse a base de insultara todos os que non pensen comoeles.Vexamos por exemplo o caso docan Excálibur. Nas pasadas se-manas non houbo outro tema deconversa. Nos bares, nas rúas ounos distintos medios de comuni-cación vertíanse opinións paratodos os gustos e nestes contex-tos non pasou nada máis alá deque todos deixamos saír ao “opi-nólogo” que temos dentro e quetanto sabe de virus, como de fút-bol. Se agora vemos como se desen-volveu o tema nas redes sociais,debemos recoñecer que non tivonada que ver, xa que incluso che-gou un momento no que Teresa,dona do can e por desgracia ver-dadeira protagonista pasou a un

segundo plano. A modo de resumen podemosdicir que a cousa empezou porunha petición nunha plataformaque deu lugar a un debate que semultiplicou e creceu de xeito ex-ponencial ao tempo que as pos-turas se reducían a dúas: a favorou en contra de matar ao can.Non quedaba lugar para opciónsintermedias e perdéronse polocamiño os matices das queixasante a actuación dos responsa-bles de sanidade, a preocupaciónpola falta de previsión e de recur-sos ante o virus... Os defensoresde cada postura o que fixeron (ouo que fixemos) foi posicionarnosarredor do hashtag ou etiquetaacerca do can para vociferar edemostrar (equivocadamente)que a opinión non é máis queunha forma de atacar aos outros. O caso de Excalibur veu a de-mostrar que as redes sociaisteñen moitas cousas boas, peroen certa medida contribúen a es-tender un pouco máis ese arrai-gado principio de busca deresponsabilidade baseado no ar-gumento de “e ti máis” ou no “ovoso foi peor” acompañadodunha boa colección de descali-ficacións persoais, conseguín-dose así que non se mellorenunca porque eliminase de raízcalquer indicio de autocrítica.

O efecto da desinhibición on line

Un ano sen José Luís Novo Cazón

Lara Real Lema, psicóloga en Psies Psicoloxía

Luis Criado - ARC NAUSTI

Marabillosa-mente

O administrador, máis alódun administrador de cotas

Polo ben comœn

por SEGESCOM Vilalba

actualidade 7outubro 14

Gontán recibe o mes de defuntos coa Feira de SantosCoincidindo co Día de Tódolos Santos, Gontán mira ao ceo para acoller aos visitantes

Cada primeiro de novembro, a

maioría dos chairegos inician o

día mirando ao ceo agardando

que as condicións meteorolóxi-

cas permitan

achegarse aos ce-

miterios onde

descansan os que

xa non están

entre nós. Este

ano, con maior

motivo, os veci-

ños do municipio

de Abadín e dou-

tros limítrofes -

ademais dos

visitantes que se

achegan dende

outros puntos de

Galicia e Astu-

rias- agardan que

o tempo acom-

pañe no Día de

Tódolos Santos

que, ao ser sá-

bado, coincide

coa celebración

da feira máis

grande do ano en

Gontán: a Feira

de Santos.

Trátase dunha

das últimas citas

do ano entre as

grandes feiras ca-

balares, unha

o po r t u n i d a d e

para vender e

mercar produtos

de tempada ou

para atoparse con

vellos coñecidos

nunha xornada na

que poderán des-

frutar do polbo á

feira e dunha verbena musical.

Dende o Concello de Abadín, en-

tidade organizadora desta cita,

consideran que “a Feira de San-

tos aporta sinerxia e dinamismo

económico ao comercio do mu-

nicipio e, sobre todo, no sector

hostaleiro. E, ademais, da a co-

ñecer os produtos desta zona

rural”.

Pola contra, a maioría dos tratan-

tes de gando –tanto vacún coma

cabalar- que se achegan habitual-

mente ao mercado de Gontán

cada primeiro e terceiro sábado

do mes, cren que “as feiras xa

non son o que eran”. Aínda así,

esta cita de outono logrará reunir

un maior volume de gando para

o que se instalaron máis cubícu-

los. De feito, celebrarase un con-

curso de gando co que se

repartirán 700 euros entre os me-

llores exemplares equinos, bovi-

nos, cría equina e bovina, equino

de silla e maior número de cabe-

zas de gando equino e bovino.

Ademais deste movemento de

gando -ao que hai que engadir o

porcino ante a inminente época

da matanza-, hai que sumarlle

outros atractivos á cita coma os

numerosos postos ambulantes de

diferentes produtos: dende cal-

zado e téxtil ata cestería e apeiros

para o traballo no campo pa-

sando polos produtos alimenta-

rios de temporada coma as

castañas ou o mel ou a artesanía.

Venda directa de produtos pri-

marios

Os excedentes da horta de pe-

quenos explotacións familiares

tamén se poderán adquirir no pe-

queno mercado amparados por

unha nova normativa trala en-

trada en vigor do decreto

125/2014, do 4 de setembro, que

regula a venda directa dos produ-

tos primarios dende as explota-

cións á persoa consumidora

final. Despois de terse inscrito na

sección de explotacións acollidas

ao réxime de venda directa (SE-

VEDI) do Rexistro de Explota-

cións Agrarias de Galicia

(Reaga), os titulares das explota-

cións –e parentes de primeiro

grao ou empregados- poderán

vender os seus excedentes de

produtos primarios nas feiras e

mercados; ademais da venda in

situ, na propia explotación, e en

establecementos ao por menor

tales coma comercios ou restau-

rantes. Os produtos que recolle o

decreto son mel, polen, propóleo,

xalea real; ovos -aínda que non

en establecementos ao por

menor-; froitas e froitos silves-

tres; legumes e hortalizas; cogo-

melos -recollidos fóra da

explotación- e cereais. Os s titu-

lares son responsables da seguri-

dade e inocuidade dos produtos

que producen e teñen que cum-

prir as normativas que afecten ás

súas actividades. Excepto no

caso de venda in situ -que se po-

derá substituirse pola informa-

ción oral- os produtos

presentaranse segundo a norma

xeral de etiquetado, presentación

e publicidade dos produtos ali-

menticios, e demáis normas que

sexan aplicables en cada caso á

comercialización do produto.

abadínnovas da chaira

actualidade8 outubro 14

�Granxa Familiar” é un proxectopara a comercialización de produ-tos agrarios de orixe familiar a tra-vés de Internet que ten comoobxectivo favorecer o desenvolve-mento socioeconómico e culturaldo medio rural galego poñendo envalor a calidade de vida e o desen-volvemento sostible.O proxecto impulsado polo GrupoGist-Idega da Universidad de San-tiago de Compostela e dirixido aexplotacións familiares agrarias, foi

galardoado co “ XXIV Premio Ali-mentos de España á Distribución eComercio Alimentario” que ou-torga o Ministerio Agricultura, Ali-mentación e Medio Ambiente. Eunha das 352 granxas provedorasque ofrecen os seus produtos a tra-vés da web granxafamiliar.com é ade Jorge Carracedo, un gandeiro daparroquia de Labrada, en Abadín.O seu produto é a tenreira galegaque vende en fresco en lotes de 10quilos que conteñen variadas pezas

de carne: filetes, costeletas, falda eanacos para asar e guisar. Os canais son “de excelente cali-dade, de cor escura e moi sabo-rosa”. Trátase de carne certificadacomo Ternera Gallega Suprema; xaque “os animais pasan a maiorparte do día soltos nos prados do péda Serra do Xistral -sempre que aclimatoloxía o permite- alimentán-dose co leite materno, os pastos eos produtos da horta”.Granxa Familiar permite o con-

tacto directo entre o produtor eo consumidor final que “adoitaser do ámbito urbano, aínda quetamén puiden servir carne frescaa unha veciña da Pastoriza que,a pesar de vivir no medio rural,non ten explotación gandeirapropia”. En calquera caso, “osclientes adoitan repetir”. É ocaso dunha valenciana que viveen Suiza e procura adquirircarne de tenreira galega candopasa uns días en España. Este éun exemplo do interese queamosan dende o estranxeiro porun produto de calidade que ponen valor o territorio e a tradi-ción. Do mesmo xeito, dúas pa-rellas do norte de Europa

achegáronse á propia granxa paracoñecer máis de preto o modo devida na Serra do Xistral.A comercialización directa dacarne de vacún tamén é a activi-dade principal de Artesáns Gandei-ros, unha cooperativa que contacunha sala de despece propia nopolígono industrial de Castro Ri-beiras de Lea e que pretende darsaída ás canais de produtores mem-bros doutras cooperativas coma OsIrmandiños. Neste caso, cunhas

instalacións e maquinaria especia-lizada a carne pode servirse en di-ferentes envases con pezasconcretas e de diferentes pesos.Neste caso, esta cooperativa inte-grada por outras actúa de interme-diaria. Nese sentido, JorgeCarracedo asegura que “no casodos produtores de carne a depen-dencia dos intermediarios é im-prescindible para a supervivenciadas explotacións a pesar de intere-santes proxectos coma Granxa Fa-miliar ou a cooperativa San Cidre,tamén de Abadín, e que taménofrece este produto”.Co cambio das canles de comercia-lización dos produtos primarios, asfeiras quedan tamén relegadas a unsegundo plano. Así pois, cre que aFeira de Santos –a máis inminentee importante- “non é moi intere-sante para os pequenos comercios,a pesar de que supoña maiores po-sibilidades de venda ca outras fei-ras”. No entanto, considera“superinteresante” o novo decretoque regula a venda directa de pro-dutos primarios das explotaciónsgalegas; xa que ofrece a posibili-dade de dar saída aos excedentes deprodución propia”.

Despois de acoller unhacharla sobre certificación fo-restal a comezos de outono, aBiblioteca Municipal de Aba-dín volveu converterse nolugar de desenvolvementodun taller de prevención deriscos laborais en explota-cións de gando vacún de leite. Organizado polo InstitutoGalego de Seguridade eSaúde Laboral, este tallerdesenvolveuse na tarde domércores 29 de outubro coaparticipación de 22 persoasligadas ao sector que recibi-ron o correspondente di-

ploma de aproveitamento destaacción formativa.Pero esta non será a última activi-dade impulsada polo ISSGA nomunicipio xa que cofinancia,xunto ao Ministerio de Agricul-tura, Alimentación e Medio Am-biente un novo curso de 18 horassobre prevención de riscos labo-rais no manexo da maquinariaagrícola.A tenente de alcalde do Concello,Begoña Gaute, destaca que “estasaccións preventivas pretendenalertar aos gandeiros e agricultoresdo municipio sobre os perigos quesupón o exercicio da súa profe-

sión, a pesar de que xa coñezan osriscos que supoñen os traballos docampo en xeral e o uso da maqui-naria agrícola en particular”.

Inscricións

O curso de prevención de riscoslaborais no manexo da maquinariaagrícola conta con 15 prazas. edesenvolversase entre o mércores19 e o venres 21 máis o luns 24 eo martes 25 de outubro en horariode mañá na propia biblioteca mu-nicipal. Os interesados poden ins-cribirse ata o 12 de novembrocontactando co ISSGA ou co Con-cello de Abadín.

A carne da tenreira da Serra do Xistral véndese a través da Internet grazasao proxecto Granxa Familiar

Abadín acolle un curso de prevención de riscos laborais no manexo da maquinariaagrícola

abadín

Cunha conferencia sobre certificación forestal, comezaron as charlas de outono.

Jorge Carracedo e as reses da súa explotación da parroquia de Labrada en plena Serra do Xistral.

9actualidade outubro 14

Coa cultura literaria por ban-deira, as Xuventudes Socialistasde Vilalba presentaron o venres24 de outubro o libro recompila-torio dos traballos finalistas do I

Certame de Relato Breve MªJosé Vázquez Verdes.E no mesmo acto, entregaron ospremios ás dúas gañadoras docertame: Inés Poupariña -da ca-tegoría infantil- e Vanesa Otero -da categoría xeral-. Concadanseu obsequio, lote de li-bros, diploma e vale por unha

experiencia a elixir entre máis de400 balnearios, respectivamente,as premiadas do concurso leronos seus relatos ante a atenta mi-rada de decenas de espectadores.

O libro conta tamén coa axudados fotógrafos Brais G. Rouco eYolanda Hermida -cunha amplatraxectoria profesional pese á súamocidade- así como coas ilustra-cións de Estefanía Rodríguez.Cun lapis e un papel, cunha cá-mara ou coas ferramentas tecno-lóxicas precisas, cada un destes

mozos vilalbeses retratou o sig-nificado dos relatos escritospolos nosos veciños.Os mozos e mozas socialistas fi-xeron un acto en conmemora-

ción áfundadora dasXuventudes enVilalba, MaríaJosé VázquezVerdes, unhamuller de granvalía e talentorecordada conmoito agarimopor todos osvilalbeses.Así, a bagaxecultural danosa vila contade agora enadiante con pe-quenas histo-rias e anacosde vida recolli-

dos neste libro que conseguiu vera luz gracias á participación denenos e nenas, homes e mulleresque, como dixo o poeta MartiñoMaseda no acto de presentacióndo libro, pensan que “o último emáis valioso que endexamaisnos poderán roubar son as pala-bras”.

Co obxecto de impulsar a carreiraartística dos novos instrumentis-tas, a Asociación Cultural Bandade Música de Vilalba en colabo-ración coa Deputación de Lugo,a Concellería de Cultura do Con-cello de Vilalba e o Centro Cultu-ral e Recreativo de Vilalba,organiza o III Ciclo de Novos In-térpretes dirixido a solistas ougrupos de Cámara menores de 30anos.Os concertos deste ciclo estánprevistos para os meses de no-vembro e decembro; polo que osinteresados poden inscribise cu-brindo o boletín, achegando foto-copia do documento deidentidade, currículo vitae, unhagravación óptima cunha duraciónmáxima de 20 minutos que inclúadúas obras ou fragmentos deobras distin-tas, así comaun programacompleto ainterpretarno concertode aproximadamente 50 minutos.Os interesados deberán enviar assúas solicitudes antes do 15 denovembro á Asociación Cultural

Banda de Música de Vilalba(Apartado de Correos Nº37,27800, Vilalba) ou ao enderezoelectrónico bandavilalba@hot-mail.com.Unha vez finalizado o prazo depresentación de solicitudes unhaComisión, integrada por mem-bros da Asociación CulturalBanda de Música de Vilalba, seráa encargada de seleccionar aosparticipantes deste III Ciclo deNovos Intérpretes que recibiránunha compensación económicapolo desprazamento e os gastosderivados da organización doconcerto.

Requisitos

Os participantes non deberán su-perar os 30 anos de idade o 31 dedecembro de 2014 e, no caso de

agrupacións camerísti-cas, como mínimo ametade dos seus mem-bros deben cumprireste requisito. Asímesmo, quedan exclu-

ídos desta convocatoria as pro-postas que conten con piano, xaque as salas de concerto non dis-poñen deste instrumento.

A área de Cultura e Turismo daDeputación de Lugo e a Asocia-ción Recreativa Cultural Naustide Vilalba veñen de asinar unconvenio de colaboración a tra-vés do que o organismo provin-cial colabora con 3.000 euros narecuperación da toponimia ori-xinal dos barrios da parroquiade San Martiño de Noche, lugarno que está asentado este colec-tivo chairego. Á firma do con-venio asistiron o delegado deCultura e Turismo, o naciona-lista Mario Outeiro, e Luís Ma-nuel Criado Blanco, presidentedo colectivo cultural vilalbés.“Colaboramos con esta asocia-ción porque consideramos quefan unha labor moi importantena recuperación dunha parte donoso acervo cultural”, explicouMario Outeiro.A actividade ‘Recuperación da

toponimia orixi-nal dos barrios daparroquia’ formaparte dunha trilo-xía que a Asocia-ción RecreativaCultural Naustideu en chamar‘Quen somos e deonde vimos’. Através deste ambi-cioso proxectocultural, o colec-tivo busca impul-sar un estudo enprofundidade dahistoria da parro-quia vilalbesa deSan Martiño deNoche. MarioOuteiro gabou oesforzo feito polo colectivo pararealizar este proxecto. “Esta ac-tividade supuxo un traballo in-

xente, xa que tiveron que impli-car a todos os veciños para re-compilar documentos antigos,

libros e outros volumes cos quefacer un estudo histórico en pro-fundidade da evolución da pa-

rroquia, descubrindo can-tos barrios formaban partedécadas atrás da locali-dade, como foron cam-biando os nomes orixinaise coñecer a orixe da súatoponimia”, remarcou.

Sinais en madeira de

castaño do país

Unha vez concluído o es-tudo, a asociación acome-teu a realización dunssinais en madeira de cas-taño do país, no que segravaron os nomes orixi-nais dos barrios, iniciativapioneira xa que en todosos casos o habitual é queaparezan os nomes queteñen na actualidade. Esta

madeira foi tratada de xeito es-pecial para que poida aguantaras inclemencias meteorolóxicas.

As Xuventudes Socialistas de Vilalba presentanun libro cos relatos finalistas do I Certamede Relato Breve Mª José Vázquez Verdes

Novos instrumentistas poderánparticipar no III Ciclo de NovosIntérpretes en VilalbaOs concertos desenvolveranse entre novembroe decembro

A Área de Cultura da Deputación colabora na recuperación toponímica da parroquiavilalbesa de Noche

vilalba

A gañadora, Vanesa Otero, leu o seu relato no acto de presentación do libro.

Mario Outeiro e Luís Manuel Criado asinaron en Noche o convenio de colaboración.

O prazo paraachegar propostasremata o 15 denovembro

actualidade10 outubro 14

O� �ocialistas vilalbeses denun-cian que o Goberno municipalconsinta o uso interesado donome do concello nun tanatorioque non ten licenza municipal deapertura, e que foi inauguradopolo propio rexedor o pasado día30 de setembro. Concretamente,consideran que a denominaciónTanatario de Vilalba “induce áconfusión e ademais discriminaaos outros existentes”; motivopolo que, recentemente, remitironun escrito á Alcaldía para pedirlleao rexedor que exerza as acciónsoportunas en defensa da legali-dade a tales efectos.O obxectivo da misiva, subraian,era “chegar a un acordo, pois sonmoitos os cidadáns que compar-ten a nosa opinión,pero, lamentablemente,e tal e como no tenacostumados o Sr.Criado, seguimos senque se nos dea unha so-lución”. Tal é así, “quea única acción que co-ñecemos é un escritoque non di, nin aclaranada do Sr. Alcalde di-rixido ao Ilmo. Sr. De-legado Provincial daConsellería de Sani-dade de Lugo; cargoeste último que, porcerto, non existe na ac-

tualidade”, sinalan.Esta “falla de ética” no modo deactuar por parte da entidade localforma parte, segundo afirman ossocialistas, “do proceso turbioque envolve a tramitación admi-nistrativa da apertura desta insta-lación”. E é que a empresa titulardeste centro está inmersa nun ex-pediente de reposición da legali-dade por efectuar obras na parcelade titularidade municipal califi-cada como zona verde.

Alto grao de deterioro das pis-

tas de Corvelle

O grupo municipal do PSOE deVilalba pedirá ao Goberno local,no vindeiro Pleno, que acometacon carácter urxente o arranxo de

varias pistas da parroquia de Cor-velle, debido ao alto grao de de-terioro e ao forte risco que supónpara os usuarios circular por elas.Como puntos críticos na comuni-cación da parroquia, non só polasfochancas -algunhas delas xaconvertidas en verdadeiros soca-vóns-, os socialistas solicitarán amellora dos accesos ao barrio doCristo de Martiñán, nas inmedia-cións do túnel que enlaza coa au-tovía A-8; da pista do lugar dasCroas, onde xa os veciños tiveronque rebachear con coios parte dovial, pois o seu estado era intran-sitable; do treito entre a casa deTorres e a casa de Barral, no ba-rrio dos Campelos; e das marxesda ponte do Esperón de Bouzas,

pois, neste caso, unprofundo socavón,mal sinalizado,constitúe un perigoconstante para aspersoas e para osvehículos que tran-sitan por ela. Ase-made, e co fin degarantir a seguri-dade dos usuarios,tamén demandarána colocación de va-randas en ambas asdúas marxe da pa-sarela.

O BNG convida aos vilalbeses evilalbesas a participar nunhaAsemblea Aberta que se cele-brará o venres 7 de novembro apartir das oito e media do seránno Hostal Restaurante Terra Chápara falar da “realidade social epolítica actual, así coma das al-ternativas e propostas de fu-turo”.A formación nacionalista chamaá implicación cidadá neste novoproceso impulsado polo BNGbaixo a denominación “Constru-índo futuro” de cara ás vindeiraseleccións municipais do 2015.Dentro da folla de ruta para oscomicios locais, o Consello Na-cional do BNG aprobou elaborarprograma e candidaturas a partirdas propostas que formulen asasembleas abertas e concorrer ácita de maio de 2015 baixo a de-nominación BNG-AsembleasAbertas, un cambio que -se-gundo o portavoz nacional, Xa-vier Vence- non ten precedentesdesde a constitución da forma-

ción en 1982 e que simboliza avontade “de sumar” para derro-tar ao PP. “Imos abrir as candi-daturas á participación desacidadanía que quere mudar ascousas, sexa ou non sexa nacio-nalista. Por iso o BNG se pre-senta ás eleccións comoBNG-Asembleas Abertas”.

Grupos de traballo

A segunda fase de asembleasabertas configúrase en base agrupos de traballo para elaborarprograma e a candidatura decada concello. BNG-AsembleasAbertas concorrerá “coa vontadede construír un país con futurodesde abaixo, desde os munici-pios porque son a administraciónmáis próxima”.O Consello Nacional taménfixou o 29 de novembro como adata na que prevé aprobar o pri-meiro tramo da candidatura nasgrandes cidades e vilas do país,tras recibir as propostas dasasembleas abertas.

O PSOE vilalbés denuncia que o goberno municipalconsinta o uso do nome do concello nun tanatorio

Vilalba acollerá un taller de aten-ción e estimulación da preven-ción do deterioro cognitivodirixido a persoas con demenciainicial co obxectivo de mellorar asúa calidade de vida tratando demanter unha vida activa.As actividades deste obradoiro dememoria dirixido a persoas enfer-mas de Alzheimer e outras de-

mencias de Vilalba e osmunicipios lindeiros centraransena rehabilitación das habilidadescognitivas (cálculo e resolución

de problemas, linguaxe, atención,memoria, orientación á realidade,esquema corporal ou estimula-ción sensorial), adestramento deactividades da vida cotiá, ludote-rapia, psicomotricidade, activida-des musicais e de socialización.Persoal especializado da Asocia-ción de Familiares de Enfermosde Alzheimer de Lugo (AFALU)

que contan con gran experienciano trato de persoas con demenciadende o ano 2002, será o encar-gado destes talleres que se desen-

volverán os martes e xoves decatro e media a seis e media datarde a partir do martes 14 de ou-tubro na sala de usos múltiples daplanta baixa do Concello de Vi-lalba cun límite de 15 participan-tes debido ao aforo da sala e dasnecesidades dos participantes.Trátase dunha iniciativa da Fun-dación Barrié enmarcada no Pro-grama Red Paraguas Alzheimer eque conta tamén coa colabora-ción da Federación de Asocia-cións Galegas de Familiares deEnfermos de Alzheimer e outrasdemencias (FAGAL) e que pechao ciclo de unidades formativas di-rixidas aos familiares –charlas in-formativas grupais inicias e ciclosformativos específicos sobre Alz-heimer- que xa se teñen desen-volto en Vilalba. Agora dáse unpaso máis ao impartir un obra-doiro dirixido aos enfermos.Neste sentido, Vilalba é o pri-meiro municipio da provinciaonde se desenvolven posto que asactividades impartidas ata o mo-mento fóra do Centro de Día pú-blico para Enfermos de Azheimere outras Demencias de Lugo ci-dade se dirixían aos familiares.

Dúas sesións semanais en Vilalba para a prevencióndo deterioro cognitivo en persoas con demencia inicial

Alertados polos veciños de Corvelle, os socialistas pedirán ao alcaldeque acometa o arranxo de varias pistas da parroquia

O BNG celebra en Vilalba unhaAsemblea Aberta do proxecto“Construíndo Futuro”

Alumnado, ANPA e IES BasantaSilva implicáronse na segundaedición das Xornadas Micolóxi-cas ‘Do Monte ó Prato’ que secelebraron no centro entre o mér-cores 15 e o sábado 18 de outu-bro grazas á colaboración depersoeiros e entidades.O micólogo José Luís Cuba e ocociñeiro Antonio Díaz, do res-taurante Andarubel das Fragasdo Eume, coordinaron estas xor-nadas nas que rapaces e rapazasde primeiro curso de Bacharelatoque cursan Bioloxía se achega-ron ao monte a identificar e reco-ller distintas especies decogomelos cos que realizaronunha exposición que foi visitadatamén por alumnos e alumnasdas escola de educación infantil.

Se o venres era a quenda da con-ferencia de Cuba sobre "Cogu-melos característicos da TerraChá"; xa na xornada do sábado18, preto de 30 persoas achegá-ronse á Legua Dreita e ao en-torno do Paseo dos Condes e doRañego para identificar cogome-los. E á noite, coa colaboracióndo cociñeiro do Parador de Vi-lalba, Ángel Campos, o afeccio-nado Vicente González (Tito) e acociñeira do comedor escolarCarmen Villares; xunto aos coor-dinadores das xornadas, o alum-nado de 1º de BAC serviu unhacea degustación de cinco pratosa base destes produtos silvestresa 102 persoas coa que recadaron1.800 euros para a excursión defin de curso.

Medra o interese nas II XornadasMicolóxicas do IES Basanta SilvaOs alumnos recadaron 1.800 euros para a excursiónde fin de curso cunha cea a base de cogomelos

vilalba

A concelleira de Servizos Sociais, María Cruz Vázquez; a presidenta deAFALU, María del Carmen Pena; o rexedor local, Gerardo Criado e odirector do Centro de Día público para Enfermos de Azheimer e outrasDemencias de Lugo,Valentín Calvín, durante a presentación.

Acceso ao barrio do Cristo de Martiñán.

A Legua Dreita, o Paseo dos Condes e o Rañego foron os lugares nos que osparticipantes da saída do sábado buscaron e identificaron cogomelos.

��actualidade outubro 14

guitiriz

O primeiro chanto co que o Con-cello de Guitiriz, a través dunha

subvención outorgada pola Conse-

llería de Cultura e Educación, e a

Asociación Xermolos queren lem-

brar os espazos vitais do poeta

Díaz Castro foi inaugurado o sá-

bado 27 de setembro no Vilariño

en fronte á casa na que naceu o

poeta.

En total son nove os chantos que

van ser espallados por todo o mu-

nicipio como referencia á obra e

vida do autor: Parga, o Campo da

Feira de Guitiriz, Arxá, Ponte

Gafín, As Reixas, San Alberte,

Buriz…. Cada chanto transmite o

poema propio daquel espazo cun

debuxo da creadora vilalbesa

Sonia Ferreiro. O traballo de can-

teiría é dos canteiros-escultores

Valdi e Ramón Villar e, as pedras,

das canteiras de Ingemarga en

Parga.

Xermolos reivindica o sentido dos

“Camiños esquecidos” de Díaz

Castro acompañando o percorrido

con información dixital na que en

cada momento se informará dos

percorridos aptos para verán e in-

verno, bici, a pé, a cabalo, etc. Son

varias as rutas deseñadas: “Ao pé

do monte” por Arxá ao Vilariño,

“Coma un río” dende o Vilariño á

escola da Graña no Buriz, “O Ca-

miño das Romaxes” dende O Car-

mio ata Bascuas, “O camiño das

pedras” dende Bascuas ao San Al-

berte, “De Parga a Pastoriza”, “O

camiño dos Muíños” dende Parga

aos Sete Muíños, etc.

“Os apeiros de Díaz Castro”Xermolos está a preparar tamén os

cadernos “Os apeiros de Díaz Cas-

tro” sobre os muíños, camiños,

historia, feiras dos percorridos, re-

lixión, e mesmo espazos excepcio-

nais coma O Vilariño, San Alberte,

Bascuas, a Casa das Palabras -

onde se mostra o patrimonio lite-

rario do poeta-, entre outros.

Despois dun ano de traballo, Pas-

tora Veres e Cibrán Tenreiro

achéganse ao final do seu traballo

de publicación e documentario.

Decenas de entrevistas e grava-

cións, documentos e fotos anti-

gas, web e facebook exitosos. E,

polo camiño, novas iniciativas:

un premio – o Trapeiro de Honra-

, unha nova canción de Fuxan Os

Ventos sobre Pedro Trapeiro, a

cadeira de Díaz Castro na rede

das Galipizza, encontros con vi-

laregos de fóra, etc.

Pero, ademais, o contacto coa

xente, as imaxes e documentos

aportados e a implicación de

todas e todos os vilaregos fixeron

que o que ía quedar nunha publi-

cación, acabe ampliando as mirar

e sume unha exposición de ima-

xes facilitadas polos veciños, do-

cumentos e outro material que

verá a luz no vindeiro ano coin-

cidindo co ano do 25 aniversario

do pasamento do poeta dos Vila-

res.

O poeta do Vilariño, Xosé María

Díaz Castro, foi homenaxeado de

novo. Desta volta, a súa aldea

natal, nos Vilares, acolleu este

martes 14 de outubro a presenta-

ción dun libro do poeta Xabier

Rodríguez Barro titulado Fulgura-

ción e Silencio que protagoniza o

autor de Nimbos e que foi maque-

tado artesanalmente no CEN-

TRAD.

Outro dos momentos destacados

da homenaxe foi a presentación

dunha curtametraxe sobre a obra

poética Nimbos, titulada "A má-

quina tipográfica". Esta peza au-

diovisual, realizada por técnicos

da Fundación TIC, é un conto di-

dáctico no que un avó lles explica

aos seus netos o método de impre-

sión que se empregou para publi-

car esta obra no 1961, a única en

vida de Díaz Castro. A interpreta-

ción dunha peza musical sobre o

poema máis coñecido de Díaz

Castro, "Penélope", e a entrega de

libros e DVD´s completaron as ac-

tividades deste acto de recoñece-

mento, “que pon en valor a cultura

e a historia do lugués”, segundo

destacou a deputada guitiricense

Regina Polín, presente no acto.

O acto conducido por Xulio Xiz

rematou coa inauguración dunha

escultura que marcará o inicio da

“Ruta da pedra”. A peza é obra de

Ramón Vilar que recibiu o en-

cargo do CENTRAD para a reali-

zación desta escultura de granito

en forma de árbore en cuxas polas

descansa un libro, ademais dou-

tros elementos decorativos e ale-

góricos, e na que se gravou un

poema inédito de Díaz Castro.

"Os Camiños de Díaz Castro" foron inauguradoscun chanto fronte á súa casa de nacemento

‘Os Vilares, a lareira de soños’ na súa fase final

Un libro, unha curtametraxe,unha escultura e unha ruta parahomenaxear a Díaz Castro noVilariño

R. RÍOEste é o primeiro dos chantos dos “Camiños de Díaz Castro”.

Coa escultura de Ramón Vilar queda inaugurada a Ruta da Pedra.

A Deputación avanza na posta

en marcha do primeiro centro

público en España de recría de

gando vacún, que no 2015 estará

en funcionamento en Castro de

Rei.

A Xunta de Goberno aprobou o

venres 10 de outubro a adquisi-

ción e instalación de equipa-

mento para as 12 naves. Son

máis de 2.100 cornadizas auto-

máticas e 14 arrobadeiras de

cable, entre outro. Dende o orga-

nismo provincial indican que

“achegamos a estas actuacións

260.000 euros, que proceden da

partida de 6 millóns de euros

que, en solitario, investimos na

derradeira fase de construción

deste proxecto gandeiro”.

A Consellería de Cultura, Educa-

ción e Ordenación Universitaria

anunciou, a través do DOG do

30 de setembro, a licitación polo

procedemento aberto do contrato

de servizos de acondicionamento

e consolidación ar-

queolóxica no Cas-

tro de Viladonga

cofinanciado polo

Fondo Europeo de

Desenvolvemento

Rexional (80 %),

no marco do pro-

grama operativo

Feder Galicia

2007-2013.

O importe total será de 80.000

euros a desenvolsar en dúas

anualidades: 8.000 euros no

2014 e 72.000 euros no 2015.

O prazo de execución destas

obras é de 10 meses.

O Consello da Xunta aprobou a

declaración de festa de interese

turístico de Galicia para o Belén

Electrónico de Begonte despois

de que unha comisión valorase a

súa antigüidade -requírese un

mínimo de dez anos-, a súa sin-

gularidade e orixinalidade, así

coma o seu arraigamento popu-

lar e o seu valor cultural. Así

mesmo, tivéronse en conta crite-

rios como a afluencia de visitan-

tes e a calidade dos actos

culturais que complementan a

actividade coma os certames li-

terarios, xornalísticos e de de-

buxo infantil que convoca a Casa

da Cultura de Begonte.

A festa do Belén electrónico de

Begonte celébrase de modo inin-

terrompido desde o ano 1972, e

a súa singularidade vén determi-

nada pola realización das pezas

artesanais e mecanismos electró-

nicos para o seu movemento que

serviu de inspiración a outras

iniciativas similares.

O Consello da Xunta deu o visto

e prace aos decretos polos cales

se establece a conformación ofi-

cial do escudo e a bandeira do

concello de Begonte.

O escudo de Begonte é de cor

prata (branco) e no centro pre-

senta unha vieira de ouro (ama-

relo) acompañada de cinco

torres de goles (vermello), dous

nos flancos e tres na punta.

Sobre a venera hai unha faixa al-

zada, xadrezada en catro ordes

de ouro e goles e cargada dun

cinxidoiro de ouro. Ao timbre,

coroa real pechada.

A bandeira é sobre pano branco

e ao terzo da asta reproduce en

vertical a franxa xadrezada en

catro ordes de ouro e goles e cin-

xidoiro dourado. Cara ao batente

aparece a vieira dourada rodeada

das cinco torres de goles.

A Deputación achega 260.000 eurospara o centro de recría

O Belén Electrónico de Begonte, declaradofesta de interese turístico de Galicia

A Xunta achega 80.000 euros para oacondicionar o Castro de Viladonga

A Xunta aproba o escudo e a bandeira do Concellode Begonte

Castro de Viladonga.

castro de reibegonte

Novo escudo e bandeira do Concello de Begonte.

12actualidadeoutubro 14

cospeito

xermade

guitiriz

Mozos e mozas con diversidade funcionalaproveitaron as actividades de Estimulanimal

O terreo para a construción docentro da terceira idade enParga precisa dunha adecuaciónno PXOM

A Deputación propón ao Concello de

Guitiriz unha comisión de traballo sobre

as rúas do Mercado e Deputación

O grupo Mociñas veñen e van fi-nalizou este domingo 5 de outubroo seu proxecto “Estimulanimal”,financiado por Iniciativa Xove, doque se beneficiaron mozos emozas con diversidade funcionalde cinco asociacións diferentes.Os participantes puideron levar acabo durante dúas fins de semanadiferentes actividades nas que osanimais de Natural Ardai e do pro-pio Albergue Garabullos onde sedesenvolveron as actividades ac-tuaron como compañeiros e moti-vadores das actividades.Pero, ademais das actividades asis-tidas con animais, especialmentecans e cabalos, a través das que sepretendía desenvolver habilidadessociais, físicas e intelectuais, aspromotoras tamén apostaron por

realizar diversas actividades nomedio natural, encamiñadas a por

en valor a natureza e o medio ruralcomo lugar de ocio saudable.Tanto as promotoras de Estimula-

nimal como os usuarios e respon-sables das asociacións destacan o

valor deste tipo de programas paraofrecer alternativas a estes colecti-vos.

A voceira do grupo municipal so-cialista de Guitiriz, Regina Polín,alertou aos veciños de Parga deque o Plan Xeral de OrdenaciónMunicipal (PXOM) non contem-pla a adecuación precisa do terreopara construír nesta localidade ocentro residencial da terceiraidade que o propio alcalde se en-cargou de anunciar públicamente. Así llelo trasladou nunha reuniónmantida con eles, e na que desta-cou que esta cuestión demostraque “o proxecto do Sr. Teixido éun absoluto fracaso”.O goberno guitiricense rexeitaraa proposta defendida polos socia-listas de converter a Casa da Bo-tica en xeriátrico ao considerarque este inmoble está demasiadocéntrico e que carece de sufi-ciente superficie. Regina Polín anunciou aos asis-tentes que, para levar a cabo estainfraestrutura en Parga, é precisorealizar modificacións importan-tes no documento urbanístico;“algo do que os cidadáns nonestán a ser informados e que o re-xedor pretende aprobar sen que acidadanía en xeral teña a posibi-lidade de coñecelas”.

Reunións informativas parali-

zadas

Neste senso, a socialista taméndenuncia que, dende que o PPchegou ao goberno en 2011, “areunións e charlas para informar

do PXOM se paralizaron. É dicir,que o que era un plan participa-tivo converteuse nun Plan oscu-rantista que prima o favoritismo.E non só iso, senón que o alcaldetamén está a incumprir fragante-mente o compromiso de concer-tar prazas coa Xunta, pois, a díade hoxe, tampouco fixo nada aorespecto”, afirma.

“Incumprimentos de Besteiro”

Pola súa banda, o rexedor local,Xosé María Teixido afirmou quea socialista “intenta desviar aatención e culpar ao gobernolocal para tapar a negativa do pre-sidente da Deputación de Lugo,José Ramón Gómez Besteiro, deconstruír o xeriátrico en Guiti-riz”.O rexedor recalcou que “seGómez Besteiro está disposto acumprir co pobo de Guitiriz eexecutar o xeriátrico en Parga, oConcello levará a cabo as modi-ficacións necesarias e puntuais nanormativa urbanística”.Lembrou tamén Teixido que a exalcaldesa e actual deputada pro-vincial foi quen promoveu que aComunidade de Montes mercase,no ano 2008 eses terreos e lembraque lle custaron aos veciños deParga uns 61.000 euros. “Obri-gouse aos veciños a pagar un te-rreo que ela promoveu e agoraintenta despistar”, sentenciouTeixido.

A Deputación de Lugo remitiu aoConcello de Guitiriz un escritono que lle propón a constitucióndunha comisión de traballo sobreas obras de mellora e acondicio-namento acometidas pola institu-ción provincial nas rúas doMercado e Deputación. O princi-pal obxectivos da mesma pasapor abordar a posibilidade de en-tregar á entidade local ditos tra-ballos; xa que o organismoprovincial é a entidade que ten acompetencia administrativa paradecidir sobre a entrega destasobras, pois foron executadas e fi-nanciadas pola institución pro-vincial.A Deputación está tamén abertaa que o Concello propoña nestacomisión, se así o entende, unacordo extraxudicial que poña finaos contenciosos existentes,sobre todo despois de que o Xul-gado Contencioso número 2 deLugo reprobase a actuación mu-nicipal na rúa do Mercado. Así mesmo, no escrito remitido a

Deputación pídelle ao Concelloque aclare onde está o mobiliarioque subministrou para a rúa doMercado e que non se atopaneste espazo.

“Escusas para non arranxar o

conflito”

Pola súa banda, o alcalde de Gui-tiriz, o popular Xosé María Tei-xido, definiu a creación dunhacomisión como “unha clara es-cusa de Gómez Besteiro para nonarranxar o conflito nas rúas Mer-cado e Deputación”. Teixido de-nunciou que Gómez Besteiro eos seus socios no ente provincialnon asistiron ao acto de entrega erecepción das obras nas rúas De-putación e Mercado; unha cita áque o Concello de Guitiriz con-vocou fai dúas semanas. Malia anon estar presente ningún axentedos convocados, o Concello no-tificou o acto de entrega á corres-pondente acta para que oorganismo alegue o que estimeoportuno.

Os cans xunto aos cabalos foron os animais cos que compartiron actividadesen Garabullos.

O Parque EólicoExperimental Sota-vento acolleu o se-gundo Simposio de"Solucións para oMantemento na In-dustria Eólica" or-ganizado pologrupo Schaeffler. Oacto aglutinou asprincipais empre-sas do sector eólicoe máis de mediocentenar de partici-pantes nunha convención dunhasseis horas de duración.O principal obxectivo da xornadafoi dar a coñecer novos desenvol-vementos en tecnoloxía de roda-mentos, así como aplicacións eservizos para o mantemento espe-cialmente pensados para a indus-tria eólica.

Neste mesmo seminario presen-touse o proxecto que SchaefflerIberia está a levar a cabo en Sota-vento sobre a monitorización emantemento predictivo en aeroxe-radores. O devandito proxecto ma-terialízase na instalación dunsistema de monitorización de vi-bracións FAG WiPros para a aná-

lise da condición dotren de potencia dundos aeroxeradoresdo Parque Eólico.O simposio, quecontou coa colabo-ración dunha decenade relatores, rema-tou coa visita dosasistentes ás instala-cións do Parque Eó-lico Experimental.Esta singular instala-ción de referencia,

ademais do obxectivo de produ-ción de enerxía común a este tipode proxectos, céntrase en proxec-tos de I+D+i e outras actuaciónsde investigación-experimentaciónrelacionadas coa enerxía eólica econ outras enerxías renovables,formación, divulgación e educa-ción enerxética.

O Concello de Xermade e a Aso-ciación de Veciños de Cabreirospresentan, coa colaboración daUSC, o Colexio de Educadoras eEducadores Sociais de Galicia e aÁrea de Cultura de DeputaciónProvincial, a segunda edición daInvernada de Cine que se está adesenvolver dende o sábado 11 deoutubro e ata o 20 de decembro.Deste xeito, a Casa da Escola deCabreiros acollerá a proxecciónde filmes de temática social des-pois de conferencias con profe-sionais sobre o tema da sesión. Asxornadas de xuntanza remataráncon conversas e café tamén o 20de decembro no que se mudará aproxección cinematográfica porun sesión de contacontos.Así, despois da proxección de “A

vida empeza hoxe” e “A visita-dora de cárceres” sobre a vellez eas relacións afectivas e a figura deConcepción Arenal, respectiva-mente, o 15 de novembro conti-núa coa proxección de “OsSantos Inocentes” sobre a impor-

tancia do cine clásico na actuali-dade; o 29 de novembro con “Amiña vida sen min” sobre a pér-dida e o dó. Paula Carballeira pe-chará a II Invernada de Cinecunha sesión de contacontos o sá-bado 20 de decembro.

Sotavento acolleu un simposio sobre "Soluciónspara o Mantemento na Industria Eólica"

Cine, contos, parolas e café en Cabreiros coa IIInvernada de Cine

Medio cento de persoas participaron nesta convención.

“A visitadora de cárceres” foi a segunda proxección desta Invernada.

13actualidade outubro 14

A conselleira do Medio Rural e

do Mar, Rosa Quintana, acompa-

ñada polo director xeral de Des-

envolvemento Rural, Antonio

Crespo, entregou os títulos da

concentración parcelaria da

zona de Piñeiro o luns 13 de

outubro. Rosa Quintana expli-

cou que este proceso de reor-

ganización reduciu preto do

85% o número de predios, co

fin de aumentar o valor da

base territorial da zona.

Coa entrega dos títulos das

fincas aos propietarios ponse

fin ao proceso concentrador

da propiedade que reorgani-

zou un total de 1.401 hectá-

reas, pertencentes a 256

propietarios. Así, conseguiuse

reducir as 2.857 parcelas exis-

tentes inicialmente a tan só

438 fincas, cunha superficie

media seis veces maior á dos te-

rreos orixinais.

Entre os obxectivos desta con-

centración atópase a mellora e

modernización das explotacións

agrícolas, a reordenación do

monte e a apertura e acondicio-

namento das vías. Neste sentido,

este proceso concentrador permi-

tiu o acondicionamento de 76

km. da rede de camiños. Os tra-

ballos realizados na zona concen-

trada supuxeron un investimento

de preto de 600.000 euros, dos

cales a maior parte corresponden

á execución das obras da rede de

camiños e ao acondicionamento

das fincas.

A titular de Medio Rural e Mar

insistiu en que as actividades

agropecuaria e forestal son unha

alternativa para mozos e mozas

emprendedores. Engadiu que a

ampliación da superficie territo-

rial convértese nun factor deter-

minante para incrementar a

capacidade produtiva das explo-

tacións agrarias, para aumentar a

súa rendibilidade e contribuír á

revalorización da terra.

A conselleira tamén reiterou que

o actual modelo de concentración

parcelaria require dunha adapta-

ción ás necesidades do futuro e

por iso a Xunta adquiriu o com-

promiso de elaborar a Lei de Me-

llora da Estrutura Territorial de

Galicia. Esta Lei suporá a simpli-

ficación dos trámites, custos e

prazos actuais da concentración

parcelaria para mellorar tanto a

base territorial das explotacións

como a súa rendibilidade e capa-

cidade produtiva.

Candamil

A titular de Medio Rural e Mar

adiantou que nas vindeiras sema-

nas se entregarán os títulos da

parcelaria de Candamil, proceso

co que quedarán rematadas todas

as zonas de concentración do

concello de Xermade.

O Presidente da Deputación de

Lugo, José Ramón Gómez Bes-

teiro, supervisou as obras de res-

tauración e conservación do

conxunto artístico da igrexa de San

Martín de Guillar, no Concello de

Outeiro de Rei, que levaba deterio-

rándose máis de 30 anos polas hu-

midades, e cuxo acondicionamento

foi posible grazas á financiación

íntegra do organismo provincial.

A institución luguesa fixo unha

achega por valor de 14.331 euros

para acometer a preservación do

retablo maior e dos retablos laterais

esquerdo e dereito da igrexa, pin-

turas barrocas do siglo XVII de

gran valor patrimonial. Destas me-

lloras beneficiaranse os máis de

350 veciños da parroquia de Gui-

llar.

Durante a visita, Gómez Besteiro,

que estivo acompañado polos ve-

ciños, destacou a importancia da

colaboración do organismo provin-

cial coas entidades da provincia

que realizan actividades de conser-

vación do patrimonio lucense, para

“preservar e pór en valor todos os

atractivos que ofrece Lugo tanto

aos lugueses como aos visitantes”.

O Presidente sinalou tamén a rele-

vancia do patrimonio histórico ar-

tístico de Outeiro de Rei, “valor

que debemos conservar e dar a co-

ñecer, xa que supón un importante

factor de reclamo turístico que in-

cide na economía local”, concluíu.

As tarefas de restauración com-

prenden, entre outras actuacións,

desinsectación e tratamento funxi-

cida, policromía e dourados, lim-

peza e recuperación da madeira e

tratamento de protección; ademais

da elaboración dunha memoria

final que irá acompañada de docu-

mentación gráfica.

Compromiso con Outeiro de Rei

Aproveitando a visita ao Concello

de Outeiro de Rei, o Presidente

tamén supervisou as obras de equi-

pamento, renovación e restaura-

ción da tribuna e da

sacristía da igrexa románica

de Martul, financiadas con

preto de 12.000 euros a tra-

vés do Plan de Comunida-

des Veciñais da

Deputación. Gómez Bes-

teiro tamén visitou a Aso-

ciación Cultural Pena de

Rodas, que solicitou a cola-

boración da institución lu-

guesa para diversas

actividades do colectivo.

Máis de 400 persoas bene-

ficiáronse de actividades

culturais que se impartiron

grazas aos 2.000 euros que

a institución lle concedeu a dita

asociación, fundada hai máis de 30

anos, que persegue ensalzar o es-

pazo natural de Pena de Rodas.

A Xunta reduce nun 85% o número de parcelas na parroquia de Piñeiro coaconcentración

Alumnos do IES Plurilingüe SanRosendo participaron nun programade inmersión lingüística en inglésen Navarra

Guillar recupera os retablos barrocos da súaigrexa grazas á Deputación

outros concellosouteiro de rei

xermade

Quintana fixo entrega dos títulos de propiedade das novas fincas.

Besteiro visitou as obras de restauración da igrexa de San Martín de Guillar.

Os alumnos IES Plurilingüe San Rosendo

Vintecinco alumnos e alumnas

de 2º ESO do IES Plurilingüe

San Rosendo (Mondoñedo) des-

prazáronse a Lekaroz (Navarra)

entre o domingo 19 e o sábado

25 de outubro levando a cabo o

Programa de Inmersión Lin-

güística de inglés convocado

polo MECD “The World

Around Us Speaks English”.

Acompañados por dúas profeso-

ras, Ana Belén López e Cristina

Arango, puideron compartir a

estancia cos alumnos e alumnas

dun instituto de Barcelona

xunto cos que desenvolven acti-

vidades relacionadas coa natu-

reza e a ecoloxía ao tempo que

traballan cun proxecto sobre a

paisaxe da súa bisbarra xa ini-

ciado no seu instituto. A única

lingua vehicular do programa é

o inglés, polo que puideron me-

llorar a súa competencia oral no

idioma, ademais de descubrir

outras linguas diferentes, o éus-

caro e o catalán.

Os monitores, de distintas na-

cionalidades, destacaron o bo

nivel de inglés dos estudantes

mindonienses que se amosaron

“satisfeitos da experiencia” nun

contorno rural diferente ao pro-

pio.

Este é o segundo ano que os

alumnos do IES Plurilingüe San

Rosendo disfrutan dun pro-

grama de inmersión lingüística,

pero é o primeiro en que o fan

fóra de Galicia.

ac��a��dade14 ���b� �4

e a cháCurso de fotografía enGuitiriz

Bonos para o II FestivalA Candeloria en Lugo

O Concello de Guitiriz orgtanizaun curso de perfeccionamento defotografía, dirixido a tódalas ida-des, que dará inicio o martes 4 denovembro e rematará o 16 de de-cembro. As clases desenvolve-ranse na aula de ordenadores doTelecentro en horario de nove doserán a dez da noite. Os interesa-dos poden inscribirse no Concelloata o 31 de outubro por un prezode 30 euros.

50 anos da UPGA Fundación Bautista Álvarez deEstudos Nacionalistas presentou oxoves 17 de outubro na Galería Sar-gadelos de Lugo un especial doTerra e Tempo, baixo o nome “50preguntas, 50 argumentos para a so-beranía de Galiza”. O monográficosaíu do prelo coincidindo coa cele-bración do 50 aniversario da Unióndo Povo Galego, o partido con máishistoria e lonxevo de Galiza.

O Pazo de Feiras e Congresos deLugo acollerá entre o 27 e o 28 defebreiro a segunda edición do fes-tival A Candeloria coa participa-ción de Habeas Corpus, LosChikos del Maiz, Ruxe Ruxe,Arrhythmia, Terbutalina e Liviaode Marrao. Tamén haberá can-tosde taberna, xogos populares eacampada.Os interesados podenadquirir bonos para os dous díaspor 10 euros ata o 15 de novembroen www.ticketea.com, Don Disco(Lugo), Peggy Records (Ourense),A Reixa Tenda, Miranda Culturapara Levar (Compostela), TendasTipo (Vigo) e Discos Portovello(A Coruña). Haberá calefacción ewifi no recinto e tamén música nasrúas do casco histórico da cidade.

A Xunta ven de completar os trá-mites para poder desenvolveruncentro de investigación en aviónsnon tripulados de uso civil que con-verterá a Comunidade nun polo ae-ronáutico de referencia. A iniciativaque se porá en marcha en Rozassuma un investimento de 10 mi-llóns de euros e suporá a creaciónde ata 50 postos de traballo directose de alta cualificación cando se estenovo Centro de Investigación Ae-rotransportada, que prevé autoxes-tionarse nun horizonte de tres anos,abrirá unha oportunidade nuncampo que conta cunhas óptimasexpectativas de crecemento. Estenovo Centro de Investigación Ae-rotransportada, que prevé autoxes-tionarse nun horizonte de tres anos,abrirá unha oportunidade nuncampo que conta cunhas óptimasexpectativas de crecemento; xa quese estima que o mercado destes sis-temas de voo se multiplicará du-rante os próximos dez anos.

Novo centro de investigaciónen avións non tripulados deuso civil en Rozas

A Consellería de Medio Am-biente, Territorio e Infraestrutu-ras, a través da Axencia Galegade Infraestruturas (AXI), ven depoñer en marcha a finais destemes de outubro as obras de reha-bilitación do firme na estradaRozas-Abadín (LU-113).Actuarase en tres treitos diferen-ciados que suman unha lonxitudede case 15 quilómetros desta es-trada autonómica: Rozas-Castro(p.q. 0+000 ao 4+500); Xustás-Castro (p.q. 10+000 ao 16+800);e Arneiro-Moncelos (p.q.19+500 ao 22+800).Este proxecto adxudicouse aoGrupo Bascuas 2008 S.L por unimporte de preto de 490.000euros. O obxecto principal destestraballos é mellorar o estado dofirme existente con solucións lo-calizadas definidas en funcióndas necesidades de cada tramo.O proxecto contempla a execu-ción de fresados que eliminencompletamente a capa de roda-dura, a extensión dun rego de ad-herencia con emulsión asfáltica efinalmente a colocación dunhacapa de firme de formigón bitu-minoso. Para a materializacióndos traballos será necesario fre-sar máis de 200.000 m2 de es-trada e estender case 4.800toneladas de formigón asfáltico.Os tramos nos que se actuará pre-sentan na actualidade deforma-cións superficiais, que seránreparadas. Para isto, procederaseá eliminación parcial (fresado)

do firme e á súa posterior reposi-ción. Os traballos rematarán coreperfilado de beiravías, repin-tado da estrada, substitución dassinais verticais que resulten ne-cesarias e colocación dalgúntramo de barreira de seguridade.A poboación beneficiada ascendea case 13.000 veciños dos conce-llos de Castro de Rei, Cospeito eAbadín, unidos mediante estavía, así como aos numerososusuarios que empregan esta es-trada para os seus desprazamen-tos pola Terra Chá.

AC-861A Xunta de Galicia, a través daConsellería de Medio Ambiente,Territorio e Infraestruturas, iniciaas obras de reforzo do firme daestrada da Rede Primaria BásicaAC-861 (Vilalba - límite provin-cia - Igrexafeita) e tamén na víade altas prestacións AG-64 (Fe-rrol – Vilalba), entre outras dazona noreste da provincia coru-ñesa.As obras, adxudicadas a AriasHermanos Construciones S.A.,consistirán no fresado localizadoe a reposición de firme ou benmediante a extensión de microa-glomerado entre os puntos quilo-métricos 29+100 e 45+650 naAC-861, dende os municipios deXermade ata San Sadurniño.Ademais, na AG-64, á altura domunicipio das Pontes, planté-xanse varias actuacións puntuaisnos sistemas de contención.

A conselleira do Medio Rural edo Mar, Rosa Quintana, e o pre-sidente da Deputación Provincialde Lugo, José Ramón GómezBesteiro, asinaron este venres oconvenio de colaboración para fi-nanciar as actuacións do PlanMarco programa de mellora decamiños de titularidade munici-pal 2014-2015, cofinanciado confondos Feader no marco do PDRde Galicia 2014-2015.A través deste convenio, os 67concellos lugueses beneficia-ranse dun investimento preto de7 millóns deeuros (enc o n c r e t o ,6.863.389,36euros) para aampliación,mellora emantementode camiñosde titulari-dade munici-pal nap rov inc i a .Destes fon-dos, un totalde 3.237.210euros corresponden á anualidadede 2014 e os 3.626.179 euros res-tantes á anualidade de 2015.O Plan Marco 2014-2015 é con-tinuación do de 2013-2014. Oseu obxectivo principal é mello-rar as condicións de vida dos re-sidentes nas áreas rurais,poñendo en valor as dotaciónsexistentes de infraestruturas bá-sicas, e levar a cabo actuaciónsdirixidas a fomentar a implanta-

ción e mellora dos servizos bási-cos demandados pola poboaciónrural.Os criterios de reparto para des-envolver o Plan Marco de Me-llora de Camiños de TitularidadeMunicipal 2014-2015 foron con-sensuados entre a Axencia Ga-lega de Desenvolvemento Rural(Agader) e a Federación Galegade Municipios e Provincias (Fe-gamp). Así, os municipios chai-regos recibirán 1.346.337 euros:Abadín, 122.168 euros; Begonte,99.988 euros; Castro de Rei,

134.673 euros; Cospeito,124.999 euros; Guitiriz, 162.360euros; Muras, 102.009 euros;Outeiro de Rei, 114.853 euros; APastoriza, 117.213 euros; Rá-bade, 43.418euros; Vilalba,204.059 euros; e Xermade,120.597 euros.A vixencia destes convenios es-tenderase desde a data da súa si-natura ata o 31 de decembro de2015.

A Xunta de Goberno da Deputa-ción Provincial aprobou estevenres 17 de outubro a selecciónda Sociedade Galega de Custo-dia do Territorio como entidadecoa que asinar un acordo decolaboración para desenvol-ver labores de conservacióndas Insuas do Miño e Ollos deBegonte, espazos que formanparte do territorio da Reservada Biosfera Terras do Miño.Deste xeito, destacou o vo-ceiro provincial socialista,“convertémonos na primeiraadministración de Galicia quepon en marcha un acordo decustodia do territorio”.A selección desta entidade senánimo de lúcro baséase noscriterios técnicos e obxectivosrecollidos na convocatoriaaberta a todos os colectivosinteresados que publicou oBoletín Oficial da Provincia(BOP) o pasado 4 de xullo.Con esta iniciativa, que supón

un paso máis na apertura á cida-danía da xestión das Reservas daBiosfera, a Sociedade Galega deCustodia do Territorio colabo-rará coa Deputación para preser-

var e impulsar o patrimonionatural e a biodiversidade destesespazos de Terras do Miño. “Por

exemplo, tarefas para a protec-ción da flora e a fauna, promo-ción dos valores naturais oumellora das zonas de uso pú-blico… en definitiva, todas as

actuacións deseñadas no Plan deAcción de Terras do Miño quebuscan protexer e potenciar este

espazo natural, recoñecido polaUNESCO”, explicou ManuelMartínez.O acordo, que se asinará nas vin-deiras semanas, terá unha vixen-

cia de 4 anos –dende2014 a 2017-, e supo-ñerá unha achega anualde 25.000 euros.

Sociedade Galega deCustodia do TerritorioA Sociedade Galega deCustodia do Territoriofoi constituída en Rá-bade no ano 2008.Hoxe é unha entidadede referencia na comu-nidade no eido me-dioambiental edesenvolve numerosasactividades de divulga-ción e conservación dopatrimonio natural, ade-

mais de proxectos como a recu-peración do bosque natural dosAncares.

A Xunta pon en marcha o reforzodo firme na estrada Rozas-Abadíncun investimento de preto de490.000 euros

Os concellos chairegos beneficiaransede máis de 1,3 millóns de euros paramellora e mantemento de camiños

Custodia do Territorio e Deputación colaboran para preservar opatrimonio das Ínsuas do Miño e Ollos de Begonte

Ínsuas do Miño ao seu paso por Rábade.

Besteiro e Quintana trala sinatura do convenio.

actualidade 15outubro 14

A Fundación para o Desenvolve-mento das Tecnoloxías da Informa-ción e a Comunicación (TIC) éunha entidade sen ánimo de lucropromovida pola Deputación deLugo co obxectivo de fomentar aeducación, a investigación e o des-envolvemento das novas tecnolo-xías. Traballa, pois, para impulsara sociedade do coñecemento nanosa provincia.

C� �

F������

ón ten asinado

máis dun cento de convenios con

empresas e asociacións da pro-

vincia das que difunde o seu

labor a través dos recursos mul-

timedia... Algúns exemplos re-

centes?

Vimos de asinar un convenio conFormato Producciones para cola-borar na rodaxe da película “HotelAlmirante”; coa Asociación Cultu-ral Fanto Fantini para a organiza-ción do Festival Osa do Mar naMariña, ou coa asociación Aliad-Ultreia, que loita contra a explota-ción sexual. Estes son só algúnsexemplos dos máis de 125 conve-nios que temos asinado para a pro-moción económica, turística,cultural e deportiva da provincia.

Estes produtos audiovisuais son

elaborados polos propios alum-

nos da Escola de Imaxe e Son de

Lugo aos que se lles proporciona,

deste xeito, experiencia laboral...

Que estudos se imparten neste

centro? E que nivel de aprendi-

zaxe práctica se imparte na EIS?

Impartimos os ciclos superiores deFormación Profesional en Produ-ción e Realización de Audiovisuais,Radio e Espectáculos, que se com-plementan con numerosas prácti-cas en escenarios reais ao longo detodo o curso, sempre baixo a super-visión de docentes e técnicos.

E, para iso, con que instalacións

conta?

Grazas a un importante esforzo in-

versor contamos con instalacións ematerial modernos e adaptados árealidade: un plató; controis de re-alización e de son; cabinas de edi-ción; unha unidade móbil; ou domaterial necesario para a emisiónen directo a través de streaming,entre outros.

E profesionais?

Temos un equipo de docentes e téc-nicos auxiliares con ampla expe-riencia, así como por realizadores,produtores, operadores de cámara,editores ou xornalistas que coñecende primeira man as necesidades dosector.

Para o desenvolvemento de todas

as súas actividades, como se di-

rixe e sustenta o centro?

A Fundación TIC é unha entidadesen ánimo de lucro que dependedos fondos públicos da Deputa-ción, que tamén está a xestionar através dunha encomenda do orga-nismo provincial, fondos europeosdo programa Innnova-TE no pri-meiro Centro de Innovación Socialde Galicia, o InLugo.

FORMACIÓN PRÁCTICAOutro dos produtos que os pro-

pios alumnos e alumnas da Es-

cola producen é o espazo

informativo “Lugo de Norte a

Sur” que se emite en TeleLugo.

En que consiste?

Trátase dun magazine que inclúeentrevistas, actuacións e vídeos,para que os alumnos practiquen di-ferentes campos do audiovisual: aprodución e postprodución, o ma-nexo das cámaras ou dunha mesade realización, a presentación dunprograma, etc.

Producen outros contidos para

outras televisións ou platafor-

mas?

Distribuímos material a axenciasde noticias, canles de televisión,emisoras de radio e xornais dixitais

nacionais, autonómicas e locais.Nos últimos anos estamos a refor-zar novos contidos na nosa web aointegrarnos nas principais redes so-ciais.

Como Centro de Producción de

Programas ou produtora, ela-

bora contidos con fins comer-

ciais?

Non. Somos unha entidade senánimo de lucro eas nosas instala-cións e profesio-nais están aoservizo de todosos lucenses paradesenvolver acti-vidades docentese elaborar conti-dos audiovisuaispara promocionara provincia e o seutecido asociativo.

Que número de

alumnos forma o

centro? E que ín-

dice de inserción

laboral rexistra?

Vimos de cubrirpor sétimo anoconsecutivo as 44prazas de pri-meiro, cifra á quehai que engadiraos alumnos desegundo curso. Encanto á inserciónlaboral, facemosfincapé no con-tacto directo do alumnado co sec-tor, mediante acordos con máis de80 prestixiosas empresas do país eo fomento do emprendementoentre os nosos estudantes.

Que exemplos de proxectos em-

presariais se poderían destacar

entre o ex-alumnado da EIS?

MBC Servicios Audiovisuales eAmalgama Comunicaciones sondous dos exemplos de empresas

creadas por titulados da Escola, eoutras iniciativas que naceroncomo proxectos fin de curso e con-tinuaron tuteladas pola TIC acada-ron grande éxito, como o FestivalItinerante de Balcóns e EspazosSonoros (FIBES), pioneiro en Ga-licia.

FILM COMMISSIONTamén alberga a Film Commis-

sion. Pero que é? Cales son as

súas funcións?

A TIC xestiona a Lugo Film Com-mission, grazas a un convenio coConsorcio Audiovisual de Galicia,para a promoción da nosa provinciapara rodaxes e producións de au-diovisuais, ofrencéndolle todas asfacilidades ás produtoras: tramita-ción de permisos, licencias e docu-mentación necesarios para unarodaxe, apoio loxístico e asesora-

mento na busca de localización,entre outros.

En que proxectos ten colabo-

rado? E de que xeito?

Estamos a colaborar con FomentoProducciones na rodaxe en Lugoda película “Hotel Almirante”, naque ademais participan catro bol-seiros da Escola. Prestamos aseso-ramento na selección das

localizacións efacilitamos o es-pazo necesariopara aparca-mento, almace-namento dematerial e sede deoficinas en Lugo.Tamén colabora-mos nas rodaxesde “Todos os san-tos”, de Ángel dela Cruz ou “Tristesoledad de unviolinista”, deRoberto Lolo.

CURSOS GRA-TUÍTOS PARAMAIORESTamén colabora

coa Deputación

Provincial na

formación dos

maiores da pro-

vincia en torno

ás novas tecno-

loxías a través

do programa

Innóvate...

Lugo ten unha alta porcentaxe depersoas maiores, e as novas tecno-loxías poden ser fundamentais namellora da súa calidade de vida.Para isto, Deputación e FundaciónTIC imparten no InLugo activida-des gratuítas para estimular as ha-bilidades dos maiores e facilitarllesó seu día a día: aprender o manexodo ordenador, da tablet ou domóbil, ou moverse nas redes so-ciais, por exemplo.

“As instalacións e profesionais da TIC están ao servizo de todos os lucensespara desenvolver actividades docentes e elaborar contidos audiovisuais para

promocionar a provincia e o seu tecido asociativo”

Margarita Soilán Carbia, xerente da Fundación TIC e directora da Escola de Imaxe e Son de Lugo

A TIC conta con aulas e material para as prácticas do alumnado.

16 actualidadeoutubro 14

A Deputación insertará a máis de 1.000 desempregados lucenses nas profesións máisdemandadas na provincia

A Deputación instala lámpadas de baixo consumo endependencias municipais de varios Concellos dacomarca

Vicepresidencia da Deputaciónvolve destinar 70.000 euros adeportistas individuais da provincia

O Presidente da Deputación, JoséRamón Gómez Besteiro, acompa-ñado pola Vicepresidenta Segundae responsable da Área de Emprego,Lara Méndez, presentou unha novaedición do que é “un dos progra-

mas de inserción laboral máis am-biciosos do organismo provincial”,o Pacto polo Emprego II. Este plancontribuirá a facilitará a inserciónno mercado laboral de 1.005 lucen-ses desempregados, ofrecéndollesformación e prácticas remuneradasnas profesións con máis demandano mercado de traballo da provin-cia.O Pacto polo Emprego II conta cunorzamento total de 4,1 millóns deeuros, cofinanciados nun 80% porfondos europeos, logo de que a boaxestión da Deputación conseguira

ser premiada pola Unión Europeacon 600.000 euros máis, que se su-maron aos 3,5 millóns de euros dosque dispoñía inicialmente o Plan.Este orzamento fai que este pro-xecto sexa o que acadou máis fi-

nanciamento en Galicia na últimaconvocatoria do Fondo Social Eu-ropeo.

67 accións formativas para ato-

par emprego

Os 67 cursos programados noPacto polo Emprego II “respondená demanda real do mercado de tra-ballo lugués”, segundo destacouGómez Besteiro. E estas acciónsformativas serán:- 19 cursos de atención sociosani-taria a persoas no domicilio, cunhacarga lectiva de 640 horas por

curso.- 19 cursos de atención sociosani-taria a persoas dependentes en ins-titucións sociais, de 490 horas porcurso.- 3 de técnico de transporte sanita-rio, de 425 horas.- 6 de operacións básicas de cociña,de 420 horas.- 5 de operacións básicas de restau-rante e bar, de 360 horas.- 6 de limpeza de superficies e mo-biliario en edificios e locais, de 270horas.- e 9 en asesoramento na funciónxerencial e no autoemprego, de180 horas.A Deputación de Lugo ofrece,pois, máis de 8.300 horas de for-mación, que se impartirán naszonas centro, sur e norte da provin-cia, e que axudarán a máis de milparados lugueses a atopar un postode traballo.

Programa formativo

Pola súa banda, a VicepresidentaSegunda e responsable da Área deEmprego da Deputación, LaraMéndez, explicou que os benefi-ciarios accederán “a formación te-órica e práctica en recoñecidasempresas e asociacións da provin-cia mediante a realización de cur-sos de calidade que, en ocasións,superan as 600 horas formativas”.Ademais, subliñou que as empre-sas e asociacións adxudicatarias,

para cuxa selección tamén se inclu-íron cláusulas sociais, ofrecerán ti-torías individuais sobre habilidadessociais, como o mellor xeito depresentarse a unha entrevista detraballo, redactar un bo currículo,poñer en marcha unha empresa,etc.Méndez fixo fincapé en que “coobxectivo de que o feito de noncontar con ingresos non deixe aninguén fóra deste plan de em-prego”, os participantes recibirándurante todo o proceso de forma-ción unha prestación económicaequivalente ao 75% do IPREM,isto é, uns 400 euros mensuais,cantidade máxima que a normativaque regula o Fondo Social Europeopermite. Ademais, esta axuda men-sual é compatible coa percepciónda prestación por desemprego oude calquera outra axuda pública damesma finalidade, sempre e candoo total mensual non supere preci-samente o 75% do IPREM.

Inscricións

O Presidente anunciou que a Xuntade Goberno do venres 31 de outu-bro aprobará as bases que rexerána selección dos 1.005 beneficiariosdeste plan, que poderán acceder a67 accións formativas con prácti-cas remuneradas en empresas easociacións da provincia. Estes be-neficiarios poderán ser desempre-gados de todos os Concellos da

provincia -agás o de Lugo, postoque este xa conta co seu propioplan equivalente-, que para partici-par só teñen que estar inscritoscomo demandantes de empregonas oficinas do Servizo Público deEmprego -antes denominadas Ser-vizo Galego de Colocación-.Malia que este programa está diri-xido calquera persoa desempre-gada, teranse en especialconsideración, tal e como indicanas bases, determinados colectivoscon máis dificultades: menores de30 anos e maiores de 45, desem-pregados de longa duración, per-soas con diversidades funcionais,vítimas de maltrato, persoas enproceso de rehabilitación ou rein-serción social, as pertencentes aminorías étnicas, os inmigrantes,mozos que non superaran a ensi-nanza obrigatoria, coidadores nonprofesionais que atenden a depen-dentes e outros colectivos en riscode exclusión social.Unha vez aprobadas as bases querexen a selección dos beneficiarios,a Deputación enviará a peticiónformal a todas as oficinas do Ser-vizo Público de Emprego da pro-vincia. A primeira semana denovembro os interesados en tomarparte xa poderán dirixirse á súa ofi-cina de emprego e, simplemente,manifestar que están interesados enparticipar nos cursos da Deputa-ción.

A Deputación asume a to-talidade de custes das ac-tuacións que contempla oPlan Enerxético “a dife-renza do plan da Xunta queobriga aos municipios apagar o 30% dos gastos” através de auditorías enerxé-ticas que realizaron os téc-nicos da AxenciaProvincial da Enerxía daDeputación evitando con-tratacións externas, adqui-rindo e instalando lámpadas debaixo consumo e, polo tanto, re-ducindo a factura anual dos 37Concellos da provincia adheridosa este Plan Enerxético.É o caso dos Concellos chairegosde Abadín, Guitiriz e A Pastorizae Rábade. Por exemplo, no casode Guitiriz o aforro será de 40.600euros: 10.000 euros coa auditoríaenerxética, 24.200 coa compra einstalación de 215 compoñentesenerxético na Casa Consistorial eoutros 345 no CEIP Lagostelle e6.500 euros nos que se verá rebai-xada a factura anual da luz.

Plan Innóva-TE

Un equipo de 57 traballadores

dará formación e asesoramentoespecializado no campo das novastecnoloxías nos 48 Concellos detodas as cores políticas que deci-diron sumarse ao programa In-nova-TE da Deputación. Con estenovo servizo, o organismo provin-cial responde á demanda que lletrasladaron os propios Concellosco obxectivo de “seguir fomen-tando o uso da Administraciónelectrónica e as novas tecnoloxíaspara sacarlles o máximo partido”.

Sinalización das Terras do Miño

A Deputación tamén aprobou unnovo plan de sinalización para Te-rras do Miño e Os Ancares Lucen-ses, dotado de 60.000 euros. Faino

logo de que a Deputaciónde Lugo se convertese en1 das 4 administraciónsde España que xestionanReserva da Biosfera queacada fondos do Orga-nismo Autónomo Par-ques Nacionais (OAPN).Foron 45 as administra-cións que optaron ás axu-das deste organismo doMinisterio de MedioAmbiente.

Son 50.000 euros os que achega oMinisterio, orzamento que o ac-tual Goberno Central recortou nun95%, pois o anterior ExecutivoEstatal concedeu un total de1.175.000 euros na convocatoriaprevia a esta. A Deputaciónachega 10.000 euros de fondospropios.O organismo provincial reforzacon estes 60.000 euros a sinaliza-ción das Reservas da Biosfera,posto que xa situou máis de 80 si-nais en vías de accesos e puntosnaturais dos 29 Concellos que in-tegran Terras do Miño e Os Anca-res Lucenses. Fíxoo cos citadosfondos concedidos polo anteriorGoberno Central.

A área de Deportes da Deputa-ción Provincial aprobou as basesque rexerán a convocatoria paraa anualidade de 2014 das bolsasdestinadas a apoiar a deportistasindividuais, para o cal se volve-rán a destinar 70.000 euros.Segundo explicou o delegadoprovincial de deportes, o nacio-nalista Antonio Veiga, esta con-vocatoria ten como finalidade“apoiar a deportistas que compe-tiron en 2013 en modalidades in-dividuais e non poden acceder aoutro tipo de convocatoriasdesta institución e de outras ásque se accede mediante os equi-pos”, apuntou.O importe total das axudas nonvariou con respecto ás convoca-torias dos últimos tres anos,manténdose a dotación orza-mentaria en 70.000 euros, aíndaque si o fixo o baremo para aconcesión da subvención, xa queeste ano non se valorará só omellor resultado da tempada,como se viña facendo ata o deagora, senón os dous mellores,algo que serve para restarlle unpouco de presión aos propios de-portistas. Manterase a obrigato-

riedade de ter competido nunmínimo de catro probas, salvocasos excepcionais.

Mínimo de 300 euros

As bases destas axudas estable-cen catro liñas de axuda segundoa ideade dos e das aspirantes:(A) ata os 16 anos, dotada con38.000 euros; (B) entre os 17 eos 25 anos, dotada con 25.000euros; (C) de 26 a 35 anos,ambos incluídos, dotada con3.000 euros; (D) deportistas concapacidades diferentes –sen lí-mite de idade- e aqueles meno-res de 36 anos que non puideroncompetir durante o ano 2013 porestaren lesionados, dotada con4.000 euros. Concederanse unmáximo de 200 bolsas e nin-gunha poderá ter un importe má-ximo de 2.000 euros e mínimode 300. Cada deportista só po-derá optar a unha única axuda,con independencia do númerode modalidades deportivas quepractique.Esta liña de subvencións servecada ano para axudar a unhamedia de 175 deportistas da pro-vincia.

#SanMarcos

Besteiro e Méndez presentaron o Pacto polo Emprego II.

Os voceiros provinciais: o nacionalista Mario Outeiroe o socialista Manuel Martínez.

�7actualidade outubro 14

Jorquera amosa no Parlamentoa foto que vincula a plana maiordo PP co ‘conseguidor’

Almodóvar descúlpase polo seucomentario sobre @s galeg@s

Anpas acusan a Xunta de mentir no caso deViveiro para afastar as nais e pais do ensino

Un alalá de despedida para Begoña Caamaño

Unha fotografía exhibida porFrancisco Jorquera na que se ve áplana maior do PP (Núñez Feijóo,Mariano Rajoy, Rafael Louzán eAlfonso Rueda) con Pachi Lucas,‘conseguidor’ da Operación Zeta,

na praza de Touros de Pontevedrafoi a imaxe da sesión de control aopresidente galego. En pleno de-bate sobre corrupción a foto foiamosada polo portavoz parlamen-tar do BNG mentres pedía expli-cacións a Feijóo sobre asrevelacións do sumario en torno a“financiamento ilegal do PP”. Opresidente da Xunta non respon-deu directamente e limitouse a si-nalar que o bipartito tamén tiñarelación coas empresas implica-das na trama.Jorquera pediu explicacións a Fei-jóo e preguntoulle se ía permitir aconstitución dunha comisión de

investigación. "O sumario fala dasrelacións privilexiadas de Crespo[empresario con dirixentes do PP.No sumario fálase de presuntasdoazóns ao PP e das relacións pri-vilexiadas do conseguidor de

Crespo con vos-tede” dixo Jor-quera. "Que odiñeiro de cursospara formaciónnun país con300.000 paradosvaia a financiarilegalmente, émáis que repul-sivo. Estamosnunha trama de fi-nanciamento ilegal

do seu partido. Non o digo eu, estáno sumario". Por todo iso, o por-tavoz do BNG considera que haimotivos para que Feijóo demita.Tamén os portavoces de AGE ePSdeG falaron da corrupción queenlama o Partido popular. MéndezRomeu cualifica de “desolador” oque está a acontecer, e a vice-por-tavoz de Alternativa, YolandaDíaz, "Non son un goberno lexí-timo. Vostedes fan trampas: rou-bando, corrompendo ou facendopucherazos. É vostede o Home Xde todas as operacións de corrup-cións que saen hoxe nos xor-nais?".

Non se sentía ningúnmovemento no audito-rio cando Uxía leu acarta da escritora noacto de despedida enBoisaca. De non serpolos saloucos imposí-beis de conter no emo-cionante acto, talparecería que o mo-mento se tivera parali-zado nunha foto fixa.Poucas das persoas queacudiron á homenaxeurxente da escritora Begoña Caa-maño agardaban que o acto con-tivese un momento como ese. Aautora das dúas excepcionais no-velas nas que revisa a Circe e aMorgana compartiría naquel es-crito unha última lección de vida,a última, conmovedora e in-mensa. A carta de Begoña Caamaño, en-viada a súa amiga Uxía, é un es-crito cheo de forza vital, deentusiasmo e de sosego. A escri-tora, afectada xa pola enfermi-dade que a levaría á morte,recoñecíase feliz, aínda que, comaela dicía, custase crelo desde fórapola dureza das circunstancias.Agradecía tamén á vida -malia a“putada”- ter sido tan xenerosacon ela, en comparanza con tantasmulleres sen esperanza que nacencada día no mundo. Máis unhavez, Begoña Caamaño reivindi-caba a felicidade e transmitía se-renidade, como o levaba facendoen tantas ocasións nos últimosanos. No último encontro, a escri-tora convocou a centos de amiza-

des que se resistían a pensar quexa non poderían compartir máis asúa alegría e abofé que ningunhadelas, de todas as que alí estive-ron, esquecerán ese escrito per-soal e último de BegoñaCaamaño, un novo agasallo dasúa especial literatura mais, destavolta, cunha intensa lección devida.

Unha carta como lección de

vida

Begoña Caamaño, no escrito queconmocionaba aínda máis polaserenidade que transmitía, retra-taba o que desexaría como o mo-mento doce para a súa morte.Ficando durmida recostada sobreo peito do seu compañeiro e conUxía a cantar morno o “Alalá dasMariñas”. A amiga non deixou defacelo no emocionante acto deBoisaca, onde tamén Guadi Ga-lego, Sergio Tannus e GuillermeFernández puxeron música aunha homenaxe na que amigas eamigos engadiron tamén palabrasá súa memoria. Entre elas, a poeta

Ana Romaní, quese dirixiu a ela parapedirlle que non seincomodara polasúa tristeza ou An-drea Nunes quemandou desdeChina un poemapara a amiga. No remate do acto,que se fixo breve eintenso, a carta vol-vía ser a protago-nista. Difícil non

comentar ese último legado deBegoña Caamaño que impactouás amigas e amigos que, dunhamaneira ou outra, debuxaban coasúa presenza a traxectoria vital daescritora. Caras coñecidas domundo da cultura, do teatro, da li-teratura ou da música; activistasdo feminismo, do sindicalismo,da lingua, da política ou de move-mentos antirrepresivos, persoasrecoñecidas do ámbito do nacio-nalismo, moitas chegadas de Vigoe todo un amplo grupo da com-postelá rúa de San Pedro, dousdos seus escenarios privilexiados.Amigas e amigos, moitos, en de-finitiva, que falan do querida queera a escritora. Toda unha rede,unha “comunidade de afectos”,como dixo María Reimóndez, queela teceu durante toda a súa vida. “Teño unha casiña branca, na Ma-riña entre os loureiros, teño amo-res teño barcas, e estou vivindo noceo”, comezou a cantar Uxíadiante do conmocionado audito-rio, aquel Alalá das Mariñas queela quería para a súa despedida.

“Mentira orquestrada” pola admi-nistración educativa da Xunta deGaliza. Así definen desde a fede-ración de Asociacións de Nais ePais os argumentos da Consellaríade Educación no caso do IES VilarPonte de Viveiro, no que impuxe-ron un equipo de dirección novode forma unilateral. Acusan taméná Xunta de querer afastar ás fami-lias dos centros de ensino nunhaxestión que cualifican de“antidemocrática”. “Todo o que está a ocorrerno IES Vilar Ponte traecausa da redución de per-soal imposta pola conse-llaría de educación noprincipio deste curso escolar”, ex-plican desde as Anpas dunha situa-ción que conduciu á dimisión doequipo directivo e ao posterior no-meamento por parte da Consellaríadunha nova dirección “rexeitadatanto polo claustro como polas fa-milias do centro”, din.Denuncian desde as Anpas que osrecortes de persoal son “xa abso-lutamente imposibles de cubrir cos

efectivos existentes, e están afec-tando a todo o territorio galego” e,por outra parte, que os nomeamen-tos unilaterais de direccións porparte da Administración “terán re-sultados caóticos para o ensino pú-blico”. Poñen en cuestión desta maneira a“concepción democrática da xes-tión do ensino público”, e conside-ran que a Consellaría está a

camiñar cara á eliminación das fa-milias do ensino público e, neseobxectivo sitúan a denuncia “confalsidades” a dúas nais que, se-gundo afirman, só querían defen-der a calidade de ensino dos seusfillos. Aseguran, malia iso, que non“calarán a boca diante dunha ad-ministración que mercantiliza onoso ensino público” e reclaman,máis unha vez, a súa presenza nos

centros escolares.

CIG-Ensino

Por súa parte, CIG-Ensino emitiuesta terza feira un comunicadopara expresar a súa solidariedadecoas dúas nais da Anpa denuncia-das.O sindicato nacionalista continúaa exixir que o centro sexa dotadocunha profesora ou profesor de lin-gua española tal e como prome-tera a administración galega quefaría.Aliás, a CIG pon de manifestoque o "procedemento do nome-amento da nova dirección foiilegal" porque, argumenta, "vul-

nerou a lexislación vixente".A lei obriga a Administración aouvir a voz do claustro de profeso-ras e profesores antes de procederao nomeamento dunha directoraou director, trámite este que non secumpriu no IES Vilar Ponte.A CIG-Ensino presentou esta se-gunda feira unha reclamación "pe-rante a Xefatura Territorial" para serevogar o nomeamento.

galiza

A corrupción acurrala a Feijóo na sesión de control no Parla-mento. As tramas de financiamento presuntamente ilegal quesalferen o PP galego centran o debate.

Pedro Almo-dóvar saíu estaterza feira aopaso das críti-cas após o seucomentario arespeito d@spreferentistasgaleg@s edixo "lamen-tar profunda-mente" se naentrevista con-cedida a Cadena Ser "puiden ofen-der alguén". O director de cinema español emi-tiu un comunicado de imprensalogo de que o seu comentario foraduramente criticado nas redes so-ciais. Almodóvar asegurou que seel for "un home analfabeto galego"tería cortadoa gorxa aBlesa ou aRato, en rela-ción ao calotedas preferen-tes. "Quero aclarar a intención real dasmiñas palabras en relación aos pre-ferentistas galegas", afirma. O

manchego sinalou que quería"amosar a miña solidariedade coaspersoas que foron enganadas polasentidades bancarias" e "manifestar"a súa "indignación cos directivos"das mesmas. Neste senso, explicouque o seu comentario se refería aaquelas persoas cuxas participa-cións preferentes e subordinadas

foron asinadas "cun xis" oucoa "pegada dixital" o quedi, evidencia "a súa abso-luta falta de coñecementodo que asinaban". "Sinto admiración pola

cultura, a paisaxe, a gastronomía eo pobo galego", conclúe o directorapós asegurar terse expresado "tor-pemente".

Censuran a denuncia "confalsidades" a dúas nais que,afirman, só querían defendera calidade de ensino dos

seus fillos

"Lamento profundamente

se puiden ofenderalguén"

18 empresaoutubro 14

A enxeñeira técnica agrícola MaríaJesús Piñeiro López ofrece servi-zos ao sector agrario chairego naAvenida Terra Chá de Vilalbacoma por exemplo diferentes trá-mites relacionados con catastro,sucesións e herdanzas, subven-cións, legalizacións de pozos, etc.Tamén realiza valoracións e medi-cións topográficas.

Pero, para coñecer máis sobre o

teu traballo, cóntanos como de-

finirías ti a un enxeñeiro técnico

agrícola?

Definiríao como técnico capaci-tado para realizar o asesoramentode explotacións agrarias e gandei-ras mediante diversas actividades:realización de proxectos de insta-lacións gandeiras e agrícolas, va-loracións e taxacións de fincas,construcións agrarias, mediciónsde fincas, replanteos, valoraciónsde cultivos e danos, axudas ás ex-plotacións para melloras ou inver-sións das mesmas, transmisións depropiedades...

Como xurdiu o teu interese pola

profesión?

Probablemente en relación ao en-torno rural, onde sempre vivín evivo, e a actividade da miña fami-lia, sempre vinculada ca terra.

Como e cando nace Chus Enxe-

ñería?

De cara ao público naceu a come-zos deste 2014, pero a idea xa xur-diu en outono do 2013 nomomento que me tocou pasar paraparo. Debido á “mala situación la-boral” que todo o mundo dicía ecómo non, tamén un pouco can-sada de que sempre ca desculpa dacrise e do mal funcionamento dasempresas acabaran facendo con-tigo sempre o mesmo..... eumesma decidín o meu propio fu-turo.

Que aspectos tiveches en conta á

hora de crear a túa propia em-

presa no actual contexto socio-

económico?

Aínda que resulte curioso, a malasituación económica que suposta-mente teñen as empresas e queusan continuamente para xogar cosseus empregados, a falta de estabi-lidade laboral e as poucas ofertasde traballo existentes nese mo-

mento no mercado, foron as quetamén me animaron a sacar esteproxecto adiante. Nun primeiromomento solicitei a prestacióneconómica do INEM, mentres em-pezaba a organizar todo, despoissolicitei o pagamento único co queme axudou a facer os primeiros in-vestimentos e os mais necesariosde entrada e solicitei a axuda paraas mulleres autónomas. Pero omáis importante foi ir empezandoa facer pequenos traballos de clien-tes do meu entorno que cando mequedei no paro foron tamén os pri-meiros en animarme a crear ChusEnxeñería, foron os que confiaronmoito en min e os que ao mesmotempo me foron dando a coñecera outra xente, como nova empresadedicada a axudalos no campo daenxeñería agrícola. Quero apro-veitar para darlles as grazas atodos eles. E cómo non a esas per-soas que sen estar á fronte de todoeste lío me apoiaron e axudaronen todo momento como foi amiña familia e, por suposto, a esescompañeiros de profesión que es-tiveron sempre ahí axudándomedía a día e que espero que o esteansempre. Moitas gracias!

Consideras o autoemprego

unha saída real á crise? Que as-

pectos positivos e negativos cres

que supón o autoemprego?

Considero que depende das situa-cións e profesións de cada un. Nomeu caso, e a día de hoxe, foi amellor decisión que puiden tomar.Creo que o máis importante é teras cousas claras, ganas de traballar,ter moito valor e aínda que resultecontraditorio, non pensalo moito...Porque a pesar de que che digan“estás tola, cos tempos que co-rren...”; se che gusta o teu traballoe a túa profesión é unha “loucura”agradable e moi gratificante. Pensoque ten aspectos máis positivosque negativos, organízaste como tiqueres, das un trato máis persona-lizado aos clientes e das moitomáis de ti mesmo porque taménves máis recompensa e máis mos-tras de que agradecen e estiman oteu traballo. Tes que traballar parasacar adiante todo ti sola, pero axente tamén che demostra o seuapoio e enténdete moito máis quecando formas parte dunha em-presa. E, ao mesmo tempo, fas as

cousas á túa forma sendo respon-sable do bo, pero tamén do malo.De momento estou encantada cocambio. E que sexa por moitotempo...

E, como emprendedora, cal é o

teu obxectivo?

Poder vivir dignamente do meutraballo e da miña profesión, sendepender de alguén superior queche organice ou desorganice a túavida.

Por que se instala en Vilalba?

Por dous motivos moi importantes:porque toda a miña vida laboral se

desenvolveu aquí e xa nos coñece-mos todos -clientes, administra-cións, etc- e porque non necesitodesprazarme a Lugo tódolos díaspara realizar calquera trámite; xaque tamén se poden realizar aquína capital chairega.

OFICINA TÉCNICA AGRÍ-COLACal é a túa especialidade?

Realmente como me gusta todo oque fago resúltame difícil dicir;pero, por exemplo, catastro, her-danzas e documentación, medi-cións...

Neste tempo de actividade, cales

foron os traballos máis deman-

dados?

Un dos máis demandados foron ostrámites catastrais, medicións to-pográficas, valoracións de fincas,herdanzas e algún proxecto.

E as dúbidas máis plantexadas

polos clientes? Que temas lles

preocupan máis?

As relacionadas con fincas, agru-pacións e mellora destas. Pero amaior preocupación nestes mo-mento é a da nova PAC, as novasaxudas e todo o vinculado con elas.

E, ademais destes traballos, que

outras funcións desenvolves?

Sí, fago outros trámites coma a re-alización de impostos de suce-sións, localización, identificacióne medición de fincas, preparo do-cumentación para herdanzas, pro-xectos, solicito axudasrelacionadas co agro, vivenda...Tamén realizo calquera outro trá-

mite que necesiten, asesorándooaos gandeiros coas novas axudasda PAC e dando altas e baixas dogando na Oficina Agraria Virtual,etc.

Resumindo, que axuda lles pode

facilitar esta oficina técnica aos

agricultores e gandeiros?

Penso que practicamente todo oque precisan. Dende asesoramentoen territorio, melloras na explota-ción, realizar calquera solicitude,explicar e solicitar as novas axudasdo novo período da PAC; pero,sobre todo, ofrezo dispoñibilidadepara as súas necesidades e encar-gos.

SECTOR AGRARIOComo definirías o sector prima-

rio da comarca?

Como o motor de toda a comarca,o cal deberíamos coidar moitomáis, xa que deste sector vivimosmoitísima xente directa e indirec-tamente xa empezando pola miña

profesión....ata outras como podenser: veterinarios, comerciais vete-rinarias, talleres de maquinariaagrícola, vendedores de maquina-ria agrícola e forestal, empresas deservizos de maquinaria, fábricas depensos, fábricas de leite, servizosde recollida....e así moitos máis,toda unha cadea.

Que cres que aspectos deberían

mellorar as explotacións chaire-

gas?

A maioría delas melloraron moitonestes anos, cada vez son máisprofesionais, pero penso que omaior problema téñeno no terreo,

escaso e difícil de conseguir au-mentalo nas explotacións porquede vender os propietarios non que-ren saber moito e de alugar xa nondigamos....Nese sentido a adminis-tración non lles sirve de moitaaxuda ós nosos gandeiros, pensoque podían facer moito máis poreles, e todas as ferramentas que nateoría din que existen, persoal-mente creo que non funcionanmoito ou polo menos pola miñazona non o vexo.

A actividade agraria está estrei-

tamente relacionada coa terra.

Que nivel de arraigo á terra se

pode notar entre os labregos e la-

bregas?

Moitísimo. Pero destacaría que émoito maior, curiosamente, naxente que non vive da terra. Os queviven na cidade non se queren des-prender das fincas abandonadas edescoidadas que posúen no rural.É como se agardaran que chegue o“boom inmobiliario” ao rural.

“Asesoramento en territorio e melloras nas explotacións, medicións de parcelas,tramitación de axudas e outras solicitudes son algúns dos servizos de Chus Enxeñería”

Chus Piñeiro López; responsable de Chus Enxeñería

Chus Piñeiro á entrada da oficina técnica (á esquerda) e no seu despacho (á dereita).

empresa

19agro outubro 14

Galicia e Cantabria reci-ben o apoio do Ministeriode Agricultura, Alimenta-ción e Medio Ambiente nacreación dunha frontecomún na cornixa cantá-brica que garanta o cum-primento dos contratoslácteos. A conselleira doMedio Rural e do Mar,Rosa Quintana, e a conse-lleira de Ganadería, Pescay Desarrollo Rural do Go-berno de Cantabria,Blanca Martínez, reuní-ronse en Madrid cos direc-tores xerais de IndustriaAlimentaria, Fernando Burgaz, ede Produciones y Mercados Agra-rios, Fernando Miranda, paraavanzar nos traballos do plan decontrol do sector lácteo. Todas as partes amosaron o seu de-cidido apoio ao sector coa premisade tolerancia cero fronte a quen in-tente condicionar a sinatura duncontrato por debaixo dos custos de

produción e fronte aos posiciona-mentos de dominio.Ambas as comunidades están aimpulsar unha fronte común a tra-vés de inspeccións neste sector exa puxeron en práctica o plan na-cional de control do paquete lácteoaprobado recentemente na Confe-rencia Sectorial en Madrid. Base-ándose neste plan estanse facendoinspeccións a compradores de leitee produtores para avaliar a relación

contractual entre eles.De feito, Rosa Quintana e BlancaMartínez presentaron aos respon-sables do Ministerio os resultadospreliminares dos rexistros xa reali-zados en varias industrias de Gali-cia e Cantabria e destacaron que oque se busca con este plan de con-trol é fomentar unha relación con-tractual equilibrada e transparenteentre os diferentes elos da cadea doleite.

Tanto Rosa Quintana como os res-ponsables do Ministerio e a conse-lleira cántabra amosaron a súaconfianza en que Asturias cheguea sumarse á fronte común consti-tuída na cornixa, xa que, sinalou aconselleira do Medio Rural e doMar, “as tres comunidades autóno-mas temos o interese común de ga-rantir unhas rendas dignas para osector e que se cumpra a legali-dade”. Neste sentido, explicou que“este obxectivo común poderaseacadar antes a través do traballoconxunto nun mercado que é moivolátil”.

O sector lácteo, preparado para

afrontar un novo escenario sen

cotas

A ministra de Agricultura, Alimen-tación e Medio, Isabel García Te-jerina ten, manifestado que osector lácteo levou a cabo un pro-fundo proceso de modernización ede transformación que lle permiteestar preparada para un novo esce-

nario sen cotas, a partir de abril de2015.García Tejerina recordou que “osistema de cotas naceu para serprovisional, aínda que viviu suce-sivas prórrogas. Neste tempo, en-gadiu, o sector lácteo galego fixoun importante esforzo de reestru-turación, modernizouse, gañou endimensión e eu estou convencidade que está preparado para estenovo escenario.A este respecto, García Tejerinaprecisou que "dende o Gobernoimpulsamos a plena implementa-ción do "paquete lácteo". Taménrecordou como na reforma do ano2009 se decidiu que a regulacióndo mercado pasase ás mans do sec-tor, que agora ten a posibilidade deconstituírse en organizacións deprodutores e negociar contratoscoa industria. Para iso, "o Ministe-rio puxo á súa disposición todas asferramentas, para que poida nego-ciar en mellores condicións", recal-cou.

O proxecto de orzamentos daXunta de Galicia para o ano 2013,consolida una baixada de 22,9millóns de euros para a parte deAgricultura da Consellería doMedio Rural e do Mar, sobre ototal para esta parte de 528 mi-llóns de euros, o que supón un 4%menos que o orzamento do ano2012. Acumúlase así un recortedo 23,2% dende o ano 2009, noque o orzamento da Conselleríaacadou os 687 millóns de euros.Asemade dos 22,9 millóns deeuros dos recortes, o 60% se co-rresponden coas partidas de in-vestimentos reais e transferenciasde capital, é dicir, as partidas de-dicadas a investimentos no rurale pagos de axudas, polo que ogroso do recorte recae sobre osagricultores e gandeiros, e nonsobre recortes en gastos de per-soal ou gastos correntes. O queven a desmontar o argumento deausteridade pregoado dendeMedio Rural.Por Departamentos, a SecretaríaXeral de Medio Rural e Montes,que aglutina as competencias fo-

restais, ten un recorte do 3,7% oque supón 2,8 millóns de euros.Baixa a partida de prevención deincendios en 8 millóns de euros,dos cales 3,5 millóns de euros vandestinados a traballos para a refo-restación e melloras da masa fo-restal. Hai una continuidade daaposta da Consellería do MedioRural polo gasto en extinción deincendios, que apenas varía,fronte a prevención que sigue atónica dos anteriores anos, e sumao recorte citado de 8 millóns deeuros.A Dirección Xeral de ProduciónAgropecuaria, encargada de pro-gramas como as Axudas Agroam-bientais, pagos compensatoriosde zonas desfavorecidas, e Con-tratos de Explotación Sustenta-bles, e outras medidas do PDR deGalicia 2007-2013, ven de sufrirun recorte de 8,3 millóns deeuros, que supón o8,4%, con res-pecto do ano anterior, centradoexclusivamente nos fondos desti-nados a investimentos na agricul-tura e gandería, cuns recorte encada apartado con respecto do

ano 2012, do 19,4%, e do 7,4%nos fondos destinados a axudaspara investimentos para a melloradas explotacións agrarias e gan-deiras.Únicamente soben os orzamentosde AGADER, ao que se lle trans-firen 20 millóns máis de eurosque no ano 2012,para tentarequilibrar a execución doPrograma Leader, que a unano de pecharse o período deprogramación 2007-2013,está tendo serios retrasos deexecución.

Sentido común cos gandei-

ros

Por outra banda, o sindicatovén de enviar unha comuni-cación ao Fondo Galego deGarantía Agraria (FOGGA)solicitando unha reuniónpara coñecer o motivo davaga de solicitudes de reintegrode axudas da PAC que nestes díasestán recibindo moitos percepto-res galegos.Nas cartas que están chegando asexplotacións faise unha revisión

con carácter retroactivo de atacatro anos dos fondos comunita-rios percibidos e comunícase aesixencia da devolución de im-portantes cantidades que podenchegar ata os 40.000 euros.Desde o sindicato non se entendeo porqué de este afán recadador

xa que nas inspeccións de campoque fixeron os técnicos da Conse-llería de Medio Rural non lles co-municaron aos produtoresningunha incidencia.UUAA lémbralle a Xunta de Ga-

licia que o total despropósito quesupón esixir o pagamento destascantidades as explotacións dada asituación de entrada en perdas nasque atopan pola falta caída deprezos no leite e a suba dos custesde produción.A organización agraria pide a

Medio Rural que empregue omesmo empeño en impulsar a re-forma do paquete lácteo que enprivar aos gandeiros duns fondoscomunitarios dos que neste mo-mento non poden prescindir.

Galicia e Cantabria reciben o apoio do MAGRAMA na creación dunha fronte común que garantao cumprimento dos contratos lácteos

Unións Agrarias critica que “o sector primario é o grande esquecido nos Orzamentosda Xunta”UUAA tamén pide ao Fogga “sentido común para cos gandeiros”

Xuntanza co Magrama e a conselleira cántabra celebrada en Madrid.

Gando vacún de raza Rubia Gallega.

Os secretarios Provincial e deMedio Rural –Juan Carlos Gonzá-lez Santín e Horacio Rouco-, e osecretario Xeral de Unións Agra-rias en Galicia –Roberto García-subliñaron diante dos gandeiros daTerra Chá a necesidade de que aXunta de Galicia convoque con ca-rácter urxente a Mesa do Leite edesenvolva un plan de acción anteo fin da cotas lácteas, previsto paraabril de 2015. Esta foi unha dasconclusións que se extraeron daxornada organizada pola executivaprovincial, en que se desenvolveuo xoves 16 de outubro no local so-cial de Arneiro (Cospeito).A supresión das cotas lácteas plan-texa varios retos para o crecementodun sector lastrado pola pequenadimensión produtiva dalgunhasexplotacións, moi dependentes daalimentación externa, e a debili-dade dunha industria que apenastransforma o produto para darlle ovalor engadido necesario para co-localo en mercados internacionais.Por este motivo, tal e como indicouo secretario Provincial, “cremosque é preciso que o Goberno ga-lego leve a cabo alianzas estratéxi-cas, pois a maioría do leite segueviaxando nun paquete ou dentrodunha cisterna. Por iso, estes pro-dutores,que na provincia ascendena máis de 5.000 e, na Terra Chá apreto de 1.500, agardan con granincertidume o vindeiro ano, xa quemoitos, a maiores do esforzo inver-sor que realizaron para incrementar

a produción e mellorar a competi-vidade, estanse a atopar con multasmillonarias por sobrepasar un cupode produción que deixará de existirproximamente”.“O Partido Popular, segundo des-tacou González Santín, continúasituando aos gandeiros na últimacarta da baralla, cando son o piarfundamental da nosa economía”.Proba delo, asegura, é “que a súaausencia de acción política de-volve ao sector á situación de de-bilidade que tiña hai un ano polomenos, motivada en boa parte polodesembolso desorbitado que teñenfacer polo exceso de produción”.Concretamente, segundo os últi-mos datos do Fondo de GarantíaAgraria sobre as entregas de leiteno comezo da campaña, Galiciasobrepasa nun 14% a cota asig-nada, é dicir, máis de 330.000 to-neladas; o que supón unha sanciónduns 27 céntimos por litroque naComunidade pode chegar aos 90millóns de euros e, na provincia deLugo, aos 15 millóns. Esta situa-ción agrávase se ten en conta queos gandeiros están a sufrir, por ter-ceira vez no ano, unha nova bai-xada do leite. A industria pagaráata decembro unha media de 0,31euros por litro, o que deixa o valordo produto en orixe ao nivel máisbaixo dos dous últimos exerci-cios.Os gandeiros pecharán así oano co prezo do produto á baixa, atan só seis meses de que conclúanas cotas lácteas fixadas por Bruxe-

las e que en Galicia estiveron vi-xentes 28 anos.Deste xeito, constátase que o leitegalego en orixe e, por tanto, taméno lucense, están entre os peores pa-gados de toda a Unión Europea,pois cada gandeiro da provinciacobra 4 euros menos que a mediaeuropea por 100 litros do produto.Tan só Lituania, Romanía, Letonia,Polonia, Estonia e Hungría alcan-zan prezos menores. �Sen músculo produtivo”

Con este escenario, Galicia e Lugoen particular,especificou o secreta-rio Xeral de UUAA, “estanse que-dando sen músculo produtivo paraacometer a conquista dos merca-dos en 2015, sobre todo, tendo enconta os datos que presenta Fran-cia: 25.000 millóns de litros deprodución, 70.000 explotacións,

56.465 empregados e un volumede axudas a produción que dupli-can as que percibe un gandeiro lu-cense”.Mentras tanto, “e en vez de com-pensar esta situación”, denunciouo responsable deste Sindicato, aXunta de Galicia acaba de denegaro 80% das solicitudes de Plans deMelloras dasexplotacións, a pesa-res de que só ten que aportar o12,5% a este capítulo orzamenta-rio, poiso resto provén de fondoscomunitarios e estatais. “Non pa-rece ter en contatampouco quetodos os solicitantes, na maioríamozos, xativeron que facerfron-teao pago de custosaslicenzasmu-nicipais, proxectos edemaisautorizacións, e que moi-tosdelesxateñen as obras en parteou na súatotalidadefeitas, polo quexafixeron un esforzomoi impor-

tante de inversión a espera daaxuda correspondente”, lamen-tou.

“A dereita deste país só de-

fende aos terratenientes”

Pola súa banda, Horacio Roucocriticou decididamente as políti-cas levadas a cabo neste senso“pola dereita deste país”. “O PPdixo que enviaba a Europa unespecialista, pero o único quepuidemos ver é que só beneficiaaos grandes produtores e aosgrandes terratenientes. O exem-plo claro témolo coa PAC. Ementras, a Consellería garda si-

lencio, sendo cómplice. Cañete de-bería ter reclamado na UniónEuropea un fondo de compensa-ción para os gandeiros que merca-ron cota. Sen embargo, xa sendoMinistro do Goberno de Aznar eco beneplácito de Fraga, permitiuque en España, mentras partici-paba das negociacións para libera-lización do mercado en 2015, semercase, se vendese e se especu-lase con ela”, sentenciou.

En defensa dos gandeiros

Con esta xornada,que se desenvol-veu no local social de Arneiro(Cospeito) a executiva provincialdeu continuidade ao compromisoadquirido en agosto de manterxuntanzas cos titulares de explota-cións afectadas para dar resposta ásmúltiples dúbidas que teñen sobreeste asunto.

“A situación de crise que se estáinstaurando no sector lácteo requireda creación dun gabinete de criseque articule medidas de respostae obrigue a interlocución entre aspartes que conforman o sector”segundo a FRUGA; xa que “osfeitos indican que a Conselleríada por mortas a mesa do leite e ainterprofesional láctea que comoórganos de discusión e toma deacordos que poderían seguirsendo válidos se volvesen a fun-cionar”.É que dende a Federación RuralGalega cren que “a Xunta non podeseguir pechando os ollos diante dosatracos continuados a que se estasometendo as explotacións leiteirasobrigando aos gandeiros e gandei-

ras a tirar con centos de miles deeuros nesta campaña co pago polascesións de cota para evitar a posible

supertaxa”. Ademais, “permite queexplotacións galegas perdan parteda cota por non cubrila, mentres asindustrias lácteas queren redeseñaro sector á súa medida sen contarcon ninguén e co beneplácito dasadministracións”.

“É o caso de Leite Río SA que vénde crear un problema ao falar deleite adulterado baseándose en ana-líticas da propia industria e non deorganismos independentes coma oLIGAL”. O punto crioscópico, queé coma se denomina a determina-ción do punto de conxelación doleite, pode oscilar entre un rango devalores (de -0.512 a -0.550 °C).Deste xeito, en Galiza considéraseque o leite podería levar auga en-gadida se o resultado da análise estáentre 0 e -0,520 ºC. “Esta análise sóse emprega para evitar fraudes porengadir auga o leite”; pero “os gan-deiros están a comprobar que nal-gunhas industrias lácteas nosúltimos meses decidiron, unilate-ralmente, usar este dato analítico

para baixar o prezo do leite”.Deste xeito, FRUGA considera que“dun xeito escuro e intencionado”,as industrias pretenden pretendenacadar varias finalidades: unhanova baixada unilateral dos prezosdo leite pagadados aos gandeiros,castigar ás explotacións que practi-can o manexo dos animais en pas-toreo extensivo –porque estemétodo implica un punto crioscó-pico máis alto, aínda que dentro doslímites- e favorecer ás empresas devenda de pensos, racións e concen-trados obrigando aos gandeiros egandeiras a incrementar o seu con-sumo.“Considerando que uns criteriosusados para detectar fraudes nondeben ser empregados coma crite-

rios de calidade na fixación doprezo a pagar polo leite; é necesi-sario adoptar novas medidas tecno-lóxicas que melloren atrazabilidade da toma das mostrasdo leite das que o gandeiro é o res-ponsable último, a pesar de que nonten o control sobre as mesmassenón que é o propio persoal das in-dustrias lácteas o que recolle e en-trega as mostras coa mesmametodoloxía que a de fai 20 anos”.Así, os gandeiros e gandeiras con-tinúan a estar desprotexidos diantedas industrias e fronte a unha posi-ble manipulación de mostras, coafinalidade de baixar a liquidación eo pago dos prezos do leite os gan-deiros para mellorar a súa conta deresultados”.

20 agrooutubro 14

FRUGA esíxelle á Xunta que interveña activamente ante “a situación de lei daselva que se está a dar no sector lácteo”

Os socialistas de Lugo e UUAA piden á Xunta que convoque con carácter urxentea Mesa do Leite e desenvolva un plan de acción ante o fin das cotas lácteas

agro

García, Rouco, Morán e Santín durante a xornada.

Mostras de leite.

FRUGA esíxelle a XUNTA a cre-

ación inmediata dunha comisión

de investigación sobre todo o

acontecido con Alimentos Lácteos

e o seu propio proceder en todo

“este escuro asunto”. Nese sen-

tido, continúan a pedir a depura-

ción das oportunas

responsabilidades sociais, econó-

micas e políticas en prol da de-

mandada transparencia.

E faino despois de coñecer que

Eugenio Montero e Arcadio López

se declararan coma os únicos cul-

pables da quebra de Alimentos

Lácteos nun xuízo celebrado o

mércores 22 de outubro. Deste

xeito, ambos “asumen menos do

30% do regueiro de débedas que

deixa esta empresa”, critican

dende a FRUGA.

Así explican que “este episodio é

un dos tantos aos que nos teñen

acostumados estes dous cargos

institucionais do Partido Popular e

máximos dirixentes da empresa

obrigados por unha sentenza xudi-

cial a devolver os salarios cobra-

dos indebidamente na súa etapa de

copresidentes de AALL. Aínda

así, o que ““resulta sorprendente é,

especialmente no que se refire a

Eugenio Montero, presidente da

cooperativa Arzuana, e tenente -

alcalde no concello de Touro, que

en datas pasadas aseguraba que a

súa posición en Alimentos Lácteos

se limitaba a asignar o que lle po-

ñían encima da mesa; mentres que

agora declara algo distinto”.

E, por outra banda, dende a

FRUGA recordan que dúas coope-

rativas cunha dilatada historia no

sector lácteo galego - Gancobre,

xa liquidada, e a propia Arzuana

“que pode quebrar, segundo o seu

presidente”, están a desaparecer

“como consecuencia dunha xes-

tión fraudulenta por parte de diri-

xentes do PP”.

Así pois, toda esta situación vai

deixar na máis absoluta indefen-

sión a moitos gandeiros e gandei-

ros, preto de 1.000, de varias

cooperativas gandeiras que forma-

ron parte de AALL. Trátase de dé-

bedas importantes, especialmente

no caso de Arzuana e Gancobre;

xa que os gandeiros e gandeiras

non lograron cobrar o leite que

Alimentos Lácteos lles adebedaba.

Do mesmo xeito, tralo anuncio da

venda da planta de Pascual en Ou-

teiro de Rei, a Federación Rural

Galega esíxelle á Xunta que aclare

“a situación desta planta a día de

hoxe: se foi vendida, alugada ou

en que situación se atopa”. Xa que

“hai que ter en conta os fondos pú-

blicos que nela se levan invertido”.

Despois de pedir en xaneiro unha

comisión de investigación sobre

este caso para o que conseguiu o

apoio de tódolos grupos políticos

que compoñen o Parlamento ga-

lego, excepto o do PP; cren que

“hoxe máis ca nunca, e despois

dos últimos datos ofrecidos, pre-

cisamos dunha comisión de inves-

tigación que clarifique todo o

proceso”.

Os apoderados da empresa Logís-

tica Alimentaria comunicaron a

comezos de outubro os detalles a

desenvol-

ver na

planta de

Outeiro de

Rei, como

n o v o s

donos, trala

súa adquisi-

ción a

Leche Pas-

cual.

Nunha reu-

nión con ex

traballado-

res e traba-

lladoras formularon unha

proposta nova de funcionar como

centro regulador dentro do sector

lácteo e non como centro de trans-

formación propiamente dito.

“Con esta actuación Leche Pas-

cual fai que se retome a actividade

na factoría, restando por coñecer

os acordos concretos da operación

e compromisos produtivos que se

poida adquirir para coa nova em-

presa”, sinalou o Secretario Co-

marcal da FGAMT-CIG,

Christian López Carmona quen

valora con cautela este move-

mento debido “a que minorará

substantivamente as necesidades

de persoal”ao ser só un centro re-

gulador e non transformador para

o que estaban preparadas estas

“punteiras instalacións”.

A Xunta destina un total de 5 mi-

llóns de euros nos anos 2014 e

2015 ás axudas para o fomento da

silvicultura en bosques no medio

rural. O Diario Oficial de Galicia

(DOG) publicou o xoves 2 de ou-

tubro a convocatoria destas sub-

vencións, cofinanciadas co Fondo

Europeo Agrícola de Desenvolve-

mento Rural (Feader) no marco do

Plan de Desenvolvemento Rural

de Galicia (PDR 2007-2013).

Estas axudas teñen como obxecti-

vos a mellora silvícola das masas

forestais existentes, con especial

atención á consolidación dos bos-

ques de frondosas caducifolias e

sobreiras e o aumento da superficie

forestal arborizada. Tamén, a ob-

tención de montes arborizados con

producións elevadas e de calidade

suficiente, que posibiliten o desen-

volvemento da industria de trans-

formación da madeira e a

consolidación de aproveitamentos

complementarios e a promoción da

silvicultura de xeito que contribúa

como fonte de xeración de em-

prego das persoas que viven no

rural.

Poderán ser beneficiarios destas

axudas as sociedades de fomento

forestal, os propietarios particula-

res de forma individual e as socie-

dades ou agrupacións de

propietarios particulares formal-

mente constituídas e inscritas no

Rexistro de Asociacións da Xunta.

Así mesmo, as cooperativas agra-

rias, os proindivisos, os montes de

varas, abertais, de voces, de voce-

río e fabeo, as comunidades de

bens, as entidades locais, outras

persoas xurídicas e as comunida-

des de montes veciñais en man

común. O prazo de presentación de

solicitudes remata o luns 3 de no-

vembro.

A intensidade da axuda será como

máximo do 60 % en zonas desfa-

vorecidas e do 50 % noutras zonas,

calculándose a axuda sobre o custo

real do investimento determinado

no correspondente proxecto téc-

nico.

En canto ás actuacións obxecto de

axudas, serán de cinco tipos: Os ra-

reos en masas estables de coníferas

con diámetro normal medio da

masa inferior a 12 cm e razón

media altura e diámetro menor de

90; as rozas previas ás podas e

podas en masas de coníferas; os

tratamentos silvícolas en masas de

frondosas caducifolias, sobreiras e

aciñeiras con diámetro normal

medio da masa inferior aos 20 cm,

considerando como tales aquelas

cun mínimo dun 80 % de superfi-

cie ocupada por frondosas caduci-

folias, sobreiras e aciñeiras e cunha

densidade mínima destas de 400

pés/ha e altura media superior a 1,5

m; a rexeneración e/ou mellora de

soutos de castiñeiros cunha densi-

dade mínima de 100 pés/ha; e os

tratamentos silvícolas en masas de

eucalipto co obxectivo de obter

madeira de calidade para serra ou

chapa, en quendas de 25 anos.

O secretario xeral de Agricultura e

Alimentación, Carlos Cabanas, si-

nalou que o incremento do presu-

posto do seu Departamento vai

permitir "afrontar os retos de im-

plementar e executar de xeito efi-

ciente a Política Agraria Común,

tanto no peche do seu período ac-

tual de programación coma no ini-

cio do 2014-2020, e cun novo

organismo autónomo, a Axencia

de Información e Control Alimen-

tarios".

Carlos Cabanas detallou, na Comi-

sión de Agricultura, Alimentación

e Medio do Congreso dos Deputa-

dos, que o presuposto consolidado

desta Secretaría Xeral para 2015 é

de 8.494.020.720 euros, cun incre-

mento do 12,71% respecto a 2014.

Segundo subliñou, na Secretaría

Xeral priorizáronse as liñas presu-

postarias que instrumentan políti-

cas da Unión Europea

cofinanciadas. Tamén "se conside-

raron preferentes os compromisos

plurianuais coas Comunidades

Autónomas e outras entidades,

tendo en conta as cantidades trans-

feridas, pendentes de execución e

o grao de cumprimento dos com-

promisos previos,".

Competitividade e calidade

Entre as políticas da Secretaría

Xeral de Agricultura e Alimenta-

ción, Cabanas mencionou a com-

petitividade e calidade da

produción e os mercados agrarios,

que vai contar cun presuposto en

2015 de 24.725.790 euros.

Segundo explicou, "o seu obxec-

tivo é contribuír á mellora e man-

temento da competitividade das

explotacións agrarias e gandeiras,

respectando os desafíos dos mer-

cados locais e globais, atendendo

á variabilidade produtiva do noso

país".

Así mesmo, o programa de com-

petitividade da industria agroali-

mentaria e calidade alimentaria

conta con 18.251.340 euros, cuxas

dotacións se poden englobar en

seis liñas: fomento da industriali-

zación e comercialización agroali-

mentaria; axudas a I+D+i en

materia agroalimentaria e forma-

ción de capital humano; articula-

ción e concentración da cadea

agroalimentaria; planificación,

normativa e control da calidade

alimentaria; promoción e informa-

ción sobre os produtos alimenta-

rios españois; e apoio e xestión da

calidade diferenciada e a agricul-

tura ecolóxica.

No que se refire ao programa de

competitividade e calidade da sa-

nidade agraria dotado con

35.051.450 euros, Cabanas apun-

tou que "se consideraron priorita-

rias aquelas liñas relacionadas

directamente co apoio ao comercio

exterior de produtos agrarios e a

apertura de novos mercados".

Outro aspecto importante deste

apartado é o desenvolvemento dos

Programas Nacionais establecidos

na lexislación comunitaria e nacio-

nal.

Segundo detallou, os obxectivos

deste programa son asegurar a sa-

lubridade das producións agrarias;

mellorar a competitividade da pro-

dución, mellorando o estado sani-

tario da cabana gandeira e dos cul-

tivos; e facilitar a presenza das

producións españolas nos merca-

dos internacionais.

Desenvolvemento rural

O programa de Desenvolvemento

do Medio Rural mantén o seu fi-

nanciamento de 33.137.000 euros,

para investimentos en moderniza-

ción de explotacións agrarias e en

instalación e asesoramento de

novos agricultores. Tamén se van

realizar obras de infraestruturas ru-

rais que permitan contribuír ao

mantemento das actividades pro-

dutivas.

En relación co programa de Pro-

tección e mellora do medio rural,

dotado con 87.091.000 euros

(6,09% máis que en 2014) Caba-

nas destacou como liña de actua-

ción prioritaria os Medios Estatais

de Loita contra Incendios Fores-

tais, que conta con 79.300.000

euros, case o 92% do presuposto

de investimento do programa.

Carlos Cabanas destacou a dota-

ción de 212.394.000 euros, en

2015, como contribución da Ad-

ministración Xeral do Estado aos

programas de desenvolvemento

rural (PDR) das Comunidades Au-

tónomas, o que supón un incre-

mento do 51,71% con respecto a

2014. Esta partida é consecuencia

do compromiso da Administración

Xeral de financiar, xunto coas co-

munidades autónomas, a parte na-

cional dos programas de

desenvolvemento rural ao longo

dos sete anos da súa vixencia

(2007-2013).

21agro outubro 14

FRUGA demanda que a Xunta “garanta o pagoaos gandeiros do leite entregada a AlimentosLácteos e aínda non cobrado”

O Ministerio incrementa o orzamento para“permitir executar de maneira eficiente a PAC”

A Xunta achega 5 millóns deeuros en axudas para o fomentoda silvicultura en bosques nomedio rural

Logística Alimentaria converterá encentro regulador as instalacións deLeche Pascual en Outeiro de Rei

Planta de Outeiro de Rei adquirida por Logística Alimentaria.

agro

O actual campión de España Ga-briel Tembras, da escola vilalbesaMoo Duk Kwan, participará noCampionato do Mundo de taek-wondo que se celebra entre o 30 deoutubro e o 2 de novembro enAguascalientes (México).O deportista foi convocado polaReal Federacion Española de TaeKwon-Do que lle ten comunicadotamén, que debido ás dificultadeseconómicas, non se faría cargo dosgastos da súa viaxe a manutención.Finalmente, despois de moitasxestións nas últimas semanas, via-xará ao continente americandoxunto ao seu mestre, AntonioMontes. Se "ben é certo que tive-mos boas impresións das xestiónsrealizadas ante distintas institu-cións públicas, estamos á esperade pechar compromisos que ase-guren o financiamento dun pro-

xecto de futuro que permita tantoa este excelente deportista comaaos seus compañeiros de equipopoder continuar participando, nunfuturo, en competicións de má-ximo nivel representando ao de-porte lucense e vilalbés", asegurouMontes.

O circuíto da Pastoriza acolleu odomingo 5 de outubro a penúl-tima proba do campionato galegode karting onde o piloto vilalbésCésar Cabarcos conseguiu unhaterceira posición. Foi despois desufrir unha avería no embrague dokart que lle fixo abandonar a se-mifinal cando marchaba terceiro,pelexando pola segunda posición,que lle permitiría sumar valiosospuntos de cara ao campionato. Deigual forma que o pasado ano, opiloto vilalbés terá que loitar polotítulo da Copa Shifter na últimacarreira da temporada en Valga ennovembro.

O Vilalba FS pecha a clasifica-ción da Terceira División nacio-nal de fútbol sala -empatado a unpunto co Ribeira FS- tras desputaros cinco primeiros partidos datemporada 14/15. Os de Alfonsocomezaron o curso perdendo nacasa ante o Xove por 2 goles a 8.Tamén caeron ante o 5Coruña, oCarballiño e o Bueu. O únicopunto acadado polos vilalbesesfoi ante o filial do Burela Pesca-dos Rubén FS na terceira xornadaligueira. A vindeira xornada reci-birán ao Santiago Futsal B. Seráo sábado 1 de novembro a partirdas seis e media da tarde no Mu-nicipal de Vilalba.

Cinco novos puntos para o Rá-cing Club Villalbés nos últimoscinco partidos. Un empate sengoles no campo en Cerceda efronte ao Pontevedra na casa (1-1). Coa vitoria no derbi provin-cial ante o Ribadeo CF por 2goles a 1, os de Óscar Gilsanz su-maron tres puntos máis. RubénPardo anotou para os chairegosnun partido igualado ante os deGermán Campos. Pola mínimaperderon na casa do Bergantiñose tamén perderon ante o Fabrilpor 2 goles a 1, obra de Justino afalta dun cuarto de hora para ofinal do partido

Jorge Trastoy e Álex Leiras medí-ronse na final matinal do torneo deSan Froilán de tenis de mesa co-rrespondente ás categorías meno-res.Dun total de 26 participantes os vi-lalbeses do TDM lograron chegará final disputando un bo partido noque deron mostras de coñecerseven. Finalmente, Álex fíxose coprimeiro posto acadando a se-gunda posición o seu compa-ñeiro Jorge Trastoy vendorecompensado o esforzo reali-zado por ambos durante esteverán no que foron moi cons-tantes nos adestramentos.Hugo, do Dez Portas, conquis-tou a terceira posición.Pablo, do Dez Portas, fíxosecoa primeira posición na cate-goría absoluta na que o TDMnon participou. O segundoposto foi para José Manuel Aira,do TM Milagrosa; mentres queJosé M. Abelairas, do TM Ferrol,subiu á terceira posición do podio.

LigaEstes dous mozos vilalbeses forontamén decisivos no empate doTDM Café Bar Estudiante Prome-sas ante o Dez Portas Caixa Ruralde Lugo no último partido dispu-tado da Liga antes do Zonal de cla-sificación para o campionato deEspaña. Con este empate, dúasvitorias -ante o TDM Pub Punto Ke o San Antonio- e o empate doprimeiro derbi vilalbés ante os Ve-teranos, as Promesas sitúanse na-

cuarta posición da táboa, un puntopor diante do TDM Café Bar Es-tudiante Veteranos que suma 5 conomeado empate e as vitorias anteo TDM Pub Punto K e SDC Atlé-tico San Antonio. Pola súa banda, o TDM Pub PuntoK caía ante o TM Concello de Vi-veiro Futures na primeira xornadada Liga e tampouco puntuaba na

segunda xornada na que se enfron-taba ao Milagrosa Sénior e aoTDM Café Bar Estudiante Vetera-nos no que foi o segundo derbilocal da temporada. Pero, despoisda derrota ante as Promesas vilal-besas, venceron en Lugo por 6-0ante o Dez Portas Porta Miñá. Conestes resultados son sétimos natáboa da segunda división galega.E no que respecta á primeira divi-sión, cabe destacar o números deDan que conta os partidos por vi-torias. Con dúas vitorias ante oConcello de Viveiro Futures e oNarón Infantil, o TDM Concellode Vilalba suma 4 puntos e sitúasena metada da táboa.

Máis de 70 deportistas participa-ron entre o venres 24 e o sábado25 de outubro na quinta edicióndas Xornadas Internacionais deLoitas Olímpicas de Vilalba que,nesta ocasión, contaron coa pre-senza do seleccionador do equipofeminino italiano, Michele Liuzzi.E a pesar desta numerosa partici-pación, aínda eran máis os intere-sados en achegarse á capitalchairega dende diferentes puntosde España. pero que non puideronfacelo debido ao límite de inscri-cións que estableceu a direccióndo club vilalbés. Deste xeito, pre-tendíase garantir un correcto des-envolvemento destas xornadascoas que se pretende que os loita-dores vilalbeses, así coma os dou-tros clubs galegos, poidan adestrarcon algúns dos mellores deportis-tas e adestradores do panoramamundial e coñecer as principais in-novacións que cada ano se produ-cen neste deporte.As xornadas comezaron cunhacharla no IES Basanta Silva de Vi-lalba sobre os beneficios da prác-tica deportiva onde tamén

respondeu ás preguntas de variosalumnos interesados. Posterior-mente, as xornadas continuaroncoa parte práctica na que dirixiuvarios adestramentos baseados na-quelas técnicas que xa lle deranprestixio mundial como deportista.Acostumado a traballar cos equi-pos norteamericanos onde este de-porte é moi maioritario, MicheleLiuzzi quedou asombrado do niveldos deportistas vilalbeses a pesaresda falla de recursos cos que con-tan. Por iso convidou a variosmozos loitadores vilalbeses a par-ticipar no campus internacional deNápoles que el mesmo organiza eque pasa por ser o campus depor-tivo xuvenil de loita máis impor-tante de Europa.De feito, Michele Liuzzi é unadestrador de recoñecido prestixiointernacional que viaxa por todo omundo compartindo a súa expe-riencia en preto de 150 países di-ferentes. Nese sentido, dende oclub aseguran sentirse “moi afor-tunados” por poder contar cunhafigura coma a do seleccionadoritaliano “en primeiro lugar, pola

axenda do noso amigo italiano, e,en segundo, polo seu elevadocaché ao que soamente federa-cións estatais ou grandes clubspoden facer fronte. En realidade,foi a intermediación do vilalbésNicolás Castro o que fixo posiblea presenza de Michele na nosavila. Ambos comparten unha ami-zade de hai anos que comezoucando eran deportistas dos seusequipos estatais e que agora se-guen a alimentar dende os seuspostos como técnicos”.Ademais dos xa nomeados, o clubagradecer á Área de Deportes daDeputación Provincial por finan-ciar esta actividade única no terri-torio galego, ao Concello deVilalba e á Federación Galega porfacilitar a organización.

Campus internacionalE xa pensando na vindeira edición,o club cre que se lle podería dar unmaior impulso “ofertando un cam-pus internacional con mozos de-portistas de todo o mundo queconvivan con loitadores galegosdurante varios días”.

22 deporteoutubro 14

Gabriel Tembras viaxa a Méxicoco mestre Antonio Montes paraparticipar no Campionato doMundo de taekwondo

Álex Leiras e Jorge Trastoy,primeiro e segundo entre osmáis novos do torneo de SanFroilán de tenis de mesa

Cabarcos: loitapolo título enValga

O Vilalba FS,colista da Terceira

O Racing Club Villalbésaséntase na metadede táboa

Fíxoo durante a quinta edición da Xornadas Internacionaisde Loita en Vilalba nas que o seleccionador do equipofeminino italiano participou como convidado

Michele Liuzzi convida a varios mozosloitadores vilalbeses ao Campus Internacionalde Nápoles

Gabriel Tembras.

deporte

As V Xornadas de adestramento internacional de loita olímpica reuniron en Vilalba a máis de 70 deportisas.

Jorge e Álex cos seus trofeos.

2�deporte outubro 14

deporte

Vilalba conta cunhas consolidadasescolas deportivas municipais quefomentan o deporte entre peque-nos e maiores. Este ano as clasesderon comezo o pasado luns 13 deoutubro e rematarán o 29 de maioseguindo a temporalización do ca-lendario escolar, respetando os fes-tivos marcados pola Consellería deEducación, así coma os períodosvacacionais. Son un total de 13 asdisciplinas ofertadas -aeróbic, ba-loncesto, fútbol, fútbol sala, iudo,ioga, loita olímpica, tenis, tenis demesa, triatlón, ximnasia rítmica,psicomotricidade e iniciación de-portiva (no medio rural as dúas úl-timas)- cunha carga semanal deentre dúas e tres sesións semanais,dependendo da disciplina, que sonimpartidas por monitores e moni-toras de Vilalba, do resto da TerraChá e Lugo –ademais doadestrador romanés de tenisde mesa- que contan, comomínimo, co título de ades-trador deportivo; aínda quena súa maior parte son téc-nicos superiores en activida-des físicas e deportivas,diplomados en maxisteriode educación física e licen-ciados en ciencias da activi-dade física e do deporte.

Que criterios se seguenpara ofertar unhas disci-plinas ou outras?Pretenden á meirande nú-mero de alumnos e alumnassatisfacendo as súas necesi-dades de movemento, así comooptimizar ao máximo as posibili-dades que nos brindan as instala-cións deportivas municipais. Porcitar algúns, téñense en conta cri-terios coma a tradición e o arraigo,a popularidade, a posibilidade decompetición, a demanda veciñal eas inquedanzas de práctica dos ve-ciños e veciñas, posto que dende aoficina de deportes sempre esta-mos abertos a calquera suxerencia

e apoio de proxectos deportivos denova creación.

Moi probablemente o fútbol e ofútbol sala copan a maior partedas matrículas; pero, ademaisdestas, cales son as disciplinasmáis demandadas?Exacto, tanto fútbol como fútbolsala contan con máis de 100 alum-nos e alumnas. E, en segundolugar, atópase psicomotricidade einiciación deportiva no mediorural con 80 alumnos seguidas deaeróbic con 63 e despois tenis, con50. O resto de escolas contan conarredor de 30 alumnos e alumnascada unha.

En total cantas matrículas seformalizaron para este curso?Un total de 551 nas disciplinas que

se imparten no casco urbano e 80nos colexios do medio rural:C.E.I.P. Monseivane, Terra CháRomán e Castelao de Belesar.

Parece non afectar a suba dataxa da matrícula dos 70 aos 90euros por alumno e curso ou ataos 45 euros no caso das activida-des do medio rural.Efectivamente. De feito, este ano,aumentou o número de matrículas

nun 14,6%.

Tiro con arco caeu da oferta dasescolas deportivas este ano…O ano pasado xa non saira adiantepor non alcanzar o número de ins-critos mínimo para poder desen-volvela. Dende a oficina dedeportes, temos que lamentar queeste ano, por circunstancias de di-versa índole, non se puidera ofer-tar.

A que cres que se debe o interesepor uns deportes determinados?As motivacións son múltiples, va-riadas e compartidas por tódolosdeportes. Por un lado, un mesmodeporte pode espertar distintos in-tereses nos seus alumnos e alum-nas; e, polo outro, un alumno oualumna normalmente ten varias

motivacións de práctica de-portiva e non só unha única:mellorar e/ou conservar a súaforma física, facer amizadese estar en contacto con elas,divertirse, mellorar e lograrun maior dominio na especia-lidade, participar en competi-cións, etc...

Para coñecer un poucomáis dos alumnos das esco-las deportivas, protagonis-tas da súa consolidación nomunicipio, cóntanos cal é operfil dos participantes encada un das actividades...A maioría das participantesnas clases de aeróbic son ra-

pazas e mulleres maiores de idadede igual forma que nas clases deioga; aínda que, nestas últimas, oshomes tamén comezan a animarse.En baloncesto participan nenos enenas menores de 16 anos igualque en fútbol sala onde cada vez seinscriben máis nenas, afortunada-mente. As escolas deportivas defútbol contan con nenos de ata 14anos. E ata os 17 anos de idade, ra-paces e rapazas participan nas se-

sións de iudo. Nenos e nenas deentre 8 e 13 anos conforman ogrupo de triatletas, mentres quenenas e mozas de entre 4 e 16 anosde ximnastas das escolas munici-pais. Homes maiores de idadespractican loita olímpica e tenis demesa coas escolas deportivas mu-nicipais xunto a menores de 15anos. No caso da loita son rapaces,mentres que en tenis de mesa haiinscritos rapaces e rapazas. Polasúa banda, os tenistas das escolasson, na súa maioría, nenos e nenasmenores de 13 anos; aínda que asclases tamén contan cun grupomixto de adultos. Finalmente, asactividades ofertadas no mediorural, psicomotricidade e inicia-ción deportiva, diríxense aos me-nores de 7 anos, a primeira, e anenos e nenas de entre 8 e 12 anos,a segunda.

Tamén hai inscritas persoas defóra do municipio? Como evolu-cionaron nos últimos anos estasincricións?Son case unha decena, as mesmasque en edicións anteriores.

CLUBSA partir das actividades depor-tivas impulsadas polo Concellotéñense creado clubs deportivosen Vilalba. Cres que se podenconsiderar as escolas deportivasimpulsoras destes proxectos?Dende logo que sí. As escolas de-portivas son un motor do asocia-cionismo deportivo.Nembargantes, tanto o TDM Vi-lalba como o Club Arqueiros daChaira xurdiron a raíz do pro-grama de actividades “Móvete naFin de Semana” que nos servíapara testar a resposta da xente antedistintas actividades fisico-depor-tivas. Nestes casos, primeiro foronos clubs e despois as escolas de-portivas. Por outra banda, a Agru-pación Polideportiva San RamónVilalba naceu este ano a raíz da es-

cola deportiva de tritatlón que co-mezamos a ofertar no curso 2008-09.

LIGA LOCAL DE FÚTBOLSALAOutra das ofertas deportivas co-ordinadas polo Concello é a LigaLocal de fútbol sala. Cantastemporadas leva a oficina de de-portes coordinando esta compe-tición?A partir da tempada 2006-07 oConcello de Vilalba volve a colleras rendas da Liga Local para orga-nizarse dende a oficina de depor-tes, despois de que en ediciónsanteriores recaera a súa direcciónen distintas delegacións, asocia-cións ou agrupacións así comatamén no propio Concello.

O Montero Porrás fixo dobretealzándose coa Liga e a Copaonde Viveros Francos FS e Xa-nela FS se fixoron co subcam-pionato, respectivamente. Pero,este ano cantos equipos hai ins-critos?A día de hoxe son seis os equiposinscritos:Viveros Franco F.S., Casado Lobo, Restaurante Montero, APravia, Escolantes da Chá e o seufilial: Escolantes Os da Ravela.

Este ano, como será a súa mecá-nica de desenvolvemento?Se non aumenta o número de ins-cricións, a competición consistiránunha Liga con dous campionatos:un de apertura e outro de clausura,de xeito similar á liga Arxentina.As dúas ligas serán a dobre volta.Ao final enfrontarase o campiónda apertura contra o campión daclausura -ou o segundo clasifi-cado, se o campión é o mesmo-.En definitiva, para paliar o redu-cido número de inscritos, seríanoito xornadas por campionato parasumar un total de 16 máis o partidopolo título de Liga e despois aCopa.

Álex González, técnico de deportes do concellode Vilalba.

“Este ano o número de matrículas das escolas deportivas municipais de Vilalbaaumentou nun 14,6%”

Álex González, técnico de deportes do Concello de Vilalba

Cada segundo sábado do mesBretoña celebra unha feira men-sual. A localidade pastoricense re-cupera así este mercadotradicional que acollía ata a dé-cada dos 50.Foron os comer-ciantes de Bretoña –t a n t oestablecementoshostaleiros coma osdemais comercios-os que impulsaronesta iniciativa coapoio dos veciñospara “reflotar o am-biente no pobo”.Aproveitando quealgúns feirantes sesituaban a “prazamorta” para venderos seus produtosentre semana dúasveces ao mes, dendeo 9 de agosto desteano o mercado tradicional conti-núa a celebrarse con periodici-dade mensual. Deste xeito,reúnense unha vintena de postosde venda ambulante de alimenta-ción, ferraxería, produtos do agro,téxtil e calzado entre outros pos-

tos. Pero, ademais, a oferta com-plétase con outro atractivo: opolbo á feira con As Maciñeiras.Os numerosos habitantes do mu-nicipio, xunto a outros da zona ouda Mariña, poden contribuír a que

Bretoña se converta, nun futuro,nun referente do mercado men-sual e centro de reunión e festexofeirante para a comarca como sona feira de Meira ou a de Gontán.Polo momento, e despois dunhasprimeiras edicións con gran

afluencia de público, Bretoñaagarda que “vaia medrando tantoo número de postos e a súa varie-dade coma a afluencia do públicoque lle permita manterse notempo”.

Os comerciantes que traballaronno impulso desta iniciativa taménagradecen a axuda do Concellode A Pastoriza que “na figura doseu alcalde, Primitivo Iglesias, seinvolucrou na publicidade destemercado”.

Co reclamo da presenza da can-tautora galega Sés e unhas boascondicións meteorolóxicas, Ínsuaacolleu unha excelente xornadapara a sexta Tasca do liño.O sábado 25 de outubro a parro-quia vilalbesa volveu celebrarunha festa en torno ao liño recu-perando as vellas tradicións.Cunha táboa redonda sobre o liñoe o cáñamo moderada polo rexe-dor vilalbés, na que interviron Is-mael Martínez, veterinario deFeiraco; Clodio González, mes-tre, etnógrafo e historiador; e

Ramón Servia, enxeñeiro agró-nomo e productor de cáñamo.Coa música de Airiños de Orba-zai e un xantar popular chegábasecontinuaba a xornada na quetamén participou Sés de fiando noliño segundo as instruccións dasmulleres da Asociación San Bar-tolomeu encargadas de facer unhademostración da maior parte dastarefas de traballo desta planta.Tamén houbo postos de artesanía, “o cacho” e a xa habitual quei-mada, ademais do concerto dapropia Sés.

24 sociedadeoutubro 14

Primeiros pasos do mercado tradicional enBretoña

Ínsua continúa a poñer envalor o liño

Unha vintena de postos ambulantes dánse cita en Bretoña cada segundo sábado de mes.

Ademais de cantar, Sés tamén fiou no liño en Ínsua.

sociedade

25cultura outubro 1�

A historia da parroquia deBonxe (Outeiro de Rei) escrí-bena os seus veciños e veciñas.E a maior parte desta veciñanza– 54 das 57 casas da parroquia-foron cacharreirosata os anos 50 e 60.Desta tradición detraballo do barropara a elaboraciónde artigos para ofogar relegada polaaparición de novosmateriais, só quedaa firme vocaciónpor convicción dePepa Lombao, ade-mais de moitos re-cordos e pezas debarro.Cazolas, xarras deviño, nateiras, me-leiras ou sellas eranalgúns dos cacha-rros de cociña quese elaboraban enBonxe para usopropio e tamén paravender nas feiras emercados. A oleríaera, pois, outrafonte de ingresospara os fogares quese substentaban,principalmente, daactividade agraria.A pesar de que sedescoñece a épocana que comeza atradición oleira enBonxe, hai vesti-xios da época dosromanos que sitúanaos cacharreiros nazona de Outeiro deRei: Robra, Silva-rrey e Bonxe. Osque si se coñecenson os escritos demetade do séculoXIX sobre estapráctica na parro-quia; aínda que nuncenso anterior quese conserva na Co-ruña recóllese aexistencia dunhamina en Outeiro deRei que, de seguro,se trataba dunha ba-rreira e non dunhamina de extraccióndun mineral.A pesar de que ézona de barro,tamén é certo que ode Bonxe e o deSan Lourenzo deAguiar, por exem-plo, non son iguais.Se ben o primeiro émáis consistente, o segundo noné tanto. Pero o de Bonxe agré-tase máis axiña, mentres que ode San Lourenzo é máis plás-

tico. Precisamente a plasticidadeé unha das características quedebe posuír o barro á hora depermitir o seu moldeamento;aínda que tamén debe ser con-

sistente para que as pezas elabo-radas sexan fortes. Así pois,cunha axeitada mestura entreambos conséguese unha boa

materia prima que se amasa, enremollo, con macicos mentras seescolle á man librándoo de im-purezas coma, por exemplo,aquelas areas máis grandes. E

cun torno, ocacho –conauga-, un pano–ou trozo depneumático-, acanabeira –peza de ma-deira- e o fíode raer –ambos parapulir-; xa sepode traballar.Dende a subidado barro paracomezar a mol-dealo ata o re-mate final dapeza coa deco-ración caracte-rística deBonxe a basede barrobranco –e quese realiza cunpincel denomi-nado insope eelaborado conpelos do inte-rior das orellasde vacas ou bu-rros-, todo otraballo que re-aliza Pepa noseu taller é dexeito tradicio-nal. Algún dosaspectos nosque se puidoinnovar foi nocombustible doforno. Dendeque o seu paideixara de tra-ballar comooleiro a finaisdos anos 50empregando oforno de leñapara cocer aspezas, a tecno-loxía permitíuo uso de fornoseléctrico ou degas, coma oque Pepa em-prega maiorita-riamente paraachegar unhat empe r a t u r amáis homoxé-nea a toda apeza duranteoito ou novehoras. O mé-todo de coc-ción das pezas

de barro pasa por ir aumentandoa temperatura nas primeirashoras de xeito lento e progresivoata os 500 ºC para continuar su-

bindo ata os 1.000ºC. Unha vezcocidos, os cacharros tardan ensecar en torno a catro ou cincodías.Así, entre a tradición e a evolu-ción intenta manterse a únicaoleira de Bonxe. “É necesariomanter a identidade por iso pro-curo manter o método de traba-llo; pero tamén é necesariosobrevivir, polo que hai queevolucionar. Por exemplo, agoraa nateira non se emprega”. Defeito, na actualidade xa non seempregan estes “cacharros” nacociña; senónque as pezasmáis demanda-das son o pu-cheiro daqueimada –sobre todo paraagasallar- ououtras pezas enpequeno taménpara obsequiar –coma, porexemplo, sellas pequeniñascomo detalle de voda-. Taménse vende algunha cazola para acociña e xarras e tazas para oviño que aínda son útiles. Poucoou nada se conserva dos ditospopulares que aconsellaban aspezas de Buño para a cociña e asde Bonxe como recipiente paraos líquidos. Agora, o perfil docliente, é aquela persoa quebusca algo puntual e sabe que opode atopar en Bonxe –oununha tenda de Vigo onde sevenden as pezas de Pepa Lom-bao-. A declaración da Murallade Lugo como Patrimonio daHumanidade, por exemplo, fixoque a demanda de pezas de ole-ría aumentara. De xeito similar,a marca “Artesanía de Galicia”axuda a impulsar o valor dosprodutos galegos elaborados dexeito artesáns; aínda que “agorase atopa en decadencia”.

Asociación de artesáns

Outra ferramenta positiva á horade potenciar a artesanía da co-marca constitúea a asociaciónObradoiros Artesáns da TerraChá da que forma parte PepaLombao xunto a outros dez ar-tesáns da comarca que traballanen eidos tan diferenciados comaa madeira, o sector textil ou a fa-bricación de instrumentos musi-cais. Seguindo os pasos deArtechá, esta nova asociaciónnace co obxectivo de axudarseuns a outros. De feito, variosdos seus membros colaborancon deseñadores externos paraos que elaboran pezas máis ac-tualizadas; pero tamén colabo-ran entre si nalgúns pequenosproxectos. Un dos casos máisrecentes constitúeo unha lám-pada da polifacética artista de

Cospeito Pili Cupeiro para a quePepa realizou o pé en barro.

Visitas e talleres didácticos

De xeito complementario, estetaller de Bonxe acolle talleresprácticos os mércores e sábadospara aqueles interesados enaprender a traballo co barro.“Non se trata dunha formaciónde ceramista”, aclara Pepa;“senón, dunha actividade deaprendizaxe da olería”. Asímesmo, Pepa recibe no seu ta-ller visitas de escolares, previa

cita concer-tada telefóni-camente. Alí,ademais deensinar o mo-delado dunhapeza, ofreceunha visitaguiada á ex-posición na

que conserva pezas de diferen-tes épocas e usos xunto aos pri-meiros tornos que seempregaban para traballar obarro. Ademais de pezas realiza-das por membros da súa familia,coma por exemplo do seu paiIndalecio Lombao; tamén con-serva traballos de Manuel doMaría que continuou facendounha fornada ao ano despois deque Indalecio deixara o oficiopolo ano 1959. Despois de vivir fóra variosanos e recibir formación en ce-rámica, Pepa leva traballando 34anos como artesá na escola tallerde Moeche, entre outros lugares;pero non foi ata o 2000 cando seinstalou en Bonxe apostandopor “quedar nas raíces”.

Pepa Lombao durante a elaboración dunha xarra.

Pepa Lombao mantén viva a tradición oleira da parroquia de Bonxecultura

“É necesario manter aidentidade por isoprocuro manter o

método de traballo;pero tamén é necesariosobrevivir, polo quehai que evolucionar”

LugoPazo de San Marcos

SensoresAta o 24 de novembro

Sensores continúa a traxectoria iniciada o pasado ano con Arte e CienciaToma como base a idea da exposición Dynamo. Un siècle de lumière et de mouvement

dans l’art 1913-2013. Grand Palais. París, de xuño 2013, para dar unha volta de rosca aomovemento na arte, ao cinetismo, integrando sensores e coincidindo así coa temática

deste ano do día da Ciencia en Galego desde Igaciencia: sensores.

ADEGA

Concursos de fotografía, relato e curtas ‘Cultura eTerritorio’

Ata o 1 de novembroAs fotografías do IV Concurso “Fotografías polo Territorio” deberán ter como obxecto mostraros efectos de actividades humanas que supoñen unha agresión ao noso país ou exemplos de

posta en valor do territorio. No caso dos relatos curtos do V Concurso de relatos “O lugar ondevivo” poderán ser historias arredor das visións que a poboación galega ten sobre o lugar noque vive. E as curtametraxes de ficción, documentais ou animación do III Concurso de curta-metraxes “E ti que é o que ves?” deberán dar mostra de exemplos de posta en valor da nosacultura e territorio e/ou denunciar aquelas actuacións que agreden os mesmos. Cada partici-pante poderá presentar un máximo de 4 creacións audiovisuais. Os dous primeiros certamesconstan de dúas categorías, xuvenil e adultos; mentres que o concurso de curtas ten estable-

cida unha única categoría. O modo de envío e outra información pode consultarse na webadega.info.

Vilalba

III Ciclo de Novos IntérpretesAta o 15 de novembro

Os solistas menores de 30 anos ou grupos de cámara coa metade dos seus compoñentes neserango de idade poden inscribise cubrindo o boletín, achegando fotocopia do documento de

identidade, CV, unha gravación óptima cunha duración máxima de 20 minutos que inclúa dúasobras ou fragmentos de obras distintas, así coma un programa completo a interpretar no con-certo de aproximadamente 50 minutos. Os interesados deberán enviar as súas solicitudes á

Asociación Cultural Banda de Música de Vilalba (Apartado de Correos Nº37, 27800, Vilalba) ouao enderezo electrónico bandavilalba@hotmail.com. Membros do colectivo seleccionarán aos

participantes neste ciclo de concertos que se desenvolverá entre novembro e decembro.

I Premio Micronovela EmerxenteAta o 20 de decembro

A Editora Emerxente convoca este premio ao que poden concorrer autoras e autores de cal-quera nacionalidade, presentando unha soa obra escrita en calquera das normas do galego-portugués (RAG, AGAL, Portugués Padrón). O premio constará da publicación do libro, nunhaprimeira edición de cen exemplares, da que se derivarán os preceptivos dereitos. As obras as-pirantes deberán ter unha extensión comprendida entre as 50 e as 60 páxinas. Máis informa-

ción a través das webs: emerxentes.net, ofigurante.com ou no enderezo electrónicoemerxente@gmail.com.

Xermade

I Premio “Xermade na Historia”Ata o 15 de febreiro

Tradicións, festas, ritos, arte popular, lendas, memoria histórica, costumes, literatura oral e ou-tros aspectos relacionados co patrimonio etnográfico e cultural do municipio de Xermade teráncabida nos traballos de investigación do I Premio “Xermade na Historia” que convoca o Conce-llo de Xermade conxuntamente coa Asociación de Veciños de Cabreiros e a Facultade de Cien-

cias da Educación de Lugo con motivo da celebración das X Xornadas Interxeracionais deCabreiros. Un total de 3.000 euros dispóñense para os dous primeiros traballos clasificados

entre os que se presenten de xeito individual ou colectivo: 2.000 euros para o gañador do pre-mio e 1.000 euros para o segundo finalista. Cada autor poderá presentar nas oficinas munici-pais do Concello de Xermade tantos traballos como desexe escritos en lingua galega e cunhaextensión mínima de 50 folios e un máximo de 400. As bases desta primeira edición do Premio

foron publicadas no BOP do venres 12 de setembro.

XermadeEscola de Cabreiros

II Invernada de Cine“Santos Inocentes”

15 de novembroTras unha charla sobre a “vellez e as relacións afectivas” e unha análise sobre a vida deConcepción Arenal coas correspondentes proxeccións audiovisuais, a terceira sesión

desta segunda Invernada de Cine en Cabreiros centrarase na “A importancia do cine clá-sico na actualidade” da man de Queco Díaz (Facultade de Ciencias da Educación da USC)a partir das cinco e media para dar paso á proxección de “Santos Inocentes” a partir das

seis. Posteriormente, haberá café e debate sobre o filme.

"A miña vida sen min"29 de novembro

O sábado 29 de novembro, noutra sesión da II Invernada de Cine en Cabreiros, abordaraseo dó. A partir das cinco e media dará comezo unha conversa sobre “A pérdida, o loito, odó” con Pilar Rey, experta en dó; para dar paso ao visionado do filme “A miña vida sen

min”. Despois haberá café e faladoiro sobre a longametraxe.

MurasBiblioteca Municipal

Xustiza de lei8 de novembro

Ardora achega a Muras o sábado 8 de novembro a partir das cinco da tarde esta co-media realista que esboza unha radiografía en chave de humor da situación de des-

amparo na que se ven envoltas as cidadás e os cidadáns cando esperan unhaaplicación das leis con sentido común. A representación forma parte do programa

Buxiganga 2014 da Área de Cultura da Deputación Provincial.

VilalbaEscola Habanera de Santaballa

Emperador, que pensas? Fala!15 de novembro

Hipócrita Teatro achega este peza a Santaballa o sábado 15 de novembro a partirdas sete do serán da man da Área de Cultura da Deputación Provincial de Lugo. A

representación baséase na decadencia do imperio que obriga ao emperador a refu-xiarse na afastada cidade de Lucus Augusti.

A PastorizaCasa da CulturaRadio Universo

15 de novembroNostrum Cai achega á Pastoriza o sábado 15 de novembro a partir das nove e media

da noite, da man do proxecto Buxiganga, unha obra sobre a Galiza do século XXVonde é o único planeta onde os niveis de clonación alcanzan a perfección.

Outeiro de ReiCasa da Cultura

Chuvia de historias16 de novembro

Alentía Teatro achega á Casa da Cultura de Outeiro de Rei a peza 'Chuvia de histo-rias' o domingo 16 de novembro ás doce do mediodía da man do proxecto Buxiganga2014 da Área de Cultura da Deputación Provincial.Trátase dun divertido xogo onde aimaxinación xoga un papel chave, un alegato emotivo das inquedanzas do mundo in-fantil que reterá a ollada curiosa durante o espectáculo e unha reivindicación do tea-

tro como luz, movemento, son, música, ritmo, emoción, poesía…

26 actualidadeoutubro 14

A película, inspirada nos ‘Cuentos asombrosos‘ (1985-1987), seriede televisión creada e producida por Steven Spielberg, consta deseis episodios que alternan a intriga, a comedia e a violencia. Osseus personaxes veranse empurrados cara o abismo e cara o inne-gable pracer de perder o control, cruzando a delgada liña que separaa civilización da barbarie.

Reparto: Ricardo Darín, Darío Grandinetti, Leonardo Sbaraglia,Érica Rivas, Oscar Martínez, Rita Cortese, Julieta Zylberberg,Osmar Núñez, Nancy Dupláa, Germán de Silva, María Marull, Mar-celo Pozzi, Diego Gentile, María Onetto.

Premios 2014: sección oficial largometraxes a concurso no Festivalde Cannes; Premio do Público (ao mellor film europeo) no Festival deSan Sebastián; e Premio do Público no Festival de Cine de Sarajevo.

Título orixinal: Relatos salvajes. Ano: 2014. País: Arxentina.Duración: 115 minutos. Xénero: comedia negra. Intriga, drama.Director: Damián Szifrón. Guión: Damián Szifrón. Música:Gustavo Santaolalla. Fotografía: Javier Juliá. Coproducción Ar-xentina – España: Kramer & Sigman Films, El Deseo e Telefé.

Que ler? a elección de:

Que escoitar?

Que ver?

Iria Novo

Baixista de Moondogs Blues Party

Un libro Un disco

Unha comida

Un sitio onde vivir Unha personaxe histórica

«As cousas do mar non se contan na terra», dixo o Machín de Muxía.Galiza é unha pedra chantada no Atlántico e un espazo mariño queabrangue todos os océanos. Quizá un mariñeiro do Berbés non saibaonde queda Fonfría, aló arriba na montaña, mais todos saben de Ca-petón, Cape Town, na fin de África. Un mariñeiro do Muro non sa-berá, quizá, de Olelas, na raia de Portugal, mais todos saben deAntuerpe, que é como lle din en galego do mar a Amberes, o granporto do Norte. Prodixioso saber gremial, absolutamente vedado aterrícolas e terrícolos. Cómpre romper con esta fronteira de silencio.E cómpre principiar a mollarse na auga máis doméstica: o Gran Sol.Caladoiros tan humanizados polos nosos avós que dende hai moitasdécadas teñen nome en galego. Embárcate nestas palabras. Alén doparalelo 48º N, o Mar das Galiñas, a Cona da Vella, a Ferradura agar-dan. Está subindo a marea, ti non quedes varado en seco.

Cando foi a última vez que descubriches unha canción coa quetiveches que accionar o “repeat” e deixalo así horas e horas?.Ben, a min pasoume recentemente con “Dynamo” do novo discode Johnny Marr. Non é que o resto do disco non mereza a pena,ao contrario, pero esa canción... Catro minutos intensos e pode-rosos con melodía que queda e guitarras que rasgan sen ferir.Incriblemente o ex-guitarrista de Smiths publicou o seu primeirodisco en solitario o pasado ano e agora, tan só uns meses despois,chega con “Playland”. Que o bo de Marr non asinase discos coseu nome non significa que estivese quediño dende que a bandade Morrissey pasara a mellor historia. Con formacións como“Electronic”, o músico mantívose activo todos estes anos.

Volvendo ó seu máis recente traballo, este soa potente e actual. Para o meu gusto incluso mellor que“The messenger” o seu debut como Johnny Marr a secas.Ademais do xa citado “Dynamo”, o tema adianto: “easy money” é tamén outra ración de exquisita re-solución, ou “The trap”, raiando na mellor versión do power-pop.Playland, un excelente disco da cara máis escondida do núcleo forte dunha das formacións máis influentesdos oitenta.

Relatos salvajes, Damián Szifrón

Contos do mar de Irlanda, Xurxo SoutoEdicións Xerais

El Lobo Estepario, Hermann Hesse “Live rain” de Howlin Rain

Lentellas

Unha película

“2001: una odisea en el espacio”,

Stanley Kubrick

Un lugar

para visitar

Lisboa

Unha bebida

Bourbon

Noche (Vilalba) Matilde Landa

Johnny Marr: “Playland”por Félix Jorquerafmenfm.blogspot.com.es

27recomendacións outubro 14

��poesíaoutubro 14

recuncho do poeta

O terrachá.xa pon a disposición das novas figuras da poesía chairega este espazo no que publicar as súas creación literarias. Os interesados en participar no

‘Recuncho do poeta’ poden enviar os seus versos ao enderezo terrachaxa@fmpublicidade.com

Ai miña patria !

Pobriña da miña patria Galega !

En ti chove como fóra,

ferráronche a alma con ferradura allea.

As chaves pechan cadeados,

os martelos fenden cadeas,

as ideas dan liberdade

e as leis rematan con elas.

Ai miña infeliz patria !

Ai miña terra Galega !

Pariches milleiros de fillos

e agora ninguén por ti berra.

Toqueas vella e tristeira

como un merlo eivado,

entre as espiñas dunha silveira,

na procura dunha morte noxenta.

Ai miña nai !

Ai miña terra !

Non morras ollando patrias alleas,

renace do teu borrallo

para ser de novo a miña terra Galega.

Naquela harmonía e lentura da terra,

senta o vello nun banco de madeira,

e soña cos acordes daquela frauta pequena.

Mercáralla ó pai un día na feira.

Ule o recendo do monte a queiruga,

con canta mestría collía as lombrigas,

eran tempos de follame e savias novas,

daquela non se trocaba ó ceo en toldaxe.

Agora os eidos quedaban ermos,

coma herdo dos máis pobres,

xa non xermolan as sementeiras

e non agroma a follame nova.

Aquelas foliadas de cando mozo,

noites de grandes muiñadas

é quentes fornadas de pan.

O seu tempo e coma ovo goro,

quere ver outra vez a primaveira,

e ír enrriba do estribo de ferro,

sentir por derradeira vez a lentura da terra.

Onde o tempo me leve sen opor,

baixo un nubeiro do ceo

ei sandar as feridas do tempo,

con mecha que non fai faísca.

Naquel paraiso non ousarei entrar,

cando a estrume sexa urtiga,

e me mire a laverca dende a lomba baixa.

Que o tempo non pezoñe as páxinas do libro,

que as píntigas se vexan polos prados,

que a saraiba caía do ceo e fria,

e ó paraiso sexa unha paridade da vida.

Ir a aquel outeiro cando chegue a autonia,

e a ferrume non estrague o corazón dos homes,

que teñamos fame para segar o trigo,

e na fervenza a auga sexa para moer.

Sentar agusto na grande estiva,

guichar o ollo a unha rapariga,

que garulen os paxaros nas árbores,

e nos, os homes expilamos o aire.

Laverca garuleira e bonitiña,

salouco dilatado do teu peito,

no esqueiro ti pousas a modiño,

e vexo que comes a miñoca.

FIN

¡Que de aí saíu

abrazando froitos coa súa figura de carbón,

morta de medo

polos suspiros da madeira,

co seu pixama verde

e unha bombilla hiperrealista

danzando no teito!

¡Que de aí

as acuarelas votáronse ó monte

e coma espellos

agarimoume cos seus ollos expresionistas,

purificou meu corpo nun mar de lodo

e creou un crepúsculo salvaxe

alí onde o fogo de Venus muda o seu nome!

...E todo era museo de mulleres inquedas,

desexos, ansias, cóbados

e os seus trazos abstractos sobre as teas.

Todo parecía resolverse nun éstrano griterío

con mestura de pinceis e notas musicais.

Do perfume do seu corpo

naceron figuras de porcelana

e puiden ver o corazón das nubes sen memoria,

puiden ver o respirar compasado

dos peixes saíndo dun mar de prata.

Caprichosamente liberou ós seus bañistas

e puiden acomodarme entre as naturezas mortas.

Do inédito “Amor Enteiro”.

Amence con aroma

a outono a Terra.

No ceo una inmensa paisaxe

de calma.

No alén vese a Chaira coroada

na súa identidade.

Si, a elegancia da Chaira,

único país do mundo

onde todo é calma.

Calma verde

calma húmida e calada.

A calma nobre do medo

esixida dende hai séculos

a una patria.

Calma…………

A sinxela calma

sobada e anoxada!

No medio do silencio e dos murmullos

está a palabra

música da nosa identidade.

Dende a Chaira que descansa

sobre o miradoiro ao mar.

No inmenso

no pequeno inmenso da Terra

demasiadas palabras

caladas.

No alén a noite debuxa

un rebulir de vagalumes

que a gardan.

Os silentes ameazarán

un día calquera

con tomar a Patria.

Rebulen os vagalumes

a redor das conciencias

caladas.

Grazas á calma que lles doamos

aos insensatos

que nos fixeron reféns agora

da súa calma.

“Que foi da miña terra ?”

Manuel Ferreiro

“Vello labrador”

Ana Mar Fraga

“Home”Ana Mar Fraga

“Antollo do pintor”

Miguel Barrera

“A Chá da calma...!”

Pilar Maseda

O San Froilán serviu para reunir en Lugo a membros do BNG nunhatradicional pulpada.

A Escola de Saúde de Xermade continúa as súas actividades e ovenres 10 de outubro impulsou unha charla sobre a depresión, o seutratamento e a importancia da familia e os amigos da man dos psi-cológos clínicos Marta González e Adalberto Iglesias. A este semi-nario de 4 horas acudiron 50 persoas de Xermade, Vilalba, As Pontese Guitiriz.

29sociedade outubro 14

Laura Gentil leva un par de semanas á fronte do Café Bar Brais narúa Galicia 93 de Vilalba.

O venres 10 deoutubro JaimeFernández Igle-sias, de Moncelos,e Samarita EdrosaRodríguez, daGraña, celebrarono seu cumpreanoscon familiares etodos os compa-ñeiros e amigosque se reunen nocolexio de Monce-los. Jaime cum-priu 69 anos eSamarita 67.Carmen e Vanesa son as encargadas da Cafeteria Cervexería Van-

car que abriu as súas portas na rúa Campo de Puente de Vilalba.

Éxito da sesión teatral celebrado o domingo 26 de outubro no CEIPde Xermade. A comedia de enredo ‘Os putativos’, posta en escenapolo grupo de teatro de Ribadeo dentro do programa Buxigangada Área de Cultura da Deputación Provincial, contou cunha afluen-cia de arredor de 60 persoas.

como pasa o tempo!

concursa con

Participa no noso concurso mandando un sms ou whatsapp ao

606 86 33 22, dando a resposta que ti creas para acertar coa

nosa personaxe do mes. Entre os acertantes sortearemos unha

cea para dúas persoas no Restaurante A Nova Ruta.

Quen é este

rapaz?

fotodenuncia

Os sumidoiros presentan en Vilalba este habitual

estado: atópase moi afundidas no asfalto ocasionando

un perigo para os vehículos.

Perigosas tapas de sumidoiros

Pista:

Solución do mes

pasado:

Imaxínao pinchando uns

discos.

Gañador do

mes pasado:

Maricarmen Ferreiro

Isabel Blanco

30 servizosoutubro 14

ANUNCIOS POR PALABRAS

O TARXETEIRO

ANÚNCIESE (GRATIS A PARTICULARES) TELF/FAX: 982 51 03 35TERRA CHÁ.XA APTO. 86 27800 VILALBA - terrachaxa@fmpublicidade.com

-VÉNDESE OU ALQUÍLASE PRAZA DE GARAXE AO LADO DAPANADERÍA CURRÁS (VILALBA). 630 40 75 33

- VÉNDESE CASA DE PEDRA HABITABLE EN SAN SIMÓN CONBODEGA GRANDE, GARAXE, CHOZA, TERREO, POZO E POZONEGRO. CONSTA DE COCIÑA, CON COCIÑA ECONÓMICA, CO-MEDOR, SALA DE ESTAR, CHIMENEA, DORMITORIOS, BAÑO EASEO. PREZO: 50.000 EUROS. TELF. 630 57 96 43.

- ALÚGASE LOCAL EN VILALBA PARA BAR, CAFETERÍA, PUBOU CALQUERA OUTRO TIPO DE ACTIVIDADE EN ZONA CÉN-TRICA. PREZO ECONÓMICO E A CONVIR. INTERESADOS CHA-MAR AO 636 30 75 95.

- VÉNDESE BAIXO ACONDICIONADO EN VILALBA NA RÚA CI-DADE DE LUGO, 33 CON 200 METROS CADRADOS. TELF. 60973 30 85.

-ALÚGASE CASA DE CAMPO CON TERREO, 3 DORMITORIOS,COCIÑA-SALÓN-BAÑO E SERVIZO DE GARAXE. POZO PRO-PIO. A 100 METROS DA SAÍDA DA AUTOVÍA DO CANTÁBRICO.TOTALMENTE RESTAURADA. TELF. 608 34 23 66.

- ALÚGANSE PISO E ENTRECHÁN (119 METROS CADRADOS)NA RÚA CALVARIO. TELF: 625 10 49 28.

- ALÚGASE PISO EN CAMPO DE PUENTE. AMOBLADO . TELF.630 579 643.

-VÉNDESE CASA EN ROUPAR (XERMADE) NO LUGAR DATORRE. TEN UNHA SUPERFICIE CONSTRUÍDA DE 267 M2; UNALMACÉN NA PLANTA BAIXA DE 54 M2; UNHA VIVENDA NA PRI-MEIRA PLANTA DE 101 M2 E OUTRO ALMACÉN ANEXO ÁPLANTA BAIXA DE 65 M2. O MESMO CONXUNTO CONTÉNUNHA LEIRA CHAMADA HORTA QUE É UN LABRADÍO DE 989M2 SOBRE O QUE EXISTE OUTRO ALMACÉN DE 101 M2. ADE-MAIS, INCLÚE OUTRA LEIRA CHAMADA PRADELLA DO VERDEQUE É UN PRADO DE 514 M2. PREZO: 41.000 EUROS. TELFS:982 51 06 81 E 982 50 16 47.

- ALÚGASE APARTAMENTO TOTALMENTE AMOBLADO EN

BARREIROS PARA TODO O ANO. BO PREZO. TELF. 666 549

622.

- MANOLO DA TERRA CHÁ, 47 ANOS, SEPARADO, ALTO, TRABALLA-DOR, COÑECERÍA MULLER DA ZONA. TELF. 679 05 81 79.

- RAPAZ DA TERRA CHÁ BUSCA RAPAZA DE 45 A 60 ANOS PARA BOAAMIZADE. TELF. 648 14 72 43.

- HOME SEPARADO DE 65 ANOS BUSCA MULLER DE 60 NON FU-MADORA E SEN CARGAS. TELF. 630 40 37 11.

- RAPAZ SOLTEIRO DE 44 ANOS BUSCA RAPAZA SOLTEIRA DEENTRE 35 E 44. PREFERIBLEMENTE QUE LLE GUSTE A ALDEA.TELF. 671 41 66 79.

- OFRÉCESE CHÓFER A PARTICULARES CON COCHE OU SENCOCHE. TELF. 667 44 40 04.

-DÁNSE CLASES PARTICULARES DE INGLÉS, FRANCÉS, LINGUAE CLASES DE APOIO A PRIMARIA, ESO E BAC DE HUMANIDA-DES. TELF. 697 59 60 16.

- SE QUERES GAÑAR UNS CARTOS EXTRA NO TEMPO LIBRE,CHÁMAME E INFÓRMOTE. TELF. 660 79 69 95.

-OFRÉCESE CHICA PARA COIDAR DE PERSOAS MAIORESTANTO DE DÍA COMA DE NOITE. TELF. 629 98 73 16.

- SE OFRECE SEÑORA PARA FACER COMIDAS POLAS FESTAS,TAREFAS DO FOGAR OU COIDAR NENOS OU MAIORES. TELF:697 60 48 18.

- OFRÉCESE DIPLOMADA EN MAXISTERIO PARA DAR CLASESPARTICULARES (INFANTIL/PRIMARIA/1E2 ESO) E COIDARNENOS A DOMICILIO. TELF: 617 85 62 01.

-FÁNSE LIMPEZAS DE FINCAS E XARDÍNS. DESBROCE MANUAL.PRECIOS ECONÓMICOS. TELF. 647 44 14 83.

- COMPRO CHANTAS DE SEGUNDA MAN PARA PECHE DE FINCASOBRE 40 METROS. TELF. 605 31 11 56.

- VÉNDENSE ROLOS DE SILO E HERBA SECA. TAMÉN SE VENDEUN PONY POR 250 EUROS. TELF. 605 680 188 E 982 52 79 06.

- REALÍZANSE TODO TIPO DE TRABALLOS FORESTAIS: DES-BROCE, PODA E PODA EN ALTURA, PLANTACIÓNS, CORTA DELEÑA, TRABALLOS DE XARDINERÍA, PECHES DE FINCAS, ETC.TELF. 696 22 47 09. ECONÓMICO.

- VÉNDENSE ROLOS DE HERBA SECA. TELF: 982 527 136 E 664103 964.

- VÉNDESE TRACTOR EBRO 160 CON DOCUMENTACIÓN E ITV.PREZO: 2.000 EUROS. TELF. 679 37 15 05.

- BÚSCASE RAPAZA INTERNA PARA O COIDADO DUNHA PERSOAMAIOR. TELF. 610 70 41 65.

-OFRÉCESE CHICA PARA LIMPAR POR HORAS OU COIDARNENOS, PREFERENTEMENTE POLAS MAÑÁS. INTERESADOSCHAMAR AO TELF. 637 24 96 02.

- AUXILIAR DE AXUDA A DOMICILIO CON MÁIS DE 5 ANOS DE EX-PERIENCIA OFRÉCESE PARA O COIDADO DE ANCIÁNS E DE-PENDENTES NA ZONA DE VILALBA. TELF. 619 93 22 61.

- OFRÉCESE SEÑOR A INTERNA PARA COIDADO DE PERSOASMAIORES, NENOS OU LIMPEZA DO FOGAR. TELF. 634 288 235.

- VÉNDESE LEÑA TROCEADA PARA QUEIMAR OU EN TACOSPARA CARGAR. TELF: 648 14 72 43.

- VÉNDENSE 2 CÁMARAS DE VIXIANCIA CON DECODIFICADOR(DE INTERIOR) EN BO ESTADO E PREZO MOI ECONÓMICO. TEL.625 10 49 28.

-VÉNDESE VIÑO CASEIRO EXQUISITO. SERVIMOS A DOMICILIOGRANEL E EMBOTELLADO. TLF. 644 16 25 50.

-VÉNDESE MEL CASEIRA. TELF. 659 25 77 42

- VÉNDENSE HUCHAS DO TRIGO CENTENARIAS. TELF. 630 4075 33.

-VÉNDESE MUÍÑO ANTIGO DE CEREAL. TELF. 648 70 38 76.

- VÉNDESE FRIGORÍFICO DE 80 CM. APROXIMADAMENTE CONMOI POUCO USO EN 100 EUROS. TELF. 630 57 96 43.

emprego

ofertas inmobiliarias

motor

outras ofertas

ofertas do agro

31publicidade outubro 14

relacións persoaisALÚGASE PRAZA DE GARAXE NA RÚA BASANTA SILVA

DE VILALBA. TELF. 629 02 83 96

REALÍZANSE TRABALLOS DE MEDICIÓN E VALORACIÓN

DE PARCELAS. TELF. 616 204 665.

MESÓN O BRUNO NECESITA COCIÑEIRO/A. MEDIA XORNADA.

TELF. 663 739 300.

SEG

UR

OS

FO

REST

AC

IÓN

AV

OG

AD

AS

ASE

SOR

ÍA

Con este nome son coñecidas asfeiras de gando mular e cabalarque se celebran en Mondoñedo nomes de Outubro. Anos atrás dura-ban desde o 18 o 20, hoxe en díasó abarcan o 18 que é o día que seconcentra todo o gando.A primeira noticia que atopamosde feiras e mercados na nosa ci-dade e a dun privilexio concedidopolo rei Afonso VII, en 1156 a “Vi-llamayor”, para poder ter un mer-cado anual e oitos días de feiraspor Santa María de Agosto. Eraeste “Villamayor”, o lugar que poraquel entón ocupaba a CatedralMindoniense. A tradición polocontrario dinos que a orixe das fei-ras das San Lucas data do ano daconsagración da Catedral polobispo D. Martín.Pero a primeira vez que aparecennomeadas “As San Lucas” foi nundocumento do 30 de Nadal de1536, cando a Xustiza e o Rexe-mento puxo “por condición que lapersona en quien rematase la Alca-bala de fuera no pudise llevar el díade San Lucas, desde entonces endelante de bueis, bacas, bestias,calderas, ni paños más de cadatreinta maravedis uno”.Na sesión do Concello do 15 deOutubro de 1588, vendo que a al-cabala de ditas feiras non estabaarrendada, autorizouse o Procura-dor Xeneral para que “hiciese susdiligencias y cobrase de veinteuno conforme a la costumbre”. Polas feiras de San Lucas de 1665o día 18 tivo lugar na nosa cidadea Proclamación do Rei Carlos II.Esta cerimonia verificouse destaforma. A Xustiza e Rexemento,montada a cabalo foi busca-lo pen-dón da cidade que se colocara olado do altar maior da ermida dosRemedios. De regreso a praza daCatedral nunha plataforma ador-nada con tapices e alfombras e nacal se lucían dous grandes escudoscoas armas reais e as da cidade,tivo lugar a proclamación. Posto o Concello na plataforma oSr. D. Gregorio Viveiro Navia eVillaamil como rexedor mais an-tigo proclamou o Rei, pronun-ciando o seguinte discurso: “La Muy Noble Insigne Ciudad deMondoñedo, siempre leal a su Reycomo todas las de este Reino, con

este célebre aparato prosiguiendosus honrosas hazañas en servirle.Hoy reconoce confíese por sulexmo. Rey a Don Carlos segundoNr. Señor que en maiores compe-tencias delquinto di-latando laCristian-dad Cathó-lica seráa sombrodel orbe ydescansode sus Rei-nos y asícomo em-p r e s a r i ocierto denras. felici-dades di-gamos queGalicia porD. Carlos seg. Nro. Sor. en todoprospero por dilatados y felicesaños vivas.”O 15 de Abril de 1669 variospobos da provincia de Mondoñedosolicitaron que se declarasen libresde impostos o pan, trigo, capós, en-cerros, manteiga, froita, aves, ovos,pratos, escudillas, coles e linazaque se vendían nos mercados dosxoves da nosa cidade como xa oforon noutro tempo según asíconstaba nas ordenanzas antigas.O mesmo tempo mandábase co-brar os impostos pertinentes oslenzos, “ganados de cuatro píes,pescado de mar y no de río, estopasy saial y más coas que binieran deotro reino o sobremar o fuesen per-tenecientes a los gremios de laCiuda”. Todas estas obrigacións e manda-tos habíanse de cumprir igual-mente nas feiras das Quendas,Corpus Cristi e San Lucas. Un mes máis tarde quedarontamén exentas de impostos todas avez que rentaban menos do quecustaban a súa administración, oslenzos que se vendesen nas feirase mercados do pobo excepto ostres días das San Lucas.As feiras desta época durabandende o día 18 ata o primeiro de

Novembro aínda que os tres pri-meiros días eran os verdadeiros dafeira. No século XVIII estaba asfeiras en todo o seu apoxeo e gran-deza. A elas concorren gandeiros

de toda Galiza, Asturias, Canta-bria, Castela e León, entre outrossitios. Os principais produtos que sevendían ou trocaban eran gandosde todas as clases, trigo, millo,sedas, praterías, quincalla, lenzos epanos. Sendo as transaccións moilucrativas. Vendo que o mes de outubro otempo non sempre era tan bo comose desexaría levando consigo amerma de xente o Licenciado D.Xosé Xoaquín Villares e Ron, avo-gado da Real Audiencia e Procu-rador xeneral substituto do nosoconcello, acudiu o mesmo en 28 deMarzo de 1757, suplicando se so-licitase do Rei permiso para tras-ladar as feiras de As San Lucas omes de Agosto comezando asmesmas polo día 15 no cal se ce-lebraba a festa da Nosa Señora pa-troa da Catedral e a feira e queentón se reducía o propio día 15sendo aínda así moi pequena. Acu-diuse o Rei, pero o informe dadopolo Intendente do Reino fixo quefose denegada a petición, mais vol-veuse novamente coa mesma parao cal se deu poder o Sr. ManuelOlano Villanueva de Madrid. Des-pois de vencer varios obstáculos edificultades obtívose a Real Cé-

dula. Esta foi dada en Villaviciosao 25 de Marzo de 1759. Os gastosocasionados na obtención ascen-deron a 572 reais e 20 marabedís,dando o Sr. Alonso propia de 300

reais polassúas xes-tións. Pero comonon deu re-sultado ocambio dedatas obtí-vose outraReal Orden,dada no“Buen Re-tiro” a 23 demarzo de1763 paraque as feirasde SanLucas vol-

vesen as datas antigas. En 1829 prohibiuse a celebraciónde feiras e mercados en todo oreino de Galiza durante os díasfestivos, pero por R. O. de 3 deMaio de 1833 volveuse a costumeantiga exceptuando os días deCorpus, xoves e venres santos. En 1855 por R. O. do 28 de Nadalforon cedidos polo estado o terreodo Campo dos Paxariños, que per-tencera o Cabido, para a celebra-ción nel das feiras.Houbo concursos de gandos en1887-1889 e 1892. A festas e feiras do ano 1895 foronmoi importantes en gran medida ocertame literario celebrado. Foronpor iniciativa do avogado e xorna-lista Emilio Tapia Rivas. Durarondesde o día 17 o 21 de Outubro eentre os númerosos actos cabendestacar os seguintes: O 17 tivolugar a primeira exposición deGandos que se celebrou en Mon-doñedo para o cal tanto ta deputa-ción coma o Ministro de fomentoconcederan 500 pesetas cada un. O día 19 celebrouse na Catedral afesta relixiosa, que conmemora aconsagración da Catedral. A horatercía foi cantada con toda solem-nidade, acompañada dos dous ór-ganos. Rematada esta, saíu a

procesión presidida polo Sr. BispoD. Manuel Fernández de Castroque percorreu as naves da Cate-dral. Ese mesmo día distribuíronse1.000 bonos de pan a metade doscales foron dados polo Prelado e aoutra metade polo Orfeón e a Ron-dalla. As nove da noite no salón teatro doCasino tivo lugar un brillante con-certo a cargo da banda Luzón e oOrfeón Pacheco e a Rondalla. O día 21 inaugurouse a fonte doCampo dos Remedios. Foi obra deD. Ramón Martínez Insua e foifeita en Mármore de Sasdonigas eestaba coroada polo busto már-more que representaba o bispoSarmiento. Este mesmo día noSalón do Casino tivo lugar o pri-meiro Certame Literario presididopor D. Manuel Murguía.

AS SAN LUCAS NO SÉCULOXXHoubo concurso de gando en1907, 1915, 1948, 1951 e 1952.No concurso de 1908 a lista depremios ascende a 2.000 pesetas.Ademais ese ano o día 17 a noiteno Salón-Teatro del Casino inau-gurouse o Gran Cinematógrafo Es-pinar. Os días 18, 19 e 20 tiveronlugar unhas sesións pirotécnicas.Nas San Lucas de 1941 presen-touse o gando seguinte: 900 eguas,250 mulas, 100 cabalos, 600 potrosbravos, 250 pollinos, o que supuxoun total de 2.100 cabezas. O prezototal das transaccións foi de2.000.000 millóns de pesetas. Nas de 1950 entraron no campo dafeira 3.722 cabezas de gando quevalían uns seis millóns de pesetas. En 1952 repartironse en premios15.000 pesetas. En 1955 a comisión permanentede Feiras e Festas estaba compostapolos seguintes membros: Presi-dente: Manuel Viadé Blanco e osvocais Manuel Cabanela, RamónMarful Expósito, Luís Castro Car-balleira, Pedro Meilan Torres, Vic-toriano González RedondoMaseda, Xermán Candia, ManuelSeijas Varela e Anxo Ribas Cen-dán. Nas festas de este ano actua-ron as orquestras “Radio” daCruña, “Puentes” das Pontes deGarcía Rodríguez e a Orquestra“Manolo Araújo” de Mondoñedo.

As San Lucas de MondoñedoX. Isidro Fernández Vilalba